1 GR Labcenter Elektronics firmasnn bir rn olan PROTEUS program ISIS ve ARES olmak zere iki alt programdan oluur.

ISISta elektronik devre izimi gerekletirilirken, bunun yannda devrenin analizi de yaplabilmektedir. ARESte ise ISISta izilmi olan devreler ARES ortamna aktarlmak suretiyle bask devre izimi gerekletirilebildii gibi manuel olarak da bask devre izimi yaplabilmektedir. PROTEUS 6.2 SP 5 KURULUMU Proteus 6.2 SP 5 CDsini CD srcsne yerletirilir. CDyi yerletirdikten sonra CD ierisinde bulunan ProSis isimli kurulum dosyas altrlr. Gelen pencereden Password yazan ksma CD ierisinde bulunan ifre girilir ve ardndan Next butonuna baslr. Gelen pencerede Next butonuna basmak suretiyle ileme devam edilir. Bunun ardndan gelen pencere kullancya PROTEUS 6.2 SP 5in kurulaca hedef klasr deitirme imkan sunmaktadr. Varsaylan hedef klasr C:\Program Files\ Labcenter Elektronics\ Proteus 6 Professionaldr. Next butonuna basarak bu adm getikten sonra gelen pencereden yklemek istenilen bileenler seilebilir. Bileenleri setikten sonra Next butonuna baslr. Bu noktada u ana kadar yaplm olan ilemlerle ilgili bir deiiklik yapmak iin Back butonuna, programn kurulumuna balamak iin ise Install butonuna baslr. Bundan sonra program dosyalar bilgisayara kopyalanmaya balayacaktr. Bu ilem bittikten sonra Finish butonuna baslarak programn kurulumu tamamlanr. Programa ait ksa yollar Balat mensndeki Programlar klasrnn altndaki Proteus 6 Professional ierisine eklenmi olacaktr. ISIS ISIS programn balatmak iin Balat mensnden Programlar Proteus 6 Professional ve ardndan ISIS 6 Professional seilir. Bu ilemi takiben ISIS editr yklenecek ve alacaktr.

2 ISIS altnda ekil 3.1deki ekran karnza gelir.

ekil 3.1. ISIS alma ekran Yukardaki ekilde ekrann en st ksm boyunca men ubuu ve bunun altnda komut ara ubuklar bulunmaktadr. Ayrca komut ara ubuklarnn altnda da mod seim ara ubuu yer alr. Mavi izgilerle snrlandrlm en byk alan alma alandr. Ekrann sol st kesinde bulunan ve daha kk olan alan ise alma alan klavuzu olup tm izimin basitletirilmi bir ekilde grntlendii blgedir. Bu ksmda mavi izgilerle snrlandrlm alan geerli tabakann snrlarn, yeil izgiyle snrlandrlm alan ise alma alanndaki tabakann o an iin grlen ksmn grntler. alma alan klavuzu penceresi nesne seim penceresinden seilen her yeni elemann n izlemesini yapmak amacyla da kullanlr. alma alan klavuzunun hemen altnda bulunan alan ise nesne seim penceresi olarak adlandrlr

3 ve eleman, sembol ve dier ktphane nesnelerini semekte kullanlr. Ayrca ekrann sa alt kesinde fare imlecinin bulunduu mevcut konumu gsteren koordinat ekran bulunmaktadr. Bu ekranda okunan deerler inch veya metrik cinsten ayarlanabilir. Sol alt kede ise ynelim ara ubuu bulunmaktadr. 3.1. Ara ubuklar Dosya Ara ubuu

ekil 3.2. Dosya ara ubuu

Create a new design, Yeni alma sayfas amay salar. Load a new design, Mevcut alma sayfasn yklemeyi salar. Save current design, Geerli almay kaydetmeyi salar. Import ISIS section file, Mevcut bir ISIS blge dosyasndan alnt yapmay salar. Export tagged objects to section file, alma alanndaki iaretlenmi nesneleri ISIS blge dosyasna aktarmay salar. Print or plot design, almann kt ile ilgili eitli ayarlarnn yaplmasn ve kt alnmasn salar. Mark area to be printed, alma alannn belirli bir ksmn yazdrmak amacyla yazdrlacak blgenin seiminin yaplmasn salar.

4 3.1.2. Grnm Ara ubuu

ekil 3.3. Grnm ara ubuu

Redraw editing and overview windows, alma alan ve alma klavuzunun ieriinin yeniden izilmesini salar. Enable/disable grid dot display, alma alanndaki gridlerin grnp grnmeyeceini belirler. Enable/disable manuel origin specification, alma alannda yeni bir orijin noktas belirleme imkan salar. Recentre the display, alma alannn grntlenen ksmn, seilen noktay merkez alarak yeniden grntlenmesini salar. Increase magnification, alma alannn grntsn merkez referansl olarak bytmeyi salar. Decrease magnification, alma alannn grntsn merkez referansl olarak kltmeyi salar. View entire sheet, alma alannn tamamnn grntlenmesini salar. View selected area, alma alannda fare ile seilen blgenin bytlmesini salar. 3.1.3. Dzen Ara ubuu

ekil 3.4. Dzen ara ubuu

Undo last operation, Yaplan ilemin geri alnmasn salar. Redo the last undone operation, Gelinen bir nceki konumdan ileri gitmeyi salar. Cut the specified items to the clipboard, alma alan zerinde seilen ksm keserek panoya aktarlmasn salar. Copy the specified items to the clipboard, alma alan zerinde seilen ksm kopyalayarak panoya aktarlmasn salar. Paste the specified items from the clipboard, Panoda bulunan ksm alma alanna kopyalamay salar. Copy tagged objects, alma alan ierisinde seilen bloun kopyalanmasn salar. Move tagged objects, alma alan ierisinde seilen bloun tanmasn salar. Delete tagged objects, alma alan ierisinde seilen bloun silinmesini salar. Pick or update device/symbol, Ktphanede bulunan mevcut elemanlar seilen zellikler erevesinde isimle arlmasn, seilen elemann eleman seim penceresindeki listeye eklenmesini ve ayn isme sahip bir eleman mevcutsa seilen elemann bununla yer deitirmesini salar. From tagged graphics/pads into device and place in library, alma ekran zerinde 2D grafikler ve eleman pinleri vastasyla meydana getirilmi ve fare ile iaretlenmi ksmn belirlenen ktphaneye bir eleman olarak derlenmesini yani yeni bir eleman oluturulmasn salar. Launch the Visiul Packaging Tool, Seilen elemann ktphane bilgilerinin grntlenmesini salar.

Break tagged object(s) into primitives, Seilen eleman pin ve grafikler gibi bileenlerine ayrlmasn salar. 3.1.4. Yerleim Ara ubuu

ekil 3.5. Yerleim ara ubuu

Enable/Disable real-time snap, Aktifken imle pin sonu veya hatta yakn bir yere getirildiinde nesne zerine konumlandrlmasn salar. Enable/Disable wire auto-router, Aktif iken her balantnn izleyecei yolu tam olarak izimine gerek kalmadan, hattn gidecei son noktay gstermenin, izimin yaplabilmesi iin yeterli olmasn salar. Search and tag components with matched property values, zellik atama aracnn blgesel veya genel iaretleme seenekleri tarafndan gerekletirilen daha sonra ki ilemler iin nesnenin zel gruplarnn seiminin kolaylatrlmasn salar. Arama kriterlerine uyan nesneleri bulur ve onlar iaretli hale getirir. General property management tool, Eleman zelliklerinin ynetimini salar. Create a new root sheet, Yeni bir yol katman oluturulmasn salar. Remove current sheet, Oluturulan katmanlar arasndan geerli olan katmann kaldrlmasn salar. Goto specific root or hierarchical sheet, Oluturulan katmanlar arasnda gei yaplmasn salar. Enter sheet of object pointed at, Ana katmandan dier katmanlara gei yaplmasn salar.

Leave current sheet and return to parent, Dier katmanlardan ana katmana gei yaplmasn salar. Generate bill of materials report, erik ve dzenleme hakknda daha geni bir dzenleme ve kontrol iin tasarm iindeki elemanlarn listesinin yaplmasn salar. Generate electrical check report, Elektriksel hata denetim raporunun grntlenmesini salar. Generate netlist and switch to ARES, izilen emann balant listesinin oluturulmasn ve ARESe aktarlmasn salar. 3.1.5. Mod Seim Ara ubuu Main Mod

ekil 3.6. Main mod

Component, Eleman seimi ve ktphane bileenlerinin ynetimini salar. Junction dot, Birleim noktalarnn belirlenmesini salar. Wire label, Balant hatlarnn isimlendirilmesini salar. Text script, alma ekran zerine yaz yazlmasn salar. Bus, Birden fazla telin tek bir hatm gibi gsterilmesini salayan veri yolu izimlerinde kullanlr. Sub-circuit, Hiyerarik dizaynlarda port balant noktalarnn belirtilmesini salar.

Instant edit mode, mlecin seim moduna alnmasn salar. Aygtlar

ekil 3.7. Aygtlar

Inter-sheet terminal, Alt balant terminal elemanlarnn belirtilmesini salar. Device pin, Eleman pin eitlerini ierir. Eleman oluturulmas srasnda kullanlacak pinler buradan seilerek yerletirilir. Simulation graph, Matematiksel analizler iin grafikler oluturulmasn salar. Tape recorder, Kayt cihazn ierir. Generator, eitli sinyal jeneratrlerini ierir. Voltage probe, lmlerde kullanlmak zere voltaj probunu ierir. Current probe, lmlerde kullanlmak zere akm probunu ierir. Virtual Instruments, l aletlerini ierir. 2D Grafik

ekil 3.8. 2D grafik

2D graphics line, alma alan zerinde izgi izilmesini salar. 2D graphics box, alma ekranna dikdrtgensel ekiller izilmesini salar.

2D graphics circle, alma ekranna dairesel ekiller izilmesini salar. 2D graphics arc, alma ekranna yay ekilleri izilmesini salar. 2D graphics path, alma ekranna serbest ekiller izilmesini salar. 2D graphics text, alma ekranna yaz yazlmasn salar. 2D graphics symbol, alma ekranna sembol yerletirilmesini salar. Markers for component origin, Elemanlar iin merkez noktas belirlenmesini salar. 3.1.6. Ynelim Ara ubuu

ekil 3.9. Ynelim ara ubuu

Set rotation, aretlenmi olan eleman yada elemanlar 90 saa evirir. Set rotation, aretlenmi olan eleman yada elemanlar 90 sola evirir. Orientation edit box, Dndrme ilemi iin kullanlacak olan ann girilmesini salar. Ancak girilebilecek olan alar dik a deerleri ile snrldr. Horizontal reflection, aretlenmi olan eleman yada elemanlarn yatay olarak aynalanmasn alar. Vertical reflection, aretlenmi olan eleman yada elemanlarn dikey olarak aynalanmasn salar.

10 3.2. ISIS Menleri 3.2.1. File Mens

ekil 3.10. File mens 3.2.1.1. New Design Yeni alma sayfas amay salar. 3.2.1.2. Load Design Daha nceden oluturulmu olan alma sayfalarnn ekranda grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki L tuu ile ilikilendirilmitir.

11 3.2.1.3. Save Design Yaplan almay kaydetmeyi salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki S tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.1.4. Save Design As Yaplan almay farkl isimle kaydetmeyi salar. 3.2.1.5. Import Bitmap Mevcut Bitmap uzantl dosyann arlmasn salar. 3.2.1.6. Import Section Mevcut ISIS blge dosyasnn arlmasn salar. 3.2.1.7. Export Section alma ekrannda seilen blm ISIS blge dosyas olarak kaydetmeyi salar. 3.2.1.8. Export Graphics Yaplan almay Bitmap, Metafile, DXF, EPS yada vektr dosyas olarak kaydetmeyi salar. 3.2.1.9. Print Yaplan almay yazdrmay salar. Print komutu kullanldnda ekil 3.11deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Diyalog kutusunun sol st kesinde bulunan printer komutu yazc ayarlarnn dzenlenmesi amacyla kullanlr. Bunun hemen

12 altnda yer alan filename komutu ise yazdrlacak olan dosya ad ve yolunun belirlenmesini salar. Diyalog kutusunun sa st kesinde yer alan options ksmnda bulunan colour seeneinin yanndaki iaret kutusu iaretli iken ktlar renkli olarak alnr. Bunun hemen altnda yer alan labcenter plotter driver seeneinin yannda bulunan iaret kutusu iaretli iken ISIS tasarmn plotterda izilmesini salar. Bu zellik kt aygt olarak plotter belirlendiinde kullanlabilirdir. Scope ksmnda ise alma alannn seilen ksmnn, geerli grafiin, geerli katmann yada tm katmanlarn ktsnn alnmasn salayan seenekler bulunmaktadr. Scale ksmnda ktya ilikin leklendirme ilemleri gerekletirilir. Bu seenek sayesinde rnein A2 boyutunda hazrlanm olan bir tasarmn ktsnn A4e alnabilmesi salanr. Rotation ksm ise tasarmn kts alnrken yatay yada dikey olarak baslmasn salar. Varsaylan olarak yatay basm seenei aktiftir. Compensation ksm grafiin tam olarak leklendirilmesi iin kullanlr. Bu alanda belirtilen X ve Y deerlerine gre tasarmn kt zerinde ki konumu daha kesin bir ekilde belirlenir. Print to files ksm, tasarmn belirlenen konumdaki bir dosyaya yazdrlmas amacyla kullanlr. Copies ksmnn yannda bulunan alanda belirlenen sayda kt alnr.

13

ekil 3.11. Print design diyalog kutusu 3.2.1.10. Printer Setup Ykl bulunan yazc ile ilgili ayarlarn yaplmasn salar. 3.2.1.11. Set Area alma alannn belirli bir ksmn yazdrmak amacyla yazdrlacak blgenin seiminin yaplmasn salar. 3.2.1.12. Exit Programdan kmay salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki Q tuu ile ilikilendirilmitir.

14 3.2.2. View mens

ekil 3.12. View mens 3.2.2.1. Redraw alma alan ve alma klavuzunun ieriinin yeniden izilmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki R tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.2.2. Grid alma alanndaki gridlerin grnp grnmeyeceinin belirlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki G tuu ile ilikilendirilmitir.

15 3.2.2.3. Origin alma alannda yeni bir orijin noktas belirleme imkan salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki O tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.2.4. X Cursor mlecin X eklinde grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki X tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.2.5. Snap Kilitleme seeneinin varsaylan olarak belirlenmi olan 10, 50, 100 ve 500 kilitleme deerlerinden birine ayarlanmasn salar. Bu ilemin ksa yollar seeneklere gre srasyla klavye zerindeki CTRL+F1, F2, F3 tular ile ilikilendirilmitir. 3.2.2.6. Pan alma alannn grntlenen ksmn, seilen noktay merkez alarak yeniden grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F5 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.2.7. Zoom In alma alann, orijin noktasn baz alarak yaknlatrr. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F6 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.2.8. Zoom Out alma alann, orijin noktasn baz alarak uzaklatrr. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F7 tuu ile ilikilendirilmitir.

16 3.2.2.9. Zoom All Yaplm olan tm yaknlatrma ve uzaklatrma ilemlerini iptal eder. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F8 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.2.10. Zoom to Area alma alannda fare ile seilen blgenin bytlmesini salar. 3.2.2.11. Toolbars Ara ubuklarnn ekranda grntlenip grntlenmemesinin ayarlanmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.13teki diyalog kutusu karmza gelecektir. ISISta o an iin grntlenen mevcut ara ubuklarnn yannda yer alan iaret kutular iaretli olarak grntlenir. Bu iaretlerden istenileni kaldrarak ilikili olan ara ubuunun grntlenmemesi salanabilir.

ekil 3.13. Toolbars diyalog kutusu

17 3.2.3. Edit Mens

ekil 3.14. Edit mens 3.2.3.1. Undo Yaplan ilemin geri alnmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+Z tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.3.2. Redo Gelinen bir nceki konumdan ileri gitmeyi salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+Y tuu ile ilikilendirilmitir.

18 3.2.3.3. Find and Edit Component alma alanndaki malzemeleri bulur ve ekrana gelen Edit Component diyalog kutusu vastasyla ilgili elemann zelliklerini deitirir. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki E tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.3.4. Cut to Clipboard alma alan zerinde seilen ksm keserek panoya aktarlmasn salar. 3.2.3.5. Copy to Clipboard alma alan zerinde seilen ksm kopyalayarak panoya aktarlmasn salar. 3.2.3.6. Paste from Clipboard Panoda bulunan ksmn alma alanna kopyalanmasn salar. 3.2.3.7. Send to Back Malzemelerin st ste gelmesi durumunda seilen malzemenin geride

grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+B tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.3.8. Bring to Front Malzemelerin st ste gelmesi durumunda seilen malzemenin nde

grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+F tuu ile ilikilendirilmitir.

19 3.2.3.9. Tidy Eleman seim penceresinde bulunan fakat alma alanna yerletirilmemi malzemeler ile alma alan darsna yerletirilmi olan malzemelerin temizlenmesini salar. 3.2.4. Library Mens

ekil 3.15. Library mens 3.2.4.1. Pick Device/Symbol Ktphanede bulunan ve arama kriterlerine uyan elemanlardan seilenlerinin eleman seim penceresindeki listeye eklenmesini, eer bu listede mevcut ise ktphanede kaytl olan hali ile deitirilmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki

20 P tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.16daki diyalog kutusu karmza gelecektir.

ekil 3.16. Pick device/symbol diyalog kutusu Diyalog kutusunun sol st ksmnda yer alan Name or text to search for alanna armak istenilen ktphane bileeninin ismi girilir. Aranlan elemann tam isminden emin olunmad taktirde girilen ismin ardndan * iareti kullanmak vastasyla uygun olan elemanlarn listelenmesi salanabilir. Bunun hemen altnda yer alan Matches ksmnda arama kriterlerine uyan elemanlar listelenir. Bu listede herhangi bir eleman zerinde fare ile sol tklandnda eleman Part Preview ksmnda grntlenir. Bu eleman zerinde tekrar fare ile sol tklanmas durumunda ise bu eleman nesne seiciye eklenecektir. Type ksmndan hangi eit nesne iin arama yaptrlaca belirlenir.

21 Match Names ksm arama ilemini yaplandrmakta kullanlr. Bu alandan Exactly seilirse elemann tam ismine gre, Begining with text seilirse girilen isim ile balayan elemanlar iin, Containing text seilirse ismi ierisinde girilen harfler bulunan, Ending with text seilirse de ismi girilen harfler ile biten elemanlar iin arama yaptrlr. Only Compare Digits ise kontroln sadece para ismindeki saylar iin yaplmasn salar. 3.2.4.2. Make Device Yeni eleman oluturulmasn salar. Bu ilem, ekrana gelen ve bnyesinde birden fazla sayfa barndran bir yeni eleman oluturma sihirbaz tarafndan gerekletirilmektedir. Bu sihirbazn ieriinden daha sonra yeni eleman oluturma ksmnda bahsedilecektir. 3.2.4.3. Make Symbol Yeni sembol oluturulmasn salar. Bu komut ile, grafik aralar vastasyla izilmi ve seili hale getirilmi olan bir nesne daha sonra da kullanlmak zere sembol olarak kaydedilebilir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.17deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Symbol name alanna oluturulacak olan yeni sembole verilecek olan isim girilir. Type ksmndan oluturulacak olan semboln eidi belirlenirken, Library ksmndan ise semboln kaydedilecei ktphanenin seimi yaplmaktadr.

22

ekil 3.17. Make symbol diyalog kutusu 3.2.4.4. Packaging Tool Seilen elemann klf yaps ile ilgili ilemlerin yaplmasn salar. ekil 3.18deki diyalog kutusu ile yeni oluturulan ve herhangi bir klfa sahip olmayan bir elemana klf atama ilemi gerekletirilebildii gibi bir veya birden fazla klfa sahip olan mevcut bir elemann klf zellikleri ile ilgili eitli deiiklikler de yaplabilmektedir. Diyalog kutusu zerinde bulunan Packagings ksm elemana atanan klf yada klflarn bir listesini grntler. Bunun hemen sanda yer alan Add komutu ile seili elemana yeni bir klf atama ilemi gerekletirilmekte, Rename komutu ile elemann sahip olduu klflardan herhangi birisi yeni bir klf ile deitirilebilmektedir. Default Package iaret kutusu iaretli durumda iken mevcut klflardan o an iin seili bulunan, ISISta hazrlanan tasarm ARESe aktarlrken varsaylan klf olarak belirleyecektir. Delete komutu elemana atanm bulunan mevcut klflarn silinmesini salamakta, Order komutu ise eer eleman birden fazla klfa sahip ise bu klflarn sralanmasn salar. Add Pin komutu belirlenen klf yapsna uygun olarak pin eklememizi salarken, Remove Pin komutu ise mevcut herhangi bir pinin silinmesi ilemini gerekletirir.

23

No.Of Gates alan ise bnyesinde birden fazla ayn zellie sahip para ihtiva eden (opamlar gibi) elemanlar iin para saysn belirtir. Hemen bunun yannda bulunan Gates (elements) can be swapped on the PCB layout? aret kutusu ARESte bask devre hazrlanrken bu paralar iin Gateswap zelliinin kullanlp kullanlmayacan belirler. Bunun hemen altndaki alanda ise elemanmzn pinleri ve bu pinlere ait pin numaras, pin eidi, pinin gizli olarak grntlenme durumu ve yine Gateswap zelliinde kullanlmak zere pinlerin ait olduu paralar gibi eitli zellikleri grntlenmektedir. Kullanlmayan (balanmam olan) pinler, NC Pins alanna aralarna virgl konularak girilir. Bu zellik, girilen pin yada pinlerin, klfn ekli grntlenirken belirgin bir ekilde gsterilmesini salar. Bu hataya izin vermemek asndan kullanl bir zelliktir. Swapable Pins alan, ARESte bask devre hazrlanrken kullanlmak zere Pinswap zelliinin kullanlabilecei pinlerin belirlenmesini salar. Bu pinler, pinlerin listelendii alandan seilerek Swapable Pins alannn hemen sanda yer alan Add komutu kullanlarak Swapable Pins alanna girilebilir, Remove komutu kullanlarak silinebilir ve Replace komutu kullanlarak ise deitirilebilirler. Use ARES Libraries iaret kutusu varsaylan olarak seili durumdadr. Klflar iin ARES ktphanesinin kullanlmasn salar. Bu ksm yalnz ARES haricindeki baka bir bask devre izim programnda kullanlmak zere tasarmlar gerekletirilirken seilmemi konuma alnabilir. Diyalog kutusunun sa alt ksmnda yer alan Assign Package(s) komutu, yukarda belirtilen deiiklikler onaylanarak, Cancel komutu ise deiiklikler onaylanmadan diyalog kutusundan k salar.

24

ekil 3.18. Package device diyalog kutusu 3.2.4.5. Store Local Object Oluturulmu bulunan bir nesnenin saklanaca ktphaneyi belirler. Bunun Make Device yada Make Symbolden fark yeni oluturulan bir elemann deil de mevcut bir elemann kaydedilmesini salamasdr. Bu ekilde mevcut bir nesne farkl bir ktphaneye farkl bir isimle kaydedilebilmektedir. 3.2.4.6. Decompose Seilen eleman bileenlerine ayrmay salar. Her eleman grafik nesneler, pinler vb. bileenlerden oluur. Decompose komutu, bileen zelliklerinin dzenlenmesi ve ardndan yeni bir eleman oluturulmas amacyla seili hale getirilmi olan elemann bu bileenlerine ayrlmasn salar.

25 3.2.4.7. Compile to Library Seilen eleman istenilen ktphaneye derlemeye yarar. ekil 3.19daki diyalog kutusunun ortasnda yer alan geni alanda mevcut ktphaneler listelenir ve elemann derlenecei ktphane bu alandan seilir. Process All Sheets In The Design ksm iaretli iken seilen elemann ksmlarn ieren tm katmanlar belirtilen ktphaneye kopyalanacaktr. Hide Component Properties ksm seili iken derleme ilemi esnasnda eleman zellikleri gizlenecektir. Hide Pin Numbers ksm iaretli iken derleme ilemi esnasnda elemann pin numaralar gizlenecektir.

ekil 3.19. Compile to library diyalog kutusu

26 3.2.4.8. Autoplace Library Seilen ktphaneye ait bileenlerin alma ekran zerinde otomatik olarak yerletirilmesini salar. Diyalog kutusunun ortasnda yer alan listeden istenilen ktphane belirlenir. Show Properties seeneinin yanndaki iaret kutusu iaretli iken yerletirilecek olan elemanlara ilikin btn zellikler de grntlenir.

ekil 3.20. Autoplace diyalog kutusu 3.2.4.9. Verify Packaging Seilen elemanlarla ilgili klf bilgilerini dorular. Eer eleman klf ile ilgili bir hata yoksa bunu belirten bir mesaj ekrana gelecektir. 3.2.4.10. Library Manager Eleman ktphaneleri ve ierikleriyle ilgili ilemler gerekletirilir. ekil 3.21deki diyalog kutusunun sol st ksmnda yer alan Source ksmndan kaynak ktphanenin seimi yaplr. Bunun hemen altnda bulunan alanda ise seilen ktphaneye ait bileenler grntlenir.

27

ekil 3.21. Library manager diyalog kutusu Diyalog kutusunun sa st ksmnda yer alan Destin ksmndan hedef ktphane seimi yaplr. Bunun hemen altnda bulunan alanda ise seilen ktphaneye ait bileenler grntlenir. Order komutu kullanlarak ktphanelerin listede grntlenme sras deitirilmesi salanr. Select All ve Unselect All komutlar ile ktphane bileenlerinin srasyla, tmnn seilmesi veya tmnn seilmemi hale getirilmesi ilemleri gerekletirilir. Copy Items, Move Items komutlar ile srasyla, seilen elemanlarn ktphaneler arasnda kopyalama ve tama ilemleri gerekletirilir. Seilen elemanlar Delete Items komutu ile ilgili ktphaneden silinirken, Rename Item komutu ile yeniden adlandrlabilirler. Information komutu seilen elemana ait bilgilerin grntlenmesini salar.

28

Diyalog kutusunun sol alt ksmnda yer alan Dump Library komutu seilen ktphane hakknda bir bilgi dkm verir. Create Libray komutu yeni bir ktphane oluturulmasn salarken, Delete Library komutu ise mevcut bir ktphanenin silinmesini salar. ADI Library komutu ise seilen eleman iin ADI uzantl bilgi dosyasnn arlmasn salar. Backup Libraries komutu ktphaneleri yedeklerken, Pack Library komutu seilen ktphanenin daha az yer kaplamas amacyla sktrlmasn salar. File Attribute komutu seilen ktphanenin okunabilir yada hem okunabilir hem de yazlabilir olma seenekleri arasnda geii salar. 3.2.5. Tools Mens

ekil 3.22. Tools mens

29 3.2.5.1. Real Time Annotation Aktif iken eleman isimlendirilmesi otomatik olarak gerekletirilir. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+N tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.5.2. Real Time Snap Aktifken imle pin sonu veya hatta yakn bir yere getirildiinde obje zerine konumlandrlmasn ssalar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+S tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.5.3. Wire Auto Router Aktif iken her balantnn izleyecei yolu tam olarak izmenize gerek kalmadan, hattn gidecei son noktay gstermenin, izimin yaplabilmesi iin yeterli olmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki W tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.5.4. Search and Tag zellik atama aracnn blgesel veya genel iaretleme seenekleri tarafndan gerekletirilen daha sonraki ilemler iin nesnenin zel gruplarnn seiminin kolaylatrlmasn salar. Arama kriterlerine uyan nesneleri bulur ve onlar iaretli hale getirir. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki T tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla karmza ekil 3.23teki diyalog kutusu gelecektir. Property alannda eleman arama ileminin hangi zelliine gre yaplaca belirtilirken, String alannda aranlacak olan elemann seilen zelliine ait karakter dizisinin girii yaplmaktadr. Mode ksmndan Equals seilirse String alannda belirtilen karakter dizisine tam olarak uyan, Begins seilirse bu karakterler ile balayan, Contains seilirse ierisinde bu karakterleri barndran elemanlar bulunacak ve iaretlenecektir. Not neki ile

30 belirtilmi dier seenekler ise yukarda anlatlan ilemlerin tam tersini gerekletirecektir. Search across whole design seenei iaretli iken arama ilemi tm tasarmda, bunun tersi durumda ise sadece geerli katmanda gerekletirilecektir.

ekil 3.23. Search and tag diyalog kutusu 3.2.5.5. OR Search and Tag aretli olan nesneler ile arama sonularn VEYA ilemine tabi tutarak neticenin grntlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.24teki diyalog kutusu karmza gelecektir. ekil 3.24te gsterilen diyalog kutusunun ierii ekil 3.23teki ile ayndr.

ekil 3.24. Or search and tag diyalog kutusu

31 3.2.5.6. AND Search and Tag aretli olan nesneler ile arama sonularn VE ilemine tabi tutarak neticenin grntlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.25teki diyalog kutusu karmza gelecektir ekil 3.25te gsterilen diyalog kutusunun ierii ekil 3.23teki ile ayndr.

ekil 3.25. And search and tag diyalog kutusu 3.2.5.7. Property Assignment Tool ekil 3.26daki diyalog formunda seilen uygulama alanna bal olarak belirlenen elemanlara eitli zellikler atanmasn ve mevcut atanm olan zelliklerin dzenlenmesi amacyla kullanlr. String alan her eleman iin uygulanacak olan seili ilemin zellik atamasn veya zellik anahtar kelimesinin belirtildii yerdir. Increment alan, bu zellik her kullanldnda arttrlacak olan deerin, Count alan ise bu zellik her kullanldnda artrlmak zere balang deerinin belirlenmesini salar. Action alan uygulanacak olan ilemin belirlendii ksmdr. Assign seenei String alannda belirlenen zelliin seilen nesnelere atanmasn, Remove seenei kaldrlmasn, Rename seenei ise yeniden adlandrlmasn salar. Show seenei belirlenen zelliin grnr olmasn salarken, Hide seenei bunu gizler. Resize seenei zelliin yeniden boyutlandrlmasn salar fakat bu zellik yalnz metinsel

32 zellikler iin kullanlabilirdir. Yukarda belirtilen zelliklerin tm sadece kullanc zellikleri iin uygulanabilir. Apply To alan seilen ilemin tasarma hangi yolla uygulanacan belirleyen seenekleri ierir. On Click seenei belirlenen ilemin nesne zerinde fare ile sol tklandnda uygulanmasn salar. Local Tagged seenei ilemin sadece geerli katman zerinde seilmi olan nesnelere, Global Tagged seenei tasarmn tamamndaki seilmi nesnelere, All Objects seenei de tasarmdaki tm nesnelere uygulanmasn salar.

ekil 3.26. Property assignment diyalog kutusu 3.2.5.8. Global Annotator Eleman referans deerlerinin otomatik olarak verilmesinde kullanlan seeneklere ilikin ayarlar ierir. Komutun kullanlmasyla ekil 3.27deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

33 Scope ksmnda bulunan Whole Design seenei ilemin tm tasarm iin, Current Sheet seenei ise sadece geerli katmanda uygulanmasn salar. Mode ksmnda yer alan Total seenei isimlendirme ileminin tasarmdaki tm elemanlar iin, Incremental seenei ise henz isimlendirilmemi elemanlar iin uygulanmasn salar. Initial Count seenei isimlendirme iin balang deeri belirlenmesini salar.

ekil 3.27. Global annotator diyalog kutusu 3.2.5.9. ASCII Data Import Bu zellik her zaman ayn klf yapsna sahip olan eleman tiplerinin klf zelliklerinin otomatik olarak belirlenmesi amacyla daha nceden hazrlanm olan bir dosyann arlmasn salar. 3.2.5.10. Bill of Materials erik ve dzenleme hakknda daha geni bir dzenleme ve kontrol iin dizayn iindeki elemanlarn listesinin yaplmasn ve istenilen formatta grntlenmesini salar.

34 3.2.5.11. Electrical Rule Check Elektriksel hata denetim raporunun grntlenmesini salar. 3.2.5.12. Netlist Compiler Bu komutun kullanlmasyla derlenecek olan balant hat listesinin kt biimi, modu, kapsam, derinlii ve retilecek olan Netlist formatnn belirlenmesini salayan ekil 3.28deki Netlist Compiler diyalog kutusu karmza gelecektir. Yaplan ilemler dorultusunda bunu takiben Netlist bilgilerinin grntlendii bir metin editrn ekranda grntlenecektir. Output ksm oluturulan hat bilgilerinin nasl grntleneceinin belirlendii ksmdr. Bu ksmda yer alan Wiewer seenei sonucu harici bir metin editrnde grntlerken, File(s) seenei bunun bir dosyaya kaydedilmesini salar. Mode ksm oluturulacak olan hat bilgilerinin eidinin belirlenmesini salar. Bu ksmdaki Logical seenei hat listesinin bask devrenin hazrlanmas amacyla, Physical seenei ise simlasyonda kullanlmak amacyla oluturulmasn salar. Scope ksmnda yer alan Current Sheet seenei hat listesinin geerli katman iin oluturulmasn salar. Bu seenek daha ok bir alt katmandan hat bilgisi oluturulurken kullanlr. Whole Design seenei varsaylan seenektir ve tm tasarm iin hat listesi oluturulmasn salar. Format ksmndan ise oluturulacak hat listesinin biimi belirlenir. Bu seenek varsaylan olarak SDFdir ve Labcenter programlar bu format kullanr. Farkl programlarda bask devre izimi gerekletirilmek isteniyorsa dier seeneklerden uygun olan seilmelidir.

35

ekil 3.28. Netlist compiler diyalog kutusu 3.2.5.13. Model Compiler Simlasyon iin gerekli plan model dosyalarnn derlenmesini salar. 3.2.5.14. Netlist to ARES Hazrlanan ematik tasarmn bask devresinin hazrlanmas amacyla balant hat listelerinin ARESe aktarlmasn ve ARESin altrlmasn salar. 3.2.5.15. Backannotate from ARES ARESe aktarlm olan tasarmlarda eleman referans deerlerinde deiiklik yaplmas durumunda bu deiikliklerin ISIStaki tasarmda da gncellenmesini salar.

36 3.2.6. Design Mens

ekil 3.29. Design mens 3.2.6.1. Edit Design Properties Tasarm zelliklerinin dzenlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.30daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Title alanna tasarmn ad, Doc. No alanna belge numaras, Revision alanna tasarmdaki deiiklik says bilgileri girilirken, Author alannda da tasarmc ismi belirtilebilir. Tasarmn oluturulduu ve deitirildii tarihlerde bu esnada grntlenecektir.

37 Netlisting Options ksmndaki Global Power Nets seenei g pinlerinin yerel olarak m yoksa tm tasarm iin mi atanacan belirler. Cache Model Files seenei iaretli iken model dosyalar da tasarmla birlikte kaydedilir.

ekil 3.30. Edit design properties diyalog kutusu 3.2.6.2. Edit Sheet Properties Tasarmda bulunan mevcut katmanlarn zelliklerinin dzenlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.31daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Sheet Title alanna katman bal, Sheet Name ksmna katmann ismi girilir. Annotator Init alan, katman zerindeki elemanlar isimlendirilirken kullanlacak olan balang deerinin belirtildii ksmdr. Non-Physical Sheet seenei simlasyon iin model oluturulurken iaretlenmelidir. Bu ekilde katman zerindeki elemanlar hat listesine dahil edilmi olacaktr. Bask devre izimi iin tasarlanan devrelerde bu seenek iaretlenmez. External .Mod file seenei iaretlenerek katmann harici bir mod dosyasna aktarlmasn salar. Bu zellik sayesinde alt devreler birden fazla tasarmda da kullanlabilirler.

38

ekil 3.31. Edit sheet properties diyalog kutusu 3.2.6.3. Edit Design Notes Tasarma ilikin eitli notlarn alnmasn salar. 3.2.6.4. New Sheet Tasarma yeni bir alma katman eklemeyi salar. 3.2.6.5. Remove Sheet O an iin geerli olan katmann silinmesini salar. Bu komut kullanlarak son kalan katman haricindeki dier katmanlarn tm silinebilir. 3.2.6.6. Goto Sheet Tasarm iin oluturulan katmanlar arasnda gei yaplmasn salar. 3.2.6.7. Zoom to Child Hiyerarik tasarmlarda alt devrelere ulamamz salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+C tuu ile ilikilendirilmitir.

39 3.2.6.8. Exit to Parent Hiyerarik tasarmlarda alt devrelerden bir st seviyedeki katmana ulalmasn salar. 3.2.6.9. Root Sheet Tasarm ierisinde bulunan katmanlar grntler. O an iin zerinde allan katman yannda iaretli olarak grntlenir. 3.2.7. Graph Mens

ekil 3.32. Graph mens

40 3.2.7.1. Edit Graph aretli olan grafie ait eitli zelliklerin dzenlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+E tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.33daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Graph title alanna grafik iin belirlenen balk girilir. Start Time simlasyon sonularnn hangi andan itibaren grntleneceinin, Stop Time ise hangi ana kadar srdrleceinin belirlendii alanlardr. Left Axis Label ve Right Axis Label alanlar ile, srasyla sol ve sa eksenlere etiket atama ilemi gerekletirilir. Initial DC solution seenei iaretli ise 0 annda kondansatr, bobin vb. elemanlar kararl durumda olarak belirlenir. Always Simulate seenei iaretli iken simlasyonun bal olduu ksmlarn deimesi dikkate alnmadan simlasyon gerekletirilir. Log Netlist(s) iaretli olduu durumlarda simlasyon hat listesi simlasyon notlarnda grntlenir. Spice Options komutu ile ekrana gelen diyalog kutusundan genel simlasyon seenekleri ayarlanabilir. User defined properties ksm kullancya simlasyon kontrol zelliklerini tanmlama imkan verir.

ekil 3.33. Edit graph diyalog kutusu

41 3.2.7.2. Add Trace aretli olan grafik ile alma ekran zerinde bulunan voltaj ve akm problarnn ilikilendirilmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+A tuu ile ilikilendirilmitir. Name alanna eklenecek olan Trace ismi belirtilir. Probe P1, Probe P2, Probe P3, Probe P4 ksmlarndan seilen trace ile ilikilendirilmek zere tasarm zerinde bulunan ve bu alanlarda listelenen prob yada retelerin seimi gerekletirilir. Expression alanna ise seilen problarla bantl olan ifade yazlr. Trace Type ksmndan eklenecek olan trace tipi seilir. Axis ksmndan ise Tracein hangi eksene atanaca belirlenir.

ekil 3.34. Add trace tiyalog kutusu 3.2.7.3. Simulate Graph Tasarmn simlasyonunun grafik zerinde grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki Boluk tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.7.4. View Log Simlasyona ait gnln grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+V tuu ile ilikilendirilmitir.

42

3.2.7.5. Export Data Yaplan simlasyona ait verilerin Binary dosyas olarak kaydedilmesini salar. 3.2.7.6. Restore Tasarmn simle edilmesi srasnda almann duraklatlmasn salar. Duraklatlan almada tekrar kullanlmas halinde simlasyon sonlandrlr. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki Esc tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.7.7. Conformance Analysis (All Graphs) Tasarm ekranndaki tm grafiklerin uygunluk analizini yapmamz salar.

43 3.2.8. Source Mens

ekil 3.35. Source mens 3.2.8.1. Add/Remove Source Files Mikrokontrolc simlasyonlarnda kullanlmak zere kaynak dosyalarn eklenmesi, kaldrlmas ve bu dosyalarn derlenmesi iin gerekli ilemlerin yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.36daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Source Code Filename, simle edilecek olan mikrokontrolc kaynak kodlarnn yolunun belirtildii alandr. Code Generation Tool ksmndan da kullanlacak olan derleyici belirlenir.

44

ekil 3.36. Add/remove source files diyalog kutusu 3.2.8.2. Define Code Generation Tools

ekil 3.37. Define code generation tools diyalog kutusu

45 Mikrokontrolc simlasyonlarnda kullanlan derleyicilere ait eitli zelliklerin dzenlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.37daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Tool ksmndan dzenlenecek olan derleyici belirlenerek, derleyiciye bal olarak deien seenekler uygun ekilde dzenlenir. 3.2.8.3. Setup External Text Editor Mikrokontrolc simlasyonlarnda kaynak kodlarn yazlabilecei harici metin editrnn belirlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.38daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Bu diyalog kutusu ile kullanlmak istenilen metin editrnn yolu ve zellikleri belirlenir.

ekil 3.38. Setup external text editor diyalog kutusu 3.2.8.4. Build All Source mens altnda yaplan ayarlara gre kaynak kodlarn derlenmesini salar.

46 3.2.9. Debug Mens

ekil 3.39. Debug mens 3.2.9.1. Start/Restart Debugging Hata ayklama ileminin balatlmas veya yeniden balatlmas iin kullanlr. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+F12 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.9.2. Pause Animation Animasyonun duraklatlmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki Pause tuu ile ilikilendirilmitir.

47 3.2.9.3. Stop Animation Animasyonun durdurulmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki Shift+Break tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.9.4. Step Over Hata ayklama ilemi srasnda fonksiyon modunda ilerlemeyi salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F10 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.9.5. Step Into Hata ayklama ilemi srasnda adm adm modunda ilerlemeyi salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F11 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.9.6. Step Out Hata ayklama modundan karak animasyonun devamn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+F11 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.9.7. Step To Source code penceresi akken simlasyonun geerli program satrna ulaana kadar almasn salar. 3.2.9.8. Execute Simlasyonun balatlmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F12 tuu ile ilikilendirilmitir.

48 3.2.9.9. Toggle Breakpoint Source code penceresi akken istenilen program satrnda kesme noktasnn belirlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F9 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.9.10. Clear All Breakpoints Toggle Breakpoints komutu ile belirlenmi olan tm kesme noktalarnn temizlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+F9 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.9.11. Reset Popup Windows Mikrokontrolc simlasyonunda programn ileyiini daha rahat bir biimde gzlemlemek ve gerekli mdahaleleri yapabilmek amacyla alm olan pencerelerle ilgili yaplandrmay ilk haline getirir. 3.2.9.12. Reset Persistent Model Data Mikrokontrolc ve eprom gibi bnyesinde hafza birimleri barndran elemanlarn kalc model bilgilerini ilk haline getirir. 3.2.9.13. Use Remote Debug Monitor Hata ayklama ileminde kullanlmak zere harici bir grntleme aygt kullanlmasna imkan salar. 3.2.9.14. Tile Horizontally Alan pencereleri yatay der.

49 3.2.9.15. Tile Vertically Alan pencereleri dikey der. 3.2.10. Template Mens

ekil 3.40. Template mens 3.2.10.1. Set Design Defaults Tasarma ilikin renk ve font ablonlarnn ayarlarnn yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.41deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Colours ksmndan tasarm sayfasna ait bileenlerin, Animation ksmndan ise animasyon esnasnda grntlenecek olan renklerin dzenlemesi yaplr. Hidden Objects ksmnda gizli nesnelerin grntlenip grntlenmemesi ve eer

50 grntleneceklerse bunlar iin hangi rengin kullanlaca belirlenir. Font Face for Default Font ksmndan ise varsaylan metin fontu seilir.

ekil 3.41. Set design defaults diyalog kutusu 3.2.10.2. Set Graph Colours Simlasyon grafiklerine ilikin renk ayarlarnn yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.42deki diyalog kutusu karmza gelecektir. General Appearence ksm btn grafikler iin deimeyen grafik bileen renklerini, Analogue Traces ksm sadece analog traceler iin kullanlacak olan renkleri, Digital Traces ksm da sadece dijital traceler iin kullanlacak olan renkleri belirler.

51

ekil 3.42. Set graph coluors diyalog kutusu 3.2.10.3. Set Graphics Styles 2D grafiklere ilikin biim ve renk ayarlarnn yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.43deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Style ksmndan dzenlenecek olan grafik eidi seilir. Line Attributes grafikte kullanlacak olan izgi tip, kalnlk ve renklerini belirler. Fill Attributes dolgu tip ve rengine ilikin seenekleri ierir.

ekil 3.43. Set graphics style diyalog kutusu

52 3.2.10.4. Set Text Styles Yaz font, ebat ve renklerine ilikin ayarlarn yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.44deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Style ksmndan dzenlenmek istenen metin eidi belirlenir. Dier seeneklerle de seilen metin eidi istenilen ekilde dzenlenir.

ekil 3.44. Set text style diyalog kutusu 3.2.10.5. Set Graphics Text 2D grafiklere ilikin yazlarn font, konum ve ebat ayarlarnn yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.45deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Dzenlenmek istenilen grafik eidi diyalog formunun sol yannda yer alan listeden seilir ve dier seenekler yardmyla dzenlenir.

53

ekil 3.45. Set graphics text diyalog kutusu 3.2.10.6. Set Junction Dots Birleim noktalarnn ekil ve ebatlarna ilikin ayarlarn yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.46daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Size ksmndan birleim noktasnn ebad, Shape ksmndan ise kullanlmak istenilen birleim noktas ekli belirlenir.

ekil 3.46. Set junction dots diyalog kutusu

54 3.2.10.7. Apply Template From Design Mevcut bir dizaynn ablonunun zerinde altmz tasarma uygulanmasn salar. 3.2.10.8. Apply Default Template Varsaylan ablonun tasarma uygulanmasn salar. 3.2.10.9. Save Default Template Mevcut ayarlarn varsaylan ablon olarak kaydedilmesini salar. 3.2.11. System Mens

ekil 3.47. System mens

55 3.2.11.1. System Info Sisteme ilikin bilgilerin grntlenmesini salar. 3.2.11.2. Text Viewer Simlasyona ait gnln grntlenmesini salar. 3.2.11.3. Set BOM Scripts Dizayn iindeki elemanlarn listelenmesine ilikin kt dosya ablonlarnn oluturulmas ve dzenlenmesine ait ayarlar ierir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.48deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

ekil 3.48. Set bom scripts diyalog kutusu

56 Scripts ksmndan dzenlenmek istenilen eleman listesi biimi seilir ve gerekli ayarlar yaplr. Bill Of Materials Output Format ksmndan seilen biim eleman listesi retilirken kullanlacak olan belirler. 3.2.11.4. Set Environment alma ortamna ait otomatik kayt zaman, geri alma ilemi says, gsterilecek olan, ulalan son dosya says gibi zelliklerin dzenlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.49daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Autosave Time (minutes) tasarmn hangi aralklarla otomatik olarak kaydedileceini belirler. Number of Undo Levels geri alma ileminde kullanlabilecek olan adm saysn, Tooltip Delay (miliseconds) imle bir simge zerine geldiinde simgeye ilikin aklama grntlenmeden nce ki gecikme sresini, Number of File Names on File Menu file mensnde grntlenecek olan son olarak allm dosyalarn saysn tayin eder. Initial Menu Settings ise men durumlarnn balangta hangi durumda olacann belirlenmesini salar.

ekil 3.49. Set environment diyalog kutusu

57 3.2.11.5. Set Paths Ktphane, model ve simlasyon sonularna ait dosyalarn yollarn dzenleme ilemini gerekletirir. 3.2.11.6. Set Property Definitions Bask devre iin klf yaplarn, simlatr modelleri iin ise parametreleri zelletirmek amacyla kullanlr. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.50deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Diyalog kutusunun sol ksmnda yer alan listeden seilen zellik tanmlamas zellie ait seenekler belirlenerek dzenlenebilir.

ekil 3.50. Set propery definations diyalog kutusu

58 3.2.11.7. Set Sheet Sizes alma katman ebatlarnn ayarlanmas amacyla kullanlr. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.51deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Seilen katmann ebad ilgili alanlara girilmek suretiyle belirlenir. Ayrca iaretli olan katman tasarm iin geerli olan katmandr.

ekil 3.51. Set sheet size diyalog kutusu 3.2.11.8. Set Text Editor Metin editrne ilikin font, boyut, yaz biemi gibi zelliklerin dzenlenmesinde kullanlr. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.52deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

59

ekil 3.52. Set text editor diyalog kutusu 3.2.11.9. Set Animation Options Simlasyon hz, voltaj, akm deer aral, simlasyon esnasnda eleman bacaklarnn lojik durumunun, hatlarn voltaj durumlarnn ve hat akm ynlerinin gsterilmesi gibi animasyon seeneklerinin dzenlenmesini salar.

ekil 3.53. Set animation diyalog kutusu

60 Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.53deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Bu diyalog kutusuna ilikin ayrntl bilgi Etkileimli simlasyon bal altnda verilecektir. 3.2.11.10. Set Simulator Options Tolerans, Mosfet blge deerleri, yenileme, alma scakl, gei zaman, gecikme gibi simlasyon ayarlarnn dzenlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 3.54deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

ekil 3.54. Set simulator diyalog kutusu 3.2.11.11. Save Preferences System mens altnda yaplan ayarlar dorultusunda tercihlerin kaydedilmesini salar.

61 3.2.12. Help Mens

ekil 3.55. Help mens 3.2.12.1. ISIS Help ISIS yardm dosyasna ulamay salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F1 tuu ile ilikilendirilmitir. 3.2.12.2. Proteus VSM Help Grsel sistem modelleme hakkndaki yardm dosyalarna ulalmasn salar.

62 3.2.12.3. Proteus VSM SDK Grsel sistem modellemede, analog ve dijital model oluturma hakkndaki yardm dosyalarna ulalmasn salar. 3.2.12.4. Sample Design Hazrlanm rnek tasarmlarla ilgili bilgilere ve yardm dosyas ierisinde bulunan balantlarla direk olarak bu tasarmlara ulalmasn salar. 3.2.12.5. Stop Press ISIS srmleri ve bu srmlerin zellik ve yenilikleri hakknda bilgi ierir. 3.2.12.6. About ISIS ISIS sistem ve srm bilgilerini ierir. 3.3. Genel Dzenleme lemleri ISIS pek ok nesne tipini, maksada ynelik tm ayrntlar ve her bir nesne tipinin davranlarn desteklemektedir. Bununla beraber, nesne yerleiminin temel admlar tm nesne tipleri iin ayndr. 3.3.1. alma Ekranna Nesne Yerletirilmesi 1. Yerletirmek istenilen nesne snf iin Mod Seim Ara ubuundan uygun simge seilir. 2. Eer yerletirilmek istenen nesne tipi eleman, terminal, pin, grafik yada iareti ise eleman seim penceresinden istenilen nesnenin ismi seilir. Bu, eleman iin ilk olarak ktphaneden armay gerektirir.

63 3. Seilen nesne alma alan klavuzunda grntlenecektir. Bu aamada dndrme ve aynalama simgeleri kullanlarak nesne gerekli olan konuma getirilebilir. 4. Son olarak alma alan zerinde fare ile sol tklanarak nesne yerletirebilir yada srklenebilir. lemlerin tamam her nesne tipi iin deiken olmakla birlikte dier grafik yazlmlarda olduu gibi olduka kolay anlalabilirdir. 3.3.2. Nesnelerin Seilmesi Her nesne fare ile zerine gelinip, sa tklamak sureti ile seili hale getirilebilir. Bu ilem nesneyi belirgin hale getirir ve daha sonraki dzenleme ilemleri iin seer. Nesneye bal bulunan her hatta bu ilemle birlikte seili hale getirilmi olur. alma ekrannda bo bir alana tklamakszn her nesne zerinde fare ile sa tklanarak yada sa fare tuuna basl tutarak nesneler etrafnda bir kutu izilmek suretiyle nesneler grup halinde seili hale getirilebilir. alma ekran zerinde bo bir alana tklanarak seili durumda bulunan tm nesneler seili halden kurtarlabilir. 3.3.3. Nesnelerin Silinmesi Seili durumda bulunan herhangi bir nesne zerine sa tklanarak silinebilir. Bu durumda nesneye bal bulunan tm hatlarda silinecektir. Ancak bal bulunan hat zerinde bir balant noktas bulunuyorsa veya kesien iki hat mevcutsa, hattn yalnz elemandan bu noktaya kadar olan ksm silinecektir.

64 3.3.4. Nesnelerin Srklenmesi Seili durumda bulunan bir nesne, imle nesne zerinde iken sol fare tuu basl tutularak srklenebilir. Fakat bu ilem tm nesnelere uygulanmaz, sadece eleman ve elemanlara ait etiketlere uygulanr. Eer Otomatik Hat izici aktif ise ve seilen elemana bal hatlar bulunuyorsa, ilem sonrasnda bunlar yeniden ynlendirilecek ve dzenlenecektir. Elemana bal ok sayda hat bulunmas halinde bu ilem biraz zaman alacak (takriben 10sn.) ve ilem esnasnda farenin imleci kum saati eklini alacaktr. Eer bir eleman yanllkla srklenirse ona bal bulunan hatlar kark ve yanl bir ekil alacaktr. Yaplan ilem U ksayolu ile kullanlabilir olan geri alma komutu kullanlarak dzeltilebilir. 3.3.5. Nesne Etiketi Srklenmesi ou nesne tipi kendisi ile ilikilendirilmi olan bir yada daha fazla etikete sahiptir. rnein her elemann referans etiketi ve deer etiketi bulunmaktadr. Gereken durumlarda dizaynn grnmn deitirmek yerine bu etiketleri hareket ettirmek ok daha kolaydr. Nesne etiketlerinin srklenmesi iin; 1. Etiket yada etiketin ait olduu nesne imle zerine

konumlandrlp sa fare tuuna baslarak seili hale getirilir. 2. Etiket zerinde sol fare tuuna baslr. 3. Etiketi gerekli konuma getirilir. Eer srkleme ilemi esnasnda daha hassas bir konumlandrma gerekiyorsa, F4, F3, F2 ve CTRL+F1 tular kullanlarak snap znrl deitirilebilir. 4. lemi tamamlamak iin farenin tuu braklr.

65

3.3.6. Nesnelerin Yeniden Boyutlandrlmas Alt devreler, grafikler, izgiler, drtgenler ve daireler yeniden boyutlandrlabilir nesnelerdir. Bu nesneler iaretlenerek seili hale getirildiklerinde nesne zerinde tutma ad verilen kk kareler belirir. Tutmalar srklenmek suretiyle bu nesneler yeniden boyutlandrlabilir. Nesneleri yeniden boyutlandrmak iin; 1. mle zerinde iken sa fare tuuna baslarak nesne seili hale getirilir. 2. Eer nesne yeniden boyutlandrlabilir bir nesne ise kk kareler eklindeki tutmalar nesne zerinde belirecektir. 3. mle tutma zerinde iken sol fare tuuna basl tutularak ve tutma yeni konumuna srklenerek nesne yeniden boyutlandrlr. Srkleme ilemi esnasnda tutmalar kaybolur. Bunun nedeni grn engellenmemesidir. 3.3.7. Nesnelerin Dndrlmesi ve Aynalanmas ou nesne tipi dndrlebilir ve aynalanabilirdir. Eer bir nesne seili hale getirilirse dndrme ve aynalama simgelerinin rengi maviden krmzya dnecek ve ilem seili nesneye etki edecektir. Nesnelerin dndrlmesi ve aynalanmas iin; 1. mle zerinde iken sa fare tuuna baslarak nesne seili hale getirilir. 2. Nesneyi saat ynnde evirmek iin ynelim ara ubuunda en solda bulunan, saat ynnn tersine evirmek iin ise bunun hemen sanda bulunan simge kullanlr. Ayrca dndrme ilemi ynelim

66 ara ubuunda ortada yer alan ksma istenilen a deeri girilip ardndan enter tuuna baslarak da gerekletirilebilir. Girilen deerlerin pozitif olmas durumunda nesne saat ynnn tersinde, negatif olmas durumunda ise saat ynnde dndrlecektir. ISIS bu a deerleri iin sadece dik olanlar kabul etmektedir. 3. Nesneyi dikey olarak aynalamak iin ynelim ara ubuunda en sada bulunan, yatay olarak aynalamak iin ise hemen solunda bulunan simge kullanlr. alma alanna yeni bir nesne eklemeden nce nesneyi dndrme yada aynalama ilemlerinden biri kullanlmak istenmesi durumunda bu simgelerin mavi renkli olmasna dikkat edilmelidir. Simge krmz renkli iken kullanlmas durumunda ilem o esnada alma alannda ve seili durumda bulunan bir baka nesneyi etkileyecei iin ncelikle alma alan ierisinde bo bir alana tklanarak nesnenin seili durumdan kurtarlmas ve simgelerin mavi renkli bir hal almalar salanmaldr. 3.3.8. Nesnelerin Dzenlenmesi Nesnelerin ou diyalog formlar yoluyla dzenlenebilen grafiksel ve/veya metinsel seeneklere sahiptir. Dzenleme ileminin diyalog formlar yolu ile gerekletirmesi eitli seenekler arasndan en yaygn olarak kullanlandr. Tek bir nesneyi fare kullanarak dzenlemek; 1. mle zerinde iken sa fare tuuna baslarak nesne seili hale getirilir. 2. Srkleme ileminde olduu gibi sol fare tuuna baslr. Fakat srklemeden farkl olarak tuu hemen braklmaz. Nesnelerin fare kullanarak sra ile dzenlenmesi iin; 1. Instant Edit simgesi seilir.

67 2. Nesnelerin zerine sra ile sol tklanr.

Nesnelerin dzenlenmesinde zel dzen modunun kullanm iin; 1. mleci nesne zerinde konumlandrlr. 2. CTRL+E tularna baslr. Bu ilem metin yazlar iin harici bir metin editrn ekrana getirecektir. mlecin herhangi bir nesne zerinde konumlandrlmam olduu durumlarda ise, eer varsa alma alannda bulunan geerli simlasyon grafiini dzenleme ilemini yerine getirecektir. Nesnelerin isimleri kullanlarak dzenlenmesi iin; 1. Klavye zerinden E tuuna baslr. 2. Gelen pencereden dzenlenmesi istenilen elemann referans ismi (para tantc bilgisi) girilir. Bu ilem, sadece geerli katman deil mevcut katmanlardan biri zerinde bulunan herhangi bir eleman iin bir diyalog formu ekrana getirecektir. Eer gerekten eleman dzenlemek istenmiyorsa, bu komutu elemann konumunu belirlemede kullanlabilir. 3.3.9. Nesne Etiketlerinin Dzenlenmesi Eleman, terminal, hat ve bus etiketleri de hemen hemen nesnelerle ayn ekilde dzenlenebilir. Tek bir nesne etiketini fare kullanarak dzenlemek iin;

68 1. 2. mle zerinde iken sa fare tuuna baslarak nesne etiketi Srkleme ileminde olduu gibi sol fare tuuna baslr. Fakat

seili hale getirilir. srklemeden farkl olarak tu hemen braklr. Nesne etiketlerini fare kullanarak sra ile dzenlenmesi iin; 1. 2. Instant Edit simgesi seilir. Nesne etiketlerinin zerine sra ile sol tklanr.

Her iki ilemde de etiket ve biim ksmlarn ihtiva eden bir diyalog formu grntlenir. 3.3.10. Seili Tm Nesnelerin Kopyalanmas 1. Gereken nesneleri teker teker yada etraflarna bir seim kutusu izilerek seili hale getirilir. 2. Blok kopyalama simgesine fare ile sol tklanr. 3. Kopyalama erevesini srkleyerek gereken konuma getirilir ve kopyay yerletirmek iin fare ile sol tklanr. 4. Daha fazla sayda kopya yerletirmek iin 3. adm tekrarlanr. 5. lemi sona erdirmek iin fare ile sa tklanr. Elemanlar kopyalandnda referans deerleri otomatik olarak adlandrlmam duruma ve otomatik adlandrma iin hazr konuma gelir. Bu ayn para tantc bilgileri ieren rneklerin meydana gelmesini nler. 3.3.11. Seili Tm Nesnelerin Tanmas 1. Gereken nesneler teker teker yada etraflarna bir seim kutusu izilerek seili hale getirilir. 2. Blok tama simgesine fare ile sol tklanr.

69 3. ereve srklenerek gereken konuma getirilir ve yerletirmek iin fare ile sol tklanr. Hatlarn blok tama ilemi esnasndaki davranlar biraz karktr. Esasen ISIS seilen alan ierisinde kalan tm hatlar veya hat ksmlarn yeniden izmeden tayacaktr ve bunun ardndan seim alannn snrlarndan geen hatlar seilen alan ierisindeki son konumundan bu alan darsndaki ilk konumuna olacak ekilde yeniden izecektir. 3.3.12. Seili Tm Nesnelerin Silinmesi 1. Gereken nesneler teker teker yada etraflarna bir seim kutusu izilerek seili hale getirilir. 2. Silme simgesine fare ile sol tklanr. Eer yanllkla bir nesne sildiyseniz geri al komutunu kullanarak bunu dzeltebilirsiniz. 3.4. Etkileimli Simlasyon 3.4.1. Temel Beceriler 3.4.1.1. Animasyon Kontrol Paneli

ekil 3.56. Animasyon kontrol paneli Etkileimli simlasyon normal bir kumanda gibi davranan basit bir panel tarafndan kontrol edilmektedir. ekil 3.56daki kontrol paneli, ekrann sol alt ksmna yerletirilmi bulunmaktadr.

70

PLAY tuu simlasyonu balatmak iin kullanlr. STEP tuu animasyonu tanmlanan arala bal olarak adm adm gerekletirmek amacyla kullanlr. Bu tua bir kez baslp braklmas durumunda simlasyon bir adm ilerler. Tua basl tutulmas durumunda ise animasyon tu braklana kadar devaml olarak ilerler. Adm aral Animated Circuit Configuration diyalog kutusu kullanlarak arttrlabilir. Adm araln ayarlama zellii devrelerin davranlarnn daha yakndan gzlenmesi ve etkilerin ar ekimde grlmesi asndan faydaldr.

PAUSE tuu, tekrar bu tua basldnda kald yerden devam etmek yada STEP tuuna basldnda adm adm gerekletirilmek zere animasyonu askya alr. Simlatr bir kesme noktas ile karlatnda da bu tua baslmasna animasyonu duraklatacaktr. Simlasyon klavye zerinde bulunan PAUSE tuuna baslmak suretiyle de duraklatlabilir.

STOP tuu Prospicen gerek zamanl simlasyonu durdurmasn salamaktadr. Bunun sonucunda tm animasyon durdurulur ve simlatr hafzasndan boaltlr. Tm gstergeler aktif olmayan durumlarna sfrlanr. Fakat harekete geirici elemanlar (anahtar vb.) mevcut durumlarn korurlar. Simlasyon klavye zerinde bulunan Shift+Break tularna baslmak suretiyle de durdurulabilir.

Animasyon boyunca geerli simlasyon zaman ve ortalama CPU yk durum ubuunda grntlenir. Eer CPU simlasyonu gerek zamanl olarak altrmak iin yetersiz ise gsterge %100 gsterecek ve simlasyon zaman simlasyonun gerek zamanl olarak ilerlemesi iin durdurulacaktr. Bunun yannda ok hzl devrelerin simlasyonu sonucu meydana gelecek zararlar nlemek amacyla sistem otomatik olarak her animasyon erevesinde gerekletirilen simlasyon miktarn ayarlar.

71 3.4.1.2. Gstergeler ve Harekete Geirici Elemanlar Etkileimli simlasyon sradan elektronik elemanlar yannda baz zel aktif elemanlarn kullanmn da gerektirir. Bu elemanlar farkl saylarda grafiksel durumlara sahiptirler; gsterge ve harekete geirici elemanlar olmak zere iki farkl eittedirler. Gstergeler devrede llen baz parametrelere gre deien grafiksel durumlar gsterirken, harekete geirici elemanlar, durumlar kullanc tarafndan belirlenebilen ve devrenin baz zelliklerinin deitirilmesini salayan elemanlardr. Harekete geirici elemanlar, fare ile zerinde tklanarak elemann kontrol salanabilecek kk krmz iaretler ile ilikilendirilmilerdir. Eer orta tulu bir fare kullanlyorsa, harekete geirici elemanlar imle ile zerine gelip farenin orta tuunu uygun ynde hareket ettirilerek kontrol edilebilirler. 3.4.1.3. Etkileimli Simlasyonun Hazrlanmas Etkileimli simlasyon hazrlama ve altrma becerilerinin byk bir ksm devrenin ISISta izilmesi merkezinde toplanmaktadr. Bunu anlamann en iyi yolu ISIStaki rnekleri incelemektir. Bununla birlikte bu ilem aadaki ekilde zetlenebilir. Nesne seicideki P tuunu kullanarak gerekli olan elemanlar bulunduklar ktphanelerden arlr. Aktif elemanlarn (gsterge ve harekete geirici elemanlar) tm active.lib ktphanesi altnda bulunmaktadr fakat bir simlatr modeline sahip herhangi bir elemanda kullanlabilir. Elemanlar ema zerine yerletirilir. Elemanlara uygun deer ve zellikler atamak iin, eleman zerinde fare ile nce sa daha sonra sol tklanarak yada CTRL+E tular kullanlarak elemanlar dzenlenebilir. ou model yardm ieriine

72 sahiptir, bu yzden elemanlarn kendilerine zg zellikleri iin yardm dosyalarndan faydalanlabilir. Mikroilemci kaynak kodlar Source Code mensndeki komutlar kullanlarak arlabilir. ema zerindeki mikroilemci elemanna nesne kodlarnn ( HEX dosyas) atanmas da unutulmamaldr. Pinlere fare ile sol tklamak suretiyle devre elemanlarnn balantlar yaplr. Eleman zerinde iki kez fare ile sa tklanarak elemanlar silinebilir. Eleman zerinde fare ile sa tklayarak sol fare tuuna basl tutarak elemanlar tanabilir. Animation Control Panelindeki PLAY tuuna baslarak simlasyon altrlr. Kullanlan grsel elemanlar yada mikroilemci modelleri ile ilikili olan pencereler debug mensndeki komutlar kullanlarak grntlenebilir. 3.4.2. lmlerin Alnmas Etkileimli simlasyon boyunca lm almak iin birok farkl yol bulunmaktadr. Bunlar aada sraland gibidir: Animasyon efektleri aretleme ve iletim parametrelerini grntleme Voltaj ve akm problar Sanal aygtlar

3.4.2.1. Animasyon Efektleri Devre zerindeki herhangi bir aktif eleman, devrenin iletimi srasnda kullancya yardmc olabilecek animasyon efektlerine sahiptir. Bu seenek System mensndeki

73 Set Animation Option komutu kullanlarak aktif hale getirilebilir. Yaplan ayarlar tasarmla birlikte kaydedilir.

3.4.2.1.1. Pin Lojik Durumlar Bu seenek, dijital yada karma hatlara balanm olan her pin iin renkli birer kare grntler. Varsaylan olarak bu kare, lojik 0 iin mavi, lojik 1 iin krmz ve deien durumlar iin yeildir. Bu renkler Template mensndeki Set Design Defaults komutu kullanlarak deitirilebilir. Bu seenein aktif hale getirilmesi simlatrde makul seviyede bir yklenmeye sebep olur. Fakat kesme noktalar ve mikrokontrolc k portlarn adm adm kod olarak altrmada grmek iin kullanlmas durumlarnda olduka kullanldr. 3.4.2.1.2. Hat Voltajnn Renkli Olarak Gsterilmesi Bu seenek analog yada karma bir hattn bir paras olan herhangi bir hat ksmnn voltaj ile gsterilmesini salamaktadr. Varsaylan olarak renk tayf aral -6Vtan 0Va kadar mavi, 0Vta yeil ve 0Vtan +6Va kadar krmz olarak belirlenir. Voltajlar Set Animation Options diyalog formu ve renkler de Templates mensndeki Set Design Defaults komutu ile deitirilebilir. Bu seenein aktif hale getirilmesi simlatrde makul seviyede bir yklenmeye neden olur. Fakat Show Wire Current As Arrows seenei ile birlikte kullanldnda, yeni balayanlar iin devrenin almasn anlamada yardmc olmak asndan olduka etkilidir. 3.4.2.1.3. Hat Akmnn Oklarla Gsterilmesi

74 Bu seenek akm tayan herhangi bir hattn oklarla gsterilmesini salamaktadr. Okun yn geleneksel akm ynn yanstr ve bykl akm eik deerini atnda grntlenir. Varsaylan eik deeri 1A olmasna ramen, bu deer Set Animation Options diyalog kutusu ile deitirilebilir. Hat akmnn hesaplanmas ema zerindeki her hat ksmna sfr deerli voltaj kayna (modeller ierisinde bulunanlar hari) yerletirilmesini gerektirir. Ve bu ok sayda ekstra dm noktas olumasna sebebiyet verebilir. Bu nedenle simlatr zerindeki yk dikkate deer olabilir. Bununla birlikte temel elektrik ve elektronik retiminde kullanldnda olduka kullanldr. 3.4.2.2. aretleme ve letim Parametrelerini Grntleme Simlasyon duraklatldnda, ema zerinde bulunan elemanlardan herhangi birinin geerli durumu hakknda bilgi elde etmek amacyla sorgulama yaplabilir. Bu, elemanlarn dm voltajlar ve/veya pin lojik durumlar hakknda zet bir bilgi olacaktr. Fakat baz elemanlar, ilikili voltajlar (pin-pin) ve g harcama gibi ek verileri de grntleyebileceklerdir. Deiken Deerleri Grntlemek in; 1. Animation Control Paneli kullanlarak simlasyonun

duraklatldndan emin olunmas gerekmektedir. 2. ISISta Multimeter simgesi seilir. 3. Deerleri grntlenmek istenen eleman zerinde fare ile sol tklanr. 3.4.2.2.1. DC alma Noktas Eer deikenlerin sfr anndaki deerlerine baklrsa, devrenin DC alma noktas grlm olur. Aksi halde, simlasyonu duraklattnz andaki anlk deerleri grntlenecektir. Bu, zellikle g harcanm deerleri iin nemlidir. Bu deerler

75 ortalamas alnmam deerlerdir ve anlk akm ile anlk gerilimin basit bir arpmn yanstmaktadr.

3.4.2.2.2. Analog Yada Dijital Veriler Bir eleman pini sadece dijital veriler (kendisine bal analog bir eleman bulunmayan) tayan bir hatta balandnda, Proteus VSM terminal voltajnn lojik durumlarn grntleyecektir. Aksi halde analog dm voltaj grntlenecektir. 3.4.2.3. Voltaj ve Akm Problar ISIStaki voltaj ve akm problar genellikle llen voltaj ve akmlarn bir grafik zerinde grntlenecei grafik tabanl simlasyonlarda kullanlrlar. Ancak bu problar, etkileimli simlasyon esnasnda gerek zamanl olarak yenilenen dm voltaj ve akmlarn grntlemek amacyla da kullanlabilirler. Problar sanal ampermetre ve voltmetrelere nazaran iki avantaja sahiptirler. Devre zerinde herhangi bir noktaya balant hatt izmeden eklenilebilir ve kaldrlabilirler. ema zerinde daha az yer kaplarlar.

Dijital sinyal tayan (kendisine bal analog bir eleman bulunmayan) hatlara braklan voltaj problar dm voltajndan ziyade hattn lojik durumunu grntlerler. Voltaj yada akm problarn yerletirmek iin;

76 1. Voltaj probu yada akm problarndan uygun olan seilir. 2. Probu eklemek iin lm almak istenilen hat zerinde fare ile sol tklanr. 3. Akm problarnn ynelimsel olduuna ve geleneksel olarak ok sembollerinin gsterdii ynde lm yapldna dikkat edilir. 3.4.2.4. Sanal Aygtlar Sanal aygtlarn seimi ISIStaki Multimeter simgesi seilerek nesne seicide gelen listeden gerekletirilebilir. Bunlarn seim ve yerletirilmesi ISIStaki dier nesnelerde olduu gibi gerekletirilebilir. 3.4.3. Animasyon Adm Zaman Kontrol Simlasyonun gerek zamanl olarak gelimesini iki deiken kontrol eder. Animation Frame Rate her saniyede ekrann yenilenme saysn belirlerken, Animation TimeStep ise her erevede ka adet simlasyonun ileneceini belirler. Gerek zamanl uygulamalar iin adm zaman ereve orannn tam tersine ayarlanmaldr. 3.4.3.1. Saniyedeki ereve Says Normalde, ereve hzn ayarlamak gerekli deildir. Varsaylan olarak saniyede 20 ereve deeri, modern bir bilgisayarda ar yklenmeye neden olmadan dzgn bir animasyon gerekletirilmesini salar. Ancak animasyonlu hesaplama modelleri kullanmnda hata ayklama yaplrken, bu deeri azaltmak faydal olacaktr. 3.4.3.2. erevedeki Adm Zaman Animation Timestep, hzl devreleri yava, yava devreleri de hzl altrmak iin kullanlabilir. Gerek zamanl uygulamalar iin adm zaman ereve orannn tam tersine ayarlanmaldr.

77

Girilen adm zaman her zaman istenilen deere ayarlanabilir. Fakat simlasyonun ayarlanan bu deerde gerekletirilmesi, her ereve iin ayrlm zaman ierisinde gereken simlasyon durumlarnn hesaplanmas iin gerekli olan yeterli CPU hzna sahip olunmasna baldr. CPU yknn animasyon boyunca gsterdii deer, bu iki zamann orann yanstr. Eer CPU hz animasyonu gerekletirmek iin yetersiz ise CPU yk %100 olacak ve her erevedeki adm zaman azaltlacaktr. 3.4.3.3. Adm Adm lerleme Zaman Adm zaman kontrol deikeni Single StepTimedr ve bu Animation Control Panelindeki Single Step tuu kullanldnda simlasyonun adm adm ilerleyecei zamandr. 3.4.4. Etkileimli Simlasyona likin pular 3.4.4.1. Devre Zaman Gstergesi Etkileimli simlasyonlar genellikle gerek zamanl olarak izlenir. Bu yzden Animatet Circuits Configuration diyalog kutusundan Timestep Per Frame deerin ayarlanmad takdirde devreler 1MHz saat frekans yada 10KHz sins dalga girilerle kullanlmaz. Eer ok hzl ileyen bir simlasyon ile alyorsanz, aklda tutulmas gereken birka nemli nokta bulunmaktadr. Snrl CPU hzyla, gerek zamann sabit bir ksm ile sadece simlasyonun belli bir miktar hesaplanabilir. Proteus VSM her ne olursa olsun animasyon ereve orannn (saniyedeki ereve says) srdrmek ve kullanlabilir zaman ierisinde tamamlanamayan baz ksa ereveleri kesmek iin tasarlanmtr. Bunun sonucu olarak ok

78 hzl devreler yavaa (gerek zamana greceli olarak) fakat dzgn bir ekilde simle edilebilirler. Analog eleman modelleri dijitale oranla ok daha yava simle edilebilirler. Hzl bir bilgisayarda dijital devreler gerek zamanl olarak MHzler seviyesinde iletilebilirken, analog devreler sadece 10-20KHz seviyelerinde kullanlabilir olacaklardr. Sonu olarak, dijital devreler iin saat osilatrlerini analog dzlemde simle etmeye almak pek akllca olmayacaktr. Bunun yerine dijital saat reteci kullanmak ve bunun Isolate Before iaret kutusunu iaretlemek ve bylece analog saati simle etmemek daha uygun olacaktr. 3.4.4.2. Voltaj Gstergesi Eer renkli hatlarla dm voltaj belirtme tasarlanyorsa, devrede oluacak voltajlarn araln belirlemek gerekmektedir. Grntlenen voltajlar iin varsaylan aralk +/-6Vdur. Bu yzden, eer devre bundan farkl voltaj deerlerinde alyorsa, Animatet Circuits Configurationda bulunan Maximum Voltage deerinin deitirilmesi gerekebilir. 3.4.4.3. Topraklama Prospice bir toprak ucu belirlenmemi herhangi aktif bir devre iin uygun bir toprak noktas belirlemeye alr. Pratikte bu nokta genellikle bir pilin orta noktas yada devre paral bir kaynaa sahipse bunun orta noktas olarak seilir. Bunun ardndan krmz ve mavi renklerden uygun olan hat renkleri ile pilin pozitif ucu topran zerinde, negatif ucu ise altnda kalacaktr. Ancak bu durum istenilmiyorsa, ISIStaki toprak terminalini kullanarak toprak referans noktasn aka belirleme seenei de bulunmaktadr. 3.4.4.4. Yksek Empedans Noktas

79 Otomatik topraklama, topraa balanmam olan elaman ularn da kontrol eder ve Spice simlasyonunun bir noktada birletiinden emin olmak iin otomatik olarak yksek deerli bir diren yerletirir. Bu durum, balanmam yada ksmi olarak balanm elemanlar iin bazen farkl sonular ortaya koysa da genellikle simlasyonun gerekletirilecei manasna gelir. 3.5. Grafik Tabanl Simlasyon Grafik, tasarm zerine yerletirilebilen bir nesnedir. Grafiin amac zel simlasyonu kontrol etmek ve simlasyon sonularn grntlemektir. Simlasyon tarafndan gerekletirilen analiz tipi yerletirilen grafiin tipi ile belirlenir. Simle edilen tasarm ksm ve grafik zerinde grntlenen veriler, grafie eklenmi olan prob ve reteler tarafndan belirlenir. 3.5.1. Geerli Grafik Tm grafik zellik komutlar Graph mensnde bulunmaktadr. Bu mennn en alt ksm geerli grafik, sol yannda iaretli olacak ekilde tasarmda mevcut olan tm grafiklerin bir listesini ierir. Geerli grafik, son olarak simle edilmi yada zerinde ilem yaplm olan son grafiktir. Belirlenen bir grafik iin Graph mensnde yer alan herhangi bir komut, imle ilem yaplacak olan grafik zerindeyken, klavye zerindeki ksayol tular (mende komutun sa tarafnda gsterilen) kullanlarak gerekletirilebilir. Eer fare bir grafik zerinde konumlandrlmam ise seilen komut geerli grafik iin uygulanacaktr. 3.5.2. Grafiklerin Yerletirilmesi 1. Grafik eitlerinin listesini elde etmek iin Aygt ara ubuundan grafik simgesi seilir. Grafik eitleri ekrann sol yannda nesne seici ierisinde grntlenir.

80 2. Yerletirilmek istenen grafik eidini nesne seiciden seilir. 3. Fare imlecini alma ekran zerinde grafiin grntlenmesini istenilen ksmn sol st kesinde konumlandrlp, farenin sol tuuna basl tutarak grafiin ebadna bal olarak bir drtgen izmek iin srklenir ve farenin sol tuu braklr. 3.5.3. Grafiklerin Dzenlenmesi Tm grafikler, standart ISIS dzenleme teknikleri kullanlarak tanabilir, yeniden boyutlandrlabilir veya zelliklerini deitirmek amacyla dzenlenebilir. Grafik zellikleri, ISIStaki her nesnede olduu gibi ilk nce nesne seili hale getirilip, bundan sonra yine nesne zerinde fare ile sol tklanarak Dzen diyalog kutusunu ekrana getirmek yada imle grafik zerinde iken klavye zerindeki CTRL+E tularna baslmak suretiyle kullanlabilir. 3.5.4. Grafik izim Bileeni (Trace) Eklenmesi Her grafik bir yada daha fazla izim bileeni ierir. Her izim bileeni normal olarak tek bir rete yada probla ilikilendirilmi olan verileri grntler. Ancak analog ve karma grafik eitlerinde tek bir izim bileenini, izim Bileen fadesi olarak isimlendirilen matematiksel ifade ile bir veya drt prob arasndan birletirilen verileri grntlemek iin ayarlamak mmkndr. Her izim bileeni, y-ekseninin yannda grntlenen bir etikete sahiptir. Baz grafik eitleri sadece tek bir y-eksenine sahiptir ve izim bileenini kendine has bir yeksenine atama seenekleri yoktur. Varsaylan olarak, yeni bir izim bileeninin ismi probun ismi ile (yada izim bileeni ifadesindeki ilk probun ki ile) ayndr. Bu isim izim bileeni dzenlenerek deitirilebilir. izim bileenleri aadaki yoldan herhangi birisi ile tanmlanabilir;

81

Tek bir rete yada probu ilgili grafik zerine srkleyip brakarak. stenilen problar seilip, Add Trace komutunun Hzl Ekleme (Quick Add) zellikleri kullanlarak. Add Trace komutunun diyalog kutusu kullanlarak.

lk iki metot kulanm asndan hzldr fakat grafie atanan her rete yada prob izim bileenleri ekleme konusunda baz snrlamalara sahiptir. zellikle izim Bileeni fadesine gerek duyan izim bileenlerinin eklenmesinde Add Trace komutu diyalog formu kullanlmaldr. 3.5.4.1. rete yada probu srkle brak yntemi ile grafie eklemek 1. Eklemek istediiniz rete yada probu farenin sa tuu kullanlarak seili hale getirilir. 2. rete yada prob zerinde iken farenin sol tuu basl tutularak grafik zerine srklenir ve farenin tuu braklr. Yeni bir izim bileeni oluturulmu ve grafie eklenmi olacaktr. Bu bileen uygun prob yada rete ile ilikilendirilmi verileri grntler. ki adet y-ekseni olan grafikler iin, rete yada probu grafiin sol yada sa ksmna brakarak, ayr ayr eksenlere yeni izim bileeni atanr. Ayrca karma analog ve dijital gei analizi (transient analyse) grafik eitlerinde, rete yada probu mevcut bir dijital yada analog izim bileeni zerinde brakmak, kendi tipinin yeni bir izim bileenini oluturur (karma grafik eitleri zerine braklan ilk prob yada rete her zaman analog izim bileenidir). 3.5.4.2. Birden fazla rete yada probun grafie hzl olarak eklenmesi

82 1. rete yada problar eklenmek istenildii grafiin geerli grafik olduundan emin olunmaldr. Geerli grafik Graph mensnde bal seili olarak gsterilen grafiktir. 2. Grafie eklenmek istenilen tm prob yada reteler seili hale getirilir. 3. Graph mensnden Add Trace komutu seilir. Seili hale getirilmi olan prob veya retelerin sonucu olarak, bu komut ilk olarak Seili problar hzl eklemek istiyor musunuz? (Quick Add Tagged Probes?) mesajn ekrana getirecektir. 4. Seili haldeki rete yada problar geerli grafie eklemek iin Evet (Yes) tuuna baslr. Seili halde bulunan her bir rete yada prob iin yeni bir izim bileeni oluturulur ve grafie alfabetik sra ile eklenir. Her bir yeni izim bileeni de ayr ayr ilikilendirilmi olan prob yada retece ait verileri grntler. Grafik eitleri iki ekseni destekledikleri iin izim bileenleri her zaman sol y-eksenine atanrlar. 3.5.4.3. izim bileeni ekle (Add Trace) komutu diyalog formu Hzl ekleme fonksiyonunu kullanlmad varsaylrsa, Add Trace komutu izim bileeni ekle diyalog formunu grntleyecektir (her grafik eidi ufak farklara sahiptir). Bu diyalog formu yeni izim bileeninin ismi, eidi (analog, dijital vb.), hangi y-eksenine eklenecei (sol yada sa), drt rete probuna kadar olacak ekilde hangisinin verilerinin kullanlaca ve seilen rete yada prob verilerini birletiren matematiksel ifadelerin seilmesine olanak salar. Add Trace komutu kullanlarak bir grafie izim bileeni eklemek iin; 1. Yeni bir izim bileeni eklemek istenilen grafie gre Graph mensnden Add Trace komutu seilir. Herhangi bir seili prob yada rete bulunmas durumunda, Seili problar hzl eklemek istiyor musunuz? iletisi ekrana gelecektir. Bu ileti Hayr (No)yu seerek

83 yantlanr. Gei izim Bileeni Ekle Add Trancient Trace diyalog kutusu grntlenecektir. 2. Grafie eklemek istenilen izim bileeni eidini izim Bileeni Tipi ksmndan uygun olan seerek belirlenir. Bu esnada sadece uygulanabilecek olan izim bileeni eitleri seilebilir olacaktr. 3. Yeni izim bileeninin uygulanaca y-ekseni seilir. Bu esnada seilen grafik ve izim bileenine gre kullanlabilir olan eksenler seilebilir olacaktr. 4. P1den P4e kadar olan Seilen Prob(Selected Probes) tularndan biri seilir ve prob listesinden ilikilendirilmek istenilen prob yada rete seilir. Seilen prob yada rete ismi, seilen prob tuunun yannda prob listesi alannda grntlenir ve seilen prob ismi (P1 ile P4 arasndan), eer zaten mevcut deilse fade (Expression) alannda grntlenecektir. Eer izim bileeni ifadesine izin verilmiyorsa sadece P1 bileeni kullanlabilir olacaktr ve yeni izim bileeni P1 probu ile ilikilendirilmi olan verileri grntleyecektir. 5. izim bileenleri iin gerekli olan tm rete yada problar seilene kadar 3. ve 4. admlar tekrarlanr. 6. izim bileeni ifadesi, ifade alanna girilir. fade ierisinde seilen problar, srasyla P1, P2, P3 ve P4 tularnn yannda seilmi problara tekabl eden P1, P2, P3 ve P4 ile temsil edilmelidir. Eer seilen izim bileeni eidi, izim bileeni ifadesini desteklemiyorsa ifade alan kullanlabilir olmayacaktr. 7. Grafie yeni izim bileeni ekleme ilemini tamamlamak iin Tamam (OK) tuuna baslr. 3.5.5. Grafik izim Bileenlerinin Dzenlenmesi Grafik zerindeki her izim bileenini ismini veya ifadesini deitirmek amacyla dzenlenebilir. Grafik izim bileenini semek, dzenlemek ve seili durumdan kurtarmak iin;

84

1. Dzenlenecek olan izim bileenini grntleyen grafiin seili durumda olmadndan emin olunur. 2. mle bileenin ismi zerinde iken sa fare tuuna basarak izim bileeni seili hale getirilir. Seili hale gelen izim bileeninin ismi klandrlm olarak grntlenecektir. 3. mle izim bileeninin zerinde iken sol fare tuuna baslr. Grafik Dzenle (Edit Graph) diyalog kutusu ekranda grntlenecektir. 4. izim bileeninin isim yada ifadesi gerekli olduu ekilde dzenlenir. izim bileeni ifadesi deiikliklerine izin vermeyen bileen eitleri iin ifade alan kullanlabilir olmayacaktr. 5. Deiiklikleri onaylamak iin Tamam (OK) tuuna baslr. 6. Grafik zerinde, izim bileen isimlerinden herhangi birisi zerinde olmayacak ekilde fare ile sa tklanarak izim bileeni seili durumdan kurtarlr. 3.5.6. Grafik izim Bileenlerinin Sra Ve/Veya Renklerinin Deitirilmesi

Grafik zerindeki izim bileenlerinin sras, sol fare tuu ile bileenlerin etiketleri tanarak deitirilebilir. izim bileeni istenilen yolla seilebilir. Dijital izim bileenleri iin tama ileminin amac basit olarak grafik zerinde belirli bir yn sras elde etmektir. Analog grafikler iin, izim bileenleri sol eksenden saa yada bunun tam tersi ynde srklenebilir. Yn srasnn dzenine gre yaplm olan renk atamalar dikey yn srasn deitirmek suretiyle yaplabilir.

Yn durumuna gre atanm olan esas renkler, Template mensndeki Set Graph Colors komutu kullanlarak yeniden dzenlenilebilir.

85

3.6

Eleman Oluturulmas

Yeni bir ktphane bileeni oluturmak iin ilk adm eleman iin kullanlacak olan grafik ve pinlerin yerletirilmesidir. 1. 2. 3. 4. Uygun olan grafik stilleri ile eleman gvdesini tanmlamak iin Pinleri gsteren, eleman pin nesneleri yerletirilir. Standart dzenleme tekniklerini kullanarak pinlere isim atanr Elemann kapsad tm nesneler seili hale getirilir. Make

grafik nesneleri yerletirilir.

ve pinler iin tip belirlenir. Device komutu kullanlr ve varsaylan zellikler atanr. 3.6.1. Eleman Gvdesinin Tanmlanmas Eleman gvdesi, referans noktas ve pinler haricinde tamamen grafiktir. Bu, sklkla eleman grafik stilindeyken seilen ve uygun boyutta yerletirilen bir grafik kutusu olacaktr. Transistrler, opamplar vb. daha karmak grafikler ieren elemanlar iin, ISISn salad her trl grafik stili kullanlabilir, nesneler dzenlenebilir ve grafik stil niteliklerinin bazlar yada tmne yerel yada sabit deerler atanabilir. Yeni elemanda grafik stilinin kullanlacann dikkatlice dnlmesi nemlidir. Nesneler genellikle eleman grafik stili ile yerletirilecektir ve grafik nesne varsaylan olarak bu stil ile geldiinden herhangi bir dzenleme ilemine ihtiya yoktur. Ancak, bazen yeni bir eleman grafiinin bir ksm ayarlanmak istenilebilir. rnein, bir transistrn i ksmnn her zaman siyah renk ile doldurulmu olmas tercih edilebilir. Bu tip durumlarda, elemann dzenlenmesi iin, yerletirilmesinin ardndan standart dzenleme teknikleri kullanlarak ekrana gelen diyalog

86 kutusundaki eleman ksmnda baz grafik zniteliklerinin belirlenmesi amacyla uygun olan iaret kutular iaretlenmemi konuma alnp gerekli deiiklikler yaplarak yerel deerler ayarlanmak suretiyle uygun ekilde dzenlenebilir. Grafik nesnenin ema zerine nasl yerletirilecei de dnlebilir. rnein, bir opamp tasarlanrken, eleman gvdesi ile besleme ksmlar arasna izgi yerletirilmek istenilebilir. Bu durumda, PIN stili kullanlarak gvde ile pinin yerletirilecei ksm arasna izgi yerletirilir ve bu ksm eleman zerinde sanki pinin bir parasym gibi gzkr. Eer eleman iin bir merkez noktas belirlemek istenirse, Origin simgesi kullanlarak uygun olan nokta belirlenir. Eleman iin bir merkez noktas belirlenmezse, varsaylan olarak elemann sol en st ksmnda bulunan pini merkez noktas olarak alr. 3.6.2. Pinlerin Yerletirilmesi Bir eleman oluturulurken, Device Pin simgesinden uygun olan eleman pin nesneleri kullanlr. Device Pin simgesi seildiinde ilk olarak daha nceden yklenmi olan eleman pin tipleri nesne seicide grntlenir ve gerekli olduu durumlarda sembol ktphanelerinde bulunan daha fazla saydaki pin tipleri de kullanlabilir. Ayn zamanda yeni pin tipleri tanmlama imkan da bulunmaktadr. Her pin nesnesinin yerletirilmesi esnasnda pinlerin konumlarna dikkat edilmelidir. Pin nesnesinin bir ucunda yer alan arp iaretli ksm pinin dier elemanlara balanaca taraf, dier u ise eleman gvdesi ile birleecek taraf temsil etmektedir. 3.6.3. Pinlerin simlendirilmesi Eleman oluturma ilemi srasndaki bu nc aama dikkat gerektirir ve doru olarak uygulanmazsa, tasarmda anlalmas g problemlere yol aabilir.

87 Her pin, pin ismi, pin numaras ve pin elektrik tip zelliklerine sahiptir. Bunlardan sonuncusu olan pin elektrik tipi ERC ileminde ve prospice tarafndan kullanlr. Pinlerin elektrik tipi zellikle dijital simlatr modelleri iin doru olarak belirlenmelidir. Pinleri isimlendirmekte kullanlan iki adet yaklam bulunmaktadr; Her pin iin, imle zerinde iken CTRL+E tularna baslarak ekrana gelen diyalog kutusundan pin zellikleri belirlenerek dzenleme yaplabilir. Pin ismi, pin numaras ve pin eidi atamak iin Property Assignment Tool kullanlabilir. ou durumda bu iki zellik karma bir ekilde kullanlabilir. Pinleri isimlendirirken aada ki maddeler aklda tutulmaldr; Bir pin her zaman bir pin ismine sahip olmaldr. Eer pin ismi yokken pin numaras verilmise, bu numara otomatik olarak pin ismine atanr. Eer iki yada daha fazla pine ayn isim verilirse, bunlar Netlistte birbirine elektriksel olarak bal saylacak ve bu bask devreye de yanstlacaktr. Pin isimlerini st izgili olarak yerletirmek iin, st izginin balad ve bittii yerler $ iareti arasna alnmaldr. rnein, RD/ $WR$, RD/ W olarak gzkecektir. R Genelde pin numaralarn Visual PackagingToolu kullanarak atamak daha kolaydr ve bu, bnyesinde birden fazla para yada bus pini ihtiva eden elemanlarn pin isimlendirme ileminde kullanlabilecek tek yoldur. Bu yol tek paral elemanlar iin de kullanlabilir.

88

Pinlerin isimlendirilmesinde aadaki bilgiler faydal olabilir; Pin eidi Passive Input Output Bidir Tristate Pull Down Pull Up Power Tip Bilgisi PS IP OP IO TS PD PU PP rnek Kullanm Pasif eleman terminalleri Analog yada dijital eleman girileri Analog yada dijital eleman klar Mikroilemci yada RAM veri yolu pinleri ROM k pinleri Ak kolektr/drain klar Ak emiter/source klar G/ase besleme pinleri

3.6.4. Make Device Komutunun Kullanlmas Eleman oluturmadaki son adm elemanlarn kapsad tm grafik ve pin nesnelerini seili hale getirerek, Library mensnden Make Device komutunun kullanlmasdr. 3.6.5. Make Device Komutu Make Device komutu, dier uygulamalarda Wizard olarak girite grnen ok aamal bir diyalog kutusudur. Bu formda drt sayfa bulunmaktadr. Device Properties; Bunlar elemann ad, yeni eleman iin kullanlacak olan ntak ve Proteus VSM tarafndan kullanlan elemann animasyonu ile ilikilendirilmi zelliklerdir. Packaging; Bu sayfa tanmlanm olan klflar (mevcut elemanlar iin) grntler ve Visual Packaging Toola geilmesini salar.

89 Component Properties; Bu sayfa, zellik tanmlamalar oluturmay ve varsaylan zellik deerlerinin dzenlenmesini salar. Library Selection; Bu son ekran oluturulan elemann saklanaca ktphanenin seilmesini salar. Bu sayfalarn zerindeki alanlarn hepsinin detayl ierik yardmlar bulunmaktadr. Diyalog kutusunun sa st kesinde bulunan ? simgesi kullanlarak, hakknda bilgi edinilmek istenen alan zerinde sol fare tuuna basldnda ilgili alana dair aklayc bilgiler grntlenecektir. 3.6.5.1. Device Properties Sayfas ekil 3.57deki diyalog formu, General Properties ve Active Component Properties olmak zere iki ana ksmdan olumaktadr.

90

ekil 3.57. Device properties diyalog kutusu General Properties ksm elemann isim ve referans nekinin girildii yerdir. Bu nek yeni yerletirilen bir elemann para bilgisinin nnde yer alan harf yada harfleri temsil etmektedir. Bu ksm bo braklrsa, yeni yerletirilen eleman isimlendirilmemi olacak ve elemann para deeri ile zellik metni gizli olacaktr. Bu, blok diyagram izimleri yada grsel l aletleri gibi aslnda tasarmn bir paras olmayan elemanlar iin kullanldr. Active Component Properties, Proteus VSM ile kullanlmak zere animasyonlu elemanlar oluturulurken kullanlr. 3.6.5.2. Packaging Sayfas

91 ekil 3.58deki diyalog kutusu eleman iin tanmlanan klf ayarlarn grntler. Yeni bir eleman iin bu liste bo olacaktr.

ekil 3.58. Packagings diyalog kutusu Add/Edit komutu kullanlarak Visual Packaging Toola gei yaplr. Visual Packaging Toola ilikin ayrntlar, Tool bal altnda verilmitir. 3.6.5.3. Component Properties & Definititions Sayfas ekil 3.59teki diyalog kutusu, elemann zellikleri iin zellik tanmlama ve varsaylan deerlerin tanmlanmas amacyla kullanlr. Sol ksmda bulunan seim listesi tanmlanm olan zellikleri gsterirken Property Definition ve Property Defaults ksmlar seilen zelliin tip, grnrlk ve varsaylan deerlerinin belirlenmesini salar.

92

ekil 3.59. Component properties diyalog kutusu

3.6.5.4. Data Sheet And Help Sayfas ekil 3.60daki diyalog kutusu, sayfa bir katalog bilgisi (PDF dosyas) ve/veya yardm balnn eleman ile ilikilendirilmesini salar. Eer bir katalog bilgisi tanmlanrsa, Edit Component diyalog kutusunda Data komutu, yardm bal tanmlanrsa Help komutu grnecektir. Desteklenen ktphanelerin ounda bu komutlar grlebilir.

93

ekil 3.60. Device data sheet diyalog kutusu Katalog bilgisi yerden birine konumlandrlabilir; Proteusun Data dizininde konumlandrlabilir. Proteus aranlan katalog bilgisini bulamadnda ekrana gelen Data Sheet Not Found diyalog kutusundaki Path Settings komutu kullanlarak dosyann konumu deitirilebilir. Internet yada Intranet zerindeki bir FTP sunucusunda konumlandrlabilir. Bu durumda baz sunucular iin kullanc ad ve ifre girilmesi gerekebilir. CD zerinde konumlandrlabilir.

Genel olarak katalog bilgileri merkezi bir depoda saklanr. Bir yardm balnn referans olarak gsterilmesi, prospice simlasyonu iin kark modeller

94 oluturulurken olduka faydaldr. Bu zellik daha ziyade model reticileri ile ilgilidir. 3.6.5.5. Library Selection Sayfas ekil 3.61deki diyalog kutusu yeni elemann hangi ktphanede saklanacann seilmesini salamaktadr. Sadece hem okunup hem yazlabilir olan ktphaneler grntlenecektir.

ekil 3.61. Library selection diyalog kutusu OK tuuna basldnda eleman seilen ktphaneye kaydedilecektir. Ayn zamanda, eer bu eleman zaten tasarmda mevcutsa bu elemanlarn yeni tanmlanan zelliklerle gncellenmek istenip istenmediine dair bir uyar mesaj grntlenir.

95 3.7. Hiyerarik Tasarmlar Hiyerarik dizayn iki yada daha fazla katman dzeyi ieren bir tasarmdr. En st dzey tm sistemin yapsn gsteren bir blok diyagram gibidir ve her blok zerinde tasarmn bir parasn barndran bir alt katmana sahip olacaktr. Tasarmn karmaklna bal olarak bu alt katmanlarn kendileri de ek olarak kara kutu veya modller ierebilirler. ok karmak bir tasarm yapmanz halinde dahi yarm dzineden fazla seviyeye ihtiya duyabileceiniz gibi, ISIS hiyerari derinliinde bir snr belirlemez. Hiyerarik ilikilerin kullanmnn ikinci bir kullanm alan ise tasarmn bir ksmnn tekrarn gerektiren durumlardr. Buna rnek olarak iki mono kanal ve ortak bir g kayna olan bir stereo amplifikatr gsterilebilir. Basit olarak tek kanal izip blge dosyas olarak kaydettikten sonra bunu ikinci bir katmana armanz engelleyecek bir durum yoktur. Ancak ileride mono devreyi deitirmek istenirse ve eer ki bu d grnm ile ilgili bir deiiklikse her iki kanal da deitirilmek mecburiyetinde kalnr. Devrenin ikiden fazla kopyasnn kullanld durumlarda ise bu ciddi bir karkla neden olacaktr. Hiyerarik yaklamla ise sol ve sa isimli ayn devre verileri ile ilikilendirilmi olan iki adet modl olacaktr. Bununla birlikte doal olarak her bir rnekteki ayn eleman iin farkl referans deerlerine ihtiya olacak ve bu Design Global Annotation yolu ile karlanacaktr. ISISta hiyerari ayn zamanda parametrelendirilmi devre oluturulmas,

kullanmnn da kolaylatrlmas ve grsel sistem modelleme iin simlatr modelleri gelitirilirken bir hayli nemlidir. 3.7.1. Terimler eriin btnyle zetine daha derinlemesine girmeden nce baz terimlerin tanmlanmasna ihtiya vardr.

96 3.7.1.1. Devre Devre; eleman, dier nesneler ve genel durum ierisinde ilikilendirilmi hatlarn bir birikimidir. rnek olarak yine mono amplifikatr devresi gsterilebilir. 3.7.1.2. Katman Katman devrenin bir halidir (rneidir) ve devre ierisindeki elemanlar zerinde haritalama yaptran tek bir adlandrma ayarna sahiptir. Katman, bir st seviyedeki bir modl ile ana katman ilikilendirildiinde bu (sub-sheet yada child-sheet) alt katman olarak adlandrabilir. Bundan dolay sa ve sol alt katmanlarda izilenlere verilen rnekteki amplifikatrn sa ve sol kanallar diyebiliriz. Tasarmn en st seviyesindeki katmanlar root-sheets (kk katman) olarak isimlendirilirler. 3.7.1.3. Modl Modl alt kaman ile ilikilendirilmi olan bir nesnedir. Modllerin iki farkl eidi bulunmaktadr. Bunlar alt devreler (sub-circuits) ve modl elemanlardr. (modlcomponents) 3.7.1.4. Katman zellikleri Katman zellii paral katmanlara zellik atanmasdr ve katman zerindeki nesnelerin herhangi biri iin zellik aklamasnda kullanm iin uygundur. Hiyerarik dizaynlarda ana modln kullanc zellikleri, alt katmann da zellikleri olmaktadr. 3.7.1.5. Parametrelendirilmi Devre Parametrelendirilmi devre, bir veya daha fazla katman zelliini kapsayan zellik aklamalar olarak verilen nesne zellikleri veya bir yada daha fazla eleman deeri olan devredir.

97

Bu katmann zellikleri ana modlde (alt devre veya modl eleman olabilir) tanmlanabildiinden dolay bu devre bir durumdan dier bir duruma kendi iinde farkl eleman veya zellik deerlerine sahip olabilir. Bunun iin tipik uygulamalar her durum iin farkl diren ve kondansatr deerleri olan filtre devrelerdir.

3.7.2. Alt devreler Alt devrelerin allagelmi yol ile dzenlenmesi alt devredeki katman zellikleri olacak olan referans devre ad ve olas baz kullanc zelliklerin girilmesine izin verir. Amplifikatr rneinde referans sa veya sol, devre ad ise Amp olabilir. Ana katman ve alt katman arasndaki balantlar alt devrenin sa ve sol snrlarnda ki modl portlar ve alt katman zerindeki terminaller (ular) yolu ile salanr. Alt devreler ana katman ve alt katmanlar arasndaki ara birimin balangta tam olarak netlemedii durumlarda ok kullanldr. Port ve terminaller kolayca eklenip kaldrabilir. Alt devre ile hiyerari kurmak iin; 1. Alt devre simgesi seilir ve farenin sol tuunu kullanarak alt devre iin bir kutu izilir. 2. Nesne seiciden uygun tipteki modl portlar seilerek alt devre gvdesinin sa ve sol snrlarna yerletirilir. Ana katman ve alt katmanlar arasndaki her ara balant iin bir adet porta ihtiya duyulur. Genel olarak giri portlar sola k portlar ise sa yerletirilir.

98 3. Dorudan yada zellik Atama Aracn (Property Assignment Tool) kullanarak modl portlarna isim verilir. Bu isimler alt katmanlardaki lojik ulara verilen isimlerle ayn olmaldr. 4. Alt devrenin kendisi dzenlenir, ana durumu ifade eden bir isim (rnein sol) ve bir devre ismi verilir (rnein amp). eitli alt devreler ayn devre ismine sahip olabilirler fakat verilen katmanda her biri farkl birer durum ismine sahip olmaldrlar. 5. mle ile alt devrenin zerine gelerek klavye zerinden CTRL+C tularna baslr. Bu ilem ile ISIS alt katman oluturacaktr. Devrenin ismi zaten mevcut olan bir isim olarak belirlenmemise bo bir alma ekran grlecektir. 6. Terminal simgesi seilir ve alt devredeki modl portlarna uygun olarak terminaller yerletirilir. 7. Yine dorudan yada zellik Atama Aracn (Property Assignment Tool) kullanarak eleman pinlerine benzeyen uygun isimlerle adlandrlr. Hat listesi derleyicisi, terminal ile uyumayan modl portlar iin uyar verecektir. 8. Uygun terminallerle balant yaparak alt katman iin devre izilir. 3.7.3. Modl-Elemanlar Sradan herhangi bir eleman Malzeme Dzenleme (Edit Component) diyalog formu zerindeki Hiyerarik Modl Bala (Attach Hierarchy Modul) iaret kutusu iaretlenerek modl haline getirilebilir. Elemann deeri, devre ismi ve referans ise durum ismi olarak alnr. Ana ve alt katman arasndaki balantlar ise ana modl elemann pin isimleri ile uygun olan terminaller vastasyla yaplr. Her ne kadar Dizayn zellikleri Dzenlenmesindeki (Edit Design Properties) Genel G Hatlar (Global Power Nets) seenei seili ise konu d olsa da, bu gizli power pinleri iinde alr.

99 Modl-elemanlar, simlasyon iin gelitirilmeye uygun elemanlarn ilenmesi iin idealdir. Fakat bask devreler iin bunlar eleman olarak saklanr. Balant Hatt reticisindeki (Netlist Generator) derinlik (Depth) kontrol yaplacak ilemin nasl olacann belirlemesini salar. Modl eleman ile hiyerari kurmak; 1. Eleman olaan yol ile seilerek yerletirilir. 2. Eleman Dzenleme (Edit Component) diyalog formunu ekrana getirerek, Hiyerari Modl Balama (Attach Hierarchy Modul) kutusu iaretlenir. Sras ile eleman referans ve deerinin durum, devre isimleri olarak kullanlabileceinden emin olunuz. Genellikle, modl devre bir entegre olacak ve bunun deeri balanan devrenin ad olarak alglanacaktr. 3. mle eleman zerinde iken klavye zerinden CTRL+C tularna baslr. Bu ilem ISISn alt katman yklemesini salayacaktr. Devrenin ismi zaten mevcut olan bir isim olarak belirlenmemise bo bir alma ekran gelecektir. 4. Terminal simgesi seilir ve ana elemann pinlerine uygun olacak ekilde terminaller yerletirilir. 5. Dorudan yada zellik Atama Arac (Property Assignment Tool) ile eleman pinlerine uygun olacak ekilde terminaller isimlendirilir. Pin, imle pin sonu zerinde iken klavye zerinden CTRL+E tularna baslarak isimlendirilir. Hat Listesi Derleyicisi (Netlist Compiler) terminal ile uyumayan pinler iin uyar mesaj verecektir. 3.7.4. Harici Modller Modl-eleman ve onun alt katman oluturulurken, harici olarak alt devreyi dier dizaynlarda yeniden kullanmak zere bir baka tasarma kaydetmek mmkndr. Yeni eklenen durumlar otomatik olarak alt modle balama iin ktphane paralarnda deiiklik yaplabilir.

100

Harici modl hazrlamak ve ktphane ksm ile ilikilendirmek iin; 1. Bir nceki ksmda bahsedildii gibi modl eleman ile hiyerari kurulur. 2. Alt katmana geilir. Design mensnden Edit Sheet Properties komutu kullanlarak Harici Mod Dosyas (External Mode File) kutusu iaretlenir. Bu ilem ana eleman ile ilikilendirilmi olan ktphane ksm ile ayn isimli olacak bir mod dosyas oluturacaktr. lk durumda, bu dosya tasarm dosyas ile ayn klasre oluturulacaktr. 3. Ana katmana geri dnerek, ana eleman seili hale getirilir. Make Device komutu kullanlr. 4. Harici Modl (External Mode) ksmna modl dosyasnn ismi girilir. 5. Ktphane Seici (Library Selector) sayfasna gelene kadar leri (Next) tuuna ve bunu takiben Tamam (OK) tuuna baslarak eleman ktphaneye yeniden kaydedilir. Elemann yeni gerekletirilen durumu mod dosyasyla otomatik olarak ilikilendirilecektir. 3.7.5. Katmanlar Aras Gei Katmanlar aras gei iin iki yol vardr. Bunlar; 1. Goto Sheet komutu tm tasarm hiyerarisini grntleyecektir ve tasarmdaki salayacaktr. 2. Design mensndeki Zoom To Child ve Exit To Parent komutlar hiyerari ierisinde bir seviye alta ve bir seviye ste ulalmasn salayacaktr. Bu zellik, imle ulalmak istenen katmana ait modl zerinde iken klavye zerinden CTRL+C tular ile kullanlmaldr. herhangi bir katmana dorudan ulalmasn

101 Eer henz devre ismi verilmemi bir modle geilir ise bunun iin yeni bir dahili isim otomatik olarak seilecektir. Devre ismi daha sonra dzenlenebilir. Fakat bu ilem devreyi yeniden isimlendirmekten ziyade eski devreyi modlden ayracaktr. Bu yolla ana modl bulunmayan herhangi bir devre tasarm dosyasnda kalacaktr. Fakat bunlar Edit mensndeki Tidy komutu ile kaldrlabilir. 3.7.6. Tasarmn Genel Olarak simlendirilmesi Birden fazla alt devre nesnesinin tek bir devre ismini paylat durumda bu alt devrelerden birinde yaplan dzenlemelerin tmne etki edecektir. Bu sebeple her devre eidinin bir defa izilmesi yeterli olacaktr. Ancak her rnek, devre ierisindeki nesneler iin kendi eleman referanslarna sahip olacaktr. Tabi ki bu, basit devre her rnekte ayr fiziksel elemanlara gerek duyaca iin zorunludur. Bir alt katmanda yaplan eleman referans deiiklii devrenin dier rneklerini etkilemeyecektir. zel uygulamalarda bu zellii devre d brakmak mmkndr. 3.7.7. Fiziksel Olmayan Katmanlar Devrenin birden fazla rneinin bulunduu baz uygulamalarda, her rnein ayn isimlendirme zellikleri tamas tercih edilebilir. Eer btn bir balant hat listesi retilirse her rnekteki edeer elemanlar ayrt edilmi olmaldr ve bu Fiziki Olmayan Katmanlar (Non Physical Sheets) ile yaplabilir. Yine amplifikatr rneinde her kanal iin sol-U1 ve sa-U1 olacaktr. Bu isimler, ana modln katman ismi sralamasna gre alt izgi ve para referans ile retilecektir. Fiziksel olmayan katmanlar, ilgili katman ile yklendiinde Edit Sheet Properties komutu ile seilir. Her katmandaki eleman isimlendirmelerinin yerel olmasn istenirse, Non Physical Sheets kutusu iaretlenir. Bu fonksiyonun kullanm ama bask devre tasarm ise uygun deildir. Fakat modln alt kartlar gsterdii simlasyon uygulamalarnda kullanl olabilirler.

102 G hatlar olmadka ve hatlar Edit Design komutunun Global Power Nets seenei seili olmadka alt katmandaki hat isimlerinin nne bu yolla n ekler ilave edilir. Bunun sonucu alt katmandaki hat isimlerinin yerel olmasdr. Bu zellik ayn devrenin birden ok rneinin kullanld yerlerde duruma gre daha fazla yada daha az gerekli olabilir. 4. ARES ARES, Proteus sisteminin bask devre yerleim plan modlnn bir biimidir ve kullancya dizayn yksek performans salayacak ekilde yaptrr. Son versiyonu; Windows 95/98, Windows NT4 ve Windows 2000 ile uyumlu alr. Ayrca otomatik yerletirme, gelimi otomatik yol izimi, otomatik Gate-Swap ve katlar iin destek sunar. ARES program; Eleman yerletirimi ve yol izimi iin temel teknikler, Otomatik ve manuel yol izimi ieren hat listesi tabanl dizayn, Yol izimi ve blok dzenleme gibi daha gelimi dzenleme tekniklerini ierir. ARESin kapsad balca zellikler unlardr. 32 bitlik yksek doruluklu bilgi kayna, 10nm iin dorusal znrlk, asal snrlama 0,1 ve maksimum bord boyutunun T/ -10msi kadardr. ARES; 16 bakr katman, 2 ipek blme, 4 lehime kar koyan mekaniksel blgeyi desteklemesi, Eleman ayaklarnn numaralandrlmasnda otomatik arka plan aklama, Pin-Swap ve Gate-Swap deiiklikleri, Fiziksel ve balantsal kural kontrol raporu,

103

Sembol ktphanesi ile 2D izim, Kapsaml paket ktphanesi, Limitsiz terminal alan, yol ve VIA stili, Metre cinsinden btn uzunluk ve smt formatn destekler. k yazc ve ekil izicilerde deiiklik gstermektedir. k genellikle dxf, esp, wmf ve bmp grafik formatndadr. ema zerinde otomatik yol izimi zelletirme yol izimi yetenei ieren hat listesi tabanl ISIS ematik capture birlemesi, Bask devreyi basmadan nce kesici kt dosyalarnn kontrol edilmesine imkan verir.

ARES programn balatmak iin Balat mensnden Programlar, Proteus 6 Professional ve ardndan ARES 6 Professional seilir. Bu ilemi takiben ARES editr yklenecek ve alacaktr. ARES altnda ekil 4.1deki ekran karnza gelir.

104

ekil 4.1. ARES alma ekran altrlmak istenen men, farenin sol tuu ile aktif hale getirilir. Baz ilemler ksa yol tular ile klavye zerinden de yaplabilir. Bu tular men seeneinin sa tarafnda gsterilmitir. Seenein sol tarafndaki bir iaret zelliin aktif olup olmadn belirtir. Bu iaret, seenein aktif olduunu gsterir. Ekrandaki en geni blge alma alan olarak isimlendirilir ve yerleimin ksmi bir grn olarak rol alr. Ekrann sa stndeki daha kk olan blge alma alan klavuzu olarak isimlendirilir. Burada yerleim ekrannn genel grnm grntlenir. alma alan klavuzu zerinde gitmek istenilen blge iaret edilip farenin sol tuuna baslarak alma alan yerleiminin seilen ksmna tanabilir. Yeil kutu alma alan klavuzu adn alr ve o an iin geerli olarak grntlenen blgeyi gsterir.

105

4.1. Ara ubuklar 4.1.1. Dosya Ara ubuu

ekil 4.2. Dosya ara ubuu

Create a new layout, Yeni alma sayfas almasn salar. Load a new layout, Mevcut alma sayfasnn yklenmesini salar. Save current layout, Geerli almann kaydedilmesini salar. Import ARES region file, Mevcut bir ARES blge dosyasndan alnt yaplmasn salar. Export tagged objects to region file, alma alanndaki iaretlenmi nesnelerin ISIS blge dosyasna aktarlmasn salar. Print/plot layout, almann kt ile ilgili eitli ayarlarnn yaplmasn ve kt alnmasn salar. Mark area to be printed, alma alannn belirli bir ksmn yazdrmak amacyla yazdrlacak blgenin seiminin yaplmasn salar. Generate gerber and excellon output, Geerli almaya ait vektr ve matkap delii koordinat dosyalar retilmesini salar. Load/tile and view cadcam files, Vektr, matkap delii ve ara bilgilerini ieren cadcam dosyalarn grntlenmesini salar. 4.1.2. Grnm Ara ubuu

106

ekil 4.3. Grnm ara ubuu

Redraw editing window, alma alan ve klavuzunun ieriinin yeniden izilmesini salar. Flip board to view from underneath, Bordu merkez noktaya gre yatay olarak aynalar. Enable/disable grid dot display, alma alanndaki gridlerin grnp grnmemesini belirler. Set displayed layers, alma alan zerinde grntlenebilecek olan katmanlar ve bu katmanlarn hangi renk ile grntleneceinin belirlenmesini salar. Select metric/imperial coordinates, alma alanndaki llendirme

biriminin metrik veya inch olarak belirlenmesini salar. Set false (local) origin, alma alannda yeni bir orijin noktas belirlenmesini salar. Toggle use of polar co-ordinates, Kutupsal alma blgesinin merkez noktasnn belirlenmesini salar. Re-centre the display, alma alannn grntlenen ksmn, seilen noktay merkez alarak grntlemeyi salar. Increase magnification, alma alannn grntsn merkezi referans alarak bytmeyi salar. Decrease magnification, alma alannn grntsn merkezi referans alarak kltmeyi salar. View entire sheet, alma alannn tamamnn grntlenmesini salar.

107

View selected area, alma alannda fare ile seilen blgenin bytlmesini salar. 4.1.3. Dzen Ara ubuu

ekil 4.4. Dzen ara ubuu

Undo last operation, Yaplan ilemin geri alnmasn salar. Redo the last undo operation, Gelinen bir nceki konumdan ileri gitmeyi salar. Copy tagged objects, alma alan ierisinde seilen bloun kopyalanmasn salar. Move tagged objects, alma alan ierisinde seilen bloun tanmasn salar. Rotate tagged objects, alma alan ierisinde seilen bloun

dndrlmesini salar. Delete tagged objects, alma alan ierisinde seilen bloun silinmesini salar. Pick or update package/symbol, Ktphanede bulunan mevcut eleman klflarn seilen zellikler erevesinde isimle armay, seilen klfn eleman seim penceresindeki listeye eklenmesini ve ayn isme sahip bir klf mevcutsa seilen eleman klfnn bununla yer deitirmesini salar. Form tagged graphics/pads into package, alma ekran zerinde 2D grafikler ve padler vastasyla meydana getirilmi ve fare vastasyla iaretlenmi

108 ksmn belirlenen ktphaneye bir eleman klf olarak derlenmesini yani yeni bir eleman klf oluturulmasn salar. Break tagged objects into primitives, Seilen eleman pad ve 2D grafikler gibi bileenlerine ayrmay salar. 4.1.4. Yerleim Ara ubuu

ekil 4.5. Yerleim ara ubuu

Enable/disable real-time snap, Aktifken, imlecin pad veya hatta yakn bir yere getirildiinde nesne zerine konumlandrlmay salar. Toggle trace angle lock, Balant yolu izilirken yollarn istenilen a deerlerinde yada 45lik a ile izilmesini salar. Toggle auto trace style selection, Balant yolu izilirken, gerekli olan yerlerde yol kalnlklarnn otomatik olarak ayarlanp ayarlanmayacan belirleme imkan salar. Toggle auto track necking, Balant yolu ile pad arasndaki mesafenin otomatik olarak ayarlanp ayarlanmayacan belirleme imkan salar. Perform a search and tag operation, zellik atama aracnn blgesel veya genel iaretleme seenekleri tarafndan gerekletirilen daha sonraki ilemler iin, nesnenin zel gruplarnn seiminin kolaylatrlmasn salar. Arama kriterlerine uyan nesneleri bulur ve onlar iaretli hale getirir. Alphanumeric sequence generator tool, alma alan zerinde bulunan malzeme klflarnn otomatik olarak alfa saysal biimde isimlendirilmesini salar.

109

Autoplace the components onto the board, ISIStan ARESe geite bask devre ebad belirlendikten sonra devrede kullanlan malzemelere ait klflarn belirlenen alan zerine otomatik olarak yerletirilmesini salar. Autorotate the connections specified by the ratsnest, Devrede kullanlan malzemelere ait klflarn belirlenen alan zerine manuel veya otomatik olarak yerletirilmesinden sonra balant yollarnn otomatik olarak izilmesini salar. Create connectivity rules check report, Yaplan almann balant kurallar uygunluunu kontrol eder ve raporlanmasn salar. Perform physical design rule check, Fiziksel dizayn kurallar uyumluluunu kontrol eder, listeler ve seilen akmann bulunduu alan yaknlatrarak gsterir. 4.1.5. Mod Seim Ara ubuu Yerleim ve Yol izimi

ekil 4.6. Yerleim ve yol izimi

Component placement and editing, ISIStan ARESe geite oluturulmu olan hat listesinde bulunan malzemelerin yerletirilmesini ve dzenlenmesini salar. Package placement and editing, alma alan zerine klf yerletirilmesini, dzenlenmesini ve klf ktphane bileenlerinin ynetimini salar. Track placement and editing, Balant yol kalnlklarnn belirlenmesi, alma alanna yerletirilmesi ve dzenlenmesini salar. Via placement and editing, VIA (katmanlar aras gei iletkeni) ebat seimi, yerletirilmesi ve dzenlenmesi ilemlerini gerekletirir.

110

Zone placement and editing, Hazrlanan bask devre zerine g hatt yerletirilmesinde kullanlr. Enter or modify ratsnest connections, balantlarnn yaplmasn salar. Connectivity highlight, stenilen yollar belirgin hale getirerek yol takibini kolaylatrr. Belirgin hale getirilmek istenen yolda pad zerine gelinerek fare ile sol tklanr. Edit objects, mlecin dzen moduna alnmasn salar. Pad Yerletirme Otomatik izim iin ayak

ekil 4.7. Pad yerletirme

Round through-hole pad placement, alma alan zerine istenilen ebatta, daire eklinde pad yerletirilmesini salar. Square through-hole pad placement, alma alan zerine istenilen ebatta, kare eklinde pad yerletirilmesini salar. DIL through-hole pad placement, alma alan zerine istenilen ebatta, dl yapda pad yerletirilmesini salar. Edge connector pad placement, alma alan zerine istenilen ebatta, snr balant eklinde pad yerletirilmesini salar. Circular smt pad placement, alma alan zerine istenilen ebatta, smt yapda, daire eklinde pad yerletirilmesini salar.

111

Rectangular smt pad placement, alma alan zerine istenilen ebatta, smt yapda, kare eklinde pad yerletirilmesini salar. Polygonal smt pad placement, alma alan zerine istenilen ebatta, smt yapda, okgen eklinde pad yerletirilmesini salar. Padstack placement, alma ekran zerinde seilen pad dorultusunda pad yn eklenmesini salar. 2D Grafik

ekil 4.8. 2D grafik

2D graphics line, alma alan zerinde izgi izilmesini salar. 2D graphics box, alma alanna dikdrtgensel ekiller izilmesini salar. 2D graphics circle, alma alanna dairesel ekiller izilmesini salar. 2D graphics arc, alma alanna yay ekilleri izilmesini salar. 2D graphics path, alma alanna serbest ekiller izilmesini salar. 2D graphics text, alma alanna yaz yazlmasn salar. 2D graphics symbol, alma alanna sembol yerletirilmesini salar. Markers for component origin, etc, Elemanlar iin merkez noktas belirlenmesini salar. 4.1.6. Ynelim Ara ubuu

112

ekil 4.9. Ynelim ara ubuu

Set rotation, aretlenmi olan eleman yada elemanlar 90 saa evirir. Set rotation, aretlenmi olan eleman yada elemanlar 90 sola evirir. Orientation edit box, Dndrme ilemi iin kullanlacak olan ann girilmesini salar. ISISta bu deerler dik alar ile snrlandrlrken ARESte istenilen a deerleri girilebilir. Horizontal reflection, aretlenmi olan eleman yada elemanlarn yatay olarak aynalanmasn salar. Vertical reflection, aretlenmi olan eleman yada elemanlarn dikey olarak aynalanmasn salar. Layer selector, alma alan zerinde grntlenebilecek olan katmanlarn bir listesini ierir ve istenilen katmann seilmesini salar.

4.2.

ARES Menleri

4.2.1. File Mens

113

ekil 4.10. File mens 4.2.1.1. New Layout Yeni alma sayfas almasn salar. 4.2.1.2. Load Layout Daha nceden oluturulmu olan alma sayfalarnn ekranda grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki L tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.1.3. Save Layout Yaplan almann kaydedilmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki S tuu ile ilikilendirilmitir.

114

4.2.1.4. Save Layout As Yaplan almann farkl isimle kaydedilmesini salar. 4.2.1.5. Clear Netlist allan devredeki hatlarn hepsinin silinmesini salar. 4.2.1.6. Load Netlist Mevcut hat listelerinin yklenmesini salar. 4.2.1.7. Save Netlist Oluturulan hat listelerinin kaydedilmesini salar. 4.2.1.8. Import Dxf Mevcut Dxf uzantl dosyalarn arlmasn salar. 4.2.1.9. Import Bitmap Mevcut Bitmap uzantl dosyann arlmasn salar. 4.2.1.10. Import Region Mevcut ARES blge dosyasnn arlmasn salar. 4.2.1.11. Export Region

115 alma ekrannda seilen blm ARES blge dosyas olarak kaydedilmesini salar. 4.2.1.12. Mail to Kaytl herhangi bir almann e-posta yolu ile gnderilmesini ve paylalmasn salar. 4.2.1.13. Exit Programdan kmay salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki Q tuu ile ilikilendirilmitir.

4.2.2. Output Mens

116

ekil 4.11. Output mens 4.2.2.1. Print Yaplan almann yazdrlmasn salar. Print komutu kullanldnda ekil 4.12deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Diyalog kutusunun sol st kesinde bulunan Printer komutu yazc ayarlarnn dzenlenmesi amacyla kullanlr. Bunun hemen altnda yer alan Filename komutu ise yazdrlacak olan dosya ad ve yolunun belirlenmesini salar. Diyalog kutusunun sa st kesinde yer alan Options ksmnda bulunan Colour seeneinin yannda bulunan iaret kutusu iaretli iken ktlar renkli olarak alnr. Invert Colours seenei yazdrma ilemi esnasnda renklerin terslenmesini salar. Bunun hemen altnda yer alan Labcenter Plotter Driver seeneinin yannda bulunan

117 iaret kutusu iaretli iken ISIS tasarmn plotterda izilmesini salar. Bu zellik kt aygt olarak plotter belirlendiinde kullanlabilir. Scale ksmnda ktya ilikin leklendirme ilemleri gerekletirilir. Bu seenek sayesinde rnein A2 boyutunda hazrlanm olan bir tasarmn ktsnn A4e alnabilmesi salanr. Rotation ksm ise tasarmn kts alnrken yatay yada dikey olarak baslmasn salar. Varsaylan olarak yatay basm seenei aktiftir. Compensation ksm grafiin tam olarak leklendirilmesi iin kullanlr. Bu alanda belirtilen X ve Y deerlerine gre tasarmn kt zerinde ki konumu daha kesin bir ekilde belirlenir. Reflection, ktnn normal yada aynalanm olarak alnmasn salar. Mode, bask devrenin ktsnn hangi biimde alnacana ilikin seenekleri ierir. Normal olarak, bask devreler iin Artwork biimi kullanlr. Layers/Artworks ksmndan iaretlenen katmanlar kt zerinde grntlenecektir. Diyalog kutusunun sa alt ksm da, tasarmn belirlenen konumdaki bir dosyaya yazdrlmas amacyla kullanlr. Copies ksmnn yannda bulunan alanda belirlenen sayda kt alnr.

118

ekil 4.12. Print diyalog kutusu 4.2.2.2. Printer Setup Ykl bulunan yazc ile ilgili ayarlarn yaplmasn salar. 4.2.2.3. Set Output Area alma alannn belirli bir ksmn yazdrmak amacyla yazdrlacak blgenin seiminin yaplmasn salar. 4.2.2.4. Set Output Origin Yazdrlacak ksm iin merkez noktasnn belirlenmesini salar.

119 4.2.2.5. Export Bitmap alma alannn seilen ksmnn Bitmap dosyas olarak kaydedilmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.13teki diyalog kutusu karmza gelecektir. Mode, bask devrenin Bitmap dosyasna hangi biimde kaydedileceine ilikin seenekleri ierir. Normal olarak, bask devreler iin Artwork biimi kullanlr. Layers Bitmap dosyasnda grntlenecek olan katmanlar belirler. Resolution Bitmap dosyasnn znrln belirlerken, bunun hemen yannda yer alan ksm uygun olan renk biiminin seilmesini salar. Dier seenekler Print diyalog kutusundakilerle ayn ilevleri yerine getirirler.

ekil 4.13. Export bitmap diyalog kutusu 4.2.2.6. Export Metafile alma alannn seilen ksmnn metafile dosyas olarak kaydedilmesini salar. ekil 4.14teki diyalog kutusu zerindeki seenekler ve ilevleri Export Bitmap diyalog kutusundakilerle ayndr.

120

ekil 4.14. Export metafile diyalog kutusu 4.2.2.7. Export Dxf File alma alannn seilen ksmnn Dxf dosyas olarak kaydedilmesini salar. ekil 4.15teki diyalog kutusu zerindeki seenekler ve ilevleri Print diyalog kutusundakilerle ayndr.

ekil 4.15. Export dxf file diyalog kutusu

121 4.2.2.8. Export Eps File alma alannn seilen ksmnn Eps dosyas olarak kaydedilmesini salar. ekil 4.16 diyalog kutusu zerindeki seenekler ve ilevleri Print diyalog kutusundakilerle ayndr.

ekil 4.16. Export eps diyalog kutusu 4.2.2.9. Export Vector File alma alannn seilen ksmnn vektr dosyas olarak kaydedilmesini salar. Device ksmndan ktnn hangi formatta olaca belirlenir. Bu format kullanlacak cihaza uygun olarak belirlenmelidir. ekil 4.17 diyalog kutusu zerindeki seenekler ve ilevleri Print diyalog kutusundakilerle ayndr.

122

ekil 4.17. Export vector file diyalog kutusu 4.2.2.10. Export Overlay alma alannn seilen ksmnn overlay dosyas olarak kaydedilmesini salar. ekil 4.18 diyalog kutusu zerindeki seenekler ve ilevleri Print diyalog kutusundakilerle ayndr.

ekil 4.18. Export overlay diyalog kutusu

123

4.2.2.11. Manufacturing Notes Cadcam ktlar iin eitli notlar alnmasn salar. 4.2.2.12. Cadcam Output Cadcam kts iin eitli ayarlarn yaplmasn ve Cadcam kts alnmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.19daki diyalog kutusu karmza gelecektir.

ekil 4.19. Cadcam output diyalog kutusu 4.2.2.13. Gerber View alma alannn Gerber ktsnn grntlenmesini salar.

124 4.2.2.14. Pick and Place File Elemann katman, pozisyon ve rotasyon bilgilerini listeleyen bir dosya

oluturulmasn salar. 4.2.3. View Mens

ekil 4.20. View mens 4.2.3.1. Redraw alma alan ve alma alan klavuzunun ieriinin yeniden izilmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki R tuu ile ilikilendirilmitir.

125 4.2.3.2. Flip Bordu merkez noktaya gre yatay olarak aynalar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.3. Grid alma alanndaki gridlerin grntlenip grntlenmeyeceini belirler. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki G tuu ile ilikilendirilmitir. Grid noktalar alma ekran zerine 0,5 inch standart aralkl olarak yerletirilmitir. Bu aralklar kullanc isteine gre ayarlanabilir. 4.2.3.4. Layers alma alan zerinde grntlenebilecek olan katmanlar ve bu katmanlarn hangi renk ile grntleneceinin belirlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+L tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.5. Metric alma alanndaki llendirme biriminin metrik veya inch olarak belirlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki M tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.6. Origin alma alannda yeni bir orijin noktasnn belirlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki O tuu ile ilikilendirilmitir.

126 4.2.3.7. Z Theta Kutupsal alma blgesinin merkez noktasnn belirlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki Z tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.8. X Cursor mlecin X eklinde veya koordinat ekseni eklinde grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki X tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.9. Goto XY mlecin istenilen X ve Y koordinatlarnda grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+G tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.21deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

ekil 4.21. Goto XY diyalog kutusu 4.2.3.10. Goto Component mlecin istenilen eleman zerinde grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+C tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.22deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

127

ekil 4.22. Goto component diyalog kutusu 4.2.3.11. Goto Pin mlecin istenilen elemann istenilen bacanda grntlenmesini salar ve eleman iaretli hale getirir. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+P tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.23teki diyalog kutusu karmza gelecektir. Component ID-Pin alanna elemann ad ve gerekli pin aralarnda virgl iareti kullanlarak girilir.

ekil 4.23. Goto pin diyalog kutusu 4.2.3.12. Snap alma alanndaki gridlerin arasndaki mesafenin ayarlanmasn salar. Bu ilemin ksa yollar klavye zerindeki CTRL+F1, F2, F3 ve F4 tular ile ilikilendirilmitir. CTRL+F1 bu mesafenin 1 inch, CTRL+F2 5 inch, CTRL+F3 25 inch, CTRL+F4 ise 50 inch olarak belirlenmesini salar.

128 4.2.3.13. Pan alma alannn grntlenen ksmn, seilen noktann merkez alnarak grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F5 tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.14. Zoom In alma alannn grntsn merkezi referans alarak bytmeyi salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F6 tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.15. Zoom Out alma alannn grntsn merkezi referans alarak kltmeyi salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F7 tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.16. Zoom All alma alannn tamamnn grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki F8 tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.3.17. Zoom to Area alma alannn grntlenen ksmnn, seilen noktann merkez alnarak yeniden grntlenmesini salar. 4.2.3.18. Toolbars Ekran zerinde hangi ara ubuklarnn grntleneceinin belirlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.24teki diyalog kutusu karmza gelecektir.

129 ARESte o an iin grntlenen mevcut ara ubuklarnn yannda yer alan iaret kutular iaretli olarak grntlenir. Bu iaretlerden istenileni kaldrarak ilikili olan ara ubuunun grntlenmemesi salanabilir.

ekil 4.24. Toolbars diyalog kutusu

130 4.2.4. Edit Mens

ekil 4.25. Edit mens 4.2.4.1. Undo Yaplan ilemin geri alnmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+Z tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.4.2.Redo Gelinen bir nceki konumdan ileri gitmeyi salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+Y tuu ile ilikilendirilmitir.

131 4.2.4.3. Tag Filter alma alan zerinde herhangi bir alan seildiinde bu alan ierisinde bulunan nesnelerden hangilerinin seili olacann belirlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+X tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.26daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Layer ksmndan ilemin uygulanaca katman belirlenir. Object Types ksmnda iaretli olarak bulunan nesneler etraflarna bir seim kutusu izildiinde iaretlenmi olacaklardr.

ekil 4.26. Tag filter diyalog kutusu 4.2.4.4. Align alma alannda mevcut bulunan nesnelerin geerli grid seeneine gre hizalanmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+A tuu ile ilikilendirilmitir.

132 4.2.4.5. Replicate Seilen eleman yada padin istenilen aralk ve sayda oaltlmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.27deki diyalog kutusu karmza gelecektir. X-Step alanna yatay , Y-Step alanna dikey koordinat artm deerleri girilir. Copies alan ise oluturulacak olan kopya saysnn belirlenmesini salar.

ekil 4.27. Replicate diyalog kutusu 4.2.4.6. Send to Back Elemanlarn st ste gelmesi durumunda seilen elemann geride grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+B tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.4.7. Bring to Front Elemanlarn st ste gelmesi durumunda seilen elemanlarn nde grntlenmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+F tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.4.8. Convert Vias to Pads Seilen VIAy pade evirmeyi salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+V tuu ile ilikilendirilmitir.

133

4.2.4.9. Duplicate Layer Seilen katmanda bulunan ve belirlenen nesnelerin dier bir katmana kopyalanmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.28deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Source ksmndan kaynak, Destn ksmndan ise hedef katman belirlenir. Object Types to Copy ksmnda iaretli bulunan seenekler dier katmana kopyalanacak olan nesneleri belirtir.

ekil 4.28. Duplicate layer diyalog kutusu 4.2.4.10. New Component Yeni eleman oluturulmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki C tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.29daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Name alanna oluturulacak olan yeni elemann ismi, Value alanna deeri ve Package alanna ise ARESte bulunan mevcut klf yaplarndan biri girilir.

134

ekil 4.29. New component diyalog kutusu 4.2.4.11. New Pad Style Yeni pad stili oluturulmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.30daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Name ksm oluturulacak yeni pad stiline verilecek ismin girildii alandr. Normal ve smt ksmlarndan yeni pad stili iin istenilen biim seilir. lem esnasnda bu ksmlardan yalnz biri kullanlabilir olacaktr.

ekil 4.30. New pad style diyalog kutusu 4.2.4.12. New Pad Stack Yeni pad yn oluturulmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.31deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

135 Name ksm oluturulacak yeni pad ynna verilecek ismin girildii alandr. Intial Style alanndan bir balang pad biimi belirlenir. Continue tuuna baslmasnn ardndan ekrana ikinci bir diyalog kutusu gelecektir. Balangta bu diyalog kutusunda her bakrl yzey iin bir nceki aamada belirlenmi olan balang biimleri grntlenecektir. Bu deerler ilgili alanlardan istenildii gibi ayarlanr ve pad ynnn kullanlabilir olduu katmanlar ile lehim yzey ebatlar belirlenir.

ekil 4.31. New pad stack diyalog kutusu 4.2.4.13. New Trace Style Yeni trace biimi oluturulmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.32deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Name ksmna oluturulacak yeni trace stilinin ismi, Width ksmna ise kalnl girilir. Changes ksmnda yer alan Local Edit iaretlenirse oluturulan yeni trace stili sadece geerli almada, Update Defaults ksm iaretlenirse dier dizaynlarda da kullanlabilir olacaktr.

ekil 4.32. New trace style diyalog kutusu

136

4.2.4.14. New Via Style Yeni VIA biimi oluturulmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.33teki diyalog kutusu karmza gelecektir. Name ksm oluturulacak yeni VIAya verilecek ismin girildii alandr. Type ksmndan da VIAnn eidi belirlenir.

ekil 4.33. New VIA style diyalog kutusu 4.2.4.15. Tidy Eleman seim penceresinde bulunan fakat alma alanna yerletirilmemi malzemeler ile alma alan darsna yerletirilmi olan malzemelerin temizlenmesini salar.

137 4.2.5. Library Mens

ekil 4.34. Library mens 4.2.5.1. Pick Package/Symbol Ktphanede bulunan mevcut eleman klflarn seilen zellikler erevesinde isimle armay, seilen klfn eleman seim penceresindeki listeye eklenmesini ve ayn isme sahip bir klf mevcutsa seilen eleman klfnn bununla yer deitirmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki P tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.35deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Diyalog kutusunun sol st ksmnda yer alan Name or text to search for alanna armak istenilen ktphane bileeninin ismi girilir. Aranlan elemann tam

138 isminden emin olunmad taktirde girilen ismin ardndan * iareti kullanmak vastasyla uygun olan elemanlarn listelenmesi salanabilir. Bunun hemen altnda yer alan Matches ksmnda arama kriterlerine uyan elemanlar listelenir. Bu listede herhangi bir eleman zerinde fare ile sol tklandnda eleman Part Preview ksmnda grntlenir. Bu eleman zerinde tekrar fare ile sol tklanmas durumunda ise bu eleman nesne seiciye eklenecektir. Type ksmndan hangi eit nesne iin arama yaptrlaca belirlenir. Match Names ksm arama ilemini yaplandrmakta kullanlr. Bu alandan Exactly seilirse elemann tam ismine gre, Begining with text seilirse girilen isim ile balayan elemanlar iin, Containing text seilirse ismi ierisinde girilen harfler bulunan, Ending with text seilirse de ismi girilen harfler ile biten elemanlar iin arama yaptrlr. Only Compare Digits ise kontroln sadece para ismindeki saylar iin yaplmasn salar.

139

ekil 4.35. Pick package/symbol diyalog kutusu 4.2.5.2. Make Package Yeni eleman klf yaps oluturulmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.36daki diyalog kutusu karmza gelecektir. New Package Name alanna oluturulacak yeni klfn ismi girilir. Library ksmndan ise klfn saklanaca ktphane belirlenir.

140

ekil 4.36. Make package diyalog kutusu 4.2.5.3. Make Symbol Yeni sembol oluturulmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.37deki diyalog kutusu karmza gelecektir. New Symbol Name alanna oluturulacak olan semboln ismi girilir. Library ksmndan ise semboln saklanaca ktphane belirlenir.

ekil 4.37. Make symbol diyalog kutusu 4.2.5.4. Decompose Seilen elemann bileenlerine ayrlmasn salar.

141

4.2.5.5. Compile to Library Seilen eleman yada elemanlarn istenilen ktphaneye derlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.38deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Diyalog kutusu zerindeki listeden elemanlarn derlenecei ktphane seilir.

ekil 4.38. Compile to library diyalog kutusu 4.2.5.6. Library Manager Eleman ktphaneleri ve ierikleriyle ilgili ilemleri gerekletirir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.39daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Diyalog kutusunun sol st ksmnda yer alan Source ksmndan kaynak ktphanenin seimi yaplr. Bunun hemen altnda bulunan alanda ise seilen ktphaneye ait bileenler grntlenir.

142 Diyalog kutusunun sa st ksmnda yer alan Destn ksmndan hedef ktphane seimi yaplr. Bunun hemen altnda bulunan alanda ise seilen ktphaneye ait bileenler grntlenir. Order komutu kullanlarak ktphanelerin listede grntlenme srasnn

deitirilmesi salanr. Select All ve Unselect All komutlar ile ktphane bileenlerinin srasyla, tmnn seilmesi veya tmnn seilmemi hale getirilmesi ilemleri gerekletirilir. Copy Items, Move Items komutlar ile srasyla, seilen elemanlarn ktphaneler arasnda kopyalama ve tama ilemleri gerekletirilir. Seilen elemanlar Delete Items komutu ile ilgili ktphaneden silinirken, Rename Item komutu ile yeniden adlandrlabilirler. Information komutu seilen elemana ait bilgilerin grntlenmesini salar. Diyalog kutusunun sol alt ksmnda yer alan Dump Library komutu seilen ktphane hakknda bir bilgi dkm verir. Create Library komutu yeni bir ktphane oluturulmasn salarken, Delete Library komutu ise mevcut bir ktphanenin silinmesini salar. ADI Library komutu ise seilen eleman iin Ad uzantl bilgi dosyasnn arlmasn salar. Backup Libraries komutu ktphaneleri yedeklerken, Pack Library komutu seilen ktphanenin daha az yer kaplamas amacyla sktrlmasn salar. File Attribute komutu seilen ktphanenin okunabilir yada hem okunabilir hem de yazlabilir olma seenekleri arasndaki geii salar.

143

ekil 4.39. Library manager diyalog kutusu

144 4.2.6. Tools Mens

ekil 4.40. Tools mens 4.2.6.1. Real Time Snap Aktifken, imlecin pad veya hatta yakn bir yere getirildiinde, nesne zerine konumlandrlmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+S tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.6.2. Trace Angle Lock Balant yolu izilirken yollarn istenilen a deerlerinde yada 90lik a ile izilmesini salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+K tuu ile ilikilendirilmitir.

145

4.2.6.3. Auto Trace Selection Balant yolu izilirken, gerekli olan yerlerde yol kalnlklarn otomatik olarak ayarlanp ayarlanmayacan belirleme imkan salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+T tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.6.4. Auto Track Necking Balant yolu ile pad arasndaki mesafenin otomatik olarak ayarlanp

ayarlanmayacan belirleme imkan salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+N tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.6.5. Auto Zone Regeneration, Bir yada daha fazla g hatt ieren almalarda yol veya padlerle ilgili herhangi bir dzenleme ilemi yaplmas halinde blgenin yeniden oluturulmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki CTRL+R tuu ile ilikilendirilmitir. 4.2.6.6. Search and Tag zellik atama aracnn blgesel veya genel iaretleme seenekleri tarafndan gerekletirilen daha sonraki ilemler iin nesnenin zel gruplarnn seiminin kolaylatrlmasn salar. Arama kriterlerine uyan nesneleri bulur ve onlar iaretli hale getirir. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki T tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.41deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Property alannda eleman arama ileminin hangi zelliine gre yaplaca belirtilirken, String alannda aranlacak olan elemann seilen zelliine ait karakter dizisinin girii yaplmaktadr.

146 Mode ksmndan Equals seilirse String alannda belirtilen karakter dizisine tam olarak uyan, Begins seilirse bu karakterler ile balayan, Contains seilirse ierisinde bu karakterleri barndran elemanlar bulunacak ve iaretlenecektir. Not neki ile belirtilmi dier seenekler ise yukarda anlatlan ilemlerin tam tersini gerekletirecektir. Search across whole design seenei iaretli iken arama ilemi tm tasarmda, bunun tersi durumda ise sadece geerli katmanda gerekletirilecektir.

ekil 4.41. Search and tag diyalog kutusu 4.2.6.7. OR Search and Tag aretli olan nesneler ile arama sonularn VEYA ilemine tabi tutarak neticenin grntlenmesini salar. ekil 4.42de gsterilen diyalog kutusunun ierii ekil 4.41deki ile ayndr.

147

ekil 4.42. OR search and tag diyalog kutusu 4.2.6.8. AND Search and Tag aretli olan nesneler ile arama sonularn VE ilemine tabi tutarak neticenin grntlenmesini salar. ekil 4.43te gsterilen diyalog kutusunun ierii ekil 4.41deki ile ayndr.

ekil 4.43. AND search and tag diyalog kutusu 4.2.6.9. Auto Name Generator alma alannda bulunan ayn cinsteki elemanlarn verilen isim ve art miktarna bal olarak adlandrlmasn salar. Bu ilemin ksa yolu klavye zerindeki N tuu ile ilikilendirilmitir. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.44teki diyalog kutusu karmza gelecektir.

148

String alanna elemanlarn isimlendirilmesinde kullanlacak olan karakter dizisi girilir. Count ksm ise eleman isimlendirmesinde karakter dizisi ile birlikte kullanlacak olan numaralarn art deerini belirlemek amacyla kullanlr.

ekil 4.44. Auto name generator diyalog kutusu 4.2.6.10. Auto Placer ISIStan ARESe geite bask devre ebad belirlendikten sonra devrede kullanlan elemanlara ait klflarn belirlenen alan zerine otomatik olarak yerletirilmesini salar. 4.2.6.11. Auto Router Devrede kullanlan elemanlara ait klflarn belirlenen alan zerine manuel veya otomatik olarak yerletirilmesinden sonra balant yollarnn otomatik olarak izilmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.45teki diyalog kutusu karmza gelecektir. Grid (Thou) ksmnda otomatik yol izici tarafndan yollar yerletirilirken kullanlacak olan grid boluklarnn belirlenmesini salar. Dk grid deerleri daha hassas izimlere izin verecektir. Routes ksmnda otomatik izimin hangi yollar iin gerekletirilecei belirlenir. All seenei iaretli tm yollarn, Tagged seenei yalnz iaretli yollarn, Untagged seenei ise iaretlenmemi yollarn izilmesini salar.

149

Rip-up and Retry Routing ksmndaki Enable Rip-up and Retry seenei iaretli iken temel yol izimi mmkn olduu kadaryla yapldnda, izimi tamamlamak iin denemelere devam eder. Aksi halde bundan sonra yol izim ilemini sona erdirir. Auto-Tidy on Stalemate seenei iaretliyken otomatik yol izim ilemi kmaza girdiinde Tidy Pass ilemini glendirir. Normalde rip-up and retry algoritmas kmaz bir durumla karlatnda durur. Infinite Retry ksm iaretlendiinde ise kmaza girildiinde bordu temizleyerek denemelere sonsuza kadar devam edecektir. Bu genelde daha nce izilemeyen birka hattn daha izilmesini salayacaktr. Router Options ksmndaki seenekler ile ise otomatik izim esnasndaki yollar geme, temizleyip tekrar deneme ve manuel olarak yerletirilmi yollarn korunmas gibi zelliklerin belirlenmesi salanr. Edit Strategies ksmnn ieriinden otomatik yol izimi konusunda ayrntl olarak bahsedilecektir.

ekil 4.45. Auto router diyalog kutusu

150 4.2.6.12. Gate Swap Optimizer ISIStan ARESe aktarlm olan dizaynlarda ratsnestlerin belirlenmesi esnasnda ISIStaki eleman klf yaps zellikleri ile belirtilen e grevli pin yada bir klf ierisinde ayn ilevi yerine getiren birden fazla yap ihtiva eden elemanlarn kullanm srasnda, uygun olan pin ve yaplar arasndaki yer deitirme ilemini gerekletirir. 4.2.6.13. Power Plane Generator Bord Edge zellii ile belirlenmi olan bask devre snrlar ierisine g katman izilmesini salar. ekil 4.46daki gelen diyalog kutusundaki Net alannda, g katmannn hangi hat ile ilikili olarak izilecei, Layer alannda, izilecek olan g katmannn hangi katmanda yer alaca belirlenir. Boundary alan ise g katmannn snrlarnn belirlenmesinde kullanlacak olan yol kalnlnn seimine izin verir.

ekil 4.46. Power plane diyalog kutusu 4.2.6.14. Component Re-Annotator alma alannda bulunan elemanlarn yeniden adlandrlmasn salar.

151 4.2.6.15. Connectivity Checker Yaplan almann balant kurallar uygunluunu kontrol eder ve raporlanmasn salar. 4.2.6.16. Design Rule Checker Fiziksel dizayn kurallar uyumluluunu kontrol eder, listeler ve seilen akmann bulunduu alann yaknlatrlarak gsterilmesini salar. 4.2.7. System Mens

ekil 4.47. System mens

152 4.2.7.1. System Info Sisteme ilikin bilgilerin ve alma alannda kullanlan nesne, pin, VIA, delik, hat, yol, hata says gibi bilgilerin grntlenmesini salar. 4.2.7.2. Set Colours alma alan bileenlerinin renk ayarlarnn yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.48deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Bu diyalog kutusunda tm katmanlar yanlarnda sahip olduklar renklerle birlikte grntlenirler. Katmanlarn yanndaki renklere fare ile sol tklanarak gelen renk kutusundan istenilen renk ilgili katman iin belirlenebilir.

ekil 4.48. Set colours diyalog kutusu

153 4.2.7.3. Set Design Rules Pad-pad, pad-track, track-track, grafik-hat, bord snr-hat aras uzaklklar gibi dizayn kurallarnn geerli deerlerinin belirlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.49daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Bu konu ileride yol izimi konusunda incelenecektir.

ekil 4.49. Set design diyalog kutusu 4.2.7.4. Set Environment Otomatik kayt zaman, geri alma says, ratsnestleri yeniden balama, pin gecikme sreleri gibi ayarlarn dzenlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.50deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Autosave Time (minutes) tasarmn hangi aralklarla otomatik olarak kaydedileceini belirler. Number of Undo Levels geri alma ileminde kullanlabilecek olan adm saysn, Tooltip Delay (miliseconds) imle bir simge zerine geldiinde simgeye ilikin aklama grntlenmeden nceki gecikme sresini, Number of File Names on File Menu mensnde grntlenecek olan son olarak allm dosyalarn saysn tayin eder. Ratsnest Reconnect DelayRatsnest Reconnect Delay ksm

154 elemanlar hareket ettirildii durumda ratsnestlerin yeniden grntlenme gecikme sresini belirler.

ekil 4.50. Set environment diyalog kutusu 4.2.7.5. Set Grids Grnm mensndeki snap, grid deerlerinin ayarlanmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.51deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Imperial ksm, inch seildiinde, Metric ksm ise mm seildiinde grntlenecek olan snap deerlerinin belirlenmesini salar.

ekil 4.51. Grid configuration diyalog kutusu

155 4.2.7.6. Set Layer Usage Katman seicide, yol ve 2D grafik modlarnda grntlenecek olan katmanlarn belirlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.52deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Diyalog kutusunun sol ksmnda katmanlar listelenmektedir. Bu katmanlarn yannda, T stununda iaret bulunuyorsa ilgili katman trace modunda, G stununda iaret bulunuyorsa grafik modunda katman seicide grntleneceklerdir.

ekil 4.52. Set layer usage diyalog kutusu 4.2.7.7. Set Layer Pairs VIA yerletirilirken kullanlacak katman iftlerinin belirlenmesi ileminin yerine getirilmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.53deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

156

Katman iftleri ilk sradan balamak zere ikierli olarak gruplandrlacaklardr. Bunlar yanlarnda bulunan listeden seilerek deitirilebilirler.

ekil 4.53. Set layer pairs diyalog kutusu 4.2.7.8. Set Library Path Ktphanelere ait dosya yollarnn dzenlenmesi ilemini salar. 4.2.7.9. Set Plotter Pens Plotter u renklerinin belirlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.54deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

157

ekil 4.54. Set plotter pens diyalog kutusu 4.2.7.10. Set Strategies G ve sinyal hatlarnn iziminde kullanlacak olan trace, VIA, neck biimi ve yollarn otomatik iziminde kullanlacak katman iftlerinin belirlenmesini, pad-pad, pad-trace, trace-trace, grafik-hat, bord snr-hat aras uzaklklar gibi dizayn kurallarnn deerlerinin o an ki almada geerli olacak biimde deitirilebilmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.55deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Bu diyalog kurusunun kullanmna ilikin ayrntl bilgi yol iziminden bahsedilirken verilecektir.

158

ekil 4.55. Set strategies diyalog kutusu 4.2.7.11. Set Template Eleman referans, deer ve grafikler iin kullanlacak olan yazm, font ve ebat ayar ablonlarnn biimlendirilmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.56daki diyalog kutusu karmza gelecektir. Part Reference ksm para referanslar, Graphics ksm grafik nesne referanslar, Part Value ksm ise para deerlerinin font ve ebat gibi zelliklerinin dzenlenmesini salar.

159

ekil 4.56. Set template diyalog kutusu 4.2.7.12. Set Work Area alma alann llerinin belirlenmesini salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.57deki diyalog kutusu karmza gelecektir. Width ksmndan alma alannn genilii, Height ksmndan ise ykseklii belirlenir.

ekil 4.57. Set work area diyalog kutusu 4.2.7.13. Set Zones Blge izim ayarlar ile ilgili deiikliklerin yaplmasn salar. Bu komutun kullanlmasyla ekil 4.58deki diyalog kutusu karmza gelecektir.

160

ekil 4.58. Set zones diyalog kutusu 4.2.7.14. Save Preferences Sistem mens altnda yaplan ayarlarn kaydedilmesini salar.

161 4.2.8. Help Mens

ekil 4.59. Help mens 4.2.8.1. Help Index ARESteki yardm dosyalarna ulalmasn salar. 4.2.8.2. Stop Press ARES srmleri ve bu srmlerin zellik ve yenilikleri hakknda bilgi ierir. 4.2.8.3. About ARES ARES sistem ve srm bilgilerini ierir.

162 4.3. Nesne Yerleimi ARESte 5 temel nesne eidi vardr. Bunlar; elemanlar, Package, pad, grafikler ve alma alanlardr. Bu nesnelerin ou ayn ekilde yerletirilebilir. Bu ilem iin, yerletirilmek istenilen uygun nesne tipi Ara ubuklarndan seilir ve alma alan zerinde sol fare tklanarak istenilen yere braklabilir. Eleman alma penceresi zerine braktktan sonra eleman zerine gelip sol fare baslarak nesnenin yeri deitirilebilir. 4.3.1. Eleman Yerleimi Eleman yerleiminde baz elemanlarn ynn deitirmek iin Rotate simgesinin kullanlmasna gerek duyulur. Bu, yerleimden nce nesneyi iaretleyip simgeye baslarak yaplabilir. Eleman yerleimi yaplrken ilk nce byk boyutlu elemann yerletirilmesi ve ardndan da kk boyutlu elemann yerletirilmesi bask devrenin izimi iin kolaylk salar. Eleman yerletirmek iin u admlar izlenir. 1. Component simgesi seilir. Seili iken btn elemanlar nesne seicide grlecektir. 2. Buradan yerletirmek istenilen eleman seilir. 3. Eleman, dndrme ve aynalama gibi ilemler ile uygun bir ekilde yerletirilir. Edit mensnden Rotate komutu kullanarak eleman dik olmayan a deerlerinde dndrerek elemann konumu ayarlanabilir. 4. Gerekli katman semek iin katman seicisi ayarlanr Aynalanan eleman bordun dier yzeyinde olmas gerektii iin katman seici ve aynalama simgesinin birbiri ile ilikili olmasna dikkat edilmelidir.

163 5. Eleman bord zerinde yerletirmek istenilen yere gelerek sol fare tuuna baslp yerletirilebilir 6. Fare tuu basl iken, eleman bord zerinde gezdirilip uygun bir yere yerletirilir. Ayn zamanda, ARES, ratsnest hatlarn ve etki vektr elemanlarn yerleik olan elemanlarla nasl balanacan gsterir. Eleman yerletirildikten sonra nesne seiciden kaybolur. Bylece yerletirilecek ka adet eleman kald anlalabilir. Yerletirilen elemanlar alma alanndan silindiinde nesne seicide yeniden grntlenecektir. Package modda elemanlar yerletirilip adlandrldnda yukardaki ilemler uygulanamamasna ramen sadece bu yolla hat listesinde ele alnan elemanlar zelletirilebilir. 4.3.1.1. Yerletirilmi Elemann Dzenlenmesi Yerletirilmi elemann dzenlenmesi ile ilgili birka eit yol kullanlabilir, 1. Btn sayfay iaretleyerek eleman veya padlerden tutarak

srkleyebilir ve srklerken de + ve - tular ile iaretli nesne ters evrilebilir. 2. Btn nesne seili hale getirilerek srklenebilir. 3. Pad mod simgeleri seilerek istenilen padler kaldrabilir, gerekli olanlar srklenebilir. Bu ilem sadece Instant Edit veya Pad Mod simgesi seili iken yaplabilir. 4. Eleman iaretledikten sonra Rotate ve/veya Mirror simgesini kullanarak elemanlar ayarlanabilir. Bu ilem Edit mens altndaki Rotate komutu ile dik olmayan alarda uygulanabilir. 5. Elemanlar iaretleyip fareyi hareket ettirmeden sol tua baslarak etiketler dzenlenebilir. 6. Pad modunda iken padin zerine yeni bir pad yerletirilerek deitirilebilir. 7. Package modunu seip yeni klf iin elemanlarn Package stili deitirilebilir. Farkl pin numaralarna sahip klfn eski klf ile yer

164 deitirilmesi hat listeleri kaybolabileceinden tavsiye edilmez. Bu durum hat listesinin yeniden yklenmesi ile telafi edilebilir. 4.3.1.2. Bordun Altnda Kalan Elemanlar Eleman, bordun lehimli yzeyine yerletirilmise, bu durum ters etkiye neden olur. Bunun anlam, 2D uzaydaki yansma ve padlerin ters katmanda kmas sknt yaratr. Daha zel olarak; 1. pek ekrann snrlar, en st ipek ekrandan en alt ipek ekrana hareket eder. 2. Sadece en st katmanda bulunan padler, belirtilenin aksine en alt katmana doru hareket eder. 3. Bir ok katmanda bulunan padler ve pad ynlar yalnz kalrlar. 4.3.2. Packages 4.3.2.1. Klf Yerleimi Bordun taslak yerleimini oluturmak iin en kullanl yol ARESi Package modda kullanmaktr. Bu modda, malzeme footprintleri yada klflar ktphaneden seilip alma alanna yerletirilebilir. Klf ktphanesinden seerek balanabilir. Bunu yaptktan sonra, ilk olarak Package simgesinin zerinde sol tklanr. Sonra, nesne seiciden sol st kesindeki P harfine sol tklanr. Ktphane seme diyalog kutusunda gerekli olan klf seilebilir. Seimin ardndan sol stteki kapama dmesi ile kapatlr. Klf ad da nesne seici ierisinde grnmelidir. Aralarnda seilmi olan daha belirgin gzkmektedir. DIL 08e sol tklanarak seildiinden emin olunup, alma alannn ortalarnda bir blge iaretlenerek ve sol fareyi tklayarak iaretlenen yere

165 braklr. Fare ile hareket ettirilecek 8. pin entegrenin yeil d hatt grlecektir. RES 40 klf seilir ve 2 tane diren 0,1 inch arayla yerletirilir. Yeterince uzman olunmadndan malzeme istenilen yere getirilemeyebilir. Bunun iin malzemenin d snr iaretlenir ve sa fare tklanr. mleci zerine tutarak, farenin sol tuuna baslarak srklenir ve bylece nesne hareket ettirilmi olur. mle, iaretlenmi nesnenin zerine getirip sa tklayarak silinebilir. Bu ilem iin Edit mensndeki Undo komutu da kullanlabilir. Tm nesneler bo bir alanda sa tklanarak iaretlenmi durumdan kurtarlabilir. Terim anlam bacak pinleri olan fakat hat listesine sahip olmayan ve ktphaneye yerletirilen paralar ifade eder. Klflar alma alan iine padler ve ipek bask grafikleri yerletirildikten sonra Edit mensnden Make Package komutu kullanlarak meydana getirilir. 4.3.2.2. Yeni Bir Klf Yapmak 1. Pad Mod simgesini seerek klf iin gerekli sayda pad yerletirilir. Katman seici kullanlarak padler uygun katmanlara yerletirilir. 2. Yerletirilen padlere, yerletirildikleri yerde ARES aksi belirtilmedike bacak numaras olarak birden balayp rakamlar yukar doru birer birer artrarak numaralandrr. Bu ekilde yaplan numaralandrma ihtiyaca uygun deilse bunlar otomatik isim jeneratr ile yeniden numaralandrlabilir veya bu ilem her birini yeniden dzenleyerek gerekletirilebilir. 3. Gerekli ise Graph Mod simgesini seerek ipek ekran grafikleri yerletirilebilir. Klfn hem elemanl hem de lehimli yzey ekrannda bir grnts vardr ve eer Package Mirror simgesi aktif iken yerletirilmise bu grntler ters olacaktr. 4. Btn nesneler bir kutu ierisine alnarak iaretlenir.

166 5. Edit mensndeki Make Package komutu, ktphane seilmesini ve bir isim altnda saklanmasn salar. Bylece klf seilen ktphaneye kaydedilir ve nesne seici ieriine eklenir. 6. Klf iin referans veya sabitlenen nokta Origin iaretisi yerletirilerek kaldrlabilir. Eer Origin iaretisi yoksa, referans olarak yerleik ilk pin alnr. areti, Marker simgesi seilerek girilebilir. Klf simgesi seilirse nesne seici komutunda oluturulan klfn ismi grlecektir ve kullanlan dier klflar gibi uygulanabilecektir. Klf olutururken bir orijin noktas belirlenmemise ilk yerletirilen pad referans noktasdr. 4.3.2.3. Varolan Ktphane Klflarn Dzenlemek 1. Package simgesi seilir. 2. Dzenlenecek klf ktphaneden alnarak alma alan zerine yerletirilir. 3. Bu klf seili hale getirilip Edit mensnden Decompose komutu kullanlr. Bu ilem, klf padlerine ve 2D grafik elemanlarna paralayacaktr. 4. Gerekli ise padler ve grafikler dzenlenebilir. 5. lemler bitirildiinde Make Package komutu kullanlarak klf eskisinin zerine veya yeni para olarak saklanabilir. 4.3.3. Padler ARES be eit pad stilini desteklemektedir. Bunlar; daire, kare, DIL, SMT ve snr balantlardr. Uygun pad simgesi seili durumda iken her eit iin tanmlanm olan stillerin listesi nesne seicide grntlenmektedir.

167 Bu listelerden biri grntlenirken, mevcut bir pad stili nesne seici ierisinde seili hale getirilip E butonuna baslmak suretiyle dzenlenebilir. Ekrana gelen diyalog kutusu zerindeki tm alanlar kullancya yardm asndan yeterli aklayc bilgilere sahiptirler. 4.3.3.1. Pad Kmeleri Sradan pad stilleri tek bir katman yada tm bakrl katmanlar zerine yerletirilebilir. Fakat bu farkl katmanlar zerinde farkl pad ekillerine sahip eleman bacaklarn tanmlamak iin ok uygun ve memnun edici bir metod deildir. zellikle ARES, balant sistemi farkl katmanlar zerindeki tekil katman padleri arasndaki balanty hatrlamaz. ARES, pad kmeleri tanmlama yeteneine sahiptir. Pad kmelerinde anahtar nokta vardr. 1. Pad kmesi her zaman tm katmanlar zerine yerletirilir ve en st katmandan en alt katmana kadar uzanan bir delie sahiptir. 2. Her birleik katman iin pad kullanlmayabilir veya farkl pad stilleri kullanlabilir. 3. Btn katmanlardaki belirli sebeplerden dolay pad kmelerindeki deliklerin aplar ayn deildir. 4.3.3.2. Yeni Pad Kmeleri Tanmlamak 1. Edit mensnden Create New Pad Stack komutu seilir. 2. Pad kmesi iin ismi ve standart stil girilir. Tm katmanlar bu pad stili ile balayacaktr. 3. Edit Pad Style diyalog kutusunda ilerlemek iin OK tuuna baslr. 4. Bu diyalog kutusunda zerinde, pad katman atamalar ayarlanabilir, katman-genel matkap izi ve delikleri belirlenebilir.

168 4.3.3.3. Mevcut Pad Kmesini Dzenlemek 1. Padstack simgesi seilir. 2. Dzenlemek istenilen pad kmesi nesne seiciden seilir. 3. Pad kmesi dzenleme diyalogunu armak iin nesne seici zerinde E tuuna baslr. 4.3.4. 2D Grafik Tasarlanm iki boyutlu grafik izimlerinde, ipek katmanl ekrana yaz ve grafikleri eklemek iin bu yaz ve grafikler genellikle dier katmanlara yerletirilirler. Snr katman ierisine yerletirilen nesnelerin bulunduu alma alan snrlar dier btn katmanlar iin de geerli olacaktr. 8 eit iki boyutlu grafik nesnesi vardr. Bunlar; izgi, kutu, halka, eri, serbest ekil, yaz, sembol ve iaretidir. Bunlarla ilgili simgeler Mod Seim ara ubuklarnda aklanmtr. 4.3.5. Alanlar 4.3.5.1. Basit Bir G Katman Yerletirmek 1. Zone simgesi seilir. 2. Alan iin gerekli yol snrlar nesne seiciden seilir. 3. Alan snrlar baka ekilde de deitirilebilir. Farenin sol tuuna baslp kutuyu dar doru srkleyerek. ok keli snrdan birka noktaya baslmak suretiyle fare yardmyla yaplr. Eer alan snr mevcut yol zerinde yerletirilmi ise hatt, zerine yerletirilen yoldan alacaktr. Bu sayede yollar arasndaki birok kk alana yerletirilme ilemi olduka kolay olacaktr.

169 4. Gerekli hat ve tarama veya tamamen dolu stilleri Edit Zone diyalog kutusundan seilerek OK tuuna baslr. 5. ARES toprak hattn kendisi retecektir. Tasarmlarda nesnelerin ynlendirilmesinden dolay btn nesneler ARESte birok kez ayn yolla ele alnr ve genellikle srklenmeleri, kopyalanmalar, konumlandrlmalar, silinmeleri ve yeniden dzenlenmelerinden bahsedilir. Yollara ve vialara nesnelerdeki gibi dikkat edilmez. Bundan dolay manuel yol izimlerinde yeniden dzenlenmeleri daha fazla ura gerektirir. 4.3.5.2. Alan Dzenlemek 1. Zone simgesi seilir. 2. Katman seiciyi kullanarak alana ait katman seilir. 3. Farenin sa tuuna ve arkasndan bord zerindeki alan snrlar ierisinde herhangi bir yere farenin sol tuu ile baslarak alan seili hale getirilip dzenlenebilir. 4.3.5.3. Alan Silmek 1. Zone simgesi seilir. 2. Katman seici kullanlarak alana ait katman seilir. 3. Alan snrlar ierisinde herhangi bir yerde farenin sa tuuna arka arkaya baslarak alan silinebilir. 4.4. Nesne Dzenlenmesi 4.4.1. Tek Bir Nesneyi aretlemek Herhangi bir nesne iaretlenip zerinde farenin sa tuuna baslarak seili hale getirilir. Bu sayede nesne daha belirgin gzkr.

170 Katman ayarlar yaplrken nesnelere dikkat edilmelidir. Bu iki nesnenin farkl katmanlarda ayn blgelerde akmasn nlemek iindir. Nesne seili hale getirildiinde, yerleim dzenleyicisi kulland nesnenin tipini kulland yere gre deitirecektir. Bu yapldktan sonra katman seiciden nesne iin doru katman seilir. Malzemenin d yzeyleri ipek katmanlarla akr, padler bakr katmanlarla akr. 4.4.2. Grup Halindeki Nesneleri aretlemek Grup halindeki iaretlenmi nesnelerin her birini ayrca iaretlemek yada farenin sa tuuna basp fareyi srklemek suretiyle oluan kutunun iine alarak topluca iaretlemek mmkndr. Sadece kutu iine tamam alnan nesneler iaretlenecektir. Tek tek iaretlemeden farkl olarak btn katmanlar taranacaktr. Bu kutu iaretleme kutusu olarak adlandrlr. Herhangi bir anda sadece bir tek iaretleme kutusu mevcuttur. Yeni bir grup kutusu oluturulurken eski kutu silinecektir. Bunun iin dier kutu iindeki iaretlenmi nesneler iaretsiz hale gelecektir. 4.4.3. Btn Nesnelerin aretlerinin Kaldrlmas Tm nesnelerin iaretlerini kaldrma, ekranda hibir malzeme bulunmayan yani bo bir blgede farenin sa tuuna baslarak gerekletirilir. Ayrca Redraw komutu da btn nesnelerin iaretlerini kaldrmak iin kullanlabilir. Bu ilem bord ok youn bir eklide kullanldnda yani ekran zerinde hibir serbest nesnenin bulunmad durumlarda ok kullanl olabilir. 4.4.4. Nesnenin Silinmesi

171 aretlenmemi herhangi bir nesne fare ile iaretlenip farenin sa tuuna baslarak silinebilir. Eer herhangi bir yol iaretli nesnenin padine bal ise bu blge kalacaktr. Farkl pad veya klfn zerine yerletirilmesine izin verilecektir. 4.4.5. Nesnenin Srklenmesi aretlenmi herhangi bir nesne farenin sol tuuna basl olarak srklenebilir. Nesneye bal herhangi bir yol, nesneyle olan balants bitmedike silik izgili olacaktr ve bylece izim btn olarak hareket edecektir. 4.4.6. Nesnenin Dzenlenmesi Baz nesneler, zellikle klflar, malzemeler ve grafik metinleri diyalog kutusu ile dzenlenebilir. Bunu yapmak iin iki yol vardr. 1. aretlenmi bir nesne, imle nesne zerindeyken

srkleme ileminde olduu gibi farenin sol tuuna baslarak fakat nesne hareket ettirilmeden dzenlenebilir. 2. Eer birka tane dzenlenecek nesne varsa bu ilemi Instant Edit simgesi kullanarak yapmak daha uygun olacaktr. Herhangi birinin zerinde farenin sol tuu ile iaretleme yaparak ekrana gelen diyalog kutusu ile nesne dzenlenebilir. 4.4.7. Elemanlarn sim Kullanlarak Belirgin Hale Getirilmesi Instant Edit simgesi seili iken, nesne seici tasarmdaki tm elemanlar listeler. T tuuna basldnda gelen diyalog kutusunda girilen eleman zelliklerine uygun olan elemanlarn daha belirgin ve ekran ortalayarak yaknlatrlm biimde grntlenmesi salanr. Ayn ilem Display mensndeki Goto Component komutu kullanlarak da yaplabilir.

172 4.5. Yol Yerleimi ve Dzenlenmesi Topolojik yol dzenleyicisi, tasarmda bordun zerine izilen yolun daha kolay anlalmasn salar. Geerli olan anahtar fikir, izimin grlebilir ksmnn konu ile ilgisiz yaplddr. Eer dier klflar hi kullanlmadysa bunun nasl olduu merak edilebilir. Basit ve kolay programlama iin birok klf sezgisel kullanm yeteneine sahiptir. Bu topolojik izim dzenleyicisi olarak adlandrlmaktadr. nk bu olaya yol izimin topolojisi karar verir. ki eit dm balants vardr. Bunlar; birincil ve ikincil dmlerdir. Topolojik genel dnce bu iki dm arasndaki fark anlayp izimi ona gre yaptrr. Birincil dm, yol bitim noktasnda veya yada daha fazla yolun karlat yerde olur. kincil dm, iki para karlarsa olur. Trace kavramn iki dmn birbirine balanmas iin kullanlan yol olarak tanmlayabiliriz. Yol izimini ise iki adet birincil dm arasndaki yolun izilmesi olarak tanmlayabiliriz. Sadece bir Trace yol olarak tanmlanabilir. Bundan dolay genellikle padlere birincil dm gibi davranrz nk bu ekilde kendine ka tane yolun balandna dikkat etmez. 4.5.1. Hat Listesi Ykl Deilken Trace Yerleimi lk katmana yeni bir yol yerletirmek iin ncelikle Track simgesi seilir ve nesne seiciden gerekli Trace tipi seilir ve ardndan her dm arasna yolu izmek iin farenin sol tuu kullanlr. izim farenin sa tuuna basarak sonlandrlabilir. Yol izilirken, ARES alma alan zerinde imlecin gsterdii yerlerde yol izimi yapar. Ayn anda baka bir i yapmak iin, rnein ekran zerindeki bir nesnenin yerini deitirmek iin farenin sa tuunu kullanarak veya Mode Selector ara ubuundan

173 Edit simgesi seilerek izim ilemini sonlandrlabilir. Nesne seiciden izilecek yolun kalnln ayarlanabilir. Eer sol fare tuuna ard arda iki kez baslrsa, alma alan zerinde baslan noktaya via yerletirilecek ve bundan dolay bir sonraki katmana gei yaplacaktr. Kullanlan vialarn eidini deitirmek iin Via simgesini setikten sonra nesne seiciden istenilen eit seilerek deitirilebilir. Yerletirilen vialar yer deitirilebilir, iaretlenebilir, srklenebilir ve silinebilir. 4.5.2. Hat Listesi Ykl ken Trace Yerleimi Eer hat listesi ykl iken izim yaptrlmak istenirse, bacaktan iaretlenen hatta ARES; Verilen hatta gsterilen hattn ismini verir. Dier bacaklarn ilk balantlarn gsterir.

Uygun olan Trace ve via stilleri verilen hattn seim stratejisine gre seilir. Bu zellik Tools mensndeki Auto Trace Selection komutu seilerek kaldrlabilir. Bu ekilde eski paralarn hattna farkl bir kalnlk kazandrlr. Birletirilecek paralar ve vialar yerletirdikten sonra yol izilecek olan bacak gsterildiinde izim yaplacak yer farenin sol tuuna baslp gsterildiinde ARES izimi otomatik olarak gerekletirecektir. Eer seilen bir bacaktan herhangi bir noktaya balant yaplmak istenirse, farenin sa tuuna basp izimi durdurarak hat listesi ykl olmayan Trace yerleiminde anlatld gibi yaplr. ARES, Ratsnest hatlarn fark eder ve eer bacaktan bacaa direkt olarak izim yaplrsa Ratsnest hatlar kaybolur.

174 ARES yollar ait olduu hatta kontrol ederek yerletirir ve hata olumasn engeller. Bu hat, bacak, via veya baka bir Trace ksm olabilir. Bu sayede gzden kaabilecek hatalar nlemi olur. Eer izimde istenmeyen bir hata (yollarn birbiri ile temas etmesi) fark edilirse ARES bir hata mesaj ve uyar sesi verir. Bu olaydan sonra girilen yol yerletirilmez. Eer balant gerekletirilmek istenirse Layoutu kaydederek ema deitirilir ve hat listesi yeniden yklenir. Auto Trace Necking ak olduunda, ARES fiziksel dizayn kural hatalarn kontrol eder. lk anda yol duruma gre ayarlanr ancak hala hata ortadan kalkmamsa hata mesaj ve uyar sesi ile hatay gsterir. Bu metot biraz zaman alabilir ve eer yerlemi olan yolu incelemek gereksiz bulunursa, Tools mensndeki Auto Track Necking komutu devre d braklarak bu ilemlerin yaplmas nlenebilir. 4.5.3. Eri Yol Paralar ARES eri ve kavisli yol izimlerini gerekletirebilmektedir. Bu ekildeki paralar balant ve dizayn hata kontrollerinde sorun kartmazlar. Kavisli paralar yerletirirken, izim iin nce padin zerine gelip farenin sol tuuna baslr, sonra fareyi hareket ettirmeden nce klavye zerindeki CTRL tuuna baslarak fare hareket ettirilir. Ekran zerine gerekli olan eriyi izdikten sonra erinin sonlandrlaca noktada farenin sol tuuna baslarak klavye zerindeki CTRL tuu brakldnda istenilen eri izilmi olacaktr. Eri paralar istenilen katmanda oluturulabilir. Yani bunun iin ilk veya son katman eklinde bir snrlama yoktur. 4.5.4. Auto Track Necking Bu zellii kullanmann amac, yol iki pad arasndan geerken veya engellerde dizayn kurallarnda hata olmamasdr. Auto Track Necking zellii ARESe bunu yapmak iin izin verir. Yani bir elemann rnein bir entegre, bacaklar arasndan yol

175 geirilecekse geirilen yolun buradaki padlere temas etmeden otomatik olarak kalnln ayarlar. Bu zellik System mensndeki Set Design Rules komutu ile ayarlanabilir. Karmza gelen diyalog kutusunda pad-pad, pad-track,track-track ve bu deerlerin ayarlanan stillerine gre girilmesi gerekletirilebilir. Padler aras yol gei kalnlnn standart deeri 10 inch geniliindedir. Bu zellik Tools mensnden Auto Track Necking komutunu kullanarak etkisiz hale getirilebilir. 4.5.5. Trace Angle Lock Bir ok kullanc btn yol izimlerinin 45 veya 90 arasnda dzenlenmesini ister. Bu yerleimin profesyonel bir grntye sahip olmasn salayacaktr. ARESteki Track Angle Lock komutu yol paralarnn sadece 45 veya 90lik alar arasnda snrlayarak bu ii kolaylkla yapabilir. Track Angle Lock, Real Time Snap ile kullanldnda daha kark bir etkiye sahiptir. Grid zerindeki bir padden dier birine yol izmeyi denerken bu zellii kapatr. Bu zellik kapal iken farenin sol tuuna baslarak ilk padden klp fare iaretisi hedef padin zerine gtrlr. Real Time Snap, padi fark eder ve fare iaretisini bu padin zerine kilitler. Grid noktalarndaki farenin sol tuuna ilk olarak basldnda yolun yatay ksm pad merkezine tam dz olmaz. Bu zellik aktif iken, pad veya yol zerinde iaretleme yapld durumda Track Angle Fixup aktif olur. Track Angle Lock & Fixup standart olarak aktiftir. Bu zellikleri kaldrmak veya tekrar aktif etmek iin Tools mensnden Track Angle Lock komutu kullanlr. 4.5.6. Yolun aretlenmesi Yolu iaretlemek iin;

176 1. Trace simgesi seilir. 2. Katman, katman seiciden ayarlanr. 3. Seilen katman zerindeki yolun bir ksm iaretlenir ve farenin sa tuuna baslr. Bu durumlarda ARES iki dm arasndaki yolu seecektir. Dier taraftan, birincil dmn zeri iaretlenirse ARES ikinci birincil dm iaretlemek zere hazrlar ve seilen yol iki dm arasnda izilir. Bu ilem birka pad arasnda izilen yolun seilmesine izin verir. Seilen yol, Copy simgesi kullanlarak kopyalanabilir. Tm iaretlenmi yola uygulanan kullanc uygulamalar sadece alt blmde etkili olur. Alt blmdeki iaretlenmi yolu semek iin; 1. 2. Yolun iaretlenmesi seeneindeki gibi yol iaretlenir. stenilen blmn balang ve biti noktalarnda

farenin sa tuuna tklanr. Bu ok nemli bir zelliktir. nk izilen yolun herhangi bir blmnn seimine izin verir. 4.5.7. Yol Geniliinin Deitirilmesi ARES yol geniliinin deitirilmesi iin iki metod mevcuttur. Basit olarak yeni nesneyi eskisinin zerine yerletirir. Yol izim geniliini zerinde yerletirme yaparak deitirmek iin; 1. Trace edilmelidir. 2. 3. Nesne seiciden yeni yol stili seilir. Yeni seim eskisinin zerine yerletirilir. Seili bir yol olmamasna ve Tools mensndeki Auto seeneinin iaretlenmemi olmasna dikkat

Selection

177 4.5.8. Yolun Katmannn Deitirilmesi Yolun iaretlenmi ksmnn katmann deitirmek iin; 1. 2. Yolun iaretlenmesi seeneindeki gibi yol iaretlenir. Seili yol zerinde farenin sa tuuna basarak gelen

Trace Layer mensnden yolun aktarlmas istenen katman seilerek gerekletirilir. 4.5.9. Yolun Yenilenmesi Yolun herhangi bir ksmnn yenilenmesi iin; 1. 2. Yolun iaretlenmesi seeneindeki gibi yol iaretlenir. Yeni yolun balang ve biti blmleri iaretlenmi yol

zerine yerletirilir. ARES yeni yerletirilen bu ksm otomatik olarak eskisinin zerine yerletirecektir. 4.5.10. Yolun Kopyalanmas Yolu kopyalamak iin; 1. 2. 3. Yolun iaretlenmesi seeneindeki gibi yol iaretlenir. Copy simgesi iaretlenir. Yolu kopyalamak iin farenin sol tuuna her noktada

baslr, bu ilemi bitirmek iin farenin sa tuu kullanlr. 4.5.11. Yolun Silinmesi Yolu silmek iin; 1. Yolun iaretlenmesi seeneindeki gibi yol iaretlenir.

178 2. aretlenmi yolun zerinde ayn noktada farenin sa

tuuna iki kere baslr. ki farkl yerde sa tua baslrsa bu sefer alt blmdeki iaretlenmi yol seilir. Baka bir dnce olarak da yol iaretlenmi yol olmayacak ekilde, yolun herhangi bir parasnn zerinde farenin sa tuuna kez arka arkaya basarak da yaplabilir. Bu genelde una iaret eder; Yolun herhangi bir ksm iaretlenmi alt blmndeki yolun seiminden dolay silinebilir. Advanced Netlist Managementin otomatik olarak yerletirdii Ratsnest izgileri silme ilemi ile kaldrlabilir. 4.5.12. Yolun Dzenlenmesi Geni yol dzenleme ilemi 180lik bir a ile birleen yol zerinde istenmeyen bir nokta olumasna yol aabilir. Bunlar hafzada bo yer kaplarlar ve izimin kalitesini drrler. Tidy komutunun gerekletirdii ilemlerden biri de hafzann taranmasnn salanmas ve bulduu bu noktalarn temizlenmesidir. Tdy komutuna Edit mens altndan ulalabilir. 4.6. Blok Dzenleme Komutlar Bloklarda drt farkl ilem yaplabilir. Bunlar; kopyalama, tama, evirme ve silmedir. aretlenmi her geerli nesne zerinde yol ve vialar barndran iaret kutusunda ilem yaplabilir. Eer iaret kutusu yoksa, iaretli nesnelerin kapladklar alanlardan oluur. Eer herhangi bir nesne iaretlenmemi ise hi bir ey olmayacaktr.

179 4.6.1. Blok Kopyalanmas aret kutusunu Tagging a Group of Objectste oluturduktan sonra Copy sembolne baslrsa, bu ilem ikinci bir kutunun iaret kutusu zerinde grntlenmesini salayacaktr. Fare ile bu kutuyu istediimiz yere konumlandrabiliriz. Farenin sol tuuna baslmasyla iaret kutusu iindeki nesne kopyalanabilir, sa tuuna baslarak ilem ertelenebilir. Yollar sadece iki bitim noktasnda iaret kutusu iinde kalrsa kopyalanr. Elemanlar kopyalarken hat listesi ynetimi bozuk olan elemanlar referans almaktan kanlmaldr. Eer birka defa tekrarlanan bir modl yol birleimi varsa, tekrarlanan yol birleimi kopyalanmak istendiinde, elemann kopyalanm blmlerinin tekrar numaralandrlmas ve hat listelerinin yeniden yklenmesi iin Auto Name Genarator kullanlmaldr. 4.6.2. Blok Tanmas aret kutusunu Tagging a Group of Objectste oluturduktan sonra Move simgesine baslrsa, bu ilem ikinci bir kutunun iaret kutusu zerinde grntlenmesini salayacaktr. Farenin sol tuuna baslarak iaret kutusu ve bunun ieriinin tanmas, sa tuuna baslarak da bu ilemin ertelenmesi salanr. aret kutusundaki tek sonlu yol paralar kesik izgili olarak gzkecektir. 4.6.3. Blok evirme aret kutusu oluturulduktan sonra, Edit mensndeki Rotate komutu kullanlarak blok istenilen her a deerinde evrilebilir. aret kutusundaki tek sonlu yol paralar kesik izgili olarak gzkecek olmasna ramen bu genellikle karkla neden olur. Bundan dolay Real Time Snap ve Trace Angle Fixup zellikleri olmasna ramen, evirme ilemine pek gvenilmez.

180

Otomatik izim, temel gridlerden balayarak ou durumda ok verimli bir ilem olarak gereklemez. 4.6.4. Blok Silme aret kutusu oluturulduktan sonra, Delete simgesine baslarak iaret kutusu ve ierii silinir. Trace modunda iken, sadece yollar ve vialar, istenmeyen btn birleimler uygun bir ekilde birbirlerinden ayrlrlar ve silinirler. Bu sayede; 1. 2. 3. aret kutusu boyunca yer alan yollar silinecektir. Eer iaretlenmi bir yol varsa, zerinde Delete Gelimi hat listesi yneticisi blok silindikten sonra

simgesine baslarak sadece bu yol silinecektir. Ratsnest izgilerinin yeniden yerletirilmesine imkan vermeyecektir. 4.7. Dosyalama Komutlar ARES, 5 eit dosya tipi kullanr. Bunlar; 1. 2. 3. 4. 5. Layout dosyalar Region dosyalar Library dosyalar Netlist dosyalar CRC dosyalar

Layout dosyalar tek bord hakkndaki tm bilgileri ierir ve LYT dosya uzantsna sahiptir. Bord zerinde kullanlan btn stil ve klflarn kopyalarn ierirler. Bylece dizaynn tm Layout dosyasnn kopyas verilerek bakas tarafndan da kullanlabilir.

181 Bordun bir blm blge dosyas olarak kaydedilebilir ve bunu takiben baka bir Layout dosyas ierisine arlabilir. Blge dosyalar RNG uzantsna sahiptir ve File mensnden Import ve Export komutlaryla okunup yazlabilir. Bunlar ISIS ierisindeki blge dosyalar ile benzerlik gsterirler. ARESteki blge dosyalar ASCII formatndadr ve gelimi kullanclar iindir. Bu zellik yerleimde, veri tabann kullanc tarafndan dzenleme imkann salar ve zerinde zel ilemler yapabilmek iin baka yazlmlar gerekletirilebilir. Dier bask devre tasarm klflarndan bilgi alnabilir. Klf ve sembol ktphanelerinin uzantlar LIB dr. Ktphane zellikleri Library Facilities altnda verilmektedir. Hat listesi dosyalarnn orijinal biimleri Schematic Description Format anlamna gelen SDF uzantsna sahiptir. Hat bilgisi zellikleri, hat listesi yneticisi altndaki detaylar ve ayrntlar bildirir. Connectivity Rules Check dosyalar CRC uzantsna sahiptir. 4.7.1. Yeni Bir Layouta Balamak Bo bir alma alannda almak iin, File mensnden New Layout komutu kullanlr. Layoutun dosya ad Save As komutunu kullanana dek isimsiz olarak kalr. 4.7.2. Layout Ykleme Layout iki ekilde yklenebilir. 1. 2. yklenebilir. 4.7.3. Layout Kaydetme alma, Exit ile ARES alma ortamndan klrken yada dier herhangi bir zamanda Save Layout komutu kullanlarak kaydedilebilir. Komut satrndan, ARES alrken Layout ykleme seenei kullanlarak

182

Her iki durumda da yklendii ayn dosyaya kaydedilir, eski dosya yeniden adlandrlr. Windows 3.1 altnda uzants LBK, Windows 95 ve NTde ise Backup of... eklinde isimlendirilir. Ykleme esnasnda dosyaya isim verilmemise yada New komutu uygulandysa Untitled.LYT olarak otomatik adlandrlr. Save As komutu ise yerleimi farkl isimle bir dosyaya kaydetmeye izin verir. 4.7.4. Import/Export Export Region komutu iaretlenmi nesnelerin tmnden bir blge dosyas oluturur. Bu dosya Import Region komutu kullanlarak baka bir yerleimden arlabilir. Bir blge dosyas seildikten sonra ilem Block-Copy ilemi ile ayn olur. Geerli seimden farkl pad/trace/via stillerinin kullanld yerleimden kaydedilmi bir blge arlmak istendiinde(Import) baz zorluklar ortaya kabilir. Pad/trace stillerinde blgesel deiiklikler yaplm bir dizayndan blge dosyas gnderilirken de (Export) ayn zorluklar ortaya kar. Blge dosyalar bu bilgileri kaydetmezler ve bu yzden blge dosyalar arldnda tm pad/trace stilleri standart deerlerine geri dnerler. zm, ilk rnekte yapmak istediimiz deiiklikleri yanstan yeni stiller yaratlmasdr. Bunu yaptktan sonra bord oluturulabilir ve via dosyalar dier dizaynlardan Import/Export edilebilir. Blge dosyalar Load komutu ile de yklenebilir. Harici dntrcler, Dxfcvt ve Gerbit tarafndan retilen datalarn yklenmesini kolaylatrmak iin yaplmtr. 4.7.5. Otomatik Kaydetme

183 ARES almann dzenli olarak yedeklendii otomatik kaydetme zelliine sahiptir. Bu aralk 15 dakikaya ayarldr ve System mensndeki Set Environment komutu ile deitirilebilir. ARESin almas beklenmedik ekilde sonlanrsa, bir sonraki almada bir nceki dnemdeki otomatik kayt dosyasna bakarak dosyann yeniden yklenip yklenmeyeceini sorar. Otomatik kayt dosyas Windowsun geici dizini iersinde saklanr, normal olarak Temp.Proteus ortam deikeni tarafndan adreslenir. Bu dosyalar ASV uzantsna sahiptir. Bu zellik dzenli olarak yedeklememe ve kaydetmeme iin mazeret deildir. 4.8. Pad ve Trace Stilleri ARES, pad/track ekil ve boyutlar iin esnek sistemler gelitirmitir. Her eit pad/tracklere stil ad verilir. Her stil iin boyut ve dier karakteristikler yerleim genel tablosunda tutulur ve bu belirli bir stil iindeki tm pad ve tracklerin boyutlarn deitirme imkann olduka kolay klar. Ayn zamanda isimlerin kullanm her yerleimde sahip olunabilecek pad ve Trace eidi saysnda bir snrlama olmad manasna gelir. 4.8.1. Pad Stili ARESte yedi eit pad stili vardr. Bunlar; Daire Kare DIL Dairesel SMT Dikdrtgen SMT

184

ok kenarl SMT Snr balant padleridirler.

Uygun pad simgesi seili durumda iken her eit iin tanmlanm olan stillerin listesi nesne seicide grntlenmektedir. Bu listelerden biri grntlenirken, mevcut bir pad stili, nesne seici ierisinde seili hale getirip E butonuna baslmak suretiyle dzenlenebilir. Ekrana gelen diyalog kutusu zerindeki tm alanlar kullancya yardm asndan yeterli aklayc bilgilere sahiptir. 4.8.2. Trace Stilleri Geerli olan bir tek yol stili vardr. Yol simgesi seildiinde kullanlabilir yol stilleri grntlenir. Bundan sonra yol stilini, onun ismi seili hale getirip Edit Trace Style tuuna baslarak dzenlenebilir. Yol stilleri, genilikleri ile tanmlanan tek bir sembole sahiptir. Yeni yol stilleri Edit mensndeki New Trace Style komutunu kullanarak oluturulur. Bir kez oluturulduklarnda silinemezler. 4.8.3. Via Stilleri Via stilleri sadece dairesel veya karesel vialara izin vermesi dnda hemen hemen pad stilleri ile ayndr. Via stillerinin listesi, Via simgesi seildiinde grntlenir. Yeni via stilleri Edit mensndeki New Via Styles komutu ile oluturulabilir. Via stilleri bir kez oluturulduunda bir daha silinemezler.

185 4.8.4. Stil Ynetimi ve Default.STY Yeni bir yerleime balandnda, stillerin ilk ayar grnr ve bu ayar ARES dizini altnda saklanan Default.STY adl sistem dosyasndan yklenir. Bu dosya desteklenen ktphane elemanlarnda kullanlan tm pad stillerini, yol ve via boyutlarnn kullanl seimini ierir. Dier taraftan mevcut bir yerleim yklendiinde, onunla beraber tanmlanm olan her stil Default.STY gibi yklenir. Layout iindeki baz stiller varsaylanlarla ayn isimlere sahiptir ve yerleim iindekiler ncelik sahibidir. alma boyunca ktphane elemanlar yaplrken ekstra stiller oluturmaya balandnda bu ok nemlidir. Yeni stiller her zaman tanmlandklar yerleim ierisine kaydedilirler. Default.STYye eklenmedikleri takdirde dier yerleimlerde kullanlabilir deillerdir ve bu stilleri ihtiva eden klflar yerletirme giriimi dzensiz sonular ortaya kmasna neden olur. Bunu nlemek iin yeni stiller oluturulduunda, bu oluumu genel kullanma uygun hale getirecek hareket, bunlar Default.STYye eklemektir. Bir stil dzenlendiinde, bu deiikliin Default.STYye kaydedip kaydedilmeyecei sorulur. Bu kaydetme ilemi yaplmazsa dier yerleimler gncellenmeyecek ve her zaman stiller kendi kopyalarn ykleyeceklerdir. Bu gerekli bir gvenlik zelliidir, aksi takdirde bir stili dzenlemek, dier stillerde beklenmedik deiikliklere yol aabilir. 4.9. Package Ktphanesi Pad yn, klf ve ipek ekran grafiklerinde kullanlan malzemeler bord zerine yerletirilir. Bir ok ortak klf stili bu ii gerekletir ve bu zellik sayesinde bask devre yerleimindeki elle izim seeneinden zaman kazandrr.

186 4.9.1. Yeni Bir Package Yapmak 1. Pad Mod simgesi seilir ve klf iin gerekli sayda pad yerletirilir. Katman seici kullanlarak padler uygun katmanlara yerletirilir. 2. Yerletirilen padlere, yerletirildikleri yerde ARES aksi belirtilmedike bacak numaras olarak birden balayp rakamlar yukar doru birer birer artrarak numaralandrr. Bu ekilde yaplan numaralandrma ihtiyaca uygun deilse bunlar otomatik isim jeneratr ile yeniden numaralandrlabilir veya bu ilem her birini yeniden dzenleyerek gerekletirilebilir. 3. Gerekli ise Grafik Mod simgesini seerek ipek ekran grafikleri yerletirilir. Klfn hem malzemeli hem de lehimli yzey ekrannda bir grnts vardr ve eer Package Mirror simgesi aktif iken yerletirilmise bu grntler ters olacaktr. 4. Btn nesneler bir kutu ierisine alnarak iaretlenir. 5. Edit mensndeki Make Package komutu, ktphane seilmesini ve bir isim altnda saklanmasna neden olur. Bylece klf seilen ktphaneye kaydedilir ve nesne seici ieriine eklenir. 6. Klf iin referans veya sabitlenen nokta Origin iaretisi yerletirilerek kaldrlabilir. Eer Origin iaretisi yoksa, referans olarak yerleik ilk pin alnr. areti Marker simgesini seerek girilebilir. 4.9.2. Pinler in Doru Katmanlarn Seilmesi Sradan pad stilleri tek tarafl bakr katmanlara yerletirilebilir veya katman seici zerindeki geerli ayarlar yaparak btn bakr katmanlara da yerletirilebilir. Sradan delikler iin padler btn katmanlara yerletirilebilir.

187

SMT iin padler sadece en st katmana yerletirilebilir. Eer bir ok para lehimli yzeye yerlemi ise padler otomatik olarak alt bakr katmana geecektir.

ki tarafl snrl balantlar iin hem st hem alt bakr katmana yerletirilebilir. Farkl katmanlarda farkl ekillerde pad iin Pad Stackta tanmlanm ifadeler kullanabilir.

4.9.3. Pinin Numaralandrlmas Hat listesi yklendiinde ARES hat listesindeki pin numaralar ile malzeme klflarnn pin numaralarn yerletirir. Herhangi bir eitsizlik durumu bir hatadr ve hem ISIS hem ARESin ktphane ksm deiecektir. ARESin ktphane ksm tanmlandnda pinin numaralandrlmas yolla kontrol edilir. Varsaylan deer olarak elemann yerletirildii yerden pin

numarasn birden balayarak yukar doru arttrr. Tools mensnden Auto Name Generator komutu kullanlarak, padlerin zerine gelip farenin sol tuuna baslarak istenilen pin numaralar iaretlenip numaralandrma yaplabilir. Instant Edit simgesini seip her pinin zerine gelip farenin sol tuuna basarak pin numaralar kullanc tarafndan deitirilebilir. 4.9.4. Package Dzenlenmesi Varolan ktphane klflarn dzenlemek iin; 1. Package simgesi seilir. 2. Dzenlenecek klf ktphaneden alnarak alma alan zerine yerletirilir.

188 3. Bu klf seili hale getirilip Edit mensnden Decompose komutu kullanlr. Bu ilem klf padlerine, 2D grafik elemanlarna paralayacaktr. 4. Gerekli ise padler ve grafikler dzenlenebilir. 5. lemler bitirildiinde Make Package komutu kullanlarak klf eskisinin zerine veya yeni para olarak saklanabilir. Yaplan yeni klf User Package iine yklenmek zorundadr. Ktphane yneticisini kullanrken paray klf ktphanesine yeniden kopyalama nerilmez nk bu yeni bir Package.libi yaynlamada sorun kartacaktr. 4.10. Sembol Ktphanesi Sembol tek bir nesnenin, bir grubun grafik nesneleri gibi ele alnmasdr. rnein drt izgi ve iki eri kullanarak AND kapsnn sembol oluturulabilir. Sembol seili hale getirdikten sonra Edit mensnden Make Symbol komutunu kullanarak istenilen ekilde oluturulabilir. Katmanlar bu ama iin yok saylrlar ve katman bilgileri dikkate alnmaz. ekil, sembole isim verilip sembol ktphanesine kaydedildikten hemen sonra nesne seiciden alnarak yerletirilmesiyle gzkecektir. Eer ayn isimli bir sembol varsa yeni oluacak sembol eskisinin zerine yerleecektir. ARES dier sembol ve/veya dier grafik nesneleri ieren sembolleri kullanarak yeni semboller oluturulmasna izin verir. rnein daha nceden tanmlanm AND kapsnn dna bir halka ekleyerek NAND kaps yaplmasna izin verir. Klflardaki gibi sembol iin yerleim referans orijindir. ISIS ve ARES sembolleri deitirilebilir niteliktedirler. Klf iin tanmland gibi Decompose komutu kullanlarak dzenlenebilir.

189 4.11. Ratsnest zellikleri Ratsnest kelime olarak, ekranda elemann pinden pine bal olaca balantlar hat listesindeki zelliklere gre bakrl yzeyde dz izgiler olarak gsterilmesidir. Hat listesi yklenip malzemeler ekran zerine yerletirildiinde Ratsnest izimin gzel bir grntye sahip olabilmesi iin izimi nceden nasl gerekleeceini tasarlayacaktr. 4.11.1. Ratsnestin Otomatik Olarak Yeniden Hesaplanmas ARES yeni versiyonlarn kardka, yeni teknolojileri kullanarak, daha hzl olarak Ratsnest izimini gerekletirir. Bir malzeme eklenirse veya bir yol silinirse yeni Ratsnest izgileri gzkecektir. Balantlar yapldnda Ratsnest izgileri kaybolup yollar izilecektir. Optimizasyon kelime karl ARESte her zaman her hat iin minimum aralk aacn gsterir. Bunun anlam, gsterilen Ratsnest izgilerinin her zaman padler arasnda ksa olarak hazrlanmasdr. Ratsnest Display mensndeki Layers diyalogunun zerindeki kontrol kutusu kullanlarak tamamyla kaldrlabilir. Ratsnest izgileri System mensndeki Set Strategies komutu kullanlarak kapatlabilir veya alabilir. 4.11.2. Force Vectors Force Vectors eleman yerleimi iin yardm salar. Her bir elemann merkez noktasndan iaretlenecek en ksa Ratsnest uzunluunda sar oklar olarak grnrler ve uygun noktaya yaklaldka ksalrlar. Dier bir dnce tarzyla her bir Ratsnest izgileri kesikli izgi gibi dikkate alnmaktadrlar. Force Vectors, elemanlar serbest braklp hareket ettirildiklerinde yerletirildikleri noktay iaretleyecektir. Eer elemanlar kendi Force Vectorsleri ile iaretlenmi pozisyona hareket ettirirsek bir tuhaflk ortaya kar. Bu durumda Ratsnest kendiliinden deiecektir. nk daha iyi minimum aralk aac sonradan bulunabilir. Bunun anlam Force

190 Vectorslerin farkl bir yeri iaretlemesidir. ou bask devre klf dzenleme yapldktan sonra Ratsnesti tekrar eski haline getirmez. Force Vectors, Display mensndeki Layers diyalogundaki kontrol kutusu kullanlarak kapatlabilir.

4.11.3. Ratsnest Modu Bu moda, Main Mod simgesi farenin sol tuuna baslarak seildikten sonra Ratsnest simgesine baslarak geilir. Bu moda getikten sonra; 1. Seili hale getirilmi Ratsnest izgilerini bir padden dierine srkleyerek Pin Swap ve Gate Swap ilemleri gerekletirilebilir. 2. aretleyerek balant seili hale getirilir ve farenin sa tuuna baslr. 3. Nesne seicideki hat seilir ve T tuuna baslr. Bu sayede bir hat iin btn balantlar iaretlenmi olacaktr. 4. Otomatik izim kabiliyeti ile btn izim, iaretlenmi veya iaretlenmemi balantlar ile birletiinde Ratsnest modu otomatik izim iin bordu seilebilir yapar. ARES otomatik olmayan yol izimindeki gibi, otomatik olmayan Ratsnest giriini ayn ekilde destekler. Normal olarak otomatik izgi kullanlabilir. 4.12. simlendirme Elemanlar Package modunda yerletirildiinde, onlarla ilgili isimlendirme bilgisi yoktur. Hat listesi kullanldnda elemanlarn nasl isimlendirildii daha sonra belirtilecektir. Elemanlar isimlendirme iin Main Mode ve Instant Edit simgesi seilir ve srayla btn malzemeler tklanr. Bunu yaptmzda eleman ad ve deerini girmek iin

191 alanlar ieren diyalog kutusu gzkecektir. simlendirme yaparken klavyeyi kullanmak daha kolay olabilir. mle tular fare imlecini bir seferde bir Gridlik admlarla hareket ettirecektir. Enter tuu; farenin sol tuu ve diyalog kutusundaki OK butonu gibi ilev grecektir. Alternatif olarak Auto Name Generator komutu eleman numaralandrlmas iin saysal diziler retmek zere kullanlabilir. 4.13. Otomatik Yerletirme ARES elemanlar otomatik olarak yerletirmek iin algoritmay birletirir. Fakat otomatik yerletirme ileminin sonucu performansl olmayabilir. Setiimiz bord bykl, bask devre dizaynnda setiimiz bask devrenin kat says, eleman klflar, pad byklkleri, yol kalnl gibi strateji dzenlemeleri ve operatrn bu koullar altndaki deneyimleri bu performans belirlemede etkilidir. Yukarda bahsedildii gibi otomatik yerletirme sonucu pek performansl kmayabilir. Bu gibi durum veya durumlarda manuel olarak kullanc tarafndan bord zerine mdahaleler yaplabilir. Otomatik yerletirme performansn etkileyen dier unsurda CPU hz, veri yolu hz ve geici bellee (RAM) gre deiebilir. Bu ilem kullanc tarafndan belirlenen yani snrlar belli olan bord alan ierisine devremizdeki elemanlarmzn balantsna gre belli bir dzende yerletirilir. Otomatik yerletirme ileminde kullanc tarafndan bask devre dizaynna gre elemanlarn yerleri fare yardmyla deitirilebilir. Bu yerletirme ileminde dikkat etmemiz gereken bir nokta da elemanlarn balantlarnn tam olmasdr. nk ARES bu balant hatalar iin bir uyar vermez. 4.13.1. Otomatik Devre Elemanlar Yerleimi

192 1. Bask devresi hazrlanmak istenilen tasarma ait ema ISISta izilir. 2. ISISta izilen devrenin ARESe aktarlmas iin Aralar mensnden Netlist to ARES komutu seilir. 3. Netlist to ARES seildikten sonra monitrde ARES ekran belirir. Bask devrede kullanlan elemanlar nesne seicide gzkr. Otomatik yerletirme ilemi iin 2D grafik olarak bordun kenar snrlar belirlenerek ekrana izilir(u unutulmamaldr ki bu ilem otomatik yerletirme performansnn sonucunu belirlemede etkilidir). Bu izim ilemi iin katman seici ubuundan bord kenar seenei seilerek 2D grafik ara ubuu ve fare yardmyla yaplr. 4. Bord snrlar belirlendikten sonra Aralar mensnden Auto Placer komutu seilir. Ekrana gelen otomatik yerletirme diyalog penceresinden gerekirse dzenlemeler yaplarak OK butonuna baslr. Elemanlar otomatik olarak belirtilen snrlar ierisine yerletirilir. Bu yerleim dzeni ile, elemanlarn klflar kullanc tarafndan deitirilebilir. 5. Gerekli dzenlemeler yapldktan sonra otomatik yerletirme ilemi bitmi bask devre izim ilemine hazr hale gelmitir. Bu ilem iin Aralar mensnden Auto Router komutu kullanlr. 4.13.2. Otomatik Yerletirme Penceresi Otomatik yerletirme yksek derecede ayarlanabilir. Bu ifade kullancya byk lde deiiklik yapma imkan vermek eklinde aklanabilir. Fakat bu ayarlama ileminin otomatik izim performansmzda ypratc bir etkisi olabilir. Bundan dolay varsaylan deerler izim amalarmza en uygun sonular vermektedir. Bu pencere ierisindeki ifadelerin fonksiyonlar aada belirtilmitir. 4.13.3. Nesne Seimi Otomatik yerletirme iin setiimiz devrenin elemanlar otomatik yerleim diyalog penceresinin sol tarafnda bir liste halinde gzkr. Bu liste ile istediimiz

193 elemanlar devre d brakma ansmz vardr. All, None ve Schedule gibi butonlar bu listenin altnda yer almaktadr. All ve None butonlarnn ne ie yaradklar son derece aktr. All seenei listedeki elemanlarn tamamn seer, None seenei elemanlarn tamamn devre d brakr. Schedule butonu ise dier butonlara gre daha ok aklama gerektirmektedir. Schedule butonu ayn zellie sahip olan elemanlar bir arada tutmak iin kullanlan bir butondur. Yani bu seenek ile entegreler bir arada, direnler bir arada, kondansatrler bir arada olarak devre zerine otomatik yerletirilir. Bu ilemimiz bask devre dizaynmzn daha dzenli bir grnme sahip olmasn salar. 4.13.4. Dizayn Kurallar Bu mende grid aralklarnn bykl ve kenar snrlar belirlenir. Yerleim Gridleri her bir eleman iin pozisyonunu belirlemekte kullandmz otomatik yerletirme tarafndan kullanlan adm bykl olarak ifade edilir. Bu aralk byklkleri 100 inch, 50 inch veya 25 inch olarak belirlemek daha iyi sonu vermektedir. Bunun dnda da deerler verilebilir ama bu ilem son derece garip bir ilemdir. Kenar snrlar herhangi bir eleman ile bord kenarlar arasndaki aralk olarak tanmlanr ve bu aral belirtmekte kullanlr. 4.13.5. Deneme Yerleimi Otomatik yerleim srasnda bask devredeki elemanlarn pozisyonlar bu men yardmyla deitirilebilir. Bu mende gruplama, Ratsnest uzunluu, Ratsnest geii, tkanklk, 90 DIL dndrme , 180 DIL dndrme, sraya koyma ifadeleri yer alr. Bu deerler istediimize uygun olarak deitirilebilir. Fakat varsaylan deerleri nerilir.

194 4.13.6. Yer gal Tanmlar Bord zerine yerletirilen bir eleman dier bir eleman yerletirdikten sonra bord zerine yerletirilir. Yani her eleman teker teker yerletirilir. Bu sralama ilemi alfanumerik olacak ekilde, ayn tipteki elemanlar bir arada olacak ekilde veya istediimiz elemanlarn yerleimi eklinde olabilir. Yerleim teker teker olduundan elemanlarn ipek basksnn temas, pinlerin temas veya st ste gelmesi nlenmektedir. Yani iki elaman bir birine temas etmez, st ste binmez. Elemanlar bord zerinde gzkr. Yani 40 pinli PLCC klfa sahip bir entegre ekranda kare olarak gzkr. Yerleim alannn bykl kullanc tarafndan belirlenir. Bu belirlenen bykle gre devre elemanlarnn yerleimi mmkn olduu ekilde birbirine yakn olmaktadr. Gerekli durumlarda Make Package komutu yardm ile bir eleman iin yeni bir klf oluturulabilir. Make Package komutu Library mensnde yer almaktadr. Baka bir klf oluturma ilemi ise Decompose komutu ile yaplmaktadr. Bu komut da Library mens ierisinde yer almaktadr. Make Package komutu kullanlarak yeni bir klf yaparken; 2D grafik kutusundan yapacamz klfa uygun bir pad seilir. Bu pad tek pini dzenle mens yardm ile deitirilebilir (Bu men farenin sol tuu pad zerinde iken bir kez baslarak ortaya kartlr). Yeni klfmzn padleri yerletirildikten sonra tekrar 2D grafik kutusu kullanlarak klfmzn snrlar belirlenir. Bu belirleme ilemi bittikten sonra ktphane mens ierisinde yer alan Make Package komutu seilerek yeni klf kullanc ktphanesine bir isim verilerek kaydedilir. Decompose komutu kullanlarak yeni bir klf oluturulurken ise;

195 Ktphanemizde daha nceden bulunan bir klf seilir. Seilen bu klf Decompose komutu ile bileenlerine ayrlr. Bu bileenler kullanlarak yeni bir klf oluturulur. Bu klf oluturma ileminde Make Package komutu kullanlr. 4.14. Manuel Yol izimi Bu noktada ara balantlar gsteren Ratsnestler grntlenecektir. Bu durumda Trace simgesi seilir. Birletirilmek istenilen ara balantnn bir ucunun bulunduu ilgili pini zerinde sol tklanr. Bu pine bal olan Ratsnestler belirgin hale gelecektir. Bu Ratsnestlerden hangisinin birletirilmek istendiine karar vererek izilecek olan yolun takip edecei gzergah zerinde gerekli olan noktalarda fare ile sol tklanr. lgili Ratsnestin baland dier eleman pini zerinde de sol tklanmak suretiyle yol birletirme ilemi tamamlanr. Bylece birletirilen ara balantya ait Ratsnest kaybolacaktr. Gelimi hat listesi ynetimi zellikleri sayesinde ARES, birletirilen pin birden fazla Ratsnest ieriyorsa izim ileminin ardndan hangisinin kaybolacana karar verir. Gerekli olan yerlerde boluk tuuna baslarak System mensndeki Set Layer Pairs komutu ile belirlenmi katman iftleri arasnda gei yaplr. Yol izimi esnasnda herhangi bir noktada sol fare tuuna iki kez baslarak bu noktaya via yerleimi salanr. Bu ilemden sonra yol izimine geerli katman iftindeki dier katman ile devam edilir. 4.14.1. Via Yerletirmek ou durumda vialar kendiliinden yerletirilir. Bu ilemi grmek iin, Trace simgesi seilerek ve yolun yerletirilmek istenen yol parasnn balang ve biti noktasna fare ile sol tklayarak yol paras yerletirilir. kinci noktada ikinci kez sol tklayp yeni katmanda izimine devam edilen yolun biti noktasnda fare ile sa tklayarak yol bitirilir. Ayn noktada iki kere sol tklamak ARESin via yerletirmesine ve geerli katman deitirmesine sebep olur. Bu durumda bir sonraki

196 para en st bakr katmana yerletirilecektir. Ayn zamanda via, yolun katman deitirdii yere konacaktr. Hangi katmann seili olduu System mens altndaki Set Layer Pairs komutu ile bulunabilir. Katmanlar ikili, l veya ne kadar gerekli ise tanmlamak mmkndr. Yolu yerletirirken klavye zerindeki PGUP ve PGDN tular kullanarak katman manuel olarak da deitirilebilir. Ancak bu durumda via yerletirilemeyecektir. Kullanlan via tipi, Via simgesi ve ardndan nesne seiciden via stili seilmek suretiyle deitirilebilir. Bu modda yerletirilebilir, iaretlenebilir, tanabilir ve silinebilir. ok katmanl bordlar iin, vialarn normal, st veya alt katmanlardan sadece birinde etkili olan (Blind) ve gml (Buried) olarak seilebilecei via ile ayarlanabilir. Yol geniliini deitirmek iin iki yntem kullanlabilir. 1. Trace stilini seerek eski yolun zerine yeni yol izilebilir. 2. Farenin sa tuu ile yol iaretlenerek nesne seiciden yeni yol stili seilebilir. 4.14.2. Yolu aretlemek Yolun bir blmn tekrar izmek veya silmek iin nce iaretlemek gerekir. Baz incelikler olmasna ramen bu ilem nesne dzenleme ilemindeki gibi farenin sa tuuna nesnenin zerinde iken baslarak yaplabilir. lk olarak, ARES geerli katman zerindeki yol birlemesini alglayabilir. Bu yzden uygun katman geerli yapmak iin katman seici ayarlanmaldr. Boluk tuu yada farenin orta tuu ile Set Layer Pairs komutuyla tanmland gibi katman ifti seimini salar. Farkl olarak klavye zerindeki PGUP ve PGDN tular ile de ayn ileri yapabiliriz.

197

kinci olarak, via zerinde veya birka Trackn birleme noktasnda farenin sol tuuna baslrsa, iaret edilen noktadaki tm yollar seili hale getirilmi olunur. Bo konumda nesne dzenlenmesinde olduu gibi farenin sa tuuna baslarak iaretli btn yollarn iareti kaldrlabilir.

4.14.3. aretlenmi Yolu Hareket Ettirmek/Srklemek Yolun herhangi bir ksm seili hale getirildikten sonra iaretlenmi herhangi bir ksm farenin sol tuu basl tutularak srklenebilir. Dikey veya yatay paralar iaretlenirse, srasyla yatay ve dikey olarak hareket edebilir. Birlemi paralar bu hareketler iin sabitlenmitirler. Bir dm iaretlenirse tek bir nokta srklenecektir. Keli paralar iaretlenirse yeni bir dm noktas oluturulur.

4.14.4. aretlenmi Yolu Silmek Bu ilem iin iki ksa yol vardr. 1. Ayn noktada iki kere sa tua baslarak kan Delete komutuyla o noktadaki tm yollar silinir. 2. Delete simgesi seilerek yaplabilir. Yol yerleimi konumunda iken Delete simgesi sadece yolu ve viay siler. Silinmek istenilen yol herhangi bir eleman zerinden geiyorsa, eleman silinmeden sadece yol silinmek istenirse bu kullanl bir yntemdir.

198

4.14.5. Yeniden Yol izmek Yol iaretlendiinde bu yolun balang ve biti noktalar arasnda yeni bir birleim yn belirleyerek yol yeniden izilebilir. ARES iaretlenmi yolun hangi ksmnn silineceini bulup kaldrr. karlan blmle beraber gereksiz vialar da kaldrlr. Yol dzenleme yeteneinin tam bir paras olmamasna ramen izim ileminin sonunda balantlarn yaplp yaplmadn bulmak iin Connectivity Highlight kullanlr. Bu ilem iin Main Mode simgesi ve ardndan Connectivity Highlight simgesi seilir. Malzeme zerinde farenin sol tuuna basldnda bal yollarn hepsi belirgin olarak gzkr. Belirgin olan btn nesneler Redraw komutu kullanlana kadar Zoom ve Pan ilemlerinden etkilenmeden belirginlik zelliklerini koruyacaklardr. Bu modda geerli seilmi hatta balanm tm nesneler hat seici kullanlarak belirgin hale getirilir. Delete simgesine baslarak belirgin hale getirilmi yol ve vialar yukardaki teknikler kullanlarak bir ksm veya tamam silinebilir. 4.15. Otomatik Yol izimi ARES otomatik izimi Proteusun ok gl aralarndan bir tanesidir. Bu ara sayesinde kullanclarn ok byk zaman ve aba harcamalar nlenmektedir. Bu, kullanclar mutlu eden ve ok basit bir ilemdir. 4.15.1. zellikler

199 Grid temel operasyonu; ARES otomatik izim bordu kullanc tarafndan seilebilen ve deitirilebilen hcreleri gridlere bler ve bu gridlerin bo veya dolu olmasna gre bu gridleri veya vialar yerletirir veya yerletirmez. Bu yaklam belirli olan gridler zerine yollar yerletirmekle snrldr ama bu durum padler tarafndan doldurulmu stunlar ve ayn zamanda padler tarafndan doldurulmu yerleri ierir. Sonu olarak k yelpazesi en yakn olan grid karelerine ve zellikle etkin olan yzey montajl iplere doru gndermek iin oluturulur. oklu strateji izimi; ARES birbirinden farkl izim tekniklerini bord zerindeki devre zerinde deneyerek en iyi balant noktalarn bulmaya alr. Bu balant noktalarna gre bask devreyi oluturur. Gerek oklu katman izimi; izim iin kullanlan katman saysn 8e kadar karlabilir. Bylece oklu katman izimini kullanarak daha iyi bir sonu elde edilebilir. Rip-up and Retry operasyonu; iaretli iken temel yol izimi mmkn olduu kadaryla yapldnda, izimi tamamlamak iin denemelere devam eder. Aksi halde bundan sonra yol izim ilemini sona erdirir. Auto-Tidy on Stalemate seenei iaretliyken otomatik yol izim ilemi kmaza girdiinde Tidy Pass ilemini glendirir. Normalde rip-up and retry algoritmas kmaz bir durumla karlatnda durur. Infinite Retry ksm iaretlendiinde ise kmaza girildiinde bordu temizleyerek denemelere sonsuza kadar devam edecektir. Bu genelde daha nce izilemeyen birka hattn daha izilmesini salayacaktr. 4.15.2. Otomatik izim Komutlar Otomatik izim diyalog penceresi ierisinde be ana kontrol komutu yer alr. 4.15.2.1. All/Tagged/Untagged Routes

200 Bu komutlar daha nceden aba harcanm yani yaplm balantlar seer. All seenei varsaylan olarak belirlenmitir. Yani tamam zerinde ilem yapar. ARES zaten otomatik yerletirme bittikten sonra otomatik izim komutu ile nce tamamnda ilem yapar. Tag ve Untag ise seilen veya seilmeyen elemanlarn balantlar zerinde ilem yapar.

4.15.2.2. Grid Otomatik izim iin kullanlan grid boluklarn oluturmakta kullanlr. Bu Gridlerin ne kadar nemli olduu zellikler bal altnda vurgulanmtr. Kk grid byklklerini yksek younluklu izimler iin kullanlmas tavsiye edilir. Ayn anda iki seenek birden kullanlamaz. Yani ayn izim iin tek seenek etkin olur. Bu seeneklerin seimi yaptmz almann yani devrenin bykl, bask devre iin istediimiz kalite, ilem iin bekleyeceimiz sreye gre deimektedir. rnein 50 inchte almak saniyelerce ve dakikalarca srebilir sistem hafzasnda az yer tutar. Buna karlk 10 inchte almak birka saat srer ve sistemde dierlerinden daha fazla yer tutar. Grid aral iin belirlediimiz aralk kldke izim sresi ve hafzada kaplad alan artmaktadr. Sonu olarak bu koullar altnda seim kullancya braklmaktadr. 4.15.2.3. Strateji Dzenlemeleri Strateji dzenle butonuna basld zaman karmza strateji dzenleme penceresi gelmektedir. Bu pencere ierisinde via stilleri, yol kalnlklar farkl net gruplar iin dizayn seenekleri, g ve sinyal stratejisi seenekleri, pad-pad, trace-trace, padtrace, grafik, kenar/slot aralklar, g veri yolu, sinyal taktikleri seenekleri yer almaktadr.

201 4.15.2.4. Sonsuz Tekrar Bu seenek proteus lite veya proteus PCB dizayn iin uygun deildir. Normal olarak paralama ve tekrar algoritmalar belli bir sre sonra durmaktadr. Yani ilem sonsuza kadar devam etmez. Dzenleme sreci bord ve devre byklne bal olarak deien ok uzun bir sretir. Bu denemenin sreci yeni yol iziminin imkansz olduu ana kadar devam eder. Bu sre sonunda tamamlanmayan yollar iin uyar verir. 4.15.2.5.Dene ve Ge Temel yol izimi mmkn olduu kadaryla yapldnda izimi tamamlama iin denemelere devam eder. Aksi halde bundan sonra yol izimi ilemini sona erdirir. 4.15.2.6. Harita Belleini Aktif Hale Getirme Bu seenek otomatik bask devre izimini hzlandrmak iin daha fazla bellek harcama pahasna kullanlr. Eer belleimiz 8MB veya daha az ise yetersiz bellek alan mesaj ekrana gelir ve diski temizlememiz istenir. Gerekli bellek alnna ulaldktan sonra seenek tekrar seilerek otomatik izim altrlr. 4.15.2.7. Temizle Ge ARES ayn zamanda temizle ge arldna operasyon modlarn birletirir. Bu olay ncelikle otomatik izim tarafndan denenmi yollar retmek yoluyla salanr. Bu seenek devreye manuel olarak mdahale imkan salar. PCB de otomatik temizle iin; 1. Tools mensndeki Auto Router komutu altrlr. 2. Tidy Pass seilir.

202 3. Eer yerletirme manuel olarak yaplacaksa Protect Manuel Tracks seenei seilmez. 4.16. Balant Kural Denetleyicisi (CRC) CRC hangi pinlerin birbiri ile bal olduunu (yollar ve vialar vastasyla) tayin edecektir ve hat listesinde bulunan ayn hatta atanm pinler ile karlatracaktr. Hat gruplarn ieren bir rapor retir ve dosyaya yazar. Hat bilgisinde belirtilmi fakat yerletirilmemi elemanlar da listeler. 4.17. Tasarm Kural Denetleyicisi (DRC) Auto Router; belirlenen pad-pad, pad-trace ve trace-trace yaknlklarna gre bask devreyi izer. Fakat DRC yine de manuel olarak yerletirilmi yollar iin uygunluu kontrol eder. Uygun olmayan bir durum ile karlaldnda, birbirine ok yakn olan nesneler yerletirildiinde bir izgi ve etrafnda bir krmz halka ile gsterir. DRC ayn zamanda fiziksel olarak birbirine deen fakat doru olarak birlememi nesneler iin de hata verecektir. 4.18. Hard Copy lemi Ekranda oluturulan grafiin son ilem ksm olan kada veya filme aktarlan blm Windows altnda desteklenen yazclar, kalem kesiciler, gerber kesiciler ve excellon delme makinalar ile yaplr. lk adm Output mensndeki Printer Setup komutunu kullanarak bask iin doru aleti semektir. Layoutun yklenmesi ile birlikte Output mensnden Print komutu kullanlr. Kontrollerde eitli deiiklikler yaplabilir. Eer yaplmazsa ayarl deerlerde k alnabilir. Bu ilemi durdurmak iin ESC tuuna baslar ancak bu anda yazc veya ARES tamponu boaltana kadar yazm ilemi devam eder.

203

Kesicilerde en iyi sonucu almak iin Set Device diyalog kutusu altndaki eitli ayarlar yaplmaldr. 5. PROTEUS UYGULAMALARI Bu blmde, ISISta bir g ykselteci emasnn izilmesi, simlasyonunun gerekletirilmesi ve bask devresi izilmek zere ARESe aktarlmas ile basit bir mikrokontrolc simlasyonu anlatlacaktr. 5.1. ISISta G Ykselteci Devre emas izimi lk adm olan emann izilmesi u ekilde gerekletirilir;

ekil 5.1. ISIS alma ekran

204 ISIS ilk aldnda ekil 5.1deki ISIS alma ekran karmza gelir. ISISta g ykseltecinin emasn izmek amacyla istenilen eleman bulunduu ktphaneden armak iin klavye zerinden P tuuna baslmas sonucu ekrana gelen ekil.5.2deki pencere kullanlr. P tuuna baslmak suretiyle alan pencerede, istenilen elemann ismi girilerek eleman bulunduu ktphaneler ile birlikte listelenir. sim girilirken * iareti de buna eklenirse girilen harf veya rakamlarla balayan tm elemanlar listelenecektir. Kullanlacak olan eleman zerine gelinerek fare ile ift tklanmak suretiyle o elemann ismi nesne seim penceresine eklenir.

ekil 5.2. Elemann arama sonularna gre ktphaneden arlmas rnein TIP31 NPN transistrn bulunduu ktphaneden armak iin P tuuna baslp, gelen pencerede Name or text to search for alanna TIP31 yazldnda bu eleman listede TIP31 (BIPOLAR) eklinde grntlenecektir. BIPOLAR elemann bulunduu ktphaneyi simgelemektedir. Bu alana TI*

205 yazlmas durumunda ise TI ile balayan tm elemanlar listelenir ve uygun olan bunlar arasndan seilebilir. Listede bu eleman zerinde fare ile ift tklandnda nesne seim penceresine TIP31 elemannn eklendii grlecektir. Bu ilem devre emasnda kullanlacak olan tm elemanlar iin tekrarlanarak bu pencere kapatlr.

ekil 5.3. Elemann ktphaneden seilerek arlmas

Ayn ilem ekil 5.3de gsterildii gibi Main mode ara ubuundan Component simgesi seildikten sonra nesne seici penceresinin sol st ksmnda yer alan P butonuna baslp, gelen pencerede ktphanelerin tm bileenleri grntlendikten sonra istenilen eleman zerinde fare ile ift tklanmak suretiyle de gerekletirilebilir.

rnein diren iin bu ilem, nesne seim penceresindeki P butonuna baslarak gelen ktphanelerden Device seilip, bu ktphanenin bileenleri arasndan RES

206 zerinde fare ile ift tklanarak gerekletirilir. Yukarda anlatlan iki yoldan istenileni kullanlarak g ykselteci emamzda bulunan dier devre elemanlar olan 1N914, TIP32 ve BC184 iin de ayn ilemler tekrarlanr. 100 Flk kondansatr iin CAP biiminde arama yaptrlacak ve deeri daha sonra anlatlaca gibi belirlenecektir. Deer belirleme ilemi diren iin de ayn ekilde gerekletirilecektir. Aktif elemanlarn (gsterge ve harekete geirici elemanlar) tm active.lib ktphanesi altnda bulunmaktadr fakat bir simlatr modeline sahip herhangi bir elemanda kullanlabilir. Bundan sonra alma alanna geilir.

ekil 5.4. Elemanlarn alma alanna aktarlmas Bu ilemler sonunda devrede kullanlacak olan btn elemanlar nesne seici listesinde grntlenmi olacaktr ve bundan sonra emann izimine geilir. smi nesne seicide grntlenen eleman farenin sol tuuyla seildikten sonra izilecek emaya gre ynelim ara ubuunda bulunan simgeler kullanlarak evirme veya aynalama ilemlerine tabi tutulabilir. Kullanlacak olan eleman ekil 5.4te

207 gsterildii gibi alma alan klavuzunda grntlenen ekli ile srklenerek alma alanna aktarlr. rnein diren ilk haliyle alma alan klavuzunda yatay olarak grntlenir. Bu eleman alma alanna dikey olarak yerletirilmek isteniyorsa, nesne seim penceresinden RES seilip, ynelim ara ubuundaki dndrme simgesine baslr. Bu ilemin ardndan RES alma ekran klavuzunda dikey olarak grntlenir ve tekrar deitirilmedii taktirde bundan sonraki yerletirme ilemlerinde bu eleman alma ekranna bu haliyle yerletirilir. Ayrca fare alma ekrannda iken, fare ile her sol tu tklandnda son seilen eleman tekrar alma alanna aktarlr. Gerekli olan elemanlarn konum ve ynelimleri alma ekran zerinde yeniden belirlenebilir. Yerletirilmi bir diren ele alnrsa, alma ekran zerinde bu eleman fare ile sa tklanmak suretiyle seili hale getirilip istenilen dndrme yada aynalama ilemi uygulanarak elemann yerleimi deitirilebilir. Eleman zerinde iki kez fare ile sa tklanarak elemanlar silinebilir, zerinde fare ile sa tklanp sol fare tuuna basl tutularak elemanlar tanabilir. Diren ve kondansatr gibi elemanlarn deerleri varsaylan olarak belirlenmitir ve uygun olan deerler ile deitirilebilirler. Bunun iin ilgili eleman zerinde fare ile sa tklanp ekrana gelen diyalog kutusunda Value alanna istenilen deer girilir. Eleman referans deerleri ayn eit elemanlarn alma alanna yerletirilme srasna gre otomatik olarak belirlenmektedir. Eleman referans deerleri de ayn diyalog kutusundaki Component Reference alanna istenilen referans deeri girilerek deitirilebilir. rnein g ykseltecinin giriinde bulunan diren iin bu ilem ekrana gelen ekil 5.5teki Edit Component diyalog kutusunda Value alanna 20K, Component Reference alanna da R6 deeri girilerek gerekletirilir.

208

ekil 5.5. Elemanlara deer atanmas ekil 5.6da tm elemanlarn alma alanna yerletirilmi hali gsterilmektedir. Bu ilem alma alanna yerletirilmek istenilen tm elemanlar iin teker teker uygulandktan sonra bu elemanlar arasndaki balant ilemine geilir. mle balant kurulacak elemann pini zerine getirilir ve bu durumda elemann ilgili pininde X iareti belirir. Bu iaret belirdikten sonra farenin sol tuuna baslr ve birletirilecek olan dier elemann pini zerinde X iareti grlmesiyle farenin sol tuuna tekrar baslr. Bylece bu iki nokta arasnda balant yaplm olacaktr. Bu ilem birletirilmek istenilen tm pinler iin ayn ekilde uygulanr.

209

ekil 5.6. Eleman yerletirme ilemlerinin tamamlanmas Bundan sonra gerekli besleme ularnn tanmlanmas ilemine geilir. Aygt ara ubuundan Inter-sheet terminal simgesine baslp, listeden uygun olan terminal seilerek ema zerine yerletirilip daha nce anlatld gibi gereken pin veya hatlara birletirilir. Yerletirilen terminal seilip, zerinde fare ile sol tklanarak gelen diyalog kutusunda Label alanna istenilen deer girilerek emann izimi tamamlanr. G ykselteci iin gerekli olan +12V ve 12Vluk kaynaklar yukarda anlatld ekilde yerletirilip, gerekli noktalara birletirilerek g ykselteci emas tamamlanr. ekil 5.7de yerleimi ve balantlar tamamlanm olan ema gsterilmektedir.

210

ekil 5.7. Elemanlar aras balantlarn tamamlanmas 5.2. G Ykseltecinin Simlasyonu emann izimi tamamlandktan sonra simlasyon ilemine geilebilir. Simlasyon ilemi izilen devrenin gerek zamanl olarak altrlmasn salayarak, devrenin davranlarnn gzlemlenmesini ve devre zerinde istenilen noktalardan eitli lmlerin alnmasn salar. Simlasyon ilemi iki ekilde gerekletirilebilir. Bunlardan ilki etkileimli simlasyondur. Bu ilemde sanal l aletleri ve sinyal jeneratrleri kullanlarak istenilen noktalardan lmler alnabilir. Bunun iin Virtual Instruments simgesi seilip kullanlmak istenilen l aleti veya osilaskoplar ve Generator simgesi seilerek de sinyal jeneratrleri, eleman yerleiminde anlatld gibi alma alan zerine yerletirilir ve uygun noktalara balantlar gerekletirilir.

211 G ykseltecinin giriindeki ve kndaki sinyalleri grntlemek iin ykseltecin giriine balanmak zere bir sinyal jeneratrne, ka balanmak zere de bir osiloskoba ihtiya vardr. Bunu iin Aygt ara ubuundan Virtual Instruments simgesine baslarak nesne seim penceresinde beliren listeden Oscilloscope ve Signal Generator seilerek alma alannda uygun bir yere yerletirilir. Bunun ardndan sinyal jeneratr girite bulunan C1 kondansatrnn ucuna, osilaskobun bir kanal ykseltecin k olan R3 ve R4 direnleri arasna, dier kanal ise yine girie balanr. Osilaskop devrenin mevcut asesini referans alr fakat sinyal jeneratrnn eksi ucunu referans noktasna balamak gereklidir. Bu ilem ekil 5.8de gsterilmitir.

ekil 5.8. Osilaskop ve sinyal jeneratrnn emaya eklenmesi Bu balantlar da tamamlandktan sonra Animasyon kontrol panelindeki PLAY tuu kullanlarak etkileimli simlasyon balatlr. Animasyonun balamasyla birlikte ekil 5.9da gsterilen, sinyal jeneratr ve osilaskoplara ait pencereler ekrana gelir.

212 llen deerler bu pencerelerde grntlenir ve ilgili aygta ait ayarlar yine bu pencereler vastasyla gerekletirilir.

ekil 5.9. Osilaskop ve sinyal jeneratrnn kullanm Aygtlarn kullanm gereklerinin ki ile ayndr. Ykseltecin giriindeki sinyalin genlik ve frekans deerleri istenilen seviyeye ayarlanr. Giri ve ktaki sinyalleri uygun ekilde grntlemek iin osilaskop zerindeki Y-gain ve Timebase komutatrleri gerekli deerlere ayarlanr. Dual modu seilerek ykseltecin giri ve k sinyal ekilleri birlikte grntlenebilir. Yine animasyon kontrol panelindeki Pause, Stop ve Step tular kullanlarak animasyonun seyri kontrol edilir. Simlasyon ilemi yukarda anlatld gibi etkileimli simlasyon zellikleri kullanlarak gerek zamanl olarak gerekletirilebilecei gibi veriler, simlasyon grafikleri kullanlarak belirlenen zaman aral ierisinde grafiksel olarak da grntlenebilirler.

213 Verilerin bu ekilde grntlenmesi amacyla grafik eitlerinin listesini elde etmek iin Aygt ara ubuundan Graph simgesi seilir. Grafik eitleri ekrann sol yannda nesne seici ierisinde grntlenir. Yerletirilmek istenen grafik eidi nesne seiciden seilir. Fare imleci alma ekran zerinde grafiin grntlenmesi istenilen ksmn sol st kesinde konumlandrlp, farenin sol tuuna basl tutularak grafiin ebadna bal olarak bir drtgen izmek iin srklenir ve farenin sol tuu braklr. Yeni bir izim bileeni eklemek iin Graph mensnden Add Trace komutu seilir. Gei izim Bileeni Ekle Add Trancient Trace diyalog kutusu grntlenecektir. Grafie eklemek istenilen izim bileeni eidi Trace Style ksmndan uygun olan seilerek belirlenir. Yeni izim bileeninin uygulanaca Y-ekseni seilir. P1den P4e kadar olan Selected Probes tularndan biri seilir ve prob listesinden ilikilendirilmek istenilen prob yada rete seilir. Seilen prob yada rete ismi, seilen prob tuunun yannda prob listesi alannda grntlenir ve seilen prob ismi eer zaten mevcut deilse, Expression alannda grntlenecektir. Grafie yeni izim bileeni ekleme ilemini tamamlamak iin OK tuuna baslr. Bundan sonra Edit Graph komutu kullanlarak grafiin simle edecei zaman aral Start Time ve Stop Time deerleri ile belirlenir. Ardndan Simulate Graph komutu kullanlarak yada boluk tuuna baslarak veriler grafik zerinde grntlenir. Ykseltecin giri ve k sinyal ekillerini simlasyon grafii zerinde grntlemek iin Simulation Graph simgesine basldktan sonra listeden Analogue seilip yukarda anlatld gibi alma alanna yerletirilir. Bundan sonra verileri grafiksel olarak grntlenecek olan ksmlar belirlenir. Ykseltecin giri ve knn ayn grafik zerinde grntlenmek istenildii dnlrse, bunun iin giri ve ka voltaj problar yerletirmek gereklidir. Yine Aygt ara ubuundan Voltage probe simgesi seilerek girie ve ka bal bulunan hatlardan herhangi biri zerine braklarak prob yerleimi tamamlanr.

214 Ayrca bu simlasyon iin girie Virtual Instruments altndaki sinyal jeneratr yerine Generator simgesine baslarak seilen ve problarla ayn ekilde yerletirilebilen sinyal jeneratrleri kullanmak gereklidir. Sinyal jeneratr de bu ekilde yerletirildikten sonra zerinde fare ile sa tklanarak gelen diyalog kutusundan istenilen sinyal eidi, buna ait genlik, frekans vb. deerler belirlenir. Ykselte girii iin bu deerler 100mV genlikli ve 100Hz frekansnda sinsoidal olarak ayarlanr. Bu ilemde tamamlandktan sonra giri ve ka yerletirilen voltaj problar yine yukarda anlatld ekilde grafie eklenir. Tm prob ve jeneratrlerin emaya eklenmi hali ekil 5.10da gsterilmitir.

ekil 5.10. rete ve problarn emaya eklenmesi Edit graph komutu kullanlarak simlasyonun balang ve biti zamanlar belirlenir. Bu grafik iin ekil 5.11de gsterildii gibi, Start Time 0, Stop Time ise 20ms olarak belirlenecektir.

215

ekil 5.11. Simlasyon zaman aralnn belirlenmesi Son olarak Simulate Graph komutu yada klavye zerindeki boluk tuu kullanlarak veriler grafik zerinde grntlenir. Grafiin st ksmnda ift tklanarak grafik tam ekran haline getirilip daha yakndan incelenebilir. Ayrca ykselte devresinin frekans cevab da grafik zerinde

grntlenebilmektedir. Bunun iin grafik eitlerinden Frequency seilir ve Analogue grafik ile ayn ekilde alma ekranna yerletirilir. ka bal olan prob grafiin sol ve sa eksenlerine ayr ayr yerletirildikten sonra ekil 5.12de gsterildii gibi Edit Graph komutu kullanlarak ekrana gelen diyalog kutusunda ki Referans ksmndan girie bal bulunan probe seilir. Grntlenecek olan frekans aral Start Frequency ve Stop Frequency deerleri ile belirlenir. Ykselte iin referans olarak girie bal olan prob ve 10Hz ile 1Mhz balang ve biti frekans deerleri belirlenir.

216

ekil 5.12. Frekans cevab grafii iin deerlerin belirlenmesi Klavye zerindeki boluk tuuna baslarak yada Simulate Graph komutu kullanlarak sonular grntlenir. G ykseltecine ait analog ve frekans cevab grafikleri ekil 5.13te gsterildii gibi grntlenecektir.

217

ekil 5.13. Analog ve frekans cevab grafiklerinin grntlenmesi 5.3. G Ykselteci emasnn ARESe Aktarlmas ve Bask Devre izimi Devrenin izilmesi ve simlasyon ilemleri aamalarndan sonra bu devrenin bask devresi izilmek istenilirse ARES yazan simgeye baslmak suretiyle devre emas ARES programna aktarlr. Bask devreye aktarm aamasnda kaynaklar, giri ve klar CONN-Hx ( x yerinde 2 4 6 vs. gibi saylar gelir bu saylar pin saysn verir) olarak tanmlanm olan balantlar iin ufak bir deiiklie tabi tutulur. Bu deiiklik ekil 5.14te verilmitir.

218

ekil 5.14. Kaynak, giri ve klarn belirlenmesi Bu ilem sonrasnda ARES simgesine baslarak veya Tools mensnden Netlist to Ares (CTRL+A) komutu kullanlarak ARES programna geilir. Eer ema zerinde klf yaps belirlenmemi bir eleman kullanlmsa ARES bu elemanlar iin klf yaps belirlenmesini isteyecektir. Bu elemana uygun klf ekil 5.15te gsterilen, ekrana gelen diyalog kutusundan seilerek kullanc tarafndan belirtilecektir.

219

ekil 5.15. Elemanlar iin klf belirlenmesi Bu aamadan sonra ykselte devresinde kullanlan elemanlar nesne seim penceresinde listelenecektir. Fare ile alma alan zerinde farkl noktalara tklanmak suretiyle elemanlar listedeki sralaryla alma ekranna yerletirilebilir veya bord boyutu, Board Edge katmannda iken grafik seim kutusu ile izilerek belirlendikten sonra Tools mensndeki Auto Placer komutu yada Auto Place simgesi kullanlarak otomatik eleman yerleimi salanabilir. Bundan sonra eleman farenin sa tuuyla seilip bu tu braklmadan srklenmek suretiyle istenilen baka bir yere tanabilir. Bu ilemler neticesindeki durum ekil 5.16da verilmitir.

220

ekil 5.16. Elemanlarn bask devre yerleimi Bu ilem sonunda elemanlarn arasndaki yollarn izimi aamasna geilir. Tools mensnde bulunan Auto Router komutu kullanlarak yada Auto Route simgesine baslarak otomatik yol izimi ilemine balanm olunur. Bunun takiben ekil 5.17deki Auto Router diyalog kutusu ekrana gelecektir.

221

ekil 5.17. Auto router diyalog kutusu Grid (Thou) ksm otomatik yol izici tarafndan yollar yerletirilirken kullanlacak olan grid boluklarnn belirlenmesini salar. Dk grid deerleri daha hassas izimlere izin verecektir. Routes ksmnda otomatik izimin hangi yollar iin gerekletirilecei belirlenir. All seenei iaretli tm yollarn, Tagged seenei yalnz iaretli yollarn, Untagged seenei ise iaretlenmemi yollarn izilmesini salar. Rip-up and Retry Routing ksmndaki Enable Rip-up and Retry seenei iaretli iken temel yol izimi mmkn olduu kadaryla yapldnda, izimi tamamlamak iin denemelere devam eder. Aksi halde bundan sonra yol izim ilemini sona erdirir. Auto-Tidy on Stalemate seenei iaretliyken otomatik yol izim ilemi kmaza girdiinde Tidy Pass ilemini glendirir. Normalde rip-up and retry algoritmas kmaz bir durumla karlatnda durur. Infinite Retry ksm iaretlendiinde ise kmaza girildiinde bordu temizleyerek denemelere sonsuza kadar devam edecektir. Bu daha nce izilemeyen birka hattn daha izilmesini salayacaktr.

222 Router Options ksmnda ki seenekler ile de otomatik izim esnasnda ki yollar geme, temizleyip tekrar deneme ve manuel olarak yerletirilmi yollarn korunmas gibi zelliklerin belirlenmesi salanr. Bu seenekler uygun olarak dzenlendikten sonra bu diyalog kutusundan Edit Strategies tuuna baslr. Ykselte devresi iin bu ayarlarn varsaylan deerleri kullanlacaktr. Bundan sonra ekil 5.18deki Edit Strategies diyalog kutusu ekrana gelir. Bu diyalog kutusu vastasyla sinyal ve g hatlar iin ayr ayr izim zellikleri belirlenir. Kullanlacak olan via, trace ve neck stilleri ve izimde kullanlacak olan katman iftleri ile dizayn kurallar bu diyalog kutusu ile ayarlanr. Tek katl bask devre izimi iin sinyal ve g hatlar iin kullanlan katman iftinden biri Bottom Layera ayarlanrken, dieri None olarak braklmaldr. Bu diyalog kutusu ile pad-pad, pad-yol vb. birbirleri arasndaki uzaklklarnn minimum seviyeleri ayarlanabilir.

ekil 5.18. Edit strategies diyalog kutusu

223 Ykselte devresinde g hatlarnn izimi iin Trace Style ksmndan Power iin T50, Signal iin ise T30 seilir. Daha sonra ekil 5.17deki diyalog kutusu tekrar ekrana gelir ve burada OK tuuna basldktan sonra otomatik izim ilemi balar. Eer izim tamamlanamazsa ekil 5.20daki uyar grntlenir. Burada da OK tuuna basldktan sonra ARES birlemeyen ayaklar yeil izgilerle belirtir. Bu noktadan sonra kullanc mdahale ederek izilemeyen yollara atlama koymak suretiyle bask devreyi tamamlam olur. ekil 5.19da bask devrenin tamamlanm hali grlmektedir.

ekil 5.19. Bask devrenin tamamlanm hali

224

ekil 5.20. izimin tamamlanamama uyars Bu izimin ktsn almak iin, Output mensnden print seenei seildikten sonra ekil 5.21deki pencere grntlenir. Bu pencereden yazdrma seenekleri seilerek yazcdan kt alnabilir. Ykselte devresinin bask devresi iin Bottom Copper ve Top Copper ayr ayr seilerek yazdrma ilemi gerekletirilir. Top Silk ise devrenin eleman yerleimini ieren bir kt alnmasn salar.

225

ekil 5.21. Print diyalog kutusu

ekil 5.22. Bask devrenin stten grn

ekil 5.23. Bask devrenin alttan grn

226

ekil 5.24. Eleman yerleim plan ekil 5.22 bask devrenin stten, ekil 5.23 alttan grnn vermektedir. ekil 5.24te ise devrenin eleman yerleimleri grntlenmektedir. Ayrca Output mensnden Export Bitmap seenei ile istenilen yere bask devre veya yerleimi resim olarak alnabilir. 5.4. Bask Devrenin Manuel Olarak izimi ARESte bask devre izimi ISISta hazrlanan emadan otomatik olarak yaplabildii gibi manuel olarak da gerekletirilebilmektedir. Manuel izimde, kullanlacak olan elemanlara uygun klflar, Package simgesi seilerek nesne seim penceresinin sol st ksmnda bulunan P tuuna baslp gelen penceredeki ktphane bileenleri seilerek yada ISISta olduu gibi klavye zerindeki P tuuna basarak aranlan klfn ismi girilmek suretiyle nesne seim penceresine eklenebilir. Ykselte devresindeki kondansatr iin bu ilem ekil 5.25te gsterildii gibi Package ktphanesinden CAP10, besleme balantlar iin ise Connectors ktphanesinden CONN-SIL3 seilerek gerekletirilir. Dier elemanlar iinde uygun klflar benzer yolla seilir.

227

ekil 5.25. Klflarn ktphaneden arlmas Nesne seim penceresinden seilen eleman alma alan zerine yerletirilir. Bu noktada standart dzenleme ilemleri kullanlarak elemanlar dndrlebilir yada aynalanabilir. ekil 5.26da gsterildii gibi tm klflar uygun ekilde yerletirildikten sonra sra yollarn izimi ilemine gelir. Trace simgesine baslarak nesne seicide ki listeden uygun yol kalnl belirlenir ve elemanlar arasndaki yollarn izimi ekil 5.27de gsterildii gibi yaplarak istenilen ekilde tamamlanr.

228

ekil 5.26. Klf yerleimi

ekil 5.27. Bask devre yollarnn izimi

229

5.5. Mikrokontrolc Simlasyonu ISISn etkileimli simlasyon zellikleri arasnda mikrokontrolc simlasyonu da yer almaktadr. Bu rnekte butona basldnda mikrokontrolcye bal bulunan bir LCDde, program ierisinde belirlenmi olan bir metni grntleyen bir devre ele alnacaktr.

Mikrokontrolc simlasyonunun ilk adm devrenin oluturulmasdr. Bunun iin ncelikle kullanlacak olan mikrokontrolc ve zellikleri daha nceden belirlenmi ve simle edilecek programa uygun olmaldr. Pratikte mikrokontrolcnn alabilmesi iin baz ek elemanlara ihtiyac vardr. Bunlar saat frekans osilatr MCLR ucu iin pull-up direnci gibi elemanlardr. Fakat ISIS simlasyon iin bunlara gerek duymaz. Eer ema sadece simlasyon iin hazrlanyorsa bu elemanlar balanmadan simlasyon gerekletirilebilir ama ama bask devre tasarm ise pratikte kullanlan her eleman ema zerinde bulunmak durumundadr. Burada sadece simlasyondan bahsedilecei iin bu elemanlar balanmayacaktr.

Bu rnekte PIC16F877 ve 2x16 bir LCD kullanlacaktr.bunun iin nceki rnekte de belirtildii gibi klavye zerinden P tuuna baslarak, ekil 5.28de gsterildii biimde Name or text to search for alanna PIC16F877 yazlr ve listede bu eleman zerine fare ile ift tklanarak yada enter tuuna baslarak eleman nesne seici listesine eklenir.

230

ekil 5.28. Mikrokontrolcnn ktphaneden arlmas Ayn ilem LCD iinde tekrarlanr. LCDnin tam ad bilinmiyorsa ktphane bileenlerinin incelenmesi sonucu istenilen zelliklere uygun olan LCDnin seilmesi daha uygun olacaktr. LCDler Display ktphanesi altnda bulunmaktadrlar. Yine ayn ekilde buton da bulunduu ktphaneden arlarak nesne seici listesine eklenir.

231

ekil 5.29. Elemanlarn alma alanna yerletirilmesi Bu aamadan sonra elemanlar ekil 5.29da gsterildii gibi alma alanna uygun ekilde yerletirilir. Daha sonra, yazlm olan mikrokontrolc kaynak kodlarnda belirtildii zere LCDnin gereken ular mikrokontrolcnn ilgili pinleri ile birletirilir. Her ne kadar LCD ve mikrokontrolc besleme ular kaynaa balanmad halde alacaksa da, LCDnin baz ularnn topraa balanmas gerekebilir. Bu rnekte sadece LCDye yazma ilemi gerekletirilecei iin LCDnin R/W ucu topraa balanmaldr. Buton ve pull-up direnci de kaynak koda uygun olan pine ayn ekilde balanr. Butonun bal bulunduu pini normalde + beslemeye ekmek iin kullanlan kaynak Inter-sheet simgesine baslp, listeden Power seilip pull-up direncinin ucuna balanr. Balantlarn tamamlanm hali ekil 5.30da gsterilmektedir.

232

ekil 5.30 Elemanlar aras balantlarn yaplmas Gerekli balantlar yukarda akland gibi gerekletirildikten sonra sra mikrokontrolcyle ilgili ayarlara gelir. Mikrokontrolc zerinde nce fare ile sa daha sonra da sol tklandnda Edit Component diyalog formu ekrana gelir. ekil 5.31de gsterildii gibi buradaki Program File ksmnda derlenmi olan HEX dosyasnn yolu belirtilir. Processor Clock Frequency ksmna ise kaynak kodlarda belirtilmi olan saat frekans girilir. Bu ilem mikrokontrolcnn ayr bir saat frekans osilatr balanmadan almasn salar. Bu rnek iin Processor Clock Frequency 4MHz seilir ve HEX dosyasnn konumu belirtilir.

233

ekil 5.31. Mikrokontrolc ile ilgili ayarlar Bundan sonra animasyon kontrol panelindeki PLAY tuu yada klavye zerindeki F12 tuu kullanlarak simlasyon balatlr. Mikro kontrolc kaynak kodlarda belirtilen komutlar iletecektir.

Bu rnekte butona basldnda ekil 5.32de gsterilen Gazi niversitesi yazs LCDde grntlenecektir.

234

ekil 5.32. Devrenin almas Simlasyon PAUSE komutu kullanlarak duraklatldnda Debug mensnn en alt ksmnda bulunan ekil 5.33de gsterilen pencereler seilerek mikrokontrolc veri, eeprom ve program hafzasna ilikin bilgiler ile kaydedici ve yn durumlar gzlemlenebilir.

235

ekil 5.33. Mikrokontrolcye ait hafza kaydedici ve yn pencereleri

236 6. SONU VE NERLER Tez konusu olarak incelediimiz bu programda analog dijital ve karma devre analizlerinin bilgisayar ortamnda olduka gvenli ve anlalr olarak yaplabileceini grdk. alma ortam olarak bilgisayar kullanmak hem zamandan hem de maliyetten ok byk tasarruflar salamaktadr. Proteus program bir devre kurulumu ve incelenmesi iin yeterli birok parametreye, devre elemanna ve zellie sahip bulunmaktadr. Proteus programnda devreye eleman eklemek karmak ve bunlar birletirmek olduka kolaydr. stenilen elaman geni ktphanesi vastasyla kolayca bulabilirsiniz. Eer bulamadnz bir elemansa zelliklerini kendiniz girerek yeni bir eleman oluturabilirsiniz. Daha sonra birok analiz eidinden birini seip istediimiz analizi yaptrabiliriz. Analiz ayarlarn istediimiz ekilde dzenlediimiz ve klarda istediimiz noktann bilgisini alabildiimiz iin, devre kurup lmekten daha kolay bir yntem haline gelmektedir. ARES gelimi otomatik eleman yerletirme ve otomatik yol izimi zellikleri ile kullancya byk kolaylklar salamakta ve bask devre iziminde olduka iyi sonular vermektedir.

237 KAYNAKLAR 1) PROTEUS yardm dosyalar 2) Sakarya niversitesi ELO-114 Ders Notlar http://web.sakarya.edu.tr/~aozcerit/elo114dersNotlar.zip 3) ARES Notlar http://groups.yahoo.com/group/PicProjeUP2/XNHCX/ares.rar