Avrupa Mimari Miras Tz (COE, 1975) European Charter of the Architectural Heritage Ekim 1975de Avrupa Konseyi Tarafndan

Kabul Edilmitir Giri Avrupa Konseyinin 1975 yln Avrupa Mimari yl olarak kabul etmesi sayesinde her Avrupa lkesinde halk tarihi antlar, tarihi bina gruplar ve hem kent iinde hem de krsal alanda yer alan ilgi ekici ren yerlerin ile temsil edilen tanamaz kltrel, sosyal ve ekonomik deerler konusunda bilinlendirmek adna byk aba sarf edilmitir. Konuya ortak bir yaklam getirebilmek ve hepsinden nemlisi, sorumlu makamlarn ve kamu genelinin eylemlerinin dayandrlaca genel ilkeleri ifade edecek ortak bir dil oluturabilmek iin tm bu abalar Avrupa dzeyinde koordine etmek byk nem arz etmitir. Avrupa Konseyi, aadaki tz bu amala tasarlamtr. Tabii ki ilkeleri oluturmak tek bana yeterli deildir; bu ilkelerin uygulanmas gereklidir. Gelecekte, Avrupa Konseyi abalarn her bir lkede sz konusu ilkelerin uygulanmasnda kullanlacak yntem ve aralara, mevcut yasa ve ynetmeliklerin dzenli olarak slah edilmesine ve bu alanda mesleki eitimin geliimine ynelik etrafl bir almaya tahsis edecektir. Avrupa Mimari Miras Tz, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesince kabul edilmi ve 21 25 Ekim 1975 tarihleri arasnda Amsterdamda dzenlenen Avrupa Mimari Miras Kongresinde resmi olarak ilan edilmitir. Bakanlar Komitesi, Avrupa Konseyinin hedefinin, yelerin ortak miraslar olan ideallerin ve ilkelerin farkna varp bu idealleri ve ilkeleri korumalarn salamak amacyla yeleri arasnda daha byk bir btnlk salamak olduunu dikkate alarak; 19 Eyll 1954 Avrupa Kltr Anlamasna bal kalan Avrupa Konseyi ye devletlerinin sz konusu anlamann 1. Maddesi uyarnca Avrupann kltrel mirasna kendi paylarna den katky yapmak iin gerekli koruyucu ve tevik edici nlemleri alma kararna vardklarn dikkate alarak; Avrupa kltrnn zenginlik ve eitliliinin yeri doldurulamaz bir davurumu olan mimari mirasn tm insanlarn ortak mal olduunu ve tm Avrupa Devletlerinin bu mirasn korunmasnda gerek bir dayanma gstermesi gerektiini kabul ederek; Mimari mirasn geleceinin byk lde insanlarn hayatlar ile btnlemesine ve blge planlamas, kent planlamas ve imar planlarnda kendisine verilen arla bal olduunu dikkate alarak; 1969 ylnda Brkselde toplanan antlar ve ren yerleri kltrel mirasnn korunmas ve slah edilmesinden sorumlu Avrupa Bakanlar Konferans Tavsiye Kararlarn ve mimari miras ile ilgili

bir tzk oluturulmas ars yapan Avrupa Konseyi stiare Meclisinin Tavsiye Kararlar 589 (1970)u gz nnde tutarak; Mimari miras, btnleik koruma ilkelerine dayanarak korumak iin ortak bir Avrupa politikas ve toplu hareket oluturmak konusundaki kararlln beyan etmekte; Mimari mirasn btnlemi bir ekilde korunmasna ynelik bir politika oluturulmas ve kamunun bu politikaya ilgi duymasnn salanmas iin ye devletlerin hkmetlerinin 1975 ylnda Avrupa Konseyi nezaretinde dzenlenen Avrupa Mimari Miras Yl Kampanyasnn sonularn nazar dikkate alarak gerekli terii, idari, mali ve eitimsel admlar atmalarn nermekte; Avrupa Konseyi Antlar ve ren yerleri Komitesince kaleme alnm olan aadaki tzn ilkelerini kabul ve ilan etmektedir: 1. Avrupa mimari miras en nemli antlardan ibaret deildir: tarihi kentlerimizdeki daha kk bina gruplar ve doal ya da insan yapm ortamlarndaki karakteristik kyler de mimari miras kapsamndadr. Yllar boyunca, sadece byk antlar korunmu ve restore edilmi, evrelerindekiler hesaba katlmamtr. Son zamanlarda bu antlarn evrelerinin bozulmas halinde bu antlarn bile zelliklerini byk lde yitirebilecei fark edilmitir. Gnmzde, ok byk bir deer arz etmeseler de, btn halindeki bina gruplarnn kendilerine farkl dnem ve sluplar uyumlu bir btn haline getiren bir sanat eseri zellii kazandran bir havaya sahip olabilecei fark edilmitir. Byle bina gruplar da korunmaldr. Mimari miras tarihin bir davurumudur ve gemi ile ada yaamn arasndaki ilikiyi anlamamza yardmc olur. 2. Mimari mirasta somutlaan gemi, dengeli, eksiksiz bir yaam iin gerekli olan ortam salar. Parlak baarlar ile yok olma tehlikesinin kol kola olduu, hzla deimekte olan uygarlk koullarnda gnmz insan bu mirasa kar igdsel bir duygu gelitirmitir. Bu miras, insanolunun nemli bir paras olarak zgn haliyle ve olanca eitliliiyle gelecek nesillere aktarlmaldr. Aksi halde insanolunun kendi devamllnn bir paras yok olacaktr. 3. Mimari miras, yeri doldurulamaz bir manevi, kltrel, sosyal ve ekonomik deerler sermayesidir. Her bir nesil, gemie farkl bir anlam ykler ve bu anlamdan yeni bir ilham alr. Bu sermaye yzyllarca biriktirilmitir; herhangi bir parasnn yok edilmesi bizleri fakirletirecektir nk yarattmz hibir ey, ne kadar gzel olursa olsun, kaybedileni geri getiremeyecektir. Toplumumuzun kaynaklarn idare etmesi gereklidir. Bir lks olmaktan ziyade, bu miras toplumsal kaynaklarmz koruyan iin ekonomik bir deerdir. 4. Tarihi merkezlerin ve ren yerlerinin yaps uyumlu bir sosyal dengenin vesilesidir.

Geni kapsaml faaliyetlerin gelitirilmesi iin uygun koullarn salanmasyla tarihi kent ve kylerimiz sosyal btnle kavumulardr. Bir kez daha faydal bir faaliyetler btnne ve daha tatmin edici bir sosyal badamaya vasta olabilirler. 5. Mimari mirasn eitimde nemli bir pay vardr. Mimari miras, biimlerin ve sluplarn ve bunlarn uygulanlarnn anlatlmasnda byk miktarda malzeme salar. Gnmzde, grsel deerlendirme ve birinci azdan deneyimin eitimde kesin bir ilevi varken, farkl dnemler ve bu dnemlerdeki baarlarn delillerini canl tutmak nemlidir. Bu delilin hayatta kalmas sadece korunmasnn gerektiinin byk kitlelerce, zellikle de gelecekteki muhafzlar olan gen nesillerce anlalmas ile temin edilebilir. 6. Bu miras tehdit altndadr. Bu miras cehaletin, deersizlemenin, her trden bozulmann ve ihmalciliin tehdidi altndadr. Yetkililer ekonomik basklara ve motorlu trafiin gereklerine seve seve boyun eerse kentsel planlama ykc olabilir. Yanl kullanlan ada teknoloji ve aceleye getirilen restorasyon tarihi yaplar iin ykc olabilir. Hepsinin teinde, arsa ve mal speklasyonu hata ve ihmalkarlkla beslenmekte ve en dikkatlice yaplm planlar bile boa karmaktadr. 7. Btnleik koruma bu tehditleri bertaraf eder. Btnleik koruma duyarl restorasyon yntemlerinin kullanlmas ve uygun ilevlerin doru seilmesi ile salanr. Tarih boyunca kentlerin ve bazen kylerin merkezleri rmeye terkedilmi ve varolara dnmledir. Bu merkezlerdeki rmeye sosyal adalet ruhu ile yaklalmal ve dk gelirli sakinler bu blgelerden ayrlmaya zorlanmamaldr. Bu sebeple koruma, tm kentsel ve blgesel planlamalarn gz nne almas gereken ilk unsurlardan olmaldr. Mevcut balam, oranlar, biimler, boyutlar ve lee btnyle riayet edildii ve geleneksel malzemeler kullanld srece btnleik korumann, modern mimarinin tarihi binalar bulunan blgelerden men edilmesi anlamna gelmedii unutulmamaldr. 8. Btnleik koruma hukuki, idari, mali ve teknik destee baldr. Hukuki Btnleik koruma, mimari mirasn korunmas ve muhafazasna katkda bulunabilecek mevcut yasalardan ve ynetmeliklerden tam olarak faydalanmaldr. Bu yasa ve ynetmeliklerin yetersiz kald yerlerde ulusal, blgesel ve yerel dzeylerdeki uygun hukuki aralarca tamamlanmaldr. dari Bir btnleik koruma politikas yrtebilmek iin gereince personel salanm idari hizmetler oluturulmaldr. Mali

Gerekli yerlerde mimari mirasn ve bu mirasn ksmlarnn bakm ve restorasyonu vergi politikas ile ilgili tedbirler de dahil olmak zere uygun mali yardm unsurlar ve teviklerle desteklenmelidir. Tarihi merkezlerin restorasyonu iin resmi makamlarca salanan mali kaynaklarn en az yeni binalarn yapmna ayrlan kaynaklara eit olmas nemlidir. Teknik Gnmzde, restorasyon ihtiyalarn karlayamayacak kadar az mimar, her trden teknisyen, uzman firma ve kalifiye zanaatkar bulunmaktadr. Eitim kurumlarnn kurulmas ve gerekli idari, teknik ve el becerisi ile ilgili istihdam beklentilerinin arttrlmas gerekmektedir. naat sektr kendisini bu ihtiyalara uydurmaldr. Geleneksel zanaatler lmeye terk edilmemeli, aksine tevik edilmelidir. 9. Btn unsurlar i birlii yapmadka btnleik koruma baarl olamaz. Mimari miras herkese ait olsa da, her bir paras bireylerin insafna kalmtr. Kamu, uygun biimde bilinlendirilmelidir nk vatandalar evreyi etkileyen kararlarn iinde yer alma hakkna sahiptir. Her bir nesil, bu miras iinde sadece bir mr boyu intifa hakkna sahiptir ve bu hakk gelecek nesillere aktarmaktan sorumludur. 10. Avrupa mimari miras ktamzn ortak maldr. Koruma sorunlar sadece bir lkeye mahsus deildir. Avrupann tmnn sorunlardr ve koordineli olarak ele alnmaldrlar. ye devletlerin dayanma ruhu iinde uyumlu politikalar izlemesini temin etmek Avrupa Konseyinin grevidir. renci evirmen: Mert Erdil renci Proje Asistan: Gzde akar