Professional Documents
Culture Documents
kimya mhendislii tmmob kimya mhendisleri odas journal of chamber of chemical engineers Yl: 2005 Say:166
KMO Adna Sahibi Ereli ZBOZKURT Sorumlu Yaz leri Mdr Agah KKER Yayn Kurulu Y. Do. Dr. S. Ferda MUTLU, Prof.Dr Ercengiz YILDIRIM, smail TRKSEVEN, Agah KKER, Nurettin ARIEL, Emin OKUMU, Hseyin Ba, M. Halim KARABEKR, Timur ZHAN
NDEKLER
BAYAZI YAYIN KURULUNDAN Trkiye Kat Sanayisinin Mevcut Durumu, Sorunlar ve zm nerileri (Mustafa USTA) Yzey Kaplamalar in Suda Yaynk Epoksi Reine retimi (Gngr GNDZ) Gvenlii Uzmanl (Mjdat AYDIN) Tehlikeli Kimyasallar Hakknda Avrupa Birliinin Yeni evre Politikalar ve lkemizdeki Uygulamalar (Erdin KZOLU) Kk ve Orta Boy Sanayi letmeleri (Dr. S. Neet OMAY) Gbre ve Gbre Hammaddeleri altay Sonu Bildirgesi Odamzn Babakanlk ve MTA Aleyhine At Dava Sonuland 3 4 5
9 14
18 23 27 28
letiim Tel: 0312-417 65 20-417 35 63 Fax: 0312-417 35 63 e-posta:kmo@kmo.org.tr Adres: Karanfil Sokak No:19/5 06650-Kzlay-ANKARA web: www.kmo.org.tr
2.Uluslararas Katlml Kat-Karton, Mrekkep, Matbaa Sempozyumu ve Sergisi Sonu Bildirgesi KMO Etkinlikleri niversitelerden Kimya Mhendislii Yaynlar Yayn Tantm Yeni yeler
29 31 41 47 48
Dergideki yazlar kaynak gsterilmek ve KMOdan izin almak koulu ile dier yayn organlarnda yaymlanabilir. Dergi 3 ayda bir yaynlanr. Kimya Mhendislerinin Trkiyedeki yelerine bedelsiz gnderilir. Bu say 5.000 adet baslmtr. 1
kimya mhendislii tmmob kimya mhendisleri odas journal of chamber of chemical engineers Yl: 2005 Say:166
KMO L TEMSLCLKLER
AMASYA Cevat KAYAHAN Suluova eker Fabrikas AMASYA Cep Tel: 0532- 5831860 Tel: 0358-4172511 ANTALYA Ylmaz DKBA 30 Austos Cad. anal Apt. No:11/3 Iklar/ANTALYA Tel: 0242-2434301 Faks: 0242-2431175 AYDIN Haluk UYSAL Sanayi ve Ticaret l Mdrl Gazi Bulvar Vardar Merkezi K:4 AYDIN Tel: 0256-2251755 Cep Tel: 0542-3127235 BALIKESR Sadk AIK Halk Sal Lab. 10020-BALIKESR Tel: 0266-2416041 Faks: 0266-2417510 ANAKKALE M.Emin TUNCEL 18 Mart nv.Gzel Sanatlar Fakltesi ANAKKALE Tel: 0286-2172430 DENZL Hasan KOCAMAZ Uancba Mah. 561. Sok. TMMOB Han No:4 K:4 DENZL Tel: 0258-2637995 Cep Tel: 0532-3465167 DYARBAKIR Turgay ELEBOLU DS 10.Blge Mdrl DYARBAKIR Tel: 0412-2289950/374 ELAZI lhan AYDIN Elaz 8.Blge Karayollar Arat. Ba Md. ELAZI Tel: 0424-2375991/1510 Faks: 0424-2388194 GAZANTEP Hseyin NURLU ncilipnar Mah. Kazas Merkezi K:6 No:24 .Kamil / GAZANTEP Tel: 0342-2203604-2323971 GRESUN Mustafa AKSU Cep Tel: 0536-8593010 KIRIKKALE Mustafa UTA Zafer Cad. Celal Uslu Mrk. No: 4 KIRIKKALE Tel: 0318-2245001 Faks: 0318-2242893 MANSA lhan ASLAN Manisa Organize Sanayi Blgesi Artma Tesisi MANSA Tel: 0236-2334657 Cep Tel: 0532-5432306 MERSN Ayegl Suzan POLAT Palmiye Mah. 1214 Sok. lek Apt. K:1 D:3 MERSN Tel: 0324-3279586 ORDU ner YAVA Poyraz Tarm r. Gda San.ve Tic. A.. ORDU Cep Tel: 0532-4741978 RZE Sleyman OCAK Yeniky Mah. eme Cad. Esertepe Apt. D:5 RZE Cep Tel: 0535-6437895 SNOP M. Levent TANRIKUT Halk Sal Lab. SNOP Tel: 0368-2610578 TRABZON adan DEMR Fatih Mah. Ihlamur Sok. No: 15-A TRABZON Tel: 0462-2237070 Cep Tel: 0537 2756401 TOKAT Dursun AKSOY Turhal eker Fabrikas TOKAT Tel: 0356-2753530 UAK Yaar KARTAL Karkim San. Tic. Ltd. ti. Pancar Merkezi 40/5 UAK Tel: 0276-2236734 Cep Tel: 0532-4324922 VAN Cevat BOZ Hastane 2.Caddesi Belediye Merkezi K:2 No:201-202 VAN Tel: 0432-2169828
Ereli ZBOZKURT Hasan KK smail TRKSEVEN Kemal AKBAY Fatih TACALAN Glgn ENLEN
ye Agah KKER Tel: 0312-417 65 20-417 35 63 Faks: 0312-417 35 63 web :www.kmo.org.tr e-posta: kmo@kmo.org.tr, kmomerkez@interaktif.gen.tr Adres: Karanfil Sokak No:19/5 06650-Kzlay-ANKARA ANKARA UBES Bakan Mehmet BESLEME II.Bakan Necdet UBUK Sekreter ye Sevilay MEKK Sayman ye Erdal DEMRTA ye brahim AKYREK ye Yusuf KENANOLU ye Kemal DNDLEK Tel: 0312-418 20 51-419 92 61 Faks: 0312-418 16 54 e-posta:kmoankarasb@kmo.org.tr Adres: Karanfil Sokak No:19/5 06650-Kzlay-ANKARA BURSA UBES Bakan Vahap SINMAZ II.Bakan Hale Nur OYMAK Sekreter ye M. Hakan DKER Sayman ye ye ye ye Ayten EREL lker BAHEC Murat GLER Dr. Pnar DONMAZ
Tel: 0216-449 37 10-11-12 Faks: 0216-449 37 13 e-posta:kmoistanbulsb@kmo.org.tr Adres: Caferaa Mah. Neet mer Sokak No:17 D:3 34710-Kadky-STANBUL
KOCAEL UBES Bakan Rknettin BIAKLI II.Bakan lhan AKKARPUZ Sekreter ye Sayman ye ye Birsen Serpil BALCI Selvi TELLOLU Yaar AHN
Tel: 0262-321 50 00 Faks: 0262-332 52 45 e-posta : kmokocaelisb@kmo.org.tr Adres : Ankara Cad. Naci Girginsoy Sok.No:15 K:5 41300 - zmit / KOCAEL
ESKEHR BLGE TEMSLCL Prof.Dr.Mehmet Rza ALTIOKKA Bakan II. Bakan Kenan ALIIR Sekreter ye Nilgn BNGL Sayman ye Cemal AKAR Yard.Do.Dr. Blent YILMAZ ye Tel: 0222-220 33 30 Faks: 0222-220 33 30 e-posta: kmoeskisehirtm@kmo.org.tr Adres: Arifiye Mah. ki Eyll Cad. Mahmut Sani Vakf Han A Blok No:137-135 K:2/3 ESKEHR KARADENZ BLGE TEMSLCL Bakan II.Bakan Sekreter ye Sayman ye ye Osman Nuri PLGR F.Dilek ZDOAN Hseyin BA Kenan BR Emin OKUMU
Tel: 0224-220 99 93 Faks: 0224-223 90 81 e-posta : kmobursasube@ttnet.net.tr, Adres: Altparmak Tahir Sokak B Blok No:9/1 BURSA EGE BLGE UBES Bakan Prof. Dr. Grel NL II.Bakan Erdin KZOLU Prof.Dr.Mustafa DEMRCOLU Sekreter ye Sayman ye ye ye Orhan SOYDAN Dr. Hayri BALTACIOLU
ye Mehmet GNEN Tel: 0232-421 35 35-463 15 29 Faks: 0232-464 59 08 e-posta: kmoegesb@kmo.org.tr, kmoege@ttnet.net.tr Adres: 1456 Sokak No:22/2 Alsancak-ZMR GNEY BLGE UBES Bakan Sadettin GN II.Bakan Burhan AVAR Sekreter ye Hasan CLL Sayman ye ye ye ye Blent SOLMAZ . Ersel KOKUN mit TRKMEN Mnevver KURDAK
e-posta : samsunkmo@mynet.com Adres: 19 Mays Mah. Aabali Cad. Kzlay han No: 1/H Kat: 2/5 SAMSUN
TRAKYA BLGE TEMSLCL Bakan II.Bakan Sekreter ye S.Zeki DERMENC Behet ERTOK Ali AKKU
Tel: 0322-458 29 78 Faks: 0322-458 86 43 e-posta : kmoguney@ttnet.net.tr Adres: Reatbey Mah. Ordu Cad. Akyl Apt. No:46 D: 1 01120-ADANA
Sayman ye S.Oktay ALTAN Gven DORU ye Tel: 0282-264 09 63 Faks: 0282-264 15 23 e-posta : kmotrakyatm@kmo.org.tr Adres: Yavuz Mah. Tintinpnar Cad. No:60 59100-TEKRDA
Bayaz
ODAMIZ RGTLL ZERNE, Tm dier mhendislik odalarnda olduu gibi, Kimya Mhendisleri Odas'nn kurulu amac Anayasa'nn 135 ve TMMOB Yasas'nn 2. maddesinde tanmlanmtr. Bu tanm iinde Mhendislik ve mimarlk meslei mensuplarnn mterek ihtiyalarn karlamak, mesleki faaliyetleri kolaylatrmak, meslein genel menfaatlere uygun gelimesini salamak, meslek mensuplarnn birbirleriyle ve halk ile olan ilikilerinde drstl ve gveni hakim klmak yer almaktadr. Kuruluunun 50. yln doldurduumuz Odamz rgtll zerine dnrken kurulu amacnda sz edilen meslek mensuplar-meslektalarmz asndan bulunduumuz yeri zenle irdelememiz gerekmektedir: Bugn iin, Trkiye'de yaklak 30 bin dolaynda kimya mhendisinin bulunduu sylenebilir. Serbest, kamuda, zel sektrde alan, isiz, sanayici, aratrmac-akademisyen, emekli gibi mesleki faaliyetleri asndan gruplandrabilecek meslektalarmzdan Oda yesi olanlarn says 10874 dr. Anayasa'da ve Yasasnda yazl olan amalar iinde meslein genel menfaatlere uygun gelimesini salamak ykmll konusunda Oda ynetimleri, yeleri ve genelde tm meslektalar olarak ne oranda baarlyz? Bu anlamda, meslektalar olarak kamu (ulus) yarar asndan, kresel boyuttaki ekonomik/endstriyel dnm/deiim sreci iinde yeterince etkin olabiliyor muyuz? Meslektalarmz mesleki faaliyetleriyle ve ekonomik/sosyal konumlar ile ilgili her trl eliki ve tartmalarn stnde, ortak payda olan meslein genel menfaatlere uygun gelimesini, meslek mensuplarnn birbirleriyle ve halk ile olan ilikilerinde drstl ve gveni hakim klmak eyleminde ve bunun rgtsel ats olan Kimya Mhendisleri Odasnda buluabiliyorlar m? Kimya Mhendisleri Odas btnl dnda kalan, mesleksel bilgi ve birikimi ulusal potansiyelimiz asndan nemli, ok saydaki meslektalarmzn da Oda almalar iinde olmasa da Oda amalar erevesinde etkin ve nemli almalar gerekletirdiini gryoruz. Ancak tm bu etkinliklerin meslektalarmzn yasal rgt olan Kimya Mhendisleri Odas iinde olmas hem mesleksel bir dev, hem de yurdumuz rgtsel yapsnn glendirilmesi asndan entelektel bir zorunluluk deil midir? Odamz, toplumumuz ve ynetim erkini kullananlar nezdinde mesleimiz adna Oda amalarnda belirtilen tm konularda, zellikle; kimya sanayimizin, kimya mhendislii eitimi ve aratrma-gelitirme almalarnn, kimya mhendislerinin meslek ve yaam standartlarnn gelimesi, ykselmesi dorultusunda bugn iin var olan tm gcyle aba gstermektedir. Ancak, bu zverili abann yeterli olmad ve gerekli sonucu yaratmad da bir gerektir. Bu durumun bata gelen nedeninin yaklak 30 bin kimya mhendisi kitlesinin 1/3'n kapsayabilen, bu yelerin de 1/2 sinin yelik sorumluluklarn yerine getirebildii bir yap olduunu sylemek durumundayz. Gnmz ve gelecek iin KMO asndan ncelikli sorunun/konunun bu yap olduu aktr. Tm mesleksel eitlilii ve derinlii kapsamayan, bu zenginliin birikimini kucaklamayan bir Oda yaps nasl gl olabilir ve bu durumu kim yeterli grebilir? Gnmz Oda yneticileri, yllarn miras olarak Odamzn rgtsel gelimesinin nnde, sanal bir barajn oluumunu yayoruz. Odamza ye olsun-olmasn Oda, tm meslektalarmzn rgtdr. Oda yneticilerimiz, ulus ve yurt karlar ncelikli ve vazgeilmez ana tercihleri boyutunda, tm meslektalarmzn kendi asli rgtleri iinde yer almalarn engelleyen, sanal ve/veya gerek engelleri amay nne hedef olarak koymutur. yelemeyi snrlayan ve meslektalarnn kendilerini ifade edebilecekleri ortam salamayan ynetimlerden doan olumsuzluklarn giderilmesi konusunda Odann her ynetim birimi kendisini zenle sorgulamaldr.
!Ancak her eyden nce, bu konuda baarnn olmazsa olmaz koulunun, meslektalarmzn ilgileri ve destekleri olaca phesizdir.
Yayn Kurulundan
Deerli Meslektalarmz, Kimya Mhendisleri Odamzn yeni yayn kurulunun greve balamas ile yaymlanan ilk dergimiz, belki bu konudaki hedeflerimizin ve planlarmzn bir gstergesi olarak kmyor, fakat TMMOB Kimya Mhendisleri Odas'nn kuruluunun 50. yl zel says ile ilk somut admlarmz atacaz. zellikle yayn kurulunu oluturan ok deerli arkadalarmzla, yararl ve gzel retimlere imza atacamza inanyoruz. Kimya Mhendisleri Odas Ynetim Kurulu yeni, bilimsel ierikli bir derginin yaymlanmas konusuna da scak bakyor, bu gelimenin de somutlamas iin yayn kurulumuz almalarn srdryor. Kimya Mhendisleri Odas'nn web sayfas, daha kolay izlenebilir ve ekici olabilmesi iin yeni dzenlemeye gereksinim gsteriyor, yakn zamanda bu da gerekletirilecek. Oda Yayn Kurulu olarak, almalarmza deerli meslektalarmzn katklarn ve nerilerini bekliyor, sayg ve sevgilerimizi sunuyoruz. Sayglarmzla Yayn Kurulu
Mustafa USTA Karadeniz Teknik niversitesi, Orman Fakltesi Orman Endstri Mhendislii Blm, Lif ve Kat Teknolojisi Anabilim Dal 61080 Trabzon
hemen hi yoktur. Dier taraftan, kulland enerjiyi AB lkelerine gre %40-80 daha yksek maliyetle kullanmaktadr. Bu sorunlarn almas iin retim kapasiteleri en az 100.000 ton olmal, bilimsel kurumlarla daha fazla ibirliine gitmeli, mevcut teknolojiler yerine yeni teknolojileri elde etmeli, retim etkinliini artrarak maliyeti drmeli, toplam kalite uygulamasna retimin her aamasnda yer vererek kat yapmnda verimlilii artrmal, kat retiminde kullanlan hammaddeyi lke iinden salayacak bir yap oluturmaldr.
1. lkemiz Kat Sanayisinin Mevcut Durumu 1.1. lkemiz Kat Sanayisinin Mevcut retim Kapasitesi lkemizin 2003 yl iin kat-karton kapasitesi 2.370.400 ton olup, en yksek kapasite 1.042.000 ton ile oluklu mukavva ve katlar retiminde bulunmaktadr. En dk retim kapasitesi de 10.200 ton ile sigara ve ince zel katlarda grlmektedir. izelge 1'de 2003 yl lkemiz kat-karton kapasitesi, retimi ve tketiminin alt gruplara gre dalm verilmitir. Bu kapasitenin %20'si kamu kurulularna, %80'i zel sektr kurulularna aittir. 2003 ylnda kii bana kat-karton tketimi 42.5 kg olarak gereklemitir.
izelge 1. 2003 yl lkemiz kat-karton retiminin alt retim gruplarna gre dalm [1]
Gazete Kad Yaz-Tab Kad Sarglk Katlar Oluklu Mukavva Katlar Kraft Torba Kad Kartonlar Temizlik Katlar Sigara ve nce zel Kat. Toplam Kapasite (ton) 182.500 390.080 78.620 1.072.000 75.000 388.500 173.500 10.200 2.370.400 retim (ton) 20.101 283.135 25.815 763.385 34.328 327.256 162.051 3.199 1.619.270 Tketim (ton) 392.278 570.938 93.251 1.113.130 89.228 492.739 131.376 11.810 2.894.750
izelge 2'de ise ayn yl iin lkemizin kat hamuru retim kapasitesi ve retimi verilmitir. izelge 2'den grld zere lkemizin 560.000 ton kat hamuru retim kapasitesi bulunmasna karn, ancak 160.595 ton kat hamuru retilmitir. 125.000 ton mekanik hamur retme kapasitemiz olmasna karn sadece 15.355 ton retim yaplmtr. Yine 85.000 ton kimyasal termomekanik hamur (CTMP) retim kapasitesi olmasna ramen hi retim yaplamamtr. Sonu olarak lkemizin kamuya ait kat fabrikalar rettikleri kat hamurunu kendileri kullanrken zel sektr 2003 yl iinde 409.558 ton kat hamuru d alm yapmtr [1].
izelge 2. 2003 yl lkemiz kat hamuru retiminin alt retim gruplarna gre dalm [1]
Mekanik Odun Hamuru CTMP Slfat hamuru(aartlm) Slfat hamuru(aartlmam) Kendir hamuru Saman+Kam hamuru Toplam Kapasite (ton) 125.000 85.000 70.000 215.000 15.000 50.000 560.000 retim (ton) 15.355 55.000 51.650 697 37.893 160.595
Kat karton kapasitesinin lkemiz blgelerine gre dalm izelge 3'de verilmi olup kapasitenin %51'i, retimin ise %52'si Marmara Blgesinde gereklemitir. izelge 3'den grld zere, lkemizde 36 katkarton fabrikasnda 57 kat ve karton reten makine bulunmaktadr.
izelge 3. Kat-Karton kapasitesinin lkemiz blgelerine gre dalm [1]
Blge Marmara-stanbul Marmara-Anadolu B.Karadeniz D.Karadeniz Ege Orta Anadolu Akdeniz G.Dou Toplam Fabrika says 7 6 2 1 9 5 4 2 36 Makine Says 11 16 2 1 13 6 5 3 57 Toplam Kapasite (Ton/yl) 551.000 585.700 85.200 82.500 477.000 141.000 331.000 117.000 2.370.400 % 23.3 24.7 3.6 3.5 20.1 5.9 14.0 4.9 100.0
ton ile oluklu mukavva kadnda grlmtr. En dk ithalat 7.932 ton ile sigara kadnda ve 11.348 ton ile de temizlik katlarnda ortaya kmtr. Kii bana kat ve karton tketiminin de 42,5 kg olduu dikkate alndnda lkemiz kat sanayinin olduka byk bir gelime potansiyeline sahip olduunu sylemek mmkndr. Ancak, daha sonra vurgulanaca zere bu yaplanma ekli ile bu potansiyelden lkemiz kat ve karton reticilerinin yeterince yararlanabileceini sylemek zordur.
izelge 5. 2003 y ln da lkemizin ka t ve karton rnlerindeki ihracat-ithalat dengesi [1]
Gazete Kad Yaz-Tab Kad Sarglk Katlar Oluklu Mukavva Kad Kraft Torba Kad Kartonlar Temizlik Katlar Sigara ve ince Katlar Toplam hracat (ton) 302 34.990 15.317 31.471 6.319 41.870 42.765 218 173.252 thalat (ton) 372.254 324.358 83.321 371.407 60.734 215.797 11.348 7.932 1.447.151
izelge 4'de grld zere lkemizdeki 8 fabrikann kapasitesi 95.200 ton olup optimum kapasiteden olduka uzaktr. Sadece sekiz fabrikann retim kapasitesi 100.000 tonun zerinde olup toplam kapasite iindeki pay %50'ler civarndadr. lerleyen konularda deinilecei zere bu durum lkemiz kat sektrnn yksek maliyetle retim yapmasnn temel nedenlerinden birini oluturmaktadr.
izelge 4. lkemizdeki fabrikalarn byklkleri [1]
Ton/yl - 10.000 10.000-25.000 25.000-50.000 50.000-100.000 100.000 + Toplam Fabrika Says 3 5 7 13 8 36 Toplam Kapasite (ton/yl) 17.000 78.200 245.000 839.500 1.190.700 2.370.400 Kapasite oran (%) 0.7 3.3 10.4 35.4 50.2 100.0
1.3. lkemiz Kat Sanayinin Hammadde Durumu lkemiz kat sektrnn hammadde kullanm durumu izelge 6'da verilmitir. izelge 6'dan grld zere 492.319 ton kimyasal kat hamuru, 15.355 ton mekanik hamur ve 1.037.031 ton atk kat kullanlm ve 1.619.270 ton kat ve karton retilmitir. Bu retim yaplrken yaklak 74.565 ton dolgu maddesi kullanlmtr.
izelge 6. lkemizde kat ve karton retiminde kullanlan ana hammaddelerin miktarlar (ton)
Sektrler Kamu zel Toplam Kimyasal Hamur 46.213 446.106 492.319 Mekanik Odun hamuru 15.355 15.355 Atk Kat 25.152 1.011.879 1.037.031 Dolgu Maddeleri 4.565 70.000 74.565 Toplam 91.285 1.527.985 1.619.270
1.2. lkemiz Kat Fabrikalarnn retim, lkemizin Kat Tketim, hracat ve thalat Durumu izelge 1'de grld zere lkemizde 2003 ylnda 1.619.270 ton kat ve karton retilmi olup, ayn yl iinde de 2.894.750 ton kat ve karton tketilmitir. izelge 5'de 2003 yl iin kat ve karton rnlerinin ihracat-ithalat durumu verilmitir. lkemiz ayn yl iinde 1.447.151 ton kat ve karton ithalat gerekletirmi olup, ihracat 173.252 tonda kalmtr. En byk ithalat 372.254 ton ile gazete kadnda, 371.407
2003 ylnda 1.037.031 ton olarak gerekleen atk kat kullanmnn atk kadn trne gre dalm ise izelge 7'de verilmitir. izelgeden grld zere kamu kurulularnn toplam kulland atk kat miktar 25.152 ton'da kalrken 1.011.879 ton atk kat zel sektr tarafndan kullanlmtr. Bu sektrde son yllarda dolgu maddesi kullanm hzla artmaya balam olup kat trne bal olarak kullanm nerilen dolgu maddesi oranlar aada verilmitir [2]: Gazete kad %3-15 Dergi ve kitap katlar(mekanik hamur): %5-35 Kue katlar :28-48 Bask ve yaz katlar: %15-30 Beyaz kutuluk kartonlar: %10-20
Buna gre lkemizin yllk kat retiminde kullanmas gereken dolgu maddesi miktar 150-200.000 ton arasnda olmas gerekirdi. Bu yalnzca kadn grnm zelliklerini iyiletirmekle kalmayacak ayn zamanda kat maliyetlerini de ciddi ekilde aaya ekecektir.
izelge 7. lkemizde 2003 ylnda atk kat kullanmnn kadn trne gre dalm [1]
Oluklu ve kraft torba kad 573.138 573.138 Okunmu ve iade gazete 5.878 96.248 102.126 I. Hamur 84.582 84.582 Karm Atk 19.274 257.911 277.185 Atk Kat Toplam 25.152 1.011.879 1.037.031
1.4. lkemiz Kat Fabrikalarnn Teknik zelliklerinin ve retim Maliyetlerinin Deerlendirilmesi lkemiz kat fabrikalarnda yer alan kat makinelerinin teknik zelliklerini belirlemek zere yaplan almaya yant veren 23 fabrika verilerinin sonular aadaki izelge 8'de verilmitir. izelgeden grld zere lkemiz kat fabrikalarnda yer alan makinelerin genilikleri az ve hzlar dktr. Hz 1000 m/dakikadan yksek olan makine says sadece bir olup bu da lkemiz kat fabrikalarnn modern teknolojilerden uzak olduunu gstermektedir.
izelge 8. lkemiz kat fabrikalarndaki makinelerin zellikleri
retim eidi Piyasa hamuru Yaz-bask kad Gazete kad Karton makinesi Test lineer Oluklu mukavva orta tabaka Sigara kad Kopi/karbonsuz kat Makine hz (m/dak) 45 500 700 400 500 400 300 350 Makine eni (cm) 240 390 750 375 380 300 440 375
izelge 8 ile izelge 9 karlatrldnda grlecei zere lkemizdeki fabrikalarda yer alan kat makineleri gnmz teknolojilerinin olduka gerisinde kalmtr. Gnmzde yaz ve bask kad reten makineler iin uygun kat makinesi kapasitesi 400.00 ton olarak verilmekte olup lkemizin bu alanda etkinlik gsteren fabrikalarnn toplam kapasitesi modern bir makinenin kapasitesinden daha dktr. Aada yer verilen izelge 10da ibreli kimyasal hamur reten modern bir kat hamuru fabrikas ile lkemizde etkinlik gsteren kimyasal hamur fabrikalarnn maliyet karlatrmas verilmitir.
izelge 10. breli kimyasal hamur retiminde maliyet karlatrmas
500.000 ton [3] % 31.0 7.9 0.7 10.7 5.2 3.3 5 36.2 lkemiz (90.000 ton) [5] % 53.7 hammadde ve yardmc maddeler 12.6 enerji 9.0 genel giderler 2.4 amortisman 18.0 iilik ve personel 4.3 Dier giderler
izelge 9'da grld zere gnmz teknolojilerinde makina eni gazete, yaz ve bask tr katlar iin 9.5 m.'nin zerinde olup makina tr de ift elekli kat makinasdr. Makina hz ise ayn tr katlar iin 1500 m/dakikadan fazladr. Modern makina geliinde makina enini daha fazla artrmak, makina zerindeki titreim zorlamas nedeniyle mmkn olmamasna karn makina hz teknik olarak istenildii ekilde artrabilmektedir [3]. Bu nedenle gnmzde baz tr kat rnlerinin retiminde hz 2500 m/dakikann zerine km bulunmaktadr.
Odun Kimyasallar Enerji letme Bakm giderleri Ynetim ve personel Dier Kapital maliyeti
izelge 10'dan grld zere modern bir kat hamuru fabrikasnda odun ve kimyasallarn toplam maliyet iindeki pay yaklak %39 iken, lkemizde bu oran %53,7 olmutur. lkemizde enerjinin toplam maliyet iindeki pay %12,6 iken modern bir fabrikada bu oran %0,7 olarak gereklemektedir. Ayrca, modern bir iletmede iilik ve personel gideri %3,3 iken, lkemizde bu oran %18 olarak gereklemektedir [3,5]. Bu rakamlar dikkatle incelendiinde toplam maliyet bakmndan odun, kimyasal, enerji ve iilik 7
dikkate alndnda lkemizde kat hamuru %41 orannda daha pahal retilmektedir. Bu nedenle de lkemiz toplamda 560.000 ton kadar kat hamuru retme kapasitesine sahipken bunun ancak 160.000 tonunu deerlendirebilmektedir. izelge 11'de ise gazete kad retimindeki maliyet karlatrmasna yer verilmitir. Sz edilen izelgeden de grld zere, odun, kimyasal madde,enerji ve iilik giderleri bakmndan lkemizde gazete kad %35 kadar daha fazla maliyetle retilmektedir. izelge 11. Gazete kad maliyet analizi
450.000 ton [3] % 23.8 6.7 2.0 13.2 3.6 5.5 13.7 4.3 23.5 lkemiz(180.000 ton) [5] % 60.3 hammadde ve yardmc maddeler 14.7 enerji 9.0 genel giderler 1.0 Bakm 18.0 iilik ve personel 5 Dier giderler
milyon tona kmtr. Buna gre alan saysndaki azala ramen yllk retim art oran %6,3 olmutur. Ayn dnemdeki personel azal oran ise %3,7 olarak gereklemitir [2]. Bu durum modern fabrikalarnn retimde daha fazla mekanizasyon ve sre denetim sistemlerinden yararlanmasnn doal bir sonucudur. (Devam edecek)
Odun Kimyasallar Ambalaj malz. Enerji letme Bakm giderleri Ynetim ve personel Dier Kapital maliyeti
izelge 12'de fabrika kapasitesi ile maliyet arasndaki iliki verilmitir. Buradan grld zere fabrika kapasitesi yllk 75.000 ton'dan 300.000 ton'a knca maliyetlerde %50'den fazla bir azalma ortaya kmaktadr. Bu da gnmz koullarnda kurulacak fabrikalarn dnya leinde kurulmas gerektiini gstermektedir. izelge 12. Fabrika kapasitesi ile maliyet ilikisi [4]
Kapasite (ton/gn) 250 500 800 925 1000 Maliyet indeksi (1 ton hamur iin) 100 67 55 50 47
KAYNAKA Skan, E. (2004): Selloz ve Kat Sanayi Vakf Yllk Raporu, Harla, A. (2000): Printing and writing papers, in paper and board grades Edited by Hannu Paulapuro, Tappi press, 134 p. Diesen, M. (1998): Economics of the pulp and paper industry, Tappi Press, 186 p. Sundholm, P. (2000): Mill operations in production of main paper and board gardes, in papermaking Part 1, stock preparation and wet end, Edited by Hannu Paulopuro, Tappi press, 461 p. Konuku, M. (1998): Statistical profile of Turkish forestry, T.R. Prime Ministry, State Planning Organization, 43 p. Anonim (2004) State of the World's forests 2003, FAO Press, Roma, 151 p. Erolu H. Ve M. Usta (2000): Liflevha retim Teknolojisi, K.T.. Genel Yayn No.200, Trabzon, 351 s. Metin, A. (2004): lkemizde kullanlan katlarn yeniden deerlendirilmesi, SEKA katlk Dergisi, say 76, s.8.
lkemizin 2002 ylnda 1.643.366 ton kat ve karton retimini 8.350 ii ile gerekletirmi iken 2003 ylnda alan says 5.800'e dm retimde 1.619.270 ton olarak gereklemitir. Ksaca, ayn retim 2003 ylnda %30 civarnda personel azalmas ile gerekletirilmitir [1]. rnein Finlandiya'da 1980 ile 1995 yllar arasnda kat endstrisinde alanlarn says 45.000'den 28.000'e dmtr. Ayn dnemde kat hamuru ve kat retimi 13,2 milyon tondan 21 8
Evrim EN, Gngr GNDZ, Leyla ARAS*, dris M. AKHMEDOV* Orta Dou Teknik niversitesi Kimya Mhendislii Blm * Kimya Blm Ankara 06531
GR Modern bir toplumda yzey kaplamalarn deiik formlar gnlk hayatn deiik alanlarnda kullanlmaktadr. Yzey kaplamalar malzemelerin kimyasal ve fiziksel d etkenlerden korunmalarn salamak ve nesnelerin daha iyi bir grnm kazanmalar iin kullanlr. 1950'lerden nce neredeyse btn boyalar zc esaslyd. Lateks boyalarn mimari ama iin kullanm zc esasl kaplamalardan uzaklama adna atlan ilk ana adm oldu. evresel nedenler dolaysyla zc ieren boyalardan byk bir ka balamtr [1]. Son yllarda evreye ynelik yasalarn eitli lkelerde
daha sk hale gelmesi su esasl kaplamalarn endstriyel kaplamalar arasnda nem kazanmasna neden oldu. evre dostu olan bu kaplamalarda alkit, akrilik, poliester, poliretan ve epoksi reineler balayc polimer olarak kullanlabilmektedir. Epoksi reinesi gze arpan kimyasal diren ve stn koruma zelliklerine sahip olmasndan dolay kaplama endstrisindeki en nemli malzemelerden biri durumundadr [2]. Su esasl kaplama sistemlerini retebilmek iin iki yntem bulunmaktadr. Bunlarn ilki emlsiyon polimerlemesi ile hidrofobik bir reineyi suda aslt haline getirmektir. Reineyi suda yaynk hale getirebilmek iin emlsiyon yapc bir maddenin kullanm gerekmektedir [2-10]. Dier yntem ise reineyi su iinde yaymaktr. Suda yaynabilirlii salamak ve bu nedenle polimer ana zincirine polar gruplar girebilmek iin kimyasal yapda kk deiiliklikler yaplr [11-18]. Polar gruplar yerine iyonik gruplarn sokulmas suda yaylmay daha etkili klmaktadr. yonik grup olarak genellikle kullanlan karboksil grubu organik amin trevleri ile ntrletirilerek tuz oluturulur ve suda yaynma etkili bir ekilde salanr. Daha sonra ise sisteme su eklenir. lk yntem daha basit ve daha ucuz iken sonraki ile ok daha ince ve iyi dalm bir yaynma elde edilebilmektedir. Epoksi reineler deiik aralar ile suda yaynk hale getirilebilirler. Epoksi reine karboksilik asit tuzlar yerine polietilenglikol [19] veya polietilenoksit [13] gibi deiik hidrofilik gruplar ile tepkimeye sokulabilir. Baka bir yntemde havada kuruyan maleikletirilmi ya rnlerinin kullanmdr [16,17]. DENEYLER Suda yaynk epoksi reineyi retebilmek iin retimde kullanlacak maddeler aadaki srayla sentezlendi. npolimer Sentezi 475-550 epoksi edeer arla sahip bisfenol A tipi kat epoksi reinesi 1,4-dioksan (%50 toplam ktle) ierisinde zld. EDA, geri soutucu altnda ve birka damla su varlnda, 50oC de 4 saatlik sre iin zeltiye eklendi, daha sonra yarm saat ierisinde 80oC ye stld ve 2 saat bu scaklkta tutuldu [20]. Tepkimenin tamamlanp tamamlanmad piridinyum klorr titrasyon yntemi kullanlarak kontrol edildi [21].
tutuldu [22]. Tepkimeye girmemi maleik anhidrit scak su yardmyla tepkime ortamndan uzaklatrld ve rn magnezyum slfat ile kurutuldu. Tepkimenin denklemi u ekildedir.
CH2 CH2 CH = CH CH2 + CH CH CH2 COOH
H2N
NH
CH2 CH OH OH OH
CH OH
CH2 NH
NH2
C O O
C O
Doymam Ya Asidi Sentezi Doymam ya asitleri bu gruplar bol miktarda ieren keten yandan elde edildi. Ya 1:1 etanol-su zeltisinde zlm stokiyometrik miktardaki sodyum hidroksit ile kartrld. Gerekli olan sodyum hidroksit miktar sabunlama deeri kullanlarak hesapland. Karm 80C de, geri soutucu altnda, dzgn bir karm gzlenene kadar tepkimeye sokuldu. Sabunlama tepkimesi aadaki ekilde gerekleti ve tepkime sonucunda sabun ve glikol olutu:
CH2 O C O CH O C O CH2 O C O R CH2 OH R + 3NaOH CH
+OH + 3Na O
COOH
CH2 OH
C O
Sabunu ktrmek iin karm doymu sodyum klorr zeltisine eklendi. Daha sonra sabun suda yaynk hale getirildi ve stokiyometrik miktardaki slfrik asit ile tepkimeye sokuldu. Bu ilem ya asidi fazn su fazndan ayrd. Ya asidi faz su ile birka defa ykand. Oda scaklnda kat olan doymu ya asitleri doymam ya asitlerinden santrifj ile ayrld. retilen ya asidi karmnda kolloit olarak dalm bulunan doymu ya asitlerini ve suyu uzaklatrmak iin magnezyum slfat kullanld. Daha sonra ya asidi aadaki ekilde elde edildi.
Na+ -O C O R + H2SO4 R COOH + NaHSO4
Suda Yaynk Epoksi Reine Sentezi 1. npolimer ve MYA, azot atmosferi altnda, 90oC de toplam olarak 10 saat tepkimeye sokuldu. Katalizr olarak para-toluen slfonik asit kullanld. Sistem 2 saat sreyle geri soutucu altnda kartrld. Tepkime sonucu aa kan su azeotropik destilasyon ile, 1,4-dioksan araclyla ortamdan uzaklatrld. 2. Dzgn bir karm elde edebilmek iin kurutucular epoksi reineye ntrletirme basamandan nce eklendi ve karm 10 dk kartrld. Kurutucu karm toplam kat ktlenin %0,08 i kadar kobalt oktoat ve %0,8 i kadar kurun oktoat ierdi. 3. Karboksilik gruplar ntrletirmek iin zeltiye morfolin eklendi ve karm 50oC de yarm saat kartrld. 4. Ortama ayn scaklkta %50 orannda su, 2-3 s de bir damla olmak zere, damla damla eklendi ve reinenin suda yaynm saland. Ortama pH si 9 olana kadar amonyak zeltisi eklendi. Bu basamakla suda yaynk epoksi reine retimi tamamland. Test Panellerinin Hazrlanmas 50 m slak film kalnl film yapc bak kullanlarak cam ve metal test panelleri zerine uyguland. Test panelleri 24 saat sreyle oda koullarnda kurumaya brakld ve 5 saat 140 oC de frnland. Sertlik testi iin ek olarak 3 saat sreyle deiik scaklkta (120oC, 140oC ve 175oC) frnlanan test panelleri hazrland.
Ya asidi Ya asidi
Maleikletirilmi Ya Asidi Sentezi Ya asitleri ve maleik anhidrit azot gaz altnda tepkimeye sokuldu. Tepkimeye girecek maddeler yaklak 1,5 saatte kartrlarak 200oC ye stld. Karm 1 saat 200oC de tutulduktan sonra ortalama yarm saat ierisinde scakl 230oC ye karld ve 230oC de 2 saat
10
Kimyasal, Fiziksel ve Mekanik zelliklerin Belirlenmesi rnlerin zellikleri aada verilen cihazlarla ve standartlarla saptanmtr: NMR: Bruker-Spectrospin Avance (DPX 400) UltraShield Nuclear Magnetic Resonance instrument FTIR: Mattson 1000 Fourier Transform Infrared Spectrophotometer Film Kalnl Tayini: Elcometer kalnlk lm aygt, ASTM D 1186 Parlaklk lm: Braive-Instruments Glossmeter, ASTM D 523 Sertlik Tayini: Braive-Instruments Persoz Pendulum (No: 3034), ASTM D 4366 arpma Dayanm: Gardner Impact Tester (Model: 5510), ASTM D 2794 Anma Dayanm: ASTM D 968 Bklme Dayanm: Conical Mandrel Bending Tester (Braive-Instruments No: 1510), ASTM D 522 BULGULAR VE TARTIMA Spektroskopik Deneyler Ya asidinin maleikletirilmesi sonucu elde edilen rnn kimyasal yaps Proton Nkleer Manyetik Rezonans (1H-NMR) ve Fourier Transform Infrared (FTIR) spektroskopi yntemleri ile bulunmutur. Ya asidinin kimyasal balar ise FTIR spektroskopisi ile saptanmtr. ekil 1 ve 2 de maleik anhidrit-ya asidi karm ve maleikletirilmi ya asidi 1H-NMR spektrumlar grlmektedir. 5,2 ppm deki pik ya asidindeki C-C ift ban, 7 ppm deki pik ise maleik anhidritteki C-C ift ban gstermektedir. ekil 2 de tepkime sonucunda maleik anhidritteki C-C ift bandan kaynaklanan 7 ppm deki pikin kaybolduu grlmektedir. Maddelerin kimyasal yaplarnn benzer olmas nedeniyle dier pikler her iki spetrumda da grlmektedir. Ya asidinin FTIR spektrumu ekil 3 de verilmi olup 2667 ve 2554 cm-1 deki pikler karboksilik asitin O-H grubunun almn, 937 cm-1 deki pik ise karboksilik asit grubunun O-H d i m e r i n i n b k l m e s i n i g s t e r m e k t e d i r. Maleikletirilmi ya asidinin FTIR spektrumu ise ekil 4 de verilmekte ve 1858 ve 1785 cm-1 deki pikler anhidrit grubunun karbonil gerilmesini gstermektedir. Fiziksel zellikler Oda scaklnda 24 saat braklan ince reine tabakas sar renkli saydam bir film olutururken 3 saat sreyle frnda tutulan reinelerin rengi frn scaklnn arttrlmasyla (120oC, 140oC ve 175oC) koyulat. Frnlama scakl 140oC de sabit tutulurken frnlama
sresinin 3 den 5 saate karlmas reinenin rengini deitirmezken frnlanan rnn sertliini arttrd. Sertlik Testi Sertlik testi iin reine 3 deiik scaklkta 3 saat frnlanmtr. 120oC de frnlanan rnek kolayca kopabilecek kadar yumuak iken 140oC ve 175oC de frnlanan reinelerin sertlik deerleri 14 Persoz birim bulunmutur. yleyse frnlama scaklndaki art reinenin sertliinde nemli bir arta neden olmamtr. Scakln 175 o C ye ykseltilmesi, reinenin a yapsndaki artn mmkn olmasna karn, sertlii azaltc etkiye sahip olas dier tepkimelere neden olmutur. Frnlama sresinin 140oC de 3 den 5 saate karlmas reinenin sertlik deerinin 14 den 18 Persoz birime ykselmesine neden olmutur. Uzatlan frnlama sresi reinenin a yapsnn artna yani dolayl olarak sertliinin artna neden olmutur.
11
Bklme Testi rnekler konik mesnet bklme testini baarl bir ekilde gemi ve uzamayla film yzeyinde herhangi bir atlama oluumu gzlenmemitir. Bu durum frnlanan reinenin yeterli esneklie sahip olduunu gstermektedir.
arpma Dayanm Testi rnekler arpma testinde hibir atlama gstermemitir. arpma dayanm deeri 19 J den yksek bulunmutur. Bu arpma cihaznda llebilen en yksek deerdir.
12
Parlaklk Testi Cam ve metal plakalar zerindeki rnein parlaklk deerleri izelge 1 de grlmektedir. 60o de gzlenen parlaklk deeri 70o den yksekse rnein parlaklk deerinin yksek parlaklk aralnda olduu sylenebilir. Eer 10 ile 70 arasnda ise yar parlak, 10 un altnda ise dk parlaklk aralndadr. retilmi olan reinenin yksek parlaklk zelliine sahip olduu sylenebilir. izelge 1. Cam ve Metal Plakalar zerindeki Reinenin Parlaklk Deerleri
Yzey Cam Metal 20
o
60
85
81,3 62,4
96,5 85,8
98,3 86,3
Anma Dayanm Testi Test sonucu kaplamann belli bir kalnln andrmak iin gerekli kum miktar cinsinden verilmektedir. retilen reinenin anma dayanm deeri 16,83 kg/m bulunmutur. SONULAR 1. Peltelemeden korunmak iin 1,4-dioksann miktar npolimerin miktarnn en az %50 si olmaldr. 2. Peltelemenin nlenebilmesi iin epoksi/diamine orannn 1/2 olarak alnmas gerektii bulunmutur. 3. Epoksi reinesi ana zincire yan dal olarak katlan maleikletirilmi ya asitleri ile suda yaynk hale getirilebilmektedir. 4. Reine tm yansma alarnda ok iyi parlaklk zellii gstermitir. 5. 120oC de frnlanan reine olduka yumuak iken 140oC ve 175oC de frnlananlar yeterince sert olmutur. 6. Frnlama sresi arttrldka reinenin sertlii artmtr. 7. Btn rnekler 19 J den daha yksek arpma dayanm gstermilerdir. 8. Frnlanan reine ok az anma gstermitir. 9. Konik mesnet ile yaplan bklme testinde r n e k l e r i n y z e y i n d e h e r h a n g i b i r a t l a m a gzlenmemitir. 10. Frnlama scaklnn 140oC den 175oC ye arttrlmas renkte kararmaya neden olurken reine sertliini etkilememektedir.
KAYNAKLAR Z. W. Wicks, JR., F. N. Jones, S. P. Pappas, Organic Coatings: Science and Technology, 2, Wiley, New York, 1994. V. V. Verkholantsev, J. Coat. Tech., 68(853), 49, 1996. A. Wegmann, J. Coat. Tech., 65(827), 27, 1993. W. Lenhard, U. Neumann, W. Collong, Prog. Org. Coat., 32, 127, 1997. M. D. G. Destreri, J. Vogelsang, L. Fedrizzi, Prog. Org. Coat., 37, 57, 1999. D. Blanc, P. Laurent, J. F. Gerard, Poly. Eng. and Sci., 37(12), 1959, 1997. R.S.Bauer, Epoxy Resin Chemistry, American Chemical Society, Washington, 1979. M. D. Soucek, G. Teng, S. Wu, J. Coat. Tech., 73(921), 117, 2001. C. R. Hegedus, F. R. Pepe, J. B. Dickenson, F. H. Walker, J. Coat. Tech., 74(927), 31, 2002. F. H. Walker, J. B. Dickenson, C. R. Hegedus, F. R. Pepe, R. Keller, J. Coat. Tech., 74(928), 33, 2002. Z. Zhaoying, H. Yuhui, L. Bing, C. Guangming, Eur. Polym. J., 37(6), 1207, 2001. D. H. Klein, K. Jrg, Prog. Org. Coat., 32, 119, 1997. J. D. Elmore, D. S. Kincaid, P. C. Komar, J. E. Nielsen, J. Coat. Tech., 74(931), 63, 2002. S. Kojima, Y. Watanabe, Poly. Eng. and Sci., 33(5), 2533, 1993. F. elebi, L. Aras, G. Gndz, I.M. Akhmedov, J. Coat. Tech., 75(944), 65, 2003. Y. Idlibi, M.Sc. Thesis, Middle East Technical University, Ankara, Turkey, 1999. K.W.A.M.S. Haj Ahmad, M.Sc. Thesis, Middle East Technical University, Ankara, Turkey, 2000. M. Gafaroullar, G. Gndz, J. Appl. Polym. Sci., 80, 604, 2001. D. De Wet-Roos, J.H. Knoetze, B. Cooray, R.D. Sanderson, J. Appl. Poly. Sci., 71, 1347, 1999. J. I. Distasio, Epoxy Resin Technology Developments Since 1979, New Jersey, 1982. H. Lee, K. Neville, Handbook of Epoxy Resins, McGrawHill, New York, 1967. H. F. Payne, Organic Coating Technology, 1, John Wiley and Sons Inc., New York, 1954.
13
GVENLG UZMANLII
Mjdat AYDIN
Trkiye eker Fabrikalar A.. Gvenlii Mdr
Kanunu'nun yaynland gn 82. maddesini okuduumda uzun yllardr Gvenlii alannda alan bir mhendis olarak heyecan duydum. Kendi kendime artk lkemizde de bir eyler deiiyor dedim. Fakat bu heyecanm yerini 20 Ocak 2004 tarihinde yaymlanan Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn Grev, Yetki ve Sorumluluklar ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelii okuduktan sonra kayg ve endieye brakt. lkemizde fiilen yaplan ama kanuni olarak hibir gerekesi olmayan Gvenlii Mhendislii kavram, 4857 sayl Kanunu ile getirilmi olup, bu lkemiz iin byk bir kazantr. Ancak bu duruma, sadece yeni bir istihdam alan yaratld diye bakmak yerine, bu alanda alacak sorumlu kiilerin belirlenmesi, i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi asndan lkemiz iin byk bir kazan salayaca anlamnda baklmaldr kansndaym. Ynetmeliin i kazalar ve meslek hastalklarnn azaltlmas amacndan daha ok rant kapsnn almasna ynelik ekilde, istihdam alan yaratmak amac varm gibi uygulanmas sakncasna kar hassas olmak gerekir. 4857 sayl Kanunun 82. maddesine dayanak olarak yrrle giren Ynetmeliin ilgili maddesine gz atacak olursak; sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerini kapsar. Ynetmelik deiik adan ele alnarak 50 says alamaz myd diye dnyorum. Bunun rneklerini AB mktesebat erevesinde yaymlanan yeni ynetmeliklerde grmek mmkndr. lkemizde 10 ve daha az ii altran iyerlerinde i kazalarnn fazla olduu uyars bir ok platformlarda dile getirilen bir gerek olarak nmzde dururken, 50 says lke gereklerinden uzak bir tespit olarak karmza kmaktadr. Ynetmeliin Tanmlar ksmndaki Mhendis ve Teknik Eleman tanmlar, bu alanda yllardr alan bilgi ve deneyimli insanlarn haklar asndan doru bir tanm mdr? Bu tanmlarn lke gereklerinin dnda eksik olarak tanmlanm olmas, deneyimli ve bilgi birikimli bir ok mhendis ve teknik eleman sistem dnda brakm ve hatta isiz brakmtr. Bu elemanlarn haklar ne olacaktr? Deneyim ve bilgi birikimleri yok mu saylacaktr? Bu alanda az sayda olan deneyimli ve bilgi
birikimli yetimi insan gcmz bir ynetmelikle harcamak doru mudur? Ynetmeliin verenin Ykmllkleri balkl 5. madde 4. paragrafndaki verenler, iyerinde baka bir grevi yrten mhendis veya teknik eleman i gvenlii uzmanl sertifikasna sahip olmas art ile i gvenlii uzman olarak grevlendirebilirler. ibaresinden kan sonu nedir? Bunun anlam, i sal ve gvenlii tali bir itir olsa gerek. Bakanln i sal ve gvenlii sistematiinin lkemizde yerletirilmesi, i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi iin ok nemli grd bu konudaki amac ile yaymlanan bu ynetmelikteki amac elikili olabilir mi? Ama acaba nedir? sal ve gvenliini salayarak salkl ve gvenlikli i ortamlarnn tesis edilmesini salamak m? Yoksa, iverenlere ve alacak elemanlara esneklik kazandracak gereinden biraz fazla kolaylk salamak m? Sertifika Snflar balkl 8. maddeyle subjektif deerlerden objektif sonular karmaya allmas, sorun yaratacak gibi grnmektedir. Snavla veya snavsz A snf sertifika alma hakk tannm grup ortaya karlmtr. Bunlar yl tefti yapm i mfettileri, Bakanlk .S.G.M. mdrlnde en az 10 yl alm mhendis ve teknik elemanlar ile kamu kurum ve kurulular veya zel sektrde i sal ve gvenlii alannda en az sekiz yl grev yaptn belgeleyen mhendis ve teknik elemanlardr. Burada i mfettilerinin 3 yl tefti yapm olmas objektif bir kriter olarak grnmekte ise de 3 yl tefti yaptktan sonra grevinden ayrlp uzunca yllar bu grevi yapmayan bir kii nasl deerlendirilecektir? Bunun iin ynetmelikteki gvenlii uzmanlarnn sertifikalarn aldklar tarihten itibaren, 5 yllk periyotlarla, Bakanlka dzenlenen bilgi yenileme eitimine katlmalar zorunludur. Bu eitime katlmayan i gvenlii uzmanlarnn sertifikalar geersiz saylr. ibaresinden hareketle, bu alandaki almalara 5 yl ara vermi mfettilere veya tanmlanan dier kiilere A snf sertifika hakk verilmemesi durumunda, objektif olarak getirilmek istenen kriter, ynetmeliin yorumlanmas ile yasal dayanaktan yoksun sbjektif bir sonu olmaz m? Kamu kurum ve kurulular veya zel sektrde 8 yl grev yaptn belgelemek de sbjektif bir kriter olarak nmze kmaktadr.
14
kmaktadr. 8 yl grev yaptn belgelemek konusunda Teknik Emniyet Mhendisi, Gvenlii Mhendisi vb. kadrolara atanarak alanlar iin bir sorun yoktur. Fakat bir ok iyeri, daha nce byle bir kanun olmamas nedeniyle mhendislerini bu alandaki iler iin tali olarak g r e v l e n d i r m i l e r d i r. r n e i n i v e r e n l e r, mhendislerini SG kurullarnda sekreter ye olarak grevlendirmi ve bunu da ou zaman szl olarak yapmlardr. Asl ileri Sal ve Gvenlii olmayan ama bu ii yapan mhendis ve teknik elemanlarn objektif olarak deerlendirilmeleri nasl olacaktr? Ayn sorunlar yuma B snfnda 3 yl grev yapldnn belgelenmesi durumunda da mevcuttur. Ynetmeliin Eitim ve Snav balkl 9. maddesi incelendiinde, bu madde almas gereken pek ok sorun oluturabilecektir. Sertifika eitim program ve snavn ASGEM tarafndan yrtlecei belirlenen Ynetmelikte, eitim veren kurulu ile snav yapan kuruluun ayr olmas gerektii gzard edilmitir. Bu, uygulamada bir nebze zmlenmi gibi grnmektedir; yle ki ASGEM snavlar Mill Eitim Bakanl Eitim Teknolojileri Genel Mdrl lme Deerlendirme ve Yerletirme Merkezi'ne yaptrmaktadr. Sertifika eitimleri ise Bakanlk i mfettileri tarafndan verilmektedir. Yllardr saylarnn azl nedeniyle, alanda etkili bir denetim yapamadklar dile getirilen i mfettileri, denetimleri bir tarafa brakp eitim vermeye balamlardr. Bu doru bir yntem midir? Bana pek doru gelmiyor. Yetersiz saylar ile zverili bir ekilde denetim yapma grevlerini yerine getirmeye alan i mfettilerini asl ilerinden alarak, baka bir alana kaydrmann savunulacak bir yan olmasa gerek. Ynetmeliin Hizmet Sresi balkl 11. maddesinde; risk gruplarna gre i gvenlii uzmanlarnn iyerinde ayda en az alma yapma gnleri belirlenmitir. Bu belirlenen sreler I., II. ve III. risk gruplarnda 50 ile 499 ii altran iyerlerinde ayda en az 1, 2 ve 3 gn; IV. ve V. risk gruplarnda 50 ile 299 ii altran iyerlerinde ayda en az 4 ve 5 gndr. Bu srelerin, Gvenlii Uzmann Grevleri balkl 12. maddesinde 13 k olarak belirlenen grevleri ile birlikte ele alndnda, yetmeyecei aka grlmesine ramen, bu srelerin en az sreler olduu, iverenin bu srelerin yetmedii durumlarda artrmas gerektii sonucu karlabilir. Bu durumda keyfiyet tamamen iverene braklmtr. O zaman ynetmelikte bu sreler neden belirtildi? veren
I., II. ve III. risk grubunda C snf; I., II., III. ve IV. risk grubunda B snf, btn risk gruplarnda da A snf sertifikal i gvenlii uzmann yeterli srelerde altrmakla ykmldr. denmesi yeterli olmaz myd? Ayrca bir i gvenlii uzmannn belirlenen srelere uymak kayd ile 10 iyerine kadar szleme yapabilmesi, anlalr gibi deildir. Sal ve Gvenliinin salanmas bu kadar basit ve ayda 1 ile 5 gn iyerine gidilerek zlecek durumda ise, lkemizde i kazalar ve meslek hastalklar bugne kadar neden azaltlamad veya nlenemedi? Ynetmeliin Gvenlii Uzmannn Yetkileri balkl 13. maddesinin ikinci paragrafndaki yerinde alanlarn yaam ile ilgili yakn tehlike oluturan bir husus tespit ettiinde derhal st ynetimi bilgilendirerek iin geici olarak durdurulmasn salar. ibaresinin bal bana bir sorun olduu ve eliki yaratt ortadadr. alanlarn yaam ile ilgili yakn tehlike oluturan bir husus tespit edilirse, i gvenlii uzman ii derhal durdurmaldr. st ynetimi bilgilendirerek i gvenlii uzmannn ii durdurmas, st ynetimden onay almas anlamn tamaz m? Bu durumda ayn maddenin birinci paragrafndaki i gvenlii uzmannn bamsz alma ilkesi nasl tesis edilecektir? Yetkili yetkisiz bir i gvenlii uzmannn tanmndan teye gitmeyen, uygulamada bal bana sorun yaratacak ekilde dzenlenen bu yetkilerle i gvenlii uzmanlar alanda nasl etkili ve bamsz alacaklardr? Gvenlii Uzmannn Grevlendirilmesi balkl 15. maddenin birinci paragrafna ve Bildirim Ykmll balkl 16. maddenin ieriine baktmzda; iveren ile i gvenlii uzman arasnda yaplan szlemenin bir nshasnn Genel Mdrle bildirilmesi ve szlemenin geerliliini yitirmesi durumunda taraflarca i gn iinde Genel Mdrle bildirilmesinin ne anlam tad ve neye hizmet ettii anlalamamaktadr. Kanunu ve bu Ynetmelik gerei iverenler iyerlerinde i gvenlii uzman altrmakla ykml iseler ve altrmadklar takdirde mevzuat gerei yaptrmlar var ise, szlemenin Genel Mdrle bildirilmesi ne anlam tamaktadr? gvenlii uzmannn cret ve dier zlk haklarn savunmayan, sadece ekil ynnden bildirim ykmll, Genel Mdrle ne yarar salayacaktr? Genel Mdrlk i gvenlii uzman altrmayan iyerlerini tespit etmek amac ile bu bildirim ykmlln getirmi ise, bildirmeyen iyerlerini nasl tespit edecektir? On iyerinden fazla veya sreleri
15
risk gruplarnda tespit edilen srelerden farkl olarak yaplan szlemeleri tespit etmek amalanm ise, 10 iyerine kadar szleme hakk tanyp, sonra uyulup uyulmadn takip etmek anlamsz olacaktr. Ynetmeliin bir maddesinin getirdii sorunlar, ynetmeliin bir baka maddesi ile zmek zorunda kalnacak gibi gzkmektedir. Ynetmeliin geici maddesinde sertifikal i gvenlii mhendis ve teknik eleman altrma iin belirlenen tarih, iverenler iin tamamen bir sorun yaratmtr. Bu sorunun zm iin ise 04/02/2005 tarihinde 25717 sayl R.G. de yaymlanan Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna dair Ynetmelik sertifikal i gvenlii mhendisi ve teknik eleman altrma ykmlln 20/01/2006 tarihine kadar uzatmtr. Sertifikal mhendis ve teknik eleman altrma ykmlln bir yl uzatmak soruna are olmayacaktr. 11/01/2005 tarihinde Gvenlii Uzmanl Eitimi Komisyonu toplantsnda ASGEM yetkilisi tarafndan i gvenlii uzmanlna yaplan mracaatlar aadaki ekilde aklanmtr: Sertifika Mracaatlar ve Sertifika Alanlar A Sertifikas Snavsz Alacaklarn Mracaatlar 116 mracaat yaplm, 100 kiiye alma hakk verilmi, 5 kii A snf snavna girecek, 3 kii B snf eitim program ve snavna alnacak, dierleri C snf eitim ve snavna alnacak. A Sertifikas Snavla Sertifika Alacaklarn Mracaatlar 622 mracaat yaplm, 97 kii snava girme hakk alm, 46 kii B Sertifikas eitim ve snav programna alnacak, 108 kii C Sertifikas eitim ve snav programna alnacak, 222 kiinin evrak eksiklii bulunmakta, 5 kiinin ynetmelik gerei mhendis ve teknik eleman tanmna uymadndan mracaatlar uygun grlmemi, 44 yeni mracaat incelemede. Not: Bugne kadar snavsz ve snavla herhangi bir A snf sertifika verilmemi B Sertifikas Snavla Sertifika Alacaklarn Mracaatlar 358 mracaat yaplm, 100 kii B snf eitim ve snav programna alnmaya
hak kazanm bunlardan 27 si 6/12/2004 tarihinde yaplan eitim ve snav programnda sertifika alm, 37 kiinin C snfna girmesi uygun grlm, 221 kiinin evra eksik. C Sertifikas Snavla Sertifika Alacaklarn Mracaatlar 1150 kii mracaat etmi, bu mracaatlardan 26 Temmuz, 27 Eyll, 25 Ekim, 6 Aralk 2004 tarihlerindeki programlarda 159 C snf sertifika verilmi. 52 kiinin hangi snfa mracaatlar olduu belli deil. Bu aklamaya gre ASGEM tarafndan bir yl iinde tm mracaatlarn karlanp eitim ve snav yapldn varsayarsak yaklak olarak 3150 mhendis ve teknik elemana sertifika verilebilecektir. Oysa bu alanda lkemizin en az 4500 ile 5000 i gvenlii uzmanna ihtiyac olduu belirtmektedir. Bu durumda ynetmelikte deiiklik yaplarak sertifikal mhendis ve teknik eleman altrma ykmllnn bir yl uzatlmas soruna are olacak mdr? Ayrca 3150 mhendis ve teknik elemana sertifika verildiini varsaysak bile, bunlarn lke iindeki dalmlar ihtiyac karlayacak mdr? Bakanlk yetkililerinin bakaca bir ngrleri yoksa, ynetmelikte deiiklik yaplarak belirlenen tarih ihtiyaca cevap verebilecek midir? Ynetmeliin bu kadar aksak ynleri olmasna ramen 4857 Sayl Kanunu ile getirilen i gvenlii ile grevli mhendis ve teknik eleman altrma ykmll ve bunu dzenleyen Ynetmelik, i sal ve gvenlii alannda lkemiz alanlarna yarar salayacaktr. Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn Grev, Yetki ve Sorumluluklar ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Tanmlar Gvenlii Uzman: Bakanlk tarafndan sertifikalandrlm, i gvenlii ile grevli mhendis veya teknik eleman, Mhendis: niversitelerin kimya, makine, maden, jeoloji, metalrji, endstri, elektrik, elektronik, inaat, fizik, jeofizik, bilgisayar, tekstil, petrol, uak, gemi, evre, gda mhendislii ve mimarlk blmleri ile ziraat fakltelerinin tarm makineleri blmnden mezun olanlar, Teknik Eleman: niversitelerin; i sal ve gvenlii blmleri, kimyagerlik, fizik, jeofizik ve jeoloji blmleri ile Teknik Eitim Fakltelerinden mezun olanlar, ifade eder.
16
Sertifika Snflar, Grev Alanlar, Gvenlii Uzmannn Hizmet Sresi, Gvenlii Uzmannn Grevlendirilmesi
50 - 499 iiye gre Hizmet Sresi Sertifika Snflar
500 ve daha 50-299 iiye gre fazla iiye Hizmet Sresi gre Hizmet Sresi
300 ve daha fazla iiye gre Hizmet Sresi
zellikler
sal ve gvenlii alannda en az yl tefti yapm i mfettileri ile Bakanlk Sal ve Gvenlii Merkezi Mdrlnde i sal ve gvenlii alannda en az on yl alm mhendis veya teknik elemanlara istekleri halinde Kamu kurum ve kurulularnda veya zel sektrde i sal ve gvenlii ile ilgili olarak en az sekiz yl grev yaptn belgeleyen ve Bakanlka alacak snavda baarl olan mhendis veya teknik elemanlara, verilir
alaca I. Risk II. Risk III. I., II. ve III. Risk Risk Gr Risk Grubu Gr Gr Gr Ayda Ayda Ayda Tam gn Tm risk en az 1 en az 2 en az 3 Gruplar gn gn gn
IV. Risk Gr
Kamu kurum ve kurulularnda veya zel sektrde i gvenlii ile ilgili olarak en az yl grev yaptn belgeleyen ve Bakanlka alacak sertifika eitim programna katlan ve snavda baarl olan mhendis veya teknik elemanlara verilir. B Snf Gvenlii Uzmanl Sertifikas ile en az yl grev yaptklarn belgeleyen mhendis veya teknik elemanlara, Bakanlka dzenlenen eitime katlarak yaplacak snavda baarl olmak kayd ile A Snf Gvenlii Uzmanl Sertifikas verilir.
I,II,III,IV
Ayda en az 4 gn
Tam gn
Bakanlka dzenlenen sertifika eitim programlarna katlan ve eitim sonunda dzenlenecek snavda baarl olan mhendis veya teknik elemanlara verilir. C Snf Gvenlii Uzmanl Sertifikas ile en az yl grev yaptklarn belgeleyen ve Bakanlka dzenlenen eitime katlarak yaplacak snavda baarl olanlara B Snf Gvenlii Uzmanl Sertifikas verilir.
I,II,III
17
TEHLKEL KMYASALLAR HAKKINDA Erdin KZOLU AVRUPA BRLNN YEN EVRE Ege niversitesi Mhendislik Fakltesi Biyomhendislik Blm POLTKALARI VE LKEMZDEK Bornova-ZMR UYGULAMALARI
Te h l i k e l i k i m y a s a l l a r n s n f l a n d r l m a s , ambalajlanmas ve etiketlenmesi konusunda ilk Avrupa direktifi 1967 ylna kadar uzanr. lkemizde de evre Bakanl kurulmasndan sonra karlan ilk ynetmeliklerden birisi 11 Temmuz 1993 tarih ve 21634 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak yrrle giren ve 6 Kasm 2001 tarih ve 24575 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak deitirilen Tehlikeli Kimyasallar Ynetmelii dir. Bu ynetmelie gre tehlikeli kimyasal patlayc, oksitleyici, alevlenir, toksik, zararl, andrc, tahri edici, alerjik, kanserojen, mutajen, reme iin toksik ve evre iin toksik zelliklerden bir veya birkana sahip madde ve mstahzarlar kapsar. 6 Kasm 2001 tarih ve 24575 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Tehlikeli Kimyasallar Ynetmelii'ne gre: Bu Ynetmeliin amac, tehlikeli Madde 2 kimyasallarn kontrol altna alnarak olumsuz etkilerinden evre ve insann korunmasna ynelik idari ve teknik usul ve esaslar dzenlemektir. Madde 3 Bu Ynetmelik, a)Tehlikeli kimyasallarn tespiti, snflandrlmas, etiketlenmesi ve ambalajlanmasna ilikin usul ve esaslar, b)Tehlikeli kimyasallarn retimi, depolanmas, tanmas faaliyetlerine ilikin esaslar, c)Tehlikeli kimyasallar ve tehlikeli eyann kullanm ve piyasaya arzna ilikin esaslar, d)Kimyasallarn ithalat ve ihracatna ilikin usul ve esaslar, e)Tehlikeli kimyasallar ve tehlikeli eya ile itigal olunmasna ilikin hkmleri, F)Kimyasallar ile tehlikeli eyann piyasa gzetimi ve denetimine ilikin hkmleri, kapsar. Bu Ynetmelikte geen terim ve Madde 4 kavramlardan; rn: Kimyasal element ve/veya bileiklerinin veya bunlarn karm ve/veya zeltilerinin kullanlmas ile, retici tarafndan herhangi bir yntemle, herhangi bir formda hazrlanan madde, mstahzar ve eyay, Madde: Doal halde bulunan veya bir retim sonucu elde edilen, kararlln ve yapsn etkilemeden uzaklatrlabilen zcler hari, retiminde kararlln salamak zere kullanlan katk maddeleri ile retim ileminden kaynaklanan safszl ihtiva eden kimyasal element ve bunlarn bileiklerini, Mstahzar: En az iki veya daha ok maddenin karm veya zeltilerini, Tehlikeli zellik: Patlayc, oksitleyici, ok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, ok toksik, toksik, zararl, andrc, tahri edici, alerjik, kanserojen, mutajen, reme iin toksik ve evre iin tehlikeli zellikleri, Tehlikeli Kimyasal: Patlayc, oksitleyici, ok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, ok toksik, toksik, zararl, andrc, tahri edici, alerjik, kanserojen, mutajen, reme iin toksik ve evre iin tehlikeli zelliklerden bir veya birkana sahip madde ve mstahzarlar, Patlayc Madde/Mstahzar: Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yaylm ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya ksmen kapatldnda snma ile kendiliinden patlayan veya belirlenmi test koullarnda patlayan, abucak parlayan kat, sv, macunumsu, jelatinimsi haldeki madde/mstahzarlar, Oksitleyici Madde/Mstahzar: zellikle yanc maddelerle olmak zere dier maddeler ile de temasnda nemli lde ekzotermik reaksiyona neden olan madde/mstahzarlar, ok Kolay Alevlenir Madde/Mstahzar: ok dk parlama noktas (0C'den dk) ve dk kaynama noktasna (35C'den dk) sahip sv haldeki madde ve mstahzarlar ile oda scakl ve basnc altnda hava ile temasnda yanabilen, gaz haldeki madde / mstahzarlar, Kolay Alevlenir Madde/Mstahzar: a) Enerji uygulamas olmadan, ortam scaklnda hava ile temasnda snabilen ve sonu olarak alevlenen,
18
b)Ate kayna ile ksa sreli temasta kendiliinden yanabilen ve ate kaynann uzaklatrlmasndan sonra da yanmaya devam eden kat haldeki, c) Dk parlama noktasna (21C'nin altnda) sahip olan sv haldeki, d) Su veya nemli hava ile temasnda, tehlikeli miktarlarda, ok kolay alevlenir gaz yayan madde/mstahzarlar, Alevlenir Madde/Mstahzar: Dk parlama noktasna (21C - 55C) sahip sv haldeki madde/mstahzarlar, ok Toksik Madde/Mstahzar: ok az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan madde/mstahzarlar, To k s i k M a d d e / M s t a h z a r : A z m i k t a r l a r d a solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan madde/mstahzarlar, Zararl Madde/Mstahzar: Solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan madde / mstahzarlar, Andrc Madde/Mstahzar: Canl doku ile temasnda, dokunun tahribatna neden olabilen madde ve mstahzarlar, Tahri Edici Madde/Mstahzar: Mukoza veya cilt ile dorudan olarak ani, uzun sreli veya tekrarlanan temasnda lokal eritem, eskar veya dem oluumuna neden olabilen, andrc olarak snflandrlmayan madde/mstahzarlar, Alerjik Madde/Mstahzar: Solunduunda, cilde nfuz ettiinde ar derecede hassasiyet meydana getirme zellii olan ve daha sonra maruz kalnmas durumunda karakteristik olumsuz etkilerin ortaya kmasna neden olan madde/mstahzarlar, Kanserojen Madde/Mstahzar: Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde kanser oluumuna neden olan veya kanser oluumunu hzlandran madde/mstahzarlar, Mutajen Madde/Mstahzar: Solunduunda, az yoluyla alndnda veya deriye nfuz ettiinde kaltmsal genetik hasarlara yol aabilen veya bu etkinin oluumunu hzlandran madde/mstahzarlar, reme in Toksik Madde/Mstahzar: Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde erkek ve diilerin reme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan
ve/veya doacak ocuu etkileyecek kaltmsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluumunu hzlandran madde/mstahzarlar, evre in Tehlikeli Madde/Mstahzar: evre ortamna girdiinde evrenin bir veya birka unsuru iin ksa veya uzun sreli tehlikeler gsteren madde/mstahzarlar, Tehlikeli Eya: retim ilemi sonucu herhangi bir formda hazrlanm olup son rn konumunda piyasaya arz edilen, kullanm ile evre ve insan olumsuz ynde etkileyebilecek tehlikeli kimyasal ieren eyay, ifade eder. " Tehlikeli Kimyasallar Ynetmelii'nin deitirilen 22. maddesi gereince 11 Mart 2002 tarih ve 24692 sayl Resmi Gazete'de Gvenlik Bilgi Formlarnn Dzenlenmesine ilikin Usul ve Esaslar Teblii yaymlanarak yrrle girmitir. Yukardaki tanma uyan her Tehlikeli Kimyasal iin retici veya ithalat firma Trke olarak Gvenlik Bilgi Formu dzenlemek ve kullanc veya satc f i r m a l a r a u l a t r m a k z o r u n d a d r. Fo r m u n dzenlenmesinin, bu konuda eitim alm kiiler tarafndan gerekletirilebilecei de teblide belirtilmitir. Bu tebli, Avrupa Birlii'nin, tehlikeli mstahzarlara ilikin 1999/45/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi'nin 14 nc maddesinin ve tehlikeli maddelere ilikin 67/548/EEC sayl Konsey Direktifi'nin 27 inci maddesinin uygulanmasna ynelik olarak, tehlikeli maddeler ve mstahzarlar iin ngrlen detayl bir zel bilgi sisteminin tanmlanmas ve dzenlenmesine ilikin 91/155/EEC sayl Komisyon Direktifi'nin 3 nc maddesi ile Ek'ine uyum iin, bu Direktifin 93/122/EC ve 2001/58/ EC sayl deiiklikleri dikkate alnarak hazrlanmtr. Avrupa Birlii'nin tehlikeli kimyasallar konusundaki eylem planlar aadaki amalar kapsamaktadr: -Birlik ierisinde kimyasallarn serbest dolamn hzlandrmak, - nsan ve hayvan sal ile gvenliini korumak, - Gemi yllarda nemi gittike artan evre koruma eylemlerine katkda bulunmak. Dolaysyla AB; bir tarafta evre ve tketici saln koruma, dier tarafta Avrupa Kimya Sanayiini rekabete kar koruma arasndaki nazik dengeyi salayacak ilkeleri belirlemeye almaktadr. lk basamak olarak AB, tehlikeli kimyasallarn dolam ve kullanm hakknda
19
iki ncelikli tema belirlemitir: 1)Asbestler ile kanserojen, mutajen ve reme iin toksik zelliklerde snflandrlan maddelerin ve bunlar ieren mstahzarlarn kullanmnn ve pazarda dolamnn tamamen yasaklanmas veya baz kimyasallarn kullanmnn kstlanmas: -Ksa zincirli klorlanm parafinlerin metal ileme veya deri finisaj mstahzarlarnda % 1 den fazla kullanmnn yasaklanmas, -Civa, kadmiyum ve kurun ieren pil ve aklerin pazarlanmasnda yasaklama ve kstlamalar getirilmesi, bu tr pil ve aklerin geri kazanma veya kontroll bertarafnda yasal tedbirlere (Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii) bavurulmas, -Demir d metallerin retiminde veya ilenmesinde hekzakloroetan kullanmnn yasaklanmas, -Elence veya dekoratif amal kullanlacak aerosol spreylerde alevlenebilir maddelerin kullanmnn yasaklanmas, -Kadmiyum ve bileiklerinin pigmentlerde, stabilizrlerde ve yzey ilem kimyasallarnda kullanmnn yasaklanmas, -Pentaklorofenol ve bileiklerini arlka % 0.1 veya daha byk deriimlerde ieren kimyasallarn, endstriyel prosesler ile aa ve ar hizmet tekstillerinin emprenye ilemleri dnda kullanmnn yasaklanmas, -Kurun karbonat ve slfatlarn boyalarda kullanmnn yasaklanmas, 2)Tehlikeli maddelerin ve bileiklerin (mstahzarat) snflandrlmas, ambalajlanmas ve etiketlenmesi konularnda insan ve hayvan sal ile evre koruyucu nlemler gz nne alnarak ok sk lmlere ve kaytlara dayandrlan iki ayr direktif yaynlanmtr. zellikle, tketicinin dorudan kullanmna ynelik bileiklerin ambalajlar ok salam, ocuklar tarafndan kolaylkla alamayacak ve onlar cezbetmeyecek, tketiciyi yanltmayacak niteliklerde olmaldr. Etiketlerde ise bileii oluturan maddelerin kimyasal veya grup isimleriyle, snflandrma bilgileri, risk ve gvenlik ifadeleri yer almaldr. Risk deerlendirme ve denetimi ynetmeliklerine gre, 1981 ylndan sonra retilmeye balanan yeni kimyasallar iin aadaki bilgiler IUCLID (International Unified Chemicals Information Database) veri tabannda toplanmaya ve AB kimyasal envanteri karlmaya balanmtr: 1.EINECS (European Inventory of Existing
Commercial Chemical Substances) ismi ve numaras, 2.retilen veya ithal edilen miktar, 3.Etiket, ambalaj ve snflandrma ile ilgili bilgiler 4. Maddenin bilinen kullanmlar. 10 ton/yl kapasitesini aan miktarlar iin ek olarak fizikokimyasal zellikleri, toksisite ve ekotoksisite bilgileri de verilmelidir. Bu testlerin uygulanmasna ynelik yi Laboratuvar Pratii (GLP) lkeleri ile Laboratuvar Uygulamalarnn Dorulanmas hakknda iki direktif yaynlanmtr. Bu tr bilgiler 1981 ylndan sonra toplanmaya ve AB kimyasal envanteri karlmaya balanmtr. 1981 ylndan nce mevcut 100.000 kadar kimyasal iin zorunluluk olmadndan bilgi salanamam, ancak bu yldan sonra 21 ylda retilen 3400 kimyasal iin bilgi salanmtr. Ancak pazardaki rnlerin % 99 oranndaki blmn tekil eden mevcut kimyasallarn 30.000 kadar 1 tonun zerindeki miktarlarda pazarlanmakta ve bu gruba dahil 140 tr "ncelikli ve yksek riskli rnler" olarak belirlenmi olup 793/93 sayl Tzk uyarnca kapsaml risk deerlendirmelerine tabi tutulmaktadr. AB, ubat 1998 de biyositler ve Eyll 2001 de gbrelerin ruhsatlandrlmasna ilikin iki zel direktif yaynlamtr. Biyositler, tarm d pestisitler olarak tanmlanmtr. Yzme havuzlarnda ve soutma suyu sistemlerinde kullanlan algisitler, kat retiminde kullanlan slimisitler (mukus oluturan bakteri ldrcler), gda sanayiinde kullanlan bakterisit ve fungusitler bu tanmlamaya girmektedir. Biyositlerde kullanlacak aktif maddeler belirlenmi ve bileiin insan ve hayvan sal ile yzey ve yeralt sularn olumsuz etkilememesi koullar getirilmitir. AB direktifi yalnz mineral gbreler iindir. AB Gbresi etiketini tayabilmesi iin bitki beslenmesinde etkin olmas, normal kullanm koullarnda insan, hayvan ve bitki sal ile evreyi olumsuz etkilememesi, uygun numune alma ve analiz yntemlerinin bulunmas zorunludur. Yksek azot ierikli amonyum nitrat gbrelerinin kullanm, patlayc olarak da kullanlabildiinden ayr bir direktifle kontrole ve izne baldr. Beinci AB evre eylem programnda (1992 2000) amalanan Srdrlebilir Kalknma olmutur. Bu kapsamda; atmosferik kirlenmenin nlenmesi, sucul kirlenmenin nlenmesi, toprak kirlenmesi ve azalmasnn nlenmesi, doann ve doal yaamn korunmas, kentsel evrenin korunmas ve atk ynetimi
20
konularnda yasal ve teknik almalar yaplmtr. Altnc AB evre eylem programnn (2001 2010) slogan ise EVRE 2010: Geleceimiz, Seimimiz olmutur. Drt ncelikli eylem alan saptanmtr: klim Deiiklii, Doal Yaam ve Biyolojik eitlilik, evre ve Salk, Doal Kaynaklar ve Atk Ynetimi. evre ve Salk ana eylem alannda kimyasallarn risk ynetiminin gelitirilmesi ve tm politikalara ve standartlara gre nceliin verilmesi ilke olarak yer almtr. AB, 26 Temmuz 2000 de PVC'nin evresel etkileri konusunda bir bildiri yaymlamtr. Bilindii gibi PVC, inaat malzemesi olarak; ime, sulama ve pis su borularnda; bahe eyalarnda ve ambalaj malzemesi olarak en yaygn kullanlan plastiklerden birisidir. PVC imalatnda kullanlan baz kimyasal katklarn (kurunlu, kadmiyumlu ve ftalatl) insan ve evre sal zerine olumsuz etkileri bilinmektedir. Gelecek 20 ylda % 80 art beklenen PVC atklarnn bertarafnda (topraa gmlmesi, yaklmas veya tekrar deerlendirilmesi) insan ve evre sal zerine etkileri deerlendirmeye alnmtr. Kimyasallarn yaratt kirlenme genellikle snrlar aan problem olmu ve uluslararas eyleme gereksinim duyulmutur. rnein, Kalc Organik Kirleticiler (POP'lar) hakkndaki Uluslararas Stockholm Konvansiyonu na dayanan AB karar 14.5.2001 de imzalanmtr. Buna gre ncelikli 12 POP retiminin yasaklanmas veya azaltlmas ile yok edilmesi amalanmaktadr. POP'lar dier kirleticilerden farkl olarak biyolojik bozunmaya direnli, insan sal ve evre iin ok tehlikeli ve toksik zellikleri olan kimyasallardr. Canl organizmalarda birikebilirler; havayla, suyla ve gmen trlerle tanabilirler; karasal ve sucul ekosistemlerde birikebilirler. Oniki POP'dan dokuzu klorlu hidrokarbonlar (DDT, Aldrin, Endrin, Dieldrin, Chlordane, Heptaklor, Hekzaklorobenzen, Mirex ve Toxaphene) olup yllarca retilmi ve ounlukla pestisit olarak kullanlmtr. Bunlarn ounun retiminin AB'de durdurulmasna ramen derhal retimlerinin ve kullanmlarnn tamamen yasaklanmas hedeflenmektedir. POP'lar arasnda dier madde grubu, insan salna ve evreye verdikleri ciddi ve oklu etkilerinden dolay AB'nin ncelikli evre eylem planna alnmtr. Dioksinler ve Furanlar: Yanma prosesleri ve kimyasal reaksiyonlarla oluan istee bal olmayan yan rnler
olarak tanmlanr. Topraklarda ve sedimentlerde birikirler. Bu maddelerin insanlara geiindeki en nemli yol hayvansal gdalarla olan besin zinciridir. Kanser, bu maddelerin tek etkisi deildir. Pek ok salk problemlerine de yol aarlar. Ayn etkiler vahi yaamda da gzlenmitir. PCB (poliklorlanm bifeniller) ve PCT (poliklorlanm terfeniller): retimleri ve kullanmlar yasaklanncaya kadar onlarca yl ve tonlarca retilmi, tm karasal ve sucul evreye yaylmlardr. ki farkl kullanmlar olmutur: Kapal kullanm (elektrik malzemelerinde) ve ak kullanm (pestisitlerde ve yangn sndrclerde). Son yllarda evre koruma ve insan salna ynelik aratrmalar sonucu POP'larn da arasnda bulunduu baz endstriyel kimyasallarla, doal olarak bulunan baz kimyasallarn ve ilalarn endokrin sistemini bozucu etkileri ortaya karlmtr. Endokrin sistemi, insanlarda ve hayvanlarda hormonlar reten sistemdir. Byme, reme, enerji eldesi, kullanm ve depolanmas; vcutta su, iyonlar ve karbonhidratlarn dengelenmesi ile etkilere (korku, heyecan gibi) tepki verilmesi gibi fonksiyonlar dzenler ve dengeler. Tpk otomatik sre denetim sistemlerinde olduu gibi (rnein kanda eker seviyesi ykseldiinde pankreas hcrelerinde alglanr ve enslin salglanr, normal dzeye indiinde durur) feedback kontrol sistemi dengeyi salar. Bu dengede bozulmalar ise ya daha fazla ya da daha az hormon retimine neden olur. Dolaysyla, bymeyi, remeyi, sal ve davranlar etkiler. Endokrin sistemini bozan maddeler evrede ok az miktarlarda bulunsa bile ok ciddi etkilere neden olabilirler. Bu maddelerin bazlarndan doum kontrol (doum kontrol haplar), kanser tedavisi (kortikosteroidler) ve psikiyatrik bozukluklarn tedavisi gibi tbbi amalar iin yararlanrz. Ancak, insanlar, hayvanlar ve bitkiler tarafndan retilen baz hormonlar ile dier endokrin sistemini bozan sentetik kimyasallar evsel, endstriyel ve tarmsal atklarda konsantre olabilir ve yzey sularyla yer alt sularna tanabilir. Bu atklara maruz kalan ve bu sular tketen insanlarda, vahi yaamda, kularda ve balklarda endokrin sistemlerinde bozulmalar olabilir. Aadaki listede imdiye dein bilinen ve phelenilen endokrin sistemini bozan maddeler, kaynaklar ve kategorileri verilmektedir:
21
Kategori Poliklorlanm maddeler (POP) (Yanma rn, ou yasaklanm maddelerin yan rn veya endstriyel retimi) Klorlu Hidrokarbonlar (POP) (retimi durdurulmu pestisitler) Kullanm olan pestisitler Gemi boyalarnda kullanlan biyosit Alkilfenoller (Deterjanlarda kullanlan non -iyonik yzey aktif maddeler) Ftalatlar (PVC imalatnda kullanlan plastizrler) Doal Hormonlar (Hayvanlar tarafndan retilen); sentetik steroidler (doum kontrol haplar); baz antiromatizmal ilalar Fitoestrogenler (bitkilerde bulunur)
Tarmsal tanma / Atmosferik tanm Tarmsal tanma Limanlar Endstriyel ve evsel atklar
Atrazine, trifluralin, permethrin Tributyltin (Organik kalay bileii) Nonil fenol etoksilat
Endstriyel atklar
Isoflavonlar, lignanlar
AB, 27 ubat 2001 de srdrlebilir kalknmay hzlandrmak ve kimyasal maddelerin gvenli bir ekilde kullanmn dzenlemek amacyla Gelecekte Kimyasallar Politikas in Bir Strateji gelitirilmesine ynelik bildirge (white paper) yaynlayarak 1981 ncesi mevcut kimyasallar da kapsayacak tek bir sistem altnda bilgilerin toplanmasn ve 1 tonun zerindeki tm kimyasallar iin kayt zorunluluu getirilmesini kararlatrmtr. AB Komisyonu tarafndan 29 Ekim 2003 tarihinde yaymlanan ynetmelik teklifi, halen uygulanmakta olan 40 Direktif ve Ynetmeliin yerini almak zere hazrlanmtr. nerilen Ynetmelik ksaca REACH [Registration (Kayt), Evaluation (Deerlendirme) and Authorisation (zin verme) of Chemicals] olarak bilinen yeni bir sistem ngrmektedir. Bu sistem, imdiye dein ok sayda deiik direktiflerle tanmlanan maddelerin kayt edilmesi, ruhsatlandrlmas gibi tm basamaklar kapsayacaktr. REACH sistemi, AB ekonomisinde byk bir paya sahip olan kimya sanayinin, insan ve evre sal gzetilerek rekabet gcnn artrlmas, yenilikiliin tevik edilmesi, testlerde hayvan kullanmnn azaltlmas, kimyasal maddelerin kullanmnn neden olaca muhtemel risklerin deerlendirilmesi, i pazarn
btnlnn korunmas, Ar-Ge almalarnn artrlmas, uygulamada effafln artrlmas ve elde edilen bilgilerin paylamnn salanmas suretiyle maliyetlerin azaltlmasn hedeflemektedir. Avrupa kimya sanayi daha byk sorumlulua girecektir. Avrupa Birlii uyum almalarnn hzland ve aday lke olma ynnde byk abalarn gsterildii bugnlerde, lkemizdeki kimya sanayi de insan saln ve evreyi korumann srdrlebilir kalknma asndan nemini kavrayarak ve EVRE 2010: Geleceimiz, Seimimiz sloganyla da baka geleceimiz ve baka seimimiz olamayaca bilinci ve sorumluluu ile hareket etmelidir. KAYNAKLAR: http://europa.eu.int/comm/environment/chemicals/inde x.htm http://europa.eu.int/comm/enterprise/reach/index.htm http://europa.eu.int/comm/environment/chemicals/whi tepaper.htm
22
23
kurulu olmas iin bnyesinden karr. Otomobil sanayisinin canl rnekleri pek oktur. Amerika' daki dev uak sanayisinin, Trkiye dahil, dnyann eitli yerlerindeki onlarca lkede kurulu KOB lerin mamullerini toplayarak sper uaklar yapt bilinen bir gerektir. Bu konuda saysz rnek verilebilir. KOB, ihtisas isteyen, bazen byk beceri gerektiren, derin ve kkl aratrma ile n yapan ve farkl sanayilerin ihtiyacn karlayan mamulleri reten bir kurulutur. Bu kurulularn, verimli olabilmesi iin, ilerinin yln tm aylarna muntazam ve eit datlabilmesi ve her yl belirli bir retim dzeyine sahip olmalar gereklidir. Sanayi sektrnn destek birimleri olarak dikkate alabileceimiz bu kurulular, baz hallerde gelime salayarak, byk oranda retim yapan kurulular haline gelebilirler; bu durumda, bymenin salad stnlklere sahip olur, finansman, pazarlama, sevkiidare konularnda g kazanrlar ve KOB olmaktan karlar. Yaptklar retim cinsinin gereksinmesi nedeniyle belirli bir retim byklnn stne kamayan kk ve orta boy kurulularn ayakta kalabilmesi ancak zel ilgi ve yardm ile desteklenmeleri sayesinde mmkn olur. KOB lerin belirgin zellikleri emek youn olmalardr; yani rettikleri mallar byk yatrmlara ve otomasyona ynelmelerine elverili olmad iin, retimi salamak amacyla emek faktrne fazlaca gereksinim duyarlar. Sermaye faktr kobiler iin byk rakamlara ulamad ve nisbeten kolay salanabildiinden, ayn mal reten yeni bir tesisin kurulmas haylice kolay olur ve doal olarak kendi aralarnda krc bir rakabete girerler. Her yl yeniden ie balayan binlerce sanayi kuruluunun yarsndan fazlas, kuruluunu takip eden iki yl iinde ii kapatmak durumunda kalmaktadr.[1] Trkiye'de, 1980 li yllardan nce uygulanan sanayileme politikas, yurtiinde retilmeyen her eit mallar retenleri ar derecede korumaktan ibaret idi. rnein yurtiinde retilmeyen kurun kalemi veya karbon kopya kadn imal edecek bir tesis, yksek gmrk duvarlar ile himaye altna alnrd; hatta baz hallerde bu mallarn ithalat bile yasaklanrd. Bu ar davran, genellikle ticaret ile uraan pek ok i adamn bu cins mallar retecek tesisler kurmaya yneltmitir. Sanayi kurmaya ynelen bu i adamlar, genellikle stanbul' da ikamet ettii iin, bu blgede yerleik ticaret erbabnn kurduu sanayi tesisleri de stanbul ve evresinde yer almtr. Ekonomi kurallarna uymayan bu kurulular, bilgiye ve bilgi birikimine gerek duymadan, teknolojiye vakf olmadan ve dolaysyla kalite kavramna sahip olmadan mal retimi yapmlardr. 1980 li yllardan sonra, dnya ekonomisine entegre olma zorunda kalan ekonomimiz, AB ye girmek amacyla, gmrk birliine
bavurmu ve zellikle, Avrupa'dan sfr gmrkle mal ithaline balamtr. Bu uygulama, gecekondu sanayi tesislerini hzla sprm ve sahiplerini de yeniden ticaret ile urar hale, yani ithalata geri dndrmtr. Bugn Trkiye' de KOB olarak alan firmalar ancak, AB ye oranla Trkiye' de bete bir ucuz olan emekten dolay, emek youn olan sanayi dallarna dayanan sanayi kurululardr. Avrupa' da da, ham maddelerini ithal edip mamul reten firmalar emek youn sanayi dallarn terk etmek zorunda kalmlardr; yurdumuzda, ucuz emek devam ettii srece, kazan salama olana devam eden tekstil ve benzeri emek-youn sanayi dallar faaliyet gsterebilmektedir. Unutmamak gerekir ki, pamuk ve yn ham maddelerini reten bir lke olmasna ramen, nc dnya lkelerinin ucuz emei karsnda, Trkiye bile bu sanayi dallarn ksa bir zamanda kstlamak zorunda kalacaktr. 20 nci asrn banda rettii mamullere pazar arayan Almanya, ihra ettii mallar iin sk bir kalite kontrol uygulamtr. Zamanla, Almanya'da bir maln stn kalitede olduunu belirtmek iin export sfat kullanlm, o kadar ki kahvehanede bira isteyen kimseye, en iyisinin sunulduunu belirtmek zere export bira terimi yakn zamana kadar sregelmitir. Rusya'ya ihra ettiimiz mallar bir kontrole tabi olmad iin, Rusya'da baz maazalarda burada Trk mamulu satlmaz yaftas asldn gazetelerde esefle okuyoruz. Bu olay ihra mallarmz iin bir darbedir. Yurdumuzda sanayi mallarnn kalite kontrolunu yapacak bir kurulu yoktur. Trk Standardlar Enstits (TSE) standart (yani artname) yapan bir kurulutur ve kalite kontrolu yapamaz. Paray veren herkese TSE, beyan zerine uygunluk belgesi vermitir. Almanya' da da D.I.N. byle bir kurulu olduu halde, sanayi mamullerinin kalite kontrolunu meslek kurulularnn ynetimindeki birimler yapar. Trkiye'de de benzer birimlerin Meslek Odalar tarafndan kurulmas sanayi retimimize ve ihracatmza byk yarar salayacaktr. hracatn arttrlmas amacyla, KOB'lere kredi verilmesi belki yarar salayacaktr; ancak, yerli imalatn haksz rakabet yaratan kalitesiz ucuz ithalata kar dikkatle korunmas ve kamu kurulularnn ithal araba satn almasndan tutun da, en basit ihtiyalara kadar tm mal allarnda, yerli retimi tercih etmeye kar duyarl olmas gereklidir. Ucuz in malnn tercih edilmesi ile Trkiye'deki pazar yarya drlen bir firmaya, ihracat yapmas iin devlet yardm yaplmas anlamszdr. KOB lerin yaam sorunlarna bir gz atalm: 1) Vergi, ekonominin dzenleyici mekanizmas olan bir yapda olmaldr. Vergi toplamak ne kadar gerekli ise, toplanan bu vergilerden nemli bir ksmnn, toplumun gelimesi ve mutluluu iin sosyal alanlara ve istihdam yaratmas iin sanayi alanna datlmas da bir
24
zorunluluktur. Turizmin, sosyal meskenlerin veya baz sanayi sektrlerinin gelitirilmesi isteniyorsa, toplanan vergilerden fonlar ayrp bu alanlarda faaliyet gsterecek firmalara ucuz krediler olarak datlmaldr. Memlekette gereksinim duyulan fakat imal edilmeyen bir mal yapacak firmalara, bu dorultuda bteden fonlar ayrlmaldr. 2)Devlette veya zel sektrde alan bir kii geinecek kadar bir aylk alr. Bazan, iinin nemi veya kiisel becerisi gerei kendisine daha fazla cret denmesi de gerekebilir. alann bu gelirinden dolay bir vergi denmesi sz konusu olduundan, bordroda alm olduu cretinden kesilmi olan vergi miktarn grr; devlette alyor ise, devlet kesildiini gsterdii vergiyi, ay sonunda maliyeye yatrr, yani br cebine koyar. zel sektrde alan kiiden kesilen vergi ise, iveren tarafndan ay sonunda maliyeye yatrlr, yani bu fon retimden ekilir ve devlete gider. imdi akllnn biri, mademki ii ve memur vergisini pein demektedir, iveren de, sene sonunda kazand parann ortaya kmasn beklemeden, yln belirli aylarnda, yl sonunda kazanacan tahmin ettii parann vergisini hesap ederek, yl iinde para para ve pein desin diye dahiyane bir fikir ileri srm ve bu muhteem bulu uygulamaya konmutur. Bu fonlar iverende kalsa, iini bytecek, daha fazla istihdam yaratacak iken, devlet bu fonlar toplayp cari harcamalarnda kullanr. Dier ynden ayn iverene, isihdam yaratsn ve daha fazla kazanp daha fazla vergi desin diye, istihdam arttrmas ve verimlilii salamas amacyla, bu kere ucuz kredi vererek yardm yapmaya kalkr. Bu yanl bir tutumdur. 3)Sanayi tesislerine uygulanan emlak vergileri, su, elektrik, gaz ve benzeri hizmetler, normal vatandaa satlann iki katdr. Byk ehirlerdeki nfus birikmelerini datmak amacyla yaplan uygulamalar dnda, fakat en cra kasabalarda bile Kk Sanayiciye verilen yardmc hizmetlere yaplan uygulama byledir. Her halde devlet, sanayi kurulularn nlemek amacyla iki misli tarife koymu olamaz. Yol, su, gaz, elektrik ve benzeri hizmetler gecekondulara hzla gtrld halde, bir sanayi tesisi kendi olanaklar ile bunlar yapmaya kalkt vakit brokratik ve mali zorluklarla kar karya kalmaktadr. 4)Son zamanlarda ortaya koyulan bir uygulama ile Maliye, iverenden belli bir para talep etmekte ve bunun denmesi halinde mali evraknn artk tetkik edilmeyeceini bildirmektedir. Sanayi kurulularna yaplan bu uygulama haksz rakabeti ortaya koymakta, drst davranan sanayiciyi cezanlandrma anlamna gelmektedir. 5)Mahalli idareler aktan rvet olarak deil fakat dolayl bir ekilde, kendi ihtiyalarn karlamas iin
kk iletmeler zerinde bask kurmaktadrlar. ile'de yatrm yapmak istiyen bir Hollanda Firmasndan, Belediye iin arazz satn almas istendii iin bu yabanc firmann yatrmdan vazgetiini ve ekip gittiini gazeteler yazd. 6)cretler zerindeki vergiler ve sosyal arjlar yzde 42 orannda veya daha yksektir. cretlerden kesilen vergiler ve sosyal kesintilerin toplam, denen crete yakn bir rakama yaklamaktadr; Avrupa Birlii lkelerinde bu oran yzde 25 civarndadr. Yaplar icab youn emek kullanan KOBler, yz kii istihdam edecekleri yerlerde yetmi kiiye i vermek durumunda kalmaktadr. 7)Krediler, retilmesi istenen veya ncelik verilen mallar reten firmalara verilecei yerde, politik etkilerle datlmaktadr. 8)Kamu kurulular her yl belirli bir miktar mal tketirler; elbise, krtasiye, okullarn ders aralar ihtiyac, hastanelerin kulland ara, gere ve hatta ilalar her yl belirli bir miktarda tketilir; kamu kurulular bunlar satn alrken, her yl dzenli miktarda mbayaa yaparlarsa, retici firmalar da her yl yapacaklar mamulleri buna gre dengelerler ve imalat programlarn dzenlerler. Kamu kurulular, bir yl aldklar mallar, bazen iki sene sonra, bazan da -be sene sonra toplu miktarda satn almaya kalkarsa, bu mallar imal eden KOB'ler bu ihtiyac karlayamaz ve ithalat yapan firmalar n safa gelmi olur. Yln on iki aynda kullanaca 200.000 adet hasta termometresi iin SSK'nn at ihalede, bu maln bir buuk ay iinde teslim edilmesi art koulmutur; byle bir teslimat ancak ithalat yapabilir. Devlet Meteoroloji Gn. Md. satn alaca eitli aletler iin at ihalede, teklif verenin satn alnacak tm mallarn Trkiye temsilcisi olmas kaydyla ihaleye katlabilecei kaydn koymutur. 9) Kamu tarafndan yaratlm bulunan kamu KOB'leri verimsizdir. Belediye, fakir halka dataca ekmein yalnz kendisinin kuraca frnda retilebileceini zanneder. Ordunun giyim ihtiyacn salayacak bir dikimevi zararna alr. SSK'nn kendi hastaneleri iin ila imal eden bir atelye kurmas anlamszdr. 10) Yllk yurtii tketim miktar 3- 4 milyon adet olan hasta termometreleri iin 5216 numaral mecburi standart uyarnca, her termometrenin zerine imal tarihini belirleyen bir imal numaras konulmas zorunludur. Bu standarda uygun olmayan ve dzinesi bir dolara ithal edilen ucuz in termometrelerinin kamu kurulular tarafndan ihalelerle satn alnmas sonucunda, bu mal reten yerli firma kapanmtr. Hasta termometresi imali iin teknik bilgi bir milyon dolaradr.
25
On yldan bu yana in'den yaplan resmi ve kaak ithalat sregeldi, hastalarmzn ateinin llmesinde in mallar kullanld ve Trkiye'deki imalathane kapal kald, 100 kii isiz kald. Almanya, Fransa ve ngiltere'de her yl 7- 8 milyon adet hasta termometresi yerli imalat iken, Trkiye in ihra mallarnn pazar olarak kalmtr. Milli Eitim Bakanl, okullarn ders aralar ihtiyac iin kurduu imalathanenin, bina, techizat ve memur maalar giderlerini Bakanlk bnyesinden derken, bu imalathanede retilmeyen dier ders aralarn, ihale yoluyla en ucuz mal veren in'den satn ald; bu uygulama, bu mallar imal eden yerli KOB'lerin retim kapasitesini azaltt iin bu teslerin kapanmasna yol amtr. Devlet Malzeme Ofisi de kat, kalem, silgi ve benzeri krtasiye reten atelyeler amaya kalkar veya kalem, silgi, daktilo eridini de Trkiye'de reten bir kurulu varken, daha ucuza alnaca gerekesiyle in'den satn almaya kalkrsa, Trkiye'de bu uygulamaya dur diyecek bir mekanizma mevcut deildir. 11)2003 yl iinde ithal edilen 28 ve 29 faslndaki kimyasal maddelerin toplam deeri 2,8 milyar dolardr. in'den ithal edilen kimyasallarn, bat lkelerinden ithal edilenlerin yars kadar olduunu DE bltenlerinde grmek mmkndr. Bu kimyasallar genellikle ya gda sanayiinde veya dier sanayi mallarnda kullanlr. Ucuzluu bilinen ve kalitesi pheli bu mallar ar metaller ihtiva ediyorsa, zamanla halkn saln tehdit edecektir. 2003 Ylnda dnya fiyatlarnn yars fiyatla 12.000 ton sitrik asit ve 793 ton parasetamol, 189 ton sakkarin ve daha pek ok kimyasallar in'den ithal edilmitir. Aslnda, yzlerce eit kimyasal madde, kk atelyelerde retilebilir niteliktedir. Zaman iinde gelimesi beklenen bu atelyelerin bir koruyucusu olmad iin, kapandktan sonra tekrar yeniden almalar ok zordur. Her an in'den yaplacak ucuz ithalatn tehdidi altnda olan bu alanlara para yatracak kimse kmaz. 12)Yzme havuzlarna plastik vana ve benzeri malzeme imal eden bir KOB bat lkelerinden ham madde (ABS) satn alrd ve rettii plastik mamuller havuzlarda gvenle kullanlrd. Bu ham maddeyi yar fiyatna in'den ithal eden baz yerli imalatlar, fiyatlar drdler ama yaptklar malzemelerin kalitesi dt ve bu boru ve vanalar atlayp krlmaya balad. Yerli bir ABS imalats olmad iin, bugnk uygulama dzenine gre, hi kimse Bakanla gidip ithalat nleme talebinde bulunamaz. Bu durumda, ucuz ham maddeden Trkiye'de yaplan ucuz plastik mamuller krlp dklecei iin havuzcular memnun etmeyecek ve Avrupa'dan kaliteli havuz malzemeleri ithaline gidilecek, yerli plastik ileme imalatlar kapanarak ii karacaktr.
13) Ucuz ve kalitesiz dou Asya mallar Trkiye'de pazarlar doldurduu zaman bunlara dur diyecek bir yetkili olmamtr. Ticaret serbesttir slogan ile nce dzinelerle ucuz kurun kalem Trkiye pazarn doldurdu ve emekleme dzeyinde olan kurun kalem sanayiimiz ar bir darbe yedi. Ekmek keserken burkulan ucuz in baklar, Almanya'dan gelen kaliteli mallarla rekabete kalkan Bursa bak sanayiini perian etti. Memlekette mevcut el aletleri sanayii, sktrnca burkulan ucuz in penselerinden darbe yedi. Oyuncaklar ve daha nice ucuz mallar piyasalar doldururken, yetkililer, serbest ticaret nedeniyle ilgisiz kald. Gnlk hayatta karlamadmz nice kimyasal madde ve elektronik aletleri imal eden KOB'ler ortadan kalkt; KOB'ler kapand iin, yerli retim azald, isizlik byd, milyonlarca igc isiz kald. Trkiye'de her yl bir milyon kii 19 dan 20 yana gemektedir. siz kalan ktlelere isizlik maa da balanmaya kalklnca, tahsil edilen pirimler yetimeyecek, eldeki fonlar hzla tkenecek ve bu harcamalar iin de bteden tahsisat istenecektir. in ilgin yan, kapanan bu tesislerin yeniden canlanmasnn artk mmkn olmad veya ok zor olduudur. Zaten resmi makamlarn ve ekonomi ile uraanlarn henz soruna doru tehis koyduuna dair bir belirti de yoktur. Cari a kapatmak iin, retime nem verip are aranaca yerde, yetkili makamlar parasal tedbirlerle sorunun zlmesine almaktadr. Ucuz kur tuza ve benzeri sloganlar, bilinsiz ithal yasaklar ekonomiyi altst eder. Milli Eitim Bakanl okullarn ihtiyac iin, uzun seneler boyunca kaliteli cam termometreleri Almanya'dan satn almakta idi. Yerli retici ayn kalitede termometreleri imal edip ihaleleri kazand ve bu kaliteli termometreleri yerli pazara da vererek ithalat nledi. 2002 ylnda, MEB okullarn ihtiyac olan kimya termometresi artnamesini bilinmeyen nedenlerle hafifleterek, bete bir ucuz olan 30 bin adet termometreyi in'den satn ald; 2004 ylnda, yine 35 bin adet ucuz termometre in'den satn alnd. Bu uygulama gstermitir ki, gerekli tm tedbirler alnm olsa bile, hi bir babayiit yz kiiye i verecek byle bir imalat iine girmeye cesaret edemeyecektir. KAYNAKA : Byrns, R.T. & Stone, G.W. - Economics Scott, Foresman & Co. DIE - statistik Yll 1998, pp.340 DE - statistik Yll 2000, pp.330 Heilbroner, R.L.- Understanding Microeconomy - Prentice Hall. zel yazmalar ve resmi belgeler.
26
27
almalarda Gneydou Anadolu Blgesi Paleozoik yal kayalarda bulunduu ortaya konmutur. Ayrca Mazda blgesine ok yakn olan Kuzey Suriye'de de nemli doalgaz potansiyeli bulunmaktadr. Trkiye-Suriye hkmetleri arasnda yrtlen ortak enerji grubu almalarnda, BOTA-TPAOSuriye Petrol ve Enerji irketlerinin ibirlii ile orta vadede doalgaz temin edilebilecei bilinmektedir. 8-BOTA yetkilileri altayda sunum yaparak, Trkiye'de yaplan doalgaz almalar ve planlanan yatrmlar konusunda bilgi vererek, 2005 ylnda Diyarbakr iin 36 milyon m3 doalgaz planlamas yapldn aklamlardr. Ancak Mazdanda kurulabilecek NTROFOSFAT tesisinin yllk doalgaz ihtiyac minumum 100 milyon-maximum 300 milyon m3 arasnda deimektedir. Bu durumun BOTA tarafndan yeniden gzden geirilmesi ve planlanmasnn olas bir Nitrofosfat tesisine gre yaplmas gereklidir. 9-ki yl nce yrrle giren Doalgaz Piyasas Dzenleme Kanunu, ylk tketimi 15 milyon m3 ten byk olan tketicileri Serbest Tketici yapmaktadr. Bunlar, doalgaz dilediinden alabilecek, kendi anlamalarn yapabilecektir. Bu durum Mazda blgesinde yaplacak gbre yatrmn ve zellikle doalgaz teminini olumlu ynde etkileyecek bir dzenlemedir. 10-Mazda Fosfat Konsantresinin Et ve Yumurta Tavuu Rasyonlarnda kullanlmas konusunda, A..Veteriner Fakltesince yaplan almalarda Mazda fosfat konsantresi'nin %1 orannda yumurta tavuu ve broyler rasyonlarnda kullanlmas durumunda canl arlk, yem tketimi, yemden yararlanma oran ve yumurta arl bakmndan olumlu sonular alnabilecei sonucuna varlmtr. Trkiye'de tavuk yemi ve yumurta retimi iin 30-40 bin ton/yl DCP (Dikalsiyum fosfat) ithal etmektedir. thal DCP'nin tonu, kalitesine gre 500-1000 ABD dolardr. Bu alanda Mazda fosfat konsantresi kullanlmas durumunda, 100.000 ton/yl dzeyinde bir pazar yaratlabilecektir.
11- Toprak ve Gbre Aratrma Enstitsnce yaplan almalarda zellikle lkemizde ok miktarda bulunan dk tenrl (%5 P 2 O 5 ) ve demirli fosfat yataklarnn, yeni teknolojilerden yararlanarak gbre yapmnda kullanmna ynelik almalar bildiri olarak sunulmu ve bu konuda olumlu gelimelerin olduu vurgulanmtr. 12-altayda, organik gbre ve organo-mineral ile mineral gbreler, gbrelerin retimi ve kullanm konusunda olumlu yeni gelimeler ok sayda bildiri ile sunulmutur. 13-altayda ayrca bitml eyllerin tarmda kullanlabilecei konusunda sunum yaplm, Seyitmer (Ktahya) bitml eylinin msr retimi zerindeki olumlu verileri sergilenmitir. 14-Trkiye'de sodyumlu tarm topraklarnn iyiletirilmesinde en ucuz toprak iyiletirici olan jipsin kullanm konusu, Toprak ve Gbre Aratrma Enstitsnce aratrlm, yaplan sunumda sodyumluluun iyiletirilmesinde jipsi eritmek iin sulama suyu kullanm ve eitli mhendislik tedbirlerinin srekliliinin nemi vurgulanmtr. 15-Zeolit grubu minerallerinden biri olan klinoptilolit minerali doal bir absorbandr. Yksek katyon deiimi kapasitesi ve su emme zellii nedeniyle toprak dzenleyici olarak kullanlmaktadr. altayda yaplan sunumda, klinoptilolitin organik gbre ve kimyevi gbrede kullanm artrlarak lkemiz gbre ithalatnn azaltlabilecei belirtilmitir. 16-Trkiye'de yaplan almalar nda Tuz Gl ve Gneydou Anadolu Blgelerinde gbre hammaddelerinden, potas tuzlarna ynelik potansiyelin varln belirten ipular saptanmtr. 17- nemli olan Mazda fosfatlarnn en ekonomik olarak iletilmesidir. Aksi durumda maliyetin yarsndan fazlas tekel fiyatlaryla ithal edilen hammaddelere karlk yurtdna kaynak olarak aktlmaya devam edecektir.
TMMOB-KMYA MHENDSLER ODASI TMMOB- JEOLOJ MHENDSLER ODASI TMMOB-ZRAAT MHENDSLER ODASI
28
29
niversitelerden ve kamu kurulularndan gelen aratrmaclara ve rencilere EBSO ve Kimya Mhendisleri Odas katlm creti katks salamlardr. Sempozyum srasnda alan sergide ise Alkim Kat Sanayi ve Ticaret A., ARED, Clairant A.., DYO Matbaa Mrekkepleri San. ve Tic. A.., Dev Ajans Btnleik Pazarlama letiim, EBSO, Ege hracat Birlikleri, Ege leri Kat-Karton rnleri San. ve Tic. A.., Ege niversitesi M.Y.O. Matbaaclk Program, HKF Fuarclk A.., IRC-EGE, zmir Matbaaclar Odas, ZSU, Korda Kat Paz. ve Tic. A.., Matbaa Teknik Dergisi, OMYA Madencilik A.., Sistem Printing Company, Teknoprint Dergisi, TSE, Turkuaz Bask zmleri, TBTAK, TYAP TM Fuarclk Yapm A.., Viking Kat ve Selloz A.. yer alm ve olduka ilgi ekmilerdir. Ayrca IRC-EGE ibirlii kapsamnda, bu sektrle ilgili kurum ve kurulularn yararlanabilecei 6.ereve Program tantm ok sayda posterlerle salanm olup, bu konuda, Prof. Dr. Fazilet VARDAR SUKAN tarafndan bir sunum da yaplmtr. Ancak, sergiyi daha etkin klmak iin yaptmz arlara olumlu yaklatklar halde, baz kurum ve kurulular son anda katlmayarak, baz standlarn bo grlmesine neden olmulardr. lerdeki etkinliklerde sergi alanlarnn daha canl olmas, sektrn sergiye sahip kmas, bu tr toplantlarn baarsn ve sektrn gelimesini artracaktr. Sosyal etkinlikler kapsamnda, Bornova Murat Kk'ndeki Al Kokteyli'ni onurlandran zmir Vali Yardmcs Sayn Fethi ZDEMR'e, Bergama vapurundaki Kapan Yemei'nde bizlerle birlikte olan zmir Milletvekili Sayn Trkan MOULLARI'na, yemei bir konser gzelliinde yaatan Dokuz Eyll niv. Senfoni Orkestras yesi gen sanatya ve bu olana salayan zmir Sanat'a, ayrca kaliteli hizmet sunumlaryla zmir Bykehir Belediyesi-Grand Plaza'ya teekkrler ederiz. Sempozyum sonunda yaplan Matbaacln sorunlar, zm nerileri ve gelecei tartlan panelde, ynetici olarak BASEV ynetim kurulu bakan Aysan AKAR, Adnan ZEN (EBSO), Ahmet TANIK (MO), Akn AKGN (Teknokim), Birol FEDA (Sistem Printing Company), Yrd. Do. Dr. Efe GENOLU, Erol GL (Cmertler Matbaas), Prof. Dr. Erturul ERDN, Yrd. Do. Dr. Hayri NAL, Mehmet Ali ZTEKN (ZTO), Mert UYGUN (Alkim Kat A..), Prof. Dr. Mustafa USTA, Prof. Dr. nder PEKCAN, Prof. Dr. Peter URBAN, Prof. Dr. eref GER, Tacettin ERSOY (Tipo A..) ve Yurdal BAKAN (ARED) yer almlardr.. zerinde durulan temel konular, sektrde alanlarn etkin rgtlenme gereksinimi, eitimli elemann az olmas ve eitimin yeterli dzeyde olmamas, hzla gelien teknolojiye uyum
salayacak srekli eitimin gerekletirilmesi gerei; aratrma kurumlar ve niversitelerle, sektrdeki sanayicilerin iie olmas gerei; teknoloji yaratma kapasitesine ulalmas; kat konusunda retim kapasitemizin ok altnda retim yapldndan, da bamlln yaanmas, bunun iin sanayi ormanlarnn zm olaca; sektrdeki atk sorununa are olarak, atk azaltma almalarna, geri dnm ve yeniden kullanmaya nem verilmesi; sektrn d pazarlara almas iin devlet tarafndan desteklenmesi gerei; ayrca devletin bu alana bak asn, bir ynyle gsteren, sektrn DPT programlarnda Orman rnleri bal altnda deil, ayr, ayr balklar altnda yer almas gerektii gibi grler tartlmtr. Sempozyum srasnda uygulanan anketin geribildirim oran %22 olarak (57 adet) gereklemitir. Deerlendirmelerde, sorulan sorulardan bildirilerin nitelik ve zgnl, katk salayaca, sempozyum sresi, seilen tarihin uygunluu, serginin birlikte olmas gerei yaklak %60 - %80 arasnda olumlu bulunmu ve bir sonraki etkinliklere k tutacak deerli eletiri ve aklamalar yaplmtr. Gelecek etkinliin Kimya Mhendisleri Odas organizasyonuyla gerekletirilmesinde katlma istei sorusu %100 olarak y a n t l a n m t r. A n k e t y o l u y l a s e m p o z y u m u deerlendiren katlmclara ayrca teekkr ederiz. Bu etkinlik srasndaki sunumlar ve soru-yantlarla ortaya kan bir baka gerek ise, sektrde kullanlan rnlerin ve izlenen srelerin, bilimsel ve teknik temellerine duyulan gereksinim idi. Bu durum, hem eitim, hem de sanayi ve ticaret dnyasna, srekli eitimler ve rn ya da sre tantmlaryla, yeni sorunlar karsnda, yeni zmler gelitirmenin gereini ve nemini ortaya koymaktadr. Kat, mrekkep ve matbaa teknolojilerinde vazgeilmez nitelikte olan kimyasal sreler ve kimyasal malzemelerin kullanlmas ynyle, Kimya Mhendisleri Odas, btncl bak as ile kendi alanna giren bu konularda, tz gerei ilerlemeyi ve gelimeyi salamak iin, bilgi iletiim ortamn yaratma, toplantlar dzenleme grevlerini, bu etkinlikle bir kez daha gerekletirmeye almtr. Sempozyuma, sergiye, dzenleme ve bilimsel kurula katlan, oturum bakanl yapan, bildiri sunan, maddi ve manevi katklarn esirgemeyen ve bizlerle srekli ibirlii ierisinde olan tm ilgililere, kurumlara ve kurululara, etkinliin dzenlenmesinde zverili almalar ile emei geen grevlilere, sempozyumu baarl klmada gsterdikleri abalarndan tr teekkr ederiz. 2. Uluslararas Katlml Kat-Karton, Mrekkep Matbaa Sempozyumu ve Sergisi Dzenleme Kurulu
30
ETKNLKLERMZ
KMYA MHENDSLER ODASI
Odamz yrtmektedir. almalara Odamz adna Ynetim Kurulu yemiz Agah KKER ve Odamz yesi hsan KUTOLU katlmaktadr.
ETKNLKLERNDEN
Kimya Mhendisleri Odas 39.Genel Kurulunu 14 Mart 2004 tarihinde yapm olup, 18 Mart 2004 tarihinde ilk toplants ile Ynetim Kurulu grevine balamtr. Bakan II Bakan Sekreter ye Sayman ye yeler Ereli ZBOZKURT Hasan KK smail TRKSEVEN Kemal AKBAY Fatih TACALAN Glgn ENLEN Agah KKER
AB ile uyum srecindeki sorunlar, zm neri ve yollar, standartlar, rekabet ans, Avrupa Birlii'nin ye ve kimya sanayisine etkileri, ynetmelik ve kararlar aratrma, inceleme, ilgili dokmanlar yaynlamak, konuya ilikin yayn, seminer vs. almalar yapmak zere AB Komisyonu kurulmu ve komisyon ilk toplantsn 03.07.2004 tarihinde yapmtr. 28.09.2004 tarihinde yaplan KOSGEB Genel Kuruluna Oda Bakanmz Ereli ZBOZKURT katlmtr. 5179 sayl Gdalarn retimi, Tketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun kapsamnda hazrlanan Gda ve Gda le Temas Eden Madde ve Malzemeleri reten yerlerinin alma zni ve Gda Sicili ve retim zni lemleri le Sorumlu Ynetici stihdam Hakknda Ynetmeliine ilikin Tarm ve Kyileri Bakanl'na kar 29-c ve EK/7-A'da yer alan gda iletmelerinden bazlarnda sorumlu ynetici olarak istihdam edilecek meslek mensuplar arasnda kimya mhendisleri belirtilmedii iin 26.10.2004 tarihinde dava almtr. 39.Dnem II.Danma Kurulu Toplants 30 Ekim 2004 tarihinde Samsun'da 29 kiinin katlm ile yapld. 5179 sayl Gda Kanunu ve bu kanuna dayal karlan ve karlacak ynetmeliklerde Kimya Mhendisliinin ve Kimya Mhendislerinin yeri konusunda, gerekli alma ve giriimleri yapmak zere Odamz II.Bakan Hasan KK, A.kr GEN, Sezaattin DEMRC, Glen KAYA, hsan KUTOLU, Esat KIRSA ve Sevilay MEKKten oluan bir Gda Komisyonu oluturulmutur. (23.11.2004) Jeoloji Mhendisleri Odas, Ziraat Mhendisleri Odas ve Odamz tarafndan dzenlenen 25-27 Kasm 2004 tarihleri arasnda Diyarbakr'da gerekletirilen Gbre ve Gbre Hammaddeleri altay yaplmtr. Oda yayn ynetmeliinde yazl almalarn gerekletirilmesini salamak, bu erevede dergi, kitap yaymlamak, web sayfasn gelitirmek gibi almalar yapmak, bu konularda Oda'nn ana politikalarn oluturmak ve yayn potansiyelini gelitirmek zere Oda Ynetim Kuruluna neriler hazrlamak zere Yayn Komisyonu kurulmu ve komisyon ilk toplantsn 11.12.2004 tarinde yapmtr. Jeotermal Kaynaklar ve Mineralli Sular Kanunu Tasars konusunda Jeoloji, Jeofizik, Petrol, Maden ve Kimya Mhendisleri Odalar ile MTA Genel Mdrl ve Maden Dairesi yetkililerinin, 04.01.2005 tarihinde yapt ortak toplantya Odamz adna Sekreter ye smail TRKSEVEN katlmtr. KanunTasars'nda bulunan meslek gruplarna kimya mhendislerinin de eklenmesi salanmtr.
D D
Ege niversitesi Mhendislik Fakltesi Biyomhendislik Blm Bakanl'na, Biyomhendis nvan alanlarn Kimya Mhendisleri Odasna kaydolmalar ve bu kararn TMMOB Genel Kuruluna sunulaca bildirilmitir. evre ve Orman Bakanl evre Ynetimi Genel Mdrl'nn istedii POPs Ulusal Uygulama Plan Koordinasyon Komitesi toplantlarna Odamz II.Bakan Hasan Kk katlmaktadr. 19.04.2004 tarihinden itibaren Mali ler Prosedr uygulanmaya koyulmutur. 05 Mays 2004 tarihinde Hfzshha Enstits Bakanl'nda Odamz yeleri ile iyeri temsilcilii oluturmak zere yaplan toplantya Odamz Sekreter yesi smail TRKSEVEN katlmtr. 08 Mays 2004 tarihinde Antalya'da yaplan ye toplantsna Odamz Sekreter yesi smail TRKSEVEN katlmtr. 39. Dnem 1.Danma Kurulu Toplants 30 Mays 2004 tarihinde Ankara'da 39 kiinin katlm ile yapld. 2-6 Haziran 2004 tarihlerinde Sanayi ve Ticaret Bakanl Avrupa Birlii Koordinasyon Genel Mdrl ve OECD ibirlii ile stanbul'da dzenlenen Kresel Ekonomide Giriimciliin Gelitirilmesi ve Yeniliki KOB'ler konulu II.OECD KOB'lerden Sorumlu Bakanlar Konferansna Odamz Bakan Ereli ZBOZKURT katlmtr. 10-13 Haziran 2004 tarihleri arasnda stanbul'da dzenlenen Hazr Beton Kongresi ve Fuar'na Odamz Sayman yesi Kemal AKBAY katlmtr. T.C. evre ve Orman Bakanl evre Ynetimi Genel Mdrl tarafndan oluturulan Seveso II.Direktifi'nin Trkiye'de Uyumlatrlmas Projesi kapsamnda oluturulan alma gruplarna katlm salanmaktadr ve Halkn Bilgilendirmesi alma Grubu Bakanl'n
D D
D D
D D D
D D
31
4187 sayl Kanunu ve bu kanuna dayal olarak karlan ve karlacak ynetmeliklerle ilgili olarak gerekli alma ve giriimleri yapmak zere Odamz II.Bakan Hasan Kk ve Agah Kker ile ube ve Blge Temsilciliklerimizden birer temsilci ile Merkezi Sal ve Gvenlii Komisyonu kurulmu ve komisyon ilk toplants 29.01.2005 tarihinde yapmtr.
O d a t a r a f n d a n ( u b e l e r v e Te m s i l c i l i k l e r ) gerekletirilmekte olan kongre, sempozyum, ksa sreli teknik okul, seminer ve kurslarn bilimsel, teknik kapsam ve ieriklerini belirlemek takvimini yapmak, her trl ilikilerini kurmak, yrtme, organizasyon ve dier gerekli kurullarn oluturmak ve Ynetim Kurulu'na nerilerde bulunmak zere Kongre, Sempozyum, Ksa Sreli Teknik Okul, Seminer ve Kurslar Komisyonu kurulmu ve 19.02.2005 tarihinde Kocaeli'nde gerekletirilen Komisyon toplantsnda Kimya Mhendisleri Odas Meslek i Srekli Eitim Merkezi'nin kurulmas ve hangi eitimlerin, ne kadar srede, hangi programlarla verilecei konular tartlarak, bunlarn standart hale getirilmesi benimsenmitir. Bu konudaki almalarn Oda Merkezi koordinasyonunda ubelerimizin katksyla yrtlmesi kararlatrlmtr. 1.ISO 9001 Kalite Ynetim Sistemi Uygulamal Temel Eitimi Uluslararas Standardizasyon Kurumu (ISO), mevzuat gerei yaynlad her standard, be ylda bir gzden geirerek ihtiyaca gre ksmen (revizyon) veya tamamen (versiyon) deitirerek yenilemektedir. Eitimimize konu olan ISO 9001/2000 , ISO/1994 versiyonu ile yer deitirilerek 2000 ylnda yaynlanp,
03.09.2004 tarihinde Odamz tarafndan, Trkiye'de satlan akaryakt rnlerinin kalitesi ve zellikleri ile ilgili Benzin eitleri ve Oktan Deerleri balkl basn aklamas yaplmtr. Basn aklamasnn tam metnine Odamz web sayfasndan ulalabilir.
yrrle alnmtr. 1994 versiyonunda bulunan ISO 9001, 9002, 9003 tartmalar sonucunda tamamen kaldrlm, kullanclarn olas ihtiyalar ve karlatklar sorunlar dikkate alnarak, rn ve hizmet sektrnde tek bir standart ile kapsam ve yapsal btnle gidilerek ISO 9001/2000 kapsamnda tek standarda indirgenmitir. Kimya Mhendisleri ve Kimya Mhendislii rencilerine ynelik yaplan bu eitimde;Kalite Ynetim Standardnn gerekli grd artlar madde madde incelenmi, katlmclar tarafndan anlalmas salanmtr. Eitim sresi sonrasnda katlmclara Kimya Mhendisleri Odas tarafndan Katlm Sertifikas verilmitir.
04.03.2005
TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas ve Odamz tarafndan, kaak retilen raklarda bulunan metil alkoln insan salna zararlar ve alkoll ieceklere uygulanan yksek vergiler ile ilgili Sahte Rak Deil, Kuralsz Piyasa Can Alyor balkl basn aklamas yaplmtr. Basn aklamasnn tam metnine Odamz web sayfasndan ulalabilir. ok deerli bilim insanmz Prof. Dr. Gngr GNDZ'n boya konusundaki aratrma ve birikimlerinin rnlerini toplad Boya Bilgisi kitab Odamz tarafndan Mart 2005'te yaymlanmtr.
32
2.ISO 9001 Kalite Ynetim Sistemi Dokmantasyon Eitimi Kalite Ynetim Standardnn gerekli grd artlarn kurulu ve iletmelerde dokmantasyon almalar uygulamal olarak katlmclara anlatlm, eitim sresi sonrasnda katlmclara Kimya Mhendisleri Odas tarafndan Katlm Sertifikas verilmitir.
03 Temmuz 17 Ekim 27 kii katlml 14 kii katlml 28 Kasm 12 kii katlml
5.
Kat Atk Kirlenmesi Aratrma ve Denetimi Trk Mili Komitesi ve TMMOB ubesi tarafndan 29-30 Eyll-01-02 Ekim 2004 tarihleri arasnda Ankara'da Kat Atk Ynetimi konusunda bir teknik okul dzendi. Kat Atk Ynetimi Teknik Okulunda sanayicilere, yerel yneticilere, kamu kurum ve kurulularna ve dier tm katlmclara entegre kat atk ynetiminin esaslar ve Avrupa Birlii direktifleri hakknda detayl bilgi verilmesi amalanmtr.
29 Eyll-02 Ekim 17 katlm
12 ubat 2002 tarihinde yaynlanan Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) ile alan Motorlu Tatlar in kmal stasyonlarnn Kurulu, Denetim, Emniyet ve Ruhsatlandrlmas lemlerine likin Ynetmeliin 19. Maddesine gre LPG kmal stasyonlarnda ilerin uzman gzetiminde yrtlmesi iin Sorumlu Mdr bulundurulmas ngrlmtr. Sz konusu istasyonlarda bir Kimya, Makine, Petrol veya evre Mhendisinin Sorumlu Mdr olarak grevlendirilmesi zorunlu hale gelmitir. Bu noktada,Sorumlu Mdr olarak grevlendirilecek meslek mensuplarnn sz konusu tekil alandaki eitimi gerek lke gerekse insan ve evre sal asndan nem tamaktadr.
18-20 Mart KMO, PMO ve MO ile yaplan ortak Protokol kapsamnda, 12 evre, 3 Petrol ve 18 Kimya Mhendisinin katld eitimde ilk kez katlmclara snav uyguland.
5 Haziran 2004 tarihinde yrrle giren 5179 sayl Gda Kanunu ve 27 Austos 2004 tarihinde yrrle giren Gda ve Gda ile Temas Eden Madde ve Malzemeleri reten Yerlerinin alma zni ve Gda Sicili ve retim zni lemleri ile Sorumlu Ynetici stihdam Hakknda Ynetmelik gerei Gda vereni ve Sorumlu Yneticinin dorudan sorumlu olduu HACCP Gda Gvenlii Ynetim Sistemi konusunda
4. Sorumlu Mdrlk Eitim Seminerleri 1593 sayl Umumi Hfzshha Kanununun 268 - 275'inci maddelerine gre kartlm olan Gayri Shhi Messeseler Ynetmeliinin 17. Maddesi kapsamndaki iyerlerinde alan Sorumlu Mdrleri; 6269 sayl Kimyager, Kimya Yksek Mhendisi, Kimya Mhendisi nvanlarnn kullanm hakkndaki yasann 6. Maddesinin uygulanmas ile ilgili
dzenlenen eitim gda iyerlerinde Sorumlu Ynetici olarak grev yapan Kimyager ve Kimya Mhendisleri ile gda iverenlerine yneliktir. Bu eitimde, HACCP Gda Gvenlii Ynetim Sistemi gda/yemek retimi ve/veya sunumunda gda gvenliinin salanmas, korunmasndaki nemi; n koul uygulamalar ve
33
HACCP plannda oluan HACCP sisteminin iletmelere zg kurulmas, uygulanmas ve devam ettirilmesi konusunda katlmclarn ileri dzeyde bilgilendirilmesi amalanmtr.
11-13 Ekim 2004 25-27 Kasm 2004 18 katlm 17 katlm
TPRA ZELLETRLMESN! ubemizin bata TPRA ve TGSA olmak zere tm zelletirmelerin gereke gsterilmeden hayata geirilmeye allmasna kar yrtt mcadele, 3-9 Mays 2004 tarihleri arasnda Petrol- Sendikas Ankara ubesiyle birlikte alan standla somutland. Standn kurulmasnn amac, toplum nezdinde bilinci dlayan bir ekilde savunulan 'zel gzeldir' anlaynn krlmas ve imdiye kadar gerekleen zelletirmelerin nasl birer su dosyasna dntnn Ankarallara anlatlmasyd. Toplanan imzalar be bini aarken grdk ki, aslnda devlet kurumlarnn hara mezat sermayeye devredilmesine insanlar hi de duyarsz deildi. Bu veriler nda ortak akl altran ubemiz ve Petrol- ynetimi Ankara'da 'zelletirme Kart Platform' kurma giriimlerine balad. Bata enerji sektrnde gerekletirilmeye allan zelletirmelere ynelmeyi amalayan platform, meslek odalarnn ve bu sektrde rgtl sendikalarn desteiyle zelletirme kartln toplumsallatrmann yollarn aramaktadr. AKP hkmetinin AB direktifleriyle, lke gelirlerinin byk bir ksmn karlayan TPRA, PETKM, THY, TELEKOM gibi kurulularn yok pahasna satmay planlamas karsnda verilen mcadele TPRA zelinde ksmen baarya ulam durumdadr.Ancak satn iptali kararna kar Zorlu-Efremov ortaklnn Dantay'a at davann red edilmesi ile sonulandrld. Mevcut hkmetin TPRAn zelletirilmesine ynelik 2005 yl ierisinde yeni bir sre balataca bekleniyor.
L ve YER TOPLANTILARI 5 Mays Hfzshha Enstits Bakanlnda iyeri temsilcilii toplants yapld. 8-9 Mays Antalya l Temsilcilii Seimleri iin Antalya'da toplanld, yelerimizin genel eilimi zerine yemiz Ylmaz DKBA tekrar Antalya il temsilciliine atand. 09 Ekim Elaz l Temsilcilii Seimleri iin Elaz'da toplanld, yelerimizin genel eilimi zerine yemiz lhan AYDIN Elaz il temsilciliine yardmcna ise Cem TURAN atand. 18 Ekim ODT Kimya Mhendislii Blm Bakan Prof. Dr. Timur DOU makamnda ziyaret edildi 27 Ekim H. Kimya Mhendislii edildi KONGRE, SEMPOZYUM, FUAR VE SERG KATILIMLARI
01-03 Nisan 05-09 Mays 09 Haziran 22 24 Eyll 22 24 Eyll 2-4 Aralk Altnparkta bulunan ISAF 2004e Yangn ve Gvenlik Sistemleri fuarnda cretsiz Oda stand kuruldu. Altnparkta dzenlenen Fuara Oda Stand ald. Hazr Beton 2004 / ST Fuarna katldk. Kimyasal katkclarla grld. Ankarada yaplacak Semp. Plan zerine konuuldu. G..M.M.Fakltesinde yaplan, IX. Korozyon Kongresine katlnd. Yap 2004 Fuarna stand kuruldu. KMO Ege Kat Karton Mrekkepleri Kongresine katlnd .( zmir )
Blm
Bakan
27 Nisan
34
KMO LKLER
11-12 Mart 31 Mart KMO Genel Kuruluna ynelik Merkez ve ube Ynetim Kurulu yeleri ile adaylarn katld toplant dzenlendi. KMO Merkeze seilen yeni Ynetim Kurulu ile ortak toplant yapld, ube -merkez koordinasyonu ve beklentiler grld. KMO stanbul ubemiz tarafndan organize edilen BOYA 2004 Kongre ve Sergisin e katlnd. Kongre srasnda Ankara ve stanbul ube Ynetim Kurullar egdm almalarn tarttlar. zellikle Ankara ubenin, Kat Atklar Milli Komitesi ile organize etmeyi planlad eitimler ve protokol konusunda Oda Bakanmzn da katld toplantda ube yneticilerimizin gr alnd. Muhtemel yaplacak Yaplarda Kimyasal Katklar Sempozyumu ve Sergisi almalar konusunda g birlii ile katk ve katlmlar grld. Etkinliin 2. ve 3. gnne (16 Nisan 2004) Ankara ubesi Gen Kimya Mhendisleri Komisyonu yeleri katld. Etkinlik srasnda stanbul ube rencileri ile tanma ve grme yapmalar saland. (BOYA 2004 Kongresine 2 Merkez, 6 Ankara ube Ynetim Kurulu yesi ile Ankaradaki 4 niversiteyi temsil eden 28 renci yemiz katld) 12 Mays Merkez YK ile ortak toplant yapld. Personel ve Ortak Mekann deerlendirilmesi konusunda grbirlii oluturuldu.
sylei dzenlendi. Syleiye Alaeddin ARAS, hsan KARABABA ve Canan ZGEN konumac olarak katld. Oda standnda renci ye almas balatld. (Syleiye 60 renci katld, 30' a yakn renci ye bavurusu alnd.) 3 Mays Gazi niversitesi Mhendislik ve Mimarlk Fakltesinde Mustafa ZGEN, Ayfer ELMEZ ve Recep SEFER'in panelist olarak katld Trkiye'de Kalknma Sorunu ve zelletirmeler konulu panel dzenlendi. ( 40 katlmc) 11 Kasm Gazi niversitesinde Sayn Ferda MUTLU, Oda Bakanmz Ereli ZBOZKURT ve ube Bakan Mehmet BESLEME konumac olarak katld toplantda, Kimya Sanayi ve KMO almalar rencilere anlatld. ( 58 renci katlml)
15-17 Nisan
Sebahattin TUNCER
(65
17 ubat
18 ubat
Basn Aklamalar
10-27 Mart tarihleri arasnda bileeni olduumuz Ankaram Platformu ile 18 adet basn aklamas yapld. TDEF ile Nasl Bir Yerel Ynetim stiyoruz?balkl basn aklamas dzenlendi ve Belediye Bakan adaylar ile yaplan foruma katlnd. 26 Mart, KMO Ankara ubesi olarak .Yerel Seimlere Ynelik, Ankara B. ehir Belediyesinin Yapamadklar balkl basn bildirisi tm medyaya gnderildi. Televizyon program na katlnd.
06 Mart
07 Nisan
09 Nisan 24 Nisan
04 Mays
27 29 Mays 06 Haziran 26 Haziran 27 Haziran 10 Temmuz 11 Temmuz 12 Temmuz 28 Temmuz 31 Austos 12 Eyll 2 Ekim 2 -5 Ekim 22-23 Ekim
9 Mays 18 Mays 20 Mays 28 Mays 28 Haziran 11 Temmuz 18 Temmuz 24 Temmuz 06 Austos 7 Austos 16 Ekim 27-28 Ekim 26-30 Ekim 26-30 Ekim 06 Aralk 22 Aralk
35
28 Aralk 2004 tarihinde Bursa'da etkinliini srdren firmalarn iinde yaplan deerlendirmede Bosch Fren Sistemleri A evreye en duyarl firma olarak seildi ve anlan firmaya ( Bursa ili iin ) 2004 yl evre dl ve Sertifikas verildi 07 Ocak 2005 Cuma gn ISO 14001 YS Bilinlendirme Eitimi Ayfer IRAK tarafndan verildi. 16-17 ubat 2005 tarihlerinde Sal ve Gvenlii Teknik Okulu 35 kiilik katlm ile eitimci Ali TURHAN tarafndan gerekletirildi 21-22 Nisan tarihlerinde HACCP teknik okulu gerekletirilecek 1,2,3 Haziran 2005 tarihlerinde Tekstil Teknolojisindeki ve Kimyasndaki Son Gelimeler-10 Sempozyumu gerekletirilecek.
D D D D
D D
Odamzn Kuruluunun 50. Yl nedeni ile dzenlenen 50. Yl Balosu Otel Almira'da 10/04/2004 tarihinde yapld. Kalder Bursa ubesinin 7-8 Mays 2004 tarihlerinde dzenledii Kalite Sempozyumunun son gn sunulan kent sorunlar ile ilgili altay almalarna Ayten EREL katlmtr. 1 Mays 2004 Emek Bayramnda yaplan mitinge katlm saland. BAOB olarak yaplan 12/04/2004 tarihinde YK Yasa Tasarsn protesto eden basn aklamasna imza konuldu. 15 Mays 2004 tarihinde ada Eitim Kooperatifi daveti zerine YK Yasa Tasars ve mam hatipler ile ilgili basn aklamasna Ynetim Kurulu yemiz Ayten EREL katlmtr. 25 Mays 2004 tarihinde Bursa Di Hekimleri Odas Salonunda Gazeteci-Aratrmac ve Tarihci Sn. Raif KAPLANOLU'nun katlmlaryla Bursa'nn Depremsellii ve Kentlemesine Tarihsel Bak konulu bir sylei gerekletirildi. 27 Mays 2004 aramba gn KESK tarafndan gerekletirilen ve son gnlerde dnya kamuoyu nnde vahete dnen srail'in Filistin halkna, ABD'nin Irak halkna ynelik uygulamalarn protesto etmek ve kamuoyu oluturmak amacyla gerekletirdii basn aklamasna katk konuldu. 04/12/2004 tarihinde geleneksel gecemiz byk bir katlm ile Hotel Almira da gerekletirildi. 17 Aralk 2004 Cuma gn Reaktif Boyar Maddeler ve Hidroliz konulu seminer Ahmet TURGUT tarafndan verildi. 20 Aralk 2004 Pazartesi gn Polyester, Sellozik Elyaf ve Karmlarnn Kontin Boyanmas konulu seminer Rafet YILDIRIM tarafndan verildi. 28 Aralk 2004 Sal gn letmelerin Atksu Dearj
D D D
D D
D D D
D D D D
36
28 Eyll-03 Ekim 2004 tarihinde Tuyap Ambalaj Fuar'na sempozyum sekreteryasndan Aydan AKKA katlm, sempozyumu tantmak ve katlm salamak iin firmalar ile grmeler yaplmtr.
yaptrlm, gerekli bildirimler ilgili makamlara (zmir Valilii'ne) yaplm, basn aklamalarna katlnmtr. Bergama Efem ukuru incelemelerine yemiz Erturul BARKA katlm, ziyaretler yaplmtr.
01-03 Ekim 2004 Ankara'da Byk Anadolu Oteli'nde Kat ve Matbaa Teknolojileri Fuar na sempozyum sekreteryasndan Glah ARABACIOLU ve yemiz Zuhal YAZICI katlm, sempozyumu tantmak ve katlm salamak zere almalar yaplmtr.
09 Ekim 2004 tarihinde Karaburun Narcissus Hotel'de bir gece konaklamal Geleneksel Gz yemei dzenlenmitir. Yemekte 30 yln dolduran yelerimize plaket verilmitir. Karaburun Belediye Bakan yemiz Sayn Serdar YASA'ya katklarndan dolay teekkr ederiz.
23 Ekim 2004 tarihinde LPG'nin Tehlikeli zellikleri ve Emniyet Hususlar Eitimi Ynetim Kurulu yemiz Mehmet GNEN tarafndan yaplmtr.
20 Kasm 2004 tarihinde tanker ofrlerine ynelik Yanc, Parlayc, Maddelerin Tehlikeli zellikleri ve Emniyet Kurallar konulu eitim yaplmtr. 9 kiinin katlmyla gerekleen bu eitimin uygulamal ksm iin zmir tfaiyesi ibirlii ile tfaiyenin Toros Eitim Tesisleri'nden yararlanlmtr.
2-5 Aralk 2004 tarihlerinde zmir Kltrpark'da 2. Uluslararas Katlml Kat-Karton, Mrekkep, Matbaa Sempozyumu ve Sergisi gerekletirilmitir. Sempozyum hazrlk almalar srasnda gnde bir dzenleme kurullar toplanmtr. Konuyla ilgili meslek komiteleri ile birlikte ziyaretler blge kapsamnda sklklarla yaplmtr. Katldmz kongrelerde (Ulusal Kimya, Kimya Mhendislii, Uluslararas Analitik, Fiziko Kimya, zmir ktisat Kongreleri'nde) duyurulmaya allmtr
25 Aralk 2004 tarihinde tanker ofrlerine ynelik Yanc, Parlayc, Maddelerin Tehlikeli zellikleri ve Emniyet Kurallar konulu eitim yaplmtr. 5 kiinin katlmyla gerekleen bu eitimin uygulamal ksm iin zmir tfaiyesi ibirlii ile tfaiyenin Toros Eitim Tesisleri'nden faydalanlmtr.
zmir-Bergama, Eme Sivrihisar Elele Hareketi toplantlarna katlm salanm, me suyu analizleri
37
AB Srecinde Toplumun Sanayilemesinde Tarm Sat Kooperatiflerinin nemi, ukobirlik Vakas konusunda Kimya, Makine ve Ziraat Mhendisleri Odalar ubelerince ortak bir panel dzenlenmesi konusunda almalar yaplmaktadr. F
Erelisi Tesisleri teknik olarak denetlendi. renci komisyonu almalar erevesinde; Marshall ve Lever firmalarna teknik geziler dzenlendi, okullarda stand almalar yapld, tanma toplantlar ve film gsterimleri dzenlendi, sektr tantm syleileri yaplmaya baland, Prof. Dr. Nejat VEZROLU tarafndan sunulan Hidrojen Enerjisi konferans dzenlendi, TMMOB stanbul l renci Komitesi toplantlarna katlnp yaplan etkinliklere destek verildi. F renci komisyonumuzun organize ettii ve eref Kran tarafndan sunulan kalite eitimi 5-6 Kasm 2004 tarihlerinde yapld. Eitim sonunda katlan renci ve mhendislere sertifikalar verildi.
Seyhan Belediyesi tarafndan kurulmakta olan p terminali hakknda Kimya Mhendisleri Odas ve Makine Mhendisleri Odas ubelerince bir aratrma komisyonu kuruldu. Komisyon almalarna balad.
D D D D D
Sal- Gvenlii Komisyonu kuruldu. almalarna balad. HACCP Gda Gvenlii Ynetim Sistemleri temel eitimi 30 katlmc ile 24.25.26 ubat 2005 tarihlerinde yapld. Nebati Yalar Kongre (Sempozyum) alt yap almalar balad. Nisan 2005 ay ierisinde Mesleki Dayanma ve Tanma gecesi dzenlenecektir. 13.14.15 Mays 2005 tarihleri arasnda Tbbi Atklar Teknik Okulu yaplacaktr.
4-5 Mart 2004 tarihinde Blge Temsilciliimizde ISO 9001-2000 Kalite Ynetim Sistemi Temel Eitimi Semineri dzenlenmitir. Osmangazi niversitesi Kimya Mhendislii Blmnden 25 rencinin katld
38
Seminerde konular Kalite Ynetim Sistemleri Uzman Mehmet Besleme anlatmtr. Eitim sonunda katlmclara sertifika verilmitir.
D D
6 Mart 2004 Tarihinde Kamu Ynetimi Temel Kanununun geri ekilmesi amal Ankara'da dzenlenen eyleme katlm salanmtr. 10 Nisan 2004 tarihinde Eskiehir Blge Temsilcilii olarak dzenlediimiz Geleneksel Dayanma Yemeimiz yaklak 350 kiinin katlmyla Eskiehir zgven Tesislerinde yaplmtr. KMO Ynetim Kurulu Bakan Ereli ZBOZKURT'un da katld gecede; Meslekte 25.Yln dolduran yelerimize 25.Yl ansna plaketleri verilmitir Ayrca odamza ve renci yelerimize staj konusunda yardmc olan,odamza destek ve katklarndan dolay; kamu ,niversite ve i yerlerinde st dzey ynetimde bulunan meslektalarmza teekkr belgesi verilmitir. Osmangazi niversitesi Kimya Mhendislii Blm rencilerinin 12-16 Nisan 2004 tarihlerinde dzenledii Kariyer Gnleri etkinliine Oda olarak destek ve katlm salanmtr. Etkinlikler sresince stand almtr. Etkinliin birinci gnnde Kimya Mhendisleri Odas Ynetim Kurulu Bakan Ereli ZBOZKURT oda renci ilikileri konusunda konuma yapmtr ve etkinliin sonunda Ereli ZBOZKURT'a katklarndan dolay plaket verilmitir. 15-17 Nisan 2004 tarihinde stanbul'da dzenlenen Boya 2004 Kongre ve Sergisine Blge Temsilciliimizi temsilen Osmangazi niversitesi Kimya Mhendislii Blm Aratrma Grevlisi oda yemiz H.Levent HOGN katlmtr. Osmangazi niversitesi Mhendislik ve Mimarlk Fakltesi Kimya Mhendislii Blmnden 2003-2004 retim yl Haziran aynda mezun olan rencilerin mezuniyet balosuna Blge Temsilciliimizden Kenan ALIIR ve Nilgn BNGL katlmlardr. Odamza yaz staj iin bavuran renci yelerimizden 11 tanesine iyerlerinde staj imkan salanmtr. 22-23 Mays 2004 tarihlerinde SO 9001-2000 Kalite Ynetim Sistemi Temel Eitimi'nin ikincisi dzenlenmitir. Toplam 26 son snf rencinin katld eitimde konular Mehmet Besleme anlatmtr. 4-5 Martta yaptmz ilk ISO 9001-2000 Kalite Ynetim sistemi Temel Eitimine katlan 14 kiide Dokmantasyon Eitimi almlardr. Konular Kalite Uzman Muhittin KILI anlatmtr. Eitim sonunda katlmclara sertifika verilmitir. Sorumlu Mdrlk Sertifika Eitim Program'nn ncs
6-10 Temmuz 2004 tarihleri arasnda Odunpazar Belediyesi Meclis Salonunda dzenlenmitir. Eitim sonunda bir trenle , eitimi tamamlayan 41 katlmcya Sertifikalar verilmitir. Trene l Tarm Mdr Mevlt GM'de katlmtr. Eitime verdikleri katklarndan dolay Odunpazar Belediye Bakan Burhan SAKALLI'ya ve Odunpazar Belediye Bakan Yardmcs Erman GLET'e teekkr plaketi verilmitir.
9-10 Ekim 2004 tarihlerinde TMMOB Kimya Mhendisleri Odas Eskiehir Blge Temsilcilii eitim salonunda ISO 9001-2000 Kalite Ynetim Sistemleri Temel Eitimi Sertifika Program dzenlenmitir. ISO 9001-2000 Kalite Ynetim Sistemleri Temel Eitim Sertifika Program, 21 katlmc ile gerekletirilmi olup, eitimde konular kalite uzman Mehmet BESLEME ve Ceren RTEN anlatmtr. KMO Eskiehir Blge Temsilcilii'nde, Osmangazi niversitesi Kimya Mhendislii Blm renci yelerinden 4, Anadolu niversitesi Kimya Mhendislii Blm renci yelerinden 3, olmak zere 7 kiilik renci ye komisyonu kurulmu ve ilk etkinlik olarak, 16.10.2004 tarihinde Blge Temsilciliimiz salonunda Osmangazi ve Anadolu niversitesi Kimya Mhendislii Blm, birinci snf rencilerine tanma kokteyli dzenlenmitir. 26 Ekim 2004 tarihinde Anadolu niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi Kimya Mhendislii Blmnde, tm rencilere ynelik; mesleimizi ve Odamz tantc konuma ve sunumlar yaplm, oda yaynlarmzn tantld bir stand alm ve yeni renci ye kaytlar yaplmtr. Etkinliimize toplam 50 renci katlmtr. 04.12.2004 tarihinde Sarar Basma Fabrikasna teknik gezi dzenlenmitir. Teknik geziye, 40 renci yemiz katlmtr. TMMOB l Koordinasyon Kurulu olarak; btn odalarn ve renci yelerimizin katlmyla 03.12.2004 tarihinde "AB Uyum Yasalar erevesinde Mhendislik Hizmetleri" konulu bir panel dzenlenmitir. Yaklak 350 kiinin katld toplantda, TMMOB'ye bal odalarn renci yelerinin katlmnn arlkl olmas, toplantya daha bir anlam kazandrmtr. TMMOB'un 50.yl etkinlii olarak ayrca 10.12.2004 tarihinde Osmangazi niversitesi Spor Salonunda, zgn mzik sanats Onur AKINn katld bir konser dzenlenmitir. Dzenlenen konser ncesi slayt gsterimi yaplm ve Katre Mzik topluluu yer almtr. 23-24-25 Aralk 2004 tarihlerinde HACCP Gda Gvenlii Ynetim Sistemleri Temel Eitimi 55 kiinin katlm ile
D D
D D
39
Dilek ZDOAN, Sayman ye Kenan BR, Sekreter ye Hseyin BA, ye Emin OKUMU katlmtr. 2004 YE YEME D 12.06.2004 tarihinde Kimya Mhendisleri Odasnn 50.yl yemei dzenlendi. D
Beincisini gerekletirdiimiz ISO 9001 / 2000 Kalite Ynetim Sistemleri Temel Eitimi 8 - 9 Ocak 2005 tarihlerinde Osmangazi niversitesi, Kimya Mhendislii Blm son snf renci yelerinden 26 kiinin katlm ile gerekletirildi. Konular, Kalite Ynetim Sistemleri Uzman Sayn Mehmet BESLEME ve Ceren RTEN tarafndan anlatld.
Odamz 15159 Sicil No.lu yesi ve alma arkadamz Zehra Ece BULUT, 25 Ekim 2004 tarihinde Samsunda LARAy dnyaya getirdi. Kendisini kutlarz.
26-27 ubat 2005 tarihinde odamz toplant salonunda Anadolu niversitesi renci yelerine ynelik ISO 90012000 Kalite Ynetim Sistemleri Temel Eitimi dzenlendi.
D D
Trakya Blgemizde Gda Sanayinde alanlar iin Gda Mevzuat ve Uygulamalar bilgilendirme almalar yapld. Sorumlu Yneticilik Belgesi, Sorumlu Mdrlk Belgesi verilen yelerimize ve k imyagerlere seminerler dzenlendi. Belgelerinin sresi dolanlara vize yaptrmalar iin kendilerine ve altklar i yerlerine yazlar gnderildi. Bu konu ile ilgili blge illeri Tarm Mdrlkleri ziyaret edildi. Blgemizdeki iletmelerde mesleki ve eitsel toplantlar yapld. LPG sat yerlerindeki Sorumlu Mdrlk ve tekstil iletmelerine ynelik seminerler dzenlenmesi iin yelerimizle toplant yapld. Kamu kurumlar ile ilikilerin arttrlmas ve srdrlmesi iin deiik kurumlar ziyaret edildi. nceleri karar alnm olan il ve ile temsilciliklerinin yerine iyeri temsilcilikleri oluturuldu. orlu lesi Best Otel'inde KOSGEB Kk ve Orta lekli Sanayi ve Destekleme Idaresinin toplantsna gidildi. Gda Gvenlii Ynetici Sistemleri (HACCP) Temel Eitimi isimli eitim program dzenlendi. Kimya Mhendisleri Odasnn, kuruluunun 50. yl nedeniyle orlu Antik Restoran da 25 yln dolduran yelerimizle ve temsilcilikte grev yapan bakanlara plaket verildi.
D D D D D D D
40
NVERSTELERDEN
KMYA MHENDSL BLM TEZ VE YAYINLARI
ATATRK NVERSTES TRKE BLDRLER Snrkaya, M., Kocakerim, M.M., Boncukcuolu, R., Kk, ., Boraks Atklarndan Borun Geri Kazanlmas, Trkiye evre Kirlenmesi ncelikleri Sempozyumu v, Gebze leri Teknoloji Enstits, Gebze, Kocaeli, 9-10 Ekim 2003. Arzutu, M.E., Yapc, S.,Daldrlm Konvensiyonel arpan Jetler (KJ) ve ok Kanall arpan Jetler (KJ) ile Dzgn Bir arpma Yzeyi Arasndaki Ktle Transferi Dalmnn Karlatrlmas, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Kk, ., Kocakerim, M.M., Uleksitin SO2 ile Doyurulmu Sularda znmesi Sonucu Elde Edilen Sspansiyonlarn Cross-Flow Mikrofiltrasyonu, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Kk, ., Kocakerim, M.M., Uleksitin SO2 ile Doyurulmu Sularda znmesi Sonucu Elde Edilen Sspansiyonlarn Szlebilirliinin Optimizasyonu, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Kk, ., Kocakerim, M.M., zmetin, C., Snrkaya, M., Pskrtmeli Kurutucu Kullanarak Uleksitten Monosodyum Pentaborat retimi, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Mesci, A.K., Sevim, F., Kalsine Manyezitin Sulu Ortamda CO2 ile zndrlmesine Ultrases Enerjisinin Etkisi, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Bayrakeken, H., zer, A.K., Glabolu, M.., Mardin-Mazda Fosfat Kayas ile Baca Gaz Deslfrizasyonu Esnasnda Karbondioksitin Etkisinin ncelenmesi, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Kk, A., Glabolu, M.., Tekin, T., ebinkarahisar Alunitinin Akkan Yatakta Deslfrizasyon Kinetii, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Doan, H.T., Kurtba, A., Tekin.T, Pirit Mineralinin znrl zerine Ultrases Enerjisinin Etkisinin ncelenmesi, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Eymir, ., Okur, H., Mikrodalga Istma ile Uleksitin Dehidrasyonu, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Bee, A.V., Borulu, N., Ata, O.N., opur, M., olak, S., KurunKadmiyum Tozundaki inko ve Kadmiyumun Kurundan Ayrlmasnn Taguchi Yntemi ile Optimizasyonu, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Bakan, F., Lain, O., Sara, H., Bayrak, B., Manyezit Cevherinin Laktik Asit zeltilerindeki znrlk Kinetii, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Tinge, T., Tekin, T., Ultrases Enerjisinin Kimyasal Kinetik zerine Etkisi, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. Yeilyurt, M., olak, S., alban, T., Serbest Dmeli Bir Fla Kalsinasyonunda Kolemanitin Kalsi nasyon artlarnn Belirlenmesi, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. olak, S., alban, T., Yeilyurt, M., Bakr htiva Eden Li zeltilerinden Chevreul Tuzu Elde Edilmesinin statistiksel Modellenmesi, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. alban, T., olak, S., Yeilyurt, M., NH3-(NH4)2SO4 zeltilerinde Oksitli Bakr Cevherinin zndrlmesinin Optimizasyonu, Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi Ege niversitesi zmir, UKMK 6 Bildiri Kitab,7-10 Eyll 2004. NGLZCE MAKALELER olak, S., alban, T., Yeilyurt, M., Sergili, D., Ekinci, Z., Recovery of Copper Powders from Leach Solutions Containing Copper by Means of Ammonia Sulphur Dioxide and Acetonitrile, Powder Technology, 2003, 134, 65-71. Yeilyurt, M., Determination of the Optimum Conditions for the Boric Acid Extraction from Colemanite Ore in HNO3 Solutions, Chem. Eng. Process, 2003, 43, 1189-1194. Kk, ., Kocakerim, M.M., Yarta, A., Optimization of Dissolution of Ulexite n NH4Cl Solutions, ACHEMA 2003. Kk, ., Kocakerim, M.M., Yarta, A., Optimization of Dissolution of Ulexite in Water Saturated with SO2 ,First nternational Symposium on Process ntensification & Miniaturisation in Biological, Chemical, Enviromental and Enery Conversion Technologies, 18-21 Austos 2003, England. Ylmaz, M., omakl, ., Yapc, S., ara, O.N, Heat Transfer and Friction Characteristics n Decaying Swirl Flow Generated by Different Radial Guide Vane Swirl Generations, Energy Conversion and Management, 2003, 44, 283-300 Korkut, ., Sara, H., Atabek, B.,Lain, O., Investigation of Changes n Fouling Resistance by Alkaline- Acidic Cleaning Solutions, Journal of Nutrition Research and Food Science, V 58.,No: 7/8, 409-412, 2003. alban, T., Pyring of a Turkish Lignite in a Batch Fluidized Bed, Energy Sources, 25(12), 1129-1135, Dec. 2003. Sevim, F., Sara, H., Kocakerim, M.M., Yarta, A., Dissolution Kinetics of Phosphate Ore in H2SO4 Solutions, Ind. Eng. Chem. Res, 42, 2052-2057, (2003). Hanay, A., Boncukcuolu, R., Kocakerim, M.M., Ylmaz, A.E., Boron Removal from Geothermal Waters by Ion Exchange in A Batch Reactor, Fresenius Environmental Bulletion, 12(10), 11901194, 2003. Kocakerim, M.M., Boncukcuolu, R., Kocadastan, B., Yarta, A., Kkl, A., Kinetics of Fluoride Removal from Drinking Water by Ion Exchange Method, Fresenius Environmental Bulletion, 12(11), 1394-1399, 2003. Turalolu, F.S., Boncukcuolu, R., Kocakerim, M.M.,Bayraktar, H., Impact of Some Parmeters on the Air Quality of Erzurum Urban Center, Energy Education Science and Technol, 10(2), 91-99, 2003.
D D
D D D
D D
D D D D
D D D
D D D D D D D
D D D D
D D
41
D D D D D
Containing Wastewaters by by on Exchange in a Betch Reactor, Desalination, 160, 159-166, 2004. opur, M., zmetin, C., zmetin, F., Kocakerim, M.M.,Optimization Study of the Leaching of Roasted Zinc Sulphide Concentrate with Acid Solutions, Chem. Eng. Process, 43, 1007-1014, 2004. Demir, H., zmetin, C., Kocakerim, M.M., Yapc, S.,opur, M., Determination of Semi- Emprical Kinetics Model for Dissolution of Metallic Copper Particles in HNO3 Solutions, Chem. Eng. Process., 43, 1095-1100, 2004. Kelebek S., Yrk S., Davis B., "Characterization of Basic Oxygen Furnace Dust and Znc Removal by Acid Leaching", Processing and Disposal of Minerals Industry Wastes, Minerals Engineering, Vol. 17, February 2004, pp. 285-291. Kucuk A, Gulaboglu MS, Bayrakceken S .,Dehydration kinetics of Sebinkarahisar (Gedehor) alunite ore in a fluidized-bed reactor.,IND ENG CHEM RES 43 (4): 962-968 FEB 18 2004. Erentrk, S., Glabolu, M.., Gltekin, S., Investigation of Vitamin C Degradation in Rasehip During Drying and Effects of Drying Medium on Vitamin C Degradation, 1 'st International Rosehip Conference, 7-10 September, 2004, Gumushane, TURKEY. Erentrk, K., Erentrk, S., Application of a Neural Network to Estimate Dynamical Drying Behavior of Rosehip, 1 'st International Rosehip Conference, 7-10 September, 2004, Gumushane, TURKEY. Erentrk, S., Glabolu, M.., Gltekin, S., Influnce of Some Processing Parameters on Drying Kinetics of Rosehip, 1 'st International Rosehip Conference, 7-10 September, 2004, Gumushane, TURKEY. BOAZ NVERSTES MAKALELER ( 2004 YILI ) Mercangz M., S. Ksefolu, U. Akman, . Hortasu, "Polymerization of Soybean Oil via Permanganate Oxidation with Sub/supercritical CO2", Chemical Engineering and Processing, 43(8), 1015-1027 (2004) [SCI] Avc, A.K., Trimm, D. L., Aksoylu, A. E., Onsan, Z. I., Hydrogen production by steam reforming of n-butane over supported Ni and Pt-Ni catalysts, Applied Catalysis A: General, 258 (2004) 235-240 B.Alakent , P.Doruker ,M.C.amurdan ;Time Series Analysis of Collective Motions in Proteins,J.Chem.Phys.. 120(2) p.p. 1072 1088 ,2004 B.Alakert , P.Doruker , M.C.amurdan , Application of time series analysis on molecular dynamic simulation ofProteins:A study of different conformational spaces by principal component analysis. J.of Chem.Phys.121 ( 10 ) p.p. 4759 4769 , 2004 Alakent B, Doruker P, Camurdan MC 'Application of time series analysis on molecular dynamics simulations of Proteins A study of different conformational spaces by principal component analysis' J CHEM PHYS 121 (10): 4759-4769 SEP 2004
D D
D D D D D D D D D D D
42
D D D D D D
Kucukpinar E, Doruker P 'Effect of absorbed water on oxygen transport in EVOH matrices. A molecular dynamics study' POLYMER 45 (10): 3555-3564 MAY 11 2004 D Kurkcuoglu O, Jernigan RL, Doruker P 'Mixed levels of coarsegraining of large proteins using elastic network model succeeds in extracting the slowest motions' POLYMER 45 (2): 649-657 JAN 15 2004 D Alakent B, Doruker P, Camurdan MC 'Time series analysis of c o l l e c t i v e m o t i o n s i n p r o t e i n s ' J CHEM PHYS 120 (2): 1072-1088 JAN 8 2004 D Kirca, Ozkan SB, Dalgyn GS, Halilolu T, Events of Chymotrypsin Inhibitor 2 (CI2) revealed by Monte Carlo (MC) simulations and their consistency from structure-based analysis of conformations', Polymer, 45 (2), 581-595, 2004. 10 Berna Saryar , Amable Hortasu ; Mathematical Modelling of
D D D D D D D D D D D D D D D D D D
D D D D D D D D D D D D D D
Rheological properties of activated sludge in a sMBR. Biochemical Engineering Journal, 20(1), 1-6. Kalender, M., Akosman, C. (2004). Dynamic Analysis of the Diffusion and Adsorption of Water Miscible and Water Immiscible Organic Vapors in Soil, Chemical Engineering and Technology, 27 (4), 440-446. Torul, H., Arslan N. (2004). Extending shelf-life of peach and pear by using CMC from sugar beet pulp cellulose as a hydrophilic polymer in emulsions, Food Hydrocolloids, 18, 215-226. Torul, H., Arslan N. (2004). Carboxymethyl cellulose from sugar beet pulp cellulose as a hydrophilic polymer in coating of mandarin, Journal of Food Engineering, 62, 271-279. Torul, H., Arslan N. (2004). Mathematical model for prediction of apparent viscosity of molasses, Journal of Food Engineering, 62, 281-289. Torul, .T., Pehlivan, D., Akosman, C. (2004). Development and Testing of a Solar Air-Heaterwith Conical Concentrator'', Renewable Energy, 29 (2), 263-275. Torul, .T., Pehlivan, D. (2004). Modelling of thin layer drying kinetics of some fruits under open-air sun drying process. Journal of Food Engineering, 65(3), 413-425. Ylgn M., Pehlivan, D. (2004). Poplar wood-water slurry liquefaction in the presence of formic acid catalyst, Energy Conversion and Management ,45(17), 2687-2696. Ulusal Makaleler: Torul, H., Arslan,N. (2004). eker Pancar Kspesi Sellozundan Elde Edilen Karboksimetil Sellozun zeltilerinin Ak Aktivasyon Enerjilerinin Belirlenmesi , Frat niversitesi Fen ve Mhendislik Bilimleri Dergisi , 16(2) , 253-262. Duranay, N., Pehlivan, D. (2004). ''Kartrmal Sistemde Kmr Yanmasna Oksijen Konsantrasyonunun Etkisi '' F r a t niversitesi Fen ve Mhendislik Bilimleri Dergisi,16/3. Blmmzde Tamamlanan Yksek Lisans Tezleri: Pnar Topta, Dner Balkl Sistemde Linyitlerin Yaklmasnda Kkrt Giderimi, F.. Fen Bilimleri Enstits, 2004. Hac Bayram Pirinci, Slfrik Asitle Dehidrate Edilen Buday Kepei ile Sulu zeltilerden Cd (II) ve Pb(II) yonlarnn Giderilmesi, F.. Fen Bilimleri Enstits, 2004. Nurdan Bahar, Kalkopirit Konsantresinin Perslfatl Ortamda Liinin ncelenmesi, F.. Fen Bilimleri Enstits, 2004. Blmmzde Gerekleen Atamalar: Do.Dr. Ahmet ZER 2004 yl iinde Profesrlk kadrosuna atanmtr. Ar.Gr.Melek YILGIN 2004 yl iinde Yardmc Doentlik kadrosuna atanmtr. HACETTEPE NVERSTES TRKE YAYINLAR Pikin, E., Eri, S., Bayhan, Y., Polipropilende Yeni Dnem: Propilen-Silikat Nanokompozitleri, PAGEV Plastik Dergisi, MartNisan Says, 62-68, 2004 YABANCI DLDE YAYINLAR zdural, A.R., Aklan, A., Kerkhof, P.A.J.M, Modeling chromatographic columns: Non-equilibrium packed-bed adsorption with non-linear adsorption isotherms, Journal of Chromatography A, 1041, 77-85, 2004 Demirel, D., zdural, A.R., Mutlu, M., Performance of immobilized Pectinex Ultra SP-L on magnetic duolite-polystyrene composite particles Part I: a batch reactor study, Journal of Food Engineering, 64, 417-421, 2004 Demirel, D., zdural, A.R., Mutlu, M., Preparation and Characterization of Magnetic Duolite-Polystyrene Composite Particles for Enzyme Immobilization, Journal of Food Engineering, 62, 203-208, 2004
D D D D D D
43
Tanyola, D., Snmezk, H., zdural, A.R., Alow cost porous polyvinylbutyral membrane for BSA adsorption, Journal of Biochemical Engineering, (baskda), 2004 Gldoan, Y., Tuncel, A., Pikin, E., Monosized Cationic Nanoparticles by Emulsifier Free Emulsion Polymerization and Their Characterization, Journal of Colloidal and Interface Science, 282, 708-715, 2004 Trk, M., Diner, S., Yulu, I.G., Pikin, E., In vitro Tranfection of H eLa Cells with Stimuli-Responsive and Polycationic Copolymers Journal of Controlled Release, Noverber, 96, 325340, 2004 Kocakulak, M., Kksaksu, S., Pikin, E., Pulsatile Roller Pump Perfusion is Safe in High Risk Patients, International Journal of Artificial Organs, 27, 2004 Pikin, E., MolecularlyDesigned Water Soluble, Intelligent, Nanosize Polymeric Carriers, International Journal of Pharmaceutics, 2004 Baba, C., Gven, G., David, G., Pikin, E., icroemulsion Polymerization of Methylmethacrylate/Butylmethacrylate in the Presence of Macromers European Polymer Journal, 2004 Aydn, H., alml, A., Pikin, E., Preparation of Microporous Scaffolds from Poly(L-Lactide/-Caprolactone) Copolymers and Their Hydroxyapatite and Tricalcium Phosphate Composites in Supercritical Carbon Dioxide Media, J.Biocompatible and Bioactive Polimers, 2004 Pikin, E., Diner, S., Trk, M., Gene delivery-intelligent but just at the beginning, Journal of Biomaterial Science, Polimer Edition, 2004 Nurba, M., Kutsal, T., Production of PHB and P(HB-co-HV) Biopolymers by Using Alcaligenes Eutrophus, Iranian Polymer Journal, 13, 1, 42-52, 2004 imen, E., Rzaev, Z.M.O., Pikin, E., Bioengineering Functional Copolymers. V. Synthesis and Characterization of StimuliResponsive Poly(N-isopropylacrylamide-co-p-vinylphenylboronic acid), J Appl Polym Sci, (kabul edilmitir), 2004 Denizli, B.K., Can, H.K., Rzaev, Z.M.O., Gner, A., Preparation conditions and swelling of dextrane hydrogels prepared by some crosslinking agents, Polymer, 45, 1-5, 2004 Diner, S., Rzaev, Z.M.O., Pikin, E., Stimuli-reponsive poly(N isopropylacrylamide-co-N-vinyl-2-pyrrolidone), Macromolecules, (gnderilmi), 37, 2004 Temiz., A., Toay, S.., Gven, G., Rzaev, Z.M.O., Pikin, E., Antimicrobial activity of poly(VP-M-co-MA) and its poly(ethylene imine) macrocomplexes, Biomacromolecules, 5, 2004 Kahraman, G., Bekarde, O., Rzaev, Z.M.O., Pikin, E., Bioengineering Functional Copolymers. VII. Synthesis and Characterization of Boron-containing self- assembled supramolecular architectures, Polymer, 45, 5813-5828, 2004 Gldoan, Y., Eri, S., Rzaev, Z.M.O., Pikin, E., Comparison of MA Grafting onto powder and granular PP in the melt by reactive extrusion, J Appl Polym Sci, 92, 3675-3684, 2004 Kavlak, S., Kaplan, H.C., Gner, A., Rzaev, Z.M.O., Effect Ni(II), Cd(II), and Cu(II) metal ions on the crystallinity of poly (MA-altAA), J Appl Polym Sci, 92, 1708-1715, 2004 Kaplan, H.C., Rzaev, Z.M.O., Gner, A., Synthesis and characterization of newHydrogels on the basis of water-soluble MA copolymers with aminopropyltriethoxysilane, J Appl Polym Sci, 90, 4009-4015, 2004 Pekel, N., Rzaev, Z.M.O., Gven, O., Synethesis and characterization of poly(VI-co-AN) and determination of monomer
D D
reactivity ratios, Macromol Chem Phys, 205, 1088-1095, 2004 Kaplan, H.C., Rzaev, Z.M.O., Gner, A., Hydrogen(H)-complex formation of maleic anhydride-acrylic acid(methyl acrylate) monomer system, J. Molecul. Liquid, III, 77-84, 2004 Camli, S.T., Unsal, E., Senel, S., Tuncel, A., Chromatographic Performance of Monodisperse- Macroporous Particles Produced by Modified Seeded Polymerization. II. The Effect of the Diluent/Seed-Latex Ratio, Journal of Applied Polimer Science, 92(6), 3685-3696, 2004 Unsal, E., Camli, S.T., Senel, S., Tuncel, A., Chromatographic Performance of Monodisperse-Macroporous Particles Produced by Modified Seeded Polymerization. I: The Effect of Monomer/Seed-Latex Ratio, Journal of Applied Polimer Science, 92(1), 607-618, 2004 Elmas, B., Onur, M.A., Senel, S., Tuncel, A., Thermosensitive NIsopropylacrylamide-Vinylphenyl Boronic Acid Copoymer Latex Particles For Nucleotide Isolation, Colloids and Surfaces APhysicochemical and Engineering Aspects, 232, 253-259, 2004 Bilici, Z., Camli, S.T., Unsal, E., and Tuncel, A., Activity Behavior of AHPLC Column Including -Chymotrypsin mmobilized Monosized-Porous Particles, Analytica Chimica Acta, Volume 516, Issues 1-2, 19, 125-133, 2004 Aksu, Z., Gnen, F., Biosorption of Phenol by Immobilized Activated Sludge in A Continuous Packed Bed: Prediction of Breakthrough Curves, Process Biochemistry, 39, 599-613. 2004 Aksu, Z., Kabasakal, E., Batch Adsorption of 2,4Dichlorophenoxy-acetic acid(2,4-D) from Aqucous Solution by Granular Activated Carbon, Seperation and Purification Technology, 35, 223-240, 2004 Akel, ., Kabasakal, E., Tezer, S., Aksu, Z., Individual and Simultaneous Biosorption of Chromium(VI) and Nickel(II) onto Dried Activated Sludge, Chemical Engineering Communications, 191, 1589-1605, 2004 BTRLEN LSANSST TEZLER YKSEK LSANS Tolga irin, Sert Doku Onarm iin Poli(L-laktat/Kaprolakton)TCP Kompozitleri, 2004 Nagihan arc, HPLC' de Plazmid DNA Ayrlmas iin Spesifik Sorbent Gelitirilmesi, 2004 Filiz Sayar, Mikroemlsiyon Polimerizasyonu Yntemiyle MMA/HEMA/AA/AAm Esasl Manyetik Nanopartikllerin retimi, 2004 Murat Demirbilek, CU2+/1,4,7,10- tetraazosiklododekan kompleksini tayan scaklk ve pH duyarl polikatyonlarn tmr hcre hatlar zerindeki etkilerinin aratrlmas, 2004 Nimet Blgen, Elektrospinning ile L-laktat ve -kaprolakton homo ve kopolimerlerinden nanofiber ve rgsz yaplarn retimi, 2004 Gknur Karabayr, eitli Fungus Trlerinin Metal Kompleks Boyalarn Biyosorpsiyonunda Kullanlmas, 2004 Ebru Balbek, Tekstil Endstrisi Atksularndan Boya, Metal ve Tuz Kirleticilerin Biyosorpsiyonla Gideriminde Kirleticilerin Birbirleriyle Etkileimlerinin Aratrlmas, 2004 Haydar ahin, Rhamnolipid Biyosurfaktantla Topraktaki ve Sulu Ortamdaki Ar Metal yon Kirliliinin Giderilmesi, 2004 DOKTORA Glten Kahraman, Boron Ntron Yakalama Terapisi iin Scaklk ve pH'a Duyarl Polimerik Tayc Tasarm ve Hcre Kltrlerinde Kullanmlar, 2004
D D D D D
D D D D D D D D D D D
44
D D D D D D D D D
D D D D D D D D D D D D D D D D D D D
Mustafa Trk, Primer Endotel Hcrelerin In Vitro Transfeksiyonu, 2004 YILDIZ TEKNK NVERSTES TRKE YAYINLAR Kl (Apar),D., zbek (Kn), B., Corn, Rice and Wheat Starch Hydrolysis by Using Various Alpha-Amylase Enzymes at Temperature 40oC, SIGMA-Journal of Engineering and Natural Sciences- Mhendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 2, 55-67, 2004 Elbeyli, .Y., St, H., Pikin, S., Pyrolysis Kineticts of Turkish Bituminous Coals by Thermal Analysis, Turk. J. Engin. Environ. Sci., 28, 233-240, 2004 Elbeyli, .Y., Utilization of Industrial Borax Wastes (BW) for Portland Cement Production, Turk. J. Engin. Environ. Sci., 28, 281-287, 2004 Elbeyli, .Y., Pikin, S., The Effect of Oxidation on the Structure Properties and Calorific Values of Lignites, Sigma-Journal of Engineering and Natural Sciences, 3, 43-49, 2004 YABANCI DLDE YAYINLAR Akgn, M., Emel, D., Baran, N., Akgn, N.A., Deniz, S., Diner, S., Styrene-Carbondioxide Phase Equilibria at High Pressures, Journal of Supercritical Fluids, 31, 27-32, 2004 Apar (Kl), D., zbek (Kn), B., -Amilase Inactivation by Temperature During Starch Hydrolysis Process, Process Biochemistry, 39, 1137-1144, 2004 Apar (Kl), D., zbek (Kn), B., -Amilase Inactivation During Corn Starch Hydrolysis Process, Process Biochemistry, 39, 1877-1892, 2004 Baykara, S.Z., Hydrogen Production by Direct Solar Thermal Decomposition of Water, Possibilities for Improvement of Process Efficiency, Internaional Journal of Hydrogen Energy, 29(14), 1451-1458, 2004 Baykara, S.Z., Experimental Solar Water Thermolysis, Internaional Journal of Hydrogen Energy, 29(14), 1459-1469, 2004 elik, ., Elbeyli, Y.., Preparation of Briquetts from the Golden Horn Bottom Sediments by Hydrothermal Agglomeration Process, Waste Management & Research, 22, 100-107, 2004 Deniz, S., Baran, N., Akgn, M., Akgn, N.A., Diner, S., Synthesis and Characterization of Block Copolymers Using Polysiloxane Based Macroazoinitiator, Turk. J. Chem., 28, 645657, 2004 Doan, ., Akyol, E., ner, M., Polyelectrolytes Inhibition Effect on Crystallization of Gypsum, Crystal Research and Technology, 39, 1108-1114, 2004 Doymaz, ., Drying Kinetics of White Mulberry, Journal of Food Engineering, 61, 341-346, 2004 Doymaz, ., Convective ir Drying Characteristics of Thin Layer Carrots, Journal of Food Engineering, 61, 359-364, 2004 Doymaz, ., Gorel, O., Akgun, N.A., Drying Characteristics of the Solid By-product of Olive Oil Extraction, Biosystems Engineering, 88(2), 213-219, 2004 Doymaz, ., Effect of Dipping Treatment on Air Drying of Plums, Journal of Food Engineering, 64, 465-470, 2004 Doymaz, ., Pretreatment Effect on Sun Drying of Mulberry Fruits (Morus alba L.), Journal of Food Engineering, 65, 205-209, 2004 Doymaz, ., Effect of Pre-treatment Using Potassium Metabisulphide and Alkaline Ethyl Oleate on the Drying Kinetics of Apricots, Biosystems Engineering, 89, 281-287, 2004 Elbeyli, .Y., Pikin, S., Thermal Dehydration Kinetics of Gypsum
D D D
and Borogysum under Non-isothermal Conditions, Chinese Journal of Chemical Engineering, 12(2), 302-305, 2004 Elbeyli, .Y., Pikin, S., Kinetic Study of the Thermal Dehydration of Borogysum, Journal of Hazardous Materials, B116, 111-117, 2004 Karaca, F., Islas, C.A., Milan, M., Behrouzi, M., Morgan, T.J., Herod, A.A., Kandiyoti, R., The Calibration of Size Exclusion Chromatography Columns: Molecular Mass Distributions of Heavy Hydrocarbon Liquids, Energy & Fuels, 18, 778-788, 2004 St, H., Torolu, I., Pikin, S., High Temperature Carbonization of Turkish Bituminous Coal in Jenkner Retort Energy Sources, 26(7), 671-683, 2004 BTRLEN LSANSST TEZLER YKSEK LSANS Arslan, H., Endstriyel Atk Maddelerin Karbonizasyonu Berkyrek, G., Kesikli Bir Biyoreaktrde Aktif Karbonun Oksijen Transfer Katsays zerindeki Etkisinin ncelenmesi Ceviz, Y., Polimer Elektroliti Yakt Pillerinde Karbon-PlatinRutenyum Kompozit Elektrod Eldesi Dertli, H., Farkl Aktivasyon Yntemlerinin Aktif Karbon zelliklerine Etkisi Drak, E.V., Peynir Alt Suyundan Elde Edilen Laktozun Enzimatik Yolla Hidrolizinin ncelenmesi Grel, ., Prinadan Piroliz Yntemiyle Sentetik Yakt Eldesi Grocak A., Polimer Elektrolitli yakt Pillerinde Karbon-PlatinOsmiyum Kompozit Elektrod Eldesi Korlu, C., Kalite Gvence ve Proses Kontrol Sistemlerinin Enjeksiyon Tabanl Ayakkab retimine Uygulanmas zen, S.E., Sv Kimyasallarn Depolanmas ve Ellelenmesi St, O.., Bilgisayar Tabanl PID ve Deiken Kazanl PID Kontrol Algoritmalaryla pH Kontrol ensoy, M.T., Bir LPG/Doalgaz Is Kaynakl Istma Sisteminin Is Pompas Sistemine Dnmnn Teknik ve Ekonomik Ynden ncelenmesi Tok, S., Baryum Slfat Kristalizasyonuna Polimerlerin Etkisi Turhan, M., Ultrasonik Ortamda Buday Niastasnn -Amilaz Enzimi ile Hidrolizi Uysal, U., nteraktif Grafiksel Programlama ile Ekstraksiyon Prosesi Tasarm DOKTORA Altn, Z., Seramik Endstrisindeki Atk Srlarn Deerlendirilmesi elik, ., Endstriyel Atklarn naat Sektrnde Deerlendirilmesi ATAMALAR Prof. Dr. Sabriye Pikin (Kimya Metalurji Fakltesi Dekan) Prof. Dr. Mualla ner (Kimya Metalurji Fakltesi Dekan Yrd.) Prof. Dr. lker Beker (Kimya Mhendislii Blm Bakan) Y. Do. Dr. lknur Kk (Kimya Mhendislii Blm Bakan Yrd.) Y. Do. Dr. Semra zkan (Kimya Mhendislii Blm Bakan Yrd.) Y. Do. Dr. Burcu orbacolu Y. Do. Dr. brahim Doymaz Y. Do. Dr. Fatma Karaca Y. Do. Dr. lknur Kk Y. Do. Dr. Yavuz Salt
D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D D
45
KMO YAYINLARI
Yayn Ad 2. Gda Mhendislii Kongresi 3. Tekstil Boyalar Kimyasal Mad. ve Uyg. Son Ambalaj Teknolojisi ve Yan Sanayi. Kongresi 97 Ambalaj Teknolojisi ve Yan Sanayi. Kongresi 99 Atksu Analiz Atksu Artma Sistemleri Atksu Artma Sistemleri letmecilii Bor Boya '95 Bildiriler Kitab Boya '97 Bildiriler Kitab Boya '99 Bildiriler el Kitab Boya '2001 Bildiriler Kitab Boya El Kitab Doalgaz Teknik Kurallar Fabrika Tasarmcl Hava Kirlilii Kontrol ve Denetimi ISO 14000 evre Ynetim Sistemi Gvenlii Hijyeni Kimyasal Etkenler Hijyeni Fiziksel Etkenler i Sal Gvenlii (2) Kimya, Kimya Mhendislii ve evre Terimleri Klavuzu Kimyasal Biyolojik Atksu Artma Okulu Kimya Sanayi Katalou 99 Laboratuvarda Alnacak Emniyet nlemleri Madeni Yalar Sempozyumu Bildirileri Modern Analiz Yntemleri (1) Modern Analiz Yntemleri (2) Mhendisler in Korozyon Osmanllarda Kimyasal Semboller ve Formller (1834-1928) Plastik letme Teknikleri Kalite Kontrol Sabun, Detarjan ve Yan Sanayileri Kongresi 97 Sabun, Detarjan ve Yan Sanayileri Kongresi 2000 Selloz, Polyester ve Karm Elyafn Terbiye Prosesleri Sorumlu Mdrlk Sertifika Eitim Program Tekstil Sempozyumu 93 Tekstil Sempozyumu 97 Tekst il Sempozyumu 99 Toplam Kalite Ynetimi Trkiye Kimya Dergileri Bibliyografyas Trkiye'de Kmr Politikalar ve Temiz Kmr Trk Gda Mevzuat Yangn Okulu ( 1 ) Yangn Okulu (2) Yangn Sempozyumu Yangn Gvenlik Kongresi Yangndan Korunma Ynetmelikleri lI. Yangn Sempozyumu ve Sergisi Bildiriler Kitab Yangndan Korunma Yntemleri II. Gda Mhendislii 404 Soruda Gvenlii Uzmanl Sat Fiyat (YTL) 1.50 1.50 3.50 6.00 fotokopi kalmad fotokopi 5.00 3.00 3.00 4.00 13.50 15.00 2.50 10.00 3.50 fotokopi 3.50 6.00 6.00 3.50 3.50 fotokopi 6.00 fotokopi 3.50 fotokopi fotokopi 10.00 3.00 fotokopi 2.50 10.00 fotokopi fotokopi 3.50 3.50 3.00 fotokopi 3.00 6.00 3.50 fotokopi fotokopi 3.50 5.00 3.50 12.50 3.50 3.50 15.00
46
47
SCL NO
ADI SOYADI
UBES ANKARA EGE STANBUL KOCAEL STANBUL ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA STANBUL ANKARA TRAKYA KOCAEL KOCAEL KOCAEL KOCAEL ANKARA EGE STANBUL STANBUL ESKEHR ANKARA ANKARA EGE ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA STANBUL STANBUL STANBUL STANBUL ESKEHR TRAKYA TRAKYA TRAKYA TRAKYA TRAKYA TRAKYA EGE EGE ANKARA EGE KOCAEL GNEY ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA TRAKYA ANKARA ANKARA ANKARA STANBUL STANBUL EGE ANKARA ANKARA ANKARA KOCAEL ANKARA ESKEHR ANKARA TRAKYA BURSA BURSA BURSA BURSA BURSA EGE EGE ANKARA ANKARA TRAKYA GNEY
SCL NO
ADI SOYADI
UBES EGE EGE STANBUL STANBUL STANBUL STANBUL STANBUL ANKARA STANBUL EGE STANBUL ESKEHR EGE ESKEHR STANBUL GNEY GNEY KARADENZ KARADENZ STANBUL STANBUL STANBUL EGE EGE KOCAEL KOCAEL ESKEHR ANKARA STANBUL STANBUL GNEY EGE STANBUL GNEY GNEY GNEY ESKEHR STANBUL STANBUL STANBUL STANBUL EGE KARADENZ GNEY STANBUL STANBUL ANKARA ANKARA STANBUL ANKARA ANKARA STANBUL KOCAEL KOCAEL ANKARA EGE EGE EGE EGE ANKARA KARADENZ GNEY ESKEHR GNEY ESKEHR EGE EGE EGE TRAKYA TRAKYA TRAKYA STANBUL STANBUL KARADENZ BURSA ANKARA BURSA BURSA ANKARA
SCL NO
ADI SOYADI
UBES ESKEHR KOCAEL KOCAEL EGE ANKARA EGE GNEY STANBUL KARADENZ STANBUL STANBUL ANKARA ANKARA EGE EGE EGE EGE EGE ANKARA KARADENZ STANBUL BURSA ESKEHR BURSA BURSA STANBUL ANKARA ANKARA ANKARA GNEY ANKARA EGE KOCAEL ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA ANKARA EGE EGE EGE EGE EGE EGE ANKARA ANKARA ANKARA ESKEHR ANKARA GNEY KARADENZ STANBUL STANBUL ANKARA BURSA EGE BURSA BURSA ESKEHR ANKARA ANKARA EGE EGE EGE EGE EGE EGE ANKARA GNEY ESKEHR ESKEHR EGE KARADENZ GNEY ANKARA STANBUL GNEY
16524 RAHAN KILIASLAN 16525 AYEGL ETN 16526 BERNA IIKAL 16527 ERCAN KUMRU 16528 OSMAN SERDAR KIRBA 16529 EMEK TURAN 16530 DENZ ARSLAN 16531 BARI KIRKAYAK 16532 NAZRE BAKIR 16533 CENK ERGL 16534 MEHMET ZBANAZI 16535 HSEYN ERGN PERN 16536 KRAD KAVDIR 16537 AL RIZA ATA 16538 BRAHM KAYA 16539 TURUL DERE 16540 ZGR AKBA 16541 HURYE ERASLAN 16542 BELGN ERKK 16543 NECMETTN ALTUNDA 16544 HAYRYE EMEL OUL 16545 TANZER TANER 16546 NEE DURNA 16547 BRAHM TERZOLU 16548 SIDDIK ELK 16549 NECMETTN YILDIZ 16550 MUZAFFER ZBANAZI 16551 DUYGU KURT 16552 FATH KARADENZ 16553 AHMET SULH SOKULLU 16554 MUSTAFA BYK 16555 DEMET YILDIRIM 16556 BAYRAM VAROL 16557 ALTU BLENT ERBL 16558 RAZYE BRGL BAYRAK 16559 ERKAN NAL 16560 AL AKKU 16561 UFUK NARLI 16562 SREYYA GENER 16563 MUSTAFA ATANER TILI 16564 DENZ YILDIZ 16565 SERHAN DEMRDAL 16566 ABDULLAH UYSAL 16567 RECEP GRAY 16568 MJDAT KALE 16569 MRAN DLAVER MEHTER 16570 MELH COANOLU 16571 MEHMET FERD FELLAH 16572 FEHME KATNA 16573 DLARA TOKKAN 16574 YASEMN DLEKL 16575 NURCAN BORULU 16576 DEMET ETNKAYA 16577 SMAL YILMAZ 16578 PELN TRKER 16579 AYEN YELKAYA 16580 HAMZA ODUNCU 16581 SONER KILIN 16582 SERPL SALAM 16583 HDA EMRE ELTEPE 16584 MNRE DLEK DEMREZEN 16585 AL YETKN 16586 AHMET BURAK LK 16587 DLVN ERYENER 16588 CEMAL SATIR 16589 ERDAL ATAY 16590 EYDA YILDIRIM 16591 SMAL OKAY 16592 AHMET MENTEPE 16593 PINAR IRPAN 16594 OYA Z 16595 ENER HASAN NAL 16596 NAZAN ZTRK 16597 VLDAN AYAN 16598 UUR NCEOLU 16599 MURAT YILDIRIM 16600 ABAN KARAMAZI 16601 BLGE AKMAN 16602 MNRE GRGL
16603 NHAL SERDAR 16604 FEVZ MURAT ELTER 16605 ERTURUL ATALI 16606 DNE ENTRK 16607 NEDM GMGERDAN 16608 NALAN MUTLU 16609 EMEL AKIN 16610 GLAY KAZANCI 16611 NESRN AYDIN 16612 BANU BLGE 16613 LEYLA KENT 16614 GLER AHN 16615 SERDAR ZMISIRLI 16616 HATCE KARABULUT 16617 BEGM TAMER 16618 MEHMET TOPRAK 16619 ALTU RIFAT ENER 16620 ABDULLAH ZDEMR 16621 EMRULLAH BAHADI KK 16622 EMNE NHAN ERBETOLU 16623 EBRU KAFESC 16624 NC BLEN 16625 METN SARI 16626 HLYA ESER 16627 BADAGL KAZAZ 16628 LHAN KARAAA 16629 SMAL ERHAN AYLAK 16630 AYE KESK 16631 ARZU GNE 16632 ESEN ZYILMAZ 16633 GLTEN DA 16634 AHMET BLENT BZER 16635 ZLEM ATANLI 16636 HASAN OLAK 16637 EBRU HASIRCIOLU 16638 ERDAL FERHAN ZKAN 16639 NLFER DURAN 16640 SERKAN EK 16641 ANS YEL 16642 NESLHAN PARMAKSIZOLU 16643 NESLHAN YILMAZER 16644 SERAP DURSUN 16645 SMAL MEZ 16646 AYE MGE ZBLGER 16647 ZEYR AYDIN 16648 ERKAN TETK 16649 LHAN BAYRAM 16650 EBNEM GRAY 16651 DEVRM ELK 16652 ZGR AHAN 16653 HKMET ENGL 16654 SERDAR ER 16655 NURHAYAT ATE 16656 MEHMET TOSUN 16657 YALIN AKKA 16658 LKNUR BLR 16659 ARZU YALIN 16660 LEVENT OCAKTAN 16661 TANER YILMAZ 16662 SEMH ONUR 16663 SEVN GNEY 16664 CELAL Z 16665 BRAHM YILMAZ 16666 METN SAKAR 16667 YASEMN MEZOLU 16668 KEMAL KORKMAZ 16669 YUSUF KAAN ATALAY 16670 ZEHRA MELTEM DEMRC 16671 ULE ENEL 16672 SELDA GRELER 16673 MUKADDER BYKOLAK 16674 ESRA GRBZ 16675 SONER KKKURT 16676 NC AYDIN 16677 NEE YILMAZ 16678 EMNE FELLAH 16679 EFKA KORKMAZ 16680 BURHAN AKTA 16681 HSEYN AKCENGZ
16682 KURTULU KILI 16683 ZUHAL KOLAYLI 16684 EHNAZ GKEN 16685 DEMET TOKABA 16686 MURAT MEM ZER 16687 NADRE TEKN 16688 BLENT BERBERGL 16689 EVREN PEKBAK 16690 NURHAYAT RGN 16691 AYLA SINACI KANTAR 16692 NURHAN IIKSEREN 16693 FARUK CALAN 16694 BUR VERAL 16695 ETEM ENTRK 16696 CEM AKC 16697 METN KARAARSLAN 16698 ERCAN BAYRAMOLU 16699 MURAT YILDIRIM 16700 MURAT TETK 16701 RAMAZAN DEVEC 16702 YEM BTLS 16703 MEMDUH NAL 16704 EMEL GLER 16705 OYA ALIM 16706 EREN SZAL 16707 GALP AL 16708 DEM SHALABY 16709 TUBA KESERL 16710 CEYLAN KARAKAYA 16711 NUH YILDIZ 16712 BERNA COKUN 16713 MURAT PAKEL 16714 MJDAT YAPAR 16715 GRAL KKER 16716 PINAR APAN 16717 KEMAL MEVSM 16718 NEET BA 16719 FEYZAN PARAOLU 16720 NUR KAL 16721 AL GZL 16722 ALP AL LKEN 16723 BURCU ATAKAY 16724 ERCMEND EMR ATAKAY 16725 BRAHM IIDAN 16726 METE KARABA 16727 SONNUR ZBAN 16728 HLYA KANBUR 16729 SMAL HARMANDAR 16730 YAAR CELAL AKAR 16731 SEVL SAYIN 16732 EKREM NPOLAT 16733 NURTEN MUTLU 16734 PTAL 16735 TOLGA HSMEK 16736 RECEP BURAK DRS 16737 ZCAN AKARSU 16738 ELF ZTRK 16739 DDEM TEKN 16740 AYEGL TUNA 16741 LALENDER DEMRAY 16742 ZNUR NNTEPE 16743 MUZAFFER TONGU ZTEK 16744 MURAT CANPOLATE 16745 CENK SEVM 16746 FATH ERSZ 16747 DLEKCAN DENZC 16748 EBRU TAYLANLAR 16749 GNAY GREL 16750 CEM GRKAN 16751 KRAN POLAT 16752 ZYA YT 16753 SEVN YILMAZ 16754 ASLI KURAL 16755 ABDULLAH HLM GLTAY 16756 ZHAL ALOLU 16757 ERTAN CANTRK 16758 BARI DUMAN 16759 HAYDAR GNAL 16760 MURAT VASIF ERBAY
48