T.C.

MLL ETM BAKANLII TALM VE TERBYE KURULU BAKANLII

LKRETM DNME ETM (6. SINIF) DERS RETM PROGRAMI

Ankara, 2006

LKRETM 6. SINIF DNME ETM DERS RETM PROGRAMI ZEL HTSAS KOMSYONU YELER lkretim 6. Snf Dnme Eitimi Dersi retim Programnda danman olarak Yrd. Do Dr. smail GELEN, retmenler; Aylin ZTRK, Bahar BAYINDIR, Emel OBAN, Mehmet Ali DOMBAYCI, Mehmet KARASU ve Mehmet LGER ile program gelitirme uzmanlar; Toper AKBABA, Serap YALIN GLER ve lme ve Deerlendirme Uzman Banu ZDEMR grev yapmlardr.

NDEKLER Sayfa 1. Trk Mill Eitiminin Genel Amalar... 2. Neden Dnme Eitimi?............................................................................. 3. Programn Vizyonu... 4. Programn Genel Amalar.. 5. Programn Yaps.. 5.1. Eletirel Dnme.. 5.2. Yaratc Dnme....... 5.3. zenli Dnme..... 5.4. Programn Beceri, Kavram ve Deerleri. 6. renme retme Sreci. 7. lme ve Deerlendirme. 8. Kazanmlar....................... 9. Etkinlik rnekleri.. 10. Kaynaklar.. 5 6 7 7 8 9 10 11 12 14 16 32 37 54

Ben manevi miras olarak hibir nass- kat'i, hibir dogma, hibir donmu ve kalplam dstur brakmyorum. Benim manevi mirasm ilim ve akldr.

Mustafa Kemal ATATRK

1. TRK MLL ETMNN GENEL AMALARI 1739 sayl Mill Eitim Temel Kanununa gre Trk mill eitiminin genel amalar: Madde 2. Trk mill eitiminin genel amac, Trk milletinin btn fertlerini; 1. Atatrk inklap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatrk milliyetiliine bal; Trk milletinin mill, ahlaki, insani, manevi ve kltrel deerlerini benimseyen, koruyan ve gelitiren; ailesini, vatann, milletini seven ve daima yceltmeye alan; insan haklarna ve Anayasann balangcndaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Trkiye Cumhuriyetine kar grev ve sorumluluklarn bilen ve bunlar davran hline getirmi yurttalar olarak yetitirmek; 2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakmndan dengeli ve salkl ekilde gelimi bir kiilie ve karaktere, hr ve bilimsel dnme gcne, geni bir dnya grne sahip; insan haklarna saygl; kiilik ve teebbse deer veren, topluma kar sorumluluk duyan; yapc, yaratc ve verimli kiiler olarak yetitirmek; 3. lgi, istidat ve kabiliyetlerini gelitirerek, gerekli bilgi, beceri, davran ve birlikte i grme alkanl kazandrmak suretiyle hayata hazrlamak ve onlarn, kendilerini mutlu klacak ve toplumun mutluluuna katkda bulunacak bir meslek sahibi olmalarn salamak; Bylece, bir yandan Trk vatandalarnn ve Trk toplumunun refah ve mutluluunu artrmak; te yandan mill birlik ve btnlk iinde iktisadi, sosyal ve kltrel kalknmay desteklemek ve hzlandrmak ve nihayet Trk milletini ada uygarln yapc, yaratc, sekin bir orta yapmaktr.

2. Neden Dnme Eitimi? Dnme; insann douu ile balayan, sonraki srete dorudan veya dolayl olarak gelitirilebilen insana zg niteliktir. te bu dnebilme ayrcalndan dolay, dier canllardan farkl olarak kendisi zerine dnmeye balamas ile insan varoluunun anlamn ve nedenini fark edebilmi ve bu yolda edindii bilgiler ona kendi geleceini belirleyebilme, hak ve imknn tanmtr. nsann, ou zaman yeterince nem vermeden, alkanlk zere yerine getirdii dnme faaliyeti, eitli ekillerde ortaya kar. Gnmzde en ok kabul gren tarifi ile dnme; bir sonuca varmak amacyla bilgileri, kavramlar incelemek, karlatrmak ve aralarnda ilikiler kurarak baka dnceler retmek ilemidir. Bu ilemlerin neticesinde ortaya kan zihinsel rne de dnce denir. 1980li yllardan itibaren retmenler ve akademisyenler arasnda dnme beceri eitimi konusunda youn bir ilgi ve artan bir alma mevcuttur. Bu almalarn farkl tr ve dzeylerde yer aldklar grlmektedir. almalar 1 ve 2. snf dzeyine kadar inebilmektedir. Yirminci yzyln sonuna kadar bu durum problem zme ve karar verme gibi temel becerilerin gelitirilmesinde yerini alm ve bu tr becerilerin bazlarnn ilkretim programlarna eklenebilecei fikri de kabul grmtr. Dnme becerileri eitlendike bunlarn retim programlarna eklenmesi glemitir. nk belirli konu alan bilgisi olan bu programlarn dnme becerileriyle ilikilendirilmesi ve tamamnn gerekletirilebilmesi zorlamaktadr. Bu glkten dolay, belirli bir konu alan bilgisi olmayp temele dnme becerilerini alan bir program amacna daha fazla hizmet eder niteliktedir. Eitimciler arasnda, dnme becerilerinin zel olarak hazrlanm programlarla gelitirebilecei inanc da hkimdir. Bu almalarn sadece renciler zerinde deil, okul yneticileri ve personeli zerinde de etkili olduu grlmtr. Dnme Eitimi retim Program, rencilerin dnme becerilerini gelitirmekle kalmayp, yaam koullar iinde varoluunun anlamn ve nedenini fark etmesine ve kendi geleceini belirleyebilmesine imkn tanmaktadr. rencilerimiz hzla deien bu dnyada yalnz kendi kltr evreleri ile deil, medya ve sanal evrenle, kreselleen dnya ile evrelenmi bulunmaktadrlar. Yalnzca ocuklarn oyunlarnda 6

ve oyuncaklarnda son elli yl iindeki deiimleri izlemek bile bu mesafenin boyutu hakknda kolaylkla bir fikir vermektedir. rencilerimiz, izgi filmlerin, elektronik oyuncaklarn, bilgisayar oyunlarnn, televizyonun ksaca grsel dnyann ekicilii tarafndan kuatlmtr. Bu kuatmaya snr koymak, yasaklamak da sorunu zmez. Hatta ilgiyi daha da artrr. rencilere yaadklar dnyay sorgulayan ve salkl deerlendirmeler yapabilecek bir zihinsel alkanlk kazandrmak, onlar eitli etkileri kendi balarna deerlendirecek biimde donatmak zorundayz. Bunun yolu ise dnme eitiminden gemektedir. 3. Programn Vizyonu Dnme Eitimi retim Programnn vizyonu; dnme srecinde temel dnme becerilerini kullanarak kiisel bir dnme gelenei oluturabilen bu gelenei dil ve dnme balants kurarak bir yaam becerisine dntrebilen, farkl dncelere sayg duyan bireyler yetitirmektir. 4. Programn Genel Amalar Dnme Eitimi Dersi retim Programn tamamlayan rencilerin; 1. Dnme eylemi zerine dnmeleri, 2. Kendi dnme yollarnn farkna varmalar, 3. Dnmenin gelitirilebilen bir beceri olduunun farkna varmalar, 4. Farkl dncelere sayg duymalar, 5. Dnrken mill, manevi ve evrensel deerleri gzetmeleri, 6. Kuku, gven, srar, merak, dikkat ve sabr dnme srecinde bir deer olarak kabullenmeleri, 7. Ne bildiinin ve ne bilmek istediinin farknda olmalar, 8. Dncelerini aktarrken dili doru ve zenli bir biimde kullanmalar, 9. Kendini, dnyay ve bilgiyi sorgulayarak salkl deerlendirmeler yapmalar ve 10. Tartma kltrlerini gelitirmeleri amalanmaktadr.

5. Programn Yaps Dnme eylemi; dnen insan, dnlen dnya ve dnme ierii olan bilgi lemesinde gerekleir. Bu adan bakldnda Program dnme eylemini; insan, dnya ve bilgi balamnda ele almaktadr. Bu iinde aktif olan ge insandr. Dnya ise dnlen her eyin var olduu alandr. zerine dndmz her olay, olgu, nesne ve dier insanlar dnyann ierisindedir. Bilgi ise insan ve dnya arasndaki ilikinin bir rndr. nsann dnya ile olan ilikisi bilgisine baldr. Programdaki insan gesi becerilerini gelitirmeyi amaladmz kiidir. nsan, dnya ve bilgi; bir konu alan bilgisi deil, dnmenin gerekletii bir ilikiler beidir. Programla renciye kazandrlacak becerilerin her bir sonucu bir bilgi olarak deerlendirilebilir. Becerilerin ie koulduu ierikler ise dnyann ortaya koyduu, zne, nesne, olay, olgu, boyut ve koullardr. Bunlarn arasnda balanty kavramlarla kuran ise insann kendisidir. Bu l yapda; insan, dnya ve bilgiyi; dnya, insan ve bilgiyi; bilgi de insan ve dnyay etkileyerek deitirir. nsan, dnya, bilgi arasndaki en gl ba bilme eylemi ile kurulur. Bilmek herhangi bir yapy kavramsal alan ile ilikilendirmektir. nsann dnya ile olan ilikisi bilmek, anlamak ve kavramak iinse; insan dnya ile ilikisini birtakm dnme becerileri ile kurar. Bu beceriler seme, karar verme, alternatif, ama, ara, benzerlik-farkllk ve lt belirleme, gerekelendirme, varsaym oluturma, soru-cevap formle etme, koullar gz nnde bulundurma vb.dir. nsan; sosyo-psikolojik bir varlk olduundan, dnme eylemini ve davranlarn oklu neden- sonu ilikisi iinde deerlendirmek gerekmektedir. nsan dnya ile ban yarglama, deerlendirme ve karar verme yetisi ile kurar. Kltrel, tarihsel ve toplumsal bir varlk olan insann dnya ile bann kuruluunda en nemli unsur deerlerdir. Programda somut olarak yer alan deer, beceri ve kavramlarn ie koulmas Sokratn Kendini Bil! araynn bir cevabdr. Bu aray eletirel dnme, yaratc dnme ve zenli dnme becerileri ile temellendirilmitir. Bu beceri e zamanl ve birbirini tamamlayarak gereklemektedir.

5.1. Eletirel Dnme Programda eletirel dnme; yargda bulunmay, lt belirleme ve

kullanmay, kendi kendini dzeltme ve balama / ierie duyarll iermektedir. Sorgulamann her sonucu bir karar, bir yarglamadr. Yargda bulunma, karar verme eletirel dnmenin temel zelliidir. Tutarl bir ekilde yarglamalarda bulunulduu srece akllca davranld ve dnld sylenebilir. Eletirel dnme sadece bir yntem ve sre deil, ayn zamanda bir sonu karma abasdr. Eletirel dnmenin yabanc literatrdeki ifadesi olan critical thinking, lt (criteria) ile ilikilidir. nk kelime itibariyle kkleri ayndr. Bu anlamda karar verme, yargda bulunma ile lt arasnda nemli ve anlaml bir ilikinin bulunduunun fark edilmesi gerekir. lt ile ilgili iki temel durum bulunmaktadr; lt oluturmak ve lt kullanmak. lt oluturmak ve kullanmak; savunabilirlii, temellendirmeyi ve inandrcl arttrr. ltlerin dier ilevleri de karlatrmalara, snflamalara, benzerlik ve farkllklarn tespit edilmesine, nem ve ncelik srasnn belirlenmesine temel oluturmasdr.

Dnme eklimiz gnlk hayatmzda genellikle eletirel deildir. Bundan dolay dncelerimiz ortamdan ortama, cemiyetten cemiyete, konuya duyulan ilgiye hatta doruluk, geerlik ve imknlara gre hatal olabilir. Eletirel dnme kendi dnmemiz zerine de dnmemizi salar. Sorgulamann en karakteristik zelliklerinden birisi de kiinin kendi hatalarn yine kendi belirledii yntemlerle dzeltmesidir. Bu srete snf ortamnn bir soruturma topluluu hline getirilmesi nemli bir avantajdr. Snftaki rencilerin her biri, dierlerinin dnme yollarn grr ve hatalarn dzeltir. Sonu olarak her bir renci btn iselletirmekte, kendi dnme hatalarn bulmakta ve dzeltmektedir. Eletirel dnme ayn zamanda balama duyarllk gstermektir. Dnme srecinde, dnme ierii son derece nemlidir. Bizler kimi zaman ifadelerin doruluunu veya yanlln, syleyenin karakterine bal olarak deerlendirilmesi gereken veya gerekmeyen durumlar, birbirine kartrrz. Bazen syleyen bazen de sylenen nemlidir. Dolaysyla balama duyarllk son derece nemlidir. 5.2. Yaratc Dnme Sorgulama merakla balar. Merak yaratc dnme iin vazgeilmez bir durumdur. nk sorgulamay tetikler. Merakn yannda aknlk ve hayret de yaratc dnmenin nemli birer durumudur. nsanlar genellikle d dnyaya kar merak, aknlk ve hayret iindedirler. Bu durum d dnyadan insan doasna kaydka yaratc dnme geliir. nk d dnya ile insan doas arasndaki balant dnme ile kurulur. cat ve keifler bunun en somut rnekleridir. Program dnmenin dar ve belli snrlar iinde gereklemesinden ziyade genilemesini temele almaktadr. Bu nedenle yaratc dnme becerileri ve deerleri yardmyla dnme duraanlktan ve sabitlikten kurtularak, dinamik ve evrimsel bir hl alacaktr. Bu adan bakldnda genellemeler; genileme ve bymelerdir. Dnmenin genilemesinden kast verilenin tesine gemektir. Bu gei, varsaymlar sayesinde ok daha kolay gerekletirilir. Program, varsayml dnmeyi ve genellemelere ulamay yaratc dnme bakmndan da ele almaktadr.

10

Program, yaratcl sadece dnme boyutunda deil, ifade boyutunda da ele almaktadr. Bu durum ayn zamanda anlatma zenginlik katmaktadr. fadenin ve anlamn genilemesi, zenginlemesi mecazl ve tasvirli anlatmlarla salanabilir. Kimi zaman akl ve mantk d gibi grnen durumlar orijinalliin belirtileridir. Aslnda bu durum olumsuz gibi grnse de ak bir ekilde rnekleri olmadan dnmenin da vurumudur. Bunlarn ortaya kmasnda serbestlik ve bamszlk nemli bir deerdir. Byle dnen rencilerin panie kaplmadklar, soru sormaya fazlaca eilimli olduklar grlr. Yaratc dnmede btncllk bir dier nemli durumdur. Btncllk, yaratc dnmede genilemeyi salar. Bu yzden btn ounlukla onu meydana getiren paralarn birleimidir ve tek tek paralarn zelliklerinin birleiminden farkl bir yapdr.

5.3. zenli Dnme nsan iin her durumun bir nemi ve deeri vardr. Bu nem ve deer, dnme eyleminde kendisini gsterir. nsann deer verdii durumlara zen gstermesi beklenir. ou zaman bir eye gsterdiimiz ilginin dzeyi onun bizim iin nemi ile ilikilidir. zenli dnme, bu adan bakldnda ift tarafl bir anlam ierir. Bir taraftan dnlen konuya ilgi gsterilmesi, dier taraftan dnme ve ifade etme yolu zerine dikkat edilerek en azndan orta dzeyde bir kayg duyulmas anlamna gelir. zenli dnme; ama-ara belirlemede, neden-sonu ilikilerinde, seeneklerin deerlendirilmesinde, nem ve ncelik sralamas ile btn bunlarn ve dier becerilerin ifade edilmesinde hayata geen bir dnme eklidir. zenli dnme, rencilerin takdir etme (deer bime) ve deerlendirme yeteneini de gelitirmektedir. rnein; bizim iin bir hediyeyi deerli klan, onu verenin bizim hakkmzda hissettii duygudur. Bir gln bir okyanustan tek fark bizim ona verdiimiz zel nem ve deerlendirmemizdir.

11

zenli dnme, mantk ve duygular gerekli durumlarda birbirinden ayrt etmemizi salar. Bu durum zellikle dncelerimizin kendimize veya topluma etkisi bakmndan nemlidir. Duygularmz dengelemeyi rendiimiz lde sosyal davranlarmz dengeleyebiliriz. zenli dnme, dncelerimizin ifadesinde aktif olmay ierir. Burada aktiflik, dnme eylemi ile ayn anda gerekleen hareketler iin kullanlmaktadr. Kelimelerin olduu gibi hareketlerin de dili vardr. Hareketlerimizin anlam, onlarn oluturaca sonular ile deerlendirilebilecei gibi onlarn durum ile olan ilikisinden de karlabilir. Bu anlamda zenli dnme birtakm koullar gz nnde bulundurmay gerektirir. zenli dnme ayn zamanda rencilerin birtakm kurallar dikkate alarak dnmelerini de gelitirir. Kurallara zen gsterme Programn gnlk hayatla ilikisini kurmaktadr. Kurallar sadece yasalar deil; ayn zamanda gelenek, grenek, rf, adet vb. dir. zenli dnme eylemlerin etkileri ve sebepleri bakmndan ele alndnda empati kurmay da ierir. Kiinin kendisini baka birisinin yerine koyarak onun gz ve duygular ile olaylar deerlendirmesi, tam anlamyla imknsz olsa bile bunu denemek, bile fayda salayacaktr. Empati becerisi hatrlama, mantk, his ve sezginin etkileimini iermektedir. Empati kurma karmzdakinin grn olduu gibi kabul etmek deildir. nk kii duruma ilikin karar verme ve yargda bulunma imknna sahiptir. Empati retilebilir bir beceridir. Ancak, empati retiminde uygulamal bir retme teknii kullanlmaldr. Empati becerisinin retiminde rol oynama, drama gibi retim metotlar kullanlabilir. 5.4. Programn Beceri, Kavram ve Deerleri Programda insan, dnya, bilgi balamnda ele alnan dnme eyleminin gelitirilmesini salayacak kazanmlarn ierdii beceri, kavram ve deerler aada verilmitir.

12

BECER Alternatif belirleme Ama ara belirleme Anlama ve ifade etme Balama duyarl olma Benzerlik farkllk belirleme Bilgi edinme Btn para ilikisi kurma Doru yanl belirleme Empati kurma Genelleme yapma Gerekelendirme Kavram gelitirme Koullar gz nnde bulundurma Neden-etki-sonu ilikisi kurma lt (kriter) belirleme ve kullanma nem ve ncelik belirleme Planlama Problem zme Snflama Soru- cevap belirleme Tahminde bulunma Tutarllk arama Tmel ve tikel ilikisi kurma Varsaym oluturma

KAVRAM Ama Analoji Ara Balam Benzer Btn Cins Deime Doru Etki Farkl Gelime Gereke Koul Neden lt ncelik nem Para Seenek Sonu Tekil Tikel Tutarllk Tmdengelim Tmel Tmevarm Tr Yanl

DEER

Dikkatli olma Kuku duyma Merakl olma zen gsterme zgnlk zgven Sabrllk Sayg olma Sorumluluk Tarafszlk Tutarllk

13

6. renme retme Sreci Programda yer alan dnme beceri, kavram ve deerlerin kazandrlabilmesi iin snf ortamnn sorgulama topluluuna dntrlmesi gerekir. Byle bir ortamda retmen bir orkestra efi ya da bir spor takmnn altrcs gibi snfa rehberlik etmeli, gerekli ve yeteri kadar mdahalede bulunmaldr. Programda; beyin frtnas, alt apkal dnme, tartma, rnek olay incelemesi vb. yannda zellikle Sokratik Sorgulama ynteminin (Ek 1) kullanlmas dersin amacna hizmet edecektir. Bu balamda retmen Sokratik Sorgulama ve soru cevap yntemlerini arlkl olarak kullanmaldr. renme - retme srecinde kullanlacak etkinliklerden bazlar rnek olarak verilmitir. retmenler bu etkinlikleri kullanabilecekleri gibi kendi olanaklarn gz nnde bulundurarak deitirip gelitirebilirler. Programda herhangi bir konu alan bilgisi yer almadndan rencileri kazanmlara ulatracak etkinliklerin hazrlanmasnda, rencilerin ilgi, ihtiya, beklenti, geliim zellikleri, hazr bulunuluk dzeyleri dikkate alnmaldr. Etkinlik ieriinin seiminde yasal mevzuat da gz nnde bulundurulmaldr. Programda yer alan kazanmlarn sras ayn zamanda uygulama srasdr. Uygulama srasnda rencinin aktif bir katlmc olduu, kart fikirlere saygl ve hogrl, bamsz dnp dndklerini uygun bir slupla ifade edebildii, renci merkezli yaklam esas alnmaldr. Etkinliklerin hazrlanmasnda ve uygulanmasnda fkra, hikye, gazete, fabl, karikatr, fotoraf, film, gnlk yaam deneyimleri vb. ara olarak kullanlabilir. Kullanlan lme ve deerlendirme yntemleri ile rencinin sadece renme srecine deil, renimin deerlendirilmesi srecine de aktif olarak katlm amalanmtr. Bu balamda alternatif lme deerlendirme yntemlerinin kullanlmas uygun grlmtr.

14

renme Ortam Dnme Eitimi Dersi retim Programnda bulunan kavram, beceri ve deerleri rencilere kazandrabilmek iin snf ortamnn bir sorgulama topluluu haline getirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle renme-retme ortamnn rencilerce, Kesintisiz sorgulamann gerekletii, Bir dierini saygyla dinledikleri, Yeni dnme biim ve yollarna ak olduu, Kendi dncelerini olutururken dierlerinin dncelerinin de dikkate alnd, Varsaymlarn belirlenmesinde ve sonuca ulamada her rencinin imkn, bilgi ve yetenekleri dorultusunda birbirini destekledii ve birbirine yardmc olduu, Kendisinin ve dier kiilerin ifadelerinin anlamlandrld, Grupla hareket ederken bamszln gz ard edilmedii, Srete tarafszln yitirilmedii, samimi ve iten ilikilerin kurulduu,

bir ortama dntrldnde sorgulama topluluu nun varlndan sz edebiliriz. retmenin Rol Dnme Eitimi Dersi retim Programnn baar ile uygulanabilmesi iin temele ald anlayn ve ngrlen kazanmlarn, uygulayc retmenler tarafndan anlalmas ve snf ortamnda gerekletirilmesi gerekmektedir. Bu amala retmen; 1. Etkinliklerdeki tartma srecinde konunun dalmasna izin vermemeli, 2. nemsiz ve greceli konular zerinde ok uzun tartmalar yaptrmaktan kanmal, 3. rencileri, baka dnceleri de deerlendirerek kendi dncelerini oluturmaya tevik etmeli, 4. rencilerin ifadelerindeki rtk anlamlar fark etmelerini salamal, 5. rencilerin kendi varsaymlarn fark etmelerini salamal, 6. rencileri kendi dnceleri ile bulduu sonular karlatrmaya tevik etmeli, 7. Btn yorumlarn dorudan kendisine ynlendirilmesine izin vermemeli,

15

8. rencilerin arkadalaryla konuma cesaretini krmamal, 9. rencilerin dediklerini dinlemeyerek onlarn da birbirlerinin ne dediini dinlememelerine frsat vermemeli, 10. rencilerin sylediklerinin ne dndrdn aklamal, 11. Her zaman dorudan snf tartmas yapmak gerektiini dnmemeli, 12. Sonuca ulaana kadar rencilerin tartmalarnda srarc olmamal, 13. Kendi grlerinde srar etmemeli, 14. Bir kii ya da grubun tartmay tekeline almasna izin vermemeli, 15. Snfta diyalog oluturma adna etkinlikleri ev devi olarak vermemeli, 16. rencilerin etkinlikte grdkleri ve anlamn aratrmay istedikleri konularla ilgili olarak onlarla birlikte sabrsz davranmamal, 17. Tartmay kendi fikirlerinin en fazla kabul edilebilir fikirler olduunu gstermek iin kullanmaktan kanmal, 18. rencileri greceli konularda oylama ile karar verilebileceklerini dnmelerine tevik etmemeli, 19. Tartma amal sorulan sorulara evet veya hayr gibi ksa cevaplar verilmemesini salamal, 20. Sorularn bir kii ya da gruba ynelmemesine dikkat etmeli, 21. rencilerin kanmaldr. 7. lme ve Deerlendirme lme ve deerlendirme yaklamlar, yntem ve teknikleri eitim bilimindeki gelime ve deimelere bal olarak farkllamtr. Arlkl olarak nota dayal deerlendirmeler iin kullanlan ve rencinin belirli bir kazanm gerek durumlara uygulayp uygulayamayaca konusunda dolayl karm yapma imkn salayan geleneksel deerlendirme aralarnn yerini, rencilerin temel bilgi ve becerilerini uygulamasna imkn veren gerek yaama ilikin grevleri yerine getirmelerini gerektiren alternatif lme ve deerlendirme teknik ve yntemleri almtr. cevaplarn doru veya yanl olarak yarglamaktan

16

Alternatif deerlendirme ve bu deerlendirmeye ilikin lme aralarnn (proje, performans devi, renci rn dosyas (portfolyo), sunum vb.) kullanlmas, geleneksel deerlendirme aralarnn kullanlmayaca anlamna gelmemektedir. Geleneksel deerlendirme ile oktan semeli testler, boluk doldurma, eletirme, doru/yanl maddeleri, ak ulu sorular, ksa cevapl maddeler kastedilmektedir. renciler geleneksel deerlendirmede bilgileri hatrlamakta ya da bir cevab semektedirler. Bu deerlendirme aralar standart ya da retmen yapm olabilirler. Geleneksel deerlendirmede program deerlendirmeyi ynlendirir. nce bilginin yapsna karar verilir, sonra bu bilgi programa dntrlr. Deerlendirme program kazanmlarnn gerekleip gereklemediine karar vermek iin gelitirilen lme aralar ile yaplr. Alternatif deerlendirmede ise, deerlendirme program ynlendirir.

retmenler ncelikle rencilerin yeterliliklerini gsterebilecekleri grevlere karar verirler, sonra rencilerin bu grevleri yerine getirmelerinde baarl olmalarn salayacak ekilde program dzenlenir. Program ayrca, bu grevlerin yerine getirilmesinde gerekli temel bilgi ve becerilerin kazanlmasn da ierir (McDonald, 1992). Dnme Eitimi dersinin notla deerlendirilmeyecek semeli bir ders olmasndan ve st dzey bilisel becerileri lebilecek geleneksel lme aralarnn yaplandrlmasnn zor ve uzmanlk gerektiren bir konu olmasndan dolay, bu dersin deerlendirilmesinde alternatif lme aralarnn kullanlmasnn yararl olaca belirtilmektedir. Bu dersin deerlendirilmesinde kullanlabilecek alternatif lme deerlendirme aralarna ilikin ksa bilgiler ve form rnekleri aada sunulmutur. Dersin ileniine, sreye, renci mevcuduna vb. etkenlere bal olarak formlar ve formlar ierisindeki ltler retmen tarafndan yeniden yaplandrlabilir. Formlarn hepsinin kullanlaca gibi bir zorunluluk yoktur. Formlar rnek olarak sunulmutur. retmenler etkinliklere, snf ii uygulamalara bal olarak uygun formu, yeniden yaplandrarak kullanabilirler.

17

Grafik Dzenleyiciler: Zihin Haritalar, Kavram Haritalar, Ne Biliyoruz?, Ne Bilmek stiyoruz?, Ne rendik? Tablolar Grafik dzenleyiciler, rencilerin dnmelerini temsil eden haritalardr. rencilerin kavramlar ya da sreleri sunmalarn yaratmak iin sralama, karlatrma ve snflama gibi becerilerini kullanmalarn gerektirir. Grafik dzenleyiciler karmak ilikileri belirginletirir ve soyut fikirlerin daha somut ve grlebilir olmasn salarlar. Bu aralar rencilerin anladklar bilgileri grsel olarak ifade etme ve karlatrma imkn salar. rencilerin daha nceki anlamalarn rneklendirmelerini salar. Dncelerin grsel olarak ifadesine frsat verirler. rencilerin mevcut bilgilerini deerlendirmelerine yardmc olurlar. Grafik dzenleyiciler yaratc ve tevik edicidir. Ayrca, geleneksel yazllardan ya da nesnel madde trlerinden daha elencelidirler. Sunumlarda ve projelerde kullanl olabilirler.

Deerlendirme kategorileri: ______________________________________________ ______________________________________________________________________ ____________ erik doruluu: _______________________________________________________ Yorumlar:______________________________________________________________ ______________________________________________________________________

18

Ne Biliyoruz?, Ne Bilmek stiyoruz?, Ne rendik? Tablosu rnei Bu tablolar rencilerin nceki kavramalarn, bilmek istediklerini ve u ana kadar neler rendiklerini gsterirler. Snfta rencilerle birlikte yaplmasnn daha etkili olaca belirtilmektedir. Aada yer alan tablo kavramlara (doru/yanl, iyi/kt vb.) ilikin kazanmlarn deerlendirilmesinde, ilk iki blm (tablonun st taraf) dersin banda ve son blm (tablonun alt taraf) dersin sonunda olmak zere, z deerlendirme formu eklinde kullanlabilir. rnek : Doru ve yanl kavramlarn sorgular (11. kazanm). Doru ve yanl kavramlar hakknda, Ne Biliyoruz? 1) ............................................ 2) ............................................ 3) ............................................ 4) ............................................ Ne Bilmek stiyoruz? 1) .............................................. 2) .............................................. 3) .............................................. 4) .............................................. Neler rendik? 1) .................................................... 2) .................................................... 3) .................................................... 4) ....................................................

Grme (Mlakat) Grmeler rencilerin tutumlar, dnme biimleri, anlama seviyeleri, balant kurma, kavramlar kullanma ve iletiim kurma yetenekleri vb. konusunda gzlemlenmesi ve sorular sorulmasdr. rencilerin ihtiyalarnn, gl ve zayf olduklar ynlerinin tespitinde etkili bir aratr. rencileri kendi dncelerini yanstmalar konusunda tevik eder. Snf ierisinde sessiz kalan renciler hakknda bilgi edinilmesini salar. Grmeler yapsal ya da yapsal olmayan ekillerde dzenlenebilirler. Grmelerde rencilerden bir grevi yerine getirirken ne yaptklar,

19

neden bu ekilde altklar, bir problemi zerken kullandklar dnme sreleri vb. sorulabilir. Grmeler ak ulu sorular eklinde tasarlanabilir ve dereceli puanlama anahtarlar ya da kontrol listeleri kullanlarak puanlanabilir. Grmelerin tm rencilerle yaplmas zorunluluu yoktur. Gerekli grld takdirde belli bir konuda belirli rencilerden bilgi almak iin kullanlabilirler. Grme srasnda rencilere dnmeleri iin yeteri kadar zaman tannmaldr. Problemin Tespiti Grevine likin Yapsal Grme Formu rnei Aada problem zme becerisine ilikin yaplan bir etkinlik ya da proje almas sonrasnda, gerekli grld takdirde belirli rencilerle yaplabilecek yaplandrlm grme formu rnei sunulmutur. Bu formdaki sorular rnektir. retmen sorular snfa, rencilere, seilen etkinlik ya da greve ilikin olarak yeniden yaplandrabilir, soru saysn arttrabilir ya da azaltabilir. Bu formlarn fotokopi ile oaltlmas zorunluluu bulunmayp, etkinlikler sonrasnda sorular eklinde de kullanlabilir. retmen ald cevaplar, bir kda not alabilir. rnek: Bir durumun problem olup olmadna karar verir (21. kazanm). retmenin sorusu 1) Sizce problem nedir? 2) Bu olaydaki problemi tanmlar msnz? 3) Neden bu durumun bir problem olduunu dnyorsunuz? 4) Daha nce bu tarz bir durumla karlatnz m? 5) ................................. ............................... rencinin cevab 1) .............................. 2) .............................. 3) .............................. 4) .............................. 5) .............................. Yorumlar 1) ................................... 2) ................................... 3) ................................... 4) ................................... 5) ...................................

20

Deerlendirme Geri Bildirim Formu rnei

Ynerge: Bu form kontrol listesi eklinde dzenlenmitir. Grme srasnda sorulan sorulara verilen cevaplara, yaplan gzlemlere gre evet (E) ya da hayr (H) eklinde cmle bandaki boluklar doldurulmaldr. rencinin Ad ve Soyad: ........................ .................Problemi uygun ekilde aklad. ................ Olaydaki problemi uygun ekilde tanmlad. ................ Problemi gnlk hayatnda karlat benzer problemlerle ilikilendirdi. Tarih: ................. retmenin Ad ve Soyad:............ mza

Performans Grevleri Performans grevleri belirli ltlere gre deerlendirilen renme

aktiviteleridir. Ksa sreli, uzun sreli ya da karmak projeler eklinde olabilir. Performans grevleri rencilerin belirli bilgi ve becerileri gsterme ve uygulama yeteneklerini deerlendirmekte kullanlmaktadr. Performans grevleri, bir grevi ya da kullanlan ilemleri aklama, hipotez oluturma, prosedr yazma, yeni problemler oluturma, genellemeler yapma, bir durumu tanmlama, zm yollar nerme vb. kapsayabilir. Performans grevleri srecin ya da rnn deerlendirilmesini salar. Bireysel deerlendirmeler ve grup deerlendirmeleri iin kullanlabilir. Performans grevlerinin puanlanmas genellikle btnsel dereceli puanlama anahtarlar, kontrol listeleri, analitik zellik lekleri ile yaplmaktadr.

21

Yaratc Performanslar: Szl Sunum, Drama, Dans, ark Syleme, Resim rencilerin farkl terminoloji gerektiren kavramlara ilikin anlamalarn gstermelerine imkn salamak iin yaratc performanslar (szl sunum, karikatr, resim vb.) kullanlabilir. rencilerin grup almas ve i birliini hangi dzeyde gerekletirdiklerini deerlendirmek iin yaratc performans grevleri (drama, dans, ark, vb) kullanlabilir. rencilere yaratc performans grevlerini yerine getirirken kendi bilgilerini gstermek iin farkl renme ve iletiim becerilerini kullanma frsat salanmaldr. Yaratc performans grevleri, katlmclk ve kendi renmelerinin sorumluluunu almak konusunda rencileri motive eder. Ayrca deerlendirme aamasnda rencilerden kendi performanslarn deerlendirmek iin kendi dereceli puanlama anahtarlarn oluturmalar istenebilir. Sunum Kontrol Listesi rnei Aada snf sunumlar iin kullanlabilecek bir kontrol listesi formu rnei sunulmutur. ltler retmen tarafndan etkinliin ieriine, nemli grlen ltlere, rencilerin saysna ve sreye bal olarak deitirilebilir. Aada sunulan Kontrol Listesi rnei 2 leklidir (evet hayr). ltlere ya da performansa ilikin ltlere bal olarak evet ya da hayr iaretleyiniz. renci performansna ilikin yorumunuz var ise son stuna not alnz. ltler 1. fade ekli ile iinde bulunulan durum arasdaki ilikiyi kavrad. 2. Gerekli yerlerde grsellerden (ekil, ema, resmi, cetvel, grafik vb.) faydaland. 3. Dncelerini uygulamal olarak anlatt. 4. fadelerini samimi ve iten bir ekilde aktard. 5. Ses tonunu ve vurgular uygun ekilde kulland. 6. fadelerinde beden dilini uygun ekilde kulland. 7. Evet Hayr Yorum

22

Szl Sunum in Akran Deerlendirme Formu rnei Bu formda yer alan ltler, etkinliin ileniine, renci saysna, sreye ve rencilerden gelen geri bildirimler dorultusunda yeniden yaplandrlabilir. Ynerge: Bu formu gruptaki arkadalarnzdan biri iin doldurunuz. Dersin bitiminde doldurduunuz formu arkadanza renci rn dosyasna koymas iin teslim ediniz. Formda yer alan ifadeleri dikkatli bir ekilde okuduktan sonra uygun olan rakam iaretleyiniz. rnek: Bir dnceyi farkl biimlerde ifade eder (4. kazanm). Deerlendirilen rencinin ad ve soyad:............................................. Tarih:................................ 3 ok iyi 1. Sunum konusunu ak ve net bir ekilde anlatt. 2. Bilgileri dzenli bir ekilde sralad/sundu. 3. Kurduu cmleler tam, net ve anlalr ekildeydi. 4. Ak, anlalr ve gvenli bir ekilde konutu. 5. Sunum srasnda dinleyenlerle gz temas kurdu. 6. Sunum srasndaki duruu uygundu. 7. Grsel materyalleri iyi bir ekilde kulland. 8. Snftan gelen soru ve yorumlara uygun ekilde karlk verdi. Toplam puan (24 zerinden): .............. Arkadanzn sunum ve aratrma becerilerini arttrmas yolundaki nerilerinizi yaznz. ................................................................................................................................................ 2 Orta 1 Zayf

23

z Deerlendirme ve Akran Deerlendirme Bu deerlendirme formlarnda rencilerden kendileri ve snf arkadalarnn davran ve performanslar hakkndaki fikir ve dncelerini yanstmalar istenmektedir. Bu formlar cmle tamamlama, ak ulu soru, Likert tipi lek, kontrol listesi ya da btnsel (holistic) dereceli puanlama anahtar eklinde dzenlenebilir. Bu deerlendirme aralar rencilerin bireysel ya da grup olarak tutumlar, hisleri, dnceleri ve grleri hakknda bilgi salar. Ancak, renciler kendi hislerini, dncelerini, eilimlerini, dnme ekillerini anlatmalar istendiinde zorluk ekerler. Ayn durum arkadalarn deerlendirmeleri istendiinde de yaanabilir. Bu nedenle, bu deerlendirme formlarnn nasl kullanlacana ilikin olarak rencilere rnekler salanmaldr. rnein; snfta ders anlatma konusunda retmen kendi performansn deerlendirebilir. rencilere bu formlarn sadece retmen tarafnda grleceine ilikin teminat verilmesi bu formlarn daha doru ekilde doldurulmasn salayabilir. Bu formlarn kontrol listesi eklinde dzenlenmesi, bir cevabn dier cevab etkilemesine neden olabileceinden tavsiye edilmemektedir. Dereceli Puanlama Anahtar (Rubric) Dereceli puanlama anahtar, performans tanmlayan ltleri ieren puanlama rehberidir. Herhangi bir almann puanlanmas iin gelitirilmi ltleri ieren bir aratr. En faydal dereceli puanlama anahtar, kendi yaptklarnzdr. Dereceli puanlama anahtar, retmen ve renci iin ak bir kalite tanm verir. renciler derecelendirme lei kullandka rettikleri rnn sorumluluunu daha fazla duyarlar. retmenlerin puanlama iin harcadklar zamann azalmasna katkda bulunur. retmenin renci almalarn deerlendirmelerini basitletirir. rencilere bir devi tamamlarken kendi performanslarn deerlendirebilecekleri standart ve kriterler salar. leklerde belirlenen ltlerin velilere bildirilmesi, ocuklarna yardmc olacak velilere kolaylk salar. 24

Dereceli puanlama anahtar amalarna gre iki eittir. a. Btnsel (holistic) Dereceli Puanlama Anahtar: retmenin genel sreci veya rn bir btn olarak, paralarn dikkate almadan puanlamasdr. Bu yntem renme rnleri toplam puan olarak deerlendirilmek istendiinde kullanlr. Aada yer alan btnsel derecelendirme rnei, aratrma raporunun deerlendirilmesinde retmen tarafndan kullanlabilir. rnekte yer alan ltler retmen tarafndan yeniden yaplandrlabilir. Puan ltler Konuyu tmyle iyi anladn gsterdi. Konuyla ilgili ne srlen 4 dnceler mantkl gerekelerle desteklenmitir. Konuyu farkl rneklerle aklad. Olaylar arasnda farkl balantlar kurdu. Konuyla ilgili elikili aklama yaplmad. Konuyu anladn gsterdi. Konuyla ilgili ne srlen dnceler 3 mantkl gerekelerle desteklenmiti, fakat yeterli deildi. Yazl aklamalar yeterliydi. Konunun ounu anladn gsterdi. Konuyla ilgili ne srlen 2 dnceler desteklenmiti, fakat yeterli deildi. Anlatmda elikili aklamalar yapld. 1 Konunun birazn anladn gsterdi. rnekler yeterli deildi. nemli eksikler var.

b.Analitik Dereceli Puanlama Anahtar: Bu anahtar, nce performans veya rnn paralarnn ayr ayr puanlanmasn, sonra da bu puanlarn toplanarak toplam puann hesaplanmasn gerektirir. Bu lekler, almann ya da rnn farkl boyutlarna farkl notlar vermek amacyla oluturulur.

25

Gzlem Gzlemler rencilerin tutum, davran, kavrama ve renme srelerini deerlendirmekte kullanlrlar. Dier aralarla deerlendirilmesi g olan davranlar (problem zmeye kar tutum, tutarllk, bir i zerine younlama, grupta etkili alma vb.) hakknda veri toplamakta olduka etkilidirler. retmen gzlem srasnda rencinin bir grevi yerine getirmek iin takip ettii yolu, yapm olduu almalar, grevi tamamlayp tamamlamadn gzlemler ve kaydeder. retmen, rencilerin bireysel olarak ya da grup olarak belirli kazanmlar elde edip etmediklerine, retimin tekrarlanp tekrarlanmayacana, bir sonraki konuya geilip geilmeyeceine ilikin olarak gzlem formlarna bakarak karar verebilir. Gzlemler tarihleri ile kaydedilmelidir. Bylece, rencilerin belirli bir konudaki ilerlemeleri takip edilebilir. renciler snf ortamnda gzlemlenmelidir. rencilerin grup almalar srasnda gzlemlenmesi, bireysel almalarda gzlemlenmelerinden daha kolay ve daha az zaman alcdr. Gzleme balamadan nce bir gzlem plan oluturulmasnda fayda vardr. Hangi davranlarn gzlemlenecei konusunda esnek olunmaldr. Gzlem srasnda ortaya kan, daha nce aklnza gelmemi olan bir davran listenize ekleyebilir ve yorumlayabilirsiniz.

26

Gzlem Formu rnekleri Aada etkinliklerin yaplmas srasnda kullanlabilecek birtakm gzlem formu rnekleri sunulmutur. Bu formlar retmen tarafndan sreye, rencilere ve etkinliklere bal olarak yeniden yaplandrlabilir. 27 Kendi hatalarn fark etti ve dzeltti.

RENCLER 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Gzlem sonularn kaydetmek iin yukardaki form rnei kullanlabilecei gibi retmen gzlem sonularn kendi oluturaca (aadaki gibi) bir kada da not edebilir. rencinin Ad ve Soyad: ................................. Etkinlik: ................................................... Gzlemler:..................................................................................................................... ......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... Yorumlar: ............................................................................................................................. Tarih: .......................

Arkadalarnn ifadelerini dinledi.

Ynergeye uygun davrand.

LTLER

Etkinlik srasnda karlat durumlara ilikin sorular sordu. Sylediklerinin gerekelerini ifade etti.

retimin Deerlendirilmesi Aada retmenin ve retim srecinin deerlendirilmesi iin genel bir form rnei sunulmutur. Formdaki ltler yeniden yaplandrlabilir. Bu form ayrca ifadelerde yaplacak deiikliklerle, retmenin kendisi, renci ya da dier retmenler tarafndan doldurulabilir. 5: Kesinlikle katlyorum 2: Katlmyorum 4: Katlyorum 1: Kesinlikle katlmyorum 5 1. renme ortam etkili ekilde dzenlendi. 2. renme srecinde renci katlmn arttrc retim yntemleri kullanld. 3. Zaman etkili ve verimli bir ekilde kullanld. 4. rencilerin seviyesine uygun, ak ve etkili iletiim kuruldu. 5. nemli noktalar basit ve anlalr bir ekilde anlatld. 6. rencilerin soru ve yorumlarna uygun cevaplar verildi. 7. nemli konular zetlendi. 8. Ders daha nceki derslerle ilikilendirildi. 9. rencilerle gz temas kuruldu. 10. Ses arka sralardan duyuldu. Vurgu ve tonlamalar etkili ekilde kullanld. 11. Szel olmayan iletiimi (beden hareketleri, mimikler vb.) etkili ekilde kullanld. 12. Konuyu daha iyi anlatmak iin gnlk yaama ilikin rnekler kullanld. 13. Yeni kavramlar, bilindik kavramlarla ilikilendirildi. 14. Dikkati ve ilgiyi arttrmak iin pozitif mizah uygun ekilde kullanld. 15. Tekrarlar gerei ve yeteri kadar kullanld. 16. renciler soru sormalar ve yorum yapmalar konusunda cesaretlendirildi. 17. rencilerin not alabilmeleri iin yeterli zaman saland. 18. Grsel materyaller etkili ekilde kullanld. 19. Etkinlie ilikin okuma ve aratrma grevleri verildi. Deerlendirilen retmenin ad ve soyad: ............................. Tarih: .......................... Deerlendirenin ad ve soyad: ................................................ 28 Toplam puan: ________ 4 3 2 1 3: Kararszm

Dnme Eitimi Gzlem Formu Aada yer alan gzlem formu dereceleme lei (3 l Likert) eklinde dzenlenmitir. Form rnek olarak verilmitir. Formda yer alan ifadeler Dnme Eitimi Dersi Programna ilikin olarak hazrlanan genel ifadelerdir. Bu ifadeler retmen tarafndan yeniden yaplandrlabilir. Form, ayrca, ifadelerde yaplacak deiikliklerle, retmen, akran ve rencinin kendisi tarafndan doldurulabilir. Formun kimin tarafndan doldurulaca st ksmda belirtilmelidir. rencilerin geliimi hakknda fikir edinmeyi kolaylatracandan formun sene banda ve sonunda olmak zere iki kez uygulanmas nerilmektedir. Deerlendiren: ______retmen _______Akran _____rencinin kendisi Deerlendirilenin ad ve soyad:. Tarih:..//.. Genellikle Bazen Henz deil 3 2 1 1. Kendi kulland dnme yolunun farknda olma 2. Dnerek hareket etme 3. Tutarl bir ekilde yargda bulunma 4. lt belirleme, kullanma ve savunma 5. Kendi hatalarn kendi belirledii yntemlerle dzeltme 6. Balama duyarllk 7. Benzerlik ve farkllklar tespit etme 8. fadelerinde aklk, netlik (anlalabilirlik) 9. Sorgulama 10. Varsayml dnme 11. Genellemelere ulama 12. Mecazl ve tasvirli anlatm 13. Kendisi iin nem ve deer bitii durumlara zen gsterme 14. Farkl durumlara zen gsterme 15. Mantk ve duygular gerektiinde ayrt etme 16. Duygularn dengeleme 17. Sosyal davranlarda tutarl olma 18. Deer bime 19. Kurallara zen gsterme 20. Empati kurma 21. Bamszlk 22. zgnlk 23. lgili olma 24. Kararllk 25. Merak Toplam Puan: ................ 29

Dnme Eitimi Dersi Dereceli Puanlama Anahtar Aada Dnme Eitimi dersinin deerlendirilmesinde kullanlabilecek dereceli puanlama anahtar rnei sunulmutur. Dereceli puanlama anahtarnn retmen tarafndan sene banda ve sonunda olmak zere iki kez kullanlmasnn rencinin geliimine ilikin fikir edinmeyi kolaylatraca dnlmektedir. Form retmen tarafndan doldurulacaktr. rencinin ad ve soyad: Tarih: Toplam puan: Aadakilerin tmn srekli olarak yapar: Metni doru ve kesin bir ekilde yorumlar. Metinlerin nemli elerini dikkatli bir ekilde analiz eder ve deerlendirir. Anlaml ve kesin sonular karr. karmlarn ve dncelerini kantlar. Yaklamlarn ve sebeplerini tam olarak aklar. Sorduu sorular farkl dnme yollarn kullandn gsterir. Fikirlerini ve cevaplarn rahat ve akc bir ekilde ifade eder. Farkl bak alarna kar esnektir. Risk alma, fikirleri savunma ve planlar eyleme dntrmede isteklidir. lgi duyduu konulara ilikin bamsz almalar yapar. Planlar, dnceleri, fikirleri ve sonular hayalinde canlandrabilir. Ayrntlar ekleyerek ve deiiklikler yaparak fikirlerini gelitirir. Empati kurabilir. Hedef belirler ve bunlara ulamak iin uygun davranlar sergiler. Aadakilerden birounu, ou zaman yapar: Metni doru ekilde yorumlar. Metinlerin nemli elerini analiz eder ve deerlendirir. Kesin ve net sonular karr. karsamalarn, dncelerini aklar. Yaklamlarn ve nedenlerini aklar. Sorduu sorular ve kulland ifadelerle farkl dnme yollarn kullandn gsterir. Fikirlerini ve cevaplarn rahat ve akc bir ekilde ifade eder. Farkl bak alarna kar esnektir. Risk alma, fikirleri savunma ve planlar eyleme dntrmede isteklidir. lgi duyduu konulara ilikin bamsz almalar yapar. Planlar, dnceleri, fikirleri ve sonular hayalinde canlandrabilir. Ayrntlar ekleyerek ve deiiklikler yaparak fikirlerini gelitirir. Empati kurabilir. Hedef belirler ve bunlara ulamak iin uygun davranlar sergiler.

30

Aadakilerden birounu, ou zaman yapar: Metinleri yanl yorumlar. Destek olarak ortaya koyduu kesin bak alarn ok az kesin delille geliigzel deerlendirir. Net ve kesin olmayan sonular karr. Nedenlerini olduka az aklar. Sorduu sorular ve kulland ifadelerle snrl dnme yollarn kullandn gsterir. Fikirlerini ve cevaplarn rahat ve akc bir ekilde ifade edemez. Farkl bak alarna kar esnek deildir. Risk alma, fikirleri savunma ve planlar eyleme dntrme konusunda isteksizdir. lgi duyduu konulara ilikin bamsz almalar yapmaz. Planlar, dnceleri, fikirleri ve sonular hayalinde canlandramaz. Ayrntlar ekleyerek ve deiiklikler yaparak fikirlerini gelitiremez. Empati kurmada zorluk eker. Hedef belirlemede ve bunlara ulamak iin uygun davranlar sergilemede zorluk eker. Aadakilerin tmn srekli olarak yapar: Metinleri yanl yorumlar. Geerli ve kesin bir delil gstermeden alternatif bak alarn reddeder ya da geliigzel deerlendirir. Kesinlikten uzak ya da ilgisiz sonular karr. Nedenlerini olduka nadir aklar. Sorduu sorular ve kulland ifadelerle farkl dnme yollarn kullanmadn gsterir. Fikirlerini ve cevaplarn rahat ve akc bir ekilde ifade edemez. Farkl bak alarna kar esnek deildir. Risk alma, fikirleri savunma ve planlar eyleme dntrme konusunda isteksizdir. lgi duyduu konulara ilikin bamsz almalar yapmaz. Planlar, dnceleri, fikirleri ve sonular hayalinde canlandramaz. Ayrntlar ekleyerek ve deiiklikler yaparak fikirlerini gelitiremez. Empati kurmada zorluk eker. Hedef belirlemede ve bunlara ulamak iin uygun davranlar sergilemede zorluk eker. http://www.insightassessment.com/pdf_files/rubric.pdf

31

8. KAZANIMLAR

32

KAZANIMLAR 1.Dnme eylemi srasnda sergilenen davranlar fark eder.

ETKNLK RNEKLER

AIKLAMALAR [!] : Kendisinin ve dier kiilerin dnme eylemleri srasnda ortaya kan davranlar (konuma, mimikler, yazma, bak vb.) asndan ele alnmaldr. [!] : Dnmeden yaplan eylemlerden kastedilen dncesizlik olmayp, uyumak, nefes almak vb. eylemlerdir.

Dnrken 2.Dnerek yaplan ve dnmeden yaplan eylemleri ayrt eder.

3.Kendisini dnmeye ynelten nedenleri sorgular. 4.Bir dnceyi farkl biimlerde ifade eder.

Neden Byle Dndm?

Nasl Anlatrm?

[!] : Dncelerin ifade edilmesinde, ifadenin; kar tarafta oluturaca etki de gz nne alnmaldr. Szel olmayan iletiim geleri (duru, bak, mimik, jest, ses tonu vb.) de dikkate alnmaldr.

5.Kelimelerin anlamda yaratt deiiklikleri zmler.

Ne Anlama Geliyor?

[!] : Kelimelerin anlamda yaratt deiikliklerde; cmle iindeki yeri ve szce yaplan vurgu zerinde durulmaldr.

KAZANIMLAR 6.Kelimelerin anlamlarn derece farklarna gre gruplandrr. 7.Amacna uygun soru sorar. 8.Farkl soru kalplarn kullanarak soru sorar. 9.Herhangi bir bilgiyi nasl edindiini aklar. 10. Bilginin deiebileceini ve geliebileceini fark eder. 11. Doru- yanl kavramlarn sorgular.

ETKNLK RNEKLER Anlam Halkalar

AIKLAMALAR [!] : Sfatlar kullanlmaldr.

Plton Gezegen mi? [!]: Kavram sorgulama aamasnda birok becerinin ie koulmas salanmaldr.

12. Benzerlik ve farkllklarn ltlere gre belirlendiini fark eder.

[!] : rencilerin tespit ettikleri benzerlik ve farkllklardan hareketle lt kavram yaplandrlmaldr.

13. Eylemlerini, belirledii/belirlenmi ltlere gre nem srasna koyar. 14. Eylemlerini, belirledii/belirlenmi ltlere gre ncelik srasna koyar.

[!] : Grup adna lt belirlediinde/kullandnda kendisi dndaki faktrler de dikkate alnmaldr. [!] : Grup adna lt belirlediinde/kullandnda kendisi dndaki faktrler de dikkate alnmaldr.

34

KAZANIMLAR 15. zne, nesne, olay ve olgular belirledii ltlere gre snflandrr. 16. Btn-para ilikilerini sorgular.

ETKNLK RNEKLER

AIKLAMALAR

[!] : nsan, alet, bina vb. somut nesnelerin btn para ilikileri ilenmelidir.

17. Benzerliklerden hareketle genelleme yapar.

[!] : Akl yrtme yntemlerinden Analojiye dayal akl yrtme kullanlmaldr.

18. Koullar deitiinde eylemlerin deiebileceini fark eder. 19. Ama ve arac ayrt eder. [!] : rencilerden ama belirlemeleri beklenmeyecektir. Ama-ara ayrm, verilen rnek durumlar zerinde yaplmaldr. 20. Koullar gz nnde bulundurarak herhangi bir duruma ilikin plan yapar. 21. Bir durumun problem olup olmadna karar verir. 22. Bir durumun problem olup olmadnn kiilere gre deitiini fark eder. : Problem mi? [!] : Problemlerle kastedilen matematik, fen vb. problemler olmayp gnlk yaamla ilgili ieriklerdir.

35

KAZANIMLAR 23. Alternatifli dnmenin nemini fark eder. 24. Mutluluk kavramn sorgular.

ETKNLK RNEKLER

AIKLAMALAR

[!]: Kavram sorgulama aamasnda birok becerinin ie koulmas salanmaldr.

25. Eylemlerini gerekelendirir. 26. Bakalarnn eylemlerinin gerekelerini

sorgular. 27. Bir olayn birden ok nedeni olabileceini

fark eder. 28. Olaylar oklu neden/sonu ilikisine gre

deerlendirir. 29. Eylemlerinin olas sonularna ilikin

tahminde bulunur. 30. 31. Varsaym oluturur. Kendisinin ve dier kiilerin ifadelerindeki : Tutarl m? [!] : Kazanmdan hareketle tutarszlk kavram yaplandrlmaldr. [!]: Kavram sorgulama aamasnda birok becerinin ie koulmas salanmaldr.

tutarszlklar fark eder. 32. Kural kavramn sorgular.

36

9. ETKNLK RNEKLER

DNRKEN Ders: Snf Yaklak Sre Kazanm Ara- Gere : Dnme Eitimi :6 : 40 dk. : Dnme eylemi srasnda sergilenen davranlar fark eder. Dnerek yaplan ve dnmeden yaplan eylemleri ayrt eder. : Fotoraf

SRE 1. Resim rencilere gsterilir. 2. rencilere; Resimdeki kiinin ne yapt sorulur. Dnyor cevab alndktan sonra bu fikre nasl ulatklar sorgulanr. 3. Ardndan aadaki sorular rencilere yneltilir: Dnrken ne yaparsn? Mimiklerin ile dnmen arasnda bir iliki olduunu dnyor musun? Nasl? Dnrken herkes ayn ekilde mi hareket eder? 4. Aadaki rnek durumlar birer birer okunur ve her birinin ardndan; Bu durum dnmeyi ieriyor mu? Neden? Sorusu yneltilir. rencilerin birbirlerinin fikirleri zerine tartmalar salanr. Piknik plan yapmak dev yapmak Yediklerini sindirmek Muz kabuunu soymak Kitap okumak Televizyon program hakknda tartmak Uyumak Domak Hakszlktan nefret etmek Yzmek Komak Yzn ykamak Nefes almak Glmek Telefonla konumak

38

39

NEDEN BYLE DNDM? Ders: Snf Yaklak Sre Kazanm : Dnme Eitimi :6 : 40 dk. : Kendisini dnmeye ynelten nedenleri sorgular. SRE 1. rencilerle bir oyun oynanaca sylenir. 2. Snf, mevcuda gre en fazla 5 veya 6 gruba blnr. 3. rencilerden, retmenin uyarsndan sonra yaklak bir dakika boyunca gzlerini kapal tutmalar istenir. 4. Bir dakikann sonunda gzler alr. 5. Her gruptan bir renciye sz hakk verilir; nce ne dnd sorulur. 6. Daha sonra ayn rencilere yeniden sz hakk verilerek neden byle dndkleri sorulur. 7. Bu dnmeye neden olan durumu aklamalar salanr. 8. Etkinliin ikinci aamasnda grup ii alma yaplr; her grubun bir kda Dndklerim ve Sebepleri eklinde iki balk yazmalar sylenir. Dndklerim Sebepleri .. .. .. .. .. ..

9. Grup iindeki her rencinin etkinlik srasnda dndklerini ve sebeplerini yazmalar istenir. 10. Grup iinde dnceler ve sebepleri yazldktan sonra, dnceler konularna gre grup yeleri tarafndan gruplanr (nesne, eylem, kii vb.). 11. Ayn ilem sebepler iin de yaplr. 12. Grup ii almalar tamamlandktan sonra her grup kendi almasn sunar ve dersin sonunda karlatrmalar yaplr. 13. Bunlarn dnda son gnlerde sklkla dndkleri bir eyi ve neden bunu dndklerini sylemeleri istenebilir.

40

NASIL ANLATIRIM? Ders: Snf Yaklak Sre Kazanm Ara-Gere : Dnme Eitimi :6 : 40 dk. : Bir dnceyi farkl biimlerde ifade eder. : Kt, torba.

SRE Aada yer alan A blmndeki bir durumu birden fazla rencinin ele almas istenir. Ayrca bir durumun ayn renci tarafndan ka farkl ekilde ifade edilebilecei de ele alnmaldr. B blmnn ilenii iin verilen rnek cmleleri retmen kk ktlara yazarak bir torbaya koyar. rencilerin her biri sras geldiinde bir kt eker. Okuduunu yanndaki arkadana syler. Sonra cmlelerin nasl sylendii tartlr. A Aadaki durumlar, 1. Kardeine, her gece, gece yarsna kadar televizyon izlemesinin doru olmadn 2. Bir toplantda konumac olduunda, dzenli yemek yemenin iyi bir ey olduunu 3. Fazla asitli iecekler tketen bir arkadana asitli iecekler yerine st tketmesinin daha salkl olduunu 4. Snf arkadana, okul koridorlarnda bararak komamas gerektiini 5. Alayan bir arkadana yarnn daha iyi bir gn olacan 6. Kardeine, bilgisayarda nasl yaz yazlacan 7. Sa ayakkabnn bac sol ayakkabna ve sol ayakkabnn bac sa ayakkabna balyken yrmenin nasl olduunu 8. Arkadana, onu ok sevdiini 9. Komunuza grlt yaptn 10. retmenine konuyu anlamadn 11. Ailene daha fazla harla ihtiyacn olduunu 12. Snfta ders srasnda dar kmak ihtiyac duyduunu 13. Bilmek ve inanmak kelimelerinin farkn 14. Bir dikdrtgenin iki uzun kenar olduunu 15. Televizyonda dn gece izlediin bir programla ilgili dnceni 16. Sevdiin mzik tr hakkndaki dnceni nasl ifade edersin? (retmenin kendisi de baka cmleler yazabilir.) B retmenin kullanabilecei baz cmleler: Kaybol. Bebek kayboldu mu? yi gnler. Ltfen, dediim gibi yapar msn? devlerime yardm ettiin iin teekkr ederim. Merhaba. Baz insanlar ltfen demeyi bilmezle r. Saygl olmak konusunda senin gibi dnmyorum. Kes sesini! Sabah erken kalkmaktan nefret ediyorum. Patates yemek zorunda mym? amarlar toplayabilir misin, ltfen. Midem bulanyor. emsiyem yanmda olmadnda yamur yamasndan korkuyorum. Scak st ok severim. Holanmyorum. ekil uradan. Teekkr ederim. Yoldan ekilir misin? 41

NE ANLAMA GELYOR? Ders: Snf Yaklak Sre Kazanm Ara-gere : Dnme Eitimi :6 : 40 dk. : Kelimelerin anlamda yaratt deiiklikleri zmler. : alma kd.

SRE 1. alma kdnda A blmnn renci tarafndan tamamlanmas istenir. 2. A blm tamamlandktan sonra rencilerin cevaplar alnr. 3. B, C ve D blmleri ise srayla retmen tarafndan okunur ve rencilerin grleri alnr. B, C ve D blmlerinin uygulanmasnda snf sorgulama topluluuna dntrlmelidir.

NE ANLAMA GELYOR? A Boluklar aadaki kelimelerden uygun olan ile doldurabilirsin. Ancak boluklar doldurmadan nce una dikkat etmelisin. Biliyorum. diyebilmem iin emin olman ve seni emin yapan nedeni de syleyebilmen gerekiyor. Eer seni emin yapan nedeni syleyemiyorsan yani bilmiyorsan ve buna ramen emin hissediyorsan nanyorum. demen gerekli. Bilmek ve inanmak konusunda kararszsan phe ediyorum. veya Emin deilim. diyebilirsin. Biliyorum phe ediyorum nanyorum Yanl olduuna inanyorum Bilmiyorum Emin deilim 1.imdi okulda olduuma/olduumu .. 2. nar aacnn yaprann yeil olduuna/olduunu ... 3.Gkyznn renginin mavi olduuna /olduunu .. 4. Sra arkadamn adnn ... olduundan/olduuna ... 5. Baka gezegenlerde hayat olduundan / olduuna . 6. Hayvanlarn da duygulara sahip olduuna / olduundan . B Aralarndaki fark nedir? 1. Bilmek nanmak 2. Bilmek Anlamak 3. Bilmek - Sanmak 4. Anlamak - Anlamamak 5. Bilmek - Bilmemek C Aadaki durumlarn anlam nedir? 1. En iyi arkadan anlamann 2. Okuduun bir iiri anlamann 3. Futboldan anlamann 4. Arabalardan anlamann 5. Kendini anlamann 6. Matematik dersinde bir konuyu anlamann 7. Kendinin/komunun veya birinin evcil hayvann sevmenin 8. Bykanne veya bykbaban anlamann D Bilmek ile inanmak farkl mdr? Neden? Bir eyi inanmadan bilebilir miyiz? Bilmeden bir eye inanabilir miyiz? Bir eyi inanmadan anlayabilir miyiz? Anlamadan bir eye inanabilir miyiz? Sen drstle inanyorsan bu ne anlama gelir? Neden? nsanlar drsttr. nsanlar drst olmaldr. Sen hayaletlere inanyorsan, bu ne anlama gelir? Neden? Hayaletler vardr. Hayaletler olmaldr. 43

ANLAM HALKALARI Ders: Snf Yaklak Sre Kazanm Ara-gere : Dnme Eitimi :6 : 40 dk. : Kelimelerin anlamlarn derece farklarna gre gruplandrr. : alma kd. SRE 1. alma ktlarnda slak, gerek, yava ve ak kelimelerinin anlamlarndaki derece farklarn ileyen altrmalar bulunmaktadr. Ders ilenii srasnda uygun grlen kelime seilir ve rencilere datlr. 2. Altrmalarda yer alan kelimeler, halkalarn iinde yer alan temel kelimeyle ilgisine gre uygun grlen halkaya yerletirilir. 3. artlar uygun deilse; kelimeler ve halkalar tahtaya yazlarak, etkinlik snfla yaplabilir.

44

KELMELER ARASINDA DERECE FARKLARI Aada slak ve Islak deil. ifadeleri arasnda yer alan 18 kelime bulunmaktadr. Bu kelimeleri halkalarn iine slak ve Islak deil. durumlarn dikkate alarak gruplandrr msn? kuru nemli nem rutubetli pslak orak kra sv ya rutubet yamurlu sulak sucuk gibi slanm iliklerine kadar slanm kavruk buulu puslu srlsklam

Islak deil.

slak

45

Aada gerek ve Gerek deil. ifadeleri arasnda yer alan 19 kelime bulunmaktadr. Bu kelimeleri halkalarn iine gerek ve Gerek deil. durumlarn dikkate alarak gruplandrr msn? sahici makul taklit mantksz soyut mantkl orijinal hakiki akl almaz yapmack somut kanuni suni mantk d hayali yapay akla uygun sahte akl d

Gerek deil.

gerek

46

Aada yava ve Yava deil. ifadeleri arasnda yer alan 38 kelime bulunmaktadr. Bu kelimeleri halkalarn iine yava ve yava deil durumlarn dikkate alarak gruplandrr msn? sakin ardan alan sabit sallantl ivedi sratli acele rzgr gibi durgun dura kalka acelesiz oyalanan evik seri pek abuk fiek gibi yldrm hzyla ar telasz hareketsiz ilek tez derhal kaplumbaa gibi srnen kmltsz istikrarl ipak rpntl canl abuk hemen ar aksak imek gibi donuk arkanl telal hzl acil ok hzyla

Yava deil.

yava

47

Aada ak ve Ak deil. ifadeleri arasnda yer alan 63 kelime bulunmaktadr. Bu kelimeleri halkalarn iine ak ve ak deil durumlarn dikkate alarak gruplandrr msn? korumasz youn dolak belli belirsiz sisli cam gibi gizli kapakl ayan beyan kesin kukusuz esrarengiz yaln lo aprak hayal meyal dumanl anlalr aydnlk apak sahih belli akl almaz basit sade belirsiz yar saydam allak bullak mulak karalt donuk puslu mphem saydam effaf parlak net bariz malum tam olarak kesin olarak ak seik belirli kark olmayan halis garip kark bulank belirsiz esrarl temiz kati besbelli tanml kasvetli dzensiz silik soluk aikar berrak duru gizemli zahir bilinebilir

Ak deil

ak

48

PLTON GEZEGEN M! Ders: Snf Yaklak Sre Kazanm Ara-gere Kaynaklar : Dnme Eitimi :6 : 40 dk. : Bilginin deiebileceini ve geliebileceini fark eder. : Metinler. : 1) Bg Bang Teorisine Kadarki Bilim Tarihi, Caner Taslaman, http://www.bigbang.gen.tr/bolum2.asp (27 Temmuz 2006). 2) http://www.milliyet.com/2006/08/25/yasam/yas11.html.

a. b. c. d. e. f. g.

SRE Metinler rencilerle paylalr. Aadaki sorular yardm ile sorgulama yaptrlr. 1 nolu soru ile metnin rencilerce doru anlalp anlalmadna baklr. 2, 3 ve 4. sorularla sorgulama yaplr. 5. soru ile ise rendikleri ile kendi deneyimlerini birletirir. Etkinlik sonunda rencilere neler kazandklar sorulur ve paylamlar alnr. retmenler metinlerdeki rnek durumlar ele alrken deime ve gelimenin devam eden bir sre olduunu vurgular. SORULAR Yukarda verilen durumlardan kan genel sonu nedir? Yukardaki durumlarda verilen eski bilgiler hl bilgi midir? Neden? Zaman iinde hi deimeyecek bir bilgi var m? Varsa rnek veriniz? Bilgi gelimesi ve deimesi ayn ey midir? Neden? Sizlerin de doru bildiiniz fakat sonradan deien bilgileriniz oldu mu?

12345-

49

METNLER Plton gezegen mi? Gne Sistemi'nde Dnya'nn 8 deil 7 kardei kald. ek Cumhuriyetinde yaplan gkbilimciler kongresinde gezegen kavram yeniden tanmlanmtr. Yeni tanma gre, gkbilimciler kongresinde alnan bir kararla, kendine ait bir yrngesi olmayan Plton gezegen statsnden karld. Uluslararas Astronomi Birlii, geen hafta Gne Sistemi'ndeki gezegen saysnn 9'dan 12'ye karlmasn nermiti. Ancak son yaplan toplantda bu nerinin reddedilmesinin yannda Plton da gezegen statsn kaybetti. Plton 1930'da kefedilmi ve Gne Sistemi'nin 9'uncu ve son gezegeni olarak kabul edilmiti. Gne Sistemi'nde 9 gezegen olduunu yazan btn kitaplarn da gncellenmesi gerekiyor. Dnyann ekli Gnmzde on yanda bir ocuk iin bile sradan olan bilgiler, eski alarn insanlar iin zlemez bilmecelerdi. Smer, Babil ve Yunanllar dnyann ekline ilikin eitli tahmin ve teorilerde bulunmulard. Aristo, Dnyann sabit merkez olduunu; btn gezegenlerin, yldzlarn, Gnein ve Ayn, Dnyann evresinde dndklerini savunuyordu. Ona gre yldzlarn ham maddesi ve Dnyann ham maddesi birbirlerinden tamamen farklyd. Yldzlar ezeli bir yaktla yaklmlard. Bunlar hem ezeli, hem de ebediydi. Oysa Dnya, kusurlu ve eksikti, yldzlar gibi mkemmel deildi. Batlamyus, Aristodan ald miras da kullanarak, kendi astronomik bir modelini ortaya koydu. Bu modele gre Dnya merkezdeydi. O dnemde bilinen be gezegen Merkr, Vens, Mars, Jpiter, Satrn ve onlarla beraber Ay ve Gne, Dnyann etrafnda dnyordu. Yldzlar ise en dardaki en geni halkadaydlar Kopernik, Yunan Dneminden beri yrrlkte bulunan Yer Merkezli Evren Kuram'nn yerine, Gne Merkezli Evren Kuram'n kurmutur. Yer'in, Gne'in evresinde dairesel bir yrnge zerinde dolanan bir gezegen olduunu savunmutur. Bu kuram bugn btn dnya tarafndan kabul edilmitir.

50

PROBLEM M? Ders: Snf Yaklak Sre Kazanm Ara-gere Kaynaklar : Dnme Eitimi :6 : 40 dk. : Bir durumun problem olup olmadna karar verir. Bir durumun problem olup olamadnn kiilere gre deitiini fark eder. : Karikatrler. :1) www.cs.brown.edu/~kupcu/eglen.html. 2) Cumhuriyet/25 Ocak 2004. 3) http://www.inceespri.com. SRE 1) rencilerin karikatrleri grmeleri iin, karikatrler oaltlp datlr ya da yanstc ile gsterilir. 2) rencilere karikatrlerde grdkleri durumlarn bir problem olup olmadna karar vermeleri iin yeterli sre verilir. 3) Cevaplarna uygun olarak (Var-Yok) devamnda aadaki sorular sorulur.

Problem Durumu: a. Var b. Yok (Var):Kim/ kimler iin neden problem?

(Yok): Kim/kimler iin neden problem deil?

4) Her rencinin durumlara ilikin grn aklamasna frsat verilir. 5) Ayn durumu problem olarak gren ve grmeyen rencilerin fikirlerini gerekelendirmelerine ve karlatrmalarna olanak tannr. 6) Etkinlik sonunda rencilere neler kazandklar sorulur ve paylamlar alnr.

51

KARKATRLER

52

TUTARLI MI? Ders: Snf Yaklak Sre Kazanm : Dnme Eitimi :6 : 40 dk. : Kendisinin veya dier kiilerin ifadelerindeki tutarszlklar fark eder. SRE 1. Aada yer alan ifadeler alma kd eklinde rencilere datlr veya tahtaya yanstlr. 2. fadelerin anlamlarnda tutarszlk olup olmad ve nedeni zerinde tartlr. 3. Var olan tutarszlklar dzeltilir. Kitaplar severim; ama zevkime uygun, ilgin kitaplar bulamyorum. Bu yzden de kitap okumuyorum. Drst insanlar severim. Arkadalarmn bana kar drst davranmalarn beklerim. Tabi ki ben de onlara kar drst davranmaya zen gsteririm. Ablamn baarlarndan dolay ona hayranlk duyuyorum. Ama cesaretli ve alkan olmasndan nefret ediyorum. Turuncu benim en sevdiim renktir. Eyalarm satn alrken ve kyafet seerken iinde turuncu olmasna dikkat ederim. Stn her yata insana yararl olduunu rendim. Fakat st bebekler ier ve ben bebek deilim. Benim daha fazla ste ihtiyacm yok! Eer devlerimi yaparsam baarm artar. Bu yzden devlerimi yapacam ve notlarm ykselteceim. Ben bir vejetaryenim. Hafta sonlar hari! Soan severim ama nefesimin kokmasna sebep oluyor. Ben de bundan dolay soan sevmiyorum. devlerimi her zaman yaparm. Eer yapmazsam mutlaka geerli bir mazeretim vardr. Bydmde doa ile ilgili aratrmalar yapmaya karar verdim. nk btn hayvanlar ve bitkileri ok seviyorum. Onlarla ilgili daha ok ey renmek istiyorum. Hi kimseden bor para almam. Eer alrsam, mutlaka zamannda geri derim. 4. rencilerin evresindeki insanlarn ifadelerindeki tutarszlklar dnmeleri istenir. Dndkleri uygun rnekleri yazp arkadalaryla paylamalar salanr. 5. rencilerin kendi ifadelerindeki tutarszlklar dnmeleri istenir. Dndkleri uygun rnekleri yazp arkadalaryla paylamalar salanr.

53

10. KAYNAKLAR Akgz, K. . (2003), Etkili renme ve retme, Eitim Dnyas Yaynlar, zmir Adair, J. (2000), Karar Verme ve Problem zme, (ev. Nurdan Kalayc; Edt., M. Tark Atay), Gazi Kitabevi, Ankara Airasian, P. W. (2001). Classroom Assessment: Concepts and Applications (4th ed.). McGraw-Hill, Boston Ames, C. & Archer, J. (1988). Achievement Goals in The Classroom: Students' Learning Strategies and Motivation Processes. Journal of Educational Psychology, 80, 260-267. Anderson, L. W., & Krathwohl, D. R. (Eds.). (2001). A Taxonomy for Learning, Teaching, and Assessing: A Revision of Bloom's Taxonomy of Educational Objectives. Longman, New York Bacanl, H. (1999), Duyusal Davran Eitimi, Nobel Yayn Datm, Ankara Bacanl, H. (2000), Geliim ve renme, Nobel Yaynlar (3. bask), Ankara Bentley, T. (1999), Yaratclk, Hayat Yaynclk, stanbul Berk, R.A. (2000). Does Humor in Course Tests Reduce Anxiety and Improve Performance? College Teaching, 48, 151-158. Blatner, A. (1991). Role Dynamics: A Comprehensive Theory of Psychology. Journal of Group Psychotheraphy, Psychodrama & Sociometry, 44 (1), 33 40 Bloom, B. S., Englehart, M. D., Furst, E. J., Hill, W. H., & Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of Educational Objectives. The Classification of Educational Goals: Handbook I. Cognitive domain. David McKay, New York. Boydak, H. A. (2001), renme Stilleri, Beyaz Yaynlar, stanbul Bozdoan, Z. (2003), Okulda Rehberlik Uygulamalar ve Yaratc Drama, Nobel Yayn Datm, Ankara Bransford, J. D., & Vye, N. (1989). A perspective on cognitive research and its implications for instruction. In L.B. Resnick & L.E. Klopfer (Eds.), Toward The Thinking Curriculum: Current Cognitive Research (1989 Yearbook of the Association for Supervision and Curriculum Development). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

 Burke, K. (1993). The Mindful School: How to Assess Thoughtful Outcomes. Palatine, Illinois: IRI/Skylight Publishing, Inc. Pgs. 117-126. Bushweller, K. (1997). Teaching to The Test. The American School Board Journal, September, 20-25 Cevizci, A. (1996), Felsefe Szl, Ekin Yaynlar, Ankara Costa, A. L. (2001) Developing Minds: A Resource Book for Teaching ThinkingThird Edition, ASCD, USA Ccelolu, D. (1991), nsan ve Davran: Psikolojinin Temel Kavramlar, Remzi Kitabevi (3. Bask), stanbul Ccelolu, D. (1997), yi Dn Doru Karar Ver, Sistem Yay. (20. Bask), stanbul otuksken, B. (2000), Felsefi Sylem Nedir? nklap Yaynlar, stanbul otuksken, B. (2002), Radyoda Felsefe, nklp Yaynlar, stanbul De Bono, E. (2004), Alt apkal Dnme Teknii, Remzi Kitabevi (4. Bask), stanbul Direk, N. (2002), Kk Prens zerine Dnmek, Pan Yaynclk, stanbul Direk, N. (2006), Filozof ocuk, Pan Yaynclk, stanbul Dunning, D., Johnson, K., Ehrlinger, J., & Kruger, J. (2003). Why People Fail to Recognize Their Own Incompetence. Current Directions in Psychological Science, 12, 83-87. Doanay, A.; Kara, Z. (Nisan 1995), Dnmenin Boyutlar, ukurova niversitesi, Eitim Fakltesi Dergisi, Cilt:1, Say:11, ss25-38 Doanay, A; Karip, E. (Edt.) (2006), retimde Planlama ve Deerlendirme, PegemA Yay., Ankara Douglass, N. H. (2001), Sayg ve Sorumluluk Eitiminde Yeni Yaklamlar, (ev: zgr Yurttutan, Yener zden), Nobel Yayn Datm, Ankara Erden, M.; Akman, Y. (1996), Eitim Psikolojisi: Geliim-renme-retme, Arkada Yaynlar, 3. Bask, Ankara Fisher, R. (1996,) Stories for Thinking, Published by Nash Pollock, UK Fisher, R. (2005), Teaching Children to Think (2nd ed), Nelson Thornes, UK Fisher, R. (2005),Teaching Children to Learn (2nd ed), Nelson Thornes, UK

55

 Forman, G., & Kuschner, D. (1977). The Child's Construction of Knowledge. Belmont, CA: Wadworth Co. Gelen, . (Mays, 2002). Dnme ve renme Srecinde Bilisel Farkndaln Yeri, Uluslararas Katlml 2000li Yllarda I. renme ve retme Sempozyumu Bildirisi, Marmara niv. Atatrk Eit. Fak., stanbul Gelen, . (2003), Bilisel Farkndalk Stratejilerinin Trke Dersine likin Tutum, Okuduunu Anlama ve Kalcla Etkisi, , Sos. Bil. Enst. Yaymlanmam Doktora Tezi, Adana Grkaynak, . ve Di. (2003). Eletirel Dnme, Eitim Reformu Giriimi, stanbul Haladyna, T. M., Downing, S. M., & Rodriguez, M. C. (2002). A Review of Multiple-Choice Item-Writing Guidelines for Classroom Assessment. Applied Measurement in Education, 15, 309-334. Hart, D. (1994). Authentic Assessment: A Handbook for Educators from The Assessment Bookshelf Series. NY: Addison-Wesley Publishing Co. Pg. 66. pirolu, Z. (1989) Dnmeyi renme ve retme, Afa Yaynclk, stanbul Kazanc, O. (1989), Eitimde Eletirel Dnme ve retimi, Kazanc Hukuk Yaynlar, No:7, Ankara Knox, A. B. (1987), Developing Critical Thinking, Jossey- Bass Pub., San Francisco, USA Kurktan, A. (2000), Trk Milletinin Manevi Deerleri, Milli Eitim Basmevi, Eitim Dizisi:39, stanbul Kkahmet, L. (1997), Eitim Programlar ve retim, Gazi Kitabevi, Ankara Lipman, M. ve Sharp, A., M. (1980), Social Inquiry, Universal Diversified Services, Inc., USA Lipman, M. ve Sharp, A., M. (1984), Looking for Meaning, Institute for the Advancement of Philosophy for Children, Universal Diversified Services, Inc., USA Lipman, M. ve Sharp, A., M. (1985), Ethical Inquiry, Universal Diversified Services, Inc., USA Lipman, M. ve Sharp, A., M. (1986).Wondering at the World, Universal Diversified Services, Inc.,USA Lipman, M. ve Sharp, A., M. (2003).Thinking in Education, Cambridge University Press.,UK 56

 Manning, B. H; Payne, B. D. (1996), Self-Talk for Teacher and Students: Metacognitive Strategies for Personal and Classroom Use, Allyn & Bacon Pub., USA Marzano, R. J.; Arredondo, D. E. (1986), Tactics for Thinking, ASCD Pub., Alexandria, USA Marzano, R. J.; Brandt, R. S.; Hughes, C. S.; Jones, B. F.; Presseisen, B. Z.; Rankin, S. C. and Suhor, C. (1988), Dimension of Thinking: A Framework for Curriculum and Instruction, ASCD Publication, Alexandria, USA McMorris, R. F., Boothroyd, R. A., & Pietrangelo, D. J. (1997). Humor in Educational Testing: A Review And Discussion. Applied Measurement in Education, 10, 269-297. Mengolu, T. (2003), Felsefeye Giri. Remzi Kitabevi, stanbul Meyer, C. A. (1992). What's The Difference Between Authentic and Performance Assessment? Educational Leadership, 49, 39-40. Morgan, C.T. (1991), Psikolojiye Giri, (ev. Arc ve ark.), Hacettepe niv. Psikoloji Blm Yaynlar No:1, Ankara Murphy, N. (1994). Authentic Assessment for the Learning Cycle Model in Schafer, L (ed.) (1994). Columbus Ohio: ERIC Clearinghouse for Science, Mathematics, and Environmental Education. Pgs. 18-20. Murphy, N. Cowan, M., and Cantrell, D. (1993). Authentic Assessment in Environmental Education. Unpublished paper presented at the 1993 Conference of the North American Association of Environmental Education. Pgs. 27-32. ncl, R. (2000), Eitim ve Eitim Bilimleri Szl: Szlk Dizisi, MEB Yaynlar, Bilim ve Kltr Eserleri Dizisi:1220, stanbul zden, Y. (1997), renme ve retme, Yaratcl Gelitirme, Dnmeyi renme, renme Biemleri, Pegem Yay., Ankara zden, Y. (2002), Kendini Kefet Tan Gelitir Gerekletir, PegemA Yay., Ankara zkalp, E. (Edt.) (1994), Davran Bilimlerine Giri (II. Fasikl), Anadolu niv. Yay. No: 173, Eskiehir Saban, A. (2000), renme retme Sreci, Yeni Teori ve Yaklamlar, Nobel Yayn Datm, Ankara Seluk, Z. (1994), Eitim Psikolojisi, Atlas Kitabevi (5. Basm), Ankara 57

 Senemolu, N. (2001), Geliim, renme ve retim, Gazi Kitabevi (3. Basm), Ankara ahinel, S. (2002), Eletirel Dnme, PegemA Yay., Ankara Stiggins, R. J. (1987). The Design and Development of Performance Assessments. Educational Measurement: Issues and Practice, 6, 33-42. Trk Dil Kurumu (2005), Trke Szlk, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara Trk Dil Kurumu (2005), Yazm Klavuzu, Trk Dil Kurumu Yaynlar, Ankara stnda, T. (2003), Yaratcla Yolculuk, PegemA Yay. (2. Bask), Ankara nver, G. (2003), Yanstc Dnme, PegemA Yay., Ankara Wiggins, G. P., & McTighe, J. (2006). Examining The Teaching Life. Educational Leadership, 63, 26-29. Wispe L. (1987). History of the Concept of Empathy, in N. Einsenberg & J. Strayer (eds). Empathy and Its Development. Cambridge University Press, 17 37. Wittrock, M. C. (1991). Testing and Recent Research in Cognition. In M.C. Wittrock & E.L. Baker (Eds.), Testing and cognition. Englewood Cliffs: NJ: PrenticeHall. Worthen, B. R., White, K. R., Fan, X., & Sudweeks, R. R. (1999). Measurement And Assessment in Schools. Longman, New York Yavuz, K. E. (2005), Yeniden Yaplanan Snflar in Aktif renme Yntemleri, Ceceli Yay. Eitim Dizisi9, Ankara Yavuzer, H. (2000), Eitim ve Geliim zellikleriyle Okul a ocuu, Remzi Kitabevi (5. Basm), stanbul

58