ALE Z TEST

GR Aile iz testinin temel amac, ocuun ailesi ile olan atmalarn aa karmak, aileyi nasl algladn ve kendisini aile iinde nerede grdn renmek ve bu konuda sknts olan ocuklarla birebir ilgilenmektir. Yaplan bu aratrma biri 5 ve dieri 9 yanda olan iki kz ocuuna uygulanmtr. Aada aile iz testinin tanm, kim tarafnda gelitirildii, test materyalleri, kuramsal aklamalar, uygulama iin gerekli eitimin nitelii,nerelerde ne amala kimlere uyguland, uygulanmas, testin yorumlama kriterleri ve izdirilmi olan resimlerin yorumlar yaplmtr. ALT BALIKLAR 1) TESTN TANITIMI a) Kim tarafndan gelitirildii: Aile iz testi, Mavrice Porot tarafndan gelitirilen ve psikanalatik verilere dayanan projektif bir resim testidir. b) Test materyalleri: Kat, kalem, silgi ve boya kalemlerinden oluur. c) Uygulanmas iin gerekli eitimin nitelii: Uygulanmas zel bir uzmanlk gerektirmektedir. d) Nerelerde ne amala kimlere uyguland: Aile iz testi bu eitimi alan kii tarafndan ocuun ailesi ile olan atmalarn aa karmak, aileyi nasl algladn ve kendisini aile iinde nerede grdn renmek ve bu konuda sknts olan ocuklarla birebir ilgilenmek amac ile okullarda uygulanabilmektedir. 2) KURAMSAL TEMELLER ocuk Resminin Ksa bir Tarihesi ocuk sanatna olan ilginin 1885-1920 yllar arasnda olduka fazla olduu bilinmektedir. Bu dnemde birok deiik lkede kendiliinden izilmi olan ocuk resimlerini biriktirme, onlar betimleme ve snflandrma almalar grlmtr. ocuk resmiyle ilgili yaplan ilk aratrmalarn elde etmi olduu en byk baar, ocuk resminin geliim aamalarn temel alarak snflandrma giriimidir. Kerschensteiner (1905) Almanyadaki okul ocuklarnn binlerce resmi zerinde yapt inceleme sonunda yalar da gz nnde bulundurarak temel kategoriye ulamtr. Rouma (1913) okul ocuklarnn resimlerini zaman iinde incelemi ve insan figrnn resmedilmesinde birbirinden farkl 10 evre belirlemitir. Bu ilk snflandrmalarn en nemlisi Luquet (1913, 1927) tarafnda yaplmtr. Luquetin 5 geliim evresinden oluan snflandrmasnn nemi, ksmen birletirici bir kuram iermesinden, ksmen de Piagetin daha sonraki almalarn etkilemesindendir. 1940tan sonra ocuk resimlerine kar yeni bir ilgi domaya balad. Bu ilgi, ocuklarn resimlerine, duygularn ve gdlerini yansttklar varsaymndan kaynaklanmaktayd. 1951li yllarda ise testlere olan ilginin artmasna paralel olarak ocuun iziminin onun zihinsel ve duygusal durumuyla ne lde ilikili olduu aratrlmaya baland. zellikle son 15 ierisinde izimler, bilisel srelerin bir rn olarak bilgi-ileme temelinde deneysel yntemlerle incelenebilmitir. ocuk Resmine likin Grler ocuun dnyasnda resmin dier sanat etkinliklerinden daha zel bir yeri vardr. Bu konuda uzmanlar farkl deerlendirmeler ve tanmlamalar yapmlardr. ocuklarn bu etkinlikten aldklar doyumu ocuk resmi ile ilgili pek ok kuram farkl biimlerde aklamaktadr. Ancak resmin yaplma nedenleriyle ilgili ayrntl incelemelerde bulunan ve

aratrmalar uzman says olduka azdr. Geleneksel grlerin bir ksm, ocuklarn izimlerini zihinsel kavramlarla aklarken, bir ksm da gdlere ve izimim duygular ifade eden ynne arlk vermektedir. ocuk resmine kuramsal adan bakan grler yle zetlenebilir: i. Geliimsel yaklamlar: Bu yaklam ocuun neden izdii sorusuna, oyunu aklamaya alan kuramlar kullanarak cevap vermeye almtr. Piagetin resim ve zihinsel gelimeyle ilgili grleri, geliimci yaklamlarda ar basmaktadr. Resmi, ocuun dnyay gelien bir biimde zihninde temsil ettii yolundaki kuramnda kullanmtr. izimi sembolik oyun ve zihinsel imgelerle aklar. Ona gre izimler, zihinsel imgenin kat zerine yansmas olarak grmektedir. G.H. Luquet (1927), ocuklarn izimlerini daha ilk yalarndan itibaren ele alarak, ocuk resimleri araclyla onlarda ilenebilecek geliim evrelerinden sz etmitir. Luquetin Saf karalama, Yorumlu karalama, Baarsz gerekilik, Zihinsel gerekilik, Grsel gerekilik adn verdii bu gelime evreleri klasik bir nitelik tamaktadr. ii. Projektif yaklamlar: ocuk resmini kliniksel yanstmac yaklamlarla aklayan kuramlarn temelinde psiko-analatik kuram gelir. Psiko-analatik kuramn resim yapma gdlenmesine (motivasyon) bak alarndan biri de, bilinaltnda yatan istek ve duygularn resimde saklanm biimde de olsa anlatld, resmin tehlikeli olabilecek ve bastrlm olarak tanmlayabileceimiz duygularn zararszca dklebilecei bir gvenlik spab grevini yapt dncesidir. Resmin bastrlm duygularn artlmasn (katarsis) salayabileceini sylemektedir. iii. Sanatsal (Artistik) yaklamlar: Kellogg(1970) ocuun resimden ald zevki motor ve grsel zevk olarak ikiye ayrmtr. ocuklarn ilgi ekici temel biimlerin resimlerini izdiklerini savunmutur. Ayrca doutan gelen ve evrensel olan bir grsel dzenin varlndan bahsetmitir. Kellogg ocuun sanatsal geliimini temal dnem dorultusunda incelemektedir. 1) Anlamsz, basit karalamalar dnemi 2) Belirgin ekiller dnemi 3) Anlaml ekiller dnemi iiii. Sembolik yaklamlar: Gibson(1979) izimin algnn kaydedilmesi sreci olduunu, ancak algnn, retinal grntnn bir kopyas olmadnn bilinmesi gerektiini ileri srmtr. ocuk baz izimlerinde objenin kendisini deil, sembolik yansmasn resmetmektedir. O, yan yana izdii iki daireden biri iin ba dieri iin vcut derken aslnda birbirinin ei olan bu dairelere iki ayr anlam yklemektedir. ocuun realist olmaktan ok simgeselliini vurgulayan Sully gibi Goodmana gre de baz izimler tamamen simgeseldirler. Goodman bir resmi oluturan iaretlerin dilde, semboller olarak yorumland zerinde durmutur. Resimler, nesnelerin simgelenmesinden baka dncelerin ve duygularn aklan eklidir. Resimdeki ierik yaanm bir deneyimi yanstr. Resim yalnzca yapsal tipi, karakteri ya da zekay yanstan bir yapt deil, ayn zamanda gemiteki ya da imdiki yaanm eleri ieren tam bir kiiliin yansmasdr. (E.Pignon; 1966) her resim sembolik bir bilmece olarak znenin duygusal halini, onun bilind hareket etme ya da cevap verme biimini ifade eder. (F.Dolto Marette; 1948). Marette gre, resimde rastlant yoktur. Bir resmi zmlemek demek, mekann kullanl biiminde, izilen her objede, grnr ieriinden baka bir anlam aratrmak, kiiliin derinliklerini anlatan sembolleri ortaya karmak demektir. Selfe (1983) izimin amacnn, grsel ve duygusal deneyimlerin ocuu tatmin edecek biimde sembolize edilmesi olarak sylemitir. Gardner (1980) izimin sebebini duygular ifade etmek olduunu aklamtr. Lowenfeld ise kendini sanatla ifade etmenin en byk bir tatmin saladn ve bunun resim yapmann en nemli nedeni olduunu ifade etmitir.

Bu grlerden de anlalaca gibi otoriteler, ilgi ve deneyimlerini sembolize ve ifade edebilecei resimler retmenin ocuu tatmin ettii grnde birlemilerdir. OCUK RESMLERNDE GELM AAMALARI 1-KARALAMA DNEM (1-4) YA: ocuklar bu yalar arasnda gelii gzel izimler yaparlar. Resimler daha ok oyun amaldr. izgiler, tren ray vb.dir. 2-EMA NCES DNEM(4-7)YA: ya ocuu tipik yuvarlak kafa izebilir. nsan iz deince ba ve ayaklar olan insan izebilirler. Yz hatlarn belirleyebilir. Drt ya ocuu kollar ve bacaklar olan p adam izebilirler. Be yandaki ocuunun yapt insan ve evler daha belirgin olmaktadr. Alt ya ocuunun yapt resimler de artk yava yava konuda vardr. Resimlerde yer zemini izgisi mevcuttur. Resimlerde saydamlk da vardr. rnein ev izimlerinde evin iindeki eyalarnda iziliyor olmas gibi. RENKLERN ANLAMLARI (4-7) YA ARASI: Drt be yalarndaki ocuklar genelde renk ayrm yapmadan resmi boyarlar. Bu yalarda ana ve ara renkleri renebilirler. Mutlu resimlerde genelde sar renk, zntl resimlerde genelde kahverengi renk daha arlktadr. Unutulmamaldr ki ocuk hangi rengi seviyorsa ,resimlerde arlk o renge dorudur. Resimlerde arlk krmz renkse iddiacl ve saldrganl temsil eder. Pembe,sar,turuncu......gibi scak renkleri seen ocuklar sevecen,uyumlu,ibirliki......dir. Siyah,mavi,yeil,kahverengi gibi souk renkleri seen ocuklar, baskc aile ortamnda yetien iddiac,ekingen,glkle kontrol edilen,uyumsuz,gerek duygularn bastran .... ocuklar temsil edebilir. 3-EMATK DNEM (7-9) YALAR ARASI: Resimler daha belirgin ve ayrntldr. lk bakta resmin ne olduu kolaylkla anlala bilinir . Resimler daha gerekidir. Resimde mekansal iliki vardr. ocuklar yer izgisi kullanrlar. Yer izgisi ocuun kendisi ve evresiyle olan ilikinin boyutunu temsil eder. Bu dnemde kubak resim izimleri arlktadr. 4-GEREKLK DNEM (9-12)YALAR ARASI: Bu dnemde resimlerde daha ayrntl izimler ve gereki bir yaklam grlr. Resim konularnda kzlar ve erkekler arasnda farkllklar gzlemlenir. Kz ocuklar daha ok bebek resmi,portreler,elbiseler...erkek ocuklar ise araba,gemi,uak...izerler. Resimleri beenmeme , ar hassasiyet ve kendini ifade gl grlr. 5-DOALCILIK DNEM(12-14)YALAR ARASI: Nesneler orantldr. Resimler perspektiftir. Yakn evrede grd objelerin orantlarn,boyutlarn ve derinliklerini izgileriyle yanstmaya alr. Renkleri ise en iyi ekilde kullanrlar. 3) UYGULAMASI: ocuklara Pastel boya ve izgisiz kat verilir . Resim yapmak iin gerekli olanaklar verilen ocua;Ailenin resmini iz. talimat verilir. Zaman kstlanmamtr. ocua diledii gibi alma zgrl tannr. Resim bitene kadar hibir yorum yaplmaz ve resim yorumlama anahtar ile yorum aile ile grtkten sonra yaplr . 4) TESTN UYGULANMASINDA DKKAT EDLECEK HUSULAR: Tm test sresince denek dikkatle gzlenir. Aileyi oluturan bireylerin kada dkl sras belirlenir. izim annda resme ve resimdeki kiilere ilikin syledii szler , mrldanmalar, anlaml davranlar, kendisine fark ettirilmeden kada geirilir. izimin bitiminde, katta yer alan kiilerin adlandrlmas denekten istenir. 5) TESTN YORUMLANMASI: Testin yorumlanmas fazla karmak deildir. Ancak tm projektif testlerde olduu gibi, yorumcunun objektif gr sahibi olmasn gerektirir. Elde

edilen sonular tekrar tekrar gzden geirilmeli, kesin bir yargya varmadan nce genel bir deerlendirme yaplmaldr. Aile resimlerinde yer alan bireyler, ya bir, ya da iki yatay dizi iinde sralanrlar. ocuun aile iinde en ok deer verdii kiiler en n sralarda yer alrlar. kinci derecede nem tayanlar ise, arka planda bulunurlar. Bazen bir nc sra oluturulur ki , bu daha ok kalabalk aileye sahip ocuklarn resimlerinde grlr. Btn bunlardan baka, kada izili sras da, bireylerin ocuk iin tad nemi belirleyen bir deer tar. ocuk ounlukla, aile iinde kendine rnek ald kiiyi ilk olarak ve genellikle sayfann en soluna izer. Bu ayn zamanda bir onur basama saylabilir. Kalabalk ailelerde en son olarak izilen kii, genellikle sayfann en sana yerletirilir. Bu ou kez ocuk iin en az deer tayan aile bireyidir. Kimi kere sayfaya yerletirme ii kark bir sra izler. Byle durumlarda resimlerin yapl srasn belirlemek nem tar. Aile bireyleri normal olarak gerekte sahip olduklar boy orantlaryla resimde yer almaldrlar. ocuk aile iinde att kiileri deiik biimlerde da vurur. Kimi kere bunlar aile boy orantsnda uymayacak ekilde klterek, sayfann en arkasna atar. Kimi kere ise ok irkin izer veya baz elerini, kollarn bacaklarn eksik brakr. atma eer ok bykse ona resimde hi yer vermeyebilir. Buna karn, ocuun kendinin resimde bulunmay, her zaman ailesi ile att anlamna gelmez. atmay glendirecek baka bir bulgu yoksa bu bir ressamn yapt resme kendini katmayndaki objektivizm olarak kabullenilmelidir. Yargya varabilmek iin konu zerinde derinlemesine aratrma yapmak gerekir. ocuun aile iinde kendine verdii yer de byk anlam tar. Kiiler, ocua uzaklk ve yaknlklaryla da nem kazanrlar. Boya kalemlerinin kullanl biimi de, ayn sembolik deerler asndan yoruma tabi tutulur. Resimde zenle boyanan kii, denein en ok deer verdii kii olarak kabul edilir. irkin boyanan veya boyanmadan braklanlar daha az bir neme ve deere sahiptirler ocuk gznde. KLK VE YAKIN EVRE ZELLKLERNE GRE OCUK RESMNN DEERLENDRLMES BAKALARIYLA LKNN BR GSTERGES OLARAK RESM 1.letiim Kopukluu Yakn evre ilikilerini konu alan resimlerde aka ifade edilen eylerin tesinde izimlerin yle biim ve ierik zellikleri vardr ki, bunlar ocuun duygu ve tutumlarn simgesel olarak anlatr. Aile yelerinin resmini izerken, bu zellikler bilincinde olmakszn da vurulur. Bu zelliklerin yorumlanmas, yzeysel yapnn,altta kalan daha byk gerekliin rtsnden baka bir ey olmadna inanan uzman iin byk nem tar. Kendilerini dlanm hisseden ocuklarn resimlerinde ou zaman ocuun kendini grubun dnda brakt grlr. Yaltlanmlk duygular ayrca uzaklkla, psikolojik(ruhsal) alan gereksinmesiyle de ifade edilebilir; bu durumda ocuk kendisini, ana-babasndan araya bir eya yerletirerek syrr. Aile iindeki iletiim yetersizlii bazen de aile konulu bir resimde aile bireylerinin izilmemesi eklinde ifade edilebilir. Ailede salkl iletiim ortamna sahip olmayan ocuk resminde anne baba ocuk figr yerine anne, baba ve ocuk szlerini yazmakla bu durumu ifade edebilir. letiimin salkl olmamas, bazen de resme kompartmanlatrma eklinde yansr. Kompartlanmatrma, ailenin bir yesinin dierinden ayrlmasn gsteren bir kavramdr; bylece ereveyle snrlanan her bir ye bir kutu iinde yerletirilmi olur. Bu iletiim eksikliini ve yaltlmlk duygularn ifade eder. 2. Anne Baba Figrn Abartarak izme

Baskn nitelikteki anne ya da baba , bedensel bykl ne olursa olsun genellikle dier aile bireylerine oranla daha byk izilir. Ancak baz durumlarda anne figrn zenle izmesi ona duyulan hayranlndan da kaynaklanabilir. Bu nedenle yorumun doru yaplabilmesi, aileyle ilgili ayrntl bilgi edinilmesine byk lde baldr. 3. Karde likileri ve Karde Kskanl Kardein varln kabul etmeme ya da karde kskanln dile getiren resimlerde; ocuk ailenin tm bireylerini resmetmesine karn kendine yer vermeyebilir. Ya da ocuk kendisini anne ve babasyla izmesine karlk kardelerini izmeyebilir. ocuk tm aile bireylerinin gzlerini belli bir yne doru izip, kendi gzlerini ise ilgi oda olan kardeine ynelterek kskanlk duygusunu ifade edebilir. ocuk aabeyini kk, kendini byk izerek aabeyi ile rekabetine ilikin duygularn dile getirebilir. 4. Yitirilen Babay Konu Alan Resimler lm babay temsil eden figrdeki gzler ve azn ailenin dier yelerinkinden farkl resmedilebilir. YAKIN EVRE ZELLKLERNN YANSIMASI OLARAK RESM 1.Paralanm Aileden Gelen ocuklarn Resimleri Resim bize sadece ocuklar hakknda birtakm bilgiler vermekle kalmaz, ayn zamanda onlarn dnce yaplaryla kendi aralarnda ve yetikinlerle olan ilikilerindeki problemleri zme biimlerini de yanstr. Paralanm aileden gelen ocuklar, resimlerinde iinde bulunduklar ortamdaki mutsuzluklaryla zlemlerini dile getirmeye alrlar.Paralanm aile ortam, deiik yalardaki ocuklar farkl biimlerde etkilemektedir. Anne babann ayrlmas sonucu ocuklarda grlen ksa sreli etkiler yle zetlenebilir; OCUUN YAI OCUUN TEPKLER Okul ncesi Dnem ocuklarnda azalma,bunalm 6-10 yalarndaki ocuklarda grnts renme problemleri Anne babaya kar fkeli ve dmanca tavrlar Anne baba tarafndan unutulma endiesi Cinsellik ve bamszlk konularnda olgunlamam ergenlik ilgileri Dk okul baars zellikle matematikte dk baar Dk zeka blm Anne babaya kar gelitirilen fkeli ve dmence Daha nceki ilkel davran biimlerine geri dn Ar ilgi ve yardm istei Anne baba ayrlnda ocuun kendini sulamas Gvensizliin balamas,benlik saygsnda

Ergenlik dnemindeki tavrlar Genlerde

Bunalm grnts Dk okul baars zellikle matematikte dk baar Utanma Gelecekteki ekonomik durumlarnn ktleeceinden endielenme. Paralanm aileden gelen ocuklar ya dzeyine, geliim zelliine, anne babann kendisine gsterdii zaman ve ilgiye kout olarak farkl ekillerde etkilenirler.

Paralanm aileden gelen ocuklar, dk karma,huzursuzluk, ar hareketlilik gibi davran bozukluu gsterebilirler. 2. Aile indeki Basky Dile Getiren Resimler Bu resimlerde ocuk srekli dayak yedii anne ya da babasnn sol elini daha uzun izebilir. Tikler, sknt, huzursuzluk belirtileri, ev iinde anneye ynelik saldrganlk gibi davran bozukluklar gzlenebilir. 3.Salksz ve Huzursuz Aile Ortamn Yanstan Resimler ocuk aile bireylerinin tmn kat iinde kck bir mekana siyah renkle resmederek , iinde bulunduu mutsuz ortam ifade etmeye alabilir. ocuk aile resmi olarak bir kendisini bir de bo bir insan figrn resmederek yalnzln ve problemini dile getirebilir. OCUK RESMLERNN GENEL OLARAK YORUMLANMASINDA DKKAT EDLMES GEREKEN HUSUSLAR ocuun bize kendisini yanstmas ve olaylar hakknda duygu ve dncelerini ifade etmesinde,yaln bir anlatm arac olan resmim nemi byktr. Resim etkinliinin ayn zamanda szsz dili oluturmas ve bu yolla anlatmn kolay olmas, ya ve kiilik zellikleri nedeniyle szl iletiim kurmakta glk eken ocuklar tanmada da nemli bir tehis arac olmasn salamaktadr. ocuk resimlerini yorumlarken ,dikkat etmemiz gereken baz nemli noktalar bulunmaktadr. Tek resimden yola karak yapacamz bir deerlendirme bize hatal sonu verebilir. ocuun dier resimlerine de dikkat etmeli ve toplu bir deerlendirme yaplmaldr. Resim deerlendirmesine balamadan nce ocuun genel tutum ve davranlarn ,iinde yaad psikolojik sosyo-kltrel ve ekonomik durum,arkadalaryla kardeleriyle ilikileri,okul ve aile ii ilikileri ocuun yan,cinsiyetini,ailede kanc ocuk olduunu varsa uyum ve davran sorununun trn, ailesinin genel zelliklerini,okul baarsn,ocuk hakkndaki genel izlenim ve grnm ,dier nemli zellikleri de gz nnde bulundurulmaldr. Resim ayn zamanda renilen bir davrantr. Resim izmede retmen faktr de nemlidir. ocuklar resim izmeyi kendi kendilerine,ailelerinden,retmenlerinden veya arkadalarndan renebilirler. Konu seimi yapmadan 'Hadi bakalm bize bir resim iz' dediimizde ,ocuk ilgi ve ihtiyalar dorultusunda iinde yaad psikolojik duruma ve hayal gcnn de etkisiyle resim izebilir.Serbest konu verdiimizde ocuun izmi olduu resimdeki tema da ok nemlidir. Unutulmamaldr ki, resim deerlendirilmesi projektif bir tekniktir.Yorumlar, yorumlayana gre deikenlik gsterebilir. GEERLK GVENLRLK: Aile resmi iz testinin standart bir test formunun bulunmamas, yorumlarn kiiden kiiye deiebilmesi geerlik ve gvenilirliinden sz edilmesini gletirmektedir. Genel olarak aratrmaclar izim testlerinin kullanmna pheyle bakmaktadrlar. Yorumlama ilkelerinin geerlii ile ilgili olarak yaplan almalarda bu durum desteklenmemitir. Baz deneklerin artistik becerilerinin sonucu etkiledii dnlmektedir.