Osmanlda Harem

Ahmet Akgndz'dan "Osmanl'da Harem " oku http://www.birazoku.com/osmanlida-harem/ Tima, Trk-Osmanl

Bu kitap incelendiinde, Gerek Harem Nedir? sualinin cevab iin u hususlarn bilinmesi gerektii anlalacaktr: Birincisi; her konuda olduu gibi harem konusunda da tarihimiz arptlm ve saptrlmtr. kincisi; slm hukukunda ve mukayeseli hukukta kle ve cariye konusu bilinmeden harem konusu tam olarak anlalamayacaktr. ncs; Osmanl Devletindeki harem uygulamas bataki iki konu zetlendikten sonra ksaca ve doru olarak aydnlatlmaldr. Aksi takdirde Haremden bahsetmek yanltr. Bu hususlar Osmanlda Harem konusunun zdr. Akgndzn kitab, diyebilirim ki, Osmanlya bilhassa padiahlarmza yaplan iftiralarn milli vicdandaki znt ve tepkisine tercman oluyor. Osmanly bir bakma yeniden kefediyor gibiyiz. Osmanlnn ta kendisi ve meru varisleri, ocuklar olarak her trl yeni ve doru bilgiye muhtacz. Osmanly iyi ve doru bilmeden Trkiyenin gelecee yrmesi mmkn deildir. Prof. Dr. Ahmed Akgndz gibi konularnda gerekten uzman, gayret sahibi, enerji dolu, eline kalem alabilen tarihilerimizi tebrik ediyorum. Ylmaz ztuna, Tarihi-Yazar Osmanlda Harem, sadece ciddi bir boluu doldurmakla kalmam maksatl veya maksatsz yalanlarn ecdatla aramza gerdii perdeye ilmin indirdii bir kl olmutur. Bu kitapla perde alyor, haremin seks; iret yeri deil de, bir hizmet mahilli, eitim yuvas olduu karmza kyor. Dr. Mehmed Niyazi zdemir, Aratrmac Yazar

NDEKLER KTABIN TAKDM BRNC BLM KONUNUN ARPITILMASI VE KASDEN YANLI ANLATILMASI 1. KONU ARPITILIYOR VE KASDEN YANLI ANLATILIYOR A. OSMANLI DEVLETNDE PADAHLARIN tK YASAINI DELDKLER VE GAYR MERU ELENCELER TERTP EYLEDKLER HAKKINDAK ARPITMALAR B. OLAN KAVRAMI LE LGL ARPITMALAR C CUMHURYETN LK YILLARINDA YAPILAN FTRALAR VE PADAHLARIN ALE HAYATI LE ALAKALI ARPITMALAR 2. BATILI YAZARLARIN HAREMLE LGL FTRA VE ARPITMALARI A. BATILI YAZARLARIN HAREMLE LGL KTAPLARI B. HAREME AT GB GSTERLEN IPLAK RESMLER KNC BLM SLAM HUKUKUNDA KLELK VE CARYELK MESSESES 1. SLAMDA KLE VE CARYE KONUSU NASIL DZENLENMTR? 2. KLELK VE CARYELK KAVRAMLAR! 3. SLAM HUKUKUNDA CARYELERN HUKUK DURUMU VE EFENDLERlYLE MNASEBET A. HZMET STATSNDEK CARYELER B. E STATSNDEK CARYELER VEYA STFR HAKKI BULUNAN CARYELER: NC BLM OSMANLIDA HAREM 1. GENEL OLARAK HAREM VE SARAY NE DEMEKTR? 2. OSMANLI DEVLETNDE KURULUTAN YIKILIA KADAR PADAHLARIN DA KAMET ETT DEVLET SARAYLARI 3. TOPKAPI SARAYI (SARAYI CEDLDT MRE) VE FA ETT FONKSYONLAR A. GENEL OLARAK TOPKAPI SARAY B. BRN KISMI (BRNC VE KNC YERLER) C. ENDERUN (NC YER VE DRDNC YER: BBSSADE DHL/DEVLET BAKANLII KK) VE OLANLAR MESELES 4. HAREM1 HMAYUN DRES (PADAHIN EV) 5. HAREMDE YAAYAN NSANLAR: PADAHIN ALES VE HAREM PERSONEL (HAREM TEKLTI) A. YANLI BLNEN BR HUSUSUN TASHH: HAREMDEK HER CARYE, PADAHIN KARIKOCA HAYATI YAADII KADIN DEMEK DELDR B HAREM TEKLLATININ ERKEK PERSONEL C. HAREMDEK KADIN PERSONEL VE TEKLTI: CARYELER, KALFALAR VE USTALAR (GEDKL CARYELER) D. HAREMDEK CARYELERLE ALAKALI BAZI MESELELER E. PADAHIN ALES: VALDE SULTNLAR, KADIN EFENDLER, EHZADELER. GELNLER (EHZADE HAREMLER) VE HANIM SULTNLAR F PADAHIN ZEVCELER VE KAR KOCA HAYATI YAADIKLARI CARYELER G. OSMANLI PADAHLARININ ELER SAYILAN CARYELER: KADN EFENDLER

H. KBLLER I. GZDELER, PEYKLER VE HAS ODALIKLAR 1. EHZADE HAREMLER J. PADAH KIZLARI: SULTN EFENDLER 6. FTHTEN TBAREN OSMANLI PADAHLARININ ZEVCELER VE OCUKLARI 7. HAREMDE HAYAT, ELENCELER VE RESM MERASMLER A. GENEL OLARAK KONUNUN ARPTIRILMASI B. HAREMDE HAYAT VE HALVET C. GEZLER VE ELENCELER 8. HAREMLE LGL BAZI SORULAR VE CEVAPLARI BBLYOGRAFYA KTABIN TAKDM Osmanlda Harem konusunun, bilen bilmeyen herkes tarafndan eitli mahfillerde dile getirildiini ve kastl olarak slmiyet ve Osmanl Devleti aleyhinde bir iftira kampanyas eklinde kullanldn esefle mahede ediyoruz. zellikle Cumhuriyet kurulduktan sonra kaleme alnan eserlerin ounda, tamamen Osmanl Devletini ktlemeye ynelik kullanlan malzemelerin arasnda harem ve cariyelik konusu ba ekmitir. Haremde de on sene muallimdik (retmenlik) yapm olan kltrl bir hanmefendinin 1950 ncesinin deil ve halta 1960 ncesinin de deil, 1964 ylnda Osmanl haremi ile ilgili yazlp izilenleri grdke nasl bu yalanlardan dolay kvrandn, Osmanl ve slmiyet lehine konumann bir nevi yasak olduu dnemlerde kaleme ald u satrlar ok gzel tasvir etmektedir: Osmanl sultanlarnn hakim olduu zamanlara ait pek ok neriyat yapld. Hepsini dikkat ve alka ile okudum. Diyebilirim ki, bunlarn ou, hele son devirlere ait olanlar uzaktan tutulmu objektifin titrek, bulank akislerinden ibaret kalmtr. Bir ksm da hayal mahsul olan romantik maceralar ihtiva eder. Yazarlarn geni karihalarna ve hayallerine olan hrmetim dolaysyla hibirini tekzib cretinde bulunmak niyetiyle deil; sadecebizzat bu hayatn iinde yaam olmann verdii salhiyyet ve ahslarn yakinen tanmaktan gelen bilgi ile olaylar daha ziyade hakikate uygun olarak kaydetmek arzusu ile bu hatrata baladm. Ve bunda kk, fakat canl noktalar ele alarak vcuda getirdiim izgileri ve kroki halindeki portrelerin devrinin ihtiamna yakacak ekilde yaldzl erevelerine yerletirmeye altm Konuyla ilgili 20den fazla kitap ve makale kaleme alan ve eserleri bizini de temel kaynaklarmz arasnda bulunan M. aatay Uluayn u tesbitlerini de aynen aktarmak istiyoruz: Padiahn haremine dhil kadnlar, ok sk bir disiplin altnda yaarlard. Dairelerinde byle kapal yaadklar gibi, gezinti ve glerde de bu hususlara ok dikkat ederlerdi. Durum byle iken, baz romanlarda, bilhassa son zamanlarda evrilen filmlerde, Kadn Efendi ve Sultnlarn hayatlarn ifade etmek iin onlar ak sak gstermek, tarihi hakikate uyar m? Bu, hakikaten yaanan bir tarihin akisleri veya uydurma ekilleri midir? Bunun zerinde insafla ve izanla durmak ve dnmek icab eder. Biz, var olan bir tarihi, milletimize yaatmyor, onu ykyor, tahrif ediyoruz. Bu bakmdan kitleler zerinde byk tesirler yapan roman yazanlarna ve filim evirenlere biraz insafl ve bilgili olmalarn tavsiye etmeyi, yerinde yaplm bir ikaz sayyoruz. Yerli eserlerin noksan ve ok kere yanl izahlar, ne harem tekilatn, ne de haremde mevcut olan Kadn Efendi, kbal, Usta, Kalfa ve Cariyelerin hususiyetlerini, vazife ve hayatlarn anlatacak durumda deildir2. te bylesine istismar edilmi ve Batl yazarlarn gayretiyle konuyla ilgili ok sayda erotik

roman diyebileceimiz kitaplarn neredildigi cariyelik ve hareni hakknda, senelerdir notlar alyorduk. u anda Allahn inyetiyle konuyla ilgili ve harem mevzuunun mmkn mertebe btn ynlerini aklayan izahlarmz, bir kitap hafine getirmi bulunuyoruz. Hu kitap incelendiinde, Gerek Harem Nedirsualinin cevab iin u hususlarn bilinmesi gerektii anlalacaktr; Birincisi; her konuda olduu gibi harem konusunda da tarihimiz arptlm ve saptrlmtr. kincisi; slm hukukunda ve mukayeseli hukukta kle ve criye konusu bilinmeden harem konusu tan olarak anlalmayacaktr. ncs; Osmanl Devletindcki harem uygulamas bataki iki konu zetlendikten sonra ksaca ve doru olarak aydnlatlmaldr. Aksi takdirde haremden bahsetmek yanltr. Bu hususlar Osmanlda hareni konusunun zdr. Bir hususu daha hatrlatmakta yarar gryoruz: Akla gelebilir; acaba bu zamana kadar harem konusunda kalem oynatan ve bu mevzuu izah gayesiyle telif edilen eserler yok mudur? ayet varsa byle bir esere neden ihtiya duyulmutur? nemle ifade edelim ki, bu zamana kadar yerli ve yabanc ilim adamlar ve tarihiler tarafndan harem ile alakal ok sayda telif eser vcuda getirilmitir. Topkap Saray ve haremle ilgili Abdurrahman eref Beyin makaleleri, smail Hakk Uzunarltnn Saray Tekilt; aatay Uluayn Harem T\ Haremden Mektuplar f; Ak Mektuplar; Harem Hayatnn Yz ve benzeri birbirinden kymetli ve bizim de harem konusunda malumat kaynamz olan eserleri, Ahmcd Refik Beyin Kadnlar Saltanat adl kitab, Millerin Beyond The Sublime Port adl kitab, Alev lytle Croutierin Harem The World Behind the Ve/f adl eseri ile Penzerin The Harem adl eseri bunlardan sadece bir kadr. Btn bu almalar bizim iin de temel kaynak olmakla beraber, konuyu yeterince aydnlatamamlardr. Zira bu eserleri yazanlar, slm hukukundaki klelik ve cariyelik mevzuunu tan olarak anlatamamlar ve dolaysyla haremi yorumlamakta eksik kalmlardr. u noktay belirtmekte yarar gryoruz ki, islm hukukunu ve dier Islm kaideleri bilmeyenler, Osmanl tarihi ve zellikle de harem gibi messeseler hakknda tatmin edici izahta bulunamazlar ve hatta isabetli deerlendirmeler yapamazlar. Zira Osmanl Devleti slmiyetin yazl tatbikat rnekleridir; birbirinden ayr dnlemez. Uzunarl bile, bu tr yanl deerlendirmelerden maalesef yer yer kurtulamamtr. Bu arada son zamanlarda neredilen Saray Hatralarna da deinmek yararl olacaktr. Cemile Sultnn torunu Mevhibe Cellddinin Sara Ertugrula anlatt Gemi Zaman Olur ki. adl eseri; Halit Ziya Uaklgilin ciltlik Saray Ve tesi* adl eseri; Aye Osmanoglunun Babam Sultn Abdlhanid adl kymetli eseri; Safiye Unvarn Saray Htralarn adl bizce ok kymetli olan eseri ve benzerleri de yeterince meseleyi izahtan uzaktrlar. Zira bunlar anlatanlar, hem haremi btn ynleri ile anlayabilecek kapasiteye sahip deildirler ve hem de bir ksm hdiselerin tesiriyle hiss olabilmektedirler. Yine de bu eserlerin bizim iin birinci elden kaynak olduklarnda phe yoktur. almak bizden ve muvaffakiyetin ise Allahtan olduuna gnlden inanyorum. Prof. Dr. Ahmed AKGNDZ 24.10.2007Rotterdam 1 KONU ARPITILIYOR VE KASDEN YANLI ANLATILIYOR Evvela, her konuda olduu gibi, Osmanl padiahlarnn aile hayat konusunda da byk tahrifatlar ve yanl izahlar bulunmaktadr. Bir ksm ilim adamlarnn yanl izah ve beynlar, maalesef turizm ve seyahat acentalarnn kitaplarna ve turizm rehberlerine kadar yaylmtr. Yaplan arptmalardan birini zetlemek mahhas bir misal olacaktr. Mesela slm hukukunda hr bir kadn ile mahrem kadnlar ve cariyelerin avret mahallerinin farkl olmas, fkh kitaplarnda cariyelerin kol, ayak, yz ve balarna efendilerinin bakabilmesi

eklindeki hkmn yer almas, meseleyi bilmeyen iyi niyetli tarihilerimiz tarafndan bile farkna varlmadan yanl nakledilebilmitir: Criye, Mslman kadn gibi avret yerlerini rtmeye mecbur deildir; sultann onlar plak olarak havuza atp oynamalarn seyretmekte dini bir saknca yoktur.3. Bu cmleler kendisine ait olan Hocamzn tarih bilgisine sayg duymamza ramen, slm hukukunun hkmleri tam tetkik edilemediinden dolay, o da ciddi hatalar yapabilmektedir. Zira islm hukukunda iki eit avret kavramnn bulunduunu, cariyelerin efendileri yannda sadece el, kol ve balarn aarak dolaabileceklerini, bunun da i zaruretinden meydana geldiini; rlplak havuza girip oynamalarnn asla caiz grlmediini; nk bir cariyenin bu manada dier cariyelere bakamadgn daha ayrntlaryla kitabmzda izah edeceiz. Mesele, avret kavramnn erkek, hr kadn, mahrem kadn ve criye asndan ayr manalar ifade ettiinin anlalamamndan ve bunlara dair er hkmlerin sz konusu edilmemesinden ve bilinmemesinden ileri gelmektedir. Kii de, bilmediinin dmandr. Buna son rnek de, hem de bir ilahiyat hocas olan Prof. Dr. Neet aatayn, islmda Ve Osmanlda Klelik ve Cariyelik adyla nerettii rportajdr. Bu yazda dile getirilen grlerin nemli bir ksmnn islm hukuku ile ilgisi yoktur. Bu meselede en ok itham edilen Padiah III. Muraddr. Halbuki III. Muradn sofi mereb ve Farsa bir Divan bulunacak kadar ve hele hele kendisine caiz olsalar bile, cariyelerin birbirine haram olacaklarn bilecek kadar islm ilimlere vukufu vardr. zlerek ifade edeyim ki, ou kaynaklarda Hnkr Sofas haremin elence yeri olarak tarif edilir. Hedefi Osmanly ve slam ktlemek olan kaynaklarda ise, buras padiahlarn seks alemi yaptklar yerler olarak tavsif edilir. u ilimden uzak tesbitler, bu tr iftiralarn en basitleri arasnda yer almaktadr: Hnkr Sofasnda nl ve yetenekli mzisyenler sekin fasllarla mzik yaparken, gzel sesli, gzel yzl, gzel vcutlu gen kzlar, tatl ezgilerle padiahn canna can katar, o da yumuak yastklar iinde yar yatm vaziyette oturup rak ierdi. Hnkr Sofas, duvarlar Kuran yetleri ve hadislerle dolu olan bir salondur. Burada bu tr elencelerin yapldn iddia etmek, tamamen meseleyi bilmemek ve arptmak demektir. Osmanl Devletinde harem uygulamas konusuna girmeden nce unu bilmek zaruridir ki; konu, islm dmanlar ve Osmanl dmanlar tarafndan istismar edilmitir. Baz ferd ve ahs hatalar umumiletirilmi ve sanki islmda ve Osmanl Devletinde durum hep yleymi gibi takdim edilmek istenmitir. Ayrca Cumhuriyetin ilk yllarnda d dmanlarmz ile birlikte