Tecridi Yaşayanlar Anlatıyor

1
nsan Haklar Dernei
TECRT YAAYANLAR ANLATIYOR

Hapishane Mektuplar
nsan Haklar Dernei Genel Merkezi Tunal Hilmi Cad. No: 104/4 Kavakldere / ANKARA Tel-Fax : 466 49 13-14
1. Bask 2006 / Ankara ISBN 975 7090 13-1
Sayfa Dzeni ve Kapak Tasarm : Dipnot Yaynlar Bask ve Cilt: Mattek matbaas 0 312 229 15 02
Bu Kitap HD ktisadi letmesi tarafndan bastrlmtr.
nsan Haklar Dernei
Bu kitab, Kitapta yaynlanmak zere mektup gnderip disiplin cezas alanlara ve disiplin cezalarn verenlere ithaf ediyoruz.
NDEKLER
NDEKLER........................................................................... 5 NSZ....................................................................................... 3 SUNU ...................................................................................... 5 Merhaba Sevgili Gzel nsanlar (Glseren zdemir) ................ 9 Rengin (Hazine Al) ................................................................ 11 Merhaba (Gnl Bulut) ............................................................ 13 Merhaba (Glizar Akn) ........................................................... 16 Merhaba Arkadalar (Nevin Berkta) ...................................... 20 HD'ye Merhaba (Vahdettin Budak) ........................................ 28 Merhaba (Dilek z).................................................................. 43 Merhaba (Latif Snmez)........................................................... 45 Merhaba Deerli Dostlar (Faik Ta)......................................... 46 Merhaba (Ahmet Mustafa) ....................................................... 52 HD Cezaevleri alma Grubu alanlarna (M. Sabri Yakut)57 Merhaba (M.Yavuz - A.akar) ................................................. 64 nsan Haklar Derneine (M. Nuri Tan) ............................... 68 nsan Haklar Dernei Mektup Komisyonuna (Ahmet Kaya) .. 77 Duvarlar Birer Mezar Kitabesi (M. Emin Sirca) ...................... 92 Anlatsam (hsan Doa) ............................................................ 95 Merhabalar (Nevzat Kuytrka /Mehmet Yaman) .................... 98 Tecrit (mer Yldrm) ........................................................... 107 Merhaba (akir Akkurt)......................................................... 114 Merhaba (Tuncay Doan)....................................................... 119 Merhaba (Blent Akar) .......................................................... 124 zlemlerimizce Merhaba (ermin Dorak) .............................. 142 nsan Haklar Derneine (Nihat Yaz)................................. 145 Merhaba dostlar, (Abdullah elik)......................................... 150 Merhaba (Nedim Gl) ............................................................ 153 Birz Rveberiya Komeleya Mafn Mirovan (Abdulkahar Aksoy)160 Merhaba (Baran Latif Kaya).................................................. 166 Deerli HD alanlar, Sevgili Dostlar! (brahim Yapc)..... 168 Merhaba Deerli Dostlar (M. Emin Karatay)......................... 171
nsan Haklar Dernei

Sayn Alata, (Kurey Bakay) ................................................ 175 Deerli HDliler (A. Oral)...................................................... 179 Merhaba (Soydan Akay)......................................................... 185 Sevgili HD alanlar merhaba... (Necdet Sever) ................. 188 Hznler Alev Alev (Mehmet Turgay) ................................... 190 Merhaba Arkadalar (Murat Trk) ........................................ 192 Merhaba (Sadk Erdem, smail Koyun ve Vedat Demirkol) ... 199 HDye (Bar Akel) ............................................................. 203 Gutinin Haykr (evket Bilici) ........................................... 206 Sevdiim (Turgay Ulu)........................................................... 210 Sevgili nsan haklar Savunucular Merhaba (Zeki ahin) .... 216 Merhaba (Savi zbil) ............................................................. 224 Merhaba (Ejder Elyakut) ....................................................... 232 Merhaba (Yaar Cinba) ........................................................ 235 Bir Yalnzlatrma Hikayesi (Menaf Osman) ......................... 246 Merhaba! (M. Ali zdoan) .................................................... 252 Tecrit politikalarna karn zgr Tutsaklar Gerei (Alican Demir) .................................................................................... 255 Merhaba (Mehmet Akpolat) ................................................... 258 Sevgili HD alanlar (smail Bien).................................... 260 Mahkumlarn izimleri ......................................................... 263
NSZ Hzn dolu bu gece de yine asi gnl Giden bir Sevgilinin terk ettii aktan deil Sanrsn oltaya taklm rpnyor. Belki, ikencede birileri. ehrin klar bir yanp Bir snyor ..... Cam fanusta bir k Yine kendini yakyor Bir eyler oluyor1... Kadim zamanlardan beri Hapishaneler dnyada ve bu lkede otoriteye itiraz ve muhalefet edenlere kar ykc bir fkenin ve tarifsiz bir kycln nasl ortaya konulacana dair ibretlik resimlerle hafzamza kaznd. HD'nin bu lkede yirmi yl nce kuruluunun ana nedeni hapishanelerdeki katliamlara kar kmakt. Yirmi yl nce hapishane kaplarnda gzya dken analarn dayanmasnn, itiraznn sesiydi. Yirmi yl sonrada yine hapishane kaplarnda analar gzya dkyor. Yine HD onlarn sesi olmaya alyor. Trkiye' de 1980li yllardan bu yana cezaevlerinde ciddi sorunlar yaanm ve yaanmaktadr. Devletin tutuklularn can gvenliklerini korumakla ykml olduu halde, yaplan operasyonlar sonucunda pek ok tutuklunun lmesi, kamuoyunda bu lmlerden devlet
Binali Genal. Buca 2 Nolu F Tipi Bir eyler Oluyor adl alma
1
nsan Haklar Dernei

grevlilerinin sorumlu olduu kansn oluturmutur. Bu srelerde sorumlular hakknda alan soruturmalar takipsizlikle sonulanmakta ya da alan davalar sonucunda berat kararlar verilmektedir. Bu lkede cezaevlerine kar gelitirilen devlet politikas sonucunda yzlerce insan lm veya sakat kalmtr. Bu nedenle de F tipi cezaevleri erevesinde yrtlen tartmalar bir bina sorunu olarak grlemez. Bugn nsan unsuru gzard edilerek sadece gvenlik sorunu olarak alglanmaktadr. Tutuklularn fiziksel, sosyal ve psikolojik insan gereksinimlerini yok sayan izolasyon yaklamdr. Unutmayalm ki tarihte hcre sisteminin en acmaszca uyguland yerler 2. dnya savanda nazi kamplardr. HDnin bu almas kkte olsa hapishanelerde yatan insanlarn lklarnn duyulmasna bir nebze katkda bulunursa ne mutlu bize.
SUNU nsan Haklar Dernei'nin 20 yllk tarihinin en bata gelen alma alanlarndan biridir Cezaevleri ve ierdekilerin insan haklar. Trkiye'nin son 30 yllk tarihinde ki Devlet politikalar asndan ise tersine, ierdekilerin insan onuru ve haklarn ortadan kaldrmaya ynelik kurumlar olmutur cezaevleri. Son otuz ylda yzbinlerce insan askeri darbe ve olaanst ynetim hukuku mahkemelerinde yarglanp cezaevlerine kapatldlar. Yine son otuz ylda Trkiye hapishanelerine devlet tarafndan kapatlan yzlerce insan ailesi ve yaknlarna "l" olarak teslim edildi. Oysa hukuk devleti normlar cezaevlerine konulan insanlarn; cezalandrma yetkisini elinde tutanlarca toplumdan "dn" alnd felsefesine dayanr. Yani cezaevlerine konulan insanlarn onuru, haklar, insani ihtiyalarnn karlanmas ve en nemlisi yaam devletin sorumluluu ve korumas altndadr. Uluslar aras nsan Haklar belgeleri de tutuklularn insan onurunun korunmas, fiziksel ve sosyal ihtiyalarnn karlanmas koullarnn yaratlmasn devletlerin vazgeilemez ykllkleri olarak belirlemitir. Trkiye'de cezaevlerine ilikin uygulamalar ise insan onuruna ve insann ayn zamanda sosyal bir varlk olduu gereine aykrdr. Bugn F tipi cezaevlerinde binlerce tutuklu ve hkml tecrit ve izolasyon koullar altnda hcrelerde tutulmakta ve en temel insan haklar ihlal edilmektedir. Tek kiiye mahsus cezaevi rnei bir tek Trkiye'de mevcuttur. Tecrit ve izolasyon cezaevlerinde olaan bir cezalandrma yntemi olarak uygulanmaktadr. Kapatarak cezalandrma yntemi ve cezaevleri 300 yllk bir tarihe sahiptir. Gnmz dnyasnda giderek
nsan Haklar Dernei

daha fazla sorgulanan ve alternatif yntemleri n plana karlan kapatarak cezalandrma yntemi ve onun kurumlar olan cezaevlerine HD kar kmaktadr. Bir lkede insan haklar durumuna ilikin temel gstergenin devlete bal kapal kurumlardaki uygulamalar olduunu bilinciyle cezaevlerine ilikin ilgimizi ve almalarmz bundan sonra da devam ettireceiz. Duvarlarn arkasnda neler oluyor bilmek istiyoruz? Bu bizim ve btn toplumun en doal hakkdr. HD olarak hibir ayrm yapmadan tm ierdekilerin insan onuruna ve haklarna sayg ve btn cezaevlerinin sivil izlemeye almasn istiyoruz. Bu kitap ierdekilerin seslerinden yalnzca bir ksm yle sesleniyorlar hepimize;
"yle hissediyorum ki, uzun sre bu koullarda kalmann faturas ar olacaktr. yle duruma geliyorum k: giderek iime kapanyorum, konuamyorum, konumay unutuyorum, az dolusu kahkahay atmay unutuyorum. Bu da beni ben olan insandan kopanyor. Bazen dnyorum kendi kendime "yarn dar karsam, insanlarla yaayabilir miyim, yoksa herkesten kaar mym "bu da beni rklyor, korkutuyor..... nk insanlarla kalma alkanln, cesaretini giderek yitirdiimin farkna vanyorum. te tm bunlar bana korkun geliyor, ac veriyor. " "Ben ocuklar gibi komak isterken, admlanmn beton duvarda yarm kalmas gibidir. " "Gkyznn drt keli olmasdr. Gne nlarn grmek iin sandalyeye kmak zorunda kalmaktr"
Bu sesleri duymal ve onlarla fotoraf karelerinde kalan ilikimizi yeniden kurmalyz. Bugn ierde olanlar kimimizin komusu, kimimizin arkada, kimimizin 6
kardei, kimimizin ocuu, kimimizin annesi yada babas, etrafnza bakn, bir eksiklik issetmiyormusunuz? Bu kitapta yaynlanmak zere binlerce mektup aldk, halen gelmeye devam ediyor. Mektuplarn bir kitabn snrl sayfalanna sdramadmz tm tutuklu ve hkrnllerden zr diliyoruz. Cezaevleri hep varolmayacak! HD Genel Merkezi Cezaevi Komisyonu Yksel Mutlu Reyhan Yalnda Ethem Akaln Necla engl Nejat Tatan
Tecridi yaayanlar anlatyor

Merhaba Sevgili Gzel nsanlar (Glseren zdemir) Yaadmz cennet corafyada halklar, kltrleri, insanlar soluksuz brakan bask-inkar ve iddete dayanan zihniyetin son bulaca umudu ve inancyla balyorum satrlarma. Yapacanz almayla artk tm toplumu ilgilendiren ve etkileyen tecrit zihniyetini-tecridi ele almanz byk nem tamaktadr. Sizler bu almanzla kuyunun dibine itilen insanlara ulamaya almaktasnz ve bizler de yrei umutla, inanla dolu ama toplumdan d dnyadan yaltlarak kuyunun dibine mahkum edilen insanlarn arasndan cevap vermek istedik. Derin bir kuyu! Byle tanmlanabilir tecrit.Yani insan olandan mahrumiyet. Derin bir kuyuya atlmz. Burada sz konusu olan bir toplum, bir insanlktr; tm benlii yok edilerek bakalama uratlmak, tm benlii yok edilmek istenen. Bir zihniyet haline gelen tecridin yarattklarna, yaratacaklarna ve yaananlara, yaatlanlara, yaatlmak istenenlere kar duyarsz, sorumluluk tamayan, bencil bir insan ve toplum gereklii, akas en byk savalardan daha byk bir tehlike tamaktadr. Bunun bilincini oluturmakla birincil derecede sorumlu olan aydn, entelektel ve demokrat sivil toplum oluumlar ve evreleri mcadele etmeli, adm atmal, alternatif yaratmaldr. Korkularn, kayglarn zerinde ykselen tecrit, demokratik bilincin, zihniyetin ve bu zihniyetin siyaset alannn mcadele yntemlerini gelitirememesinin, yaama geirememesinin yaratt byk boluktan beslenmektedir. zcesi, demokrasiyi, demokratik zihniyeti ykseltememek, tecridi, tecrit zihniyetini dourmaktadr. Bunun en byk sonucu ise giderek insanlk/ insan olma deerlerinin tkenmesiyle, tketilmesiyle birbirinden giderek yaltlan, kk paralara blnen, etkisiz klnan ve en yaknnda yaanan savalara, iddet olaylarna, inkar ve imha siyasetine kar seyirci konumda kalan insan gerekliidir. 9
nsan Haklar Dernei

Ve cezaevleri...Yaratlmak istenen en kk toplum modelleri. Yaratlmak istenen, iradesiz, tepkisiz, bencil, dnemeyen insann deney alan. Evet, birer tecrit yuvas olan cezaevlerinin yegane amac budur. Tecrit zihniyetine (OKUNMUYOR) bir insan ve toplum gerei yaratabiilmek... Yaptnz almann yaam bulabilmesi, pratik bir boyut kazanmas en ok bu nedenle nemlidir. nk cezaevi duvarlarn aan tecrit gereklii, tm insanl, tek tek bireyleri tehdit etmektedir. 'Zamana yaylan lm' olan tecride kar durmak bu nedenle tm insanln ve tek tek bireylerin sorumluluudur. Derin bir kuyuya mahkum edilmiiz.ou zaman sesimizi duyurabilmek iin cierlerimiz patlarcasna barmak isteriz ve ou zaman sesin duyulmamas, kanayan bir yaraya dnr yreimizde. Bazen ocuk sesleri, glme sesleri duyulur duvarlarn ardnda. Bazen mahkeme, hastane yolunda ringin iinde insanlar seyre dalarsn... Ve sen derin kuyunun duvarlar ardnda tm bunlardan yaltlm, koparlmsndr. Dokunmak, uzanmak YASAK! Kimi zaman bir uurtma tm masumiyetiyle szlr gkyznde. Erimek, ulamak, onunla birlikte zgrlk, sevgi, bar kokan, eitlik kokan d ve dncelerinden dolay disiplin duvarlarna arparsn.Ama inatla,yrein umut dolu ulamaya alrsn rengarenk uurtmaya, masum ocuk gllerine. Bar ve zgrlkle ili yarnlar iin... Sizleri bu umutla selamlarken almalarnzda baarlar diliyorum, diliyoruz. Sevgilerimle Glseren zdemir Gebze Cezaevistanbul

Rengin (Hazine Al) Telefona, ampule, muslua, antaya revire, ilaca deterjana, sabuna suya, sprgeye kantine, nefes hari hereye dair dilekesi yazlr burann cevap beklersin en acs ve en tatls postay beklersin Hi bir eyi beklemediin kadar Arama gelir mesela "zniniz var m" sorulmaz! ki haftada bir Ekn olsun ya, Gelmesini beklersin Tek bana bir hcredeysen eer Az nce sana ekmek veren eller, Neden sonra zebani oluverir Gelip seni bomasn beklersin Gr beklemek mesela tutana tutulmayan tek zamandr bu Bir saniye, bir gn olur Bir-iki- haftalar, alp ban gider yine de gzn kapda sabrla beklersin Vefal bir karde,, kagelir ya, eninde sonunda Bir dakika almsan eer zamandan Aha, uranda, sol memenin altnda depreen bir asrlk efkar hzn ve de keder 11
nsan Haklar Dernei

nasl da buhar olup uar... Beklemek yaamn kendisidir beklemek burada... Tuvalet srasyla balarsn mesela her sabah Bu yzden yar sabunlu yz ykarsn sonras doksan dokuzluk tesbih sabrla ekilir.. Saym gelir,ekmek gelir kahvalt gelir, beklersin gelenleri,gelecekleri.. Karavana gnde defa beklersin.. Yok! Bu hafta da Hi kimse gelmedi Biriken beklemeler, bir da olur Altnda sen kalrsn,kanarsn her gn, her gece... Dedim ya, beklemek zindanda yaam biimidir aslnda... Selam ve Sayglarmla
Rengin (Hazine Al) M-Tipi Kapal Cezaevi A-4 Gebze/ Kocaeli

Merhaba (Gnl Bulut) Souk, nemli ve sesiz hazanl gnlerin labirentli kmazdr cezaevi. Sessizliin, yalnzln ve rtmenin felsefesi geerli bu zamanda. Bunu 12 yllk zindanl gnlerimizde saniye saniye, an an, dakika dakika yaadk, yayoruz. 12 Eyllde herey kaba ve ak dayatlrd. imdi ise herey kapal ve sinsi planlarla yrtlyor. Her yl bir eyler alyorlar, insandan paylama-darya dair olan. Seni bir nevi czzaml duvarlarla ba baa brakyorlar. Umutlarna, inanlarna ve dncelerine sarlabildiincedir dayanma gcn. Ama bu yaam anlamak iin Yunus Emre gibi Sen ben ol da bil demek gerekiyor. Kimileri Yaayan bilir diyor. Yok hayrhayr en ok yaayanlar unuttular bu mekan ve geride braktklarn. Belki de bir daha yaamamak iin katlar. Kimbilir kendilerince hakllar! Ama burda duvarlarla konumay, aclar arlarla yaamay rendik. Durmadan gzmz kap mazgalnda. Bir sevdiimiz gelsin, gler yz grelim zlemiyle yaadk, yayoruz. Bize ulaan her satr mektupla kendimizi uan bir Turna sandk. Konduk sevdiklerimizin sorumlulua dair gzel yreine. Ama ou zaman tellere takld mektuplarmz. Her gn-her gn zgr olma umudumuzu baharlar gibi yeniledik. Artk umudum bitti diyen analarmza umut verdik. Her yl dirhem dirhem ruhsal ldrldmz, daha bir yalnzlatrldmz bile bile. Bir de armza gitti hep zeremize kap srglerinin ekilmesi. Kapsz yaama dlerimizi byttk inadna. Ruhsal ldrlyoruz dedik de, fizikseli gzard etmeyin. Yaarken rtme dediler adna. Gtrldk hastahanelere nce kelepeyi amadlar, muayenelerde, sonra asker kmad. imdi de ila karlanmyor, para ver adna. Hi nem arz etmedi hastalklarn kroniklii, ars-szs. imdilerde burada hipertroidler, mideler, bbrekler, varisler, kadn hastalklar, hastalktan grnmyor, ila verilmiyor. Hani ailelerimizin yemeyip, imeyip 13
nsan Haklar Dernei

gnderdii, elektrik-kantin vb ihtiyalarnz karlayn diye verdikleri paramz vard ya... Bir de grlerimizi her yl daha ok azalttlar. Hani bir mahkumun umuduydu ya gr gnleri. Ailelerimiz geldiine sevinelim mi, zlelim mi bilmedik ou zaman. Daha sevinemeden bitti gr saatleri. ou zaman srgn memleketlerin mahkumu olup, gre bile kamadk. Durmadan disiplin cezalar verdiler. En kk insani tepkimiz cezalarla karlk buldu. Yetmedi hibir aktiviteye, kursa kma olana yaratlmad. Hep gerekelerle sosyal olan-insani olan paylama dair olar eyler engellendi. ne srlen teknik gerekelerdi ama zde kimliimizdi. Krmz kalemle yazlan damgamzd! nsana, dostlua, sorulmaya, aranmaya, ekmek-su kadar ihtiya duyduk. Ama arayp-soranlar bir selam yollayanlar parmak saysn bulmad. Kendi ailelerimizle snrl kaldk ou zaman. En ok mektup nemliydi bu mekanda. Onlar da ou zaman engellere taklp plere atld. Heyecanla beklediklerimiz, yazdklarmz da ulamad. Uruna mrmz adadmz sevdiklerimize, tecritin zel sistemlerle, katmerlice yrtld MRAlya dahi yazdklarmz inanlmaz gerekelerle engellendi. Ad da propaganda yapyorsunuz oldu. Hukuki hakkmz aramak istedik, bir tek hukuku HKMLYDK ya! Sormad bizi. Bu da bildiimiz, yaadmz bir ok hakszlklar gibi geride kald. imdi bulunduumuz cezaevi souk, giysi snr var. ki kazak, iki pantolon, iki ayakkab. nceyse yandnz yani. st ste giyemezsiniz. Bir de meye mahkumuz buralarda anlayacanz. Bizim yaadklarmza bir dokun bin ah iit, Daha hi bahsetmedik, zlemlerimizden. Bir yeil yaprak, bir avu toprak ve snrsz-duvarsz yrmek anlatlmal bilmem. Bizimki sesimizi duyanlara BURDAYIM!!! Diye ses vermek. Bilmem bu labirentte

duyulur mu sesimiz size? Biz duyduk yreimizde souk duvarlara inat iek gibi aan sesinizi. Ellerinizi koyup yreimize scanz hissettik.Smscak kaln yreimizde... Selam, sevgilerimle
Gnl Bulut E Tipi Kapal Cezaevi B-4 ELBSTAN
15
nsan Haklar Dernei

Merhaba (Glizar Akn) imde beslediim tm gzellikler adna selamlyor, sayglar sunuyorum. Ka zamandr yazmak dncesini nme koymutum ama neresinden, hangi ucundan balamaly bir trl kestiremiyordum. nsan ksa sre kalsa bu drt duvar arasnda anlatacak ok eyi olur ama ka yl oldu artk sayamaz olduk. Ve yllar oaldka, yaadn herey de olaanstln yitiriyor. Onun iin ben artk seemiyorum yaadklarmzdan hangisi bir ihlal, bir hakszlktr. ok yl rttk buralarda lakin, yine de ayaktayz ama airin dedii gibi adam gibi hasretlikleri zledik. Bitmeyen bir hasretlik deryasnda kula atp gidiyoruz ite. Her geen dnem biraz daha byyor bu hasretlik, nk yaam olanaklar o lde daralyor. Ak ki imdilerde insan soluk alamyor. Ben bir kadn olarak bouluyorum mesela. Beni ayakta tutan inancm, manevi gcm ve dostlarm ve bir para umudum olmasayd, kesinlikle yaamaktan vazgeerdim. Demem o ki koullar sadece skc deil, ldrc, nefes kesici trden. Bir de kadnsak hele, i daha bir ekilmeze giriyor. uan darda korkun bir ayaz var, ierilere kadar giriyor, sonra da bedenlerimize kadar szyor. ok souk ok. Yllardr ierdeyim u zindanda hi sndm hatrlamyorum. Fakat en azndan eskiden elbisene snr yoktu. imdi iki kazak hakkn var. Dierlerini alp depoya brakyorlar. Burada dilerimiz zangr zangr titrer, elbiselerin depoda birikip kalr ama giyemezsin. Tecrit sadece yalnz kalmayla snrl deil, ayrntlara o kadar kapsaml serpitirilmi ki, ou eyi sz konusu etmeye tenezzl etmezsin, kendine yaktramazsn ama hepsi st ste gelince, ldrc bir hal alr. Bilmem anlatabiiliyor muyum. Bu son dnemde bir de bizden ila paras alnmaya baland. u an en ok madur brakan konu bu. Biz ki ieride hep tketiciyiz-konumumuz gerei yleyiztm harcamalarmz yoksul ailelerimiz karlyor. Ve yllarca ierde kalan hi kimse fizikmen ve de

psikolojikmen salam olamaz. Doktoro kmak, ila kullanmak kanlmaz hal alyor. Kronik hastalklar pe pee geliyor. Byle olunca da ilasz kalmak mahvediyor bizi. Akl selim bir beslenme de olmad iin en azndan vitamin haplaryla ayakta kalmay becerirken bizler, imdi de ancak kanser vs.lerin ilalarn devlet karlar deniyor ve hesabmzdaki 3-5 kuru da ila masrafna alnacak. imdilik donakalmz, aakalmz. Ailelerimiz bize bakamyor artk. Dilenmeleri gerek ya da. nk son yllarda bizden ok onlar madurdurlar artk. Her ey, ama her eyi ierdeki kantinden karlamak zorundasn. erdeki kantin dediin de ne ki-yle keyfinin istedii eyler yok tabii-en zaruri insani ihtiyalar olur sadece. Kalite, marka isteyemezsin zaten. Fiyatlar zaten daima normalin stnde olur. Bizden alnan elektrik paras da iin cabas... Ayn yzleri, gzleri grmekten, gzlerimiz itahszlat, yoruldu gzlerimiz. Ancak farkl insan yzn grmeye yle hasret kaldk ki sormayn. Bazen revire ktmzda, maltalardan geerken gzlerimiz drt dner, bir deiik yz grelim tela bizi yle tuhaf klyor ki... Yok gremiyoruz kimseyi, hi kimseyi. Yan koulardaki insanlarn yzlerini grmemek iin ne gerekirse yaplr. Yemeklerimizi getirenler bile brakp giderler ardndan kapmz aarlar. Dedim ya ne kadar az yz grrsek, ne kadar yzlere hasret kalrsak, o kadar amalara ulalm gibi bir hal var. Evet tecritliklerimizde gvenlie dnk sakncal kstlamalar olsa da neyse deriz, lakin yle deil, anlamszlklar o kadar ok ki, akl erdiremediklerimiz o kadar ynla ki, sormayn gitsin. Cezalsnz, sulusunuz ya, onun iin iek koklamaktan, iek bytmekten de yoksunsunuz. Saks da toprak bile ieri verilmez. Oysa ki iekten gzel ey olur mu dnyada? ieklerin ne zarar, gnah olur ki... Biz ierdekiler bu hasrete dayanamayz, ama artk karavana yemeklerinden, artk sebzelerden, aydan toprak yapp, sonra bir sre bekletip-bu onun evrimsel dnemi oluyor-yle veya 17
nsan Haklar Dernei

byle halledip iek ekeriz kendimize. Ama yok o da yasak. Topraa yasaklsn ya... Bu yaz sarmak ektik, kendimizin yaratt toprakla. Ama bytemedik. Ykselir, duvarlar aar dleri ile ekmitik, ama toprakszlktan sararp soldular. Onun iin ne kadar yamur toprak kokusunu savursa, ne kadar o sararan sarmak dalmza baksam toprakl yllar, sar buday baaklarn yeerten tarlalar, balar, dalar anmsarm. Bir avu toprakszla yanarm. zgrle kavrulurum. Fesleenlerin, sarmaklarn solmad, yurtlar dlerim inadna. nsan sulu olsa da tepeden trnaa ieksizlie nasl mahkum edilir anlamyorum, mziksizlie nasl mahkum edilir? Yllar oldu ki, gnlmzce bir mzik dinleyemedik. Teyplerimizi aldlar bizden. Hani cezaevi slah eder derler, iyiletirir derler. Mzik de bir tedavi arac roln oynamyor mu? Mziksizliin insann ruhunu nasl skp attn, inann sadece yaayanlar bilir. Herey bir yana, hala buna aklm bir trl ermedi. Mzik ne su iledi ki bizden koparld? Yazlacak ok ey var ama, hangisine dokunsam ki!... Anadilimce anama bir mektup yazamadma yanar, kanarm. Yasak. Yabanc dil statsne bile girmiyor Krte. Tercme paras verirsem ancak yle olabilirmibahsedilen paraysa o kadar ykl ki, aylarca hibir harcama yapmasam da karlayamam-anama diyorum, sen yine de bekle, bir gn anlayacan dilden yazarm iki satr yeter ki bekle!. Tabii mr beklerse!... Bir de kadn olmak ve zindanda. Bu da beterin beteri. Tm genelgeler, tm dzenlemeler erkek standartlarna gre ayarlanm. Kadna dair tek bir zgnlk yor. Bizim ne hijyenik ihtiyalarmza dnk, ne de dier hassasiyetlerimiz de gzetilen bir dzenleme yok. Evet, dedim ya yazlacak eksik yanlar onlar tamamlar. Sonu olarak unu belirtmek isterim; cezaevleri son genelgelerle ekilmez bir hal alm durumda. Bunca tecrit-

lie nasl dayanlr, ne kadar dayanlr bilemiyorum. Biz, ben yine de iyimser olmay, umutlu olmay elden brakmamaya alacaz. Tm itenliimle selamlyor, sayglar sunuyorum.
Glizar Akn E Tipi Cezaevi ELBSTAN
19
nsan Haklar Dernei

Merhaba Arkadalar (Nevin Berkta) Gebze Cezaevinden yazyorum size. Ve hepinizi smsk kucaklyorum. Ben, 12 Eyll dnemini saymazsam, 11 yldr hapishanedeyim. 1990 ortas-94 sonu aras 5 yl kadar darda kaldm. 94 yl aralk ayndan bu yana tekrar buradaym. Konya, Sakarya ve Gebze... 19 Aralk sonrasnda hemen hcrelere gei yaplmamt Gebzede. Koularn hcrelere dntrlmesiyle 2002 yl banda hcrelerle tantk. 4 kiilik hcrelerde kaldm, tek bama deildim. Ama 4 kiilik hcreler ok fazla kk ve tek kalmaktan pek de fark yok saylr. u anda 10 kiilik hcrede 5 kii kalyoruz. Henz birka aydr yanmzda olan bir arkadamz da anne ve 9 aylk bebei de yannda. Yakn bir zamana kadar daha kalabalktk. Onlar tahliye oldular. Ka kiilik olursa olsun, hcrenin mekan olarak darlatrc zellii kaybolmuyor. Dnce sistemi ve gr alan bakmndan alabildiine darlatrc bir rol oynuyor. Hcrenin yksek ve telle evrilmi duvarlarna ramen kukusuz dncede zgrlk, duvar-tel tanmaz fakat bu engelsizlik, dar mekann yol at olgular yadsmyor. Dnyadaki ve lkemizdeki tm gelimelerle ok yakndan ilgilenmemize, zengin konulardan oluan bol kitap ve gazete okumamza, ailelerimizinyaknlarmzn ya da okuduumuz-seyrettiimizduyduumuz herhangi birilerinin sorunlarna kafa yoruyor olmamza karn bu byledir. Uzun yllar ayn dar mekann ve genellikle ayn sorunlaryla har-neir olmann btn skntlaryla bouma tehlikesi, her zaman mmkndr. Grd her eyin kiiyi canlandrmas gerei, hrce duvarlarnn dnda kaldna gre, ka kii olursan ol, isten istemez bu canl kaynaktan yoksun bir yaam sryorsun. Nasl yaarsan yle dnrsn gerei-mekansal anlamda-hibir yerde hc-

rede olduu kadar somut olarak kmyor insann karsna. nk, nokta misali minik hcreler, bir apartman boluuna (veya kukuya) dmsn hissi uyandryor insanda. Ve de paralanma... Bunu yaamayanlara anlatmak gerekten zor bir i! Gren iin kk bir evdir hcre, ama yaayan iin kapatld kafes... Fakat onu en iyi anlatan bizim taktmzdr addr: Tabutluk... Ceza, bask ve ikence yolunu kullanarak dnceyi deitirme ve kiiliksizletirmeyi amalayan ve bunun adna da iyiletirme deme, zayfl ve gszln, rmln ve tkenmilii addr, biz bunu biliyoruz ve var gcmzle direniyoruz. Ufuk darlna dmemek iin (saldrlar hep buraya odaklanr), btn gayretimizle yaadmz hcrelere dnyay sdrmaya, canl bir yaam kurmaya almamza ramen etkilerini tmyle krmak her zaman mmkn olmaz elbette. Ama kar koyma bunun tek ilac. Ve srekli bir mcadeleyi gerektiriyor. Btn sorun da burada!nk yaptrmlar, bask ve yasaklamalar, ceza ve ikenceler tam da bu noktaya vuruyor. Dar bir alana sktrdklar bizlerin, btn davranlarmz kontrol altnda tutmak; 1 saatlik grn bir merkezden dinlenmesi ve mektuplarmz zerindeki kontrol sisteminde olduu gibi d dnyayla balantlarmz bir yandan snrlar izmek, dier yandan eitli bahanelerle bu snrlar da kaldrarak hem bizi hem de ailelerimizi cezalandrmak; yalnzlatrp kendi dnyamza kilitlenmemizi amalamak; fiziksel ve ruhsal olarak her adan gsz dmemize, reflekslerimizin zayflamasna yol amak iin ne varsa yaplr. Aslnda darda yaplanlarn aynsdr diyebiliriz de. O koskoca hapishanenin kk bir prototipi, deiik bir biimi olarak dnlebilir buras. irkinlikler daha plak ve cephedendir belki. Ve gzlerimiz bunlar srekli grmekle kar karya, bilinlerimiz youn bir arpma yaamak durumunda, savunmasz ve yarnnn, hatta 1 saat sonrasnn ne ola21
nsan Haklar Dernei

can bilmeden yaamak zorunda kalmak... Bu nedenle olsa gerek, daha etin bir mcadele ve bunun yaratt yksek bir ruhsal zenginlik, her koulda diren gelitirme gibi gelikin yanlar ortaya kyor. Hcrenin vahilii, ince ince ldrme, zamana yayarak yok etme ve hem ruhsal hem de fiziksel adan rtme zellii, onun iinde yaarken fark ediliyor kukusuz. Dardan bakan biri, kuleleri ve askerleri, resmi giyimli gardiyanlar ve bunlarn saysal okluklarn dikkate almadan gz atsa, hapishaneyi normal resmi bir binaya benzetebilir rahatlkla. Hatta biz bile, hastane ya da mahkeme dnlerinde, ringin minicik-puslu pencerelerinden baktmzda yaadmz korkun hcreler bu binann iinde mi diye sorabiliriz kendimize. dare binasnn hastaneyi andran pencereleri grlr girite. lle de gllerin kzll arpar baheden gzlerimize. Bir kede zel otolar iliir bir yandan da. ner inmez ringin iindeyken de bal olan kollarmzdan kelepenin kilidi alrken gzel kokular yayan ieklere bakakalrz. Hatta beki kpekleri bile irin grnr gzmze. Canl ve deiik her nesle gzlerimizi, sinirlerimizi, beynimizi, yreimizi ayaa kaldrr adeta... Sonra tekrar binaya bakar iindeki dnyay dnrsnz... Bundan mdr acaba, gr kabinlerine girip de bizi ilk defa gren dostlarmzn gzyalarn salvermesi?! Gzlerimiz gnein ltsndan veya karn bembeyaz gzelliinden, bahenin ieklerinden ya da yamurun slatp titrettii dallardan, gkyznn usuzbucakszlndan, byk bir grlt ile alan hcrenin demir kaplarna dnerek girer ieriye: Ta duvarlar, demir ve beton yn, karelere blnm bir avu gkyz... Ama alabora olmu bir beyin, arlar girmi bir bala, yorgun-argn... Beyin sanki baka seslere, nesnelere kapanm bir kutu gibi grd, her eyle tam, bunlarn arln kaldramam... Belki bu onun srekli ayn nesneleri grmek ve bastrlm duygusu-

nun yaratt bir tepki verme biimi. Ve olaan,g nlk yaamn dnda olan her durumda beynimizin bize verdii bir iaret. Bir gr gn, avukat gn olabilir ya da... Bir yandan sevdiklerimizi grmenin mutluluu, dier yandan bunun zerimize binen arl ile dneriz hcreye. te yandan da ku gibi cvldamak misali bir hal. Deiik glnyor, bambaka konuuluyor. Ses tonu, mimikler deiiyor, gzbebeklerin ii baka tl parlyor. Ar konuma, bir anda her eyi dkverme istei telal bir ekle brnme hali balyor. Ve ama hibir eyi anlatmyor olma durum. Sonra da byk bir sessizlik... Ayrntlar o zaman hatrlanyor. Duyduun her haber, baharla birlik tekrar altndan kan kardelen etkisi yaratyor. zntl veya sevinli bir haber olmas fark etmiyor da. Tepkiler, keder de olsa mutluluk da, en tepe noktadan veriliyor. ok grltl glmek, ok grltl konumak gibi... Hzn ise sessizcedir... Pek ok ey ularda yaanr yani. Zaman zaman gerek anlamda eleniriz de. Bazen skntl bir andan sonra, bazen nemli gnlerimizi veya bir doum gnn kutlama annda... Bu bizi hem dinlendirir hem de almalarmza daha salkl ve dinlenmi bir kafayla balamamz salar. nsani olan her eyden ylesine arndrmaya alyorlar ki, dokunakl bir sz, iten bir davran hibir yerde hcredeki kadar etkili olamaz sanrm. Duygular a hassaslayor ve dardan bakan bir gzn anlamlandramayaca kadar duygusallayorsun. Aalanma, horlanma, cendereye alnma, en kk bir istemin dahi bask altnda tutulmas, davranlarmz abartl hale getirdii oluyor. Sevdiklerimize sarldmzda bir daha sarlrken, ayn szleri defalarla tekrarlarken buluruz kendimizi. Arkadalarmz, yoldalarmz, ailemizi grme, dokunma istei-belki de farknda bile olmadanok fazla artm olur. Ya da yan ve kar bloklardaki hcrelerde tutulan dostlarla, yoldalarla birlikte olma istedi dayanlmaz bir hal alr. Bu nedenle etraf gr23
nsan Haklar Dernei

mek, yasaklar krmak iin gl bir istek duyulur. Geerken btn engellere ramen kapal mazgal ap bir merhaba demek iin hereyi gze alabilir insan. Ya da havalandrmadan havalandrmaya-btn zorluuna karn-bara bara sohbet edebiliyorsunuz. Notlar atyor, mektuplar gnderiyorsunuz ve birlikte tepki rgtlyor, birlikte kar koyuyorsunuz yaptrmlara. Her eyin ba mcadele nk. Mcadele mutluluk tayor kiiye ayrca. Eer byle olmasayd burda kimse mutluluk nedir bilmezdi. Yaam bu! Ve biz de duvarlara ramen mutluyuz. Byle olunca kendimize gvenli ve hayatn karmza kard zorluklarn zerine yrrken rahatz. sel gven ve rahatlk duygusu, kiiyi direnli, mekan yaanlr klyor. Konumak akln fihristidir demiler, bu en ok da hcrede anlamn buluyor. Bir koyu sohbet, ya da bir konuda hazrlanp hcre arkadalarna sunulan seminer veya duyulan-renilen-okunulan bir eyi aktarma istei olmasa, konumak bile unutulabilir neredeyse. Konuma istemi ok yakcdr hcrede. Darack bir mekanda sadece nefes aldn ve dndn srece yaam olmuyorsun, ayn dnceleri paylatn, ayn yaam biimini kurduun (aksi halde ekilmez olur hcre) insanlarla birlikte deilsen eer, ruhsal dengende kaymalar olmas olaandr ve hibir ekilde hcrede tek yaamaya allamaz. yle ki yksek sesle okuma istei bile duyulabiliyor, tek banaysan sesin de dahil pek ok ey unutulabilir. Dnce dankl, dnceleri toparlama gl de, ayn ekilde unutkanlk kadar karna kabilir. Bu nedenle ruhsal ve fiziksel dengeyi kurmak nem kazanyor. Fiziksel rahatszlklar ok fazla yaygn zaten. rnein, 3 yl iinde bende ok tansiyon, boyun ft, kollarda sinirlerin zayflamas, bacak ve dizlerde arlar ve yrmede zorlanma, daha saymadm bir ok ey kt. Arkadalarmda da trl eit hastalklar var ve en yaygn kadn hastalklar.

zellikle de dalgalanmalar yaamaya msait olan ruhsal dengeyi korumak iir byk aba gerekiyor. bilinli bir duru ok nemli. nsann kendini sulu olarak grmesi, iyiletirilmesi gereken bir hasta olarak hissetmesi iin ne varsa yaplyor. Btn yaptrmlar vs.nin znde bu var. Sulusun, her ey mstahak sana: Bunu dndrmek ve silik-boynu bkk davranlar iine sokmak iin uralyor srekli. Tpk Susurluku-emdinli katillerinin serbest braklp, hakkn arayanlarn yllarca yatrlmasnda olduu gibi, burda bile su-sulu kavramnda bulanklklar yaratmaya dnk uygulamalar dayatlyor. Hcrenin darlatrc etkisiyle sorunlar yumann iine gmlmeden, yaama giren zorluklara ya zm yolu bulmak ya da eer zmsz kalmsa baka bir zamana zlmek zere ertelemek, ruhsal dengeyi kurmaya yardmc olabilir. Elbette, tevekkle yol aacak Pollyannaclktan bahsetmiyorum. Tepkisizlik, kanksamaktan kaynaklanan durgunluk, sakinlik hali de deil. Szn ettiim amalanann anlamak ve bunlarla mcadele edip i dinamikleri gl tutacak yol ve yntemler bulmak. TV izlemenin yalnzl giderebilecei, ruhsal dengeyi korumada yararl olabilecei dnlebilir, ama yle deildir. Hcrede, zellikle tek kalnlyor ve de her eit dizi izleniliyorsa, belki de tehlikelerin en nemlilerinden biri bu. Dizi kahramanlar hcrede kiiyle birlikte yaamaya balar nk ve sanal bir dnya oluur. Bu nedenle doal olarak seicilik yaparz. yi bir film, habertartma programlar, gzel bir konser, konusu ve oyunculuk gc asndan kaliteli bir dizi gibi. Zihni canl tutmaya, dnmeye iten ufak ac programlar seyretmeye alrz. Radyo iin durum biraz daha deiiktir. Eitici programlar ve mzik tr asndan eitlilik bulunur radyoda ve radyo tutsan ayrlmaz bir paras olur adeta. Arkada, dosttur radyo ierdekine... 25
nsan Haklar Dernei

Dostluklar aranr hcrede! Kk bir gne parasnn nne dikilirsiniz mesela. Uzun uzun gk yzne bakarsnz. Egzersiz ve spor yapmay, yry ve voltay ihmal etmezsiniz. Kitap-dergi-gazeteye en fazla vakti ayrr, tm siyasal-sosyal-kltrel gelimelere dikkat kesilirsiniz. Bulmaca zer, yabanc dil renmeye alrsnz. Her cepheden srdrlen mcadelenin silahlar bunlar ve de dostlarmz... Eer bunlardan uzak bir yaam kurulursa hcrenin btn rtc ve yok edici etkilerinin iinde boulup kalmak kanlmaz olur. bir yandan da uyanklk, rehavete kaplmama ayn ekilde nemli silahlar oluyor. nk dllendirme ve cezalandrma sistemi her zaman gzle grlr ekilde yrmyor. Ad konmadan yaplanlar var. bazen bir ey ihsan ediliyor, bazen de bir eye yasak konuyor. Kimilerini grevlilerin davranlarndan, kimilerini ortamn sessizliinden hissettiimiz bir dolu ey. zaten hcredeki insann hisleri hep ayaktadr her zaman. Ayak sesi, kap sesi, bir kpek havlama veya bir araba sesi, konuma, fslt, grlt, hareketlilik, hatta sessizlik... Baka bir yerde belki dikkat ekmeyen bu gibi eyler, bizde yaam ve tehlike belirtisi ve sezgisel olarak duyulur hemen. Gzleri grmeyen birinin glenen sezgileri gibi. Zaman kontrol edememe hissi ise daha baka bir ey. dn olan ey sanki bugn yaanm, ya da bugn olan ey sanki gemite kalm. Yllar bir yandan ok ar bir yandan da su gibi gemi. Oysa zaman her yerde ayn ekilde iliyor, ama tekdze hcre yaam zaman zaman kavramn silikletiriyor. Fakat yaananlar ayn zamanda olgunlama da yaratyor. Aslnda srekli bask altnda tutulmu olmak sinirler zerinde tahribata yol ayor, ama abuk sinirlenme ve abuk zme kavuturma iie yaanyor ve ar basan yn bir olgunlamaya doru geliiyor. Bir de, bize maddi andan smr arac olarak baklmas ek bir rahatlkszlk kayna, rnein, geen yln

ortalarnda, Meclis Plan ve Bte Komisyonunda, baz kanunlarn tartld haberleri kmt basnda. Cezaevleri ve i yurtlarndaki gelirlerin bteye aktarlmas da tartlm, Habere gre Kemal Unaktan ile Cemil iek,tutsaklarn ucuz igc zerinden byk bir kapma iinde olduklarn anlyorduk. Olaan bir haber veri tarzyla kukusuz, ama biz bu trden haberlerin veya zerimizden yrtlecek bir plann bize nasl yansyacan ok daha derinden hissederiz. Kald ki, bizi nasl bir hammadde gibi grdklerini anlamak iin bu tr haberleri duymak da gerekmez ou kere. Adm ba benzer uygulamalarla karlarz nk. Kantin alveriindeki fahi fiyatlar, hesabmza gelen paralarn birikiminin kullanlyor olmas, idareye teslim etmek zorunda kaldmz her hangi bir eyay bir daha bulamamak ynnden hibir gvencenin olmamas vs. gibi, yasal prosedrde kantinden alnacak eyalar iinde pahal olduu iin almak istemediimiz eyleri almaya zorlanmamz veya isteimiz dndaki herhangi bir markann dayatlmas gibi pek ok ey kyor karmza. Senin sana ait olmadn hissettiren bir dolu uygulama tecritin kapsamn ok geniletiyor. Son olarak sylenecek u ki, lkemiz devrimci potansiyel tamas asndan tam bir hazine ve hcrelerle tketilemeyecek denli yksek erdemli devrimci ve komnistleri var. Bu byk birg ve yok edilemeyecek...Selam ve sevgiler...
Nevin Berkta zel Tip Cezaevi A-8 Gebze
27
nsan Haklar Dernei
HD'ye Merhaba (Vahdettin Budak) Sizin cezaevleriyle ilgili bir almanz vard. Sanrm mektup tarznda yazmtnz, bizlerin duygu ve dncelerini renmek iin. Ben de size bir yaz gnderiyorum, umarm iinize yarar. Yaz daha nceden yazdm bir 'an yazs' dr. F Tipi cezaevlerinin henz faaliyete gemedii ama gndeme oturduu dnemi sonradan yazma biiminde yazlm bir yazdr. (Mebbet hapis cezasn 1998'de aldm ve 25 Aralk 2004'ten beri F tipinde bulunmaktaym) Yrttnz insani almalarnzda baarlar diler, gnlerinizin esenliklerle gemesini umut ederim. Bir Solumluk Hava Var (M ?) Yln oniki ayndan birisi olan ekim ay, bir ok aya oranla biraz daha n plana kan bir aydr. Bunun iklimle balantl olmas yksek bir ihtimaldir. Yazn kavurucu scaklarndan kurtulmann sevincini yaayan insan, ayn zamanda ar i temposundan da uzaklamaktadr bu ay iinde. Tabii bunun yannda, insann, hareketli yaam tarznn gelen k mevsimiyle birlikte karlarn altnda kalacak olmasndan dolay son hareketli gnlerin tadna varmak iin, elinden geleni yapt da grlr. Ancak ekim ay her zaman herkes iin ayn eyi ifade etmez. Kimileri iin sevincin kayna olurken, kimileri iin acnn derinliine yaandnn simgesi olmaktadr. 2000 ylnn Ekim ay da dier bir ok ylda olduu gibi, aalardan sararan yapraklarn dklmeye balad, boucu nem ve scan yerini insann ruhunu okayan serinletici bir rzgara brakt, rzgarn kuvvetiyle havalanan toz zerreciklerinin havada kavisler izerek, bir yerden baka bir yere uuup durduklar bir ayd.

O yl doada yaanan olaylarn bir versiyonu, Trkiye siyasal yaamnda da ortaya kt.Gndemde yakc bir ok konu bulunmakta, bundan kaynakl olarak youn bir tartma sreci yaanmaktayd. Deyim yerindeyse siyasal alanda tozun dumana katld bir sreti. Tartmalarn arlkl blmn ceza hukuku ve adalet sisteminde gelitirilecek olan yeni uygulamalar oluturuyordu. Yaplmas tasarlanan yeni uygulamalarn banda 'toplumsal yara' olarak grlen cezaevleri ve ceza infaz sistemi gelmekteydi. Egemen bak asna gre, bireylerde, 'sua eilimli olma' gibi bir tr hastalk mevcuttur. Bu 'eilimi' ortadan kaldrmak gerekiyor. Bu anlamda sorunu ortadan kaldrmak iin iin zne inmek gerekiyor ve iin zn de cezaevlerindeki mevcut sistem oluturmaktadr. nsanlarn kalabalk bir ekilde bir arada bulunmalar, sua tevik eden 'hastaln' temel zemini konumundadr. Dolaysyla onlar bu 'hastalktan' kurtarmann yolu, kalabalk yaplar datp, onlar birbirinden ayrtracak yalnzlatracak yaplar oluturmaktan gemektedir. Bu anlayta, toplumun ve bireylerin ortaya kan sorunlarn zmek iin sosyal reformlar yapmann yeri, ekonomik istikrarn yakalanmas sorunu, ortaya kan arpk istihdamn dourduu isizlik sorununu gidermeye ynelik bir politikann yeri, yetersiz ve tekdze eitim sistemini yeni bir ehreye brndrme diye bir sknt ve btn bunlarn bir toplam niteliindeki demokrasinin yerletirilmesi, onu zihniyete egemen duruma getirme gibi bir eyin hi mi ama hi yeri yoktur. Btn bunlardan geriye ne kalyor? nsanlarn bir arada yaamas kalyor. O zaman tm sorun ve gnahlarn ana kayna, ortak yaam alandr. Demek ki, ortak yaam ortadan kaldrdmzda soruna kaynaklk eden temeli kertmi oluyoruz. Bunu baardmzda 'hastalkl' bireyler reten sistemi tmden ortadan kaldrrz. Bylece insanlar bir daha su ilemezler!!! 29
nsan Haklar Dernei

Tam da bu bak asndan kaynakl olarak zerinde yllarca tartlmakta olan F Tipi cezaevleri devreye sokuldu. Sorunun gndeme oturmasyla birlikte youn bir tepki ve diren ortaya kt. Buna mukabil devlet yapsnda da bir tr srar ve inatlama geliti. Sorunun zmne ynelik, aydnlardan yazarlara, duyarl bireylerden medyaya kadar bir ok aktr ya grev ald, ya da hassasiyetlerini dile getirdi. Ama sorunun almas o kadar kolay deildi ve nitekim almad da. Bu atmosferde Adalet Bakan H.Sami Trk, oluan diren noktalarn ortadan kaldrmak iin ina edilen cezaevlerinin kaplarn medyaya at. Sonraki gnlerde bu mekanlar dolap grnt alan basn mensuplar, gzlemlerini kamuoyuyla paylamaya balad. Ortaya kan genel kan, bu mekanlarn kimi olumlu ynleri olsa bile arlkl ynyle insani adan zorlayc nitelikte olduklar ve insanlarn bylesi bir uygulamay uzun vadede tayamayacaklar ynndeydi. O gnlerde bu soruna demokratikleme kriterleri asndan yaklam ve duyarllk gsteren basn organlarndan biri de Radikal Gazetesi'ydi. Gazeteyi elime aldmda saat 19.00-20.00 arasyd. O saatler havann serin olduu, insann volta atmaya yani yry yapmaya zendii saatlerdir. Ama tam da o saatlerde havalandrma kaplar kapatlr ve insanlar o serin havadan mahrum kalarak koularna kapanmak mecburiyetinde braklr. O gn de arkadalarn ounluu havalandrmada son voltalarn atarken, az bir ksm da ieride televizyonun bana kurulmu akam haberlerini izlemekteydi. Ben de o srada oturmu, nmdeki okuma frsatn bulamadm Radikal Gazetesi'ni okuyordum. Gerek televizyonun, gerekse de arkadalarn kard grltden dolay gazeteyi rahata okuma imkanm olmasa da, gazeteyi bitirmeye kararlydm. O hengame ierisinde haberleri hzl hzl okuyorken gzme F tipi cezaevleri zerine yaynlanm bir yorum-haber takld. Haberde, koullar ve cezaevinin fiziki yapsyla ilgili bilgilendir-

meler yaplyordu. Hatrlayabildiim blm yleydi: "Bu cezaevlerinde odalar en fazla kiinin bir arada kalabilecei ekilde dzenlenmitir. Grevliler ile mahkumlarn iletiim kurmalar yasaktr. Yemekler bile kapnn alt tarafnda oluturulan mazgallardan ieriye uzatlacak ve iletiim kurulmayacaktr" Bir an iin kendimi yaznn tarif ettii sahnenin iinde buldum. Bir insan hi kimseyi grmeden, kimseyle konumadan yllarca yaayabilir miydi? Bu sorunun yantn ararken bir anda kendimi kt hissetmeye baladm. O an benim iin 'd dnya' diye bir ey sz konusu deildi. Darda yaplan barlar, arlar, kouun iindeki grlty, televizyonun kard sesleri duymuyordum. Sanki kulamn iine bir duvar rlmt de dardan gelen tm sesler bu duvara arpp geri tepiyordu. Ayn eyler gzlerim iin de geerliydi. Tm klar kapanm, her taraf karanlklar iinde kalmt. Karmdaki grntleri grmyordum. inde bulunduum mekanda yaamyordum adeta. Karmdaki dnyann iinde benim yerim yoktu. Ben bu dnyann ok uzanda bambaka bir evrende kendimle babaa kalmtm. Yapayalnz dnyamda bir tek ses vard o da iimdeydi. Damla damla akan suyun kard sesin ayns iimden geliyordu. Ne olduunu bilmiyordum ama o sesi engelleyecek gte deildim. Ameliyat masasna yatrlan hastann aresizlii vard bende. Oto-kontrolm kaybetmitim. Dalgalarla boua boua ilerleyen kaptansz bir gemiye dnmtm. imdeki dalgalar beni sarsp duruyor kendimi toparlayp dmene gememe izin vermiyordu. Yaptm her hamleye karlk karmda kar konulamaz dalgalar beliriyordu. imdeki lgn deniz ne zaman yatacakt? Geminin dmenine geebilecek miydim? Beni bu karmaadan kurtaracak bir limana ulaa bilecek miydim? Yoksa dalgalar beni kayalklara m srkleyecekti? Bu gn sonunda hayatta kalabilecek miydim.? Kalsam bile eskisi gibi yaamm 31
nsan Haklar Dernei

srdrebilecek miydim? Btn bu sorular cevapsz bir halde uuup duruyordu. Aradan ne kadar zaman geti bilemiyorum. Anmsayabildiim tek ey kaplarn kapanm olduu, ne yaptm pek de bilmeden gazeteyi masada brakp st katta bulunan yatama km olduumdu. Uyumak istememe ramen bir trl uyuyamyor, yatakta kvranp duruyordum. imi yakp kavuran bir eyler vard. Kulaklarm uulduyor, gzlerime kan akn ediyordu. Bam mengeneye konulmu gibiydi. Tm vcudum halsiz olmasna ramen istem d kaslp duruyordu. Yatakta kvrlm iki bklm olmutum. Arkadalar stme battaniye atm ama hala sanki yormuum gibi bir halim vard, oysa her tarafmdan ter fkryordu. Konuacak halim yoktu ama derinden gelen bir inilti beni sarsmaktayd. Elektrik lambas ak kaldnda bana ikence ediyor gibiydi. Kapatldnda ise karanlkta nne geemediim bir korku iimi kaplayp her tarafm tiril tiril titretiyordu. Bilincim tm varlyla, tam bir diren halini almt. Sinirler beynime kar ak bir saldrya gemi, durmadan onu tahrip edici hamlelerde bulunuyordu. Bilincimi yitirmeme ramak kalmt. Buna ramen, bilincim son ana kadar direnmeye kararlyd. O anda delirme noktasna ok fazlasyla yaklamtm. Karmda durmu, dosdoru bana bakyordu. Direnme konusunda iine gireceim en ufak bir kararszlkta, deliliin kucana dmem iten bile deildi. Zaten o da aresizliimi grdnden dolay karmda srtp duruyordu. Kucana deceimden eminmi gibi bir hali vard. Bundan dolay beni kazanmak iin hibir zahmete girmiyordu. Koyun kurdu grd zaman kaacana, korkudan ona doru kouyormu. Benim durumum da koyundan pek farkl deildi. ama her eye ramen, bir yandan koarken, dier yandan da buluma ann saniyelerle de olsa uzatabiilmek/ertelemek iin ayak direyip duruyordum. Kazanacam her an benim iin hayati deerdeydi. Gzm ap kapatsam, tm yaamm bam-

baka bir mecraya akacakt. Onun iin tm gcmle bilincime destek vermek zorundaydm. O geceyi g bela atlatp sabaha vardm ama btn gece boyunca hayatmn hibir dneminde olmayaca kadar bir eyin ihtiyacn ve eksikliinin hissettim. Byle bir zamanda en fazla zlemini ektiim ey annemdi. Annemin baucumda oturup, ellerimi avucuna almas sayesinde kazanacam gc, dnyann hibir nimeti bana veremezdi. Arkadalarn benimle ilgileniyordu ama annemin ilgisi bana psikolojik bir g kazandracakt. Bylesi anlarn en iyi ilac psikolojik destektir. Yaadnz travmay, psikolojik etkenler olmadan atlatabiilmeniz mmkn deildir. Annemin yanmda olamayacan biliyordum ama byle bir istei engelleyebilecek durumda da deildim. Her yeni gn umuda alan bir kapdr diye bir sz vardr. Galiba bundan dolay olacak ki, gne doduunda, iimde durumumun biraz daha iyiye gidebilecei umudu olumutu. Nitekim iinde bulunduum durum devam etti ama geceki kadar vahim deildi. O gn, arkadalar fotorafy arm fotoraf ektiriyorlard. Arkadalarn srarlarn krmamak iin ben de bir iki tane ektirdim. Ama daha fazla ayakta kalacak halim yoktu. im habire bulanp duruyordu. Bir an iin iyice halsizletiimde kendimi zar zor tuvalet blmne attm. Oraya ular ulamaz midemde ne varsa hepsini dar kustum. Ama halen de tam anlamyla kendime gelebilmi deildim. Aradan geen saatler aralklarla kustuum yeilimsi suyun ard arkas gelmiyordu. Acilen revire karldmda iki ine vurup Nevofam tr bir iki paket ila verdiler. Koua geri dnp yataa girdim ve iki gn boyunca kmadm. Aradan birka gn getikten sonra, kendimi az da olsa toparlayabildim. Ama halen de kaplar kapatlp ieri 33
nsan Haklar Dernei

girdiimizde, bende bir korku geliiyordu. Gndzleri serin rzgarlar esmesine ramen hava elli derece scakm gibi boucu geliyordu. Nefes alamyordum. Birileri boazm skyormu gibi. Nefesim daralp duruyordu. Nefesim daraldnda kalbim normal halinden daha fazla atmaya balyordu. O anda, boulmamak iin suda korkuyla rpnan insanlarn durumuna dyordum. Duvarlar gzlerimin nnde durmadan sallanyordu. Sanki benden daha fazla canllarm gibi stme geliyorlard. O anda soluk solua kalyordum. Her an boulacakmm gibi bir his kaplyordu iimi. te btn bu hisler, kaplar kapandnda daha fazla aa kyordu. Bunun iin kaplarn hep ak kalmasn diliyordum. Ama tabiii ki ak kalmyordu ve ben her gece ayn eylere katlanmak zorundaydm. lmekten korkmuyordum, hatta intihar sahneleri gzlerimin nnde uuup duruyordu. Ama en byk korkum ldrma derecesine gelmekti. Yani delirmekti. O gnler delilie en yakn olduum gnlerdi. Delirmek en byk kabusum olmutu. O gn, o durumda beni alp da daha dar bir mekana hapsetselerdi delirmek yerine intihar etmeyi tercih ederdim. En az dar alan psikolojisi kadar, stmde olumsuz etkiler brakan eylerin banda TV ve gazeteler geliyordu. zellikle iddet, lm, atma, fke vb. haber ve programlar beni fazlasyla kt etkiliyordu. Bunun iin o gnlerde gazete okumayp TV seyretmeme gibi nlem amal kimi kararlar aldm. Birka ay boyunca, yaammda her ikisine de yer vermedim. Bununla birlikte rahatsz edici konular kapsayan sohbetlerin bulunduu ortamlarda bulunmamaya zen gsterdim. Btn o korkun gnleri, tabiii ki atlattm. Ama bu hi de sanld kadar kolay olmad. Olumsuz etkilerin yerine moralimi ykseltecek eyler belirleme arayna girdim. Konumak, sohbet etmek, bana ikence gibi geliyordu. Zaten bir eyler konumaya baladmda, konumann dzenini unutup, baka noktalara sapyordum. Farkna vardmda ise daha nce neyi konuup,

neyi konumadm hatrlamyordum. Bunun iin konumalarm btnlkl olmaktan ziyade, blk prkt. Konumak yerine daha ok dinlemeyi tercih ediyordum. Birilerinin bana bir eyler anlatmas houma gidiyordu. stiyordum ki, bir kii yanmda bulunsun, birlikte volta atarken o durmadan bir eyler anlatsn, ben de onu dinleyeyim. Konuulanlardan daryla ilgili olan gzel anlar dikkatimi ekiyordu. Ama buna ramen yanmdaki arkadam sohbet ettii zaman, bazen hayallere dalyordum. Dikkatim dalyordu. Dikkatimi toparladmda kendimi bir arkadan yannda voltalarken buluyordum. Arkada sohbet ediyordu ve ben ara sra, h h, evet yledir gibi cevaplar veriyordum. Bu cevaplar niin ya da hangi konulara dair verdiimin bilincinde deildim. Yalnzca arkada konumasn srdrsn diye onaylyordum. Darda skldmda, ieri giriyordum. eride TV seyredemediimden uyumaya alyor ama bunda da pek baarl olamyordum. Kitap okuyacak halim yoktu. Okusam bile dncem darmadank olduu iin, hibir ey anlayamazdm. Okuduklarm ksa bir sre sonra unuturdum. Ama btn zorluuna ramen tek k yolum kitapt. Onun dnda zamanm geirebileceim, beni oyalayabilecek bir kitab bulmam da pek kolay deildi. Byle bir kitab bulabilmek iin, onu nceden okumak gerekiyordu. Okunmu bir kitab ikinci defa okumak, pek de zevkli olmazd. Kitapl gzden geirirken, bir kitap dikkatimi ekti; Dalardan Sorun Beni ilgin bir isimdi. Hapsolduum drt duvar arasndan beni alp uzaklara gtrebilecek bir kitaba benziyordu. Onu alp okumaya baladm. Beyaz adamn kzl adama, uygarlatrma ad altnda uygulad vahi politikalar karsnda, kzl adamn (Kzlderili lider Geronimo) zgrlk tutkusunu ve bunun iin yrtt mcadeleyi anlatyordu. Beni iine ekip kendisiyle btnletirdi. Mthi etkileyiciydi. Sanki tm insanln hikayesini anlatyor gibiydi. Kendi durumumu unutup, kzl adamn aresiz35
nsan Haklar Dernei

liine aladm. Ama ayn zamanda, onun kendi zn kaybetmemek, doduu doal evreden (topraklardan) kopmamak iin yrtt mcadeleye sonsuz bir sayg duydum. Halkyla birlikte yerletirildii kurak lde yaamak yerine, zgrln yaad dalarda lmek istemesi, zgrle olan ballnn somut bir gstergesiydi. Onun bu zgrlk istemi, rahatszlm amamda ok byk etken oldu. Hastanelerde ya da hastalk durumlarnda, ok belirgin bir sahne vardr. Hasta olan birey yatana uzanm, elinde bir kitap, onu okumaya almaktadr. Bu sahne kafamda hep bir soru iareti dourmutur. Hasta bir insan, ne diye kalkp da kitap okumaya alyor ki? Zaten hasta, bir de kitap okursa daha fazla kendisini yormu olmuyor muydu? Bana gre kendi kendisini yormaktan baka bir anlam yoktu. Ama o gn yanldm anladm. Hele o kitab okuduktan sonra, yanlm olduuma kesin olarak karar verdim. O sahneye bak am deimeye balad. Artk insann hastalandnda kitap okumas gerektiine dair bir dnceye sahiptim. Hastaln en iyi ilac kitaptr. Ama yle hangi kitap olursa olsun, biiminde deil. Doayla ilgili yada doal yaamda gemi bir olay romanlatran kitaplar, insana en byk fayday salayan kitaplardr. Ben de bunun faydasn grdkten sonra, Haydutlar Kraliesi, Kardeim Rzgar, Kardeim Deniz vb. birka kitap daha okudum. Bunlar okuduktan sonra oto - kontrolm iyice salama frsat ve gcn yakaladm. Nitekim daha sonraki aylarda salma tamamen kavumann sevinciyle, geirmi olduum dnemi yeniden salkl bir dnceyle irdelemeye karar verdim. Bu irdelemeyi yapamadmda, bir daha ayn duruma dmeyeceimin garantisi yoktu. Onun iin baz tahlilleri ok iyi yapabilmem gerekiyordu. Sorunun ana kayna neydi, nasl ulalabilirdi? nmde hangi alternatifler vard? Bu alternatiflerden hangisi

beni baarya ulatrabilirdi? Yoksa her eyi oluruna m brakmak gerekiyordu? Her eyden nce sorunun nereden kaynaklandn ortaya koymak gerekiyordu. Sorun, insanlarn drt duvar arasnda tecrit edilmesi haberlerinden kaynaklanyordu. Henz haber deerindeydi, ama bunun pratikleecei kesindi. Onun iin sadece haberdir deyip gemek gereki olmazd. Peki haberin dourduu sonu neydi? Buna heyecan m, yoksa korku mu demek gerekiyor. Kesin bir sonuca ulamak zor, ama biz korku diyelim. Korku vcudu uyarm ve onu heyecana sokmutu. Heyecan duyargalar uyuturmu, buna karn kimi organlar da harekete geirmi ve savunmasz vcudun iinde, deyim yerindeyse atn istedii gibi koturmutu. te bunu yapanlardan bazlar yenilen yemeklerin hazmedilmesi iin asit reten organ ve blgelerdi. Vcut salkl olduunda, organlara ancak yemei hazmedilecek katar asit retme izni verir. Ama bu defa, vcut savunmasz kald iin, bu organlar ar derecede asit retmi ve ii organlar tahrip edecek dzeye gelmilerdi. imde damlayan suyun sesi izlenimini veren ses mideme akn eden bu asitlerdi. Mide delinme dzeyine varmt. Heyecann dourduu kalp atlar, kalbi yormu, hzl nefes alp vermeler beraberinde nefessizlii getirmiti. Btn bunlar vcudu etkisizletirip, bilinci devreden kartma noktasna getirmiti. Tabii bunlar iin fiziki ynn temsil ediyordu. Ama i sadece iki ynle snrl deildi. in asl, fiziki sorunlara da neden olan, dnsel yndeydi. Dnsel anlamda byle bir soruna bulamasaydm, fiziki sorunum ortaya kabilir miydi? Hi sanmyorum. yleyse, dnsel yapda bir sorun mu vard? Buray irdeleyerek sonuca ulamak gerekiyordu. Drt duvarn arasnda bulunmann nedeni neydi? Tabii ideallerdi. Karnda egemen bir g var ve ideallerin onun karlaryla uyumad iin, seni drt duvarn arasnda hapsetmi. Onunla da yetinmeyerek, seni daha fazla yalnzlatrmak istiyor. Bu amala durmadan yeni 37
nsan Haklar Dernei

modeller retip durmaktadr. Buna karlk sen ne yapyorsun? Drt duvarn arasnda nasl tek bana kalrm diyerek, kendi kendini tahrip edip duruyorsun. deallerinde bir yanllk m var? Yok. yleyse ideallerin karsnda bilin dzeyinde eksiklik var. Oray salamlatrmak gerekiyor! Bilin dzeyi en son noktaya kartldnda, bylesi sorunlarn stesinden gelebilir misin? Hayr! Peygamber bile olsan, sonuta sen de bir insansn. Senin de duygularn, hislerin ve ihtiyalarn var. Demek ki, sorun bilin dzeyiyle ilgili deil. Peki o zaman, hibir eyden haberi olmayan, neyin ne olduunun pek farknda olmayan bir kii olunsayd, acaba sonu deiir miydi? Bir noktaya kadar evet. yle ki; balangta hibir eyi dert etmezdiniz. Sizin iin ne olup bittii fazla nemli olmazd. Ta ki bahsi geen mekanlara yerleinceye kadar. Oraya yerleir yerlemez, iin ciddiyetini kavramaya balardnz ama bu kavray sizi yle bir sarsard ki, kendinize gelecek vakti bulamazdnz. Dolaysyla, sonular daha fazla tahrip edici olurdu. Demek ki bu kiilik de, sonuta bylesi bir durumla yz yze kalma, mecburiyetinde kalacaktr. yleyse cahil olmak da, bu sorun karsnda pek kar vermiyor. Eer hem bilinli, hem de cahil kiilik rahatlkla bylesi bir sorunu yaayacaksa, o zaman sorun kiilerin konumundan dolay ortaya kmamaktadr. Bu durumda zme nasl ulaacaz? Her eyden nce, kiiliin dzeyini bir kenara brakp, kiinin olutuu ortam incelemekte fayda var. Cezaevinin yeni versiyonunu savunanlarn iddias neydi? Biz cezaevlerimizi Avrupa standartlarna ulatracaz diyorlard. Haydi diyelim, ina ettiin duvarlar Avrupa dzeyine karttn, peki o duvarlarn arasna hapsedecein insanlarn kiilii Avrupannkiyle ayn mdr? Besbelli bylesi bir sorun onlar pek ilgilendirmiyor. O zaman bu soruya bizim cevap aramamz gerekiyor. Avrupa toplumunun karakteristik bir zellii var. Grupu deil, bireycidirler. Bunun ekonomik yn kadar, sos-

yal boyutu da var. Ergenlik ana gelen birey ailesine bal yaamak yerine, kendi z iradesine dayal olarak tek bana yaamay tercih eder. Bu durum kendisine belli bir zgrlk ortam salar. Zamanla kiilii yalnzla alr. Dolaysyla cezaevine dtnde, yalnz kalp kalmamas onun iin pek de etkileyici bir durum oluturmaz. Ortadou kiiliini ele aldmzda ise, bunun tam tersi bir durumla karlarz. Sr kiilii denilen kiilik, arlkl yn oluturur. Ortadou kiilii, bireyci deil grupudur. Toplumsal yapdan kaynakl olarak, kiilii byle ekillenmitir. Birey istese de, istemese de bu kiiliiyle yaamak zorundadr. Feodal aile yaplar alabilmi deildir. Bu yaplar sadece krsal alanda deil, ayn zamanda en gelikin kentsel alanlarda da varln devam ettirmektedir. Birey, brakalm ergenlik an, oluk ocuk sahibi olduunda bile ailesinden kopmak yerine, birlikte yaamay tercih etmektedir. Hastanelere, camilere, elencelere, basalna, hatta okula bile kalabalk bir akraba/ yakn tandk grubuyla gider. Evde ayn oday bir ok kiiyle paylar. Bunda bir sorun grmez. Tek bana hibir eyi baaramayacandan deildir bu yaptklar, aksine byle yetitirildii iin kiilii de byle ekillenmitir. Dolaysyla bu kiiyi alp drt duvarn arasna tek bana kalacak ekilde hapsettiiniz zaman, bireyin sosyal gerekliini gz ard etmi olursunuz. Birey toplumun bir rn, bir yansmasdr. Onu toplumsal gereklikten soyut ele alamazsnz. Bunu yaptnzda, bireyi batan lme mahkum etmi olursunuz. Sonu itibariyle, iin zne baktmzda, bat toplumu ile dou toplumunun birbirine tamamen zt bir yaplanma iinde olduunu gryoruz. Lale Devri denilen dnemin gsterilen byk abalara ramen, baarszla uramasnda bu gerekliin temel bir yeri vardr. Uygulamalar toplumun gerekliiyle uyutuu oranda baarya ular. Uyumadnda ise ekilsel kalp, baarszla mahkum olur. Baarszln dourduu aclar toplumsal 39
nsan Haklar Dernei

yaralar derinletirir, trajediye dntrr. Bu durumda sizin Avrupa standartlarnda i gryoruz deyiminiz berhava olmaktan baka bir deer/ arlk tamaz. Sosyolojik gereklikler, siyasal darla ve intikamcla kurban edilmemelidir diye dnyorum. Sonsuzluk Ve Zindan En yaln szn peinden komak, kt bir hastalk. Elemekten yazmaya sz kalmyor. Bir de, Baz eyler vardr ki anlatlamaz cmlesinin kapsamna artk o kadar fazla ey giriyor ki Kendi acsn anlatmaktan sklyor insan ve bu cmle ile balayan tm metinlerdenSrekli yaayp anlatacak cmle bulamamaktan, anlatnca anlamamalarndan Herkesin derdi kendine yeter bir ada, corafyada, kime neyi anlatsan, kim neyi anlayacak? Az ve zn kaps suskunlua kyor. Ne kt, lmn bile hkmnn olmad yerde, kelimelerin hkmnden bahsediyoruz. Konuacak kadar aresiz olmasa insan, susard. Konumak aresizlikten Btn bilim tarihini, dnce tarihini, insanlk tarihini bilerek leceiz. ngilizceyi renerek, ok bilgili leceiz. Doa boluk tanmaz diyor filozoflar. Belki de hakllar. Belki de deil aslnda, kesin hakl olmallar. Hayallerimizin, sevdiklerimizin, yaammzn, yerine zlemleri doldurduumuza gre Kurgu bu ya, Bu adamlarn (sistemin) bildii bir ey var diyorum. Bizi bankaya yatrr gibi yatryorlar bu duvarlar arasnda. Vicdanmz, duygumuz, bilgimiz faizlenerek oalsn diye. Herkes yaknr, bunlarn yokluundan.lmezsek topluma vicdan, duygu, bilgi olarak geri dneceiz. Adamlarn derdi dnyann iyilii istemesek de bizden bazlarn, byk adam yapacaklar. Hep sorulmaz m? Sokratesi lme mahkum edenleri hatrlayan var m? sa y armha gerenleri kim hatrla-

yp, anyor? Soru cevab da ieriyor: Yok, kimse hatrlamyor. Bouna kzyoruz adamlara, bile isteye fedakarlk yapp, o herkesi cezbeden tarihe geme arzusundan vazgeiyorlar. Srf bizim iin Yine de kusura bakmasnlar- teekkr edemeyeceim. Daha yakc sorular var beynimde. Bilmek ka milyar k yl uzaklkta kefedilen, milyarlarca yldzdan oluan milyarlarca galaksi Ik hz saniyede 300.000 km. Bir dakikada u kadar, bir saatte u kadar, bir gnde, ylda, on, yz, bin, milyon, milyar ylda u kadar. Saysal olarak bile alglanamayan bu rakamlara karlk gelen fiziksel uzaklk nasl alglanabilir. Korkun byk mesafeler Aklm dnyadan yola kp, bir sre ilerliyor. Sonra milyarlar takip edemeyip olmayan ya da bilinmeyen sona sryor. ( Son dediysem yok yle bir ey, yine sonsuzluk balyor) Sonsuzluk, imdi en ok zindan hatrlatyor. Oysa, zindandan kmak iin insan alyor ona... Ve o yaamn engelleyemeyecek, etkilemeyecek dzeye ektiin ac y korkun byterek, kendi boyutlarna ulatrarak geri getiriyor sana. Hibir iire yamayamadm, her syleyite ayn oku tekrar yaadm u satr, bir lk gibi dklyor dilimden: Evren ka metrekare? zgrlk ka, Ka metrekare bu zindan Bir tek sonuncunun cevabn biliyorum. Drde be metrekare. Sonsuzca metrekareden bize den, be admlk yer. Bir de mr, mrm, mrmz500 yllk olsa anlam verebileceim de, 60-70 yllk mrn 36, 30, 20, 10, 5 ylnn zindanda geirilmesine onay verilmesini aklm almyor. Abart deil, inanamyorum insan olabileceklerin bu ktl yapabileceine. Laf olsun diye deil bu, gerekten anlatlamaz. Yalnzca yllar deil, Onlar bir de olas en kt ekilde nasl geirebilirim in neyi anla41
nsan Haklar Dernei

tlabilir? Acsndan, ikencesinden, basksndan vazgetim. Srf bu yzden yalnzca bu sebeplerden tr baryorum: Bu sistem deimeli! Bu sistem deimeli! Bu sistem deimeli! Yaayan kahramanlar taa tutup, ldkten sonra ba tac eden bu sistem deimeli. Tecrit kendi kendini kandryor. Neredeyse bir fizik yasas kesinliinde, bedenin alan daralka, dncenin alan geniliyor. Zindansz bir dnya dileiyle Sayglarmla
Vahdettin Budak 2 nolu F Tipi Cezaevi Buca / zmir

Merhaba (Dilek z) Sevmesini ve zlemesini bilenlere kk bir sesleni Saat 18.40, havalandrmadaym. Ayaz var. yorum. Yine de girmeyeceim o kuyuya. Yirmi dakika sonra havalandrma kaps kapanacak. Bu dnce daha ok tyor iimi. Siz hi yrekten dnz m? Her akam bu saatlerde, -hava scak olsun olmasn- buz keser yreim. nce d kapnn anahtar kez dner. Byk bir grltyle, demir kol aaya indirilir. Ve irkin bir ejderha grlemesiyle alr kap. On yldr alamadm bu sese. Alamadk Kapnn her alnda frlarz-srarz yerimizden. Elimiz gayri ihtiyari sol yanmza uzanr. Nabz atlarmz ykselmitir nk. Sonra imal baklarla, alayc szckler dklr bekilerimizin dillerinden, Ayy kzlar korktunuz mu? Vereceimiz cevabn demir kapnn karsnda nasl bir hkm olabilir ki? Hangi demir kap sessizce alabilir? Bu onun ihtiamna ters deil midir? Bir de kapya uzanan ellerin fkesini kat iin iine. Gerisini varn siz dnn. Kahrolsun dnyann tm kaplar! Ben kararm oktan verdim, kapsz evlerde-yerlerde yaayacam. Ne demir, ne tahta, ne betonHibir renk ve eitte kaplara tahammlm yok artk. Kendime sk sk u bedduay okuyorum; kapsz kalasn inallah!. Saat 18.55 ite yine erken geldiler... Ve yine bedakika tartmas yapyoruz. Aman ne nemi var be dakikann diyorlar. Ha be dakika nce, ha be dakika sonra.. ne fark eder O zaman, be dakika sonra gelin diyoruz. Sahi neden bu kadar nemli u son be dakika? zerinize kaplarn kapatlacan bilmek, gn iinde hep bu duyguyla yaamak deil be dakika, bir dakikay bile ylesine nemli hale getiriyor ki... Yaptmz bu tart43
nsan Haklar Dernei

malar ou zaman komik gelse de bize, nedensiz deil ama. Son dakikalar lm gibi. Sanki bir el boazma yapyor. Skyor, skyor, skyor.. boulacak gibi oluyorum. Oysa byklk olarak pek fark yok, havalandrma ile hcre arasnda. Tek fark, havalandrma atsz drt duvar. u anda hcredeyim. Drt sandalyenin, bir masann, bir buzdolab ve TV nin anca sabildii hcreye drt kii daha yerlemeye alyoruz. Tuvalet ve banyo, yemek masasnn hemen dibinde. Btn gn oturduumuz, yemek yediimiz, gazete kitap okuduumuz, TV izlediimiz bir yerde, Tuvalet ve banyo ihtiyalarnz rahat giderebiliyor musunuz? diye bir soru sormayacaksnz deil mi?!! Btn gn hcrede neler yaplabilir? Nasl yaanlr? Bir gn deil, bir ay deil, bir yl deil yllarca. Kendi banasn. Yalnzsn. Yapayalnz. Birbirimize arpp duruyoruz arkadalarla. Srekli eyalarn yerlerini deitirme ihtiyac duyuyoruz. Ne yaparsak yapalm hibir hali amyor iimizi. Her eyden hemencecik sklveriyoruz. Nedensiz yere kzyoruz, fkeleniyoruz. ylesine hassaslam ve alngan olmuuz ki, bazen en kk bir davrana dahi tahamml edemiyoruz. Bizlere zenle ve bilinli bir ekilde hazrlanan bu tecrit ortamnn, zaman getike en gzel, en insani, en isyankar yanlarmz zedelediini fark ediyorum. Her eyden ve herkesten izole edilmeye alldka, kendimize de yabanclamaya balyoruz. Be on yl sonraki hallerimizi tahmin etmek iin mneccim olmaya gerek yok. Saat 22.30.. zaman bir trl gemek bilmiyor. ok ey yazmak istiyorum. Ama airin dedii gibi Anlatamyorum Sevgiler ,Sayglar Dilek z Gebze Cezaevistanbul

Merhaba (Latif Snmez) F tipi cezaevlerinde yaanan tecrit ve izolasyona ynelik bir alma balattnz basnda okumutum. Bu amala gnderdiinizi rendiim mektup cezaevi disiplin kurulunca el konulduundan bana ulamad. CK in 68. maddesi bu el koymaya sebep gsterilmi olup; almanzn F tiplerini karalama, rgtlere destek olma amac tad ve bundan dolay bana (bizlere) verilmesinde saknca bulunduu sz konusu kararda ifade edilmitir. Mektup bana verilmedii gibi buna dair yazacaklarmn da sizlere ulamayaca aktr. Dolaysyla bu ierikte bir mektubu sizlere yazp yollamamn olana bulunmamaktadr. Bu uygulamann dahi tecrit ve izolasyon hususunda ifade ettii ok ey var. Bununla mcadele etmek bir tarafa, gndeme alnmas dahi istenmemekte, engellenmeye allmaktadr. imdiye kadar izleyip renebildiimiz kadaryla, dier cezaevlerinde uygulanan tecrit ve izolasyon her boyutuyla burada da uygulanmaktadr. Son derece kstl imkanlar tanyan yasalarn uygulanmas dahi asgari dzeyde olup, aleyhimize olanlar ise azami dzeydedir. Yasalar ve cezaevinin mimari yaps, bal bana sorun iken uygulama dzeyindeki aleyhtarlkla bu katmerlemektedir. Mektubu yazma maksadm hem mektubunuzun akbetini size bildirmek ve hem de ilgi ve duyarllnzdan dolay teekkrlerimi (zi) bildirmektir. Duyarllnzn her daim olaca inancyla teekkr ediyor, sayglarm sunuyorum. Latif Snmez 1 Nolu F Tipi Cezaevi C-68 01310 Krkler / Adana 45
nsan Haklar Dernei

Merhaba Deerli Dostlar (Faik Ta) ncelikle zgr bir yaama olan zlemlerimle hepinize en iten duygularmla selam ve sayglarm yolluyorum. Umarm iyisinizdir. Dileim her zaman iyi olmanzdr. Deerli Dostlar, Tecridi yaayanlar anlatyor ad altnda balatm olduunuz bu duyarl almalarnz iin teekkr ediyorum. nanyorum ki bu almanz bir kez daha dikkatleri cezaevleri zerine ekecek ve yaanan sorunlar demokratik kamuoyunun bilgisine sunacaktr. Bu almanzn ayn zamanda demokratiklemek ve ABne ye olmak isteyen bir Trkiye iin de byk bir katk olduunu dnyorum. Umarm hkmet bu almann sonucundan ortaya kan durumlar gz nnde bulundurur ve mevcut tecridin kaldrlmas iin bir aba iine girer. En iyi yaayan bilir diye bir sz var. Doru bir szdr. Tecridi yaayanlarn da bu durumlarn en iyi bir ekilde sizlerle paylaacaklarna inanyorum. Kii olarak da bu durumu yaayanlardan biri olduum iin birka satr yazyla misafiriniz olmak istedim. Koullar itibariyle u durum da var. Bizler her istediimizi ve her uygulamann nasl bir sonuca yol atn ok fazla yazma ansna sahip deiliz. Titiz ve hassas bir denetleme durumu olduu iin ksmi bir anlatmla snrl, ancak yazabiliyoruz. Bu durumu da bilmenizi istedim. Umarm bu mektubum hibir engele taklmaz, elinize ular. Genel anlamda cezaevlerinin amac biliniyor. Onun iin tekrarlamayacam. Her cezaevinin fiziki yapsndan tr kendine zg kural ve kaideleri vardr. rnein; bizler E tipi cezaevlerindeyken saylarmz 30- 40 civarndayd. Sonra bu cezaevlerini oda sistemine dntrdler. Saymz 8-10 a indi ve en son bizi F tipi cezaevlerine getirdiler say 3 e geldi. Eer bundan sonrada say drmeyi dnyorlarsa, herhalde tek kiilik mezar-

lklar olacaktr. O zaman hibir sorun da kalmaz, sistem de rahat edecektir. Byle bir trendi yaayarak, balantl olarak saymz dyor, az kii gryor, temas kurabiliyoruz. Bu durumlar da ister istemez kiinin psikolojisi ve sosyalitesi zerinde olumsuz etki yapar, yapt, yapyor. nsan her eyden nce sosyal bir varlktr. Dnmeye, konumaya ve evresiyle ilikilenmeye ihtiya duyar. Zaten insan dier canllardan ayran en temel zellii de budur. Yani insan bir demir paras deil ki, bir yerlere brakp paslanp gitsin. nsan duygulu bir varlktr ve bu duygularn hep dier insanlarla paylamak ister. nsan duvardaki bir resim tablosu deil ki, yerinden kprdamadan durabilsin. nsan hareketli bir varlktr. Hep konumak, sevinmek, zlmek ister. nsan bir beton paras deil ki, yllarca yerinde souk souk durabilsin. nsan dnsel bir varlktr, hep akmak ister ve insan bir teknik robot deil ki, yllarca bir dkkanda durabilsin. nsan bir dildir her zaman konumak ister. Bunlar insann sosyal ve dnsel yapsyla ilgili durumlardr. Yani insan bir znel varlktr. Onu nesne yerine koyamazsn. Fakat F tipi cezaevlerinin yapl ve amacnda kelimenin tam anlamyla insann insan olmaktan uzaklamas ve znenin nesnelemesi iin her eyi ok ayrntl bir ekilde dnlerek yaplmtr. Bu sistemin sahipleri, olumlu eyler zerinde bu kadar ayrntl ve hassas bir ekilde durabilseydiler, inann toplumun sosyal refah ve dnsel dzeyi mevcut durumun on kat stnde olacakt. Ama ne gezer... Onlar ancak insanlar cezalandrmak ve kendilerine muhalif grdkleri kesimlerden intikam almak iin byle dnrler. Bu genel durumdan sonra asl konuya gelelim: F tipi ve tecrit... Bana gre tecrit; yaayan bir insana uygulanan en byk insanlk d bir uygulamadr. nk tecrit bir ruhsal bask ve ikence yntemidir. Bu uygulamann biimi vardr. Dnsel tecrit, fiziksel tecrit ve ruhsal tecrit. nce dnsel tecridi anlatalm. 47
nsan Haklar Dernei

F tipi cezaevlerinde en byk tecrit dnceye dayatlan tecrittir. Dnmeyeceksin, az kitap okuyacaksn, sansrl yazacaksn, moral alacan dergi, kitap ve mektuplar okumayacaksn, yazmayacaksn, arkadalarnla ortak sevinip bir trk sylemeyeceksin. Sesli halay ekip, iir okumayacaksn, bir hakszla uradn m veya herhangi bir uygulamay yanl grp dile getirmeyeceksin, hibir demokratik hakkn kullanmayacaksn, her eye raz olup kr edeceksin... anlay dayatlyor. Bu sylenen kurallara uymayanlara da disiplin cezas ad altnda ksmi olan haberleme (telefon, gr, mektup vs.) hakknn elinden alnmas, hcre cezas ile cezalandrlmas, baka cezaevlerine srgn edilmesi ve kaba mdahaleye kadar varlmas durumlar sz konusudur. Hatta bazen bu uygulamalar tedavinin yaplmamas ve yemeklerde kepe drmesi gibi ad ve intikamc durumlar eklinde de olmuyor deildir. Bu durumlarn kiilik zerinde nasl bir etki yaptn ve yapacan tahmin edebilirsiniz. Asosyal, depolitize ve moral deerlerinden uzaklam (bu kavramlar siyasiler iin ok nemlidir) bir kiilik daha dorusu iskelet yaps yaratmak istiyorlar. Bu tecrit sistemiyle varmak istedikleri bir hedef de budur. nk bahsi geen kiilii ynetmek ok kolay olduu iin egemenler onu istiyorlar. Yani ksacas dnmeyeceksin, sorgulamayacaksn ve hakkn aramayacaksn.... nk sen sulusun, hastasn anlay sz konusudur. Bizi en ok zorlayan da uygulamann bu boyutudur. Tecridin dier etkisi ise fizikseldir, koulsaldr ve biyolojiktir. Dnebiliyor musunuz dar bir mekanda yllarca kii kalacaksnz. Yllarca grecein sima iki kiinin simas olacak. Konuacan, sohbet edecein ve birlikte volta atacan hep iki kii olacak Bu durum, insan sosyalitesini olumsuz etkiledii gibi, kimi fiziksel rahatszlklar da kendiyle birlikte getirmektedir. rnein;

duyguda, davranlarda ve dncede hassaslama, erken daralma, ie kapanma, anlamsz tepkiler, kendine gvensizlik, ar duygusallama, konsantrasyon ve uyku bozukluu gibi durumlara neden olduu gibi, konuma bozukluu, yorgunluk ve unutkanlk da yaanan dier olumsuzluklardr. Bu durumlar da, ister istemez insann dncesi, sosyalitesi ve psikolojisi zerinde olumsuz bir etki yaratmaktadr. Yani insan uzun sre kiiyle kald m, konuma szckleri daralr, dil hantallar, ses alma duyu organ paslanr ve gzle uza grme gc der. nk F tipi cezaevlerinin fiziki yaps bir kuyu gibidir. nsan kendini bir kuyuda hisseder. Aktivite olanaklar ok snrldr. Bu durumlarda ister istemez insann biyolojisi zerinde olumsuz bir etki yapar, yapyor da. Bu durumlar bir de cezaevinin ok anlamsz kural ve kaidelerinin dayatmasyla birleince, yaam daha da ekilmez oluyor. zellikle 1 Hazirandan sonra yrrle giren yasayla beraber, mevcut tecrit uygulamalar merulam ve yasallk kazanmtr. Bu yasada gvenlik ve kural dayatmas her eyin stnde tutulmaktadr. Tutuklu- hkml ise ar bir hasta gibi ele alnmaktadr. Dolaysyla ar bir hasta yaama glmez, ancak biraz daha uzun yaayabilmesi iin Azraile yalvarr. Dayatlan mantk budur. Yani tutuklu-hkml isen sulusun, phelisin ve tehlikelisin, dolaysyla, her trl tecrit uygulamasn hak etmisin gibi bir felsefe sz konusudur. zellikle son yasadan sonra, her trl demokratik eylem (alk grevi, evrak imzalamama, yemek almama, trk syleme, istek ve ikayet dilekeleri vb.) biimi mutlak anlamda bir disiplin suu olarak karna kmaktadr. rnein; tecridi protesto etmek iin (baz haklarmz bilinli olarak kullanmayacamza dair) bir dileke yazdk, disiplin kurulu bir ay kapal gr, bir ay telefonda konumama cezas ve ay da ak gr cezas verdi. Bize verilen bu cezann karar metnini imzalamadmz iin de bir ay gr cezas verdiler. Buna benzer bir ok durumu yaa49
nsan Haklar Dernei

dk, yayoruz. Yani ksacas cezaevinin fiziki yaps ve bu anlamsz dayatmalar ister istemez insan olumsuz etkiler. in ruhsal boyutuna gelince. Bu cezaevleri gerek fiziki, gerekse koul itibaryla biraz bunaltc ve ldrtcdr. Uzun sre buna dayanmak biraz zor oluyor. nk her ynyle anti- insani bir durum sz konusudur. Bu da insann psikolojisi zerinde olumsuz bir etki yapyor. (ruhsal daralma). Yani bu mekanlar o kadar yalnz ve sessizdir ki, brakn insann kalbinin kt kt sesini duymasn, klcal damarlarndaki akan kann hrt sesini bile duyar ve bazen bu ses insana ok byk bir nehrin sesi gibi geliyor. Buralar o kadar yaltlm ve tecritliktir ki, insan bazen bir kelebein kanat rpna hasret oluyor ve bu mekanlar o kadar monoton ve renksizdir ki, insan kendi ruhunun rengini grebiliyor. nk her an kendinle ba baa ve benliinle konuur vaziyettesin. Doal olarak insan bu yerlerde rahat olamaz. nk her ey bir diken gibi sana batmakta ve her uygulama bir yaralamaya ve kanamaya neden olmaktadr. Bu durumlarda ister istemez insann ruhsal yapsn tahrip ediyor. Yani dayatlan uygulamalarla adeta yaayan ller topluluunu yaratmak istiyorlar. Ac ama gerek... Belki u an ok ciddi bir durum yoktur. Ama eer tedbir alnmazsa, ileride telafisi zor bir ok kiilik hastalyla karlaacamzdan hi kimsenin kukusu olmasn. O zaman da i iten gemi olacaktr. Zaten toplum olarak yle bir hastalmz vardr. Bir eyin olumsuz sonucunu nceden grmek deil, her ey ayan beyan ortaya ktktan sonra, ay, vay, bu nasl oldu deriz. O zaman bu haykrlarn ok fazla bir anlam da olmuyor. Tecrit ve F tipleri buna rnektir. Demokratik kamuoyu ve birka ST dnda bu ac durumlar hi kimsenin gndemine almadn zlerek belirtmek istiyorum.

Sonu olarak unu demek istiyorum. Bu mekanlarda yaamak ok zordur. nk her eyi anti-insani bir ekilde ayarlanm ve dzenlenmitir. Her an dnsel, ruhsal ve fiziksel bir basn ve tecrit altndasn. Dayatlan btn uygulamalarn amac kiinin znden boaltlmas ve idealinden vazgemesine yneliktir. Bizler bunun bilincindeyiz. Bir eyin bilincinde olmann, o eyden gelebilecek olumsuz etkisini yar yarya indirmek olduunu biliyoruz. Bizler zgr yaama sevdal insanlarz. u anda onun bedelini dyoruz. Her eye ramen gl olmak zorundayz. Elimizden geldike bu yeteneimizi glendirmeye alyoruz. Mekanlar dar, souk ve tecritlik olsa da, dnyalarmz geni, kalabalk ve zengindir. Bu dncelerle yayor ve bu duygularla couyoruz. Her trl tecridi gl moral deerlerimizle ve siz deerli dostlarn yardmlaryla yeneceimize hi kimsenin kukusu olmasn. Bitirmeden, Trkiyenin btn sorunlarna are bulmu, Krt sorununu zm, demokrasinin egemen olduu, zgrlk ortamnda buluana dek kendinize iyi bakn. Tm gzellikler sizlerin olsun diyor sonsuz selam ve sayglarm yolluyorum. Hoakaln Not : 1972 Bitlisin Ahlat ilesinde dodum. 1993 de Antep de yakalandm. ki yla yakn Malatya Cezaevinde kaldm. Krtlerin demokratik ve siyasal hakkn savunduum iin DGM de 125. maddeden ceza aldm ve Yozgata srgn edildim. Dokuz yl akn Yozgat E Tipi Cezaevinde kaldktan sonra, Bartn zel Tip Cezaevine sevkim kt. Orada be ay kaldktan sonra 2003 Aralk aynda Kandra 2 Nolu F Tipine getirildim. ki yla yakndr bu cezaevindeyim. Faik Ta F.2 Kapal Cezaevi P.K. 145 B.1.3. 44 Kandra / zmit 51
nsan Haklar Dernei

Merhaba (Ahmet Mustafa) Bir idam hkmlsnn yz ifadesini resmedebilir misin? denmi bir ressama. Bir yerde de mutluluun resmini istemiler. Bizler de tecridin resmini izmek ve anlatmakla karlanca, doal olarak hatrlyoruz kitaplardan okuduklarmz. Ama o kadar kolay ve ayn zamanda zor ki tecridi anlatmak, neyle balayp nasl sonulandracam bilemiyorum. Yazacak ey olmadndan deil, ok olduundan, bir an duraksayp ncelikleri ayklamaya alyorsun. Younlap en gzel resmi izmeli ki, eksik yeri kalmasn; kusurlarla bezenmi kusursuz bir tablo olsun. yle anlataym tecridi deerli dostuma: psikolog ve sosyologlarn daha iyi adlandracaklarna inandm F tipine girdiin andan itibaren F ler ile balayan bir sr fobi-korkun olumaya balyor ve yle bir duruma geliyorsun ki fobilerle evrilmi bir dnyaya hapis oluveriyorsun. Cezaevi kapsndan attmz ilk admdan itibaren oke olmamak elde deil. Soyunma faslyla balayan hele bizim gibi plakln ayp sayld toplumdan gelenler iin onlarca kii ve zerinize evrilen onlarca bak altnda soyunmak zorunda kalmann ne kadar onur krc olduunu yaayanlar bilir- (OKUNMUYOR). Belki tek tesellin ki bu da bilinli bir siyasettir- asker veya gardiyanlarn seni tam soymamalardr. Be metrelik uzaklkta iki yerde soyunmakv e buna anlam vermek kolay olmasa gerek. Odaya alnrken, iki aya yakn hi kimseyle grtrlmemek, kendi bana bir ikence oluyor. Hibir toplumun misafirlik anlaynda yle bir uygulama olduuna rastlayamadk okuduklarmzdan. Tecridin baladn her an hissediyorsun. Tek grdn drt duvar ve bitmeyen talimatlar ve adaptasyon uralardr. Su imemiz dnda her eyimiz dilekelere balanm. Zaten

odandan kmak da istemiyorsun. Gidi gelilerde st aramas, ayakkab kartmalar ve anlamsz bak ve somurtkanlklar... adeta odanda kalmaya zorlanyorsun. Odada kalmak da insann istediini yapabilecei anlamna gelmiyor. Sadece kitaplarn veriliyor yanna onun dnda bireysel geliimimiz iin hibir ey verilmiyor. Verilse de istediin eylerde anlamsz yasaklarla karlayorsun. Ortak kullanm alanlar herkese sunulan bir hak iken bu hakkmzn tekrar alnmas iin en kk tepkide veya duyarllk eylemimizde elimizden keyfice alnyor ve bize kar silah olarak, psikolojik sava amacyla kullanlyor. Zaten CK in mahkumlar lehine olan birka maddesi vardr. Ancak dikkatlice incelendiinde bilgisayar-internet ve daktilo ile benzer konularda siyasi hkml ve tutuklular iin kstlayc ekler var. Kullanm alanlar iin haftada 5 saat denmesine ramen, idareler bunu 1-2 saatle snrlandryorlar. Gerekesi de genelgede 1-5 saat aras denmi olmasdr. Ama disiplin cezalarn iin de 1-3 ay deniliyor ancak 2 aydan aa ceza verilmiyor. Atlye alanlarna kma konusunda da ayn keyfiyetilie rastlyorsun. 2 yldr resim atlye gnm 1 den 2 ye karmak istiyorum ancak baaramyorum. Ama yeni tutuklanan birine bamszlara gidersen hemen bekletmeden haftada 3-4 gn karsn denilebiliyor. Yani bu alanlar da kiiye, dnceye ve frekanslara (mafya-ete-siyasi) gre dzenleniyor. Sorulduunda veya tepki gsterdiimizde, dier arkadalarmzn ( 2 gn kanlar) gn bahane ediliyor. Onlarn da gnlerini krarz tarznda st kapal tehdit ediliyorsun. Bize gelince gvenlik salanamyor, ama baka gruplara, adli sululara imkan sunuluyor. Bata da belirttiim gibi Yeni CK de bu haklarmzn elimizden alnmas iin her ey dnlm, planlanm durumda. Adeta nnze set kouluyor. Rahat durursan, eylemlere katlmazsan atlyeye kar, spor yapar, mektup yazar, ak ziyaret 53
nsan Haklar Dernei

yapar, telefon ile konuursun. Rahat durmazsan kendi tabutuna kapatlrsn. Yeni tutuklanan arkadalarmzla grmemiz yasak ve tesadfen de olsa grmememiz iin her ey dnlm. Hele 11-12 yldr deiik yzleri grme, sosyal iletiim ihtiyac olan bizler iin bunun ykc yanlarn tahmin edemezsiniz. Bu sorunlar dile getirdiimizde, genelgeler byle denilip, insanlarla alay edecesine kaytsz kalnyor ve Bakanla bavurun deyip, bizleri Bakanlkla kar karya getirmek zorunda brakyorlar. nfaz Hakimliine imdiye kadar bireysel olarak yirmi bavurum oldu, iki yl ierisinde. Ancak hibir olumlu cevap alamadm gibi birinde de, Eylem yaparken ceza alacan biliyorsun. Dolaysyla bavurmann anlam yok. Reddediyoruz denilmiti, denilebiliyor. Bylesi tutumlarla karlaan bizlerin nnde iki seenek kalyor. Ya ldrp isyan edeceksin, ya da odana hapis olup kendi kck dnyanla ba baa kalacaksn. Elbette dnsel olarak her zaman mutlu olacan gzel arkadalklarilikiler uramn hep oluyor, ama koullarn zorlaycl o kadar engel ki bunu baarmaktan sahraya deniz tamak daha kolay oluyor nk dnebilirsin bunu, ama demir parmaklklarn arkasnda tek gcn iradendir. Tecrit ve sonularn inceleyen bamsz bir hakim heyeti oluturulsa, F tiplerinde insanlarn yzde ellisinden fazlasnda psikolojik bozukluk, yzde yetmi civarnda da bu psikoloji bozukluk sonucunda eitli hastalklarn ortaya kt grlecektir. rnein, bir gnde krk iki kiinin revire ktna, on bir yldr cezaevindeyim ilk kez burada ahit oldum. Btn bunlar olurken, gnlk olarak o kadar sorunla karlalyor ki, bunlar tek tek saymak iin gnlk tutmak gerekir. Bizlerin sorunu turu yapmak veya pasta yemek deildir vee basnda bu tr eylerle gndem-

lemek akas rahatsz edici de oluyor. Siyasal kimliimiz dnce ve yaaymz basklara maruzken, Krte konutuumuz iin knama alrken, bize gelen Krte mektuplar iin tercman paras istenirken, pasta yapp yapmamak nceliklerimizden deildir. Yaanan operasyonlarn durmas iin, duyarllk amal iki gnlk alk grevi nedeniyle iki aydr odamzda kilitliyken ve her gn kan akmaya devam ederken ve yan bamzda arkadalarmz bedenleriyle insanlk dersi verirken, i giyimimizin renginin ne olduuyla zaman kaybetmek istemiyoruz. Sadece insanca bir yaam ve sosyal olarak insani ihtiyalarmzn karlanmasn istiyoruz. Bizlere verilen haklarn koz olarak dncemize, irademize ve kiiliimize kar bir silah olarak kullanlmasnn istemiyoruz. Siyasal dncelerimize saldrmakla bu cumhuriyet 82 yln harcad ama Krtler olarak varlmz daha gl srd, srecek. Dolaysyla sistemin bizi dntrmek iin insanlk d yasalar deil, sorunu zmek iin adil ve insanca yasalara ihtiyac var. ki Cezaevinde sekiz yldr beraber kaldm oda arkadamla fotoraf ektirmek iin bavuruma ret gelince bakanla bavurduk. Bakanln cevab, Gvenlik gerekesiyle toplu fotoraf yasaktr denildi. Hangi beyinler bu yasa ve gvenlik gerekelerini bulmusa, dondurulup mzelerde sergilenmesi gerekmez mi? Gnn yirmi drt saatini beraber geiren insanlarn fotoraflarnn nasl bir gvenlik sorunu olabileceini Sayn Bakan a sormak gerek. Anlalan insanlar birbirlerinden ne kadar uzaklarsa, sosyal balar koparsa, denetimlerinin rahat olaca dnlmtr. O zaman ocuk yuvalarndaki gibi buyurun dayak da atn da Trkiye tablosu tamamlansn ki, baz yerlerde bu uygulamalar da mevcuttur. Hitler kamplarnda insanlar lme gnderilirken, elbiselerinizi karp banyo yapn denilerek lmlerin en hzls yaatlyorken, F Tiplerinde lmn can ekitireni, en acmasz insanlar zerinde deneniyor. Psikolo55
nsan Haklar Dernei

jik ve dnsel lme zorlanyor. Mektup yazarken bile her an okunup, bize kar kullanlacak diye ailemize, arkadalarmza ruh dnyamz ve zlemlerimizi yazmyoruz. Dolaysyla tecrit her ynyle ve kapsamda yaanyor. Her eye ramen halkmzla, dncelerimizle varz ve duyarl olan sizlerin olduunu bilmek, direncimize diren, yaama azmimize g katyor, katacak diyor, selam ve sevgilerimi gnderiyorum.
Ahmet Mustafa Krklar Buca 1 Nolu F Tipi Cezaevi

HD Cezaevleri alma Grubu alanlarna (M. Sabri Yakut) Merhaba ncelikle selamlarm sunar ve balatm olduunuz Tecridi yaayanlar tecridi anlatyor almanzn anlaml duyarl bir yaklam olduunu belirtmek isterim. Duyarllnza bir politik tutuklu olarak iimden de olsa hissettiklerimle katkda bulunmak istedim. Zamana brakmadan yazmaya baladm. Umarm bu mektubum almalarnza bir katk olur. Tecride kar duyarllk yaratmanzda bir anlam damlasna dnr. yle olmasn umuyorum. Yaanmlklarn bizzat yaayanlar tarafndan anlatlnda bile bir dilde lal halinin olduu bilinmektedir. Hele sz konusu olan topyalarna kadar kuatlmlksa, bu adeta, btnen dilde kendini yeniden varetme haline dnyor. Elbette gerek yine yaayanlar tarafndan bizzat onlarn dilinden-kalemin-den anlatldnda anlam kazanabilmekte, az da olsa hak ettii deeri bulmaya vesile olabilmektedir. Tecridi yaayanlarn tecridi anlatmas da byle... Sosyalitesi ve yaadklar daha dorususu yaatldklaryla tutukluyu, hele de politik tutukluyu kuatlmlklaryla gremediinden insan, anlatmlarna kulak vererek, anlamasna iten duyumsayarak da grebilir elbette. Son srete kimi aina odaklarca, lke farkl olup da farkllklarn fazla dnp yaamak isteyen insanlar demokratik duru sahibi insanlar evreler ve zellikle Krt Halk zerinde nasl travmatik bir lin politikas uyguland grld. nsanm diyen her duyarl seste nasl duygu-dnceler yaratt, dahas amalandrldn da grdk. Uzatmadan buradan hareketle, politik tutuklular zerindeki tecridi de bir tr lin olay olarak tanmlamak mmkn hale gelebiliyor. nsan bedeni stnde uygulanan histerik paralama vaheti, tek lin 57
nsan Haklar Dernei

tanm olarak ele alndnda yetersiz bir tanm olarak kalacaktr. Bir de insan duygular-topyalar kanatlarak kendi bedenine tm i ykclyla hapsederek prese alarak lin etme biimi var. Tecridi de bu trden bir lin biimi olarak tanmlamak, tecridi yaamayanlar iin belkide gsterimsel bir tanm veya anlatm olabilir. Patolojik bir toplum ve devlet uygulamas olarak lincin cezaevlerine yanstl ekli olarak tecridi her ynyle yaayanlar olarak anlatacak ve yazacaklarmzn dinleyen insanlarda tecride kar kararl ve sreklileen toplumsal bir duyarlla dnecei inancyla kimi vurgularla ifadelendirmeye alacam. Yine de anlatpyazacaklarmn yetersiz kalacann farkndaym. Tecridin grl grl aldayarak akan hayattan ve bu hayatn znesi olan insanlardan soyutlanarak izole edilme biiminde uygulamaya konulmasnn tutuklu zerindeki etkisi, sonularyla birlikte ele alndnda ne kadar ykc olabilecei grlecektir. Tutuklunun dardaki hayat ve sevdikleri ile yaknlar ile canl duygusal olarak ilikilenebilecei ne kadar scak ba varsa elinden alndnda, geriye bir tek kendi kendisiyle alma olma kalyor. zellikle de CKle birlikte hemen hemen, insanca, onurluca kendi kimliiyle yaama adna ne varsa, karlk olarak ar cezalara balandndan ne tek bana haykrabiliyor ne de suskunlua kapanabiliyorsun. Dahas, hem haykrmann, hem de susmann, isyan gerekesi olarak adlandrlp ayn ceza ile karlk bulmasdr. Bylelikle bir tek kendine hapsedildiin halde, kendi iinde bile lklarn brakamyorsun. Bu sendeki duygulanmn ve bir btn olarak i dnyann kontrol altna alnmas amacyla ilikilidir. Seni bizzat kendinin ykcs olmaya zorluyor, adeta, kendi kendini etik tanmadan yk, duygu ve dncelerini parala demeye getiriyor. Bota da brakmyor. Politik tutuklularn bilfiil, olduka uzun ylar cezaevlerinde tutulduklar bilinmektedir. O kadar yl aradan

sonra bir tandk, bir ocukluk arkadan grmenin duygu dzeyi az ok tahmin edilebilir. te tam da byle uzun yllar sonra yaknn ya da ailenden biri seni grmeye geliyor, ancak gremeden geri dnyor. Hatta, eer corafi olarak ailene yaknsan daha uzak bir baka yksek gvenlikli cezaevine srlyorsun. Zaten byk zorluklar iinde yaamn idame ettirmekte bulunan ancak yl da ya da birka ylda bir grne gelebilen ailenden bylelikle uzaklatrlm oluyorsun. rnein, ailem ancak Doubeyazt veya Erzincandan gelebiliyor ve ben Sincan 2 nolu F tipi cezaevinden. Bolu F tipi yksek gvenlikli cezaevine keyfi olarak gnderilerek ailemden daha da uzaklatrlm oldum. Her eye ramen, diyelim ki ailen glkleri gze alarak grne geldi, bu kez de getirildiin cezaevinde kalma, grme yasan olduu iin grtrlm-yorsun ve yle bir zorluklar, uzak illere gtrlmeler yaplyor ki, bu bir daha ailenle grtrlemem gibi sonular douruyor. liki-grme, kanallar kapatlm oluyor. Hakeza benzer gerekelerle mektup yasa ile de tecrit pekitirilmi oluyor. Bu ve buna benzer daryla var olan scak duygusal balarn haber alp verme kanallarn kapatlarak tecrit edilmi oluyorsun. Kukusuz bu vurgular sadece tecridin mantksal yapsna dair, yoksa somut-pratik dkmne gidildiinde dosyalar tutacak kadar kabark bir dkmantere dnr. Kald ki yle yazdnda somutlatrdnda o mektubun kmayaca; imha edilme kararyla sana dneceini de biliyorsun! Mimari olarak da F tipi cezaevleri yle bir cezalandrc mantkla ina edilmi ki, tam da gnei barajlayacak bir tarzda! Zaten hcrede de yeteri kadar gne alamyor, gremiyorum. yle oluyor ki, gnein dokunamad yzn, kaskat kesilen elinle avucun da unutuyor. Austosun sonlarndan balayarak, ta nisana kadar havalandrmaya gne inmiyor. Hcrelerin stne ekilen sra sra halkal tel rglere taklp kalan gnee, ancak bakp duygularn unutabiiliyorsun. Yoksa da gz59
nsan Haklar Dernei

lerinin iine kadar yorsun. Hele tek kiilik bir hcredeysen, bu szn ettiklerimin asgarisini bile bulamyorsun. Tek kiilik hcreler i yurtlarnn altnda bulunduundan gnn her saati rutubetli bir halde ve ancak, gnn bir saati havalandrmaya karlabiliyorsun. Gnn 23 saatini tek bana hcrede geiriyorsun. Tabii eer havalandrmadan yararlandrldn bir saat gneli bir saate denk getiriliyorsa. nk ounlukla o saat gnei yakalayamayan bir saat oluyor. Gnn 23 saatini rutubetli bir hcrede hareketsiz geirmenin ne tr fel edici sonulara, bedende-ruhta onulmaz yaralar aaca, akta kalarak kanayaca rahatlkla grlebilir. Bu byle srerek yllar bulduunda eit eit tansz hastal beraberinde getiriyor ve yeteri kadar, gerektii biimde ve koullarda tedavi imkan bulamadndan artk, ayakta bir l olarak hcreden karlacan gn bekliyorsun. Zaten mat duvar renginden oktandr kr olmu bir hale geliyorsun. Gzlerinin snyor. rnein, benim gzlerim oda-hcre sreciyle birlikte hzl bir biimde grme kaybna urad. Eskiden hi gzlk kullanmyorken, u an 2 numaral gzlk kullanyorum. Tecrit altnda tutularak, lm hi brakmakszn elini yakan kor gibi avucunda tutmak zorunda braklyorsun. Baka bir tarafa bakamayp, hi kimseyle konuamadndan durup dnp avucunda tuttuun cansz hayaline bakyorsun. lm halini avularnda tayorsun, tattrlyorsun. Tabii bir sre sonra gzlerinin da sndnden avucunda tuttuun o cansz hayalini de gremiyor hale geliyorsun. Avucundan kopan, dilinden dklen kendi lklarn da artk duyamyorsun. Sesini kimseye duyuramadndan, kimsenin sesini de duyamyorsun. Sesini duysan ya da bir bakasna duyursan ite belki o zaman yayor, hala adnla anlyor olduunu ayrmsayacaksn. Bu duygu ve dncelerimi her ne kadar iki yllk F tipi cezaevi deneyimine dayanarak anlatyorsam da, bu

14 Kasm tarihinde cezaevinde tam olarak bilfiil 13 ylm bitirip 14. ylma girmi olacam. Size, Nevehir, Yozgat, ankr, Sincan, Bolu cezaevlerinden 13 ylln salt politik-muhalif duruundan ve tabii Krt kimliinden tr bilfiil geiren, braklmakszn tutulan bir siyasi tutuklu olarak yazyorum. Kukusuz bu kadar yla karlk ifadelendirdiklerim ok snrl kalyor. Bazen yle anlar oluyor, iinde bulunduun kuatlmlk seddini aarak mzik dinlemek, duygularna dnmek istiyorsun. Ancak o da yok. Mzik dinleyerek istediin, iinde getii gibi duygulana-myorsun da. Kulaklkl teyp zaten verilmediinden, kaset paralar dinleyemiyorsun. Kk el radyosunda da gnlnce mzik dinleyemiyorsun. Tek kanall bir el radyosundan hep ayn ses. Baka bir ses duyamyorsun. Bir sre artk o tek sesi de duyamaz oluyorsun. Kulaklarnda beynine bu mzikle duygularn keeleiyor. Grlecei gibi F tipinde her ey ama her ey seni sen olmaktan karmak zere kurgulanm mikro bir akvaryum. Yaam adna sunulan hemen her eyin yapay olmas bir tarafa, renkler, sesler, yzler senden alnm oluyor. te tam da burada duyargalarn katlediliyor. Bylelikle senden yaam adna tutunabilecein hemen her ey alndndan, sadece, durmadan kendi iine kapanarak kendini kanatmak duygularn yrtmak kalyor elinde. Sende vardrlmak istenen bir ara durak bu oluyor. Sadece etrafna deil, hayallerinin arasna bile tel rgler ekiliyor. Hayallerinde de tutsak edildiinden artk ideleriyle yaayan biri olmaktan kacan ngrlyor. Asl ac ve de katlanlmas zor g gelen taraf, olduka uzun yllardr ailenden sevdiklerinden, tm tandklarndan tecrit edildiinden, onlarn yzn, hatralarn unutman, daha dorususu unutturulmasdr. Sevdiin insanlarn yzn unutturulmaya getirilmenin hemen akabinde kendi yzn de artk tanyamaz hale geliyorsun. Kendi yzn de artk tanyamaz hale geti61
nsan Haklar Dernei

rildiinden baka bir soru kyor karna ve durmadan seni uratryor. Evet bu kez, ben kimim diye kendini yeniden tanmaya giriiyorsun. Ancak zamanla anlarn senden alndndan beynin adeta sngerletirildiinden ne yapsan da kendini tanyamaz oluyorsun. stediin kadar adn tekrarla artk yzn senin deil, kimseyle yabanc insanlarla bile konuamayp sadece iinden kendine sylediinden sesin de sana yabanclayor. Olur da sesini ykselttiinde yabanc bir ses duymuasna etrafna baknyorsun. Ancak kendinden baka kimseyi gremiyorsun. Demek bu yabanc ses benim diyebiliyorsun ancak. Dnp dnp kendine bak yzn, sesini de aldlar senden, peki sen kimsin diyorsun? Kendine sen kimsin demenin ne kadar tarifsiz bir vahete dntn nasl ifadelendirebilirsin ki? Sorular, srekli cevapsz kaldklarnda, zamanla sendeki anlam, anlamlandrabilme yetini alp gtryor. nsandaki bir anlam dirimsellii de kendi kendine sorular sorabilmek olduuna gre, nasl tanmlayacaksn kendini, dahas kim olduunu? Tm bunlar ile istenen tam olarak bu oluyor zaten. Yani seni, kendinin deil de, bakalarnn tanmlayp tantabiilecek bir hale getirmek. Vahet burada balyor olsa gerek. Ya iklimlerden, iklimlerin renginden, soluundan koparlmak! Darda grl grl akan hayata yabanclamak! Zamanla yoksanmak! Tecridin ykcl elbete daha da derinletirilerek anlatlabilir. Sonular itibaryla ele alndndan, hayallerinin tutsak edilmesiyle paralel umudunun tketilmek istenmesini de eklemek gerekiyor. Bir haftada bu hcreden yaayan biri olarak kacan dncesi silinir kafandan. Tecritle, insan oluunun snr bu kadar, buraya kadar denilmeye getiriliyor. Bir l okyanusunun ortasnda kum frtnasnn ortasna braklmak gibi bu. te, o zamana kadar eer henz lmemisen duygularndan bek bek ta mezarlar dikiliyor. Gerisini kim dile getirebilir? Tabii tm bunlar yetmiyormu gibi tecritte kendi duygularndaki ta mezarlara kendini gmlm buluyorsun. nk i duvar-

larnn ardnda kalan hayattan sana doru szan bir tek k demeti, bir tek farkl renk, bir tek scak ses, glmseyen yz olmuyor. Elbette artk hibir eyin sana ait braklmak istenmedii bu mekanda, bir glmseme bir direnie dnyor. Evet, yine glmsemek bir direni. O halde glmseyerek de olsa direnmek kalyor insana. O halde glmsemeli insan. Evet, deerli HD cezaevi alma grubu alanlar, bu kadarck yazarak anlaml ve de duyarl almalarnza bir katkm olsun dedim. Elbette olduka yetersiz kald. Yine de yerini bulacana inanyorum. Bu duygu ve dncelerle almalarnzda baar dileklerimi iletiyorum.Selamlar Sayglar.
M. Sabri Yakut F Tipi Kapal Cezaevi A-12 - 34 BOLU
63
nsan Haklar Dernei
Merhaba (M.Yavuz - A.akar) ncelikle selam,sayg ve hrmetlerimizi sunar almalarnzda baarlar dileriz. Sessizlik, tecrit ve yalnzlk ! Her olgu da, bilinen ve dillerden dmeyen klasik ve khnemi tanmlarn tesinde , ok derin anlamlar tayor-tamaktadr. Toplumda, ou insan iin bu saydm kavram rktcdr, korkudur, karanlktr, lmdrAncak insan bunlar grp yaadka, asl anlamyla renmeye balyor sevgiyi, sevmeyi, gzellii, saygy, insanl, yaamay ;hatta ii doldurulmu bir tanmla NSAN olmay F Tipine getirilmeden nce, ailemizin yeleriyle onyirmi-otuz kii kalr ve yaardk bir evde, ayn mekanda. Oysa F tipine getiriliimizle kii kalyoruz ayn mekanda .Tabiii yllardr beraber yaadn, acsyla tatlsyla paylatn arkadandan yoldandan bir anda koparlmak kryor, actyor, hzn ykl yrek aclarna neden oluyor. Kor kor ateler konuyor yreklere. O koullarda toplumdan tecrit-izole edildiimizin ok farknda olamyorduk. Ama yine de ait olduumuz insan topluluklarndan tecrit ve izole durumumuz bilin altna yerleiyordu biz farknda olmasak da. O koullardan F Tipi koullarna getirildik ve aradan iki yl geti. Byle durup geriye baktmda tecridin boyutlarn daha rahat grebiliyorum.Bu iki yl ierisinde tecritin salm, ruhsal yapm zerinde yaratt tahribatlar yaln bir ekilde gryorum. Gnden gne derinleen ve nmde bir labirenti -ki fiziki yaps bir labirent gibidir- andran karanlk bir dehlizi artran bilin-

mezliklerle dolu bir korku tneliGeleceimi, bu karanlk dehlizin iinde aradmda ise, hibir eyi gremiyorum. Karanlktr nk...Bana ait olan, insana ait olan btn deerler bu karanlk dehlizde hafzamdan siliniyorlar bir bir ve unutmaya balyorum gemiimi, bugnm yarnm dnemez oluyorum nsana ait olan zlemleri yaayamadmdan iim burkuluyor, hznleniyorum, bir acma duygusu geliyor iimden kendime. nk unun farkna varyorum; ben ait olduum doal yapmdan doaya ait olan her eyden mahrum edilerek yava yava koparlyorum.Bu da bana korkun geliyor. Hele uzun yllar byle yaamak zorunda hissettiimde kendimi korkun bir kmazla kar karya buluyorum. Bunun karsnda ayakta kalabilmedurabilme aracm, belki beraber olduum bir veya iki oda arkadamla, gelecee olan bakm, umudum ve irademdir. Bunlara sarlarak yaamm idame ettiriyorum. yle hissediyorum ki, uzun sre bu koullarda kalmann faturas ok ar olacaktr. yle bir duruma geliyorum ki, giderek iime kapanyorum, konuamyorum, konumay unutuyorum, az dolusu kahkahay atmay unutuyorum. Bu da beni, ben olan insandan koparyor. Bazen dnyorum kendi kendime yarn dar karsam insanlarla yaayabilir miyim, yoksa herkesten kaar mym. Bu da beni rktyor-korkutuyor nk insanlarla kalma alkanln, cesaretini giderek yitirdiimin farkna varyorum. te tm bunlar bana korkun geliyor, ac veriyor. Bilmem sizler len bir insan tabuta koyarlarken hi grdnz m? Tabutun iine izole ilevini gren, darya koku vermesini engelleyen ince bir satan bir i kaplama yaplr. l tabuta konulduunda da tabutun kubbe biimindeki kapa kapatlarak salam byk ivilerle ivilenir ve kapan stnden de ek olarak ember atlarak iyice sklr kapak. Bu gzlerimin nne geldiinde kendimi canl canl bu mekanlarda bu tabutlarn 65
nsan Haklar Dernei

ierisine konulmu olarak gryorum. nk bulunduum odada yerletirilip sabitletirilen ranza tabutun alt blm ilevini, tavan ise kapak gibi kubbe biiminde olduundan tabut kapan andryor. Bu da her akam yatama girip uzandmda tabutu hatrlatyor ve gzmn nne geliyor. Kendi kendime diri diri tabuta girmiim diyorum. Bu da uykumu karyor, uyutmuyor. Bir insan diri diri tabutun iine konulup kapa kapatlr m? Bu sorunun cevab hayr olur muhakkak. Ama gelin grn ki, bizler canl canl tabutun iindeyiz ve yarn-br gn dar ktmzda normal birer insan gibi olamayacamz gzlerinizle greceksiniz. Tm bu gereklere ramen koparldn insan topluluklarndan bir ses kmyor. Benim sesim- lklarm m duyulmuyor, yoksa tm insanlk tabutlara m gmlm? Bu sessizlik ve duyarszlk bana ar geliyor. Bazen isyan edesim geliyor darack tabutumun ierisinde. Haykrlarma cevap bulamadmda da, ite o zaman, o an lm bana cazip geliyornsanoluna lm cazip gelebilir mi? Bylesi koullarda maalesef cazip geliyor. Ama her eye ramen yaamak gzeldir diyen nl air Nazmn sz-dizesi erteletiyor Bir de umutlar vardr ya, umutlarGzel ve gneli gnleri grme umutlar, insanlkla insanca yaama umutlar. te o umutlar; kimisi iin bir iein kokusunu iine ekmek, kimisi iin bir dost selam, kimisi iin anne ve yar kuca, kimisi iin toprakl yollarda yaln ayak komak, kimisi iin bir ocuun katksz ve tertemiz gln hasretle grmekBizim iin ise, bunlarn tmn zgrce grebileceimiz inanc ve umudu direnli klyor bizi F tiplerinin kurulu amalarnn ne olduunu yaayan bilir. Amac, ksaca belirtilirse, insan bir btn olarak kendisi olmaktan karmaktr. Bu, sosyal, siyasal, ruhsal, ekonomik vs. ilev grrken, fiziksel ve sosyal izo-

lasyon, bedende onarlamaz ykmlara yol aar ve amtr bu iki yllk sre ierisinde; grme alanm darald, fazla uza gremiyorum, gz ameliyat oldum ona ramen grmede zorluk ekiyorum. itme duyumda azalma, kulaklarmda srekli nlama, tedirginlik, korku ve gvensizlik olumu. Bu sre ierisinde metabolizmamda bu ynl etkilerin younlatn hissediyorum. Hafza kayb, sosyal ilikilerde azalma, depresyon denecek durumlar yaama, konsantrasyon bozukluklar bariz bir ekilde grlmeye balam, yine bazen agresif etki, bazen saldrasm geliyor... Doru drst uyuyamyorum ve derin bir uyku uyumaya hasret kalmm. Bedenimin yalnzla ve kimliksizlemeye doru bir yol aldn hissetmekteyim. Buna ramen toplum lklarm duymuyor. Selamlar sayglar
M.Yavuz - A.akar 2 nolu F tipiBuc/ZMR
67
nsan Haklar Dernei

nsan Haklar Derneine (M. Nuri Tan) Deerli HD alanlar, zgr bir yurtta sorumluluu ve bilinciyle Merhabalar erden yazyorum-yazmaya alyorum sizlere. Yani, cezaevinden, zindandanYani drtlerce drt duvarn olduu bir mekandanerinin hem mekan hem de zaman kendine has zellikler, zgnlkler barndryor. Yaayan ok rahat anlayabilse de anlatmak, anlatabiilmek ok zor .lerki satrlarmda kimi somut hususlara deinmeye alacam. Fakat unu hemen belirtmek isterim. Kimi hususlar vardr ki yazya dkldnde ok basit, sradan veya fazla anormallii olmayan bir durum gibi grnebilme alglanabilme riskine sahip. Mevcut durumda toplum veya kamuoyunda bu anlamda ierie dair yaananlar yazya aktarldnda, gerek boyutu ve anlamyla alglanmas olduka zayf grnyor. Yani ne yazk ki szn ettiim risk oran epeyce yksekEn azndan ierden byle alglanyor. rnein TECRT kavram bu durumu bu durumu ok iyi ifade ediyor. Cezaevlerinde tecrit var denildiinde, ne alglanyor, nasl alglanyor acaba? Tecrit basit kelime anlamndan ziyade bir SSTEM olarak yrtlyor. Tecrit, karanlk ve kirli bir zihniyettir ayn zamanda.Yani karanl ve kirlilii dayatyor. Salt fiziki-fiili gereinden ziyade, insanln; insanla ait tm gzelliklerin, manevi, ahlaki deerlerin, kiiye ait tm deerlerin, duygularn YOK EDLMES amac ve hedefiyle bir sistem olarak devrededir. Fiziki fiili tecrit, burada sadece kk bir paray oluturmaktadr.Tabii,esas hedef ve amacn da yine bu fiziki-fiili tecrit alan zerinden gerekletirilmeye alldn hi gz ard etmemek gerekir.Bu erevede bakldnda, basit gibi grlebilecek pratik durumlarda bile, tecrit gereinin daha gereki veya doruya yakn olarak okunabilmesi mmkn olur.Bu anlamda eyh Bedrettin nin dedii gibi; Btn, zerrede mevcuttur misali en kk bir

pratikte bile, tecridin gerei, amac, hedefi ve derinlii anlalabilir.Yine, ne kadar vahi bir sistem olduu; karanlk bir zihniyete dayand, bunun salt ierdikleri deil esasnda ve son tahlilde dardakileri hedefledii de rahatlkla anlalabilir,okunabilir erie dair yaadm, tank olduum ve yaanan kimi gerekleri, sorunlar, ksaca da olsa sizlerle paylamak istiyorum. Somut olarak sorunlara deinmeden nce, kimi nemli hususlar balklar temelinde sralamak istiyorum: Birincisi : Yasalarn kendisinden kaynaklanan sorunlardr ki, tm sorunlarn en nemli nedenlerinden biridir. Balantl olarak ilgili ynetmelikler, tzkler batakln ana damardr. Balk batan kokar misali bir durum. Dolaysyla da tmden deimesi gerektii kanlmazdr. Kimi yasalarn acilen, kimi yasalarn ise ksa vadede deiimi-dzeltilmesi zm iin bir zorunluluk arz ediyor. kincisi : Uygulamalardan kaynakl ortaya kan (karlan) sorunlardr ki, bunlar acilen mdahale gerektirecek denli ciddidir, kayg vericidir. Ayrca en karmak ve uratrabilecek bir nokta olduunu da belirtmek yerinde olur. Cezaevlerinin, sivil toplum rgtlerinin denetimine almas zm yolunda byk bir ilerlemeye yol aabilir. ncs : Mekansal sorunlar denilebilir. Cezaevlerinin,zellikle de F tiplerinin mimari yaps byk bir tehlike ve srekli sorun yaratan bir kaynaktr. Gvenlik ad altnda insanlk,kelimenin tam anlamyla gzard edilmitir, hatta p kutusuna atlmtr denilebilir. Drdncs : Yapsal, kurumsal sorunlardan kaynakl, ciddi ve ar hak ihlalleri yaanmaktadr.Bu anlamada ciddi sorunlar yaatlmakta ve derinleen bir konuma getirilerek zm yollar tmden kapatlmaktadr. Bu 69
nsan Haklar Dernei

temelde de yeni yeni sorunlara zemin hazrlanmaktadr. Keyfi uygulamalar,yaklam ve dayatmalar,ciddi hak ihlalleri, insanlk d ar ynelimler, yaptrmlar yasaldr!, yasa ve ynetmelie uygundur! damgas ile merulatrlmaktadr. Daha somut belirtmek gerekirse , a) Cezaevi iindeki kurullardan ve grev alanlarndan b) Cezaevi idaresi- (Tekirda) nfaz Hakimlii- (Tekirda) Ar ceza mahkemesi geniki Bermuda eytan genini anmsatmaktadr. Kapsama alanndan kurtulu(zm) imkansz duruma gelmi. Ya yeterli aratrma-inceleme yaplmadan karar verilmekte ya da ok bilinli hukuksuzluk dayatlmakta; onaylanmakta; gz yumulmaktave bylece ar hak ihlalleri meru grlmektedir. c) Cezaevi idaresi-Cezaevi ve Tevkif Evleri Genel Mdrl-Adalet Bakanl geniBu da kara delikleri andryor adeta zira her eyi yutan bir ilev kazanm Beincisi : Genel anlamda Cezaevlerini denetleyecek kurumlarn,mercilerin olmamas; cezaevlerinin toplumun kendisine,sivil toplum kurulularna pratik ve uygulama anlamyla TAMAMEN KAPALI TUTULMASI , toplumdan,kamuoyundan zenle gizlenmesi; balantl olarak yaanan yaatlan her trl sorun, ar hak ihlalleri, keyfi uygulamalar, basklar, hukuksuzluklar ok rahat farkl yanstlabiliyor, arptlabiliyor. yanltlabiliyor, smenalt edilebiliyor . Bu adan da cezaevleri idareleri olduka gl bir pozisyondadrlar. Balklar oaltmak mmkn.Fakat aklma ilk gelen hususlar olarak bunlar bu ekilde belirtmekle yetineceim ve somut olarak yaanan/yaatlan sorunlara ok ksa ksa deinmeye alacam: Krteye ilikin : Anadilim Krtedir. Fakat, Krte olan hibir yayn ieriye verilmediinden, anadilim ile okuyamyorum. Cezaevi idaresi, Krte olan kitap, dergi ve gazeteleri kurum gvenliini tehlikeye sokar diyerek el koymak-

tadr.Yani ieriye verilmiyor! Yeminli tercmana cretini deyip Trkeye evirisini yaptktan sonra verilebilir denilmektedir. Trkeye evrilince kurum gvenlii iin tehlike olmaktan kacakm! Her nasl oluyorsa(!) Tercmanlarn bylesi yetenekleri olabileceini dnememitim dorusuBu tutum ve uygulamay bir hakaret ve saldr olarak kabul ediyorum!.Ayn zamanda trajikomik bir vakadr. 1 Haziran 2005 tarihine kadar bu ynl bir sorun yoktu. Krte kitap, dergi ve gazeteler ieriye verilmekteydi. Fakat 1 Haziranda yrrle giren 5275 sayl Kanunun (Ceza ve Gvenliklerin Tedbiri nfaz Hakknda Kanun CK) 62inci maddesi gereke gsterilerek, Krte kitaplarma el konuldu ve her hafta postayla adma gelen Azadiya Welat gazetesi (Haftalk Krte gazetedir) tarafma verilmemektedir. (u an cezaevinde birikmi bir sr Azadiya Welat gazetesi var! Fakat vermiyorlar) Yrrle giren 5275 sayl kanunun ilgili maddede ve ilgili ynetmelikte Krteye ilikin herhangi bir yasaklama yok. Bylesi bir dzenleme veya hkm yok! Buna ramen, keyfi ve tarafl yorumlanarak Krte tehlikelidir!, sakncaldr! yargs ve zihniyetiyle hareket edildiediliyor. Bunun sonucu olarak da Krte olan hibir yayn ieriye alnmyor! Tek neden, evet tek neden Krte olmasdr. Tabii dier cezaevlerinde bylesi bir sorun yok.Yani Krte kitap, dergi ve gazeteler ieriye verilmektedir. Zira mevcut yasalarda (ve de ynetmelikte) Krteye yasaklama veya snrlama getiren bir hkm veya dzenleme yok. Tekirda nfaz Hakimliine daha sonrada Tekirda Ar Ceza Mahkemesine itiraz bavurularma byk harflerle RED cevab verildi. Ya yeterli inceleme yaplmadan, ya da bilinli (tarafl) bir ekilde karar verilmi grnyor. Bu bile bal bana ciddi bir durum,vahim bir vaka ok zel abalar sarf edilerek, anadilimde kitap, gazete, dergi okumamn engellenmesi nasl bir zihniyettir, nasl 71
nsan Haklar Dernei

bir ruh halidir(!?) Kayg verici bir durum ..ve esas tehlike arz eden de bu yaklamdr. Hibir yasada ve hibir ynetmelikte Krt halk veya Krt kelimesi tek bir sefer bile yer almamaktadr. Yoktur! Cezaevi bu ifadeyi ok rahatlkla syleyebilmektedir.Yani bundan hareketle, Krt demek, Krteden sz etmek yasaddr, sutur, demeye getirmektedir. Sze gerek yok! tam da bu durumlar iin syleniyor olsa gerek. Dergilere ilikin, a-Toplatma, yasaklama karar olmamasna ramen, Gen Bak, zgr Halk gibi dergiler Kurum gvenliini tehlikeye sokar denilerek el konulup verilmemektedir ki, bu dergiler dier cezaevlerinde ieriye verilmektedir. b-Szgeten geen, yani ieri verilen dergiler ise frndan yeni km ekmek! kriterine tabii tutuluyor. Yani iinde bulunulan ayn says deil ise eski denilerek verilmemekte. Bunun iin herhangi bir gereke de gsterilmemektedir. Sadece byle uygun gryoruz deniliyor c-Yaynland ay ierisinde cezaevine yetiebilen dergiler veriliyor verilmesine ama rutin aramada (ayda iki defa yaplyor) Tarihi gemi!, eskidir denilerek tekrar el konulmaktadr. Ayrca Milliyet gazetesinin promosyon olarak verdii Trkiye haritasna da aramada el konuldu. Bu da kurum gvenliini tehlikeye mi dryor(?) yoksa szde vatanda z be z haritaya bakma hakkna sahip deil mi(?) denilmek isteniyor, pek anlam deilim (!) Bir de, kuru boya kalem ve sulu boyaya da -ki bu kalemler kantinde satlyor- aramada el konuldu! Ancak ve ancak atlyede kullanabilirsin deniliyor ki, szde atlye olsa da pratikte kelimenin tam anlamyla atlye yok, yani karlmyoruz, bu da ayr bir sorun.) Kuru boya kalemlerini ve sulu boyay da yasalara dayandrarak odada bulunduramadklarn ileri sryor idare. Oysa

sz konusu ilgili yasada, yal resim almalar vb. iin gerekli olan yal boya, tiner gibi malzemelerin odada bulundurulmayaca belirtilmekte-kastedilmektedir. Kuru boya kalemleri veya sulu boyann kastedilmei ok aktr. Fakat ok keyfi yorumlanarak hareket edilmektedir. Ziyarete likin Normalde ayda drt, haftada bir kere olmak zere ziyaret hakk, mevcut yasalarda dzenlenmi, aka ifade edilmitir. Fakat cezaevi idaresi kendi keyfi ve rahatl iin, ynetmelii de gereke gstererek, ayda bir haftalk kapal ziyaret hakkn gasp etmektedir. Ne yazk ki, bu hak gaspna, hukuksuzlua Tekirda nfaz Hakimlii ve Tekirda Ar Ceza Mahkemesi, onay vermi bulunmaktadr! Yani hukuksuzlua alenen ortak olmulardr. Yani mevcut durumda, kapal ziyarette grebilecek durumda olanlar, ayn drdnc (yani son haftasnda) H BR EKLDE GRME YAPAMAMAKTADIR! Yani drdnc haftada kapal ziyaret hakk tamamen gasp edilmi bulunuyor. Oysa mevcut yasada byle bir dzenleme kesinlikle yoktur. Burada hem ieridekinin hem de dardakinin hakk gasp edilmektedir. Ve ayrca, pratikte ciddi karklklara, sorunlara, maduriyetlere yol amaktadr. Suya likin a-Scak su Hi verilmiyor demek doruya yakn bir belirleme olur. ki yldr bu cezaevindeyim ve scak su srekli bir sorundur. Zaman zaman SZDE verilmektedir! Ama pratik-gerek anlamda scak su verilmemektedir! Yani, su gelecek anonsu yaplyor, ancak pratikte verilmemektedir ki, bu sorun istenirse kolay zmlenebilir. Ama zaten bilerek-bilinli bir sorun durumuna getirildiinden, zm yok denilmektedir. b-Souk su bile bazen drt ay boyunca kesintiye uratlmaktadr. Bazen haftalarca hi gelmemektedir. (Gnde bir iki defa 5-10 dakika ok az verilmesi hari!) 73
nsan Haklar Dernei

Mevcut durumda, hem scak ve hem de souk suyun verilmemesi nedeniyle ok ciddi bir sorun vardr ve kayg verici tehlikeli bir aamaya gelmitir. Zira su olmaynca temizlik yaplamamakta, temizlik olmaynca da salk ve yaamn tm-ciddi bir tehlike altndadr! Bouna su hayattr denilmemi zaten ki, cezaevi gibi kapal ve beton bir mekanda suyun olmamas durumu ok daha arlatrmaktadr! Mektuplara ilikin; Mektuplar, adresine ulatrlmamaktadr. Kimi dnemlerde neredeyse mektuplarn tm adreslerine ulatrlmamaktadr. Daha vahimi, mektuplar kelimenin tam anlamyla, faili mehule uratlmaktadr. Yani herhangi bir ilem yaplmamakta ve direkt imha edilmektedir. Cezaevi idaresi bunu kabul etmese de, mektuplarnz gnderiyoruz, gelenleri de size veriyoruz diye ileri srse de, gerein byle olmad aka anlalmaktadr!... Ayrca, ayn odada beraber kaldmz, 24 saati beraber geirdiimiz arkadamzla fotoraf ektirilmemekte. Ancak ve ancak tek bana ekebilirsin denilmektedir. Yine bir odadan baka bir odaya geildiinde, yani oda deiimi yapldnda, ismine kaytl bulunan herhangi bir eyay (televizyon, radyo, semaver, buzdolab, saz, kapkacak gibi) arkadann adna devredilmesine hibir ekilde izin verilmemektedir. Bu bir dayanma olur, insani dayanma yasaktr! Nasl bir (gerisi okunmuyor st izilmi) Ortak kullanma ilikin Ortak kullanm alanlarna da szde karlmaktayz! Ancak gereklikte ise, karlmyoruz demek doru olacaktr. nk ayda en fazla defa ki her defasnda en fazla bir saatle snrl klabilir denilmektedir. Tabii ki, bu ekliyle bile uygulanmamaktadr. Bazen iki ay boyunca hi karmamaktadrlar. Oysa her hafta en az be (5) ortak kullanm alanlarndan faydalandrlma olanak ve imkanlar fazlasyla vardr!

Srgn ok keyfi ve hibir gereke yokken, gsterilmeden arkadalarm srgne gnderildi. Odamda beraber kaldm arkadam, bir sabah erkenden ok kalabalk bir gardiyan grubunca oda deiiklii var denilerek gtrld. ok sonra rendik ki, bu ekilde yedi arkadamz baka cezaevlerine srgn edilmi!..... Bu belirtiklerim sreklilik kazanm balca sorunlardr. Ki bu listeyi oaltmak mmkn ve ayrca, her an, her gn farkl farkl sorunlar yaanmakta, dayatlmaktadr. Sorunlar srekli yeni bir sorun douruyor. Ayrca dier nemli bir husus ise, 1 Haziranda yrrle giren CK ile birlikte, cezaevlerinde 19 Aralk srecinin bir devam, tamamlayc son hamlesi diyebileceimiz yeni bir sre balad demek doru olur. Bu yasalar ile, hem daha nceki tm insanlk d uygulama, bask, dayatma ve katliamlar yasal klfa kavuturuldu ve bylece bir nevi akland!, hem de bundan sonras iin her trl insanlk d bask, uygulama ve yaptrmlarn yolu yasal olarak sonuna kadar ald ki, bu anlamda, u an cezaevlerinde ok tehlikeli bir durum yaratlm bulunmaktadr. u an yrrlkte olan, CK ile yasal olarak hkml ve tutuklulara yle haykrmaktadrlar; nsani kimliini, insanlna dair her eyini, tm deerlerini UNUT, NKAR et! radeni dnceni, duygularn ldr. Bunun dnda, her ey aleyhinde, sana dnecek! Gerek ve somut anlamda dayatlan budur. Yaatlmak istenen budur. Ama ve hedefin ok kirli bir zihniyete dayand aktr. Bu noktada ok ey sylenebilir. Fakat burada deinmeyeceim, sadece kimi olup biten pratik hususlara deinmek, aktarmak istiyorum: Krt sorunu Trkiyenin en temel ve baat sorunudur. Krt sorunun bar ve demokratik temelde zm iin, Adalet Bakanlna yazdm duyarl yaklalmas ierikli dilekeme, cezaevi idaresi disiplin soruturmas am ve ceza vermitir. Yine bu temelde iki hafta boyunca telefon ve ziyaret hakkm kullanmayacam be75
nsan Haklar Dernei

lirtir dilekemi Adalet Bakanlna gndermeme de disiplin cezas verilmitir. Ayn temelde, ortak kullanm alanlarna kmayacam belirten dilekemi Adalet Bakanlna gndermeme de ayrca disiplin cezas verildi. Sz konusu cezalarda u ekildedir; -Bir Ay mektup, telgraf ve faks alp-gndermekten men, ki Ay boyunca ortak kullanm alanlarndan yoksun brakma, -ki Ay telefon etmekten, mektup, faks telgraf alp gndermekten men cezalar ayr ayr verildi Bunlarn dnda da, cezaevi idaresinin antidemokratik, keyfi, insanlk d uygulama, baskn ve yaptrmlar szl ve yazl olarak idareye defalarca bildirmemize ramen zmsz braklmas (hatta sorunlarn hem devam etmesi ve hem de daha da arlatrlmas) sonucu keyfi uygulamalara son, basklar bizleri yldramaz! diye slogan atmama da, ay ak ve kapal ziyaretten men cezas verildi. Toplam olarak on iki ay (bir yl) ak ziyaretten men, ay kapal ziyaretten men; ay mektup, telgraf ve faks alp-gndermekten men; iki ay telefon etmekten cezalar verildi. (imdilik bunlar ki, artarak devam edecei de kesin! nk insanlkta srar edeceim!) Bu cezalar sadece bana deil, yz akn kiiye verildi. nemli grdm kimi hususlar, ksa temelde de olsa, bir insan olarak, zgr bir yurtta sorumluluu ve bilinciyle bir tutuklu olarak sizlerle paylamay gerekli grdm. nsana dair almalarnzdan, cezaevlerine ynelik duyarllnzdan dolay sizleri takdir ediyor, kutluyor ve baarlar diliyorum. nsanlk kazanacak iar, inanc ve tutkusuyla selam ve sayglarm sunuyorum M. Nuri Tan 8 Kasm 2005 2 Nolu F Tipi Cezaevi C-82 /TEKRDA
nsan Haklar Dernei Mektup Komisyonuna (Ahmet Kaya) 12 Eyll 1980 Askeri darbenin btn ikence metotlarn yaayan biri olarak; elektrik verme, araba lastiinin iine koyma, cinsel organa ve vcudunun eitli yerlerine elektrik verme, vcuduna sigara sndrme, koltuklarnn altna halanm scak yumurta koyma, falakaya yatrma, falaka sonucu ayaklarnn ileri insin deye srtna binme, avu avu tuz yedirme, a ve susuz brakma, tuvalete karmama bekletme, ayakta tutma ve psikolojik ikencenin her eidini saymak mmkn. 12 Eyll sreci iinde kaldm her cezaevinde metotlar farkl olsa bile ar ikenceler grdm ve tm hzyla devam ediyordu. Hatta hi unutmam kaldm Erzurum sk ynetim Askeri Cezaevinde ikenceler btn hzyla devam ederken, Cezaevi Mdr Yarbay Remzi PEKOLU darp izleri kalmasn ve mahkemelerde kant olmasn diye KUM torbalar ile i organlarmzn olduu blgelere vuruyordu, En fazla yl yaarsnz diye gerine gerine sylyordu. Bir keresinde de btn devrimci tutsaklara zorla, onlarca askerle yere yatrlarak bir seferinde her birimize 30-40 tane ine vurdular. Uzun sre inelerin vurulduu yerler apse yapt ve yaralar olutu. Tahminen bu ineler kobay olarak zerimizde denendi. Olaan koullara setiimiz dnemde de en ar ikencelerden bir tanesini de; 1989 ylnda Eskiehir zel Tip Cezaevinde ortaya kan tnel olayndan dolay cezaevleri komple boaltlarak alk grevinin 38. gnnde Eskiehirden Aydn cezaevine sevk edilirken, Egenin Haziran scaklarnn ateten gmlek olduu ve kapal ringler iinde iinde hibir salk tedbiri alnmadan nefes nefese kaldmz, bayldmz, yerlere dtmz, 77
nsan Haklar Dernei

hastalandmz, (zaten yola karlta hepimiz hasta ve tm direncimiz dm durumdaydk) o inanlmaz vaheti hi unutmam. Gneten yanan ring demirleri adeta cehennem atei gibi bedenlerimizi sarmalyordu. Sauna gibi ringlerin iini buhar kaplyordu. 8 saatlik yolu 20 saatte ancak gidebildik. Ama, gnein altnda, demir ringler iinde bizleri bekletip direncimizi daha da krmak, teslim almak ve ldrmekti. Bir daha dnmek istemediim o vahet ve sevk ikencesi esnasnda iki devrimci arkadamz, Mehmet etinkaya, H. Hsn Erolu, ikence, susuzluk ve havaszlktan dolay hayatlarn kaybettiler. dam cezas alp on iki yl yattktan sonra 19 Mays 1992 tarihinde Aydn Cezaevinden tahliye oldum. On yl darda kaldktan sonra 2 Aralk 2002 tarihinde bir yama olayndan dolay yakalanarak mraniye Cezaevinde bir yla yakn kaldm. Be yl ceza aldktan sonra nebolu Cezaevine sevk edildim. ki yla yakn da orada kaldm. 30 Eyll 2005 tarihinde ise Erzurum E Tipi Cezaevine sevk edildim. yl bu cezaevinde kaldm, grdm, yaadm ve yazdm. Bu arada hemen belirtmek istiyorum, bir yldan beridir aradan yirmi be yl gemesine ramen aldm siyasi idam cezasnn geri alnan infazn yatyorum. F Tipi Cezaevinde kaldm iin u anda bir yorumda bulunmak istemiyorum. Ancak gemite yaadklarmdan ve hakim dnceyi bildiimden ayyuka kan isyanlarn, lmlerin, sakat kalmalarn, operasyonlarn ne denli kahredici bir durum olduunu anlyorum. Tek kelime ile lm hcreleri, ses geirmeyen duvarlar, kaplar, metrelerce ykseklikte tel rgl duvarlar, tecrit, izolasyon, sosyal yaamdan koparlmak istenen bir kiilik ve teslim alma intikam. Bu cezaevleri deiik ve alfabetik sralamaya gre isimler alsa bile ve ad ne olursa olsun, o koullar yaamayan ne bilebilir, ne anlayabilir, ne anlatabiilir ve ne de sesini duyurabilir. Hele

siyasi sisteme karysanz ve egemenler tarafnda terrist damgas yemiseniz, kendinizi anlatmanz olduka zor. Hibir talebiniz hakl gsterilmez. Aileleriniz ve devrimci kamuoyu dnda ne kimse sizi duyabilir, ne sesinize ses verebilir ve ne de oralarda olup bitenden haberdar olur. Eer gerekten kamuoyunda bir ses, bir reaksiyon ve duyarlk olmu olsayd 19 Aralk 2000 tarihinde cezaevlerine ynelik bir lm operasyonu olmaz, 32 devrimci lmez, anlarca devrimci insan yaralanmazd Ancak kaldm bu cezaevinde de ortak zellikler hep ayn uygulama, tecrit, izolasyon, sosyal yaamla balarmz koparma, psikolojik deformasyon ve hibir sosyal etkinlikte bulunmamay sayabiliriz. Sistem bu uygulamalar kendi yurttalarna reva grerek, ikinci bir ceza olarak adm adm uygulamada bir saknca grmyor. Ayn cezaevlerinde, ayn bloklarda, sal sollu, yan yana kalan insanlar gibi bask, ikence vb uygulamalar yok ama, tecrit ve kendileri ile ba baa kalma btn hzyla devam ediyor. Bilgisayar, satran, voleybol, tiyatro gibi sanatsal- sosyal aktiviteleri insanlarn yaamna sokmak, salkl dnmelerini salamak gibi durumlardan zellikle kanlyor. Israrla hep birbirlerinden uzak tutulmaya allyor. Odalar genellikle 15-20 metre kare, alt kii kalyor. Duruma gre 2-3 kii de kalabiliyor. Havalandrma 15 metre kare tam bir mezarlk. Gkyzn tel rgl yksek duvarlardan ancak izleyebiliyoruz. Eer bir odada alt kii kalyorsanz hepinizin ayn anda havalandrmaya kmanz, komanz, spor yapmanz mmkn deildir. nk alt kiinin bir arada ve yan yana volta atmalar, voleybol oynamalarnn hibir koulu yoktur. Tecrit, izolasyon, stres, psikolojik sorunlar insanlar yle bir noktaya vardryor ki, uraacak ve zaman deerlendirilecek bir sosyal etkinlik olmaynca beraber kalan ve ayn oday 79
nsan Haklar Dernei

paylaan insanlar birbirilerine patlayabiliyor, sorun olabiliyor, kendine veya arkadalarna zarar verebiliyor. Cezaevlerinde sosyal aktivite hemen hemen hi yok denebilir. zolasyon ve tecrit yle boyutludur ki, bir ekilde karlatnz bir arkadanz ve tandnz ile konuamaz, hal hatr soramaz, odann kapsna gidip naslsn diyemez, bir ihtiyacnz var m diye soramazsnz, Tek kelime ile darda nasl baz blgelerde yasaktr, girilmez, tehlikelidir, elektrik arpar deniliyorsa, ierde de konumayn, yasaktr en ok karlan bir ifadedir. Odamza aldmz bir gazeteyi baka bir odada bulunan, imkan olsun olmasn birileri ile paylap okuyamazsnz. Bulunduunuz blokta veya odalarda sanzda solunuzda bulunan insanlarla gazete takas yapp fazladan bir gazete okuyann ne gibi bir sakncas olabilir? Ama yasaktr. Keza kitap, dergi vb. olmas gereken bilgi edinme materyallerini de alp okuyamazsnz. Kitap, dergi, gazete okumak isteyip de alma imkan olmayan birisi ne yapacak? Hakim anlaya gre okumasn, nk koular aras alveri yasaktr. Cezaevi ktphanesinde olan kitaplar alp okusun, okumak istediiniz kitap ktphanede yok ama, bulunduunuz blokta, baka blokta veya odada var, alp okuyamazsnz. Arkadanz veya tandnz birinin ekonomik durumu iyi deil ama, hesabna para aktarmak yada kantinden ihtiyalarn karlamak istersiniz, Yasak! Neden? Talimat veya genelge yle diyor. Dnebiliyor musunuz? Genelge veya talimat sigaranz bitmise baka bir oda veya arkadanzdan sigara isteyemezsiniz. Dnce veya basn suunun miat olduu 21. yzylda zgr Gndem gibi bir gazete yasak karar kar diye saatlerce bekledikten sonra, eer akam saat 20.30a kadar gelmezse o zaman ieri veriliyor. Bazen yasakland diye verilmiyor, bazen de bir gn sonra toplatld diye gelip alyorlar. Bu mantk ile dnya karsna kacaksnz, ABye gireceksiniz ve AB de size buyurun gelin

diyecek yle mi? Kendi yasalarnz, kanunlarnz, hukukunuzu dzeltin, demokrasi, insan haklar, kimlikleri ve dier sorunlar iinize sindirin, Avrupallar gibi dnn dediklerinde veryansn ediliyor, imize karyorlar diye figanlar kopuyor. Bu birlie girecekseniz, onlarn kriterlerine ve hukukuna uymak ve yerine getirmek zorundasnz. Yok biz gireceiz de, baz hassasiyetlerimiz var onlara dokunmayn ve deitirilmesini istemiyoruz gibi bir dnce hibir yerde barnamaz ve kabul edilemez. Bakn ran birok eyin yan sra Bat Klasik Mziinin dinlenmesini, yaynlanmasn yasaklyor, Trkiye ise dncesini aklayan, yaynlayan, insanlar tutukluyor, davalar ayor, lin giriimlerinde bulunuyor ve vatan haini ilan ediyor. Birisi Cumhuriyet, demokrasi ve ok partili sistem ile ynetiliyor, dieri ise Otoriter, dinsel, tek parti ve antidemokratik uygulamalarla ynetiliyor. Bu boyutta ranlamaya doru gitmiyor muyuz? Demokrasi erdemlilik, dnceleri aklamak ise demokrasinin klcal damarlardr. Olmaldr. Gzlemim ve grebildiim kadar ile cezaevlerinde bulunan adli mahkumlarn byk ounluu gen, eitimsiz ve ekonomik nedenlerle su ilemi insanlar. Bir ounun ne bir geliri var, ne de gelen gideni, ne de gelecekten bir beklentisi ve ne de seslerini duyurabilecekleri bir organ var. Darda arlaarak devam eden ve sua iten nedenler ierde de ayn ekilde devam ediyor. Kendilerine zarar verebilecek kadar acmaszlklar ne ile aklanabilir? retim insanlarn younlamasn, dnmesini, verimli olmasn, evreye ve insanlara zarar vermemesini salayan bir sosyalitedir. Dikkat edilirse retmeyen, oalamayan, dnemeyen toplumlar hep sorunlu ve atmal toplumlardr. Cezaevlerindeki insanlar da mutlaka retim srecine ve sosyal yaama katmak gerekiyor. 81
nsan Haklar Dernei

Devlet yetkilileri ve kurumlar, cezaevlerinde en ok rehabilitasyon ile insan rehabilite etmekten sz ederler. Su ileyen insanlar sosyal programlarla yeniden topluma kazandracaz, kazandrmamz gerekir diye sylenir dururlar. Ama ne ile, nasl? Bu programlarn esas uygulayclar onlar olmalarna ramen, kaldm hibir cezaevinde ne sosyoloji, ne sosyal hizmetler uzman, ne doktor ve ne de mahkumlar rahatlatacak baka bir sosyal uzman. Ekonomik sorunlar, ailevi skntlar, sosyal travmalar, stres, bunalm, bir sigara paras bulamama, dlanmlk, topluma entegre olamama durumu ile cezaevlerinde ciddi sorunlar yaanyor. Ayn ortam paylatklar arkadalarna ve hatta kendilerine zarar vermekten bir an olsun ekinmeyen insanlar... hatta zaman zaman, bu tr ar tahribatlar cezaevleri personelinde bile grlebiliyor. Rehabilitasyon tbbi, psikolojik, pedagojik, sosyolojik ve sosyal bir programdr. Gerek birebir, gerekse topluca uygulanmas gereken bir terapidir. Belki mahkumlarn bir ou bunlar bilmiyor ama, ciddi bir tedavi ve rahatlama bilimidir. Bu tedavi yntemleri olmad iin, mahkumlarn yneldii tek yol ilatr. Cezaevlerinde tketildii kadar baka bir yerde ila tketildiini sanmyorum. Byle sosyal, kltrel, eitsel ve rehabilitasyon programlar olmaynca, insanlar, gerek kendilerini buralara srkleyen koullara, gerek birebir ahslara, gerek yasa tanmazla ve hatta ailelerine kar daha da bilenerek, katlaarak ve sosyal ilikilerden uzaklaarak kyorlar. Sair zamanlarda devlet katnda baz uzmanlar ve mahkum psikolojisini bilen yetkililer gelir, mahkumlar bir salona toplanr konferans yapar yada bir nutuk atar giderler. En okta dini bilgiler verirler. Ama hibir bu bilmi uzmanlar grubu mahkumu dinlemez, soru sormaz, onlar buralara srkleyen koullar sorgulama gerei duymazlar. Bu insanlar yle veya byle su ile-

miler, ama nedenleri zerinde hi durulmaz, hep sonu zerinde durulur ve yorumlar yaplr. Bilimsel sosyolojik ve genetik olarak hi kimse doutan sulu domaz ve su ilemek iin dnyaya gelmez. Tamamen sosyal koullar, cevre, yoksulluk, eitimsizlik, paralanm aileler, adil olmayan gelir dalm ve daha bir ok nedenler saylabiliriz. Trkiyede gelir dalm, paylam, frsat eitlii, salk, eitim gibi konularda byk bir adaletsizlik yaanyor, sulu ve su olgusunu didikleyen bu parametrelerdir Sistem ve sistemin oto kontroln ellerinde tutanlar, basn, medya ve baz evreler, btn sosyal, siyasal, ekolojik ve benzeri konularda hep sonu zerinde yorum yapar ve sulu ararlar. Elbette baz olaylar (sular) vardr ki, anlamak, onaylamak, tepkisiz kalmak ve insani dnmek mmkn deildir. rnein; retmen Serpil Yeilyurta tecavz edip ldrmek, annesi Hanm Yeilyurtu onlarca yerinden bak darbeleri ile yaralamak, kk ocuklara tecavz edip ldrmek ve tre (namus) cinayetlerini anlamak, normal karlamak ve unutmak, hibir ekilde insani deildir. Tek kelime ile bu olaylar iren, vahet ve addr. Peki burada sistemin, kurumlarn, gvenliin, siyasal erkin hi mi suu ve kabahati yoktur? Ekonomik ve sosyal sorunlar suun esas nedenidir. Peki dier taraftan bu tr hasta, akl almaz psikopat unsurlar su iledikten sonra cezaevlerine atp (oralarda da insanlarn canna musallat oluyorlar) cezalar bittikten sonra tekrar toplumun iine salp gidin rahat rahat su ileyin ne ile aklanabilir? Adli mahkumlar, su zerinde zel olarak durularak, ciddi sosyal ilikiler ve btn bunlarn sentezini yaplarak, bir yapya kazandrlarak, ailelerine ve yaama teslim edilmelidirler. Tabii bir de iin dier bir boyutu vardr. Sosyal ve rehabilitasyon programlar ile birlikte bu insanlar meslek 83
nsan Haklar Dernei

edindirme kurslar ile meslek sahibi yapmak, istihdam etmek, kamu kurumlarna, zel sektre yerletirmek, i kurmalar iin kredi salamak, aileleri ile diyalog kurmak, bo brakmamak ve topluma entegre etmek. Bylesi sosyal, ekonomik, psikolojik ve rehabilitasyon programlar ile bu insanlarn byk ounluu topluma ve ailelerine kazandrlabilir. Suu nlemenin tek yolu sosyal devlet olmak, toplumun yaamna sosyal ve kltrel programlar sunmak ve bilgi toplumu yaratmaktan geer. Sk sk amasz karlan aflar da ancak byle sosyal, ekonomik programlar dahilinde anlaml olabilir ve amacna ulaabilir. Suun bir ok tanm ve boyutu vardr; esas neden ekonomik ve eitim boyutudur. Eitim, bilgi, kltr, sanat en byk af ve ilatr. nsanlar hayvanlardan ayrt eden ey; dnmeleri, anlamalar, zeletiri yapmalar, remeleri ve sosyal bir varlk olmalardr. Cezaevlerinde etkileyici sosyo ekonomik, sosyo kltrel ve rehabilitasyon programlar olmad iin, ne mahkumlarla cezaevleri ynetimi arasnda, ne de Bakanlk kurumlar arasnda sosyal ve ileriye ynelik bir iliki kurulamyor. Dolaysyla karlkl, sosyal, insani ilikiler gelitirici, personel ile slup ve kullanlan dilden tutun bir ok alana; ilikilere zarar veren, tahribatlar yaratan ve itici yaklamlar yaanyor. nk yirmi drt saat zaman kavram olmakszn mahkum ile personel iliki iin ister istemez bu da iletiim ve ilikilerde sorun yaratyor. Dolaysyla personelle mahkumu genelletirip ayn slupta yant vermelerine neden oluyor. Bu sorunlarn almas ve sosyal bir diyalogun kurulabilmesi iin, kamu grevi yapan cezaevi personelinin de meslek ii eitim ve donanma ihtiyac vardr. Verilen btn eitim biimleri mutlaka yerlerini bulmal, amacna ulamal ve bir anlam kazanmaldr ki, sosyal toplum olmann yolunda admlar atlsn. Sadece lise diplomas ve baka OKUNMUYOR bir personel iin yetmiyor. Meslek ii eitim alm ve mahkum psikolojisini anlayan, uygula-

yan ve zm reten yapda insanlara ihtiya vardr. nfaz koruma memurlarnn grevleri sadece kaplar a, kapat, saym al ve yemek vermek olmamaldr. Sosyal, dzeyli, insani ve eitimli olmaldr. nfaz koruma memurlarnn, mahkumlarla ilikilerini geren etkenlerden bir tanesi de, ekonomik sorunlardr. Bu sorun bariz bir ekilde ve mahkumlar cephesinde daha iyi grlyor. Cezaevleri personeli iinde ideolojik yaklam, hemericilik, dinsel vb. nedenlerle hareket edenlerin devletten ok devleti giriim says da az deildir. Bu da sorunlarn baka bir denklemini oluturuyor. Aslnda kamu grevi yapan her personel iin, grevleri ile dncelerini kartrmamalar gerekir denilir, ama hi kimse buna uygun yaklam gstermez. Aslnda bu yaklam ve dnceler birebir personelin iliki ve zgn durumlarndan deil personel alrken ve eitirken, ideolojik yaklam, demokrasiyi iine sindirmeme, insan haklarn kullanmama, yurttalar arasnda ayrm yapma, partizanl ne karma, bireyi merkeze koymama gibi sistemin znden kaynaklanmaktadr. Sistem ve kurumlar antidemokratik uygulamalardan arnmad, kurumlar demokratiklemedii, bir kltr ve bilgi toplumu yaratlmad iin, cezaevleri adeta iman gc ile ynetiliyor. Eer yasalar, ynetmelikler, hukuk, adalet ve uygulamalar ksmen de olsa yazld gibi uygulanabilirse birok sorun alabilir. Ancak, Trkiyede kat zerinde yazlanlar ile uygulamalar hep farkldr. Byle olunca hak ihlalleri, keyfi davranlar artar, sorumlular bulunmaz, aclar yaanr, feryat figan ayyuka kmaya balar, ama kimse kan sesi duymak istemez. Bu boyutu ile cezaevleri birer kurum olarak kabul edilebilir, ama hibir zaman kurumlamamlar. Zaten sorunlar da bundan kaynaklanyor. Kurumlamayan cezaevleri (demokratiklemeyen) toplum vicdannda hep giz, ikence yaplan yerler, hak ihlalleri, kurun, 85
nsan Haklar Dernei

kalas, demir ubuklarla insan ldrlen yerler olarak anlyor. Sonu olarak, tecritlerle, izolasyonlarla, hak ihlalleri ile, yasaklarla, antidemokratik uygulamalarla, bizi ynetenlerin biliriz ve bir ey gerekiyorsa onu da biz yaparz mantalitesi ile bir yere varlamaz ve mutlaka bu anlay deimelidir. Cezaevinde sosyal koullarn iyiletirilmesi ve insaniletirilmesi, bu kurumlara bir boyut kazandrlmas an ve 21. yzyln olmazsa olmazdr. Artk dardan birilerinin her seferinde gelip cezaevlerinde denetim yapmas, ikence, kt muamele raporlar hazrlamas ve bu lkenin ikence muamelesi ile anlmasna son verilmelidir. Her eyden nce yllardan beri yaplan bu uygulamalar Trkiye halknn gururunu ve onurunu incitmektedir. Bu lke halk iin bir takm demokratik dzenlemeler yaplr ve yaama geirilirken, bu, hep dardaki dayatmalar, basklar ve zor durumda kalmalarn sonucu deil, lke halkna, insanna, deerlerine, mcadelesine yakt, hakk olduu iin yaplmaldr. Bu sistemin kendi i hukuku ve evrimi ile toplumun ihtiyalarn, taleplerini, demokratik haklarn ve sivil toplum kurumlarn nermelerini gerekletirecek bir eyler yok mudur? Yok efendim 301. madde yaplrken , Avrupa Birlii (AB) hi itiraz etmedi sylemi ve dncesi, Trkiye halklarna, insanna, deerlerine, yaam tarzna ve corafyaya ciddi ve kabul edilmez bir hakarettir. Uyum yasalar, demokratikleme, hukuk devleti, insan haklar yolunda bir takm admlar atlrken, bunu ABD, AB ve Batl baz glerin evet ya da hayr demesine gre mi yapmak gerekiyor? Peki nerede kald Trkiyenin bamszl, hukuk devleti esprisi? Trkiyenin yeniden yapland AB srecinde 301. vb. maddeler, demokrasi, insan haklar, insanca yaama hukuk, devlet, adalet gibi

konularda demokratik partiler, insan haklar rgtleri, kadn rgtleri grlerini hkmete bildirdiler, hangisi dikkate alnd, hatta bu haklarn yasalara gemesi iin sokaklara kan demokratik rgtlenmeler dvldler, ikence grdler, coplandlar, cezaevlerine tkldlar. Demokratik hakkn kullanan Eitim Senin Ankarada coplanmas ve onlarca retmenin yaralanmas ne ile aklanabilir? Demokratik kamuoyunun ve kitle rgtlerinin hak arama ve dncelerini aklamasnn karl, toplumu terrize etmek, susturmak, kafa gz krmak ve antidemokratik - militarist diren ile karlamak oluyor. Neden ABD, ABnin syledikleri bu kadar nemseniyor ve bir gecede apar topar meclisten karlyor da, kendi halkmzn, demokratik kamuoyunun, sivil toplum rgtlerinin ve Krt halknn kimlik mcadelesi hep bastrma, yok sayma ve ezme yoluna gidiliyor? Hep gl devletlerin empoze ettikleri ve karlarna denk den eyler iin mi oturup kalkmak gerekiyor? Kurtulu savan ve Trkiyenin bamszln bu emperyalist haydutlar m kazandlar, Trkiye yurtsever ve fedakar halklar m? Tekrar zellikle altn izmek istiyorum; ABD, AB ve bakalar bir ey dayatmadan, empoze etmeden, mecbur brakmadan, halkmza, deerlerimize, insanlarmza, dokumuza yakan, uyan, ilerici, ve demokratik ne varsa yapalm, yerine getirelim, halkmzla bark olalm ve bazlar da bizden bir eyler alsn, uygulasn. Doann toplumsal deiim ve dnm yasalar ve uluslararas hukuk gerei lkelerin birbirlerine nerecei, alaca, verecei ve uyulmas gereken bir ok eyler vardr ama deiim ve dnmn motoru kendi halkmz, kamuoyumuz, demokrasi glerimiz, aydnlarmz ve dnce gcmz olsun ki; anlaml, byk ve kalc olsun. Bunun iin sosyal yaamn her alannda azami, insani demokratik koullar ne ise OKUNMUYOR 21. yzyl insanlara ve insanla ne vaat ediyorsa, bu lkede de dnce, inan, dil, kltr, kimlik, renk, rk, cinsiyet ayrm yap87
nsan Haklar Dernei

makszn yerine getirilmeli ve yerletirilmelidir. Bu paralelde cezaevlerinde de tecrit, izolasyon, antidemokratik uygulamalar sonucu insanlar ikinci bir OKUNMUYOR ve kendilerini yaltlm olarak grmesinler. nk arln bedelini sadece ierde mahkumlar ekmiyorlar, kar, k, yamur, souk demeden pelerinde koan aileleri de ayn sknt ve ay ekiyorlar. Zaten kahredici olan durum da budur. F tiplerinde len ve halen lm orular sonucu lme yatan, sakat kalan, bilin kaybna urayan insanlar da bu lkenin yurttalar deiller mi? Aileleri vergi vermiyorlar m, babalar, kardeleri, aabeyleri askere gitmiyorlar m, atalar Kurtulu savana katlmadlar m? Cezaevlerinde insanca yaamak ve bir takm demokratik haklar istemek iin mutlaka lmek mi gerekiyor? Neden lm, iddeti, kan ve antidemokratik uygulamalar bu kadar seviyoruz? Bu lkede yaayan herkesin yurttalarna kar olan grevlerinden bir tanesi de, kimsenin dnce, dil, kimlik, renk, rk, ve cinsiyetine baklmakszn yaama ve salna kar sorumluluk bilinci tamak deil midir? Keza sorun sadece F tiplerinde yatan tutsaklarla snrl deildir. Ayn zamanda bu insanlarn aileleri, arkadalar, eleri, ocuklar ve insani dnen binlerce insan ac ekiyor. F tipleri de iinde olmak zere btn cezaevleri insanlarn lme terk edilmedii, tecrit ve izolasyonun olmad kurumlar haline getirilmelidir. Sosyal hukuk devleti iddiasnda olan, demokrasiyi yaamn olmazsa olmaz bir paras kabul eden bir devlet, hibir eyi yurttalarna reva grmemelidir. Hele bu yurttalar btn zgrlk ve haklardan yoksunlarsa, cezaevlerini bir bilgisayar a ile donatmak, an insanlarn gelitirmek, insanlarn bilgi a dncesi ile dnmelerini salamak, ok mu zor ve yerine getirilmeyen istemler olur? Bilgi, bilim, dnce ve hukuk devleti normlarndan hibir zaman zarar gelmez, tam tersinden korkmak gerekir.

Cezaevlerinde sosyal, kltrel, eitsel, mesleki i imkanlar yaratlsn ve umulsun ki insanlar su ilemek iin bilerek dar kmasnlar. Su ileyen mutlaka bedelini demeli ve demeleri de gerekiyor. Ancak sosyal bir varlk olmadan karlmamal, itilmemeli ve insan olarak grlmelidirler. Sadece ynetmelik, genelge, talimat, ve zapturapt altna almakla insanlarn ynetilmedii ve baarnn elde edilemeyecei bilinmelidir. Sosyal, demokratik, eitsel ve insani metotlar her zaman esas alnmaldr. Su olgusu sadece bir sonutur, insanlar o duruma getiren nedenler zerinde durmak ve bakmak daha isabetli ve doru olur. Su artn, ona neden olan olaylar ve bir btn olarak devletin bu konudaki sosyal politikalarn ciddi bir biimde gzden geirmek ve bu sorunlara somut projeler retmek gerekiyor. nk ilenen sularn arlkl olarak ekonomik kaynakl sular olduu aktr. Her eyi devlet bilir, bir ey verilecekse devlet verir mant kesin bir ekilde terk edilmelidir. Bireyi esas almayan, onun dnce ve sosyal haklarn nemsemeyen bir devlet, sosyal hukuk devleti olamaz. Sosyal hukuk devleti yurttan hizmetinde olan devlettir. Devlet sahip olduu ve elinde olan imkanlarla kendini koruyabilir ve savunabilir, ama yurttan kendini koruyacak ve savunacak bir arac yoktur. Toplumu ve sosyal yaam ilgilendiren, yasalar ve uygulamalar oluturulurken, birey ve onlar temsil eden sivil toplum kurumlar mutlaka nemsenmelidir. Toplumun esas gvdesini oluturan bu kesimleri demokratik srece katlmaz, katk ve dnceleri alnmazsa, bugn yaadmz sreteki gibi gerilimli, atmal ve kaotik bir toplum profilinden kurtulamayz. En ok referans alnan ve demokrasinin beii kabul edilen Avrupay Avrupa yapan, katlmc, demokratik, oulcu, insan haklarn nemseyen sretir. Bugn AB srecinde Trkiyeye dayatlan ve Trkiyenin de kabullenmede ve iselletirmede zorland budur. Her eyi iinde barndran ve bir yaam biimi kabul edilen de89
nsan Haklar Dernei

mokrasiyi yaamak, eletirmek, toplumun her kesimine yaymak ve iselletirmek ok zordur. nk bir avu aznln ve sistemden nemalanan brokratik, militarist glerin iine gelmiyor. Bu birliin yesi olmak istiyorsanz statkoculuktan ve eril alkanlklardan vazgemeniz gerekiyor. Anti demokratik uygulamalarn bir tanesini de 2005 ylnda cezaevlerine ynelik karlan Tutuklu ve hkml el kitab ile aklamak sanrm yanl olmayacaktr. Kitapk keke btn cezaevlerine ynelik bir anket yapldktan sonra, mahkum haklarn ele alan ve ifade eden bir kitapk olarak hazrlansayd... nk birileri adna bir aratrma ve alma yapmadan, onlarn grleri, istekleri alnm gibi bir ey ortaya koymak hi doru deil. Kurumlar ve kiiler bilmelidirler ki, Her eyi biz biliriz, biz yaparz, bir ey verilecekse biz veririz, biz haklyz mant, 21. yzyl insanlarnn dncesi ve ynetim erki olamaz. Toplumun ve ihtiya sahipleri ile yntemlerin dzenledikleri uygulamalar her zaman farkl ve akmaz. Kitapk hazrlanrken, mahkumlarn, insan haklar temsilcilerinin ve aydnlarn grleri de alnabilirdi. Sosyal ve iyiletirici nlemler de ancak byle alnabilir. Demokrasi, demokratikleme ve oulcu katlmclk da byle bir yol izlenirse ancak mmkn olabilir. Aksine hep demokratik haklar, demokrasi ve insanca yaama, tabandan ivme kazanarak ve kendini var ederek, yukarya doru trmanan dnceler isteme iyidir. Not: 2006 ylnn Trk ve Krt halknn kardee bar iinde bir arada yaad, demokrasinin olmazsa olmaz olarak btn toplumumuzun yaamna girdii, dk younluklu savan son bulduu, Krt sorunun zld, mermilere yatrlan paralarn ie, aa, sala, eitime, retime, kltre, sanata, kadn, ocuklarn insanca ve iyi artlarda yaamalarna yatrlan bir yl olmasn dilerim. Bu lkenin bartan, demokrasiden, z-

grlkten, insan haklarndan, adaletten, hukuktan, kadn haklarndan yana olan herkesin ve her kesimin elini tan altna sokmas gerekir. Anneler, ocuklarn nasl sevin ve mutluluk gz yalar iinde askere gnderiyorlarsa, ayn ekilde salkl ve mutlu kavumalar da annelik hakk olsa gerek. Tabutlar iinde cansz bedenleri ile kucaklamak hibir annenin kabul edemeyecei bir eydir. Ayn, ekilde gerilla anneleri de ocuklarn isteyerek, dnerek daa gnderip cezaevlerine gelsin diye gndermiyorlar. Hepimizin bildii koullar, lke gerekleri ve bir takm tabular bu gerekleri buralara srkledi. Bunlar ok da tartmann, bir sulu aramann bir anlam yoktur. Genler ve insanlar lyor. Hayati nem arz eden bu kr savaa son vermek, zm bulmak, bar salamak ve her iki tarafta da genlerimiz lmemesi ve yaama tutunmalar iin hem Mehmetik ailelerine, hem de gerilla ailelerine byk bir grev dmektedir. Bu sava durduracak tek g sizlersiniz. nk evlat acsn en iyi sizler biliyor ve sizler yayorsunuz. Annelere kymayn beyler
Ahmet Kaya E Tipi Kapal Cezaevi D/8 ERZURUM
91
nsan Haklar Dernei
Duvarlar Birer Mezar Kitabesi (M. Emin Sirca) Hangi duvara baksan bir renk bozuntusu, sanki tm glmsemeleri, dokunular, insan scakln, insaniyeti, insann o ilk varln hissetme duygusunu yutmu bir mezar kitabesi gibi duruyor insan karsnda. Duvarlarn evreledii boluk yaanan bir ller semti Tanr Hadesin yalnzca girii olan yer alt lm lkesinin sessiz, ketum, lm bekleme solukluu Buras, zaman ve mekan d! nsan glnn uramad bir celladn surat bozuntusu Buras insaniyet menzilinin dnda zaman tesi bir mekan! Kopuk zamanlardan yz izgilerine sinmi tebessm, rastladn tek insaniyet izidir burada Buras, Erekigalin cehennemi! nninin her itiraz karsnda cehennem bekisi NETnin, Sus nnin! cehennemin kurallar kesindir, tartma nnin cehennemin kurallarn dedii itaatkar zaman tersinmesindeki dehlizdir! Burada hkmlsn! Hkmedilensin yani! Souk bir nesne gibi mesela, iradesizletirilmi, bilinci aptrlm, duygular metamorfoz olmu, terbiyecilerine can atarcasna tutkun; idraksz bir objesin, olmalsn NETlerin gznde. Ve yalnzsn! Yalnzlnda zyorsun sessizlii bazen kap gmbrtlerinle Buras TECRT! Sesin sana gmld yer!... Gn boyu aresizletirme seanslar ve bir hi olduun duygusunu alama yntemleri, uygulamalar Sus, konuma, yr, dur, ark syleme, saa-sola bakman yasak, itiraz hakkn yok, kar gelme, uy, itaat et diye defalarca dayatlan; insann z benliinden, birey olmaktan karlarak, bir baka ruhun bedenine ve

zihnine empoze edilmeye alld yerdir. Ne kimseyi grdn ve ne de gsterildiin, yzn unuttuun slah etme mekan Buras TECRT! Barsan da duyulmayacan, grlmeyecein, yalnzca seni senin duyduun, ama konutuunu hissetmediin her an ruhsal ikenceden geirildiin bir yer Oysa insan, beeri bir varlk oluundan bir baka insana bakmay, bir baka ele dokunmay, bir ift dudakla muhabbet etmeyi; glmeyi, paylamay, insan scakl solumay, bir baka gzn feyz verici menziline girmeyi ister. Yani yaadna dair bir kant, bir emare Mesela insan el sallamak ister bir baka ele. Bu var olduuna kanttr. ki elin birbirini sarmas, yaama gl sarlma nedenidir. Bundandr her baka insana el sallaynda azar iitirsin. Ne gr, ne mektup, ne de bir selam alma imkan Hkmn de hkmlendii yer!... Seni sende grme giriimi, seni sende boma!... Buras, insana yalnzlk duygusuyla benliini, deerlerini kaybettirme, bir hi duygusunu alama muamelesinin sergilendii yer. Ama, duygu ve dncelerin intihar! Yaklm, viran olmu, bir ehrin ardndan kalan yapran kprdanmaz hali, varln yokluk dayatmasdr buras!... Ne merhametli bir gz lts, ne de insanl bir gezegende yaadn ispatlayacak bir yudum insan nefesi Burada insan yok! Buras TECRT! Gecenin veya gnn herhangi bir saatinde yatandan kaldrlrsn bir sr adamlar nezaretinde, arkannn, san-solun kuatlm... bu adamlarca idam sehpasna karlr bir havada istemediin yere gtrlrsn. tiraz etmek mi? Neye yarar? Sylediin her sz kara deliin bir nesneyi yutar gibi henz dudaklarndayken, szn yutulur, dipsiz kuyuya atlan bir ta gibi Hastalanrsn doktora kmak istersin. Duvara srtn dayatrlar, ka kez el ve cihazlarla aramadan geirilir, 93
nsan Haklar Dernei

ayakkablarn karlr, dokunulmadk yerin kalmaz. kmak istemezsin doktora, utanr, sklrsn. Ama buras TECRT!... Ziyaretilerin gelir, karlrsn. Yine bir sr adamlar nezaretinde karlrsn odadan, didik didik geirilirsin aramadan zerinde yalnzca elbiselerin var. Baka hibir nesneyi beraberinde karamazsn. Kalem, kat, sigara vb. hibir ey. Ailenin, ziyaretinin adresini bile yazamazsn. Sevdiklerinin yanna-karsna dikilirsin, sevdiklerinin balarnda yine o adamlar duruyor. Yan banda tandklarn durmu, sana bakyorlar. Ama onlarla konumak, selam vermek yasaktr cezas ardr. Ailen, ziyaretilerin azarlanrlar. Bunun iin zgn zgn dnersin yalnzlk mekanna o adamlar nezaretinde Rahatlamak iin ark sylemek istersin. Ama gereksiz yere ark sylemekten beter hcrelere atlrsn gnlerce. Tek! Yalnzlnda ynceye kadar yani tvbe diye diz knceye dein Buras zaman ve mekan d! nsan glnn uramad bir celladn surat bozuntusu!... Buras TECRT! Duyan oldu mu sesimizi? M. Emin Sirca F Tipi Kapal Cezaevi C / 73. oda Krkler / ADANA
Anlatsam (hsan Doa) Drt duvar ardnda yaamak nedir bilir misiniz? Mesela bir iee bir ocua bir afak esintisine Hasreti anlatsam Anlatsam iimdeki kekeme hznle yreimden tutabiilir misiniz? 17. demir kap ardnda yaamak nedir bilir misiniz mesela gnn en mavi vaktinde ieri kapatlmann Genliini sevgisini pemeden mr eksiltmenin acsn anlatsam Anlatsam dilimdeki krk szcklerle gz yalarmdan sorabilir misiniz? Her yamurla slanan kirpiklerimi Her rzgarda dalgalanan salarm anlatsam Anlatsam size oul yalnzlm Avularma bir yldz drebilir misiniz? Duvarlarn griliini Mevsimlerin aydnln anlatsam Bana bir ark Ya da bir bahar besteleyebilir misiniz? Sahi duvarlar ardnda yaamak nedir bilir misiniz? Anlatsam anlatabiilir misiniz?... *** Belki de en gzeli sizlerin anlatmasdr Bir cmle de olsa sizlerin yazmasdr. Ancak yle buzu zlr bu aynalarn, dili duvarlarn Ancak yle akar yreklerimiz. Aramzdaki uzaklk, u yakn uzaklk da yle kalkar ancak. 95
nsan Haklar Dernei

Neyi mi anlatmal?... Yaama dair her eyi Mesela gnein geceye douunu, o muhteem renk skalasn, sabahn o erken vaktinde ebnem dm bir iekte veya mahmur gzlerinizde ald kamamay anlatr Sonra ka zamandr gne grmemi iinizdekileri yani glgesini anlatan bizleri Ya da yldz tepeleme bir gecenin denizdeki yzn, salarnzdaki slakl anlatn ve yldz seyrinde d, iir kurmann gzelliini bir de Sonra d ve gz krparak bir yldza hasret uzaktakileri Yani canl canl gmlmleri, bizleri... sterseniz dalar, kular, ocuklar, isterseniz balklar, aalar, rmaklar Duygularnzla alglayp hissettikleriniz yaadnz ne varsa yaama dair. Ama anlatn. yle bir anlatn ki, yaadnz ne varsa yaama dair. Ama anlatn. yle bir anlatn ki, gnele, yldzlarla gz gze gelen her yrek, yeile dokunan her el, bir iei koklayan her insan duvarlar ardna da bir selam gndermeli, en insan tarafndan. Ve bura payna da solumal o an, o rengi, Ancak byle buluabiliriz. Her anlatm bir kanama olsa da yreimizde, zamann kendine zg bir ehre, kimlik kazand, insan ve yaam adna byk bir krlmay yaad u mekana dair birka cmle sylemek farz imdi. Evet, ne insan ne de yer ekimindedir burada zaman. Ne evrenin-doann, ne de hukukun evrensel yada ulusal kural ve kanunlar Her ey duvarlarn ekimindedir burada. Bir tek onlarn hkm geer. Bir tek onlarn sz Onlar ki; sadece senle gn arasna deil, senle varoluun arasna da girmek isterler. Sadece senle topran arasna deil, senle sesinin, dlerinin ve glgenin arasna da girmek isterler. Hkm byle programlanmtr. Ve byle iliyor. Eskiden E derlerdi adna, imdi H, M, L, F ehvetle tip zerine tip gelitirildi, gelitiriliyor. Yarn daha hzl ve

daha ksa yoldan lme, tkenie gtrleni bulunur ve baka bir harfle anlr o zaman. Nitekim her yeni tipte birilikte duvarlar biraz daha ykseltildi. Her yeni harfle birlikte duvarlar biraz daha daraltld. Ve imdi bir GGMZ BLE YOK. Akam erken iner mahpushaneye demi byk air A. Arif. Bu duvarlar, bugnleri grseydi herhalde Gne hi inmez mahpushaneye diye bir iir de derdi kayt niyetine. Ama bu da actmyor. Actc olan toplumun bunu kendine, insanna yaktrmas. Tm bunlar gzler nnde cereyan ederken ciddi bir toplumsal refleksin ortaya kmamas. Aslnda yazlacak ok ey var. Fakat sesini ulatrma sorun olunca bununla yetinmek durumundaym. Bu satrlar ulatracam bile pek sanmyorum ama, yine de yazdm. Bu bile koullarmza dair iyi bir fikir verebilir kanmca. Selam ve Sayglarmla
hsan Doa H-Tipi Kapal Cezaevi GAZANTEP
97
nsan Haklar Dernei
Merhabalar (Nevzat Kuytrka /Mehmet Yaman) 21.yyn en belirgin zellii alan teknoloji, br yz gelien, deien sosyal ve toplumsalla uygun demokrasidir. Kukusuz iki byk dnya sava yaam insanlk totaliter, faizan rejimlerin tek tipletirici yaklamlarna karn demokrasi mcadelesini ylmadan srdrebilmitir. Demokrasi ve insan haklarnda bir gelimeden bahsedilecekse bunun en nemli ayan kukusuz sivil toplum rgtleri oluturur. Ne devlete baml, onun bir memuru ve kurumu, ne de geleneki toplumun temsilcisidir, sivil toplum rgtleri. Her iki olguya mesafeli, bamsz, insana deer veren, insan esas alan almalar sayesinde 21. yyde demokrasi olgusuna ivme kazandrmtr. Genel tanmlamann yannda Trkiyede de bu gelimelerden bahsetmek mmkndr. Aralk 1996 ylndan bu yana gerek 12 Eyll ynetiminin baskc, dikta rejimine kar gerekse de buna gre ekillenmi geleneki, milliyeti topluma kar srdrd mcadele ve atmalar takdir dzeydedir. HDnin bylesi zor artlarda ortaya kmas basit slupla ifadelendirilemez. almalarnzn hangi artlar altnda srdrdnz en yakn bizler izliyor ve gryoruz. Nice karalama, yldrma ve 12 Eyll yasalar ile yarglama, hatta ve hatta onlarca deerli yenizin karanlk glerce katledilmesine varan dayatmalara karn halen ylmadan insan haklar mcadelenizi idame ettiriyor olmanz takdire deer niteliktedir. Bu nedenle sizleri anlyor, dostlukla kucaklyor ve demokrasi bayrann ykselmesinde en nemli kurum olarak gryoruz.

Son zamanlarda kurum olarak bnyenizde balattnz Tecridi yaayanlar anlatyor kampanyasna byk deer veriyoruz. Tabii bu kurumunuzun ilk almas deil elbet. Daha nce de cezaevlerine ynelik eitli dzeylerde eylemleriniz, projeleriniz oldu, baar da salad. 19 Aralk 1999 tarihinde balatlan HAYATA DN operasyonlar cezaevlerinde bir kym getirmitir. Yzlerce duyarl insan, srf ideolojilerinden, muhalifliklerinden tr intikam alrcasna katledilmitir, lm orularyla lmlerine sebebiyet verilmitir. Dnyann hibir hukuk lkesinde olmayan bir operasyon yaanmtr. Byle uygulamalar ancak Latin Amerika ve Ortadou lkelerinin totaliter, diktal ve cunta devletlerinde mmkndr. Trkiyenin hukuk devleti tanmnn arkasna snarak bylesi bir operasyon yapmas Latin Amerika lkelerini andryor. Bu da yetmezmi gibi tecridi yasal gereke olarak ne karyor, mantn 12 Eyll generallerinin Asmayalm da besleyelim mi szlerinden alan anlay bugn yasal hale getirilmitir. Tecridin tarih ierisindeki yeri kukusuz eitlilik arz etmitir. Kimi zaman korku, yldrma ve ikence ile devreye sokulurken rnein; ili, Arjantin, Nikaragua, Vietnam, 12 Eyll Trkiyesi (Metris, Diyarbakr) gibi yurtlarda korku ve ikence metotlar tecritin en u rnekleridir. te yandan, kimi lkelerde ise tecrit daha sistematik, politize edilmi ekilde devreye sokulmutur. Bunlarn banda Avrupa lkeleri gelir. ngilterenin IRA militanlarna kar uygulad tek tipletirme, yalnz bana brakma, gnlerce karanla hapsetme, nemli hcrelerde tutma, kta brakma, tek tr mzik alarak beyin fonksiyonlarn bozma, ailelerini etkileyip tutsaklarn stne salma., Almanyann da RAF rgtne kar izledii hcrelerde intihar ettirmeler, intihara teebbslere sessiz kalma, psikolojilerini bozma en bariz uygulamalar olarak tarihe gemitir. Bu tr rnekleri oalt99
nsan Haklar Dernei

mak mmkndr, ancak iinde tutulduumuz F Tipi Cezaevlerindeki tecriti anlamak iin ksa rnekler yeterlidir sanrz. Bilindii gibi Trkiye cezaevlerinde hcrelere koyma politikasnn tarihi 1987lere dayanr. Bunun 1980 askeri cuntasnn cezaevlerindeki uygulamalarn da katarsak yirmi be yllk bir gemiini grrz. Ancak yeni yaklam, cezaevlerine yeni bir formatn getirilmesi, yeni politika ve yasalarn hayata geirilmesi 19 Aralkta balar. Bugn Trkiye rejiminin zihniyetinde halen bir deiim olmamas yznden cezaevlerine yaklam deimemitir. Deien ey sadece farkl koullar nedeniyle uygulamalardr. Artk eskisi gibi ikencelerin kol gezdii bir cezaevleri yoktur, koullar da buna izin vermiyor. Duyarl bir toplum yaratlmtr, uluslararas kurumlar gelien bilgi teknoloji sayesinde etkilidir ve hkmetin politikalarn da etkilemektedir. Bugnk kriterler devletler nezdinde de ve uluslararas hukukta bamsz kurumlarn raporlar belirleyici oluyor. Artk yok ederek, ikence uygulayarak ehliletirme mmkn deildir. Fakat Trkiye rejiminin zihniyeti hala bu erevededir. Frsatn bulsa eskiyi aratmayacak yaklamlardan ekinmez, yukarda saydnz hususlar nedeniyle politikalarnda bir takm deiikliklere gidebilirler. F tipinin zerinde odaklanan tecrit politikas ikencesiz ama psikolojik ikenceye dayandrlan, uzun vadede tesirli olan tehlikeli bir politikadr. Kaba, bastrmac uygulamalarn dnda bireyi zerinde hedeflenerek onu yok etmeyi, etkisizletirmeyi, toplumda atl braktrmay, zihinsel ve dnsel retimden drmeyi; muhalif zelliklerini kreltip her ynyle itaatkar bir birey yaratmay gaye edinen bir politika edinmi paket program uygulanyor.

Bunun yaratt tesir nceki dnemlerin tesirlerinden daha derin, kalc ve tahripkardr. Bireyin yaam boyunca zerinde brakt saptamalarn sonucunda o bireyin toplamdan izole edinmesi asl ve yegane erek olarak devreye sokuluyor. Genel yaklamlar byle seyrederken u an bulunduumuz zmir 2 No. lu F Tipi Cezaevindeki uygulamalar btnn bir parasdr ve yle grlmelidir. Buraya yeni getirilirken ilk bata Buras yksek gvenlikli cezaevleri, kurallar erevesinde hareket edilir denmesi ve diren krc, ite ypratc yaklamlar sergilenmesiyle asl serven balam oluyor. Ardndan arama, eyalarnn X-ray cihazndan geirilmesi ad altnda i amar katna kadar soyulma, aramann bu ekilde yaptrlmas ilemi balyor. Amerikan filmlerindeki gibi tutuklularn ellerine, srayla araf, battaniye, yastk, tek tek tututurulup tek sra halinde odalar denilen hcrelere konulmas, kural ve disiplinin birey zerindeki etkisini gstermesi hedeflenir. Biz de bu uygulamalara maruz kaldk ve her gelen tutuklu bu uygulamalara maruz kalmak zorunda. En byk sorunumuz, fiziksel tecrit ve izolasyondur. Koridor ve baka bir yerde bir arkadamz grsek temas veya selam bile hemen engellenir. Kendi odandaki insanlar dnda birini grmen yasaktr, uygulama bu ekilde dizayn edilmitir. Bunun yaratt psikolojik ve sosyolojik tesir vahimdir. Asosyalite, sosyo - fobi gibi tehlikeli hastalklarn gelimesine zemin sunuyor. nemli grlen bir husus da her koridora yerletirilen izleme kameralardr. Kapal devre kameralarla srekli izleniyoruz. Bunun psikolojimize yansmas da izlenme korkusu gibi etkilere yol ayor. Bireyin davran, yry ve hareketleri bu metotla isel kontrol altna alnmaya allyor. 101
nsan Haklar Dernei

Sportif etkinliklerimiz kapal ve ak saha olarak haftada bir saatle snrldr. Sportif malzemeleri uzun bir sre paramzla karlyorduk. Futbol, voleybol ve basketbol toplarn kendi paramzla alyorduk, son dnemlerde dner sermaye ad altnda temin edilse de yeterli olmuyor. Uygulamada yaadmz nemli bir tecrit de sorunlara yaklam mantdr. En ufak bir sorunda dileke yaz deniliyor. Dileke ise sorunlarn zmnde yeterli olmuyor ve dileke yazdrma ste itaat etme arac olarak kullanlyor. Bazen yazlan dilekelerimize gnlerce cevap verilmiyor, sorulduunda Niye dilekeme cevap verilmedi diye dileke yaz deniliyor. taatkar birey yaratmann yegane yntemi olmutur dileke. Bylece birey itaatkar klnarak kural ve kurallara uydurulmak isteniyor. zellikle beraber ktmz ve kullandmz ortak kullanm alanlarnda da keyfiyetilik ve kuralclk hakimdir. zellikle gruplar hemen hemen hi deitirilmiyor. Ayn cezaevinin A ve B bloklar sanki iki farkl cezaevi oluyor bizlere. Yllardr ac ve sevinlerimizi paylatmz arkadalarmz hi grme imkanmz olmuyor. Bu da sosyal servis personelinin idare ile ortak politikasdr. Tek kiilik odalarda kalan, arlam mebbet hkmls arkadalarmz, iyi hal uygulanmayarak hibir sportif ve ortak kullanm alanlarndan yaralandrlmyorlar. Her tutuklu ve hkmlnn ktp-haneye kmak ve yararlanmak hakk var. Ama kaldmz cezaevi idaresi sadece renci olanlar karmakta ve yararlandrmaktadr. Gerek dileke ile gerekse birebir Cezaevi Mdr ile yaptmz grmede Gidip ktphanede ne yapacaksn diyebiliniyor. Bu mantn izahn anlayamyoruz. Oysa kendi ileyi ynetmeliklerinde byle bir ey yok. Kitap snrlamas da en ok skntlarmzdan biri oluyor. Kendi kitaplarmz bile snrl biimde okuyabiliyoruz.

Tecrit meselesindeki bir baka uygulama oda deiimleri zerinedir. Bylesi ar tecrit altnda tutulduumuz gz nne alnrsa sosyal ve psikolojik nedenlerden dolay oda deiiminin son derece youn talep edilmesi kadar normal bir ey olamaz. Ancak buradaki idare oda deiimlerini yapmamakta, yapsa bile bireyin istemedii, kalmak istemedii odalara vermek istemektedir. Dilekelerle yaplan bavurular Kriterlere gre uygun grlmemitir denilerek reddediliyor. Kriterler sorulduunda net cevap verilmiyor. Sosyal bir ihtiya olan Oda ii huzursuzluklara, bireyler aras anlamazlklara zemin hazrlatlyor. Bunun Trkesi udur; Kavga etmezseniz deitiririm denmektedir. Yine eitli sivil ve kamu kurulularna sorunlarmz ieren mektuplarmz gnderilmiyor. Ya da eitli gerekelerle engelleniyor. En son BM ve ADALET DVANIna gnderdiimiz mektup gnderilmedi ve Bakanlkta cevap bekledikleri denilerek alkonuldu. Bulunduumuz cezaevinde mralya ve genel tecrite dikkat ekmek iin kendini yakarak yaamn yitiren Serdar ARI arkadamz eyleminden ok nce sorunlarn ieren bir mektubu zmir Valiliine gndermi ve gnderdii mektup yznden kendisine dava almt. Bylece dnyayla kuracamz tek ilikiyi keserek sesimizi ksmak istiyorlar. Ayrca en ufak hak araylarmzda ceza yntemi devreye sokuluyor. Ceza yldrmann, pasifize etmemin metodu oluyor burada. Ceza ile birey, ehliletirmek istenilen, (OKUNMUYOR) Sessiz, her eye raz olan insan modeli yaratmann bir yntemi olarak bir ok kez cezalar devreye sokulmutur, sokuluyor. Halen hepimizin mektup, faks, telgraf, alma ve gnderme cezalar vardr. Bu da yetmezmi gibi ak ve kapal gr hakkmz da snrlandrlyor. Bir iki yldr biroumuz ceza nedeniyle ak gr yapamamtr. Ailesi ile telefon grmesi gerek103
nsan Haklar Dernei

letirememitir. Aile ile birlikte cezalandrlan birey zerinde psikolojik etki yaratlyor. Hak arama, haklarn isteme demokratik bir talepken, burada bu cezalarla cevap verilebiliyor. Daha da ilerisi kimi arkadalarmz hcre cezas uyguland, uygulanyor. nfaz hakimliine bavurulduunda bile sonu deimiyor, nk nfaz Hakimlii idarenin noterliini yapyor ve onaylyor. Bu bizlerde hukuka kar bir gvensizlik yaratyor. Tm bu uygulamalarn ortak noktasnda sosyal ve siyasal olarak toplu tutulduumuz bizler muhatap alnmayarak birey muhatap alyor ve birey zerinde zelden bir program hedefi uygulanyor. Her ey bireyselletiriliyor ve bireyler zerinde uygulanyor. Sosyal ve psikoloji bilimcilerinin metotlaryla birey zerinde etkili olunmak, onu drmek, yalnzlatrmak, yldrmak, izole etmek ve asosyal birey yaratlmak isteniyor. Son derece tehlikeli ve tesirleri uzun vadeden sonra aa kan hastalklarn temeli oluyor. Hepsinin znde bunlar vardr. En nemli psikolojik ve sosyal etkilerin dnda fiziksel hastalklar geliyor. Psikolojik hastalklar ve tecridin neden olduu dier hastalklar nksediyor ve giderek oalyor. Bbrek, mide hastalklar, strese bal ba arlar, huzursuzluk, dzensiz kalp arpntlar, yolun mesafesinden kaynakl gz bozukluklar, tek renk nedeniyle renk bozukluklar kyor. Yine fizyolojik anlamda terleme, el ve ayaklarda titreme, sinir hastalklar ba gsteriyor. Uyku dzensizlikleri, itahszlk ya da ar yeme, hassasiyetsizlik, abuk daralma, sinirlenme gibi psiko-somatik hastalklar u veya bu dzeyde seyrediyor. Sosyal boyutunda salad olumsuz etkiler de phesiz oluyor. Bunlarn banda depresyon, dnce dankl, insanlardan uzaklama, sosyo - fobi, ie kapanma, yalnzlk duygusuna kaplma, hibir eyden zevk almama,

statikleme gibi sosyal boyutlu sorunlarn gelimesi burada da yer yer kendini gsteriyor. Genel yazdklarmz bir kez daha maddeler halinde belirleyecek olursak: 1. Cezaevine gelenlerin i amar katna kadar aranmas, 2. Yemeklerin kalori deeri dk ve az verilmesi, insanlar alkla terbiye amal kullanlmas, 3. Saylarnn aada alnmasnn zorunlu klnmas, 4. Kantinde alnan eyalara aramalarda yasak diye (Ama d kullanamaz gerekesiyle) el konulmas 5. Sportif etkinliklerin snrlandrlmas, sportif malzemelerin tutuklu ve hkmllerden temin edilmesi, 6. Oda deiikliklerinin reddedilmesi, ya da bireyin istemedii odaya verilmesi, 7. En ufak hak araynda hcre ve deiik disiplin cezalarnn verilmesi, 8. Demokratik hak taleplerimize kar, mektup, faks, telefon, ak-kapal grten men, 9. Sorunlarn zmnde dileke yazmann dayatlmas, dilekelere cevap verilmemesi, 10. Koridorlara yerletirilen kapal devre kameralarla izlenme psikolojisinin uygulanmas, 11. Sivil toplum kurum ve kurulularna sorunlarmz ieren mektuplarn gnderilmemesi, 12. Kural ve kaidelerle bireylerin iradesizletirip, kimliksizletirmeyi dayatlmas, 13. Fiziksel tecridin dayatlmas, selamlama gibi eylere yasak getirilmesi, 14. Tm bu kural ve uygulamalarn sonucunda insan zerinde yaratt hastalklar, 15. Tm insanlarn sulu, hasta ve zararl bireyler olarak grlmesi. 105
nsan Haklar Dernei

Sonu olarak uzun vadede bireyi ldren bu tehlikeli tecridin grlmesi ve giderilmesi gerekiyor. HDnin bnyesinde balatt Tecridi yaayanlar anlatyor kampanyas belki yaadmz tecridin krlmasnda bir nebze de olsa rol oynar. Bu amala almalarnz olumlu gryoruz. Toplumun bu konuda duyarl klnmasnda bylesi kampanyalarn rol ve fonksiyonu byktr. Bu vesileyle siz deerli nsan Haklar alanlarnn gnn candan ve yrekten kutluyor almalarnzda baarlar diliyoruz. Sayglarmzla Ben, Nevzat KUYTRKA 1968 Mu/ Bulank doumluyum. 1993te yakalandm. Buca, Aydn ve son iki yl F tipi Cezaevlerinde olmak zere 15 yldr yatmaktaydm. Mebbet cezas aldm. Ben, Mehmet YAMAN, 1993 Mart aynda yakalandm. Amed, Erzurum ve son alt ay F tipi cezaevi olmak zere 13 yldr cezaevindeyim. Mebbet cezas aldm.
Nevzat Kuytrka Mehmet Yaman 2 Nolu F Tipi Cezaevi A/ 36 Buca / ZMR
Tecrit (mer Yldrm) Tam yaaym derken, getirildim bu anlamsz mekana stesem; istemesem de, katldm bu kervana Doru diye kimi tapar yalana Kameralar, i uygulamalar, git arkada git Kolay m sanki? Yazlr m bu tecrit. Gerekten insanolunun bu tecrit koullarn yaamas kolay olmad gibi onu yazmak da o kadar kolay deil. nk bu mimari yapyla, bu mektuplarla, hedeflenen tek ey, insanolunu tamamen dnmeyen bir varlk haline getirmektir. Artk sizler dnn Bu insan yaamna aykr mekanlarda, insanlarn her gn, her an nasl bir yann yitirdiini, gelecee ynelik umutlarn, yaama sevincini yitirdiini, birey iin hayat denen gzel yaam dahil, her eyin onun (iin ?) ne kadar anlamszlatn sizler dnn, Bu mektuplarda yaayan insanlarn, hislerini, duygu ve hayallerini yazmak gerekten ok zor. On bir yllk cezaevi yaammda, Trkiye de ne kadar cezaevleri tipi varsa, neredeyse hepsini dolatm ve yaadm, ama hibir cezaevinin i uygulamalar F tipi cezaevlerinin uygulamalarna benzemez. Diyebilirim ki, dier cezaevlerinde yattm (10) (on bir?) yllk sre zarf, bu iki yllk F tipi sresi kadar bana zor gelmedi. Eskiden, biz tutuklu ve hkmllerin, aramzdaki sohbet ve voltalarmzda, mehur bir sz geerdi: siyahbeyaz, rutin yaam, merdiven k kou; merdiven in, havalandrmada volta at v.s. Yirmi drt saatimiz kendi 107
nsan Haklar Dernei

iinde bir tekrar yaad iin, ite Ne olacak! Bu mekanlara bouna zindan dememiler. Elbette yaam burada ok renklilikten ziyade siyah beyazdr der geinirdik, ama F tipi cezaevleri koullarn grnce, gemite kalan siyah beyaz yaam arar durumda kaldk. Yani bu F tipi cezaevlerinin yaam tarz siyah beyaz deil; beyaz da yok edilmi, karnda siyah, kapkaranlk bir tablo var. Dnn artk Byle bir mekanda ne yaplr? Bu tecrit edilmi mekanlarla, bireyin ilham alaca, yaama balanaca, btn olanaklar ortadan kaldrlm, insana dair sosyal varlk tanm artk yerini bulmuyor, o insan artk bir sosyal varlk deildir, uygulamasyla kar karya kalmtr. Bireyin hareket alan, hamam bcein hareket alan kadardr; hatta o kadar da deildir: Neden diyorsanz, bir gn havalandrmada oturmutum. Bir karnca, havalandrma duvarnda ykn de srtlayarak, duvarn br tarafna geti, ama ben kendimi ldrseydim, yerin dibine koysaydm, yine de duvarn br tarafna ocukluk arkadalarmn yanna gidemezdim. Kafese kapatlan aslan gibi, demir kaplar bilmem ka kilitle zerine kapanm, sabah akam saymlarnda sadece kaplar alr ve tekrar da byk bir grltyle, yzne inen bir amar gibi tekrar kap kapanr, bir de grevli memurlar, her kapnn alp kapanmasnda, devletin ne menem byk, acmasz olduunu, bireylere hissettirir haldedir. te ayn cezaevinde olmasna ramen, senin yllarca beraber kaldn arkadan yzn grmezsin, baba oulu, oul babay gremez, Naslsn? diyemez, hal hatr soramaz. Revir veya hastane, mahkeme gidi geliinde, maltalarda, koridorlarda, seninle herhangi baka bir insan kar karya getiremez. Onu ya da seni hcreye kapatr, ancak yle yoluna devam edebilirsin, birka grevli arasnda, nk senin birka arkada veya bir insan grmen, bir ilham kayna, bir moral olabilir,

zaten o anlarda her kede bir kamerann seni izlediini unutuyorsun. Bireyin bulunduu hcresinde, aylarca veya iki alternatif iliki dnda seenein olmay, bireyi kendi iine yneltiyor, bir deirmen misali kendini tmeye balyor, gnn yirmi drt saati yay gibi geriliyor, deiik hastalklara ve mide sorunlarna yol ayor. Tecrit koullar, insanlar patlamayla yzyze kalan bir evren haline getiriyor. Darack yerde hi bir ey yapamyorsun, bazen kk bir gzlk cam byklndeki kap mazgalnda koridora bakarsn, ama koridorun bembeyaz duvarndan baka bir eyi gremezsin. Yemein, btn ihtiyalarn kapnn alt mazgalndan verilir ve tekrardan mazgal kapatlr. Bu yaam ekilmiyor diyemezsin, vicdanszlktr diye sesini bir yerlere duyuramazsn, insanlk d davranlar idare kurumuna dileke ile ba vuramazsn, ret gelir, bir st kurum, savc infaz hakimlii, ar ceza mahkemesine ba vursan ret cevab gelir sonu alamazsn, (nk emir devletin st kademelerinde yrtlmektedir.) Bu hkmetin, devletin siyasi hkml ve tutuklulara bilinli bir politikasdr. Tanrlatrlm kadim ve yce devletin derinlii en ok bu mekanlarda kendisini hissettiriyor. Sen kanatlar ekilmi, tyleri yolunmu ku, antada kekliksin onlar iin artk. Oda denilen tecrit hcresindeki darack birka metre karelik yerde, bazen tek bana bazen de bir iki kiiyle yaamay bir kenara brakalm, sen hcre iinde dahi tecrittesin. Hcrede istediin ekilde yaamn dzenleyemezsin. Bir portre, resim duvara yaptramazsn; duvara bir ivi akamazsn. Bir ivi akmak iin zaten bulamazsn, ranza, dolap ya da sabitletirilmi yerini deitiremezsin. Kantinden aldn eya ve malzemeleri ama d kullanamazsn, sen biberi turu yapamazsn, kantinden aldn biskvileri ancak biskvi olarak yer109
nsan Haklar Dernei

sin. Pasta kek yapamazsn, iki tane yumurtay yada kzartamaz, yemek yapamazsn, yzndeki tyler, kllar gzne kasa dahi, cmbz bulamazsn, onlar ekmek iin. Banyoda havlunu asacak ivi ya da ask bulamazsn, kitaplarn koyacak raf bulamazsn. Yemek masasnn dnda yaz yazmak iin ikinci bir masa bulamazsn. Dandik tek ayakl yemek masasna, drt tabaktan baka tabak koyamazsn. Ar k koullarnda, istediin gibi kaloriferden yararlanamazsn. Banyo yapmak, elbise ykamak, bulak v.s. istediin gibi scak su bulamazsn, karnn duyuracak kadar yemek bulamazsn, ancak lmeyecek kadar bulabilirsin. Bilinli olarak kantin dayatlmaktadr. Dileke kad kantin eya isteme fiine tadar, sana parayla verilmektedir. Fiyatlar yksek, rnler kalitesiz, istesen, istemesen de kantinden alveri yapmak zorunda braklyorsun. Genel olarak idarelerin yaptklar tm uygulamalar, hukuki, hakl ve merudur, her zaman sen haksz durumdasn. nk sen terr sulusu olarak grlmektesin, (onun iin senin ezilmen iin her yol mubahtr.) Sen bu tr tecrit uygulamalara kar direnip demokratik tepkini farkl eylem biimleriyle ortaya koyamazsn, sesini karamayan devletin sakin, uslu ocuu alacaksn. Bunun tersi personelin ahsnda devlete itaatsizlik ve ar disiplin suu kapsamna girer. Tecrit sreciyle beraber, bireylerin tm insani demokratik haklar elinden alnmtr. Birey, idare karsnda hibir hak iddia edemez ve talepte bulunamaz, sadece kurallara riayet etmekle mkelleftir. Bireyin tersine ataca her adm, her tavr, davran onun aleyhinedir. Mesela aileyle ilikilenmenin en nemli aralarndan biri PTT yoludur, ama disiplin cezalarndan dolay yaklak bir yldr, aileme; mektup, faks, telgraf yazp gnderemiyorum; hakeza onlarn gnderebildiklerini alamyorum. Yllardr aile fertleriyle ak ziyaret yapamyorum.

te, tecrit politikasyla u ortaya kyor; Devlet diyor ki, artk iliklerine kadar sana hakimim. (Timsahn azndaki su kaplumbaas gibi istersem seni yerim, istersem yaatrm.) Artk sen bir hisin, devletin byklne teslim ol, Vazge u hayalperest dncelerden, insan haklar, eitlik, zgrlk, toplumun, sistemin, demokratiklemesi sana m kalm, Ye, i, yaa, keyfine bak ama Krtlk gibi eytani fikirlere bulama, ilikilerini kes. Devletin bu tecrit politikasnda, sanki bireyleri - savunduklar siyasi grler yanlm gibi- onu yaptklarna piman ettirme politikas ve dayatmas var. Devletin bizleri yeniden slah edip topluma kazandrma, sisteme entegre etme sorunu var. (Birey slah olup devletin byklne teslim oluyorsa, o zaman bireyleri bcekletirerek, delirterek, yada intihara srkleyerek, bu ekilde sonu almaya alyor.) (?) Dedim ya bu tecritin yaam koullar yle kolay kolay yazlacak bir konu deil. Gerekten edebiyat yapmyorum. Bu koullarn, bireyleri neelendirecek, yaama balayacak, gelecee ynelik umut verecek insani bir yn yok. Yani, burada yazlacak yle ok ey var ki insan bu sorunlu yaamn neresinden ele alp deerlendirecei, aknl ierisinde kalyor. nk bu koullarda, insanlarn her an sorun haline gelmi. Bunun nedeni de bireylerin sosyal ilikilerden koparlmas... ayn zamanda gerek yaamdan da soyutlanm, her eyi onun iin anlamszlatrlm. Artk gelecee dair byk hayaller yoktur bireyin. Gn birlik yaar, kitap okuma, yaz yazma eklini yitirir. Tecrit, daha da ekilmez bir hal alr. Sorun ok ama birey iin zm yolu yok, tkaldr. Birey o kadar duygu ve dnce karmaasn yayor ki, zaman gelir her eyi 111
nsan Haklar Dernei

unutur, artk hi bir ey dnemez hale gelir, her eyde bir bitii yaar. Bu koullarda bireyin dnyas alt st olmutur artk, youn stresten dolay. itii sigarann saysn artrr, stresi, rehaveti zerinden atmak iin, birka metrekarelik kutu gibi havalandrmaya kar. Derin bir kuyunun iinden yeryzne bakar gibi, gkyzne bakarsn, baktna bin piman olursun, nk boyun tutulmasyla beraber, boyun ft da kanlmaz olur. Bu darack tecrit edilmi mekanlarda birey, bir aac, iei, otu, bir avu topra, bir kuu grmeye hasret kalr. Birey, doyasya gkyzne bakmaya, ay n grmeye, esen zgr havay soluklamaya hasret kalr. Tecritli yaam, gerek yaam ortadan kaldrmtr. nsanlar artk ryalarnda ve hayallerinde yaarlar. Bireyin dnce sistematii yok olur, artk salkl dnemez, herhangi bir kitab okur, ama hi bir ey anlamaz. TV nin karsna oturur, seyrediyormu gibi yapar, ama sen aslnda TV seyret-miyorsun, sadece bir anlna zamann geirmeye, tepkilerini dindirmeye... ylece oturarak, buz adam gibi yerinde donakalmsn. nk tecritte olmay zaten an anna duygularnda yaayarak hissediyorsun. te daha nemli ve ilerisi ynde, bu tecrit koullar bir ok insanda ar psikolojik sorunlara yol amtr. Bireylerde halusinasyon grmeler, ruhsal travmalar kendini gstermitir, bunun etkileri bireyler zerinde yaam boyunca srecektir. Tecrit soyut bir kavramdr, ama o kavramn iini atnda, byk bir l yaamn ortada gizli kald grlecektir. Bu koullardaki en salkl kalan bireyimiz, zor da olsa yaamn belli bir dzene, plana ve programa kavuturan, reten ve gnlk ura olandr. Dier iki

uta kalan bireyler, bir ksm dar, tepkisel, kafasn saa sola vuran, duvarlar yumruklayandr, dier utakiler de edilgen, her eye kar duyarsz, tepkisiz, Oblomov diyebileceimiz varlklar haline gelmilerdir. Bunlarn hepsi tecrit politikasnn yol at sorunlardr. te bizler byle zor bir yaama mahkum edilmiiz. Elbette bu mekanlarn mimar, bu mekanlardaki yaam koullarnn bireyler zerinde nasl bir iz braktn ok iyi hesaplayp dnmtr. A- Bakanln bahsettii Yeni cezaevlerimiz, devlet konukevleri gibidir sylemi, hibir zaman F tipindeki yaam gerekliini yanstamaz ve doru deil. Bu mekanlar yapp hazrlanrken sadece bireyleri gemilerine piman ettirmek iin yaplmad, bu koullar bireylerde gelecee ynelik umutlar da sndryor, hatta bireyleri doduklarna piman ettiriyor. En derin duygu ve dncelerimle, insan hak ve zgrlkleriyle dolu olan bir yaamda grme dilei ile. mer Yldrm Krklar . 2-Nolu F.tipi c.evi No/32 BUCA/ ZMR
113
nsan Haklar Dernei

Merhaba (akir Akkurt) Merkez olarak 19 Aralk Cezaevlerinde insan haklar ve mahpuslarla dayanma gibi bir etkinlik ve gn ngrmenizdeki duyarllktan dolay teekkrlerimi sunuyorum. Tm-trakl cmleler kurmadan tecrit hakkndaki duygu ve dncelerimi anlatmaya alacam. Ancak, u ac gereklii de vurgulamadan geemeyeceim. Bence en byk tercit; ilke olarak inandn ayn dnce ve duygular paylatn, insan hak ve hukukunu savunan kurum, dost ve aydnlk gelecei temsil eden ahsiyetlerin yeterli duyarll gstermemesidir. Muhalif olduun sistemin bylesi bir uygulamas g bile verebilir. Bu tecrite karn; ideallerin iin yaadn ve bu ideali temsil eden insanlarn olduu ve bir gn bunlarla ayn kulvarda buluacana olan umut ve inancn, gce g kataca kesindir. Niin direndiimiz neden yaadmza da verilen bir cevaptr. Bu duygu ve dnceyle her trl zorluu atmzn bilinmesini istiyoruz. nan ve umudun tkendii yerde yaam dahil olmak zere her eyin anlamszlaacan belirtmeme gerek yok sanrm. Bal bana toplum olarak bir tecriti yaadmz ak Bu toplumsal tecritlikle kltrel tecritlie alndk. Bu tecritlii kabullenmek, sessiz kalmak; benliini kimliini yani bir btn olarak varln inkar etmektir. Varln, toplumsal gerekliini ve kltrn inkar etmek ise, insan olma ideasn yitirmekle e anlamldr. Bu noktada ya insanln yitirmek veya direnmeyi esas almak seeneiyle kar karya braklrsn. Bense direnme seeneini tercih ettim. Bu tercihimin bedelinin mr boyu cezayla sonulandrlaca grlyor. Toplumsal ve kltrel tecritlikten bireysel tecritlie doru bir evrim srecinden geildik desek yeridir. Zindana alnarak beslendiin ana damardan yani toplumdan ko-

parlyorsun. lk balarda bir grup insan veya arkadanla berabersin. Zorlansan bile belli bir yaam standardn gelitiriyorsun. Arkadalarnla ilikilenip dertleerek dearz olma imkan buluyorsun. Bu tecritlik durum bile ok grlmtr. Koular ve odalar arasndaki ilikiler koparlarak tecrit derinletirilmitir. Bu uygulamalarn tm belli bir konsept ve politik karlar dorultusunda yaplr. Darda yrtlen demokratik mcadele direkt ierde yansmasn bulur. Ya tecridin katmerletirilmesi ya da belli dzeylerde esnetilmesi biiminde olur. Arlkta ise tecridin derinletirilmesidir. Kaldn Odalarn says birden kadardr. Fiziksel tecridin psikolojik tecride dnt dnemdir. Darack bir hcre ve havalandrmada bir mr mr geirmenin ne anlama geldiini ancak yaayanlar ve yaama byk anlam verenler idrak edebilir. Bu tr alanlarda adeta zaman durmutur. Kendinle ba baasn. plak bedenin ve irade gcn en byk direnme aralarndr. Toplumdan evrenden arkadalarndan soyutlandrldn, tecritlendiin yetmiyormu gibi ailen ve aile evrelerinle de ilikilerin koparlr. Yaptn her hareket-davran ve yaklam disiplin duvarlarna arpar. Bu aamadana sonra cezalsndr. Ya sistemin uslu bir insan olur, denilene dedik, kle bir yapya brnrsn ya da verilmi tm haklardan mahrum braklrsn. Gr yok, telefon yok, dier tm etkinlikler dondurulmutur. Cierine ektiin oksijenle bir sre idare etmek zorundasn. Bunu baaran bir sre daha saln korur, baaramayanlarda ise, ruh salnn bozulduunu grrsn. Tm insani haklar birer silah olmu sana dorultulmutur. Tek dzelik, tek renklilik, monotonluk yaam tarzn olmutur. Bu durumu amak iin abalarsn, zenginlik yaratmaya alrsn, bir sre sonra monotonluk yine hakim olmutur. Demir parmaklklar duvarlar zerine zerine gelir. Ayn renkleri grmekten sklr ve bkarsn. Yine de seenein yoktur. Elbise dolaplarmza baktmzda iki- renkle karlarz. Kltrel ve yresel elbise ve renkler yasaktr. Gardiyan ve askeri renklerde karldnda 115
nsan Haklar Dernei

geriye siyaha ve beyaza alan renk tonlaryla ba baa kalrz. Bu stresli ruh halini amak iin havalandrmaya karz. Burda da duvarlara arparsn; gen tabut biiminde havalandrmalardr. Odalar ise, bazlar gen bazlar ise dikdrtgen biimindedir. Mezar oda ve tabut havalandrmalarn btnlemesi tecritin doruk noktas oluyor. zerine bir beton dkmek kalyor ki, fiiliyatta bu olmasa bile ruhsal olarak beton altnda kalyorsun. Her taraf parsellenmi gibidir. Gkyzn bile gen ve darack gryorsun. Toplumundan, kltrnden, evrenden, doadan tecrit edilmek yetmiyormu gibi snrsz uzay boluuna bakman bile ok grlr. Tecridin kamufle edilmesi iin szde baz haklar verilmitir. Ancak bu haklarn yzde 30u bile kullandrtlmaz. Her cezaevi koullarm elvermiyor diyerek kstlar ve bu haklar grmezden gelir. Her yerde yasa, tzk ve ynetmeliklerle karlarsn. Her kurumun bir yasas ve ynetmelii vardr. Hakkn arayacak hibir alan bulamazsn. Nerden, hangi yasadan g alacan bilemezsin. Tm kurumlarn yasa ve ynetmelikleri birbirini boa karr nitelikte. Hangisine bavursan haksz sen karsn. En iyi yol hibir hakkn aramamak ve sormamak prensibidir. Adalet Bakanl, nfaz Hakimleri, Mahkemeler, cezaevi idaresinin tm kanun ve ynetmelikleri tutsa birey olarak bitirme, kimliksizletirme ve robotlatrma zihniyeti zerine kurulmutur. Bu kurulu esaslar yetmiyormu gibi, sonuna kadar inisiyatifli klnm olmalardr. Hibir hukuk devletinde karlalmayacak uygulamalarla kar karyayz. Mevcut F. D. M. E tipi cezaevlerinin (harfler oaltlabilir)yapl mantnda bireyi topluma kazandrmaktan ok diri diri gmme zihniyeti yatar. TCK yasalar da bunu ak bir biimde ortaya koyuyor. Toplumun rn olan insann birli-ikili-l odalarda 30-40 yllara varan cezalarla nasl topluma kazandrlaca ise cevap bekleyen sorudur. Bu byle olsa bile bu tip tecrit uygulamala-

ryla bir insan fiziksel ve zihinsel olarak ka yl yaayabilir? Bu uygulama altnda olan insanlarn zihinsel, ruhsal, psikolojik ve fizyolojik olarak ne kadar kendilerini srdrebilecekleri ynnde bilimsel aratrmalarn yaplp, sonularnn kamuoyuyla paylalmas gerektiine inanyoruz. Mevcut yasa ve tecrit uygulamalar bireyi rehabilite edip topluma kazandrmaktan ok intikam almaya dnktr. 13 yldr cezaevinde bulunmaktaym. Halen de hkm giymi deilim. Mahkemem ise devam ediyor. Hkm giymemi bir tutukluya sulu muamelesinin yaplp, bu prosedre tabii tutulmas ne kadar hukukidir.Bir insan hkm giymeden tecrit uygulamalarna tabii tutmann izahat olamaz sanrm. Tecrit, insanlk adna utanlmas gereken bir uygulamadr. Bu uygulama sahibi olanlarn insanlnn da zn yitirdikleri unutulmamaldr. Topraktan, toprak kokusundan, kurumu kr otu kokusundan; bir gln, krlarda iek am Nergiz ve papatyalardan yemyeil ova, da ve ormanlardan soyutlanp, tecrit edilmenin ne olduunu yaayanlar bilir. Toprak ve kurumu ot kokusunu alabilmek iin sonbahar yamurlarn nasl beklediimizi, yadnda ise, havalandrmaya koup zlemle cierlerimize toprak ve ot kokusunu ektiimizi kim bile bilir ki. Topraa basp, ayaklarmzla topra yourmak en byk zlem olur kimi zaman. Vcutlarmz elektrik dolmu adeta. Dokunduumuz temas ettiimiz her nesne arpyor. zlem duyduklarna ulaman pek mmkn deildir. Yalnz toplumdan veya ailelerimizden tek deil doan olan hereyden tecrit edilmisindir. Yaammz ise umutsuzluk iinde umut yaratmaktr. Yaama olan ballmzdan umudumuzu yitirmiyor olsak bile kimi zaman buhran ve krizler iinde kaldmzda bir gerek adeta toplu intihara tevik eden bir anlay hakim. Ben deil siz kendinizi yok edeceksiniz deniliyor gibi. dam kaldrdm. Diri diri gmlp ryeceksiniz 117
nsan Haklar Dernei

biiminde resmi demelere de rastlyoruz. Toplumsal olgudan koparlm bireylerin dncelerinde de bir daralma, snrlandrma olduu kesin. Psiklojik ve ruhsal alandaki daralma zihinsel gerilemeye neden olmakla birlikte hasta kiiliklerin oluturulmasnda n ayak olacaktr. Fiziksel bakmdan da bu byle. u anda bile tecritlik konumundan kaynakl hassaslama, duygusallama, stresli yaamdan kaynakl psikolojik vakalar, mide, srt, ba vs rahatszlklar arlkta yaananlardr. Tm tecrit uygulamalarna ramen umudumuzu yitirmemeye, yaamn gzel olduuna dair inancmz koruyarak yaam, zenginletireceiz. Ancak direnmenin de bir snr olduu aktr. Bu duygularla nsan Haklar Dernei araclyla sesimizin duyarl kamuoyuna-ge olmadan-ulaacana olan inancmz tayoruz. lgi ve duyarllnzdan dolay tekrardan teekkrlerimi sunuyor almalarnzda baarlar diliyorum. Kazanan insanlk deeri ve onuru olacaktr.
akir Akkurt D. Tipi Cezaevi / DYARBAKIR

Merhaba (Tuncay Doan) Tecrit ve izolasyon zerine bir sempozyum dzenleyeceinize dair bir mektubunuzu aldk. Tecridi yaayanlarn sesi olmak iin ncelikle bu tr almalarnzdan dolay teekkrlerimizi sunarz. Bylesi anlaml almalar az da olsa bulunmu olduumuz koullarda tecridin souk duvarlarn krmaktadr. Biz, tutsaklarda ruhsal anlamda bir rahatlamay yaratmakta. Asl mesele tecridi izolasyonu anlatmakta, bu mekanlarda, mekanlarn yaratm olduu koullar biz yaayanlar anlatabiiliriz. yle akademik bir takm tanmlamalar yapmaktansa, yaanlanlarn anlatlmas bence , bizce daha anlaml olur. artk iin otoriteleri (psikologlar, sosyologlar) ismini koyarlar. Bulunmu olduumuz F tipi cezaevlerinin yapl amac kamuoyunda younca tartld. Devlet tarafnda yaama geirilmesi srecinde devrimci tutsaklar tarafndan byk bedeller dendi ve hala da dyoruz. Cezaevlerinde yaayan biz tutsaklara sistemin bak as, bunlar hastalar, tedavi edilmeleri gerekiyor eklindedir. Bu mantk ve zihniyetle yola kldndan, btn uygulamalar da kaynan buradan alyor. Neden bu mekanlarda olduumuzu bizler ok iyi biliyor ve analizlerini yapm insanlarz. Mevcut dzeni, sistemi kabul etmediimizden, antidemokratik, insana insanca muamele yaplmadndan yoksulluk, yolsuzluk diz boyu ve en nemlisi de inkar ve imha sorunu varolduundan dolay. Bu durumlar, kendi onurumuz ve kiiliimize yediremediimizden dolay bu sistem ve dzenle ters dm insanlarz. Mevcut sistem, neden sonu ilikilerini irdeleyerek sorunlara zm bulmak yerine inkar ve imha siyasetinin cezaevi aya olarak da tecrit ve izolasyon uygulamaktadr. 119
nsan Haklar Dernei

Bu tecrit sistemiye insan insan olmaktan karp kendine, deerlerine yabanclam bir birey haline getirilmek isteniyor. En nemlisi de bir tip ekillenmesine yol aabilmektedir. Bir bireyin birey olabilmesi iin de ncelikle red ve kabul llerinin olmas gerekmektedir. te burada senin red ve kabul llerin deil, sistemin red ve kabul lleri devreye giriyor. Tutsaklk koullarnda yaamn kolaylatrabilecein cezaevinin mevcut atmosferinden uzaklap, hayali bile olsa dardaki dnya ile btnlemen engellenmekte. Hayal kurmana bile izin verilmemekte. Denilebilir ki; insann hayal dnyasna da karlamaz ve bu hibir durumda istense de engellenemez. Evet F tiplerinde buna bile mdahale edilmekte. Birka basit rnekle bu duruma izah getirebileceini sanyorum: Gnlk yaamn idamesi iin insanlar belli bal bir takm eylere ihtiya duyarlar. Banyo ihtiyacnz olur, scak su bulamazsnz. Mzik dinlemek istersiniz tercih sizin deil, idare hangi kaseti dinletirse onu dinlemek zorundasnz. TVyi ap bireyler seyretmek istersiniz yine tercih senin deil, senin adna kanallar belirlenmi. stemi olduu dergiyi okuyamyorsun, nk sakncal bulunup ieri verilmiyor. inde yaam olduun dekorasyonu bile kendine gre dzenleye-miyorsun. Byle bir hakkn yok. Duvara bir resim, manzara asman bile byk sorun yaratyor. Onlarn deyimiyle ideolojik ierikli falan da deil. Yatp kalktn yerde bile kendi iradenle hareket edemiyorsun. ok basit bir rnek daha, kendince yaamn kolaylatrp kendi ynteminle bir eyler yapmak istiyorsun. Pet ielere su doldurup, stp (gnete) du almak istiyorsun, ama d kullandn iin pet ieler toplama gerekesi olabiliyor. zellikle yazn spordan sonra du almak iin yapyorduk. Bu tr rnekler oaltlabilir. Dnn bu tr ufak tefek eylerin her birinin

bir gn gndeminize sokulmas durumunda hayal ve ryalarnza nasl mdahale edildiinin kantlar. Yaratm olduu stres ve skntlar da ayr bir mesele. Yukarda saym olduum eyler bizler iin en basit eylerdir. Siyasi tutsaklar iin en nemli olan eyin kiinin kendini her ynyle retebilmesidir. Bunun iin de belli bal bir takm materyallere ihtiya duyulur. En bata da kitap sorunu. Malum her tutsan dardan kitap temin edecek olanaklar yok. Kitaplar okunmak iin vardr. Ben kitaplarm baka bir arkadala paylaamyorum. Ancak yle yapyoruz; aile araclyla dar gnderip, posta yoluyla cezaevinde yan tarafmda bulunan arkadama ulatrabiliyorum. nsan sosyal bir varlk olduundan dolay bir birine her ynyle ihtiya duyar. Maddi durumu iyi olmayan madur bir insana ekonomik olarak yardm etme, dayanma koullar tmden ortadan kaldrlm. Arkadana en ufak bir ikram bile cezaevi kurallarna gre su saylyor. Ynetmelikte Tutuklu ve hkmller kendi aralarnda al veri yapamazlar denilmekte. Yazmsal alanda retmi olduun bir yazy darya aktaramyorsun. Ha hi gnderilmiyor mu? Gnderiliyor. Yazlarnda suya, sabuna dokunmadn m sorun yok. Fakslarn, mektuplarn ok anlamsz gerekelerle engelleniyor. Kendilerinin dnce yaps ve kalplarna gre yazmadndan. Dayatlan ey benim gibi dnyorsan imkan sunarm. te tek tipletirme denilen olgu byle ortaya kyor. Btn belirlenen kurallar bireyin iradesini krmaya yneliktir. Devletin souk yz byle hissettiriliyor. Bizleri d dnya ile ilikilendiren eyler de bu koullarda TV ve ailelerimizdir. Ailelerimizle olan ilikilerimizde ak ve kapal ziyaretler biiminde olmakta. Tabii gr diyebileceksek. Ayda bir ak ve ayn haftasnda, haftann herhangi gnnde belirlenen saatte bir saatle s121
nsan Haklar Dernei

nrl olarak yapm olduumuz grlerdir. Hemen hemen bir ok arkadamzn aileleri uzak il ve ilelerde ikamet etmekteler. Kilometrelerce yol gelmekteler. Ailelerimiz gre belirlenen saat ve gnde gelemediklerinde onu da yapamyoruz. Bir ok defa uzak yerlerden gelen grler gremeden geri dnmlerdir. Gr iin ayrlan saate neleri sdrp neleri sdramayacamz bizler de bilmiyoruz. Zaten ziyaretin yarm saat e anne ve ocuklarmzn alamas ve gz yalaryla geiyor. Tam teselli edip sohbet havasna girecekken duymak istemediimiz souk sesi duyuyoruz. Gr bitmitir diye. Grten sonra sevineceimize keke bunca yolu yorulup gelmeselerdi. Ekonomik klfeti bir kenara brakalm, yorulmalarna demiyor. Bunlar normal zamanlar iin yapacamz ziyaretlerdir. Ama yeni CK ile birlikte hepimiz disiplin cezalaryla kar karya kalmz. Her birimiz 14-15 gnlk hcre cezalar, birka defa da iletiim haklarndan men ve ayrca aylarca srecek gr cezalar. Alm olduumuz disiplin cezalarndan dolay iyi halimiz ortadan kalktndan 1 yl ak gr hakkmz elimizden alnm. Bizlere verilen disiplin cezalar da yapm olduumuz sessiz, demokratik eylemlerimizden dolay verilmi. lkemizdeki yaanan savan durdurulmas, bar ve kardeliin tesisini istemek bile su saylyor. Slogan atmz ceza veriliyor, alk grevi yapyoruz yine ceza veriliyor. Yapm olduun her ey sakncal bulunup nedamet getirmen iin cezalandrlyorsun. Mahkemelerce verilen cezalar yeterli bulunmuyor ki, ek cezalarla cezalandrlyoruz. stinasz u anda cezaevlerinde bulunan biz devrimci tutsaklar, mebbet hapis cezalarna arptrlmz. zgrlmz snrlandrmalar yetersiz geliyor. Szde tedavi politikalar bireyi daha hasarl onarlamaz duruma getiriyor. Cezaevi doktorlarnn tutmu olduklar resmi raporlarda ve tutanaklarnda da mevcuttur ki, birok hkml tu-

tuklu sakinletirici haplar kullanyor. Sknt ve youn stresten eitli hastalklar tremekte. Kimi zaman gece yars uykudan seslerle uyandmz oluyor. Bakyorsun komun olan odada biri cinnet geirmi. Youn stres ve psikolojik baskdan dolay intihar teebbsleri de olmuyor deil. Odalar kiilik olduundan hep ayn arkadalarnla yz yzesin. Bu bile bal bana sknt ve stres nedeni olmaya yetiyor. Haftada birka saat baka odalarla bulunan arkadalarnla sportif ve kltrel etkinliklere kabiliyorsun. Bu etkinliklere gitmek bile bal bana bir sorun. Gidip gelinceye kadar defa st aramas ve ayakkab karlmaya maruz kalyorsun. Koridorda baban bile grsen selam veremiyor. Halk hatr soramyorsun. Her ynyle bir yaltlmlk ve izolasyon var. Hep kii ile yiyip iiyorsun. Cann skldnda gidecein baka bir yer yok. Kaba anlamda bir ikence olayndan bahsedemeyiz. Yalnz saydm dier uygulamalar bal bana psikolojik ikencenin kendisi oluyor. Bu uygulamalarla bireyin iradesi param para ediliyor. Bu sistemde bireyler tek tek hedeflenip sonu alnmak isteniyor. Sonu olarak unu sylemek mmkn; insan insan olmaktan karp, darya knca hastalkla bir halde toplumun bana bela etmek. Yaratlmak istenen insan tipi silik, znden boaltlm bireyler. Tekrardan bylesi almalarnzdan dolay teekkr ediyor almalarnzda baarlarnzn devamn diliyor. radelerimiz tecridi, izolasyonu paralayacaktr. Selamlar, sevgiler, sayglar
Tuncay Doan F2 Cezaevi A9, 27 Kandra/ZMT

123
nsan Haklar Dernei

Merhaba (Blent Akar) 14 Ekim 2005 tarih ve 105/2005/29-313 sayl, Cezaevlerinde Tecrit konulu yaz hakkndaki mektubunuzu aldk. Mektubunuz bizi hem sevindirdi, hem de hznlendirdi. Kurum olarak, tecrit gibi insan doasna aykr, ad bir uygulama hakknda duyarl olmanz, biz mahpuslarla dayanma iinde olmanza ok sevindik, duygu ve dncelerimizin paylalacak olmasna sevindik... Hznmz ise, biz birka arkada dnda, dier arkadalarmzn disiplin cezalar-iki ay tm kitle iletiim aralarndan mahrum olmas (TV, radyo, gazete, mektup, fax vs...)- nedeni ile duygu ve dncelerini belirttiiniz sre ierisinde gnderememesindendir. (Biz bir grup arkada olarak bu cezay ksa bir sre nce bitirdiimiz iin imdi bu imkanlardan yararlanyoruz.) Belirttiiniz hususta uzun, derinlikli, teorik bir yaz gnderebilirdik. Ancak hem tel rglere tutulma kaygs, hem de deiik alanlarda benzer yazlarn gnderilebilecei dncesi ile yazmadk. En iyisi mi hcrelere geiimizle birlikte arkadalarmzn gnlklerinden bir seki sunalm dedik. Bu vesileyle, gnlklerimize yansyan duygu ve dncelerimizi de tecrit olmaktan kurtarm oluruz. Her ne kadar zindan- Erzurum 8 Mart 2002 tarihinde hcre sistemine gemi olsa da bunun ncesi uygulamalar da malumunuz. Ik szmayan kaln duvarlar ve gazete arivleri tanmz. Duvarlar konuamasa da arivlere baklabilir... Ik szmayan souk betonarme yaplar iinde tecridi yllar, ruhumuzun sesi, yreimizin dili olan gnlklerimize nakettik. Bir demet de olsa sizlerin araclyla gnlklerimizin d dnya ile paylalacana olan umudumuz ile duyarllnz iin hepinize en iten duygularmzla teekkr ediyor, selam, sevgi ve sayglarmz sunarak, kutsal almalarnzda baarlar diliyoruz.

kacak olan Tecridi Yaayanlar Anlatyor balkl kitab byk bir heyecanla bekleyeceiz. Erzurum cezaevi muhpuslar olarak bu tr almalara hasret kaldmz gibi, sanat, kltr, edebiyat etkinliklerinden, yazmsal almalardan da mahrumuz. Cezaevleri sempozyumuna katlacak olan deerli dostlardan bu konuda duyarllk bekliyoruz. GEN VE DAR Oturduunuz yeri dar grmeyiniz Evet Bilge Lao uanda bizim iin Dorudur bu dnceniz Bak eer bize Buras geni Dars dar gelmezse Ne darda bir kvlcm olabiliriz Ne de ierde dip diri bir filiz. 8 Mart 2002 Dnya Emeki Kadnlar Gnnde, koularmzdan alelacele yaplan hcrelere alndk. Bylesine anlaml bir gnde hcre sistemine gei ne ac... Bugn, duygularn konutuu, szlerin kifayetsiz kald, baklarn ok ey ifade ettii bir gnd. Ayrln hzn, bir kez daha yreklerimi sard, ayrln acs genzimizi yakt. Kurumaya yz tutmu gz pnarlarmz nemlendi. Gz yalarn tutamayanlarmz oldu. Tutanlar ise, eminim iten ie alad... Acaba bir daha bir ok yolda grebilecek miyim? Sorusu, hepimizi duygulandrmt. Bir zindan A ve B blok diye nce ikiye ayrdlar. imdi ise 35 paraya blmler. Ksa bir sre sonra da yz ksr paraya...
125
nsan Haklar Dernei

Ayrlk rzgar, 19 aralk operasyonlar ile birlikte, hcre arks eliinde esiyordu. Bu rzgar, kou sisteminin son gecesinde hepimizi sarmalamt. Sabah, birbirimizi bir daha gremeyebiliriz dncesiyle fotoraf, hediye, adres alp-verdik. En uzun gecelerimizden birinde demli aylar eliinde sohbetler ettik. Uykunun ecesi o gece koularmzdan uzak durdu. Yola kmaya hazr gerler misali, eyalarmz hazr bir ekilde sabahladk. Ayrln sabah kmt mahpushaneye. Gzlerde sabah mahmurluu yerine hzn akyordu. Kimin boazndan geirdi ki bir lokma ekmek, ayrln acs yakmken genizleri. zel gnler iin ayrlan sigaralar yakld birer birer. Sigaralarn duman ekildi derinlere cierlerin. Upuzun koridor bir daha byle bir kou kalabal grmeyecekti. Mze olmay hayal eden koridorumuz da hcre olacakt. Ne zaman durabilirdi mekan iinde, ne de mekan durdurabilirdi zaman. Bilakis sanki zamann acelesi varmasna akyordu hzl hzl... Her okunan isim, yrekten bir para koputu iimizden. Her geen dakika koparyordu yoldalarmz bizden. Be gitti... On gitti... yirmi gitti... Koca kouta arkada kalmtk. Ve biz de... Hoakaln yoldalar!... zgr yarnlarda bulumak umuduyla Dosta kaln!!!... 9 Mart 2002 Bu gnk duygularmz u cmle zetliyor. Bahar beklerken ka tutulmak. K boyunca bizleri stacak, gnei zlyorduk. Gnee kavumaya ramak kala, aramza beton kaln duvarlar rdler.

Hemen hemen hi gne grmeyen, svas dahi kurumayan, kaloriferleri tam yanmayan bir hcrede ok yoruz. Bu fiziki koullar mdr memize sebep olan, yoksa tecridin souk acmasz prangalar m? Kimbilir belki de iimizdeki ayrln yrek szlatan rzgardr memize neden olan. ten yalnzlk da diyebiliriz buna. yorum, hcrenin yeni balayan knda, beton souk, gne ok ok uzak, iki mevsimlik bir ehirde, yaz grecek miyiz bu hcrede... Kilitlediler bizi, beyaz srtan dubleks odalara. En doal hakkmz olan hava aldmz avluyu tam sekiz paraya blm, aralarna da yksek duvarlar rmler, in Seddi misali. Oysa yklmam myd Berlinde duvarlar? Peki neyin nesiydi rlverilen bu yksek duvarlar? 21. yzyln gecikmi hediyeleri miydi dar tabutluklar? Sevdiklerimizden ayr kalmann arksyd sessizlik... Yrek atlarmzn ritmiydi arkya elik eden. Peki, sessizlii kabul eder miydi insan doas, soua teslim olur muydu insan iradesi?... Doann diyalektii deil miydi yaamn sreklilii ile hareket? Hangi g deitirebilmiti bu kanunu? Bu doa kanunu da bir sre sonra ileyiverdi. Hcrelerde yaanan hareket parampara etmiti uursuz sessizlii. Birbirini soran heval heval sesleri, dalga dalga yayld hcrelerden. airi boa karrcasna konuuvermiti duvarlar teker teker. Yaamn devinimi, iradenin muazzam enerjisi ykvermiti tecridin souk duvarlarn. Yoldaln sevgi ile rl balarn koparamamt bir kez daha kr pencereler, demir kaplar, betondan yaplar. Sessizlii paralayan hareket memize neden olan buz gibi havay, scaa dntrmt. Artk myorduk. myorduk artk betonarme yapda. mek ne ki.
127
nsan Haklar Dernei

Ayrl bu itenlikle zgr baharlarda kavumann gerekesi yaparak gnl bahelerimizde besleyeceiz Newroz ieklerini, sevda gllerini. Yaam Umutla Balar, Umut Gnele Byr. Gneten Uzak Olan Umuttan Irak Olur Umuttan Irak Olan Yaamdan Uzak Olur. 10 Mart 2002 Birinci gn zor geti. 2. gn de geti. 3. gn geiyor. 4. gn ve dier gnler de, aylar da, yllar da geecek. Bouna dememiler; tek tek der takvimin yapraklar. Doludizgin, drt nala koan zaman kheylann kim durdurabilir ki? kim zamanla sonuna dek yarabilmi? Evet zaman akp gidiyor, zamanla birlikte bir ok ey de akyor. Bu akta yitip gidenlerle birlikte, zamana baar sdranlar iz brakyor. Gnler, aylar ve elbet yllar da akyor. Tpk mecrasndan akan rmak misali. O halde zaman bir nehir midir? Eer yle ise derya nedir? Bence derya, kendini gerekletiren insann ta kendisidir. nsana mikro kozmozdur da deniliyor. Evren nasl Gnei, ay, yldzlar gezegenleri sisteminde ynlendiriyorsa, Derya da tm nehirleri kendine ekiyor. Kendini gerekletiren insan da hem evreni, hem de deryay yreinde tayor. Ruhunun snrlar var mdr insann? Bylesi snr tanmayan insanlar yapay snrlar iine alnarak tecrit edilebilir mi? Dnyasn yreinde tayan, gneini ruhunda stan, denizde bir damla olmak yerine, damlada umman olan insanlar izole edilebilinir mi kural ve kaidelerin anas genelgelerle? Hcrelerde nc gnn gecesini yayoruz. Artk ilki iki gnk gibi myoruz. Yaammz mecrasn yavata olsa sabrl bir temelde buluyor. Artk yolda birbirimizi stacaz. Ayrln acsn da gce dntrmesini bileceiz.

Bu gn eve bir mektup yazdm. Duygu ve dncelerimi onlarla paylatm. Paylamak, ayrln panzehiri olsa gerek. Bu paylam gnceme de alaym. En gazla can sknts yaratan fiziki koullardan biri, havalandrmann darl, duvarlarn ykseklii nedeni ile gne alamama durumu, ortak kullanm alanlarnn eksik olmas-olmamas da ha keza yle. Yani kou sistemine kaba hcre elbisesi biilmi, koullar da F tiplerine uydurulmu. Asl sknt da buradan kaynaklanyor. Kou sisteminden dar bir ortama gei, bize yalnzlk duygusu yaatsa da zamanla buna da alacaz. Yeni genelge ile yiyeceklerin ieriye alnmamas, her eyi kantinden almak durumunda kalmamz, 5-6 kouun 35 hcreye dalmasnn getirdii ek maddi skntlar zamanla alr m bilmiyorum. Btn bunlarla birlikte saymzn azl, koullardan kaynakl sessizlik bizi daha fazla younlamaya sevk edecektir. zira byle ortamlar younlamann dermandr. Daha fazla kitap okuyacaz. Bulabilirsek dergilere gmleceiz. Ve yazacaz, yaamak iin yazacaz. Yitip gitmemek iin yazacaz. Artk zamann dostu, almann arkada, retimin yolda olacaz. Bu sre, zindan yaamnn nc dnemi. Tutukevi, hkmevi (kou) ve hcre sistemi. nc dnem, bir inziva sreci, yeni bir snav alan olacak. Tm aclar derin bir younlama ile gce dntrmenin mekan olacak bu dnem. Budha, Domak acdr, yallk acdr, hastalk acdr, lm acdr, sevilmeyenle birlemek acdr, sevilenden ayr kalmak acdr. stediini elde edememek acdr der.
129
nsan Haklar Dernei

Gothe, Her trl ac ekmenin tanrsal bir yan vardr; nk ac olduu srece ona zor da olsa, zahmetli de olsa katlanmak gerekir. Ona yenilen ya da, onu hissetmeyen bir tabiiat iin o ac olmaktan kar der. Yeni mekanmz dndklerinin tersi bir mekan haline getireceiz. Siyasi dncelerimiz, devrimci duruumuz kendini mekanlara uydurmaz. Mekanlar yaanlr yerler haline getirir. Tecridin amalad iini boaltma, kendine, zne, szne yabanclatrma ise eer, sisteme benzetirme ise eer, onursuzlatrma ise eer, edilgenletirme ise eer, zcesi kendine gre rehabilite ise eer, buna kar devrimci yaam, onurlu duru olmal. Eskiden kalabalk ortamlarda idik. Gcmz kalabalk oluumuzdan aldmz sandlar. Kalabalk yapmz dattlar. Dalan yalnzca kalabalk oldu. imdi her hcremiz bir kou oldu. lk balardaki ten yalnzlk, bir sre sonra reten yalnzlk olur. Tketen bireycilik bu ekilde yaratan bireysellie dnr. Bilge Laotzu ne demi: Bir kere huzura erdi mi akl, doal olarak geniler Ve gece karanlndaki gkyz kadar Geni ve hudutsuz hale gelir. Hcremde okuduum ilk kitapta u belirleme dikkatimi ekti: Srekli yaam umut demektir. lm, seme ansnn yok olmasdr. Seme hakknn kstland oranda lme yaklayoruz. En korkuncu da yaam bizden tmyle alnmakszn umutlarn kesilmedir. Hapiste geen bir yaam bunun aynsdr. Ayn ekilde baz lkelerde vatandalk da buna benzer. En iyisi gnlk, olaan umutlarmz yok olmamasna yaayabilmek. Her gn kr krne deil. Fakat bu, kiinin kendine hakim olmas konusunda olaanst bir g gerektirir. Yazarn dncesine katlmakla beraber, katlmadn bir iki husus var: Bata yazarmz biraz karamsar. Hapisteki yaam, kiinin karakterinde, iradesinde, inancnda anlam bulur ya da anlam yitirir. Srekli yaam

umut ise, nasl bir yaam, daha da anlam kazanr. Peki umut nedir? Niye umut?... Her ey bu sorularn anlamnda gizlidir. Bizde yaam, ideolojinin sreklilii demektir. Yaamn kesilmesi ise, yazarn dedii gibi seme hakknn kstlanmasdr. Seme hakknn kstlanmasn lmle edeer gryor yazar. te burada bir itirazm var: Biz de seme hakk irade ile belirlenmi. Kendini gerekletiren zgr insan hedefliyoruz. Bizde yaam, kiiliin deiim-dnm esas almas her ana cevap vermeye hazr olmasdr. Bizde yaam, nefste deil, gdlerden de kopuktur. Yceltilmi duygu, rafinelemi dncedir. Yaam; mitoloji, teoloji, felsefe ve bilimin younlam ifadesidir. zgrlktr yaam, direnmektir yaam. Gncenin bir yerinde dnemli bir zindan srecinden bahsedilmiti. Bu aamaya drdnc bir aama daha ekleyebilir. Bu aama da tecrit ve izolasyonun yani TCK, CK ile eksiksiz uyguland 1 Haziran 2005 tarihinden sonra ki bol disiplin cezal zindan srecidir. Disiplin cezalarndan oka nasibini aldmz bu sreci de bir gnlk sekisi ile sizlerle paylaalm. 19.08.2005 ... te bylesine etrefilli, sava ve bar rzgarlarnn iie estii, umut ve umutsuzluun babaa yart, ar tecrit ve izolasyon ile birlikte, imha ve inkar konseptinin 93-94teki gibi yeniden balatld bir srete 15.08.2005 tarihinde bir grup arkada, sresiz alk grevine baladk. 1 Haziran ile birlikte balatlan ar tecrit ve izolasyonu protesto etmek iin eyleme baladmz ilk gn, eylemcileri ayr hcrelere koydular. Arkadalardan ayrlmann burukluu ile, yeni hcremize tandk. Havalandrmada bir kargann iskeleti uzun zamanda kimsenin burada yaamadn gsteriyordu. Ancak havalandrmann kesinde tek bana yaam mcadelesi vererek ayakta kalmasn bilen bir bitki ile 131
nsan Haklar Dernei

karlatk. lm ve yaam ikileminin somut bir rneiydi; karga lei ve sabah iei. Karga yaamn souk yzyken, sabah iei scak yzyd yaamn. Bu manzara bana H. Cibrann u szlerini hatrlatt: Akam knce iek ta yapraklaryla sarar zlemini, koynuma alr, uyur. Sabahn gelmesiyle dudaklarn aralar gnein p iin. Bir iein hayat, istemek ve yapmaktr. Bir damla ya ve bir glmseyi... Biz, bedenlerimizi ala yatrp, tecrit ve izolasyon altnda bulunan bata mral olmak zere tutsak yoldalarmzn aclarn bir nebze de olsa paylarken, ieimiz yaam suyuna kavumu bir ekilde ertesi sabah sar ieklerini aarak bize glmsedi. Biz de zindan gereklii ile katlaan bir damla gzyamz yreimize aktarak, iee glmsedik. O gn hcre temizliinin yorgunluunu scak ay ile giderirken, yoldalarmzn bize gnderdii dayanma mesajlarn okuduk. Bir ay iimlik anda yoldalk sevgi ve saygs zerinde tatl tatl sohbet ettik. Bu duygu gnlerce srecek olan alk gdsnn de en byk gdas olsa gerek. Bu ballktr ki, biz tutsaklar, tm i ve d olumsuzluklara kar tecrit ve izolasyona kar, rehabilitasyona kar ayakta tutan. Eylemin ilk gn kurum doktoru gelip alk grevinin zararlarndan bahsederek, tedaviyi kabul etmemizi istedi. Biz de giri nedenimizi ifade ederek, tedaviyi kabul etmeyeceimizi syledik. Ne ondan ne de gardiyanlardan olumsuz bir tavr grmedik. Dn tansiyon ve tart iin revire karldk. Revire giderken, o gnk sohbet etkiliinden dnen bir grup arkla tesadfen karlatk. Bu tr karlamalarn ol-

mamas iin azami dikkat gsteren gardiyanlar, anlalan ofsayta dmlerdi. Tedirgin bir ekilde karlamamz engellemeye alsalar da iki rman birbirine kavumas misali, byk bir heyecanla birbirimize doru koup sarlmz grlmeye deerdi. Tm arkadalarla hasretle kucaklatk. Hepimizin gznn ii glyordu. Buluup, kucaklamamz ne kadar ani ve tatl olsa da ayrlmz da o kadar hzl ve acyd. Tpk Halil Cibrann dedii gibi: Bir Damla Gzya Ve Bir Glmseyi!... Bu cmle, sevin ve hzn, ac ve tatly ok gzel ifade ettii iin hi unutmuyorum. ki zt duyguyu ne de gzel ifade etmi stad. BU cmle bir anlamda insann da eng zel zeti... Ac art tatl eittir insan. nsan her ne kadar kk evrene, ok bilinmeyenli denkleme benzetilse de bir ekilde insan ac ve tatl ya da hzn ve sevinle ifadelenen iki bilinmeyenli bir denklemdir de. Ancak, bu denklemin ikili bileeninin parametreleri ac ve tatl (sevin ve hzn) olsa da, bamsz deikenleri sayszdr; tarifi, anlatm, yazm, izimi zordur. Hatta soyut kavramlar olmas itibariyle imkanszdr. Bu ynyle ikilem ancak ve ancak yaanlr, hissedilir, duyumsanr. Tuvale, mzie, yazya yansyan ise czidir. 27 Austos 2005 Bugn rutin aramalardan birine geldiler. Arama rutin bir arama olsa da bizim iin rutin dyd. Aramada tm itirazlarmza ramen sabah ieini kknden skp gtrdler. Yeil doadan bize hatra kalan biricik yadigarmzd Sabah iei... Ayn nn gazetelerinden birinde itiraf emdin Sakkn, saysz iek, yeil bitkiler arasnda srtarak poz veren resmini grdmde Bu ne yaman eliki byle dedim. Devletin yumuak eli emdinin kel ban okarken, sert eli de ieimizi koparyor kknden. Hani yasalar herkes iin eit uygulanr ilkesi?, iyi mahkum; uysal, inansz, itiraf mahkum, kt mahkum ise biz... yle mi? Tahakkmc kanunla133
nsan Haklar Dernei

rndan daha tahakkmc, yasalardan daha zalim olmamak gerekir. Ayptr, gnahtr. Acmaszln da bir snr vardr. Biz zararl mahlukatlar isek eer, sabah ieinin ne suu var. te byle, 12 gnlk alk, bizleri bu iein kknden kopartlmas kadar etkilememiti. Her trl acy gce dntrmede uzman olan devrimciler, elbette bunu da gce dntrmesini bilecektir. nk Direnmek yaamaktr diyoruz. Ve biz, inadna direnerek iimizdeki sevgi ieini de yaatacaz. Gzel sabah iei, seni belki elik bir el kopard. Fiziki yaamna son verdi. Ama seninle 12 gnlk birlikteliimiz, biz yaadka srecek. Hibir elik el, seni yreimizden skemeyecek. Seni satrlarmzda, msralarmzda, seni tuallerimizde kalclatracaz. Yeerdiin yerde toplanp trk syledik, iirler okuduk. Bizde yas yok. Yasn tutmayacaz. Yalnzca; Bir Damla Gzya Ve Bir Glmseyi!... 6 Eyll 2005 Alk grevinin 23. gecesinde bu satrlar yazyorum. Arkadalarmzn youn ilgisi ile 23 gn nasl geride braktmzn farknda bile olmadk. Gnlk programmz (Sv alm saatleri vs) aksatmadk. Zamanmz dolu dolu geirdik. Mektuplar yazdk, gnlklerimizi tuttuk. Gazeteye Yaymlanmayan yazlar yazdk. Ortalama 35 kilo kaybetsek de, al hi hissetmedik desek abart olmaz. Coku ve moral bize al hissettirmedi. Havalar tam da eylemin bitimine doru soumaya balad. Palandkenin ban gremesek de kmls bulutlarn ktn tahmin ediyorum. Bu satrlar yazarken Gncel FMde iki gzm Ahmet KAYA Serhatta akam vakitlerine gtrd. Onun gzel sesiyle bir yandan yazyor, bir yandan da dalarda, boz-

krlarda dolayorum...Daha yakn hissediyorum kendimi. Peisra sevgili Ferhat, beni kayp bir lkede yolculua kard. Yarn Bat yakadaki yoldalarmza direniimizin bayran devredecek olmann gururunu, heyecann yayoruz. Alk grevinin son iki gnnde tm yoldalar da A.Gye girdi. 12 Eyll 2005 AGye girdiimiz iin bize 2 ay etkiliklere kmama cezas vermilerdi. Dier arkadalarmza da 2 gn iin 1 ay ayn cezadan verdiler. Gre kmadk, ceza... slogan attk ceza, yine attk katmerli ceza. AGye girdik ceza... ceza... ceza... Zaten mr boyu cezalyz. Bu cezalar, d gelimelerin, ieriye tezahr olarak gryorum. Younlam operasyonlara, younlatrlm cezalar elik ediliyor. Daha nce AB reformlar ad altnda her naslsa verdikleri ak gr, telefon, etkinlik vb haklar bu yolla tekrar aldlar. Her disiplin cezasnn ay art ak gr yasa varm. Drt ay ceza aldk bu da demektir ki 12 ay ak gr de yaptrmayacaklar. Bakalm, hemen hemen tm c.evlerinde uygulanan bu tecrit ve izolasyon politikasnn sonu nereye varacak. Biz yine de ABye selam, yola devam diyelim. Belirtmitim, buras Trkiye, gzelliklerle birlikte umut ve umutsuzluun atba gittii muamma bir lke... Yamurdan kap da doluya tutulanlarn lkesi... Sahi her eyi ile bu bizim lke, bu iklimle nasl ABye girecek? Niyet ABye mi girmek, yoksa AByi mi kendine girdirmek? 135
nsan Haklar Dernei

3 Kasm 2005 Bu gn eker nam dier Ramazan Bayram!... En buruk, en donuk, en snk bayramlardan birini yayoruz. Bayramlarda her eye ramen sevin hzn sollar, ama bu yl hzn sevinci galebe ald. Nasl almasn ki, bu hcre sisteminin tecrit uygulamalar bayram hevesi mi brakr insanda. Bu duygu ile u mesaj karalayverdim yoldalarma; Tecrit ve yaptrmlarla hevesi kursaklarmzda braklan, ocukluumuzun gzel yllarndan ok uzak, yaadmz mekanda an gibi de yakn bir bayram gnn, demlenmi duygularmn yrek szs ile bayramnz kutluyorum. Birka slogan attk diye, aylardr iletiim cezas ektiimiz yetmezmi gibi ak gr de yaptrmadlar. Yaptrlmayacak ak gr gnne denk gelen kapal gr de yaptrmayacaklar. Hatta yaptrlmayacak ak gr, kapal gnlere den gelen gnlerde etkinlie de kartmayacaklar. te size tecrit nedirin cevab. Tm bu olumsuzluklara ramen burulan yreimizi bir nebze de olsa rahatlatan, aylar sonra ailesi ile grmesi ve ondan bayram mesajn almamzd. 14 Kasm 2005 Bu durgun, kasvetli havay alma ile, okuma ve yazma ile bertaraf ediyorum. Fiziki durgunluun, iimdeki harekete sirayet etmemesi iin ne gerekiyorsa yapyorum. teki duygu ve dnce ile rl kalem beni koruyor. Bu kale iinde bir dnya inaa etmeden yaanmaz bu ehrin souk zindannda. Denizde bir damla olmak yerine, damlada bir umman olmak gerekir. Evet, yitip gitmemek iin damlada bir umman yaratarak engin ufuklara doru yelken amak gerek. Anlar kay-

nda almken maziye Batk kentteki anlarn sesini duyan balklar misali dingin ve sabrl olmak gerek. Bunun iin de anlarmzn rmandan arabi defterlerimize akttmz hatralar, bylesi kasvetli, durgun gnlerde ap, an- hayat kadehlerine doldurup ielim. Yalnzlmza, yaptrmlarmza kadeh kaldrarak ielim. An- hayat kadehinden, damlada bir umman olana kadar ielim... Tecridimizi yalnzln kalabalnda krana dek ielim... Anda yaam, yaamda gzeli bulana dek ielim... An- hayat kadehinde, Ab- hayat iin ielim. 5 Kasm 2005 Gnlerimiz, bir yazarn dedii gibi Frtna tutulmu toz zerrecikleri gibi gemiyor benim iin. Gnler bir rmak misali akyor. Buna zaman rma da diyebiliriz. Zaman rma bazen durgun ve sessiz aksa da derinliinden hibir ey yitirmiyor. Bu ara yaam denizi durgun olsa da, dipten gelen dalgalarn sesi hi eksilmiyor. Yaam aknn hzn hi kesmiyorum. Bu ak tempolu klmak iin ok ynl oluyorum. Okuduum her kaynak ak besliyor. Alan her kitabn kapanda yeni mecralara giriyorum. Yazarla birlikte farkl zaman ve mekanlarda dolayorum. Bu yolculuklarda zindan soyutlayor, zaman ve mekan izafileiyor. Bu atmosferde gemii anda yaamann tadna varyorum. An da gelecekte yaatmak iin, imdiki gibi yazyorum. Gelecee gcm orannda bir mecra olmak iin yazyorum. Gelecekte yaamak iin yazyorum. Zamannda, yaadklar anda yazp da gelecekte yaayan ustalar 137
nsan Haklar Dernei

okuyorum. Aclarn duyumsuyor, sevinlerini yayorum. Onlarla srda, yolda oluyorum. Elimde Cemil Meriin Jurnal-1 kitab var. Marjinal braktrlm muhalif bu yazarn yaptlarn daha nce hi okumadma hayflanyorum. Sn Meri; dzene muhalif, sz gedie oturtan, kelimeleri konuturan bir yazar. Her muhalif yazar gibi, ok ekmi, ektirilmi. O kadar ok ac ekmi ki, kr olmu. Kim bilir uza gren gzleri, bu dnyann irkinliklerine ksmtr. O gzlerinin gremediklerini, ruhunun sesi ile yreinde yaayarak yazm. Kalemi kl gibi keskin, kelimeleri kifayetli. Yazd 1950li, 60l Trkiye bugnk Trkiyeye ne kadar benziyor. O yllarda dnen, dndklerini pratikletiren aydnlar tecrit edilmi, hapishaneler evleri, srgnler yurtlar olmu. Bu gn de ayn eyler yaanmyor mu? O yllarda militarizm, milliyetilik rndan km, hamaset edebiyat ile muhalifler komnist diye lin edilmiler. Bugn de benzer eyler yaanmyor mu?-Bir farkla Komnistlerin yerini Krtler, Bar Analar, TAYADllar alm. O yllarda yaatlan ac gerekler karsnda aydnlar ban deve kuu misali kuma sokmu, bu gn de. Bir farkl, bugn devekularnn says fazlalam, balarla birlikte boyunlar da kumun iinde. rnekleri oaltmak mmkn. Bunlar yazarken kalbim skyor, gsm daralyor. Cemil Merii ok iyi anlyorum. Gzleri bile onu yaam yolunda terk etmi. Tam bir trajedi. Gerek aydnlar bu lkede grmeyen gzleri ile grrken, sahte aydnlar gren gzleri ile maymunlar oynuyor. Bu aydnlar Homo Sapiens kadar dn(e)miyorlar.

Ayadn dnemeyen bir lke, karanlkta kalmaya mahkumdur. Aydn gr(e)meyen bir halk krmemekten kurtulamaz. Aydn duy(a)mayan bir toplum, srklenmekten nasl kurtulacak? Bu lke obanlar ok grd. Ama aydn?!... stat Meri, seni ve senin gibi deerleri yazarlar ka insanmz tanyor? Yazdn kitap Jurnal senden sonra 12. bask yapm. Her bask ne kadar biliyor musun? Deerli stad, maalesef geride braktn lkede seni tanyan da senin kadar marjinal. M. Ali Erbiller, Tatlsesler, H. Avarlar raetingleri kryor. Onlar da kim diye soracak olursan bo ver stat, tanmazsn onlar. Bir gecede 100-150 asgari cretlinin maa kadar para alan lken sanatlarn tansaydn daha nce kor olmak isterdin. Bir yaznda demisin: Trk insan ne Avrupal olabildi, ne de arkl. Bu gn de Avrupa kaplarna dayanm dayanmasna ama yine de hariten gazel okuyor. Batya kar aalk kompleksi, douya kar ykseklik kompleksi. Ne z var ne de biim. Nazm Hikmetlerin hapishanelerde rtlp, srgnlerde vatan haini ilan edildii bir lkede, Sabahattin Alilerin, Musa Anterlerin vurulduu bir lkede, Cemil Meriler fazla tannmaz stadm. Jurnalden yoldam, can dostum, stadm yaasaydn bugn Fildii Kulende sen de yazar mydn tecridimizi. Yazardn yazmaya ama Fildii Kuleni bana, ykarlard diye dnyorum. Yaatlan tm ktlklere, irkinliklere ramen iyi ki varsn yaptlarla. Tm zorluklara ramen yazdn ve de yayorsun. 139
nsan Haklar Dernei

Yaamadn ama yayorsun. (Jurnal 2. cildi maalesef elimde yok) 10 Kasm 2005 Sessiz ama souk, duygu ykl bir gecenin hznnde kelimelerin scaklna inanyorum. Kaloriferler yanmyor (Doal gaza geeceklermi). Battaniye altnda yen bedenimi stabiilecek mi kelimelerim? Dn, arkadalarmzn TV, radyo, gazete, dergilerini disiplin cezas gerekesiyle toplayp gtrmler. Tam tecrit buna denilir. Birisi ieriye girerken barm, Bir gazete paras dahi brakmayn!... diye. Tecrit, dolap altlarna serili eski bir gazete parasnn dahi braklmamasdr. Neymi efendim Skntya dersek okuyacakmz bir para eski gazeteyi. Bu mantk tecridin amacn da vuruyor: Skntya drmek. Peki siyasi mahkum bir gazete paras iin mi skntya decek? Ya da hergn yalan yanl haber yapan medyann kirli ekran iin mi?... Disiplin cezalar ile bizi daraltarak, umutlarmz, yaam sevincimizi kracaklarn m zannediyorlar. Eer byle ise demek ki hi tanmamlar bizleri. Dedim ya yaam akp gidiyor mecrasnda... Gnlkleri elimizden geldii kadar ksa tutup, bir seki temelinde aktardk. Dorusu benzer mihvaldeki gnceleri deerlendirmek istiyoruz. Gncelerle, daha uzun, daha geni, ieriden darya akmak istiyoruz. Bunun iin akacak bir mecra, ulalacak bir kanal bekliyoruz. Yaptmz bitirirken tm zndan direnilerinde yaamn yitiren yoldalarmz bu vesileyle anyor, anlarn yaammza k yapyoruz.

Hepinizi en scak duygularmzla kucaklyor, selam ve sayglarmz bir kez daha yineliyoruz. Erzurum H Tipi C. Evi mahpuslar adna
Blent Akar H Tipi C.evi / ERZURUM
141
nsan Haklar Dernei
zlemlerimizce Merhaba (ermin Dorak) Ne ok uzaklklar yaarz, ne ok tecritlik. Ve de zindan tecritin ana kaps, yeri zamann ad. Her ey ayr bir aykrlk burada. Her gn yeni bir tecrittir bizler iin. Keyfiyetin, mantksz kurallarnn, insan hie sayan tm hereyin makul grld mekandr ayn zamanda. Nasl anlatmal ki buray, nasl tanmlamal. 3,5 yldr zindandaym ve 3,5 yldr en youn haliyle yayorum bu tecritlii, insan yok sayan tm yaamlar. Her mektup ayr bir sevin yaratr zindanda. Ayr bir gr heyecandr bizler iin. Oysa burada mektuplarmz gitmiyor-gelmiyor. Ulamayan-kaybolan-hibir gereke gsterilmeden namelerimiz o kadar ok ki... Srf kendimizi yalnz hissedelim, unutulduumuz psikolojisini yaayalm diye tm bu abalar. Bencil-yalnz klmann da abalardr bir nevi de. Bencilletike sevmeyecektik birbirimizi, bencilletike oalmayacaktk. Bu yzden yaratlr raklklar. Deiik insan yz grmeye hasret klnyor. Birbirini grmek kurallara aykr nk. Hele grp de konumak byk bir su!... Gr gnleri ayr bir dert zaten. nceleri saatler boyu olan gr imdilerle yarm saat-bir saat.... O da disiplin cezan yoksa grebilirsin! Ayrca imdi paralar herkesin kendi hesabna alnyor. Yani yanndaki arkadaa yardm edemiyor-sun! Hesabnda paran var gerekesiyle ilikilerinde alnmyor. nk devlet fakir fukaraya bakarm! Oysa zindanda hibir sosyal gvence yok ki...la alnmas iin ciddi kronik rahatszln olmak zorunda. Yani bir kanser vb. rahatszln varsa ilalarn alnr-m! Mesela ben kanser hastasym. 3 yldr radyo terapi tedavisi gryorum. lalarm karlanyor ama tedavimde sorunlar yayo-

rum. 19 Eyll 2005 tarihinde Ankara Onkoloji Hastanesinde taramam vard. Gittiim Ulucanlar Cezaevinde Yatl tedavi grmediim iin alamayacaklarn sylediler. Oysa on gne yakn karantina altna alnmam gerekiyordu. Fakat cezaevi (Ulucanlar) beni misafir kabul ettiinden ancak tedavim sresince (3 gn) tutacaklarn ve sonra geri gndereceklerini sylediler. Cezaevi beni misafir kabul ettiinden, Adalet Bakanlnn onay olmadndan, hastanelerde mahkum kouu olmadndan... vs gibi gerekeler yznden radyoaktif iyot tedavisinden gememe ramen on saatlik yola kartld ve bulunduu cezaevine getirildim. 3 yldr zindanda grdm-daha dorusu gremediim tedavilerim hep sorunlu geti. Ben umutsuzlatka krelecektim. Zaten ama da bu deil miydi? ldrme-rt politikas... Dedim ya, her gn ayr bir tecrittir buras. Sevdiklerine ulamak zordur... ulatka buluacaktr nk, ulatka olmayacaktk zindanda. Oysa zindan yok saymann yeridir, ya da yeri olmaldr deyimlerinde. MRALIya yazdmz mektuplar verilmez, Adalet Bakanlnn kard yeni bir uygulama gereke gsterilerek sakncal bulunur yazmak. Oysa tecritin en youn yaand zel bir yerdir ora. Tek kiilik yalnzln ad bulduu tecitlik mekandr. Tutsaklk zlem, tutsaklk hasret kokar zindanda. Rzgar bir ok eyin kokusunu tar zindana. Baharileir yreimiz duvarlara arpp gelen o rzgar kokusunda. zlemler tadncadr, umutlar sevdasnca. yle ok dilekler ykledik ki satrlarmza, artk sadece dileklerimiz anlam bulsun istiyoruz. En byk temennimiz de unutulamaz, unutmamak UNUTMAK HANET olmaldr literatrmzde Unuttuka leceimizi, unuttuka zlemleri kederli klacamz kazmalyz yreklerimize. 143
nsan Haklar Dernei

Bitirirken namemi, bizi hatrladnz bilmenin ne ok mutluluk kattn anlatamam size. Tecritin bir zinciri krld ite dedik. Bunlar sadece anlatabiildiklerimiz. Hele bir de anlatamadklarmz var ki... Tecriti ar klan orada yatyor belki de. Hepinize zindann bizlerde yok klamad yrek scakl ve itenliince selam sevgilerimi sunuyor, baar dileklerimle beraber anlaml yarnlar diliyorum. Selam ve sevgilerimle ermin Dorak Elbistan

nsan Haklar Derneine (Nihat Yaz) Derneinizin, tecridi yaayan tecridi anlatsn konulu kampanyasna yaadm cepheden katlmak istiyorum. Yaadklarm ne kadar ifade edebilirim, bilmiyorum. Bildiim tek ey, hangi szle ifade edilirse edilsin yaadklarmzn yinede yetersiz ifade edileceidir. En bata gzalt, tutuklama ve yarglama srelerini ksa bir zetini yapmam yerinde olacak. 1994 Haziran aynda PKK yesi olduum iddiasyla gzaltna alnp tutuklandm. TCKnin 125. maddesine muhalefetten idamla yarglandm. Uzun sren bir yarglamann akabinde hakkmda idam cezas karar verildi. Avrupa nsan Haklar Szlemesinin bata ikenceyi yasaklayan maddesi olmak zere, birok maddesinin ihlali nedeniyle davam halen Atinada srmektedir. Yakalandm sreden bu yana srasyla; Buca E, Bartn zel tip, Bergama zel tip, Buca zel tip, ve son bulunduum Buca 2 nolu F tipi cezaevinde kaldm, kalyorum. Bu sre zarfnda cezaevlerinde karlatmz bask ve kt muamelelere tekrar deinecek deilim. Kurumunuzun arivinde bu konuda yeterince bilgi ve belgenin bulunduuna eminim. ocukluk anlarmn arasnda, arkadalarmla bahesine izinsiz girdiimiz yal komumuzdan duyduum bir bedduay hatrlarm. Yal kadn diri diri mezara gmlesiniz derdi. 2 Haziran 2005te arkadalarmla kaldm kiilik odadan alnp tek kiilik bir hcreye konulduumda, yal kadnn bu szlerini anmsadm. Konulduum yer, odadan, hcreden ziyade duvarlar yksek bir mezar andryordu. Bir tecritten daha kat... ve tecride bylece ilk adm attm. Ben ve benimle ayn durumdaki arkadalarmn tabii tutulduu bu infaz rejiminin nedenini bilmek zor deildi. (mraldaki insanlk d tecride hukuki bir klf aranyordu.) Bulunan zm, temel hukuk prensiplerini ayaklar altna alan, aleyhte 145
nsan Haklar Dernei

olan bir hkm hem geriye yrtmek hem de genelletirmekti. Bylece bir deil, elliye yakn yedi yeni oda oluturuldu. CGK 25.maddesi, bizler iin nasl bir infaz rejiminin ngrldn ieri. B-maddede insan kalarak yaamamak iin gerekli olan her ey yasallatrlmtr. dam edememenin intikam her gn, her saat tekrar tekrar ldrerek alnmak istenmektedir. Araya sktrlan ve ,,,,,,,,, gibi grnen bir takm haklar da genelgelerle geersiz klnmtr. darelere tannan inisiyatif boyumuza geirilmi yal ilmii skp gevetmektir ki, genelde ikincisiyle karlatmz, pek grlmez. Gnn yirmi iki saatini genilii iki, uzunluu drt buuk metre olan bir hcrede geiriyorum. Ranza, elbise dolab, banyo, wc hepsi bu ller ierisinde. Halihazrda bile kullandrlan herhangi bir hak yok. Zira kat zerindeki bir takm haklarn varl pratikte bir anlam ifade etmiyor. Hcreye dnyorum. En kt taraflarndan biri de volta atacak yerinin olmamas. Dolaba, TV ye, ranzaya arpmadan volta atmak ciddi bir i. Ama ncsn bitirmeden yerin darl, mesafenin ksalndan dolay ban dnmeye balar. Gerisin geriye sandalyene oturursun. Ranzada uzun sre uzanamazsn, beline arlar, kramplar girmeye balar. Uzun sre buz gibi sandalyede de oturamazsn, bacaklarn nce r sonra uyuur. ki admlk mesafeden TV seyretmekten gzlerin bozulur, hassaslama artar, radyonun sesi birka dakika sonra kulaklarn trmalaya balar. Yapabilecein tek ey sk sk ayaa kalkp bir iki snma hareketi yapp, okumak, okumak ve unutmaktr. Uzun sreli alk grevleri cezaevlerinin hafzay ypratc yanlarna ar tecrit artlarnn olumsuzluu da eklenince unutkanlk neredeyse hastalk dzeyine ular. nsanlarla temasn sfrlanmas bu srece ayr bir katk yapar. Yaadklarmdan rneklendirmem belki yararl olur. Yaptm dilekelere ou kez imza atmay, tarih atmay unuturum. Kantin gnn ve ihtiyalar unutmamak iin dolaba notlar yaptrrm. Ktphaneden kitap al-

mak iin dileke yazarm, fakat kitabn adn yazmay unuturum. lgili personel gelir o vakit hatrlarm. Mektuplarn bana gelenlere hi deinmemek en iyisi. Bu sreci iinde bulunduum mekan ve artlarn hzlandrdn grmekteyim. Sahip olduum tek lksten de sz etmem gerekiyor. Gnde iki saatlik havalandrmaya kma. Bu sreyi gnein ieriyi grmesi ve banyodan kaynakl ar nemden iki saatlik uzaklama olarak da alabilirsiniz. Tecrit bir btndr, havalandrmada da bu srer. Bu hakk tek kii, kimseye temas etmeden kullanr. ki admlk voltay bir arkadanla atmak katiyen yasak! Bir de memurlarn, gardiyanlarn insafna kalm bir hak bu. Szgelimi havalandrma saatinde idareye arlabilir, (okunmuyor) almaya gidebilir ve dnte geen sreyi bu haktan kaybetmi bulabilirsin ki, genelde de yle olur. Bu ynl takibi ksa tartmalar, anlamsz ve sonusuz giriimler sinir ypratmaktan baka bir ie yaramaz. Aranan hak, brokratik arkn dilileri arasnda unufak olur, yiter. Dileke yazarsan, birileri, yle denk gelmitir der ve biter. Bir dieri bugn de hava almayn, dnyann sonu deil ya der. Bir dahaki sefere kadar vazgeersin. Ziyaret vb. nedenlerle maltaya karlnn, yene tek grlmeyi deer. Ara maltalar tutuklu, personel teyakkuzdadr, nl arkal kuatlr yle gidersin. Baka bir insan, arkadan grmemen, onunla temas etmemen iin gerekli olan neyse yaplr. Sistem byle iler. Zira uslanan insan ve ihtiyalar deildir. Yasal ieriinden de karlm, keyfiliin belirgin olduu grevdir. zah zor ve son derece gln olaylar da yok deildir. Szgelimi, yasann tand hakk talep edersin. Yaam kolaylatrmakla mkellef olan grevli sosyolog, meseleye hak ve yasal ereveden bakmaz. nsani bir talep olmas da nemli deildir. Anlalmas g bir koullan147
nsan Haklar Dernei

mayla her insani talep ve hak istemi, rgtsel talep olarak yaftalanp pein bir hkmle reddedilir. En ak biimde kaleme alnm yasalar bile, rnein sosyal, sportif faaliyetlerden yararlanma vb. en olumsuz ve dar bir yoruma tabii tutulur. Tecride bir ek de byle yaplr. Disiplin cezalarn da unutmamak lazm. Her eyin ceza konusu olduu bir mekandayz. Birisi bitmeden dier bir disiplin cezasn almak rutinlemitir. Verilen her disiplin cezasnn bir de uzants cezalar olur. Mesela, 45 gn mektup alp gndermeme cezas m verilir, genelge bu cezay alana ay da ak ziyaret yasa ekletir. Bize gelince bu ceza, hibir sosyal- sportif faaliyetten de yararlanmamay getirir. stne de ak ziyaret yasa eklenir. Her eyin katmerlisi bizim iin dnlm ve uygulamaya konulmutur. Bylesine ar bir tecridin psikolojik ve fiziki sal tahrip edecei aktr. Nitekim daha altnc ayda bu sorunlar yava yava hissetmeye, yaamaya baladm. Ses ve a ar duyarllk, zayflayan sinirler, artan unutkanlk, ellerin titremesi ilk aydan farkna vardm rahatszlklar olmaktadr. Dayanmann, bu cehennemsi artlarda insan kalarak yaamann insanst bir aba gerektirdiini her geen gn biraz daha idrak ediyorum. Deyim yerindeyse, nefes nefese srdrlen bir yaam bizimki. Karlatm uygulamalarn sadece ahsma deil, halkma ve davama yneltildiini de biliyorum. Bu insanlk d uygulamalarn er ya da ge bir gn sona ereceini de Sonu olarak, devletin kendisi gibi dnmeyenlere kar reva grd ve insan onuruyla badamayan bu siyaset deimek zorundadr. nce muhalif sonra dman bugn hasta olarak nitelemeye alt devrimci, demokrat, aydn ve insan hak ve onurundan yana tavr alanlarn bunu sayacaklarna olan inancm tamdr.

Bir kez daha almalarnzda baar diler, sayglarm sunarm.
Nihat Yaz 2 Nolu F tipi cezaevi / A. Tek: 4 Krklar/ BUCA ZMR

Not: Daha nce kurumlara ait olduunu sandm bir blten okumutum. ayet hala byle bir blten yaymlyorsanz abone olmak istediimi belirtmek isterim.
149
nsan Haklar Dernei

Merhaba dostlar, (Abdullah elik) Balatm olduunuz kampanyay nemsediim ve deer verdiim iin, bulunduum yerden kimi katklarm sunaym dedim. Tecrit, szlk anlamyla ayr bir yerde tutma, ayrma, soyutlama ve yaltm olarak gese de, insann yaam boyunca unutamayaca, onarlmas zor izler brakmaktadr. Bir insana slah edilmesi gerekir mantyla yaklalyor. yle ki, her admda, her davranta, her konumada bu mantk mutlaka sana hissettiriliyor. Dnn, ayr bir yerde bile insana rknt verir. Ayr tutma yetmiyor, her eyden soyutlanacaksn, o da yetmiyor, yaltacaksn nk o, tekidir, nk o, devlet akl gibi dnmyor. Devlet akl onu cuzzaml veyahut vebal olarak gryor. Devlet aklnda tekinin yeri yoktur. Hi kukusuz tecrit salt zindanda olmuyor, yaamn her alanna nfuz etmi. Gelir dalmndaki dengesizlikler sonucu, toplumda infial yaratlacak olaylar kmakta. Bunlar sosyolojik zmlemelerin ii olsa da, darnn iten pek fark yoktur. Zindanlarn tarihine yle bir baktmzda korkun bir tabloyla karlayoruz. Ne zaman ki biri kurulu dzenden farkl dndn ilan etmise, yaltlm, tehir ve tecritle birlikte tekiletirilmi. Bir kere sen su ilemisin, onun iin kaderine raz olacaksn. Yani her eye boyun eeceksin. Mesela koridorda yrrken, farkl yerlere bakmayacaksn. Bakmak istersen de o ansn yok. nk nnde ve arkanda zel seilmi gardiyanlar yrrler, srf o psikolojiyi yanstmak iin. Her trl temas yasaktr; engelleniyorsun. Dedim ya, koridorda yryorsun, aniden kardan tandn ya da tanmadn biri getiriliyorsa yle bir hava yaratlyor ki, hayret etmemek mmkn deil. Hani ad stnde, Yksek Gvenlikli cezaevidir ya! Bundan kaynakl 10 yllk arkadana bile

selam veremezsin. Dnn bu trden yaklamlarnn insan psikolojisinde nelere yol aacan. Burada beraber kaldn iki arkadann dnda hi kimseyle diyalogun yoktur. Darya alan kap ise, ailendir, akrabandr, tandndr ya da odada beraber kaldn arkadalarndr, arkadan annesidir, kardeidir, onlarla aranda bir kar bile yok ama merhaba, ho geldiniz diyemiyorsun. Kendi korkularn bir tarafa brakp merhaba diyen olsa da, hemencecik yasaktr hakknda tutanak tutarm, sylemiyle kar karya kalyor. Kaln ve pasl pencerelerin arkasnda tandn dostunun mahcup ve sitemkar gzlerinden baka bir ey gremiyorsun. Herhangi bir konu hakknda dileke veriyorsun. Kald ki insann en doal hakkdr da. Ama her ne hikmetse DGM lerin ald gizlilik karar gibi dilekelerimiz de ayn akbete uruyor, idareye konu hakknda soru sorduumuzda ise, her eyde olduu gibi, onu da biz biliriz deniliyor. Kimi sorun ve skntlarmzn zm iin girdiimiz alk grevleri sonras insan hak ve zgrlklerini kstlayan, komik diyebileceimiz cezalara maruz kalyoruz. Her trl grmeden. Tm i etkinliklerden; Tvden, radyodan, mektup vb. trden iletiim kanallarndan mahrum braklyoruz. etkinliklere kmama cezas yle veriliyor ki o ceza elli altm gn geiyor. Temel mantk ektirme mantdr. Cezalar insan duygusunda ve yaamnda derin izler brakyor. Bu mekanlarda hasta olmak ayrca bir dert. Doktora kyorsan, muayene yapmyor. Reeteye birka ar kesici yazlyor ve gnderiliyorsun. Bazen gnlerce, haftalarca doktora karlmayabiliyoruz. Mesai saatleri dnda ve hafta sonlar doktor bulundurulmuyor. Acil hastalara sylenen ilk ey doktor yok, mesai gnn bekle 151
nsan Haklar Dernei

oluyor. Yani hastalanacaksan mesai saatinde hastalan, dier zamanlarda hastalanrsan yandn demeye getiriliyor. Kameralar bahane gsterilip abartl ve onur krc aramalar yaplyor. Odadaki her ey defalarca hem gardiyanlarn el aramasndan hem de detektrle aranmasna ramen genel aramalarda btn eyalarmz rastgele yerlere atlyor ve birbirine kartrlyor. Cezaevinde olmak farkl bir insan olmay gerektirir. Dnmek, fikir retmek, sosyal konularda alverilerde bulunmak tamamyla yasaktr. Toplatma karar olmamasna ramen, i gvenlii tehdit ettii gerekesiyle, Krte hibir yayn verilmiyor. Bir odada olan her eyden yaltlm olan insanlarn tehdit edici neleri olabilir ki? Krte yazlarmzn hi biri dar gnderilmiyor. Hani buras yksek gvelikli cezaevidir ya, yaklamlar da en yksek perdeden oluyor. Her eyden korkuluyor. Korkular cezalara, cezalar da eziyete dnmekte Deerli dostlar, ksaca bunlar yazabildim. ahsnzda tm arkadalara selam, sevgi ve sayglarm sunar, zlemle kucaklar, almalarnzda baarlar dilerim. Sayglarmla
Abdullah elik 1 Nolu F tipi cezaevi C. blok. C.72. oda ADANA

Merhaba (Nedim Gl) ncelikle gsterdiiniz duyarllktan dolay sizlere ok teekkr ediyor, almalarnzda baarlar diliyorum. Yrttnz bu deerli almanza biz de kendi apmzda bir eyler katabiilirsek mutluluk duyacaz. Tm toplumsal sorunlar ezen ezilen, gl gsz, iyi kt, dost dman, irkin gzel ikilemleri zerinden domaktadr. Btn bunlar biraz da snfl toplumda ortaya kan durumlardr. Snfl toplum ncesi toplumsal yapda ynetim anlaynda ve zihniyet yapsnda tekiletirme yoktur. Toplumsal yapnn tm znde eitlik, zgrlk, hak, hukuk, adalet olduu iin, dmanla, kine, klelie hakszla, hukuksuzlua, adaletsizlie, sevgisizlie, irkinlie yer yoktu. Ne zaman ki, erkek yaama egemen oldu, btn bunlar ortaya kt. Egemen iktidar, anlayn srdrmek iin ara ve gerelerini de yaratt. Bu ara ve gerelerin banda da devlet mekanizmas gelmektedir Tanrsallatrlan ve kutsanan devlet, yce-kutsal devlet olarak grlmeye baland. Kutsal olarak grlen bu gce bir de kurban verilmesi gerekiyordu. Kurban edilen ise insand, toplumdu, gzellik, eitlik, zgrlkt, insan hak ve hukukuydu. Bunlar egemenlerin smr ve egemenliklerini daha rahat srdrmeleri iin kurban edilmiti Smerlerden beri srdrlen bu gelenek gnmze kadar eitli biimler olarak varln srdrmtr. Belki Smerlerden yakn aa kadar insanlar Tanrya kurban edilirdi. Belki de Tanr sadece bir klft. Yakn adan gnmze kadar ise bu klf tmden kaldrlarak, ak ak devlete kurban edilmektedir. Bugnk resmi ideolojinin mantna bakldnda bunu grmek mmkn. Devlet, resmi ideoloji erevesinde birey ve toplum ile yasama yrtme yarg ve idare dahil tm kurumlar zerinde tartmasz egemenliini kurarak yaamn her 153
nsan Haklar Dernei

alann kontrol altna almtr. O nedenle resmi ideoloji dnda kalan ideoloji ve dncelere sakncal ve sulu olarak baklmaktadr. Varln iddet ve zor zerinde srdren ve alan bir zihniyetin barl, demokratik bir yapya uygun davranmas ve ona gre hareket etmesi zaten sz konusu olmaz. Onun iin barl siyasal mcadele, siyasi dnce ve rgtlenme zgrln yollar tkanm, herkese ve tm kurumlara teki resmi ideoloji dayatlmaktadr. iddetin temel kayna burada yatmaktadr. Bugn sistemsel yaplar farkl, ideoloji ve dnce sahibi kii, grup ve hareketlerin en ufak muhalif durular her trl insanlk d uygulama ve yntemlerle bastrlmakta, ortadan kaldrlmaya allmaktadr. Cezaevleri de bu temel amaca hizmet eden bir aratr. Egemenler, kendileri iin tehlikeli grdklerini buralara doldurarak intikam alma yoluna gitmektedirler. Siyasal, politik tutsaklar toplumdan izole etmek, kendi ideal ve umutlarna, hayal ve amalarna ihanet etmelerini salamak, bal olduklar deerlere yabanc hale getirmek iin akl almaz yntemler uygulanmaktadr. kardklar yasalar, genelge ve tzklerle her tr insani hak ve hukuk ortada kaldrlmaktadr. Resmi ideolojinin mantnda devlet birey, devlet toplum ilikisinde, toplum ve bireye kar devlet korumaya alnmaktadr. Sanki birey ve toplum devlete hakszlk ediyormu, devlet bask altnda tutuluyormu, zulm ve ikence gryormu gibi bir zihniyetle topluma ve bireye sulu gzyle baklyordur. Bu zihniyet devleti temel ama, bireyi ve toplumu ise ara olarak grmektedir. nsan kendisi iin bir ara olarak gren bir zihniyet neyi yapmaz ki? Devlete yn ve biim veren ideoloji, merkezine insan ve insan haklarn koymad iin, onlar kendisi iin srekli bir tehdit ve tehlike olarak grmektedir. Ancak, bu insanlk d uygulamalarn rtbas etmek

iin, devlet yetkilileri her frsatta hukuk devleti olduunu sylemekten geri durmuyorlar. Oysa gerekliin hi de yle olmad kendileri de ok iyi biliyorlar. Yine sylenenlerin bir demagojik sylem olmaktan teye bir anlam olmad da, herkese bilinmektedir. Hele bylesine ryen, yozlaan, eteleen bir devlet gereklii ortadayken; kalkp hukuk devletinden, insan hak ve hukukundan dem vurmak yzszln daniskasdr. En ufak demokratik tepki ve taleplere vahileme yntemlerle yneleceksin, (kitlelerin stne kurun yadracaksn, sivil-savunmasz insanlarn mekanlarn bombalayacaksn. nsanlar karp katledeceksin, insanlar evleriyle birlikte ykp yakacaksn.) Hak ve hukukuna sahip ktklar iin alp zindanlara dolduracaksn ve en hayaszca uygulamalar dayatacaksn. Hibir insani hak-hukuk tanmayacaksn. Ondan sonra da hukuk devletiyim diyeceksin. Devletin tm organlarna ete (bu?) anlay ve zihniyetin yerletiini yaanan pratiklerle tm toplum kavram durumda. Bu anlay ve zihniyet sadece devlet organlaryla snrl kalmam, toplumun itibar kalmayan tm kesimleri iin bir yaam tarz haline gelmi, toplum, kendi sorunlarn insan hak ve hukuku dndaki yntemlerle zmeye almaktadr. Mahkemeler hukukun stnlk ilkesini esas alma yerine resmi ideolojiye dayal yasalar esas almak zorunluluu ve basks altndadr. Bilindii gibi devlet, Trk-slam sentezini resmi ideoloji olarak kabul etmi, bu durum, devletin toplumu ynlendirme ve ekillendirme roln yklenmesini de beraberinde getirmitir. 99a kadar tutsaklar toplu ortamlarda barndrlmaktaydk. Burada uygulanan genel yntem kaba fiziki ynelimlerdi. Her trl iddeti uygulamaktan tereddt edilmiyordu. Bu fiziki saldrlarda yzlerce insan tutsak katledildi. Ancak katilerin hi bir tanesi yarglanmad. Yarglananlara ise ya komik bir ceza verildi ya da hi 155
nsan Haklar Dernei

verilmedi. Yaplan yarglamalar bir formalite olmaktan teye gemedi. Cezaevlerinde yaanan bu durum bile, Trk devletin demokrasi, insan haklarna sayg, hukuk devleti sylemlerinin ne kadar bo ve demagojik bir sylem olduunu gstermeye yetiyor. nsan sosyal bir varlktr. nsan sosyal bir varlk haline getiren ise insani zellikleri tamas ve yaanr olmasndan kaynakldr. Bir ok sorununu tam o (okunmuyor) bu zellikler sayesinde zmektedir. Bu zellikleri tamayan birinin insan olmas veya sosyal bir varlk olmas sz konusu deildir. Sosyal varlk olmann koulu insanlarn bir arada yaamay esas almasyla balar. Bu nedendir ki insanlk bu gne kadar varln srdrebilmitir. Bu temel zellik insanlarn birbiriyle dayanma iine girmesini salamtr. Bireyin tek bana yapamadklar, toplum olarak yaplmaya allmtr. En nemlisi de (okunmuyor) dardan gelebilecek bask, iddet ve saldrya kar kendini korumann temeli yapmlardr. Biraradalktan doan g egemenleri hep tedirgin etmitir. Buna bal olarak da, varolan birliktelii datmayp sosyal olguyu ortadan kaldrmak (okunmuyor) dnmekteler. Onun iindir ki, farkl bir sese, syleme, tahamml gsterilmemekte, en iddetli biimde zerine gidilmektedir. Bununla insanlar sosyaliteden uzaklatrp, rgtlln nne gemek, datmak, paralamak, dnemez, okunmuyor bir nesne haline getirmek istenmektedir. Bu, politik yaklamdr. Bununla kii kendisine deerlerine yabanclatrmak; maddi ve manevi olarak bitirilmek, amasz, hedefsiz, umut ve hayalleri yklm, ne dnebilen ne konuabilen ne de kar koyabilen, bir mefta haline getirilmek istenmektedir. Bu, insan sosyal varlk olmaktan karmak demektir!! te an yz karas olarak ina edilen F tipleri byle bir ama tamaktadr. Sonu almak iin karlan okunmuyor. Ynetmelik ve tzkler bunu hedefleyen rnein yeni karlan dik bal bana bir yldrma, marjinalize etme, deerlerden koparma programdr. Bu

program ynetmeliklerle desteklenerek tutsaklarn zerinde, bir bask ve sindirme arac olarak kullanlmaktadr. Son dnemlerde bu ynelimler giderek younluk kazanmaktadr. En ufak bir hak aray ki, bunlar kendi yasalarda yazl olan haklardr veya anti-demokratik tutumlara kar konulan en demokratik tepki bile, youn disiplin cezalaryla engellenmeye allmaktadr. Sradan insani ihtiya ve istemler tutsaka kar bir silah olarak kullanlmaktadr. En demokratik tepki disiplin cezalar, hcre cezalar, srgnlerle engellenmeye allyor. rnein: sesiz protesto, karavana almama, eylemlerinde hi de insani olmayan uygulamalarla karlayoruz. Bylesi bir eylemle, aylarca ziyaretin men ediliyor, mektup gnderme ve alma ortadan kaldrlyor, telefon hakkn elinden alnyor, TV izlememe, radyo dinlememe, gazete almama gibi cezalar uygulanyor. Gleri yetse ve engelleyebilseler gneten faydalanmay, nefes almay, metre karelik gkyzne bakmay, doyasya ay ve yldzlar seyretmeyi , kuun kanadndan sevdiklerine selam yollamay engelleyeceklerdir. Kantinde satlan malzemelerin tm tek tiptir. Alternatif yok, tek seenekle kar karya braklyorsunuz, adeta o mal tketmeye mahkum ediliyorsunuz. Getirilen mallarn ou sahte kyor. Kalitesi ok dk fiyatlar fahi deerdedir. Bir hafta nce getirilen maln fiyat, bir sonraki haftadaki fiyattan ok farkl olabilmektedir. Oda deiimleri bir ltuf gibi sunulmaktadr. Oda deitirmek isteyen arkadalara in ikencesi ektiriliyor. Aylarca uratrlmakta bir sr engel karlmaktadr. Kalorifer yaklmamakta, spor ve sohbet (haftada bir saat olmak zere) dnda ortak kullanm alanlar ile dier alanlara ok az sayda arkada karlmaktadr. Ekmekten suya, kaloriferden elektrie, resmiden idari gre kadar her ey ama her ey itaat etme arac olarak kullanlmaktadr. Ancak devrimci kimliimizin bu tr eyleri 157
nsan Haklar Dernei

kabul etmediini bildikleri iin de en ufak bir demokratik tepkiye youn cezalarla karlk verilmektedir. 99a kadar fiziki ynelimlerle sonu alamayan faizan zihniyet; 99dan sonra ynelimlerini daha da incelterek tutsan manevi dnyasna ynelmekte, ruhsal ve psikolojik yapsna saldrlar gelitirerek sonu almay dnmektedir. Tutuklular birbirinden izole ederek, ailesiyle grtrmeyerek, telefon ve ortak kulanm alanlarna kartmayarak, psikolojik ve ruhsal yap zerinde etki yaratarak kendisine itaat eder hale getirmeyi istemektedir. Bana itaat ederseniz, uslu durursanz, rgtl hareket etmezseniz, kendinize yabanclarsanz, bu haklardan yararlandrrm. Yoksa, sizi hep byle cezalandrrm demektedir. rnein yllarca yan yana kalm insani anlamda olan btn eyleri paylam, yllarca ayn havay solumu ayn mekan paylam, en yakn kan bayla bal olduu kardeleri annesi ve babasyla paylamad eyleri paylam insanlar F tipi cezaevlerinde birbirinden ayrtrlmakta, fiziki hibir temas salanmamaktadr. Revir, idare gr ve ortak kullanm alanlarna karldnda, tesadfen karlatn arkadanla yreinin scaklyla selamlap tokalaamyorsun. Adeta etten duvar oluturuyorlar. te bu uygulamalar insani duygularda ok farkl dalgalanmalara neden olmaktadr. Belki onlar bu yntemlerle zebileceklerini sanyorlar ama hi de yle deil. nsan kendisine kar geliebilecek herhangi bir tavr karsnda nasl tavr koymas gerektiini biliyor. Kardakinde iyi ve olgun tavr grrse ona gre tavr sergiler. Olumsuz ve i tavr grrse ona kar ok daha farkl bir tavr iinde olur. ki yldr F tipi cezaevlerindeyim, bir ok uygulamayla karlatk, yaadk, yayoruz. Bize kar kullanlmayan hi bir ey kalmad. Tek amalar bununla rgtselliimizi datmaktr. Onlar bizi zmeyi baaramadlar, ama biz onlar zdk. zdke de rgtllmz

daha da glendi. Fiziki olarak bir arada olmak rgtselliin bir yandr. En nemli yanysa yrek ve beyindeki rgtllktr. Bir dnem tm uygulamalaryla zmeye alp da baaramadklar fiziki yan gibi, F tipleriyle de duygu ve yrekteki rgtll zmeyi baaramadlar. Evet sevgili dostlar. insan haklaryla insandr deniliyor, doru bir tespit. Ama ondan da nce insan onuruyla insandr, diyorum. Onurlu yaamak her eyden nce gelir. Onurunu koruyan insan haklarn da korumasn bilir. Deerli dostlar, iinde bulunduumuz hafta insan haklar haftasdr. Bu vesileyle tm halkmza bir arda bulunmak istiyorum. Youn emek ve abayla kurulmu olan ve her koul altnda insan hak ve hukukunu savunan nsan Haklar Derneine ve alanlarna sahip klmasna davet ediyorum. Yine insanm diyen herkesin tecride kar durmal ve kim ne katabiiliyorsa bu insanlk mcadelesine imdi katmaldr yarn ok ge olabilir!!Selam ve sayglarmla Nedim Gl 2. Nolu F.Tipi CEZAEV B 1/46 KIRIKLAR/ BUCA
159
nsan Haklar Dernei

Birz Rveberiya Komeleya Mafn Mirovan (Abdulkahar Aksoy) Demba, Merhaba Di destpk de ez slav rzn xwe pk we dikim di xebatn we yn proz de serkeftin daxwaz hv dikim. Di derheqa jiyana di zindanan de we name j ime xwestine. B guman ez bawerim hetan v gav bi sedam name gihtibin dest we we guhdariya bi sedan kesn ku ji zindan derketine kirine. Lewra dibe ku hza min negihje ku rastiya v der bnim ziman. Ji xwe ne gengaze ku bikaribim j. imk diyarkirina rastiya nav van ar dwarn beton bi nameyan, pirtkan, nivsan hwd pk nay, tr nake. Te dt gotinek heye; Div mirov bij! lewra ne biz iman nivs encax bi jyan t fmkirin. Rasti carnan bi jiyan j nay fmkirin, wek ku mrov di xewnek de be her tit b wate t xwyakirin. Neyse, ber ku tevlihev bikim dest bi babet bikim; km be fadekirin lawaz be, tr neke, l bel bila be, i dibe bila bibe ez bi v pns binivsim. Wek t zann girtgeha ku em l ne a tpa Fy ji sala 1993an v dijm. Li zmr hatime girtin min ji xala 125an ceza girt. P li Buca, pit re m Aydin, ji Aydin j me Nazll, ji wir j em ann tpa Fy a 2emn. 6 meh ewil min 11 hevaln min sirgn tpa Fy a 1emn kirin. Jiyana girtgeh ne mna k ji derve ve t xwyakirin ye. Di nav van dwaren de di navbera mirov dl pergal de erek dijwar diqewime. B gman ev er ne bi tang topan, ne bi kele bombeyan e. Ev er kut meendin bi aweyek b ekan xwyaye l hn ji w j

dijwartir t meandin; li ser hest giyana mirov, li ser bawer dlnn mirov diqewime ev er. Armanca pergal ewe ku mirovn girt wern kedkirin, terbyekirin. Ji bo ku tujbna mirov b ko kirin hezar cre poltkayan dide meandin. Bi van poltikayan armanc ewe ku mirov ji mirovatiy derkevin. Bi taybet j mirovn siyas/poltk ramyar kul i dij pergal tdikoin neyar tne hesapkirin lewra j di ser de (li gor pergal= div ku ew werin kedkirin, ango j gewhera xwe, ji hvyn xwe, ji armancn xwe werin bi drxistin. Jixwe mirov ku ji armanc mabetsn xwe dr bikevin, hv vna wan bik, b hv bimn in, d ji mirovatiya xwe j dr bikevin. Li v der hima bibje her tit dibe navgna er pskolojy; av xwarin, na serdan, daxwaza titek, tkli, derketine ji hucrey, lgern ku tne kirin hem jiyan Rewa hucreyan; 2 cure hucre hene. 1) a ji bo kesek. 2) a ji bo 3 kesan. Hucreya ku kesek t de dimne di rewa her dijwar de ye. Tkiliyn wan bi kesek re nne roj 24 seatan bi tena ser xwe dimn in. Qedemke (wc), cih ku l radizn l xwarin dixwin, hem di nav hev de ne Bi her away di rewek her neba de ne. Hucreyn ku 3 kes t de dimnin ez bi xwe j di menzela (hucre) s kes de dimn im hem menzel mna tabtan avabne. Her ku em ser xwe ji bo razan datn in ser belgf em xwe di hundir tabt de dihesibn in. Ev j li ser derniya me bandoreke neba dike
Mirov k bike hewar j nikare xwestekn xwe bigihne menzela crann xwe. Her menzel arensa xwe dimne, tkiliyn ji bil saetn k dare kifkiriye 161
nsan Haklar Dernei

deqexeye. Ji meznelek xwestin an j andina titek pwistiyek ne gengaze; nan, cixare, an j titek din Her tit di eroveya qedexetiy de ye. Ji heft s rojan ava germ t, l bel nav w ava germ e. i dema ku em kaniy vedikin bo ku em ser xwe bion an j cil bergn xwe bion, em di nrin ku av sar bye; ne carek ne d car, her roj her car bi v awey dibe; lewra nexwe, tengbna derniy, xerebna psikolojiy xwe dide der. Qao ji girtiyan roj s dan xwarin dibe, l bel di qampn-wargehn-dlan de j xwarinek wiha b dezgeh dernakeve, ne tat, ne firavn ne j v nay xwarin. Armanca wan a derxistina v xwarin ku mirov nikare bixwe ewe ku mirovn girt near kantin bimn in, lewma li kantn hem tit pir biha tne firotin. mirovn birbin nearin ku ji bo xwe trbikin ji kantin tit bikirin. Ev yek ji wan re feydeyek mezin tne. Mirovn ku pereyn wan tnebin j bi kazekaza nava xwe ve radizn. Nahlin ku malbatn girtiyan xwarin binn. Lewra mirov girt ku nexwe bikeve perey w tunebe bi hal xweve bimnene dihlin ku malbata w j re bn in ne j destur didin ku ji menzeleke din bixwaze. Derketina ji menzel j bi ser xwe kenceyeke. Her ji der derketinek dibe sedema taczan. Gardiyan bi destan li girt saxtk/lgern d ikin, bi aweyek dijmirov ku rmeta mirov binp dibe ev tit diqewimne. Li n hatin ev tit pk t na pirtkxan ji panzdeh rojan carek ye. Ew j ku mirov girt ceza ne girtibe re destr t dayn. Ji xwe kus edem i dibe bila bibe ger ceza standibe derketina ji menzel a bo na pirtkxan, atolye, spor, sohbet serdan telefon nabe, qedexe ye. Kiandina wnayan j bi aweyek keyf pkt. T kes nikare bi

heval kleka xwe re wneyek bikine. Ango kiandina wney a bi heval bi hevry xwe re qedexe ye. Rveberiya girtgehn tpa F bi azn aweyn dijdemokratk maf girtyan gasp dikin, zagonn ku ji bo girtyan babe j bi aweyek din bikar tn in; li van girtgehan jiyana bi rmetdar pir zor zihmet j re div. Bi qasi k ert mercn van girtgehan giran, tew bi ser de j ku rvebir li gor birdoz nrna xwe a dijhiqq van zagonan li ser girtiyan bikartn in jiyan h j zortir zihmetir dibe. Ceza li ser cezay didin; gelek hevaln me hene k qet serdana vekir nekirine, an j telefon venekirine. Li tpa F a 2emn me ji bo ku em pirsgirkn xwe n li ser av j nobedar der re dibjin me pl beton kir ku were, e meh serdana vekir eh meh vekirina telefon, panzdeh roj andin standina nameyan hate qedexekirin. Bi ser de j me 12 hevalan sirgun v girtgeh kirin. Li v der j li gor raman armanca xwe a poltk, min zext zorn li ser gel kurd, operasyonn li ser gerlla, tecrda giran a li ser rber Gel Kurd Abdullah OCALAN protesto kir bi aweyek demokratk min biryar stand ku dernekevim atolye, serdan telefon ango min maf xwe n derketina telefon, serdan atolyey spor bikar nean. Li hember v j cezay mehek ji (telefon-name) cezay s mehan a deqexeya serdana vekin dan emin hem hevaln min. (Ji xwe bi git ger li hember pkannn dijhiqq helwest hebe, ceza j heye) ji b il van j, ji bo ku ez ketibm (2 roj) greva birbn 2 mehan cezay qedexeya derketina spor, sohpet, atolye, pirtkxan dane min. Yn ku v gav tn hi min evin Ango mabesta min a ku ez van cezayan ji we re diyardikim bo ku h batir rewa me were fmkirin b. Di van girtgehan de yak pir z xwe li la mirov girtye nexwe ye; li ser her mirov nexweiy cr bi cr peyda bye; Ji br kirin 163
nsan Haklar Dernei

Xerabna av Asabiyet, tengijandina giyan Pit hemoroid gurik Dil Romatizma baPirsgirkn psikolojiy Di xew de dtina kabsan, xewnn ecb Tirs ikkirin (kukuculuk) Aciziya ji deng axaftin a ser
V gav^e ev tn bra min. Bel birz .. heval Hvdarim kum in we bi v namey xwe aciz nekiribe, ger ku hun aciz j ez lborn ji we hv dikim. Hn wek Komeleya Maf Mirovan li hember hem zor zehmetiyan mafn mirovan diparzin bi her away xebateke proz diemn in. Em spasdar we ne. Bi taybet j ji ber berpirsiyariya we a li ser girtgehan herdem bala me dikine. Bi v tkona we ya zehmet em xwe ten nabn in dil me rihet dibe. Em iqas spasiyn xwe diyar web ikin j hindik e. Em di w zanebn de ne k mirov bi maf xwe mirov e! Lewra wek mirovn ramyar em xwe endamek Komeleya we dibn in. Wek min di ser de j diyarkirib ne gengaz e ku rewa girtyan bi nameyek were fadekirin. Em hvdarin daxwaz dikin ku tu kes nekeve nav van dwarn beton. B guman girtgeh ji bo azadxwazan, ji bo atxwazan bne; mirov/a ku ji xwe re dibje ez mirovim di v pergala zordest de rya wan kesan bi zindanan j bikeve. Ev rastiyek e. Hetan ku zordest li welat me li chan hebe li dij w tkoer j hebin lewra girtgeh j hebin. Bi hviya ku li welat me at, brat, wekhev,

adelet, hevalt dost serwer be di exs we de ez slav, rz hezkirina xwe diyar endam we bi taybet j rvebera Komeleya Mafn Mirovan dikim. Her ad Bextewar bin. Daxwaz pniyazn me j bi kurtas ev in; Derketina pirtkxaneyan her hefte dem j bi kmas d saet Pwistiyn bingehn ku li kantn bha tne firotin dest3ur hebe da k malbat karibin bn in. Wek TV, semawer, radyo hwd. Derfet destra ku pisman dotmam, kurxal, kexa, kurmet, kemet werin serdan hatina wan b htin Destra ku malbat xwarin titn xwarin bn in were dayn Pirkirina hejmara kesn ku bi hevre derkevin spor, sohpet atolyay, pirtkxaney Vekirina s deriyan k di kordorek de ne Zdekirina dema axaftin bi telefon, imk v gav deh deqqeye tr nake Wek din j ez tev li pniyaz we dibim
Abdulkahar Aksoy 1 Nolu F tipi Cezaevi C-102 Krklar Buca/ZMR
165
nsan Haklar Dernei

Merhaba (Baran Latif Kaya) ncelikle selam ve sevgilerimi sunuyor, almalarnzda baarlar diliyorum. Ben stanbul HD yesiyim ve yesi olmaktan kvan duyuyorum. Deerli dostum, ben Kasm 2004ten beri 1 nolu F tipinde 169. maddeden hkmlym. Daha ncede Bayrampaa ve Erzurum cezaevinde kaldm. Kendim iin deil toplumsal adan duyduum kaygdan dolay nemli birka konuya deinmek istiyorum. Hepimiz biliyoruz ki demokrasiye ve siyasal ileyie, demokratik kitle rgtleri katlm ve katks orannda sosyal adalet ve sosyal bar salanr. Gelinen srete cezaevi balamnda konuyu ele almak gerekirse tek cmlede zetlemek mmkndr. Oda insanlarn diri olarak gmldkleri mezardr insann insandan yaltld, yalnzlatrld, dncelerinden ve kiiliinden koparlmaya dayal bir ynelimdir. F tiplerini insana yaplm bir saldr olarak grmemek basiretsizliktir. F tipleri, teslim almaya, kiiyi insani ve ideolojik adan bitirmeye kurgulu bir anlaytr. nsan yok sayan insann bir sosyal varlk olduunu inkar eden ve her trl insani ilikiyi byk bir ilkellikte ret eden bir anlaytr. Ayn koridordaki 3 odackta (ki mezar daha doru bir tanm olacaktr) mahkumlarn birbirini grememeleri, konuamamalar, hibir insani iliki kuramamalar ok nemli psikolojik ve sosyolojik sorunlara yol amaktadr. Ayn odadaki 2 yada 3 arkadan birlikte resim ektiremedii bir ortamda rehabiliteden sz etmek mmkn deildir. Oysaki demokratik-sosyal devlet, vatandan cezalandran deil kazanan ve kazandrandr. Devlet F tipleriyle bir kinin ve intikamn iine girmitir. 15 gnde bir saatlik ktphane ve haftada 1-2 gnlk sosyal faaliyetlere birer saatlik katlma 24 saati drt duvar arasnda geen bir insana doal olarak yetmemekte ve bireyi bunalma sokmaktadr. Etrafmzdaki bir ok hcrede

mahkumlar alamakta, feryat etmekte ve derin psikolojik sorunlar yaamaktadr. Normal cezaevlerine oranla F tiplerinde psikolojik sorunlar daha derin ve youn yaanmaktadr. 1. 2. 3. 4. Sosyal faaliyetlerin tm haftaya yaylmas faaliyetlere daha ok arkadan kmas ziyaretilerin kstlanmasnn kaldrlmas ailelerin getirdii bir ksm yiyecein ieri alnmas 5. Ktphanenin 1 gne ve 2 saate karlmas 6. Tv-radyo-su stc gibi temel ihtiyalarn ailelerce karlanmasna imkan tannmal 7. tutuklularn kantin ihtiyac ticaret anlayndan kurtarlmaldr. Bizler tutuklu ve hkmller olarak bata HD olmak zere tm Demokratik Kitle rgtlerinin soruna ynelik zm nerilerinizi destekliyoruz. Mevcut sorunlarn, cezaevi idaresi baznda deil merkezi olduunu, Muhatabn Adalet Bakanl ve onun alt birimleri olduunu biliyor ve kurumunuz araclyla insani ve sosyal bir zmn uygulanmasn istiyoruz. Mevcut uygulama insana ve insann doasna aykrdr. Selam ve sevgilerimle
Baran Latif Kaya 1 Nolu Krklar F tipi cezaevi C-102 Buca/ZMR
167
nsan Haklar Dernei

Deerli HD alanlar, Sevgili Dostlar! (brahim Yapc) 14 Ekim 2005 tarihinde yazp yolladnz Cezaevlerinde tecrit konulu mektubunuzu aldm, teekkr ediyorum. Gemi dnemlerde cezaevlerindeki sorunlar ieren bir ok mektubu Adana ubenize yolladm ifade etmek isterim. Ayn zamanda ifade etmem gereken bir baka husus da, sz konusu bu mektuplarn Sakncaldr gerekesi ile yollanmam oluudur. Tecriti yaayanlar anlatyor adndaki almanz iin bir ok cezaevinden mektuplarn elinize ulat, fakat Krklerden yollananlarn engellendii ynndeki aklamalarnz basndan izledik. Yani detaylar hakknda bilgimiz snrl olsa da, gelimelerden haberdar olduumuz anlalyor. Eminim ki bir ok yerden tecrit uygulamalarn anlatan mektup, yk, iir vb. yazlar yollanacaktr size. Zira kurulduu gnden itibaren deiik dzeylerde de olsa kurumunuzun, toplumsal sorunlar karsndaki tutumu olduka nemli rol oynamtr. zellikle cezaevlerine dnk sergilenen duyarllk ve mcadele pratii ile HD zel bir yerde durmaktadr. Kitaplatrma perspektifi ile balattmz Tecridi yaayanlar anlatyor etkinliinize katk sunmak en azndan HDnin yukarda dile getirmeye altm misyonuna saygnn gereidir ve boynumuzun da borcudur. Ben sizlere tecrit uygulamalarnn neler olduunu maddeler halinde aktarmak yada yk-an biiminde yazmak yerine bana yolladnz mektubun bana gelenleri anlatmak istiyorum. Yollay tarihinden yaklak bir hafta kadar sonra cezaevi personelinden bir kii gelip HDden adnza gelen

bir mektup, idare tarafndan sakncal bulunduu iin verilmeyecektir. u tebligat imzalayn dedi. Sakncasnn ne olduunu sordum. Biz bilmeyiz. dare byle uygun grm yant verildi. Haliyle ierii hakknda hibir bilgi sahibi olmadm ve doal olarak ne gibi sakncalar tadn renmediim iin belgeyi imzalamadm. Bu gelimeden birka gn nceden posta yoluyla bana gnderilen bir gazete iin yazdm makale ve meclis cezaevi komisyonuna yazdm dilekede bu akibete uramt. Bu konularn hepsini birletiren bir su duyurusu ile Cumhuriyet Savclna bavurdum. Aradan geen iki haftalk zaman sonucu bu su duyurusu nedeni ile cezaevi savclna ifade vermeye arldm. Orada da su duyuru dilekesinde belirttiim eyleri tekrar ettim. Savcnn su duyurusu gereini yerine getirmekten ok Bu rgt isminin alm ne, Siz nce kendinizi kurtarn gibi konu ile ilgisiz provakatif tutumlar nedeniyle ifadeyi imzalamay redettim. Ertesi gn ne oldu bilinmez, birden sizin yolladnz sz konusu mektuba sihirli bir el dedi ve ieriindeki tm sakncalar birden bire yok oldu. Sonuta 17 Ekimde postaya verdiiniz bu mektup 17 kasmda imza karl tarafma verildi. Bu kadar badireler atlatp bana ulamay baarm olmas karsnda duyduum sayg ve hayranlkta atm hemen, tahmin edersiniz ki gzlerimin ilk arad ey ierdii tehlike ve sakncalar oldu. Ve yine tahmin edersiniz ki byk bir hayal krkl yaadm. Canm, en azndan bu kadar uram hatrna bir kelime dahi olsa sakncal bir eyler yazar insan deil mi? ok teesf ederim yani. Sevgili Dostlar aka bir yana aktardm bu tutum bile bal bana bir ok eyi anlatmaya yeter. Brakn tecriti anlatmay, 169
nsan Haklar Dernei

bylesi bir anlat iin talep edilen mektuplarn bilgisinden dahi mahrum braktrma amacnn komikliinden daha iyi ne anlatabiilir ki tecriti. Kukusuz birileri kafasn kuma gmerek her eyi yok sayabilir ve yaanan hukuksuzluklar anlatan mektuplar engelleyecek sorunlarn duyulmasn engellendiini sanabilir. Tm akl ile rlplak ortada duran ve tecriti uygulamalarndan grd ama kabul etmedii tecrit, gerei haykrmaya devam ediyor. Bizler bunlar yaayan tutsaklar olarak herkesten daha fazla haykryoruz. Krallarn plak olduunu sar sultanlar duymasa da sizlerin duyduunu bilmenin neminin farkndayz. Sesimizi yeni yerlere ulatrmak iin sergilediimiz duyarllk ve abann ok iyi farkndayz, sesimize yeni seslerin eklendiini duyuyoruz. Bu mektubun elinize ulamas konusu gelince; bakn bunun hibir garantisi yok ite. Ama rahatz, nk armza yant vermemek gibi duyarszlk etmedik. Mektup, size ulamasa da sesimizi duyduunuzu bilmek ne gzel.Dosta Sevgiler
brahim Yapc Krkler F tipi Cezaevi ADANA

Merhaba Deerli Dostlar (M. Emin Karatay) Bu mekanlara getirilmemizin zerinden uzun bir zaman geti. Yreim bu mekanlarda yaananlar hep yazmam istedi, ama yazamadm, yazamyordum. Bu benim elimde deil, koullar ve olanaklar yazmam engelliyordu. Ka kez yazmak iin kalem ve kad nme koydum, ama her seferinde, iradem dnda masaya brakyordum usulca. imdi karanlk bir k gecesinde, tedirgin rzgarm geceyi oradan oraya savurduu, katran karas bulutlarn, aralkszca topraa saldrd bir zamanda, mezar andran darack hcremde, kck bir iskemle de oturmu iimdeki aclar, duygular, zlemleri szcklere dntrmeye; onlar grnr, duyulur klmaya alyorum. Yaanan durumun izahnda kavramlarn yetersiz, szcklerin kifayetsiz kalacan biliyorum. Ne yazsam bo gibi Ama yinede karsamalarm gcm ve bilincim orannda zetlemeye alacam. zetlemeye alacam bu anlat giriimi, mevcut durumda yaanan, daha dorusu yaadklarmn minyatr bir blmne denk decektir herhalde Belki de, bunu da baaramammdr kim bilir. Ama sanrm, yle hepten anlalmazda deildir, grlecei kadaryla. Yalnzlatrlarak kapatlan tutsak, diri diri gmlm bir insan gibidir. Yalnzlatrlan tutsan dili, eli, aya kilitlidir. Yaadklarn ne anlata bilir, nede anlayabilir. Aclarn, zlemlerini ve umutlarn paylamaz ve yaayamaz. Yrei, ruhu yaraldr, yaras derindedir. Yaraly yava yava trajik bir sona srkler. Kendine ait olan duygular, dnceler, anlar ksaca her ey zamanla kaybolur. Hayat anlamn yitiren bir zaman diliminin amansz dalgalarna kaplr, parampara olur. Sesi duyulmaz, soluu baka soluklara karmaz. O gnleri ay171
nsan Haklar Dernei

lar, ylar, hatta tm hayat yalnz ve souk bir k mevsimi yaar. Ne kadar zamandr buradaym, bilmiyorum. Hatrlamaya alyorum ama o kadar ok ey biliyorum ki; benliimde, tarihin balangcndan beri burada yaadm sanyorum bir an, ilk arkadalar, ilk sevgiler, ilk korkular, ilk sevinler, zntler ve varsa mutluluklar. Hatta hi aklma getirmediim yanlglar, aldatlar, en uzak gnlerin ayrntlar, hrn bir deniz dalgas gibi, tepeden aa bakarcasna, ldrrcesine belleimde canlanyor. Ama tek tek, ayr ayr bir film karesi gibi gzmde canlandrmaya altmda, baz kareler silinmi, bazlar buulu, anlalmaz olduunu gryorum. Yer yer de yabanc, bana ait olmayanlar karm. Hepsi i ie, yan yana grnyor. Sanki kayp bir dnyaya ait hem bildik, hem yabanc anlar, sesler, ehreler, fotoraflar Neyin ne kadarnn bana ait olduunu bile bilmiyorum... Ve her gece caddeleri sszlaan yabanc bir ehirde, elinde bir arap iesiyle kendi kendine konuan, bir baka ehirdeki sevgisini hayal eden, kederli insanlar gibi bende darack hcremde bir o yana, bir bi yana durmadan dnerim. Ayaklarm yryor, ben deil. Adeta burada deil, hi bir yerdeyim. Brakyorum ayaklarm gitsin bir yere. Hibir ey alglamaya alyorum. Ama aradm bir yerde yok ve hibir yere varamyorum. Ne tuhaftr daha nce volta atarken nereden geldiini bilmediim bir ezginin szlerini ya da bir iirin dizelerini buluverir mrldanrdm kendi kendime. Ama imdi ne bir ezginin szleri ne de iirin dizeleri dklyor dilimden. Kim bilir belki de ieri girmek ten korkuyorlar. Mezar artran hcreler hayat deil, lm kokuyor Sanki, bir gn herkesin mutlak karlaaca lm sakl. Hani ortaa ressamlar, lm simgeleyen resimleri izerler ya, elimde keskin bir orak, stmde hayalet giysisi te buras da yle. Etrafmz saran beton duvarlarda lmn OKUNMUYOR biliniyor. Onlar gryor

ve yorum, korkuyorum. Yreimi ezen duygular birikince daha ok yor, daha ok korkuyorum. Btn hareket alanm -drt admlk olmasna ramen, sanki binlerce kilometreye varan bir yolculuktan sonra, yorgunluun doal snrlarn am bedenimle, gnlk hayatn doal yorgunluuna ulamak iin, korkuyla buz kesilmi yatama uzanyorum. Ama yatakta da huzur yok, biliyorum. Dehetli dler beni bekler pusuda. Bu kahrl hayat ierisinde var olmak bir yktr sanki. Uyku yor ve yaam ile lm arasnda skp kalm gibiyim. Tepemde asl duran lambann aydnlna dikiyorum baklarm. Sanki kurban olduumu hatrlatmak ister gibi, bir yanp bir snyor. Szlanmay andran bir ses tonuyla yeter diye baryorum ve ardndan yzmde kesik bir gl beliriyor. O anda yaama kar tiksintiyle kark bir nefret duygusu gelip oturuyor bedenime. Yaama kar bir nefret , lme kar bir ho geldin dercesine bir ilgi ve sevgi geliiyor, bende Gzlerimi kapatp gecenin sessizliinde hazine arayan bir avc gibi ararm lm Gecenin ilerleyen saatlerinde de kabus gnm gbi, uyanyorum lk la. Korkuyla etrafma baknyorum. Dutan km gibi her yanm srl sklam. Sanki birileri bolcana su dkm stme. Kainat byklnde bir sz, zehir keskinliinde bir ac duyuyorum beynimde. Damarlarmda sanki kan deil, yanardalarn kzgn lavlar dolayor. Yreimin ayaklarm yukar ektiini, beynimde dalgalanp, gzlerimde korlara dntn hissediyorum. Kendimi braksam ayak parmaklarndan yukar doru vcudumu ayakta tutan neyim varsa, civatalar gevemi makineler gibi para para dkleceim. Keskin sanclar geniledike yaylyor tm vcuduma. Dnce ile dayanma gcm arasnda canl kalan lambalar sndrdke sndryor, terden slanm ellerimi yreime basarak, ar aksak admlarla darack pencereme ulamaya alyorum. 173
nsan Haklar Dernei

Pencereden bakyorum darya. Yer yz karanlk hala. Yldzlarda yok gkyznde. Gne klar daha yeni hayata, gne seslenmemi, seher vaktine daha ok var. Gece, sonu olmayan karanlk bir zaman dilimi gibi uzadka uzuyor. Gecenin yreinde bir sigara yakp dirseklerimi pencere pervazna dayyorum. st ste derin nefesler ektikten sonra, acl, kederli bir ah ekiyorum, hayata isyan edercesine Aclar, umutlar, sevgileri paylaacak, bu korkun karmaadan ekip karacak , o saf kirlenmemi ocuksu duygular , zlemleri yeniden canlandracak tatl ve tandk bir dost, arkada sesi duymak istiyorum. Ama t yok Yalnzca tutsaklm, hatrlatan kuledeki askerlerin barlar ve ddk seslerinin dnda hibir ey duyulmuyor. Bu kahrolas hayata beni balayacak hibir ey kalmam gibi Hayata ve insana dair gzelliklere dman olan kyc zaman ve mekana ramen , Frat nehrinin durmaz, hrn akyla hayata uzanmak istiyorum Hznn acyla dans ettii, yaral ruhlarn bedenden ayrld, yoksulluun ile aln, ayrlklarn ve vefaszlklarn, insanszlklarn ve insafszlklarn yaratt kin ve fkeyle, lm, gzya ve dmanlklara dayal bir gelecek deil, bar kardelik, zgrlk ve sonsuz sevgi ile btn insanlar kucaklamak istiyorum. Yaama, yaamn gzelliklerine, gelecein byk umutlaryla bir yaam projesini kurmak istiyorum. Bu duygu ve dncelerle, insana, insanla, dnyaya, evrene, yldzlara, uzaklara ve siz deerli dostlara almak istiyorum. Evet deerli dostlar yaadmz hayatn kk bir blmn zetlemeye altm. Fazla bir ey ifade etmese de bizi anlayacanz umuyor, size ve tm alanlara sevgi, sayg ve selamlarm gnderiyorum.
M. Emin Karatay 1 Nolu F Tipi Cezaevi A / 15 Krklar-Buca / zmir

Sayn Alata, (Kurey Bakay) Sizi ve sizin adnza HD alan ve yelerini saygyla selamlyorum Ben zmir 2 Nolu F Tipi Cezaevinin alndan, 2003 ylnn bandan beri bu cezaevinde bulunmaktaym. Yarglanmam devam etmektedir. Tutuklu konumundaym. Tutuklu ve hkmller bir araya getirilmediinden 2 yldr ayn arkadala bir aradaym. Yanmza ne arkada verilmekte, nede baka bir odaya gitmemize msaade edilmektedir. Oda deitirmek iin talebimiz oldu, fakat hibir ekilde hibir talep cezaevi idaresi tarafndan kabul edilmedi. Bunun hibir gerekesi ne srlmedi, sadece uygun grlmedi denilmektedir. Bundan baka bir ey sylenmiyor. Tutuklularn, hkmllere gre daha fazla hak sahibi olmas gerekirken, bu anlattmn tersine tutukluyu zel bir tecrite tabii tutmann yaand grlyor. F tiplerinde odalar kiilik ama ou zaman oda deiim talebi kabul edilmeyip uzun bir dnem odalar da iki ve tek kii kalabiliyor. Uzun dnem bir, iki veya kiinin hep ayn kiilerle ayn ortam paylamas, bireyin hep ayn kiilerle yaam paylamas, insan psikolojisi ve sosyallemesi zerinde ciddi olumsuz etkilerin olduunu biliyoruz. Haftada bir saat olmak zere sohbet ve spor gibi ortak kullanm alanlar var. F tipinde bireyi cezalandrma izole etme, bktrma alanlar az grldnden olacaktr ki, bire bir ortak kullanm alanlarnda cezalandrma amal kullanlabiliyor. rnein en kk bir beyanda, talepte bulunma, hakkn arama, iradi bir duru sergilemede ceza ile karlalyor. Telefon, ak gr, mektup, faks, telgraf gibi cezalar bir anda bireye veriliyor. Ceza verilecek alan bulunmadndan birde sohbet ve spora kmama cezas veriliyor. Dardan izole etme yetmiyor, birde ierde izole ediliyor. Bu vesile ile birey uzun bir dnem sadece kendisi ile ba baa braklyor. 175
nsan Haklar Dernei

Burada hukuk eer iliyor demeniz gerekiyorsa, ama ters iliyor dememiz yerinde olur. Her zaman yasalarn lehimize olan deil aleyhimize olan uygulanyor. 1 Haziranda CK yrrle girdi. Hemen 2 Haziranda arlatrlm mebbet cezas alan arkadalarmz odalarndan kartlp, seslerini bile duyamadmz hcrelere gtrldler. Yine yeni CKte odaya alnacak kitap snrlamas kaldrld. Oysa bu yasa halen F tipine uygulanm deil. Aslnda burada yasalar dan bahsetmek zor. darenin, sosyal servisinin, psikologunun ve personelinin keyfi uygulamalarndan bahsetmek mmkn. Cezaevi idaresinin verdii karar katidir. Hibir ekilde itiraz edilemez, deitirilemez. darenin ve disiplin kurulunun verdii kararlardan sonra itirazda bulunduumuz merciler olan infaz hakimlii ve 2. Ar Ceza Mahkemesi, ifademize bavurmadan hemen bir hafta iin de ceza mahkemesi, ifademize ba vurmadan hemen bir hafta iin de itirazmz reddediyor. Bu iki mercinin tek grevi itirazlarmz reddetmek ve cezaevi idaresinin, disiplin kurumunun verdii kati karar uygulamaktr.Yeni hak arama gibi olaslklarn n tamamen kapatlmtr. Bize sunulan tek seenek ve ykmllk itaat etmektir. Maruz kaldmz uygulamalar, psikolojik ve sosyal basklar, kstl, temizlik imkansz, hijyenik olmaktan uzak, kalite olarak dk, miktar olarak az yemekler, yaklmayan kaloriferler, odaya alnmayan eya ihtiyalarmzn giderilmemesi ve srekli maduriyet ile karlama ciddi fiziki, sosyal ve psikolojik rahatszlklarla karlayoruz. Rahatszlklarmzn tedavisi yaplmyor. Pahal olan ilalar piyasada yok diye getirilmiyor. Bol bol ila veriliyor ama poet iinde ne olduu belli olmayan ilalar. ok tank olduk birka hastalk iin ayn ilalarn verilmesine. Cezaevi reviri, sosyologu ve psikologu grevi yada oynad rol tutuklu ve hkmllerin saln bozmak depresyona sokup travma yaatmak ve a sosyalletirmek.

Maruz kaldmz uygulamalar bu zeti ok net olarak veriyor. F tipinin mimari yaps ve i ileyii bireyleri ciddi sosyal ve salk sorunlar ile kar karya brakyor. Hibir ihtiyacmz karlanmayarak tm ihtiyalarmz cezaevi kantininden karlama zorunlu klnyor. Eer bir bireyin yaknlar tarafndan maddi, parasal olarak desteklenmese yada yle bir imkan olmazsa birey burada elini ykayabilecek sabun bile bulamaz. Her ey darya gre 2 kat daha pahal. Dilekeler bile parayla, ticaret merkezini aratmayan bir kurum desek abartl olmaz. Biz tutuklular ve hkmller zerinde ciddi kazanca gidildiini dnyoruz. Kendim aldm cezalar ksaca zetlersem: Toplam 2 yldr buradaym. Aldm disiplin cezalarnn toplam 16 ay ak gr cezasi, 8 ay telefon cezas, 6 ay mektup, telgraf ve faks cezasdr. Bunun bir miktarn ektim. Toplam 30 ay oluyor. Bu cezalar slogan atmaktan, odada bulunan ar butonuna basp personele derdimi anlatmaktan ve bir arkadamzn srklenerek zorla odadan karlmasn protesto etme amal sabah karavanay almama, bunun ad sessiz direni oluyor. Bu cezaevinde bulunan 120 arkadatan ceza konusunda durumu en iyi olanlardanm. Buradaki tutuklular ve hkmller zerinde oynanan sinsi oyunlar ayrntlar ile anlatsam sayfalar yetmeyecek. Eer bireyin iradi mcadelesi ve direnii olmazsa bu kasvet ykl bir ortamda birka yl sonra kan bireyin insanlndan ve insan yapsnn sosyalitesinden eser kalmaz. Bundandr ki byk ve kutsal hedefler iin mcadele edenler dnda, cezaevlerinden kanlar, bir daha topluma kazandrmak bir mucizeye dnyor. 177
nsan Haklar Dernei

almalarnzda baarlar diliyor, insan hak ve zgrlklerinin var olduu bir lkeyi paylama umudu ile. Selam ve Sayglar.
Kurey Bakay 2 Nolu F Tipi Cezaevi ZMR

Deerli HDliler (A. Oral) ahsnzda tm HD emekilerini saygyla selamlarm. Deerli almalarnza nacizade bir deneme mektubu ekleme abam olacak. Ben aslnda bu cezaevinde yeniyim 1999dan 2005 Eyllne kadar Mardin Cezaevindeydim. Eylln yirmisinde buraya sevk edildim. (Bolu F Tibine) Grdklerimden ok, yine duyduklarmdan te, yaadm ve hissettiim duygular zetlemek ve bir mektuba sdrmak zor olacak. Bu paylamn srmesi, almalarnzn baaryla devam dileklerimle ahsnzda tm HD emekilerin YEN YILINI kutluyor, insan hak ve zgrlklerine nefes aldrmasn temenni ediyorum. erdeyseniz zaman yirmi metre karelik bir odada , on be metrekarelik bir hcrede bir banza drt duvarla btnleeceksiniz demektir. Matematiksel ilem, forml budur ve mekann zamandan karld bir ilemde siz sonusunuzdur. Zaman mekana eksilir, mekan size, siz kendinize eksilirsiniz. erdeyseniz, volta attnz avluda; beton zemin, sac at ve tel rglerle evrelenen duvarlaryla, azna bir kar gk yz paras yaptrlm bir kuyunun dibindesinizdir. Seslenseniz komu kuyulardan kendi sesinizi duyarsnz. Gne mi? Rengini bile unutursunuz erdeyseniz, demir parmaklkl pencerelerin krlne, elik kaplarn sarlna duvar gibi dememeniz iin hibir sebep yoktur. Ve hibir duvara belki de bu yzden yaam gsteren ve duyumsatan hibir resim asamayacaksnz demektir. erdeyseniz, hal byleyken, areler ararsnz. Bilge szler kulanza fsldanr. aresizseniz, areSZsiniz! Sadece bir esinti hisseder, kimseleri gremezsiniz. Ara179
nsan Haklar Dernei

dnzda Bunun iin kendinize yol alrsnz. Dlerden syrlp, kitap okursunuz, okumak istersiniz belki. erdeyseniz, zor okursunuz! Affedersiniz, yani okumakta glkler yaayabilirsiniz demek istedim.(!) Keza snrl sayda ve sakncal olamayanlar byk zveri ve titizlikle hizmetinize sunulur. Gncel dergi ve kitaplar bir buuk aylk bir gecikmeyle okursunuz o kadar. Haftalk bir gazeteyi de bir ay sonra prosedrler bitip, saknca yaratmad anlaldnda okumanz iin bir sebep yoktur. Tabiii kimi yaynlara bakmayn darda yasal ve toplanmam olduuna, okumanz sakncalar dourabileceinden okuyamazsnz. Size gelen mektuplarn urad duraklarda ayndr. erdeyseniz, eit eit kitap dolu ktphanelerden faydalanabilirsiniz. Her seferinde bir adet, on be gnde bir deiebilirsiniz. Ama diyelim yabanc dil almak istediniz. Var olan setlerden birini istersiniz. Konularn btnl, dil renmenin zgrl vs.. gerekeleri sraladnz dileke verirsiniz ie yarayacandan emin. Cevap gelir mi? Bir kitap gelir. Dilekeyi hatrlatrsnz, yasak neyse dersiniz, birde bakarsnz ikinci cilt yazldr kitabn kabnda. Ama dersiniz, byk ihtimalle balarken. stemiyorsan geri ver, dierleri okuyor vb.. derken uzanan ele bakarak, stemezsem yazmazdm dersiniz belki de ac ac erdeyseniz hata yapp da sakn ha Krte yazmayasnz, Anlalmaz bir dil diye el konulacaktr. Tercman tutup, aylar sonra mahkemeden bol maliyetten sonra verilmesi gerektii karar alnrsa alabileceinizi renirsiniz. Ha bir ey olmaz diye gaflete dp yannzda Krte arklar iin ajanda tutmayasnz. Ayn akbete urarsnz. Bu yzden belki, yalnzca kendinizle, belki de en fala iki kiiyle paylaacanz eyler diye yanlmayasnz (Byklerimizin mthi icad alt yaz da ie yaramaz) Ancak areler tkenmez Krtelerin aileniz-

den biri tarafndan Trkeye evrildikten sonra, verilebilecei gibi ok parlak bir fikir herkesin aklna gelmeyebilir. erdeyseniz gelir. iir de, ark da, makale ya da yk ne olursa olsun bu deimez. erdeyseniz, iyi bir mterisindir. Elbise ve kitabnz dnda her trl hizmet ayanza getirildiinden zahmet edip, dardan istemezsiniz. Bunun iin belirlenen gn ve saatte bir dileke vermeniz yeterli olabilir. Olabilir nk yaptnz ile gelin bir deilse bir daha yazma hakkna sahipsiniz dilekeyi. Kendi eyanz da olsa bu deimez. rnein istediiniz, sevdiiniz bir kaza ister, bir bakas getirilirse sayl kanun, tzk ve ynetmeliklerle ifadeye kavumu kymetli elbise ve eyalarnz depoda tutulur, ya giyersiniz yada bir daha dilersiniz. Malum dileke dilemek iindir. Dilenmekten geldiini sanmasak, ierdeyseniz gtr. Dileke, dilekeye bylece evirilir. erdeyseniz ne zaman, nereye, neden sevk edildiinizi bilemezsiniz. Her ey bir anda olur biter. Diyelim sevk edilmesek de kimsenin ailenizin bile haberi olmadan F tipine getirildiiniz, uzun yolculuktan sonra girite elle, cihazla ve bir daha elle yaplan aramalardan sonra koltuunuzun altna giren be on kiinin gtrd bir odada donuna kadar soyun diye bir ses iitirseniz bu arada glmeler olduundan aka sanp yanlabilirsiniz diye sylyorum, inanmak istemezsiniz ama iddetli tekrarlar size gerek olduunu anlatr. Tabii doal olarak itiraz edersiniz, insan onuruna ilikin dncelerinizi anlatan szleriniz, duvara ulamadan, odaya dolumu onlarca kiiden geri dnecektir. Siz hukuktan bahsederken, ulaabildiiniz tm mercilere ulaabilme hakknz hatrlatp, soyunmanz yinelenecektir, sznz yarm ve donuk havada asl kalr. Soyarlar, soydururlar, sonra Bu arada siz bu haldeyken, omzundaki izgilerden sorumlu personel olduunu bildiiniz kii bir eyler syler acele acele. Doal olarak anlayamazsnz o 181
nsan Haklar Dernei

psikolojide. Tekrarlar bu yzden, sonra anlarsnz, size buradaki kurallar zetliyordur. Sras m imdi dersiniz, evet denir. Tam sras, tamam demeniz beklenir. Syledikleri anlalm mdr vs vs gider. Sonra parmak izleri, koridorun ortasnda ylm eyalarnz, toplayp gitmeniz sylenir. Gtrldnz yer odanzdr nereye gideceinizi dnrken. Psiko-Sosyal servisin sorunlarnz paylaaca sylenir, bu arada abalarsanz iki buuk ay sonra grtnzde, tn insani sorunlarnz havada uuan; kanun, tzk, ynetmeliklere arpp krlrlar ylece dnersiniz. Arkadanz greceinize sevinirsiniz bir sre sonra. Her hafta iki saat sohbet, iki haftada bir iki saat spor salonu, ktphane ve atlyeye karlacaksnzdr. Bir nebze de olsa yalnzlnz eksilten bu faaliyetlere her knzda iki, dnnzde iki defa olmak zere, drt defa aranrken, koridorlarda yirmi drt saat her eyi gzlemleyen alclarn varln hatrlarsnz ama erdeyseniz, gre gelen ziyaretiye pek sevinirken bu yzden haklsnzdr, haftada bir saat sren ziyaretler yle ksa gelir ki bir sre sonra sevinciniz artmalyken eksilir. Memleketten yzlerce km uzaklardasnzdr mesela ve onca yolu tepip gelen, aylarca gremeyeceiniz birka karde, belki anne, belki bir babayla blebileceiniz bir saatiniz vardr sadece. Yasalarla kstlanan kstl sayda akrabanzn dnda ismi sizin belirleme hakknz vardr ama, sz konusu koullarda biriyle bile grebilirseniz anslsnzdr. erdeyseniz, ieriye dair syleyecekleriniz bitmez ama erdeyseniz, her ey bir yana en ok toplumsal hafza size zor gelir. Toplumun en ok da demokratm diyen dostlarn unutkanl her eyden zordur. Kendinizden

topladklarnzla oaltabiileceiniz, yine siz, yreiniz, retiminiz (sanat, iir, edebiyat) kadar ve daha fazlas onlardr nk. Kendinize oaldnz, halkna kar ona layk olma borcunuz birikirken, aydn soluklar duyumsamak ac verir. Anadan, sevgiliden ayr kalmaktan da ac erdeyseniz bir de, ierde olmanza ramen; dnyann en ar tutuklusu ahsnda kendine yetebilmenin gcn ama, maruz kaldklaryla da acy daha da yonun hissedersiniz. Sonra ierdeyseniz diye balayan tm cmlenin kurulu amac ve biimi o elikten halkaya etlenir. Zincirin kilit halkas almadka dier halkalarn, bir birini yalanlayan, dorular misali, dmlendiini bilirsiniz. Demokrasi ve zgrlklere yaklamn turnasal kad, gnahlarmz yklenen insan anlatr, diye dnrsnz nk, milyonlara ayn eyi anlatt gibi. erdeyseniz, mektuplar iirle bitirme gibi bir alkanlk da kazanabilirsiniz BAKASININ GECES Yamura kesilmi nehirler kadar sarho karanlk bir gecenin dibinde lkem sonsuz huzur slanan kristal! Ren Nehrini syler krdi dilinde bir yolcu lkemdir o dem gecenin dibinde demlenen ozann ikliminde kimliksiz ezgi! lm kadar uzak 183
nsan Haklar Dernei

lmek kadar yakn sralanan noktalar eskitir gemiimi lkem eksilen sesimdeki sessiz iz! *** Ve avularmda tahta masann slak kvrm ttn kokan gemi zaman, syrldka geceden gelecek, ezgiler, nehirler de eskir benden uzak iklimler mevsimleri zler hcrelerimde lkem kendi mevsiminde yok sandm dnence! Selam ve Sevgilerimle
A. Oral F Tipi Cezaevi C / 12 101 BOLU

Merhaba (Soydan Akay) Tecridi Yaayanlar Anlatyor konulu almanza katk sunmak amacyla mektubuma balarken, ncelikle yrttnz bu almadan dolay sizleri kutluyor, almalarnzda baarlar diliyorum. Yaanan gecikmeden dolay yaadmz tecrit sistemini maddeler biiminde belirtmeye alacam. I. 23 Aralk 2003ten bu yana krklar 2 Nolu F.Tipi cezaevindeyim. Daha nceki yaammz toplu, kolektif, kamusal, sosyal, ve kltrel aktiviteli hakmzda youn olduundan F.Tiplerine getirildiimden bu yana ciddi bir boluk durumunu yaamaktaym. Zaden F.Tiplerinin amacda yaatlan bu boluk duygusunun srekli tutmak, tecritle beslemektir. ve d ilikiler olabildiime snrlandrlmtr. II. Eskiden demokratik kimi eylemliliklerimize iddetle karlk verilirken, bunun yerini cezalandrma (disiplin) yntemi almtr. Cezaevi disiplin kurulu, infaz hakimlii bu oyunun ba aktrleridir. rnein gazeteye gnderdiim biri bulmaca disiplin kurulunca (radikal, kitap ekinde) talimat-deme kapsamnda ele alnp gnderilmedi. nfaz hakimliinde yasa ve ynetmenliklere uygundur deyerek onaylamaktadr. Bu uygulamalar bir mesaj iermektedir. Karmzda sadece bir bireyin, biz istediimizi yaparz. Tek yolun var, o da itaat etmektir. taat etmediin srece tm insani, sosyal, kltrel haklarn kstlanacaktr! Nihayetinde bunlar srekliletirip younlatrrlar. Basit sorunlarla uratrma, tutsan sinirlerini alt-st etmek iin programl olarak sorunlar karlr. Scak sular brakrlar 5 dk sonra arza var derler. Bilinli olarak yemekleri az verirler, karsnda siyasal kimlii olan tutsak grmek istemezler. dareyle kimi sorunlarn grlmesinde n plana kardklar ve hep dillendirdikleri kimi sylemler var! ahsi sorunlarn 185
nsan Haklar Dernei

varsa zeriz yada bakalarnn adna konuamazsn. Sadece kendi adna talepte bulunur gibi. Siyasi tutuklular olarak kimi uygulamalara tepki gsterdiimizde, yada lke gndemine dnk siyasal sorunlara duyarllk ieren tavrlara yneldiimizde (protesto dilekeler yazma, ziyarete kmama, slogan atma) mektup cezalar devreye konulmaktadr. 1 Haziran 2005ten beri devreye konulan Cikle birlikte daryla iletiim hakkmz ortadan kalkt. Aralk 2004te yeni karlan bir genelgeyle mralya mektup gndermemiz yasakland. Gazetelere yazdmz makale ve mektuplar 12 Eyll dneminden kalma gerekelerle engellendi. Yani sizi burada toplumsal, siyasal ve kltrel retimden, duyarllklardan yaltp tmyle ailenizle ve kendinizle snrl kalabileceiniz bir kalba sokmaya alyorlar. Tm kurallar, genelgeler, yaklamlar buna hizmet etmektedir. III. F.Tiplerinin tek bir merkezden ynetildii, uygulamalarn dnemsel olarak ayn merkezden gelitirildiini sylemek mmkn. Dzenli olarak hakkmzda raporlar tutulduunu bakanla gnderildiini kendileri sylemektedir. Telefon, gr ve mektuplamalarmz tmyle idare denetimindedir. Bunlardan yola karak genel kimi zamanda bireylere dnk zel uygulamalara gitmektedir. IV. bulunduumuz oda sisteminde kii kalmaktayz. Oda da kitap okumak darda baka bir aktivite bulunmamaktadr. ok snrl saatlerde haftann belli gnlerinde (1er saat) spor ve sohbete kar haktayz. Aylarca hep ayn arkadalarmzla kalmaktayz. Yada faaliyetlere karlmaktayz. stediimiz arkadalarla kamyoruz. Sk sk deitire-miyoruz. Kimi arkadalarmn yer deitirme taleplerine kavga edin deme cesaretlerini gstermilerdir. Dar koullarda tutarak, cezalarla, yaklamlarla, sorunlarla basklayarak tepkiyi ie yneltip

kiileri birbirine saygszlk ettirecek dzeye vardrmak iin bu koullar bilinli olarak kullanyorlar. Uzun sre bu odalarda yaamay getirdii sosyal problemler boy vermektedir. ok iletiim kuramama, sohbet edememe, salkl dnememe, unutkanlk, kii iine kapanma, yalnzlama, psikolojik gelirim gibi problemler sk sk yaanmaktadr. zcesi devlet, Goethenin deyimiyle insan dediin nedir ki [ii bo bir barsak] yrtmek istemektedir. deolojik, politik, insani znden boalm ey insan mdr? Buna kar biz politik tutuklular amalarmzdan, deerlerimizden, maneviyatmzdan kopmadan kendimizi retmenin, dayanmann, duvarlar amann aray ve younluu iinde olacaz. Ksaca bunlar belirtiyor; tecridin, imhann, inkarn ve zgrln olduu demokratik bir lke diliyor ve yeni ylnz imdiden kutluyorum. Baarlar. Selam ve Sayglarmla
Soydan Akay Krklar 2 Nolu F.Tipi c.evi a-12 BUCA/ ZMR

EK. Son 10 ayda aldmz cezalar 1 yl ak gr cezas 8 ay telefon cezas 6 ay mektup cezas kimi arkadalarda ortak kullanm alanlarna kmama dergi karld diye kimi arkadalara 11 gn hcre ve 1 yl ak gr cezas verilmitir. 187
nsan Haklar Dernei

Sevgili HD alanlar merhaba... (Necdet Sever) Tecritte yaayan biri olarak, sizlere tecriti yasmam biraz zor olacak. imdi diyebilirsiniz ki yaayanlar yazmayacak da kim yazacak? Hani bir sz vardr Baz eyler anlatlmaz ancak, yaanr bu da bylesi bir eydir. Fiziki olarak iinde yaatldmz koullar herkese olmasa da, siz duyarl insanlar tarafndan biliniyor. Sanrm burada tek tek her birimizin yaad dnce ve duygu boyutu nem kazanyor. Yani tecritin insann duygu ve dnceleri zerinde yaratt etkidir. Buradan geriye dnp baktmzda tecrit ve izolasyonun bende yaratt etkiyi u cmleyle ifade etmem doru olacaktr. Tecritin yaratt etki, duygu ve dnce dnyamzdaki zincirlerin krlma halidir. nsann dnce ve duygu dnyasn gemi ve gelecein anda yaad bir gereklikten ibarettir. Bunu srekliletirmesinin de yolu kendini her an yenilemekte ve retmekten geer. retimde arlk da ok ynl, renkli ve akkan bir yaam ierisinde ancak ortaya kar. Yaamdan bu kadar soyutlanm ve tecrit hali yaayan insanlarn bu retkenlii ve yenilemeyi yaamas zordur. Tecridi yaayan insann en fazla yaad gereklik kendi i dnyasna ynelmesidir. nsann i dnyas onlarca duygu ve dnce adacklarndan meydana geliyor. yle anlar olur ki, insann herhangi bir adackta saatlerce hatta gnlerce esir kald oluyor. te krlma hali dediim nokta burasdr. nsan bir sre sonra geriye dnp baktnda farkna varmadan gemi ve gelecekten kopmu salt anda yaayana bir durumla kar karya kalm buluyor kendisini. Bu an felsefik yaam gerekliiyle ba koparlm havada asl duran salt bir andr. nsan salt havada asl duran anlarda hep yaayabilir mi?

Burada akla yle bir soru sorulabilir. nsan her koulda kendisini retemez mi? Kukusuz bu sorunun yant olumludur ve bunun rnekleri de vardr. Yalnz u unutulmamaldr. Ancak peygambervari ahsiyetler bu retkenliklerini srekli klabilirler. Bunu herkesten beklemek gereki deil. Yine bilindii zaman bunlarn nne geilebilinir diye akla bir soru taklabilir. Ama bu olumsuzluklar yava yava ve insan farknda olmadan oluyor. te tecrit gerei burada yatyor. lk yakalandmda beni daha nce tanyan bir arkada, bana unu sylemiti: Cezaevinin yzndeki tebessm senden almasna izin verme. Bir refleks, bir dnce, bir slup ilendii srece krlenmez, kendisini korur ve devam ettirir. Glmsememi canl tutmak iin etrafm evreleyene kara ve cansz duvarlara m glmseyeyim? Yoksa ufack sadece grev icab benimle gren ve beni kafasnda peinen mahkum etmi personele mi glmsemeliyim? Varn siz ki karar verin. Burada unu ifade etmek istiyorum; yllar ierisinde ilevsiz kalan bir ok insani refleksler krelip gidiyor... Tecritte krlmalar hemen olmuyor, yava yava farkna varlmadan ve etkisi ok sonra ortaya kan bir gereklik sz konusudur. Tecrit hali, duygu, dnce ve insani bir ok refleksin zamana yaylm bir eritme ve yok etme halidir... almalarnzda baarlar diler, selam ve sayglarm sunarm.
Necdet Sever 2 Nolu F Tipi Cezaevi B1-43. Oda BUCA-ZMR
189
nsan Haklar Dernei

Hznler Alev Alev (Mehmet Turgay) Sizi incitmeden anlatmak isterdim tecriti. Sevdiinin mavi rengini, umudu simgeleyici yeil daln tazeliini anlatmak isterdim. Ama burada her ey ylesine acyla i iedir ki, her kprdannzda susturulmu, yalnzlatrlm insanlarn, aclarnn iniltileri trmalar ruhunuzu. Matemli bir gezegen, rpertici lklarn mekandr buras. Buras yle bir yer ki, her ey hznl bir huzursuzlukla dvyor insann kalbini. Gnler, haftalar, aylar, yllar, byle yorgun dyor esaretin merhametsiz zincirlerinde. Ne aclar, ne de yaslar ayn deildir burada. Mesela iinde binlerce insann yatt bir mezarl dnn! Bu mezarln tarifini yapmak ne kadar zor ise, buray anlatmak, tarif etmek daha zordur. Zorluu; buradaki insanlar yayorlarken l roln yapmaya ykml klnm olmalardr. Bazen suskunluktan, susturulmuluktan su ileyen oluyor. Su dediim, uzaktan grdn bir arkadana bakmak, selam vermektir. Baka bir insanla bir-ka kelam etmektir... Ama bu sutur! Mezarln asayiini bozmak, llerin dirilmelerine ve infialle kalkmalarna sebebiyetten bir sr muameleye maruz kalrsn. Tek hakkn var; sessizce nefes alp vermek!... yle ki, her d grdnzde, yalnzln sessizliinde, aydnln rengine uzanan bir gezginin umutlar kuruna dizilir kucanzda. Umutlarnz kanar, dleriniz uzaklatrlr sizden. Okyanusun ortasna bir aa kt zerine braklan yalnz insan misali, tek seenein, ktn stnde skca tutunup, dmemeye gayret etmek. Kk bir dengesizlikte bile boulma kanlmaz. te tecrit de byle bir eydir.

Yrekler her zaman yangn doludur burada. Gzler snk, eller her zaman en acmasz zincirlere vurulur. Burada drt mevsim yaanmaz! Adn unuttuum, rengini seemediim gnein domad o huzursuz, maraz mevsim vardr burada hep! Her ey hzn kokuyor. Hznle inaa edilmi bir snaktr buras. Atlan her admda okunan her kitapta, el atlan her kalemden yazlan her yazdan, velhasl yaam adna ne varsa hepsinden bir yalnzlk kokuyor. Yllarca ayn yere, ayn renge bakan bir gz dnn! Dnn ki, iki gzmz var, ama bir adm teye bakamyorsunuz! Dnn ki, iki eliniz var ama bir baka el tutamyor, bir yere dokunam-yorsunuz! Gnein hi giremedii bir yeri dnn! Baklarn bir adm tesini gremedii bir yeri... yani tecriti!. te buras yle bir yerdir.Burada yaamlar mahkum edilir. mrler mum gibi eritilir, zihinler boaltlr. Buras tecrit, birka metrelik ses geirmez souk duvar.nsanlar hznlerinde alev alev burada...
Mehmet Turgay F Tipi Kapal Cezaevi C/75. oda Krkler/ADANA
191
nsan Haklar Dernei

Merhaba Arkadalar (Murat Trk) Selam ve sayglarm iletiyorum. almalarnzdan dolay sizlere baarlar dilerim. Ayrca Tecridi yaayanlar anlatyor konulu almadan dolay sizlere teekkr ederim. Bin mektup biiminde anlattm yazy umarm deerlendirirsiniz. Tecritin anlatm sayfalara smaz. Bu yzden ok ksa ve z tutmaya altm. Tekrardan insan haklar alanlar iin bir kez daha selam ve sayglarm iletiyorum. almalarndan dolay stn baarlar dilerim. Tecridin iki maskesiyle kar karyayz. Her ikisi de yalnzlktr. Yalnzlk ise cesaretin hakimiyeti altnda geliendir. Srekli yaran yaamn derinliklerinde gizleyendir. nsann hr gecelerini iten hatrlatan kimsesiz geceleri ise kazandrandr. Dlerin en derinliklerinde yatandr. Oysa yaamn topyasna ulaabilmek iin yalnzln tarifesi bambakadr. Tecridin iki maskesini yle aklayabiliriz: Birincisi: iekli bir bahede bal yapmaya hevesli bir ary dnelim. iekten iee konar, kovana girer kar. O ar ayn zamanda bir tecrit sreci yaar. Bal yapmak iin kovana ekilir. retim srecine girer. Bu ar yaam sever, gelecein n hazrln yapar. Tecrit sreci onu fazla etkilemez. Yzlerce arkada iinde yine yalnzdr. Yalnzln cesaretine gmlr. retmeye devam eder. Ancak, irade bahesindeki ieklerden beslenir. Srekli hareketi ve yenilemeyi yaar. kinci maskesi ise, ate emberindeki bir akrebi dnelim. Ate akrebi yakmaz. Onu korkutur, sindirir, yalnzlyla ba baa brakr. Ona hibir frsat vermez, akrep en kolay yolu seer ve intihar eder.

Ar rneinde olduu gibi, rettiin ve yaptn ile diyalog kurmak ve uurumun gsnde kendi bedenini tutabiilmenin ustas olmak o; bedeni koruyabilmek hevesiyle retken olmak, irade sahibi olmak, baarlar elde etmek, tecridi paralayan da bu deil midir? Dier taraftan duygularn dnyasnda yaanan farkl arzular, bunu dnce yoluyla beli bir dzende tutmann glln yaratabiilmenin farknda olmak nemlidir. Bazen gnl rahatlyla kendi duygularn birilerine anlatmak istersin ancak, onu bulamazsn. Bazen alamakl gzlerle bakarsn duvarlara alayamazsn. Yannda bulunan nesnelerin dilini renmeye alrsn ama renemezsin. Hangi kapnn nasl ttn ve nasl bir kilitle aldn renmeye itilirsin. Brakrsn kendini havalandrmann boluuna ararsn bcekleri renirsin onlarn dilini. Yalnzl yok etmenin fedakarlna kaplrsn. Zihninde sallanan demir balyozu duvarlarda canlandrrsn. Ararsn, durursun, yalnzsn, dnp datrsn iindekini ve yine yalnzln emberine dersin. Ate emberinde en ar bedeli deyen akreptir. Aslnda zor ve bir o kadar da kolay olan, intihar semesi zayflktandr. Dolaysyla tecrit ortamnda zayf olmak intihar etmek demektir. Yerinde sramayan yani retim yapmayan ve glln kantlamayan kii veya birey kar taraftan her zaman sktrlr. Ve tecrit ortamnda kalmaya mahkum braklr. Oysa retkenlik arnn bal yapmas gibidir. radenin gcyle ayakta kalabilmektir. Tecrit koullarn paralamak iin tek bir yumruk haline gelmektir. Sonuta, ar ve akrebin tecrit srecindeki koullarn deerlendirirsek, arnn retkenlii, onun tecrite dayanklln gsterir. Dolaysyla tecritte olduuna pek aldrmaz. Akrep ise sramama anlay iinde gszln ve zayfln kantlar ve intihar yolunu seer. 193
nsan Haklar Dernei

Hcrede lk Gn Saat 12:00. Hcrelere alndk. myorum, hava aydnlk. imde bir ses var, karmda bir ift gz. Yalnzlk dayanlr bir ey. Radyoda da acayip bir ark. Galiba syleyen Hatice... Yr yavrum yrr fistann sr... Doru yrye yrye geldik, ama hi fistan giymedik. Bari atmosfere uygun bir ark olsayd. Yemek de geldi, bulgur ve kara mercimek. Sadece bulgur aldm. Odadan gelirken iki limon getirmitim, (keke soan da getirseydim) tad gzelmi kuru ekmek, limon ve bulgurun. Buras son hcre; darack, kirli ve inaat halinde. Cezaevi yaplal kullanlmad belli. Her yer toz ve pas iinde.Tavandan, keden ve aralklardan rmcek alar sarkyor. Alara takl bcekler ve tozlar rzgar estike savruluyor. Elektrik yuvalarnda priz yok, kablolarn ak ucu darda. Pasl bir dolap, ranza-dek, kirli karavana ve bantlarla tututurulmu atlak bir ayna, aynadaki yzm iki para. Sadece beyaz sandalye azck temiz, eski gazete serip oturabilirim. En kt ey de u sifon sesleri: sifon nerede ekilse kulann iinde bin at kouyor sanki. Veya yz bin kii alk alyor, fkeli dalgalar kayalarda paralanyor. Youn ve srekli bir uultu, sinirleri trmalayan bir ses ikencesi. Bunu duymamak yine de bana bal, baka olgulara odaklanyorum. Hava ne kadar da sakin, dingin ve uyku getirici... Havalandrma kaps henz almad. Oras da kirli, izmaritler, sigara paketleri, ta-beton ve krk kiremit paralar, eri ve pasl bir ivi... Kede yamur suyuyla dolmu bir p kutusu, iinde kararm kfl bir ekmek. Duvarlar da epeyi yksek. Pencereden baklnca gk yz ok az grnyor. Dary, hayat ve zgrl unutmamz ve arm yapan her eyi gz nnden uzak tutmalar, ite mimari yapnn hedefledii nokta sadece bu. Grlen tel rgler ise dolu dolu pet ieler, haberleme toplar, krk paspas saplar, gazete rulolar, ipler ve yrtk yarm bir atlet, tm bunlar rzgarda dans

ediyor. En iyisi de yerdeki gne, ama o da bir saate kalmadan duvarlara ykselecek. 1 Haziran 2005den buyana her eye ceza veriliyor, neredeyse osursan bile ses desibeline gre ceza gelecek. biz sadece tecriti protesto eden dileke yazp verdik, karlnda hcrelere atldk. Az nce de Mahkum Haklar balkl bir bror dattlar. Bol nasihatl bir giriten sonra sralanan haklar, itaatsizlik eylemine verilen cezalar ve zgrlk temennileri... Darda okusa bunu biri; Ah keke orda olsam derdi. Kurtarlm cennet paras tasviri yani. Ama biz burada tabaklarmz tuvalette ykamak zorunda kalyoruz. Bize onurunu korumak iin direnmeyi, ark sylemeyi ve glmeyi yasakladktan sonra, cenneti verseler ne olur! gn kolay geer yine de... Yanda mer, bitiiinde heval Nurettin; sesleniyoruz orada birbirimizin yzn gremeden. mer de ezberledii iirleri bozuk mekanda bir okuyor, o tonlama yine de insana dokunuyor. Edip CANSEVERi, Turgut UYAR, ezberlemi galiba. Araya kendi drtlklerini de serpitirirken Peki bu hangi byk airin? diyor. Bunlar byk ustann diyorum. yi bildin diyor ve bu kez arklara balyor; makam katliam da havay dolduruyor... Havalandrma kaps ald. Ana kap alrken kap kenarndaki iee bakyordum. Acaba gardiyan onu ezecek mi? Kap ald, iee basmad. ylece bakakalmm iee pencereden. Beni farkeden gardiyan da ayaklarndan phelenmi olacak ki, birini kaldrp dierine bakt, sonra bir bana bir ayaklarna bakt. Dnd; Hergn bu kaplar ayorum, o iei hi farketmedim, korkma ezmem dedi. Ben, Nurettin ve mer heval havalandrmaya kyoruz. Nurettin Heval sresiz alk grevinden yeni km, epey zayflam grnyor, baklar ar ve dalgn. st ste 195
nsan Haklar Dernei

sigara iiyor heval Nurettin, ok samimi ve yrekten bir sohbeti var. Bir saat volta attk. Gne duvarlarn yarsn at. Geldiimiz odada kalan arkadaa bir not yazdm: Heval remzi bizi Allahn dana getirdiler. Ben en son hcredeyim, yan hcrede mer, bitiiinde heval Nurettin, Buras inaat gibi bir yer. Her taraf rmcek alaryla dolu. Yerimiz buras, alrsan cevap yaz. Yan hcredeki adli tutukluyla tantktan sonra topu frlattm. Az sonra cevap geldi, top ulam. nce Abdullah yazm ve bizi hcreye aldklarna armlar. imdi de Remzinin notu geldi: Ben orann Allahn da olduunu bilmiyordum, iyi rendim. Sizi imdiden zledim. Yalnzln alasn asl ben yayorum. ay yaptm, her zamanki tad yok. Siz bunu da iemiyorsunuz. Uykum geliyor ama, uyuyamyorum. Saolsun Ayazma onlar brakmyor, hcrelere alndnz ya top atlar fazla oluyor, herkes merak ediyor. Neyse, fazla kilolarnz atmadan gelin, sizi bekliyorum. Kim varsa selam syleyin. Vakit bulduka da yazn, yarn daha ayrntl yazn. Hele bakalm orann dalar kar tutuyor mu? Yoksa rut dalar m? Buradaki havalar iyi, az biraz poyraz esiyor. Ben de Radikal gazetesini okuyorum. Yan odalardaki arkadalar da hcrelere aldlar. Gndem gazetesi gelmeyecek. Radikalleri sizin iin biriktireceim. Gya siz hcrelere alndnz, ama esas hcreyi ben yayorum. nze de selamlar, iyibakn kendinize/Remzi. (Remziye ok zldm.) u kck havalandrma da epey renkli. atlak yerlerde yeillikler filizlenmi. Bir kitap kadar byklkteki yirmi be delikli logar kapa yemyeil bir bostan. Zamanla, ot, ty ve toz birikmi. Sonra tohum gelmi ve sonra yzlerce ve hepsi de toplu ine ba kadar yeil yeil iek am. Ayakta baknca insan kendini dev gibi hissediyor, veya be bin metre ykseklikten adack gibi bir ormana bakyorum. Duvarlarda ise, resim var;

ikisi silik, kurun kalemle izilmi belirgin olan ise Krt kzna benzetilmi; kulanda karafin, gznde damla ya. Havalandrma kaps kapand. Akam oldu, buralar bcek doldu. Ormandan a geliyorlar. Ortalkta ok az ses var, sadece florans uultular ve uzak yakn, belli belirsiz bir mzik duyuluyor, sanki yzlerce tef ve davula birden vuruluyor. Bunca eye ramen yalnzlk bazen iyi geliyor; insan tecrite de alabilmeli, insanda yalnzlk kltr de olmal. Yalnzken en anlam kazanan ey de ayrntlar oluyor. (Bir de insan yalnzken ok iyi samalyor.) Gzlerimi hcrenin her yerinde gezdiriyorm, u rmcek alarna ka sinek taklm acaba, ka dii ka erkek? Bu sar duvar ve fra izleri kum llerine benziyor; imdi karnca sralanp yrse Discover Chanellde belgesel balam olur. Arap llerinde uzak deve kervan gibi bir ey... Kireli tavan ne kadar da kuzey kutbuna benziyor. Duvar atlaklarysa corafya atlaslarna, u izgiler haritasn hep bir kalbe benzettiim Afrika sanki. Peki, yanan cigaramn kl kaldrma kuvveti ne kadar, allah halla, flediim duman neden daha bulank, sigarnn ucundaki neden daha mavi, kovboylar duman nasl yuvarlyorlar, ben neden yuvarlaya-myorum, bu iin teknii ne merak ettim. Pencerede macunlu parmak izleri var, acaba kime ait, o parmak izi sahibi imdi nerede...? Saym esnasnda iki mektup verdiler, ikisi de uzun sredir yazamadm gerilla arkadalarmdan. ok uzaklardan sesleniyorlar. Biraz canlanan anlar, biraz akaespri ve ok zlem ve tekrar buluma dilekleri... Bu tecritten kardm bir sonu da u: Bizim arlatrlm mebbeti olan arkadalar yaknda temelli bu 197
nsan Haklar Dernei

hcrelere alacaklar. Baz arkadalar ok uzun kalacaklar. Birka arkada ar ve hantal, imdiden azck gbekleri bile var. Hcrede uzun sre kalmalar onlar zorlayabilir, byle bir yerde. Yani kollarn nereye uzatsan duvar-insann iinde en az drt-be kii olmal, insan ok canl ve cvl cvl olmal. O kadar enerji, o kadar renk ve o kadar canllk olmal. Bunlar olmasa bu hcreler insan hcre hcre bitirmeye yeter.
Murat Trk Nolu F Tipi Cezaevi B-1-5/48 Kandra/KOCAEL

Merhaba (Sadk Erdem, smail Koyun ve Vedat Demirkol) Bir yerde okumutum. Ama o kadar zaman oldu ki doru mu hatrlyorum diye hafzam zorladm ancak cevap bulamyorum. Bir idam mahkumunun yz ifadesini resmedebilir misin denmi bir ressama. Bir baka yerde de mutluluun resmini istemiler. Biz de tecritin resmini izmek ve anlatmakla karlanca doal olarak hatrlyorum okuduklarm. Ama o kadar zor ve kolay ki tecriti anlatmak, neyle balayp, nasl bitireceimi bilemiyorum. Yazacak ey olmadndan deil. ok olduundan durak-syorum. Younlap en gzel resmi izmeye almalym ki, eksik yeri kalmasn, kusurlarla dolu, kusursuz bir tablo izmek o kadar kolay m? bilemiyorum. Psikologlar daha iyi bilir ve adlandracaklarna inanyorum. F tipine girdiin andan itibaren F ile balayan bir sr fobi ile karlayorsun ve yle bir duruma geliyorsun, fobilerden ban dnyor. Cezaevi kapsndan girdiiniz andan itibaren sizi soyunmanz iin uyaryorlar, eer siz soyunmazsanz sizi soyacak mehul kiiler de bekliyor. Hele bir de plakln ayp olduu bir toplumdan gelen bizim gibi insanlar iin onlarca kii arasnda soyunmaya zorlanmak bizim iin ne kadar onur krc olduunu bilirsiniz ya da yaayan bilir diyelim. 5 metrelik arayla iki yerde de aranmak, aranrken de seni psikolojik korkuya sokmak bunlar yaanrken de seni bir insan deil de her an vurulmas gereken bir hedef olarak gren insanlar arasnda yaamak daha da zor olsa gerek. O kadar aramadan gemenin okunu atmadan sanki yeni yakalanmsn gibi bir ok adan fotorafnn ekilmesi, tabii gelip giderken iki kez aramadan gemeden fotoraf ektirilen odaya gidemezsin. Tabii ayakkabn her seferinde karp sanki iinde bir ey varm gibi incelendikten sonra iyice yere vurulmas da insan acaba 199
nsan Haklar Dernei

bilmeden bu ayakkabya bir ey sakladm demeden geemiyor. Tecridin baladn her ynden hissediyorsun artk. Bir ay boyunca hibir yere karlmyorsun. Tek grdn; drt duvar, demir kap, parmaklklar ve seni evreleyen jiletten tellen oluyor. Zaten bir yere kmak istemiyor insan nk sadece revire ksan iki kez aramadan geiyor, ayakkab karyorsun bu da olduka rahatsz ediyor. nsani her eye dilekeyle bavurman gerekiyor. Sana gerekli bir eya iin bile nce dileke yazar ertesi gn leden sonra ya cevap getirirler ya getirmezler. Odada serbestsin denilmesine ramen her an gzetim altnda olduun hissi o kadar sana iselletirilmi ki her an gzetleniyorsun sanyorsun. Ortak kullanm hakkmz varken o da her frsatta elimizden alnyor. Sadece 1 saat ktphaneye kyorsun, 15 dakika aramalarda geiyor. Hibir olaya tepki veremiyorsun nk yamur gibi ceza yayor zerine. CK, CMUK ve dier kanunlarda lehine olan bir hak varsa bile siyasi tutuklulara gelince engelleniyor ya da zel genelgelerle o hakkn elinden alnyor. rnein, bilgisayar, daktilo ve internetten yararlanma hakk tannmaktadr. Bunun yansra atlyeden yararlanmak iin 2 yldr kaldmz cezaevinde onlarca bavuruya ramen 1 gnden 2 gne kartamyoruz. Bu tr haklar kiiye, gruba ya da siyasal durua gre dzenleniyor. Yani hibir hakszla se karmazsan, hereyi kabul etsen ksaca onlar gibi dnsen ve yaklasan sorun yok ancak, varolan hakszlklara kar tavr koyduun zaman hereyden mahrum braklyorsun. Hibir tutuklu arkadala gremiyorum. Yanmda ayn odada kaldm arkadala fotoraf ektiremiyorum. Bir alk grevine girsen ak gr, mektup, telefon btn mevcut haklar elimizden alnyor. Yllarca bu tabut biiminde odada ad oda aslnda tabut biiminde hcre yllarca kimseyi grmeden yaamaya zorlanan insan olarak, insanda yapt tahribatlar anlatmak dile dkmek ancak gerekten baz olaylar, olgular, yaananlar anlatamyor insan. Disiplin cezas alyoruz infaz hakimliine ret edilirse ar cezaya bavuru-

yor ama bu gne kadar verilen hibir karar aksine bir karar vermemitir bu kurumlar. Bouna bir prosedr iletiliyor bize. Olarca itiraz hakkmz kullandk ama idarenin karannn aksine bir karar vermediler. Artk itiraz etmiyoruz nasl olsa ne hukuk ver ne hak byle devam ediyor. Her eyimiz kstl. Aklnza gelebilecek her ey kstldr. Elbise, ayakkab, tra malzemeleri, yiyecek, giyecek her ey. Her ey bir insan nasl tketebiliriz mantyla kurgulanmtr. Gerekten duvar boyasndan odann estetik yapsna, konan kurallara gnlk karlatn tavrlara kadar... eer Trkiyenin sorunlar iin bu kadar ince dnlm olsayd, bu lkede hibir sorun yaanmazd. Evet bizler Nazi kamplarnn postmodern biimleri olan F tiplerinde ayakta kalma kimliimizi koruma insan olmann verdii sorumluluu yerine getirmek iin abalyoruz. Bamsz bir hekim kurulu F tiplerini incelerse yzde 30-40 fizyolojik, yzde 70-80 de psikolojik rahatszlklarnn olduunu mahkumlarn salk dosyalarn incelendiinde de bu cezaevlerinin insancl olup olmad ortaya kacaktr. rnein gnde 40 kiinin revire kt nerede ya da hangi cezaevinde grlmtr? Burada 300 kii varsa her birinde birka rahatszlk vardr mutlaka. Btn bunlar olurken gnlk olarak o kadar ok sorunla karlayoruz ki bunlar tek tek saymak iin gnlk tutmak gerekir. Bizlerin sorunu turu yapmak, pasta yapmak veya kolye takmak deildir. Ayrca basnda bu tr eyler de gndemlemekte. Akas rahatsz edicidir. Siyasi kimliimize saldr varken ve kendi anadilimiz olan Krte konutuumuz iin knama cezas alrken pasta yapp yapmamak bizim iin hayati nceliklerimiz arasnda deildir. Yaplan operasyonlardan dolay yaptmz 2 gnlk alk grevinden dolay 2 ay odamza hapsedildik.Akan kann durmas Krt sorununun bar 201
nsan Haklar Dernei

yoluyla zlmesi Sayn calan zerindeki tecritin kaldrlmasn isterken cezalandrlyoruz. Bizler sadece insanca yaam ve tm insanlarmzn sosyal ihtiyalarnn karlanmasn istiyoruz. Sosyal bir varlk olan insann tm sosyal haklar bu F tiplerinde elinden alnmtr.F tiplerinin hibir insani yan yoktur. Tehir edilmesi gereken, insan ten atesiz frnlardr. Bunun tahribat ileride anlalacaktr. Ancak bizler duyarl insanlarn bu cezaevlerinin kapatlmas iin elinden geleni yapacaktr. Bu cezaevlerinde bir ok gizli ynetmeliklerle karlayoruz. Cezaevinde olmak tehdit altnda yaamaktr. Bir eyi ikayet etmeye gelmiyor. Hakkn arayamyorsun. Aradn anda, ikence yasak, kaba ikence yapmyor artk ama ruhsal-manevi ikencelerin en arna maruz kalyoruz. Belki insan yaadklarn zmleyebilse, olanlar rahat aktarabilse bunlara kar kiilikte ve ruhsal anlamda kendini diri ve gl klabilir. Ama deve kuu misali gereklere arkasn dnp yzn saklamak olmamal. u anda bu mektup kimin tarafndan okunacak, bana kar nasl kullanlacak kaygsn tamadan edemiyorum. Yllar getike yaplanlarn insanlk d uygulamalar olduunun bir ok mahkum tarafndan rutin uygulamalar olduu iin yanl olduu bile artk bilinmiyor. Ve insanlar o hale getiriliyor ki, artk kimsede hak arama gibi bir umut kalmyor. Zamann karanlk boluuna kendini brakan brakana. Bizler bu karanlk seline braklan insanlara aydnlk olacak yardmlarn geleceine duyarl insann haklaryla insan olduunun bir kez daha anlatlp kabul grmesi gerekir. Tm HD alanlarna selamlarmz iletiyoruz.
Sadk Erdem smail Koyun Vedat Demirkol

HDye (Bar Akel) Hapishanenin drt duvar aras ve demir kap arakasndan dosta selam. Ve ayrca sizin ahsnzda tm insan haklar savunucularna da selam Tecridi yaayanlar anlatyor isimli bir kitap hazrladnz duydum. Daha dorusu arnz elime ulat. Ben de bu arnza orbada tuzum olsun hesabmla aadaki yazy gnderiyorum. nallah doyurucu bir yaz olmutur. Yarnlarn zgr ve kardee olmas dileiyle tm insan haklar aktivistlerine oka selam ve hoakaln. Tanmlamamak nc admdan tesi khne bir duvar. Bann st jiletli tel. San-solun souk demir. V esen byle bir yerde, darack-dapdarack bir hcrede, bir dolap, bir ranza, bir sandalye ile yapayalnz kalacaksn yllarca. Belki de bir battaniye iinde kana dek. Kula sar eden sessizlik, gz kr eden renksizlik, seni sen etmeyen insanszlk ve su gibi akmayan zaman ve yaanmayan drt mevsim, on iki ay, yz altm be gn, yirmi drt saat, altm saniye. Belli bir sreden sonra sesinin rengi silikleecek, duvarn, ranzann ve demirin o ereti yznde, kelimeler, cmleler ve virgller ve noktalar ve parantez ve zne ve yklemler hkmsz kalacak betonlam mezarnda. Hibir ansiklopedi ve szlk tanmlamayacak hcreni. Ve hcrende yaadklarn. Tarifi imkansz olacak... Ve her gn bir kelime, bir isim, bir sfat, bir zarf, seni burada brakp gidecek. Ve hergn sevdiin dost isimlerini, sevdiin iek isimlerini, illegal dolatn ehirleri, eylem admlaryla yrdn meydanlar, sevgilinle 203
nsan Haklar Dernei

gizlice ptn kebala-rn, yer alt matbaasnn mrekkep kokusu, bildiri dattn fabrika nlerini, oban ateini yaktn dalar, snr boylarn, rmaklar, yeili, sarl, krmzl... anmsamaktan uzaklaacaksn. Ve her gn giden eyin ne olduunu bilmeden yaamaya devam edeceksin. Beton Gl Ot Kervan gemez hcrende beynin hep burada insan nasl yaar sorusuna takl kalacak. Cevabn veremeyecein bu soruda beyninin iinde bir kurtuk olup seni kemirecek. Ve byle admlayacaksn voltan, byle uzanacaksn ranzana, byle uyanacaksn doan gnle... insan nasl yaayabilir byle bir yerde? Nasl nasl?... Saat sabahn sekizi. te yine o mekanik, gri ses; Saym iin btn odalar... uyandryor. Dnn bu gnden farkszlnn da habercisi oluyor o ses. Ar, souk ve itici demirin almasyla admlk yerden be admlk baheye kyorum. Daha sonra duvar dibine be adm ileri, be adm geri voltadaym. Hzl admlarla volta atyorum. Hzl atyorum; nk kendimin yapayalnz olduunu anlamsn kendim diye. Bir adm, bir adm ileri, bir adm, bir adm geri voltadayken gzn bir anda logar kapann demir-beton arasndaki mercimek kadar yeile taklyor. Renksizliin yaand bu yerde aykr bir renkti. Ve hemencecikufackta olsa-gzmze arpmt. Eilip baktmzda grdm yeilin bir ot olduunu grnce daha da aryorum. nce bunun bir mucize olduunu dnyorum. Hayr hayr bu bir mucize deil diyorum kendime. Bu demire-betona kar inatlamakt. Kt topraa, brt bcee demese de yaamakta sebatlkt. Cansz demirbalar arasnda benim dmda canl da vard artk. Belki konuamyor. Gnesizliin, topraksz-

ln, brt-bceksizliin acsn dile getiremiyor. Ama, o beton glyd. Beton ve demiri paralayp da dal veren bu ot burada insan nasl yaar sorusunun da cevabyd. Elbette cevap bu ottadr. Keke konuabilse... Ot, yasaklanmak btn yaantlara/seni tamamlayan arndran/kapatldn drt duvar arasnda... (Ataol Behramolu( olsan da yaama sebatla tutunacan anlatyordu. Mesela bir kardelen iei gibi, mesela rmcein a rmesi gibi, mesela arnn petek yapmas gibi... Evet kapatldm bu hcrede yaamakta, yani yaamda sebat edecektim. Aynen o ot gibi. lk nce Nazm ustann Hapiste yatacak olanlara tlerini okuyarak balayamadm. Dmz Bir Ormanlarn uultusunu yapranda duymak istiyordu ot. Ben de. Bann ucunda yldzlarn mum gibi yanmasn istiyordu ot. Ben de. lk cemrenin dne ahit olmak istiyordu ot. Ben de. Yusufuklarn tn duymak, yarpuzla oturup dertlemek istiyordu ot. Ben de. Nilferin suda yzn grmek, alayanda slanmak, temmuz sarsnda kavrulmak istiyordu ot. Ben de. Beton-demire ramen otluunu korumak istiyordu ot. Ben de insanlm.
Bar Akel Kandra 2 Nolu F Tipi
205
nsan Haklar Dernei

Gutinin Haykr (evket Bilici) Alt kattan yatakhane katna kyordum. Her kmda beni olduka iyi karlayan bir muabbet kuum var. Benim geliimi hep drt gzle bekler. Belli bellisiz tyle bir ok kelime sralamaktadr. smi Gtudir. Guti, tpk evin en kk ocuu gibi kendini sevdirmeyi bile, ok tatl, irin ve sevimli bir ocuk gibidir. Benimle oyun oynamaktan ok keyif alyor. Her trl yaramazl yapmaktan geri kalmaz. Dorusunu sylemek gerekirse ben de artk onsuz yapam-yorum! Bu gn yukar kata ktmda Gutinin her gnk beni sevinle karlayan keyfi yoktu. Bunu grnce inanamadm. Bir sessizlik vard. Bylesi anlar cezaevi bir mezar souu gibi ekilmez oluyor. Gutinin bulunduu keye gittim. Karmdaki her zaman o cvl cvl ku yoktu. Onun bu durumuna ok ardm. Biraz da kayglandm. Guti hem kzgn hem de moralsizdi. stelik yzn bu sefer bana deil, duvara doru evirmiti. Mutsuz bir hali vard. Kendimi toparlayp ona sorular sordum. Ama ilk birka sesleniime hi karlk vermedi. Sonunda nihayet bana dnerek; Ben hasta filan deilim dedi. Peki sorun nedir yleyse? diye sordum. Beni rahat brak dedi. Ama benim iim rahatlamayana kadar onula konumak niyetindeydim. Ona Tamam seni rahat brakacam Ama nce senin beni rahat etmen gerekir. Ben sana ne yaptm, farknda olmadan yanl m yaptm sana?... Guti, Yok yok seninle ilgili bir durum deil. Sana kskn de deilim. Senin beni ok sevdiini biliyorum. Peki, o zaman hasta deilsin, benimle ilgili de deil. Bu konuda sana inanyorum ve seviyorum. Ama moralin bozuk ve ben bunu merak ediyorum. Guti, Dorudur, moralim biraz bozuk. Bana neden moralin bozulduunu sylemeyeceksin?

Ama ben anlatrsam, senin elinde de bir ey yok. Bana nasl yardm edebilirsin ki. Sen yine de bana anlatrsan iyi edersin. Tamam yleyse, anlalan senden kurtulamayacam. ok merak ediyordum. Acaba bir ku bana neyi anlatacakt. Ne gibi bir sorunu vard? Benim bilmediim bizim ona bir yanllmz m oldu? Guti, Benim anlam veremediim ey, zoruma giden husus udur: Niye hep ayn yerde kalyoruz. Darack bir odada ve stelik bir yldr hep ayn kiilerle kalyoruz? Guti, yolda, senin moralini bozan ey bunlar mdr? diye sordum. Evet, bunlardr. Baka ne olabilir ki. Dorusu ben, siz insanlar anlamakta biraz zorlanyorum. Birbirine eziyet etmekten adeta keyif alyorsunuz. Kim glyse hep o hakl mant var sizde. Hep dnrm, sen ne yaptn k, bu kadar yldr cezaevindesin? Guti arkada sana hak veriyorum. ok iyi dnmsn. Maalesef biz insanlar, birbirimizin kurdu gibiyiz. Kendimizi en akll mahluk olarak biliriz. Ama, biz insanlar kadar birbirine eziyet eden. Vuran, dier canllara zarar veren hibir hayvan yoktur. nsanlardaki vicdan, ceplerindeki czdan olmu. Hak, hukuk, devletin kar iin en byk hakszlklar yaplmaktadr. Anlayacan biz insanlar hem iyiyiz hem de ktyz. Ben, siz insanlar alemi hakknda ok farkl biliyordum. Uygar, ahlakl,medeni, vicdanl olarak biliyordum. Fakat sizinle geirdiim bu bir yllk zaman srecinde, ne kadar yanldm grdm. Yanl anlama, senin ne kadar iyi bir insan olduunu biliyorum. Ama seni buraya koyanlar anlamakta zorlanyorum. Sen de benim gibi bir kafestesin zaten. Guti heval, ne desen haklsn. Gryorsun, burada kk bir saksy yetitirmeye de brakmyorlar. Her ey yasak. Bir ay ka bile kalndr diye bizden aldlar. Kk bir jileti pencere kenarnda bulup aldlar. Bir kck jiletin onlara ne zarar olabilir ki... 207
nsan Haklar Dernei

Guti, Ben de bir ok ey gryorum. Mesela geenlerde sana bir mektupta kurutulmu bir iek yapran bile aldn duydum. nan ok kzdm kendi kendime. Kurutulmu bir iein size verilmemesi, beni ok duygulandrd. ok da kzdm, ama demek ki tahamml edemiyorlar. Guti arkada, sana yeni bir haberv ereyim. Bu aralar ismi CK olan yeni bir yasa kt. Haberim var. gelimeleri sizin her akam dinlediiniz televizyonda ben de zaman zaman kulak misafiri olup duyuyorum. Anladm kadaryla yeni kan CK ile iiniz daha zor olacak. kiilik odalar bile size ok gryorlar. Tek kiilik hcrelere koyacaklar. Artk ne slogan ne mar, ne trk syleyebileceksiniz. Bunlar bile yasaklanm. Guti yolda, sylediklerin hepsi dorudur. Ama unu iyi bil ki bu tr yasa ve disiplin cezalar ile bizi fikirlerimizden caydramayacaklar. Hatta bizi birbirimize daha fazla kenetleyecektir. Neyse bunlar artk geelim. Benim esas merak ettiim bir eyi sana sormak istiyorum: Ne merak ediyorsan sor bana. Biliyorsun biz birbirimizin arkadayz. Saol Guti. Beni duygulandryorsun. Sorumu sormak istiyorum. Diyelim sen zgrlne kavutun ve bir gn ben, senin konuun oldum. Sen bana nasl yaklardn? benim konumam kesme yleyse sana anlataym: benim gideceim yer, ormanlk bir yer olacak. Nasl ki senin gidecein yer kyn ise, benim de evim ormandr. Seni byk bir sevinle misafir ederim. Ne kadar iek varsa sana getiririm, kelebekler, dier kular, bal arlar, eit eit meyveler, alayanlar, aylar, her daim ten blbller... ksacas ne kadar hayvan, meyve, gzellikler varsa seni onlarla tantracam. Masmavi gkyz, prl prl parlayan gne, karanlkta bir fonus gibi parlayan yldzlar, kocaman bir ayna gibi asl duran dolunay... greceksin bunlar bile ne kadar gzel ve sahi olduklarn. zgrln tadn karacaksn birlikte olduumuz zaman.

Seni yle gzel karlayacam ki hibir snr tanmayacam. Aslnda benim sana yapacam iyilik ve gzellik, ayn zamanda tm insanoluna bir ders olacak... Guti ile karlkl konutuka, hem ok sevindim, hem de ok zldm. Bir ku benim ahsmda biz insanlara adeta insanlk dersini veriyordu. Bu hem sevindirdi beni, hem de zldm. nk ok haklyd. Kendini en akll gren insanlarn ne gibi yanllklar yaptn iyi gryordu. Sevincim ise Guti ile artk daha iyi arkada olacama sevindim. Guti yolda, saol sana.
evket Bilici 2 Nolu F tipi Kapal Cezaevi C/8-89 oda Kandra/KOCAEL
209
nsan Haklar Dernei

Sevdiim (Turgay Ulu) Bu kavumazlk gnlerinde, akmza kpr olan, sen gibi fesleyen kokan mektuplarn alyorum. Mektuplarn ekip karyor beni hcreden. Hayatn rengarenkliliine tayor. Fabrika paydoslarna, okul nlerine, semtlerin sokaklarna tayor, umutla ve cokuyla dolduruyor iim. nsan soyunun ilk yazm trlerinden olan mektuplar, emperyalist kreselleme anda artk yer bulamyor kendisine. Kosenberglerin, Rosa Lksenburgun aklarn belgeleyen mektuplar; bir av partisinden geriye kalm kanad krk kular misali, sevdalar gelecee tamaya alan bir hapistekiler sayesinde yitik bir nesne olmaktan korunuyor. Gzel yzlm. Tekli hcrede iki yl doldurmak zereyim, Hatrlar msn F tiplerinden nceki srelerde sana yazdm mektuplarda mutlaka kularn yaamlarndan kesitler aktarrdm. Artk yazamyorum. nk kularla d bamz kesilmi durumda. Efendiler, F tiplerini ina ederlerken yalnzca insanszlatrmay deil, canszlatrmay da dn-mler. at pervazlarndaki boluklar sala kapatmlar, kular oralara yuva yapmasn diye. E tiplerindeyken kargalarn yaamlarn bir sinema filmi izler gibi izlerdik. Yavrulama dnemlerinde habire malzeme tarlard yuvalarna. Aa paralar ve plklerden topladklar pasl metal paralar tarlard. Bylesi dnemlerde kendi aralarnda sk sk kavga ederlerdi. lerinden bir karga havalandrmaya inip tekrar geri kmsa, hemen etrafn sarp sorguya ekerlerdi onu. Bazen kanatlaryla dverlerdi. Bazen de bir ibirliki muamelesi yapp, havalandrmaya geri atarlard. imdi yalnzca g zamanlarnda, rastlayabilmisek eer, dikdrtgen biimindeki gkyz diliminde szllerini grebiliyoruz. Bazen de sere kular havalandrmaya pike yapp hemencecik kaveriyorlar. Nazm Hikmet, Amerikal karan sanat Robsona; nci dili zenci kardeim/bize trklerimizi syletmiyor-

lar/korkuyorlar/sevmekten... demiti. Gerekten de khnemi dzenin bekileri, gzel/estetik olan hereyden korkuyorlar. Yeni infaz kanununda, trk-mar syleyenlere disiplin cezas getirmiler. F tipine getirilmeden bir gn nce topluca halay ekip trkler sylemitik. O halaymzn son halaymz olduunu nereden bilebilirdik. Kzlarn, kulaklar nlatan destek sloganlar eliinde ekip koparttlar bizi halaylarmzdan. On yllk hapishane yaamnda bir ey ok dikkatimi ekmitir. Devletin her saldrsnda ilk imha ettii ey kitaplar ve iekler oluyor. Kitapta aydnl, iekte yeeren hayat karatmak istiyorlar. te 120 insanmzn katline sebep bu idi. Onlarn aydnl ve gelecei temsil ediyor olularyd. Hayatn her alannn hapishaneye evrildiini grmek iin ocuk yuvalarnda olanlara, kle olarak altrlan ocuklara, yardm ad altnda yerlerde srndrlerek aalanan emeki halkn durumuna bakmak yeterlidir. Emeki halklarn yaratt kltrdr bizim ahsmzda yok edilmeye allan. te onlarn oluturmak istedii kltr temsil eden mzie bir rnek; idare radyosundan alyorlar: Oynama kdm kdm, eksene eln krcan m belm. ay posasndan toprak yapp iek ekmitim. Ka defa denediysem olmad. Aldlar. Havalandrmaya alan malta kapsnn dibinde yosunlar, otlar yeermiti. Onlar suladm biraz bydler. Bu sabah baktm ki otlar yolmu gardiyanlar. Toplayp geri doldurdum. Birka kez onlar yoldu, ben ektim. En sonunda hepsini kkten kazyp gtrdler. nat bu ya, o yara bir tohum attm ve yeerdi. Biraz byynce onu da kopardlar. imdi tohum bulma arayndaym. imdilik kuru soan koydum pencereye onlar yeeriyor. F tipi tecrit sisteminde tm ileyi mantkszlk ve anlamszlk zerine kurulmutur. Ama belli. Kriminal vaka olarak grdkleri tutsaklar hiletirmek. Ayakka211
nsan Haklar Dernei

b karttrma, maltada isim sorma vb. uygulamalarla ilgili birka kez mdr ve gardiyanla tartmam olmutu. Adamlar, bu uygulamalarn mantksz olmadna dair karlarndakileri ikna etmeye urayorlar. sluplarndan belli ki bu konuda eitim veriyorlar bunlara. Aslnda kendileri de bu anlamszlklarn farkndalar. Adam askerlikten rnekler veriyor. Askerlikte, atelemeyen tanka ceza verirlermi. mr boyu tank ylece bekletilirmi orda. Yani mantksz da olsa baz kurallara uymak gerekirmi. Adama, karsndakinin bir tank veya bir asker olmadn hatrlatnca; yle demek istemedim diyerek, azndan kard eyi dzeltmeye abalyor. Anlamszlklar anlamlandrmakta o kadar zorlanyorlar ki artk, mantk szgeleri alt-st oluyor. yle ki ifreler sakl olabilir diye mzik notalarn ieri almyorlar. Allah muhafaza, insann kalarnda gzlerinde bile ifreler olabilir (?) Ama gardiyanlar da bir sre sonra, bu anlamszlklarn uygulayclar olarak, kendilerini birer emir kulu yahut da hizmeti olarak hissetmeye balyorlar. Terrist denilen tutsaklarn; sanatla ve bilimle uratklarn grdke kafalar karyor. Hep huzursuzlar. babana dahi gvenmeyeceksin anlayyla ynlendiriliyorlar. Her biri, dierinin denetleyicisi olmak durumunda braklyorlar. Tm bunlar, onlarn da tecrit sisteminden zarar grdklerini ortaya koyuyor. Her gn gereksiz bir sr ii defalarla tekrarlamaktan dolay srekli bir stres iinde yayorlar. Zaten gardiyanl semelerinin nedeni, isizliin getirdii zorunluluktur. Baka bir are bulamyorlar. Tabii ilerinde, zel bir kin gden rk kafalar da var. Truman Show diye bir film vard. zledin mi bilmiyorum. F tipleri, biraz o filmde anlatlanlara benziyor. Aslnda yalnzca F tipleri deil, tm toplum denetlenen, gzetlenen ve ynlendirilen bir nesne durumuna getirilmek isteniyor. Egemen snfn istedii tipten insanlar

haline getirmek istiyorlar herkesi. imdi, klonlamayla byle yaratklar retebilirler. Avustralyada, G. Kore vb yerlerde klonlama adalar kurdular. TC de benzer niyetler tayor. Bakalm ne frenkataynlar retecekler? Erzurum yresinde oynanan bana benze adl bir oyun vardr. Bir grup insann ortasnda bir kii vardr. Ortadaki bu kii hangi kla girerse evresindekiler de ayn kla girmek zorundadr. Ortadaki adama bir paasn orabn iine sokar rnein. evresindekiler ortadakine benzeyinceye kadar kemerle dayak yerler. Benzediinde dayak biter ve yeni klklar biiminde srer gider. Bu oyunda olduu gibi, sistem insanlar kendine benzemeye zorluyor. F tipine ilk girite bir soyma fasl vardr. Karma geip soyun dedi bir askeri yetkili. Niye sen soyundiye karlk alnca, yere yatrp zorla soydular. Bu sefer de giyinmem diye tutturdum. Adamlar afalladlar. Mdr gelip, giyinmememin ne kadar mantksz bir ey olduu konusunda beni ikna etmeye alyor. Onlar, mantk ya da mantkszl kendi keyiflerine gre belirliyorlar. Bir RAFnn anlarndan okumutum. Srece yaylm tecrit ileyiinde itaatsizliin, beyni diri tutan etkili bir eylem olduunu sylyordu. yle grnyor ki ksa zaman sonra mahkeme hkm verecek. Heyetin delil durumuna bakt yok. Kafkann Dava adl romannda anlatt gibi, duruma srasnda ya uyukluyorlar, ya da nlerindeki kada anlamsz ekiller iziyorlar. Hkm alrsak, artk dardaki hayattan manzara gremeyeceiz. Ne boaz grebileceiz ne de insan suretlerini imdiye kadar rastladm en gzel grnt F tipine getirilirken ringin kk camndan grdmd. Gn aarmak zereydi. ki tepeliin arasndan hafife n saan gne kpkzld. Suyun zerinden kzl bir erit gibi yol olup uzayan k, ringin camndan yansyarak gzlerimi kamatryordu. Bu yo213
nsan Haklar Dernei

lun ulatrd, o tepenin ardndaki hayata dair dler kuruyordum. Fabrikalar henz almamt. iler almadnda ehir byle soluksuz kalrm demek ki. sen olsaydn bu muhteem manzaray hemen izerdin defterine. Ama sen gitmitin. Hapishane kapsndan hznle kn geliyor aklma. Srtnda antayla, kartn insan kalabalklarn iine. st camdan seni izlediimden habersizdin... F tipi tecrit koullar adli tutuklular iin daha dayanlmaz oluyor. Burda Orhan Fndklyemi diye biri vard. Psikolojik dengesi bozulmutu. Srekli kaplara vuruyordu. Televizyonla konuuyordu. Bazen Yaasn komnizm, bazen de Yaasn faizm diye sloganlar atyordu. Bir akam, srekli olarak Beni hastaneye gtrn diye baryordu. O akamdan sonra Orhann sesi gelmez oldu. Daha sonra duyduk ki Orhan lm. Ne yaadndan, ne de ldnden kimsenin haberi oldu. Yalca bir annesi varm. Onun bile ok sonradan haberi olmutur. Baka bir adli tutukluyu da singerli hcreye atmlard. Srekli ip verin diye baryordu. Sanrm kendisini asmak istiyordu. Devrimci tutsak, her koul altnda dayanma ve direnme gcn bulur. Bir devrimciye her ey azndan kacak tek bir kelimeye balyken, bakasnn yerine mr boyu hapis yatmay gze aldran ey nedir? Yakn zaman nce tahliye olan Woo Yong Gak, Gney Kore hapishanelerinde tam 40 yl, 7 ay, 13 gn yatm. Serbest braklmas iin devlet balarda tek art komu ona; piman olduunu sylemesini istemiler. O, bunu reddetmi. Hapisteyken dardaki tm yaknlarn yitirmi. Woo Yong Gak, kendisine tm ikencelere kar dayanma gcn veren eyin, ocuklar tarafndan onurlu bir insan olarak anlmak olduunu sylyor...

Bana dayanma gc veriyor karanfil bakn, gl koncas gln ve ustura gibi susuun. Bir gn devran dnecek, yklacak duvarlar ve yeniden buluacaz seninle. Bingll Krt brekisinde doyasya yudumlayacaz aylarmz. Sokaklar bizim, gelecek snrsz olacak... Buluma Yamurla topran Muhteem bulumasyd Bizimkisi Rzgarl bir dansn lk admlar Sen topraktn Ben yamur Kopardlar bizi Ailin topuu gibi Ayam kesildi yerden Topran olmad Beton ynnn iine Hapsedildim Dikdrtgen bir Gkyz parasna Haykryor hasretimi Ve dlerimi Sen zelzeleyle gsteriyorsun Zaptedilmez kzgnln, Ak tut gerdann Bir gn mutlaka Yaacam saanak olup Buluup ilkbaharda Yeniden dansa tutuacaz Taze gller salacak 14 ekim 2005 tarihli, komum Nuri Akalna tarafnzdan gnderilen arya istinaden size mektup tr bir yaz ve iirimi yolluyorum. Nuri arkada da yazsn bitirdikten sonra gnderecek. uanda hazrlyor. Dostlara selam, baarlar sizinle olsun. Turgay Ulu 2 Nolu F Tipi Kapal Cezaevi / Kandra/KOCAEL 215
nsan Haklar Dernei

Sevgili nsan haklar Savunucular Merhaba (Zeki ahin) Gnderdiiniz ar pusulanz almtm... Ancak pusulanz (mektup) aldm gnlerde, size yant yazamayacak kadar rahatsz olduum iin, yant istediiniz tarih sresi ierisinde yazamadm. Sonradan, basndan srenin uzatldn renince, rahatszlm srmesine ramen, snrl da olsa iinde bulunduum koullar sizinle paylamak istedim. Snflarn tarih sahnesine kyla birlikte, ala-tok, ezenle-ezilen, smrenle-smrlen arasndaki savamda eitli brnm ve evrelerden geerek gnmze kadar sre gelmi ve halen bu savam yerkrenin drt bir yannda tm etinliiyle srmekte/srdrlmektedir. Bu snf savamnda egemen gler, kurulu sistemlerine/standartlarna kar kanlara kar, onlarca yol ve ynteme bavurmulardr ve halen bavurmaktadrlar. te egemen glerin aaal saltanatlarn korumann bir paras da fiziksel olarak aktan imha edemedii kii ve kesimleri yaptklar hapishane ve zindanlara koyarak ruhsal, dnsel ve fiziksel olarak zamana yayarak, rterek, bertaraf etmektir. Ve bu yntemleriyle egemenler, toplum kesimlerini hepsinin zerinde korku ile terbiye ederek, hizaya getirmek ve sindirmek istemektedirler. Egemenler bu saldr ve imha ynelimlerini kendisine kar kan tm g ve kesimlere yneltmekle birlikte, okun sivri ucu esas olarak; komnistlere, devrimcilere, ilericilere ve aydn gleredir. Bu atmann yararland nemli alanlardan biri de hi kukusuz hapishanelerdir. Hapishanelerde snf savam kendine zg argman ve yntemlerle srmekte/srdrlmektedir. Bu acl snf savamnda, onlarca-yzlerce komnist, devrimci, yurtsever halka ve deerlerine balln sonucu olarak yaamlarn yitirmilerdir. 12 Eyll srecinde

hapishanelerde ve zindanlarda doruklaan bu katletme gelenei, bir dier deyile; asmayalm da besleyelim mi (?) gelenei ve anlay kimi zaman ak bir ekilde (Diyarbakrda, Ulucanlarda, 19 Aralk 2000 tarihinde yaplan ...............(Karalanm).......... operasyonlarda olduu gibi...) ve kimi zaman da rtl bir ekilde (alk grevlerinde, lm orularnda, hasta tutsaklar tedavi etmeyerek, tecrit uygulamalar ve treadman dayatmalaryla vb. vb) srdrlm ve halen gnmzde de srdrlemketir. 19 Aralk 2000 tarihinde btn hapishanelere e zamanl olarak yaplan (..............karalama...........) operasyonuyla 28 arkadamzn yaamn yitirmesi, onlarca arkadamzn sakatlanmasyla sonulanan F tipi hapishanelere sevkler, TVlerden bilinleri yanltmak iin, zel hazrlanm grsel ekim ve anlatlarla, hcreler irin gsterilmek iin ieklerle bezenmi, villavari benzetme ve tanmlamalarla zoraki sevklere almtr. O dnem srdrln lm orucu (gnmzde de halen bir grup arkadamzca halen srdrlmektedir) sonucu, 120yi akn insanmz yaamn yitirmi ve yine yzlerce arkadamz hafzalarn yitirmi, tedavisi mmkn olmayan ar hastalklara yakalanmtr... Bu srece dair ok ey yazld ve kamuoyuyla paylald iin, srecin detayna girmiyorum. F tipi hapishaneler tam bir sessiz imha mantyla inaa edilmi, yasal ama meru olmayan uygulama ve dayatmalarla da bu imhaya ilerlik kazandrlmtr. zellikle 1 Haziran 2005 tarihinde mevcut uygulamalar kanun hkm derecesine ve daha da katmerletirilerek, Ceza nfaz Kanunu (CK) ad ile kanun hkm boyutuna tanarak yasal bir klfa brndrlmtr. Ve bylelikle keyfi uygulama ve dayatmalar daha rahat (............ karalama..........) yaplmaya balanmtr. Adeta CK (.........karalanm.........) estirilerek, yaynlar, mektuplar, avukat ve aile ziyaretleri bir biri ardna yasaklanmtr. 217
nsan Haklar Dernei

1 haziran 2005 tarihinden itibaren, zgr Gelecek yolunda i-Kyl, Halk in Devrimci Demokrasi Gazetelerinin tek bir says bile (hibir mahkeme tarafndan toplatma karar olmamasna ramen) ieri verilmemi ve yine baz sosyalist basndan olan dergi ve gazeteler de verilmedi. rgtsel propaganda yaplyor denilerek yasaklanmtr. Yine alk grevi yapmak, slogan atmak vb. gerekelerle, knama, mektup yasa, hcre hapsi, ak ziyaret yasa gibi cezalar, bana ve buradaki aa-yukar tm arkadalara verilmitir. Yaklak bir yl akn bir srelik ak ziyaret hakkmz belirttiim gerekelerle imdiden elimizden alnm durumdadr. Mide rahatszlmdan dolay diyet yemei szmona karlyordu, ama diyet yemeinin ruhuyla badamayacak bir ekilde karlyordu... Bana bundan yaklak 2-3 ay nce len ve akam nlerinde istisnasz ve srekli olarak bir ay boyunca, domates, biber, salatalk vb. vb. eyler bir tencereye i ve doranmam bir ekilde koyulup getirilerek, diyet yemei veriliyordu...stelik normal olarak karlan gnlk mende yiyebileceim yemekler olduunda da bu ilem yaplyordu. Bu duruma kar karak itiraz etmem, bu ynl dileke vermem engellendii gibi, sanki sulu benmiim gibi, bu itirazmn sonucu olarak gn hcre hapsi ile cezalandrldm. Gereke ise, grevli personele hakaret iddiasdr. Tam traji-komik bir durum. Yine savunma hakkmz, keyfi karar ve gerekelerle kstlanmaktadr. Avukat ziyaretine giderken yanmza kat-kalem, dosyamzla ilgili belge ve yazdm savunma taslaklarn almamz, bunlar avukatmzla ele alp tartmamzn zemini yok edilmektedir. Burada iki arkadamza ynelik de avukat ziyaretinde, savunmann kutsall ilkesi hie saylarak, vekil-mvekkil arasndaki konumay dinlemek zere, hapishane ynetiminin istemi dorultusunda mahkeme tarafndan grmeler-

de konuulanlar dinlemek zere personel bulundurma karar alnmtr. Aktr ki, bu koullarda durumalara hazrlanmamz, savunma yapmamz olanakl deildir. Beslenme konusunda ise; karlan yemeklerin kalorisi dk tutulmakta ve miktar olarak az verilmektedir. Ve bylelikle tutsaklar kantinden al-verie zorlanmaktadr. Kantinde bulunan eyalar hem eit olarak az ve hem de olduka pahal, piyasa normlarnn stnde bir fiyatla satlmaktadr. rnein, domates ehir merkezinde 500 bin TLYe satlyordu. Bu durumun nedenini sorduumuzda, atlyede gelen mallarn zerine kar koymaktadr denildi. Yani tutsaklar bir nevi yolunacak kaz olarak grlmektedir. Ailelerimizin getirdii ve hal ne gnderdii i amar, ne orap, nevresim, araf vb. eyler kantinde satld gerekesiyle bizlere verilmemektedir. TV, buzdolab vb rnleri de kendi paramzla karlamak durumunda kalyoruz. Domates satlmakta, fakat domatesi zerinde dorayabileceimiz tahta verilmemekte/satlmamaktadr. Yine havu satlmakta, havucu rendeleyecek rende yasaklanmtr. Yine musluktan aktlan su olduka kireli ve kirli olduundan, kantinden su almaya zorlanmaktayz. Elektrik pahaldr. Bu duruma itiraz edip, para demek istemeyen veya paras olmayan insanlarn elektrii annda kesilmektedir. Yine temizlik ara ve gerelerini kendimiz karlamak durumunda braklmz. Yani paran varsa temizlik yap, yoksa pislik iinde kal denilmektedir. Scak su sorunu ise,, bal bana bir sorun ve adeta ikence aracna dntrlmtr. Yeterli scak su verilmemekte, dk tazyikle su pompaland iin kimi hcrelere, zellikle koridor sonundaki hcrelere haftalarca, aylarca su verilmemekte, verilen suyun scakl ise olduka dk derecededir. dareye bu ynl yaptmz ikayetler de geitirilmektedir. F tipleri alrken TVlerden 24 saat scak su aktlacaktr sylemi, kitlelerin bilincini bulandrmak ve buralar makul ve yaanabilir yerler gster219
nsan Haklar Dernei

mek amal olarak sylendiini yeri gelmiken belirteyim. Hapishane Balkan dalarna yakn (Bulgaristan snrna 5 km mesafede) olduu iin Ekim ayndn itibaren burada havalar ok souk gemekte, fakat kaloriferler ya hi yaklmamakta, ya da yakldnda kendi peteklerinin soukluunu bile alamayacak denli dk sda yaklmaktadr. Tutulduumuz hapishanelerin, ailelerimizin ikamet ettii ehirlerden ok uzak yerlerde olmas ve ayrca bulunduumuz ehrin de ok uzanda, gzlerden rak bir yerlerde olmas, ailelerimizin ziyaretlerimize geligidilerini olduka olumsuz etkilemekte, ailelerimiz, maddi ve manevi olarak olduka sknt yaamakta ve zorlanmakta. Burada hedeflenen de bizleri geni kitlelerden kopardklar gibi, ailelerimizden de koparmak istemektedirler. Yine ailelerimizin ihtiyalarmz iin yatrd/gnderdii paralar bizlere verilmeyerek iletilmekte, yasal faiz hakkmz ise gasp edilmektedir. Gelen ve giden mektuplarmzn bir ksm sakncal bulunarak gnderilmemekte veya bize verilmemektedir. Bu ynl (yaynlar da dahil) mahkemelere ve nfaz Hakimliine yaptmz bavurularn (Ki sadece benim yaptm itiraz bavurusu ve su duyurular 200 am durumdadr) hi birine lehte karar vermemilerdir. inde bulunduumuz koullar, karlatmz gayri-insani dayatmalar, arkadalarmzla ve yaknlarmzla paylamamz engellenmektedir. Tabii bu tek bana hapishane ynetiminin tasarrufu ile gerekleen bir durum deildir. Tam aksine, devletin gizli anayasasn hazrlayan kurum ve birimlerin talimatyla yaplmaktadr. Ki bu durumu basna yansyan haberlerde aka grmek mmkndr. Hatrlanaca gibi en son yaplan MGK toplantsndan sonra, basna ar sol akmlar bal altnda, hapishanelerdeki faaliyetler engellenmelidir

kararnn alnd yansmt... o yzden sorunlarn sanld gibi hapishane idarelerinden veya mahkemelerden kaynaklanmad, aksine, gizli anayasaclarn plan ve direktifleriyle hayat bulduu aktr. Sizlerle, avukatm F. Ahmet TAMER tarafndan gnderilen bir mektupla ilgili olarak, nfaz Hakimliinin verdii karar paylamak istiyorum. Kararn tamamn deil de gereke blmn aktaraym: ...Yukarda isimleri saylm bulunan hkml ve tutuklulara gnderilen mektuplarda Av. F. Ahmet TAMERin terr suundan hkml ve tutuklu bulunan Ercan Kartal, M. Aytun Altay, Mehmet ifti, M. Ali Ayhan, Zeki ahin ve Cengiz Kumanldan AHMe dava amas hususunda yetki belgesi istenmesi; serbest alma hayatna aykrlk oluturmas, dier taraftan ad geen hkml ve tutuklura kar bir bask oluturduu, hkml ve tutuklar tahrik ettii anlaldndan ilgili mektuplarn yukarda adlar belirtilen hkml ve tutuklulara verilmemesi gerektii sonucuna varlm, buna dair aada hkm kurulmutur... denilmektedir. Alnan bu traji-komik karar CKin 5351 sayl kanunun 5inci maddesine dayandrlmtr. Kiisel salk durumuma gelince; uzun sreli alk grevleri ve gzaltna alnmalarmda yaad youn ikenceler vcudumda bir dizi tahribata yol at. Bnyemde bulunan rahatszlklar unlar; beyinde 2 cmlik kist, epilepsi rahatszl, midede refl, faranjid, bel ft, sinzit, migren vb. vbdir. Bu rahatszlklarn iin kullandm ilalar unlardr; Tegretal, Laraspin, Epdantain, Panto, Avmigran ve sk sk anti-biyotik, ar kesicilerate drc, sak gevetici vb. vb ilalar da kullanmak zorunda kalyorum. Belli periyotlarla hastaneye (6 ayda bir) yzeysel muayeneler iin gtrlp-getiriliyorum. Gnlk olarak yaadm skntlar ise, youn ba dnmesi, iddetli ba arlar, kulak nlamalar, kol ve bacaklarda uyumalar, sa bacakta g yitimi, yrrken dengesizlik ve topallama, bel ve boyun arlar, konu221
nsan Haklar Dernei

urken dilde pelteleme, zaman zaman konuma hakimiyetini yitirme, genizde aknt ve youn balgam karmadr. Bu rahatszlklarn hepsine dair salk dosyamda, hastanelerce yaplan tetkik, film vb hazrlanan roparlar, ayrntl bir ekilde yer almaktadr. uan l bir hcrede tek tutulmaktaym. Yanma bir arkadan getirilmesi iin karlkl verdiimiz dilekelere de dari nedenlerle uygun grlmemitir yant hapishane idaresince verildi. Yarglandm dava dosyas da 13 yldr srmektedir. Vanda kendini asan ve kendini asmas uzun tutuklulukla (ki 3-4 aylk bir tutukluluu sz konusuydu) balantlandrlan vatandala ilgili olarak kamuoyunda byk frtnalar estirilmi ve bu durumun insan haklarna, adil yarglamaya tezatl gnlerce gndemin birinci srasna konularak, ilenmi ve gndemletirilmitir. Ama biz yllardr ok daha katmerlisini yaamamza ramen, biz devrimci tutsaklar medya ve kamuoyu grmezden gelmi ve adeta maymunu oynamtr. Nasl olsa biz, mevcut sisteme karydk ve bize her trl ktlk, eziyet mbahtr, mantndaydlar. Ama klikler aras atmada (dzen ii) hukuk kurallar hemen hatrlanyor/hatrlatlyor. Mektubumun giri blmnde F tipleri alrken iek grntleri ile irinletirilerek, kamuoyuna yanstldn belirtmitim. te bu vesileyle, ieklere dair yaadm bir anm da sizinle paylamak istiyorum; yaklak yldr biriktirmek iin uratm ve sonunda bir sakslk topram olmutu, geenlerde ksmi arama ad altnda yaplan bir aramada yldr karlmayan toprama daha bir iek ekemeden el koydular. Doayatabiiata dair bir ey filizlensin istemiyorlar. yle ya bir iein filizlenmesi bizi daha direnli klacan, yaama daha bir sarlacamz dnm olacaklar ki, hemen yasakladlar. Geri zihnimizde aan binlerce krlarmzn kokusu diren ykl iekler var, ite bu tr yasak-

lar o zihnimizdeki diren ieklerini daha da oaltyor ve gelitiriyor. Sevgili dostlar, Japonlarn Mikado isimli bir oyunu vardr, bu oyun kibrit plerine benzer plerle oynanmaktadr. Oyunda pler havaya salr ve yere dtkten sonra, tek tek toplamaya yntemi geliir. Ancak pleri tek tek toplarken, alnan p dnda hi birini oynatmamak gerekir. O yzden pler havada dank ve tek tek dmesi iin gayret edilir. te bu Mikado oyunundaki gibi, zelde hapishanelerdeki uygulamam ve dayatmalar, genelde ise tm lkedeki uygulama ve dayatmalardaki yntem ve ama rtmektedir. Tek ve dank glerin elimine edilmesi ok daha kolay ve skntsz bir tarzla yaplabilmektedir... Sevgili dostlar, aslnda gerek iinde bulunduumuz srece ve gerekse de lkemizdeki sorun ve gelimelere dair, size uzunca yazmay planlamtm, fakat ba arlarn S.O.S vermeye balad... o yzden ho grnze snarak, imdilik sohbeti ileride tekrar yazma temennisiyle sonluyorum. Sizleri, dikenli tellerin, demir kaplarn, souk betonlarn inadna scack tuttuum yreim ve aydnlk bilincimle dostlukla kucaklyorum. Salcakla kaln. Selam ve sevgilerimle
Zeki ahin EDRNE
223
nsan Haklar Dernei

Merhaba (Savi zbil) Ksa net-mektubunuzu aldm. Duyarllnz iin teekkr ederim. MLKP davasndan tutuklu bir devrimciyim. Sanrm elinize tecridi en ince detaylarna dek anlatan ok sayda mektup ulamtr. zninizle ben, meseleyi 19 Aralktan bu yana ve genel hatlaryla ele almak istiyorum. nk septomlar nceden belirmi olsa da bu gnk tecrit ognk katliam saldrlaryla dorudan ilikilidir. 19 Aralk 2000 gnn ve katliam operasyonu Gebze hapishanesinde karlamtk. Yamurlu souk bir sabah olduunu anmsyorum. Bir saldr olacana dair iaretler bir hafta ncesinden belirginlemiti. Jandarma Harekat Daire Bakan Osman zbekin MHPli Faruk Bal ve DSPli Hsamettin zkanla (ikisi de bakand) yapt koordinasyon toplants en nemli iaretti. Medyada psikolojik harekat balatlmt. Geceleri elbiselerimizle ve nbetlee uyuyorduk. O sabah silah sesleri ve barlarla uyanp, maltaya kotuumuzda saat 05e geliyordu. Bir arkadamz ilk atete vurulmutu. ebeke takm dediimiz parmaklkl kapy kilitlemeyi baarmt arkadalar. Balarnda bir albayn olduu askerler M6-3 silahlarn yere atallayp siper almlard. Kum torbalar da tayorlard. Bu pervaszla kar elimizdeki eyalarla barikat rdk. 20 hapishaneye daha e zamanl operasyon yapld, l ve yarallar olduu anlatlyordu. Gerisi tahmin edilebilecei gibi, toplam 28 arkadamz ldrld. Bayrampaada kadn tutsaklar yakld. Onlarca ar yaral vard. Adalet Bakan H. S. Trk ise aslnda 200 l beklediklerini syleyip, resmi olarak 8 bin komandonun, 15 bin gaz bombasnn kullanld bu operasyondan sonu karyordu. F tipler kanl bir operasyonla ald. Sevklerde ayn iddet uygulanyordu. Asker-gardiyan kalabal iinde teker teker kk odalara alnan tutsaklar zorla soyulup

salar-sakallar kaznyordu. Her F tipi giriinde uyguland bu yntem. zellikle gen tutsaklarn stiklal Marna ve devrimcilere kfretmeye zorlandklarn biliyoruz. Bir gerek daha vard F tipi girilerinde. Tecavz ikencesi! Azmsanamayacak sayda tutsak bu ikenceye maruz kald ve bazlar buna dair su duyurusunda bulundu. Uygulamalar hcrelerde eitli biimlerde srd. Kimi arkadalar tmyle tecrit edilmiti, sevk edildiimiz Tekirdada. Falakaya yatrlan, dileri krlan, sopalarla dvlen arkadalarmz vard. Bu trden uygulamalar lm orucuna katlm daha da arttryordu. Saym srasnda ayaa kalkma dayatmas kabul etmeyen herkes saldrya uruyor, ayn nedenle dilekeler-mektuplar alnmyordu. Hcre aramalar birer taland. 19 Aralk saldrsna kadar fiziksel ikence dnemsel ve ounlukla lokal dzeydeydi hapishanelerde. Misillemeci bir mant vard. 95te Bucada 4, 96da mraniyede 10 arkadamz katledilmiti. Burdur ve Bergama operasyonlarnda youn fiziksel ikence yaanm bu durum fotoraflarla basna da yanstlmt. 96daki Birleik lm Orucu Direnii, arkasnda 12 l, onlarca sakat tutsak brakm ve saldrlar geriletmeyi baarmt. 90l yllarda silahl Krt Direniinin objektif pozisyonu siyasal kimliimize dnk saldrlara kar mcadelemizde sonu almay kolaylatrc bir faktrd. Altnc ylna giren 19 Aralk saldrs ise nderlii esir edilen Krt Ulusal Mcadelesinin eylemsellik momentinde olduu koullarda yaand. merkezi bir saldr olduu, AB ve ABD hkmetlerince kayrmal bir tutumla karland iin devasayd. O yllarda ska sz edilen devrimcileri marjinalletirme konseptinin ok nemli bir ayayd. Devrimcileri gncel bir tehdit olmaktan karmak iin onlar toplumsal balarndan koparp kriminalize etmeyi hedefliyordu. Blent Ecevit bu durumu dorudan ifade etmi, bir anlamda itiraf etmiti. 225
nsan Haklar Dernei

Bir an 19 Aralk katliamnn (ve bunun toplumsal etkisinin) olmadn, devrimcilerin sokak etkinliinin srdn ve devam eden devlet krizine 2001 ubatnda patlayan ekonomik krizin eklendiini varsayarsak Ecevitin szlerindeki ciddiyeti daha eksiksiz anlayabiliriz. Bu marjinalletirme saldrsnn en nemli aya hapishane/hcre tecritidir. Daha nce Uruguayda Tupamorolara, Almanyada RAFl devrimcilere ve talyada Kzl Tugaylara kar etkin olarak denenmiti. Yine Peruda A. Guzmana ve mralda A. calana uygulanan youn tecrit ayn amaldr. 19 Aralktaki iddet ve ardndan gelitirilen kat tecrit dardaki toplumsal muhalefete gzda vermeyi, onlar taraf olmaktan karp, pasif izleyici haline getirmeyi amalyordu. 2000 yl banda HDnin Ankarada dzenledii hapishaneler konulu toplant ile ivmelenen demokratik mcadele 19 Aralk sonrasndaki ilk 6 ayda nemli oranda irade krlmas/dalma yaad. Aklanabilir nedenleri olan bu krlma F tiplerindeki saldrganla ve tecrite kar mcadelenin handikapyd. Yine Krt demokratik hareketinin o gnlerde sren mcadele karsnda paral duruu bir dier handikapt. Oysa en ar tecrit mralda sryordu. Tecrit en koyu biimde sryordu ve g ilikileri iinde bunu tek bir eylemle yenmenin olana olduka azd. O artlarda lm orucunun byk bir iradeyle srdrlmesi aknlk yaayan toplumsal muhalefetin yeniden ayaa kalkmasna nemli oranda katk yapt. F tiplerinde yaatlmak istenen ok uygulamas uyarnca her ey sutu. taat esast. Kontrgerilla talimnamelerinden anmsanabilecek uygulamalar deniz-balk esprisi uyarnca hayata geiriliyordu. Artk herkes tekti, rgtler bitmiti. Ayakta hazrolda beklenecek, gardiyanlar adnz sorduunda burda diye tekmil vereceksiniz. Burda Allah bile onlard nk! Alabildiine lmpen bir

slupla dayatlan bunlar kabul edilmeliydi. Her defasnda iddetle karlansa bu politik, entelektel varoluumuzun reddi anlamna gelen bu tutumlar boa kartld. Bu gn artk ou hapishanede ayaa kalkarak saym verme uygulamas dayatlmyor. Geride kalan 5 yla baktmzda uygulamalarn iki temel ayak zerine inaa edildiini grebiliriz. Birincisi; ilk bir yl youn fiziksel ikencenin uyguland aktif piman bireyler yaratma amacdr. Kimliini kusan, itiraf psikolojisiyle yaayan insanlar yaratlmaya allyordu. Sosyalist gazete-dergiler verilmiyor, mektuplar sansr ediliyor ya da verilmiyordu. Koridorda tesadfen karlaan tutsaklar selamlatnda saldrya uruyordu. Avrupann kimi lkelerinde moral, entelektel ve fiziksel tecrite politik tutsaklarn her anlamda birbirlerinden yaltlmas bunun esasn oluturuyordu. ntikamc fiziksel ikence bunun katalizryd. 19 Aralkta ve sonras uygulamalarda tutsaklarn devrimci iradeleri bu uygulamalar boa kard. Kitlesel lm orucu eylemliliinin bu saldrganl geriletmekte temel bir ilevi oldu. 3 devrimci parti ve rgtn 2002De sonlandrdklar lm orucu eylemi fiziksel tecriti kramasa da daha vahi saldrganlk biimlerini engelleyerek devleti, devrimcilerin bir irade olduunu kabul etmeye zorlam ve bunu baarmt. Bu bakmdan 1982de Diyarbakrda ve 84te Metriste gerekletirilen lm orucu eylemleri de benzer koullarda sonlandrlmt. Bu konseptin ikinci aya ise, ideallerinin doruluuna inanan ancak bu uurda mcadele etme iradesi krlm utanga tutsaklar yaratma hedefidir. uanda denenen budur. Yldrc olmad anlalan fiziksel iddet bu uygulamada srekli ve lokaldir. Buna adliletirme konsepti de denilebilir. Dikenli tel rglerin fiziksel tecritin, gnlk yaamn kk mcadelenin ve yalnzlk 227
nsan Haklar Dernei

duygusunun (...........anlalmayan cmleler........) bu hedefe ulamak isteyenler aileler bata olmak zere kimi kesimlerin fiziksel iddetle kyaslayp kabul edilebilir bulup nemini anlamak istemedikleri bu iki yzl/sinsi zindan taktik ve zengin biimleriyle (????????) Ceza nfaz Kurumu ve F tipi ynetmelikleri ile bunun yasal dayana oluturulmutur. CKe kar yeterli bir aktif duyarllk ve kar koyu rgtlenemedii iin aleyhimizdeki ar maddeler yasalatrlmtr. Ayn nedenle bu trden maddeleri ilevsizletirmek veya deitirmek dne oranla misliyle mcadeleyi gerektiriyor. Yine ayn kanuna dayanlarak ou hapishanede arlatrlm mebbet hapis hkmlleri tekli hcrelerde, ok kstl (1 saat gibi) havalandrma imkanyla adeta rmeye terk edilmilerdir. Yllarca srecek bu uygulamann ar fiziksel-ruhsal tahribatlara yol ama olasl ortadayken bu uygulama karsnda darda yeterli duyarlln olutuunu sylemek mmkn deildir. Bu artlardaki tutsaklarla dzenli olarak yazmak, kendini teorik, politik, kltrel/edebi yaynlara abone yapmak, kitap yollamak, yaadklar salk ve hukuki problemlerle ilgilenmek nemsenmesi gereken dayanma biimlerinden biridir. Tvbekarlar yaratma amacyla giriilin uygulamalar bir aslann dilerinin teker teker ekilip ehliletirilmesine benzetmek mmkndr. Basklara kar slogan atmak, kap dvmek veya bu trden protestolara girimek, mektup yasaklarndan balayp, tek bana hcrelerde tutulmaya ve infaz yakmaya varan disiplin cezalaryla yantlanyor. Eylemsel otosansr ile kiilikleri paralanm yanlarndaki insanlarn susmalaryla ilgilenmeyen, basklar kanksayan, teslim olmu bencil insan msvetteleri olmak dayatlyor. Hcre dndaki insanlarla iletiim olana bulunmuyor. Flerde hcreden her kta defalarca aranyor tutsaklar. Bunu protesto iin

tutsaklar plak ayakla kyorlar hcre dna. 5 yldr byle bu Flerde en temel ihtiyalarnz bile size kar silah olarak kullanlabilir. Krtasiye malzemesi verilmez. Bunun iin atlyeyi kullanmanz dayatlr. Atlye hak deildir. Uslu durursanz, hibir disiplin cezas almazsnz, yararlandrlrsnz. Soruturma ve cezalar sudan gerekelerle balatlr. Mesela size bu mektubu yazdm gnlerde Ekimdeki ak grte, ak gr alannda askerlerin ak gr alannda olmasn kabul etmediimizi, bu nedenle slogan attmz iin hakkmzda soruturma almt. Bu tr soruturmalar hcre hapsi veya mektup yasaklaryla sonulandrlmaktadr. ounlukla nfaz Hakimlikleri ise idarenin her yaptn onayan kurumlardr. Yaplan itirazlarn hepsini reddetmektedir. Salk sorunlarnn kapsamn en iyi anlatabiilecek olan F tipi cezaevlerinde her tutsak iir ayr ayr tutulan salk dosyalardr. ntiharlar, intihar giriimleri, ruhsal bunalmlar byk ounlukla adli tutuklularda olmak zere kmsenmeyecek orandadr. Son olarak Korsakof hastalarnn tedavi edilmek zere serbest braklmas yerine akl hastanelerine sevk edilmesi gndemde. Tek bana bu rnek bile devletin mantn ele vermektedir. Hcre yaamnn tek dzelii orta ve uzun vadede tutsaklarn ilikilerinde kimi sorunlara yol ap tahrip edici olabilmektedir. Devletin uyku-tv-yemek sac ayanda kurulmasn istedii/zen-dirdii ilikiler adliletirme konsepti amacna baldr. Bu eytan geninden kurtulmak youn irade ve devrimci retkenlikle mmkn olabilir. Politik ve entelektel kimliin geniletilmi devrimci yeniden retimi her tr daralmann, tkanmann panzehiridir. Tm sorunlarn ana kayna buralardaki fiziksel koullar ve tecrit olduu iin nemli ve gerekli olan kendi bana bir iddet biimi olan tecritin ortadan kaldrlmasdr. Tecrit ayn zamanda bir insanlk suudur. Bu uygulamann karar vericileri, neden 229
nsan Haklar Dernei

olduklar hastalk/sakatlk ve lmler nedeniyle yarglanmaldr. Yine son 1 yldr daha kapsaml olarak kullanlan metotlardan biri zorla gerekletirilen srgn sevkleridir. Bulunduumuz F tipinden alnp baka bir Fye srgn edilebilir, ne olduunu anlamadan oradan da baka bir Fye gnderilebilirsiniz.gvenlik duygusunu yok etmeyi amalayan, size herhangi bir nesneden farksz olduunu kanksatmaya alan bu uygulama dzenli, entelektel retim faaliyetini ve kolektif yaam iradenizi baltalamay hedeflemektedir. Tecrit iddetini misliyle arttran bu uygulamalara kar da darda yeterli bir duyarlln gelitirildiini sylemek mmkn deildir. 19 Aralk katliamnn sorumlular henz yarglanp, cezalandrlm deil. Oysa bu tm demokratik kurulularn, ilerici yurtsever rgtllklerin temel taleplerinden biri olmaldr. Tpk 12 Eyllclerin ve Krt dalarndaki katliamlarn sorumlularnn yarglanmas talebi gibi. 5 yln sonunda ardmzda 120 lmz var. deallerimizin snand bir dnemden geiyoruz. Hi birimiz kiisel nedenlerle hcrelerde deiliz. Emperyalist kapitalizm ve ibirlikilerine kar ezilenlerin mcadelesi hala sryor. Deil F hcrelerinde, yerin yedi kat altnda da olsak bizler bu mcadelenin parasyz. Hibir zor yntem bunu engelleyemez. Binlerce yldr insan dier trlerden ayran en temel zellik onlardan gl olmas deil, deien koullara uyum yeteneiydi. F tipleri asndan da ayn ey geerli olduu iin hcrelerin insan ten birer deirmen olmasn yksek moral, kahkaha ve dayanmayla umudu ve hayat yeniden reterek, engelliyor devrimciler. Bu konuda dardaki her insann yapabilecei kk ama deerli ok ey var. bunun yollarn bulmak, younlamak gerektiini dnyoruz. Yeni ve devrimci bir l-

ke/dnya kuracamza olan gvenle hepinize selam ve sevgilerimi iletiyorum. Salcakla kaln
Savi zbil 1 Nolu F Tipi CezaeviA2-5 P.K 50 KOCAEL
231
nsan Haklar Dernei

Merhaba (Ejder Elyakut) Tarih boyunca tm sistemler, egemen gler kendi muhaliflerini ehliletirip, zararsz hale getirmek iin cezaevlerini olmazsa olmaz grm, bu uurda tm imkanlarn devreye sokmutur. Kimi vakitler bunda baarl da olmutur. Tarih sayfalarna baktmzda tek tipletirilen halklarn tamam cezaevi eksenli politikalar sonucu kendine yabanclatrlmtr. lkemizde bunun 12 Eyll rnei var. ncesi var, sonras var. ve baarl olduu pratik rnekleri var. Bugn bile bir zamanlar sistem muhalifi olan bir ok insann nasl cezaeviyle sistem savunucu haline geldiini, farkl klflarla toplumun zihnini bulandrdn grebiliriz. Toplumdan bireye yaylan ve ilemler sonras bireyden topluma geri dntrlen uslu ocuk anlay cezaevi yoluyla empoze edilmektedir. Bunu baarmann yolu da tecrit politikasn her ana sindirmeden geiyor. Cezaevinde tutukluya tecrit her an hissettirilmektedir.bu sadece tek odalarla, l odalarla olmamaktadr. Daha ok ruhsal hissettirile alakaldr. Aslnda en kts de tecriti yaayp da anlatamamaktr. erde anlam yitimini anlatmann, dillendirmenin yol yok belki de. Srekli olarak Tek kiilik odalar, Elbise alnmay, yiyecek, su vb eyler dillendirilmekte. Bunlar sadece maddi tecrit ve manevi tecrite gtren somutlatrmalar. Veya dsal bakla alakal bir durum. Bir de bunlarn bir trl anlatlamayan ussal ve isel yansmalar var. onu da bizzat tecriti yaayanlar bilir, bilir ama anlatamaz. Anlatamamann bir nedeni de belki kanksanmas, alkanlk halini almasdr. En ac olan da bu olsa gerek. Cezaevinde insanlarn psikolojileri her daim bozuktur, nk her an gzetim altnda olduunu, en masumane talebinin bile akl d bahanelerle kabul edilmeyeceini biliyordur. rnein ailesiyle grmelerinde konumala-

rnn dinlenii, telefonla konumalarnn dinlenii tarifi olmayan bask yaratyor. Yine mektuplara grld damgasnn vurulmas. Bunu anlatmak iin yaamak gerekiyor. Tm bunlarn yansra bir de siyasi tutuklu olmann verdii ekstra tecritlik sz konusu. Siyasi tutuklu olmann dier bir anlam da her admnn tecrite tabii olmasdr. Tebessmler, baklar bile prangaya vurulmak istenmektedir. Oda dna karken aramalarn, personel gzetiminde olmann yan sra kameralarla takip edilmenin getirdii yabanclk hissi odadayken havalandrma etrafna ekilen tel rglerle, yatakta uyanrken tavann (mimari yaps itibariyle) tabut kapa biiminde zerine kapanyla bydke byr. Yemekhanede be admlk voltaya mahkum edilmenin yaratt yorgunluk en kt yorgunluk oluyor. Bazen yle bir hal alr ki yorgunluun, lklarla ykmak istersin duvarlar. Yaratlan tecrit ortamnda ldrmamak iin her an kendisiyle sava halinde olmal insan. Koullar ylesine ustaca dzenlenmi ki, kendini bir an koyverme kara delie atlma olur. zellikle F tiplerinde susmann da, konumann da su sayld ortamlar yaratlm. Bir arkadana merhaba demenin koullar bile ortadan kaldrlmtr. Bu yzden yalnzlk iinde braklmtr insanlar. Bu yalnzlk iinde yaznn ne getirecei belli deil. Bu koullarda kendini korumann, ldrmamann tek yolu umudunu din tutmayla, yazna skca balanmayla olabilir ancak. Tecrit iin sylenecek o kadar ok ey var ki, bu hibir ey sylememeye neden oluyor. Belki de bunu en iyi tutuklularn ryasyla anlatmak mmkn. Belli bir sre cezaevinde kalm insanlar ryalarnda pek nadir dar kabiliyor, ryalarn ou tekrar drt duvara arpp uyandryor insan. Her ne kadar kendimizi tecrite kar 233
nsan Haklar Dernei

korumaya alsak da ie sinmesine engel olamyoruz, mutlaka bir yerlerde karmza kyor. Tecriti nlatma yle bir ey ki, alamak isteyip de alayamama ve srekli boaznda bir yumrunun olumasnn yaratt acy anlatamama, tarif edememe gibidir. Belki de en iyi suskuda anlatlr. Selam ve sevgilerimle
Ejder Elyakut 1 Nolu F Tipi Cezaevi C-90 Buca/ZMR

Merhaba (Yaar Cinba) ncelikle en iten sevgi ve sayglarmla merhaba diyor, insan haklar ve zgrlkler uruna verdiiniz onurlu mcadele iin sizleri kutluyorum. Deerli arkadalar, yaptnz alma iin iki yaz gnderiyorum. yk veya deneme niteliinde olan yazlardr. Sanyorum kimi baka yazlar da sizlere ulam olmal. Tabii ki setiiniz konu bal bana bir inceleme konusudur. Bugn cezaevlerinde olanlarn 18 ve 19uncu yzylda olanlardan beter olduuna inanyorum. Hani bilinir bu sistem, ilkin ABDde uyguland. Ancak, ar sonularndan dolay kaldrld. Bana gre bellei ve toplumsal duyarll olan bir toplumsal yapda yazm olsaydk; bugn yaanan tecrite kar kulaklar tkal olmazd. Adeta duvarla bir sava ierisindeyiz. Saa dnyor duvar, sola dnyor duvar; yani anlayacanz ruhlarmz, duygu ve dncelerimiz duvarlar aras bir mengeneye sktrlm durumdadr. Hemen hemen hibir sosyal, kltrel etkinlik yoktur. Dnyaya alan tek penceremiz grlerde byk oranda, disiplin cezalaryla snrlandrlm durumda. Hcre tipi veya devletin deyimiyle oda tipi cezaevleri, tek kelimeyle intihara zorlama cezaevleri olarak adlandrlrsa daha iyi olur kansndaym. Elbette ki intiharlarn da eitleri vardr. Fiziki intihar belki de en kolay olandr. Dncelerine, deerlerine, kimliine kar intihara zorlama, en kts olsa gerek. Halen cezaevlerinde byk oranda intiharlar yaanmyorsa; bana gre iki nedeni vardr. Birincisi: insanlarn her eye ramen, halen byk topya sahibi olmalardr. Bir gn mutlaka daha adaletli, zgrlke, eitliki bir toplumun yaratlaca inancdr. kincisi, tpk belki darda hergn grdnz gibi, insanlarn gn birlik yaamaya te235
nsan Haklar Dernei

nezzl etmesi ve toplumsal olaylara kar duyarlln, refleksini yitirmesi olarak grlebilir. Bu nedenlerden dolay bizim gibi idealleri olanlar mmkn olduka ilkin kafalarda, duygularda oluan tecrit zincirini paralayarak, genel tecriti krmaya alyor. Bu yol sabr, inad ve bilinli yaamay emrediyor. Bunun tesi genel toplumsal uyan, hareketlilik ve rgtlenme ile ancak, yaanan tecriti kaldrr. imdiden bu sistemin yaratt bir ok psikolojik, ruhsal ve fiziki salk sorunlar ortaya kmtr. En basitinden mealelerden harldayarak akan gzelim su; musluklarmzda aknca ikenceye dnyor. Bir ok arkada sanki su beynimde ses kartyor, akyor vb diyor. TV sesi, normal sesli bir sohbet, glme vb bile insanlar etkiliyor. Bu da doal olarak insanlar yalnzla itmektedir. Baka ne demeli, fazla da uzatmak istemiyorum. Gnderdiim yazlar birisi Menaf Osman arkadandr, birisi de benim daha bu sisteme gei aamasndayken yazdm bir yazdr. Bu temelde mektubu sonlandryor; en iten sevgi ve sayglarm sunuyor, almalarnzda baar dileklerimi sunuyorum. zgr yarnlarda bulumak dileiyle, umutla, sevgiyle kaln zgrlk Tutsak Edilemez Tan vakti henz yeni skmt. Ali, gzlerini arad, etrafna baknmak istedi. Ama n aydnlnda gzleri kamat. Gzlerini ksarak odann iine bakt. Biraz sonra gzleri ierideki floransn na alt. O anda vcudunun her yannn ne kadar da szla-

yp, ardn fark etti. Ne saa, ne sola dnebiliyordu. Srt szm szm szlyordu. Ranzaya kapanm olup bitenleri anmsamaya alyordu. Bedenindeki szlar beynini sarmalam ve dnmesini engelliyordu sanki. erde bunaltc bir scak vard. O da aclarn yuvas gibi, yreine iniyordu. Nefes alp vermede glk ekiyor, boucu havada bouluyor gibi oluyordu. Ali kendinde deil gibiydi. Ne zamandan beri hcrede olduunu, bu hcrenin nereye dtn, hangi maltaya, hangi cezaevine ve hangi ilde de olduunu bilmiyordu. Hele hele hangi ayda, haftada ve gnde olduunu hi mi hi hatrlamyordu. Yalnzd! Acl ve tek banayd. Yapayalnz ve kimsesiz bir yavru ceylan gibi, hcreye kstrlmt. Zaman kavram Ali iin donmutu. Ne bir takvimi, ne bir saati vard. Her halde ieriye sokarlarken arama bahanesiyle tmn almlard kendisinden. Ama Ali, gkyzne ve havaya bakarak zamann ayarlyordu yine. Karanlk bastnda bir gn daha geiyordu onun iin. Gnein douuyla yeni bir gnn gndzne buruk bir merhaba diyordu. Tek zaman ibresi, tarihe not decek mrekkebi ve yree decek izi ancak byle yaratabiiliyordu. Lakin anlamlarndan habersiz. Pazardan, Pazartesinden, Saldan... uzak ve ok uzak! Hele hele aylardan bihaber! Bir de nemli gnleri bilememenin ve kutlamamann acs, tmnden daha fazla iine iliyordu. Ama yapacak bir eyi de yoktu. Elinden bir gelmezdi. Ne yapabilirdi ki! her taraf 4x4 metrekare bir oda, alt yedi metre yksekliinde bir uurumdan duvar ve tepsi ii gibi grnen gkyznn grnd havalandrma...! orta da ise 30 santimetre kalndnda demirden hcre kaps ve A. Arifin ejderha olsan kar etmez msrasnn her an anmsand kk, minnack bir mazgal...! 237
nsan Haklar Dernei

Ali bunlar dndke yataa biraz daha mhlanmak istiyor gibiydi. O an yataktan kmak, gezip dolamak iinden gelmiyordu. ine hzn dmt Alinin. Adeta tm yaam fonksiyonlar lmt. Beyni bedenine komuta edemiyor, bedeni ise beynine isyan ediyordu sanki. Tpk fel olmu bir insan gibi hissediyordu kendini. Ama iinden bir ses kalk, tembellik yapma, yapacak hibir eyin yoksa bile bir iki volta at, gkyzne bak! diyordu. O ise, iindeki sese direnircesine bedeni tarafndan zorlanyor ve esaret altna alnmak isteniyordu sanki. Neden sonra Ali, yatandan dorultu, terliini uyuuk uyuuk ayaklarn geirdi. Ardndan bacaklarna yklenip yataktan kalkt. Pencereye doru bir-iki adm att. Ve bir anda kendini gkyzne bakarken buldu. Ama Ali, her sabah bir anlk da olsa gkyzne bakp bakmama duygusu iinde kalakalyor, ikircilik geiriyordu. Gkyzne, stnde grnen tepsi gibi bolua bakmak onun iin bir cesaret ii haline gelmiti. Halbu ki eskiden mavilikler onun tutkusuydu, gkyz ve gne ona arkadalk eder, onlarla yazlarnda sohbete dalard. Derin derin konuur, kendini onlarda bulur, arayn beslerlerdi. Oysa imdi her sabah korka korka, kararszlk geire geire iinde bulunduu kuyunun dibinde rkek rkek gkyzn bakyordu. Belki de Ali kuyunun dibinden bakmak istemiyordu gkyzne. Belki de byle bir bakmann maviliklere leke deireceini, bir toz bulutu savuracan sanyordu. Belki de her baktnda kukuya gkyzn ekeceini ve zgrln snrlayacan dnd iin, byle kararszlk yayordu. Onun iin de gzlerini yukarya dikmek, kafasn biraz da olsa kaldrmak Aliye ikence gibi geliyordu. Ve hibir zaman Ali, alamyor ve alamayacakt bu yeni mekana! Onun ruhu, duygusu kaldramyordu bu mekanszl! zgrlne yediremiyordu bu kuytuluu! Bunlar dndke kendini paralayacak duruma geti-

riyor, sklyor, patlayacak volkana dnveriyordu. Volkanlatka isyan byyor, bydke ele avuca samaz oluyordu. Ali imdi yine ayn duygular yayordu. Can sklyor ve patlayacak bir bomba misali daraldn iliklerine dek hissediyordu. Az sonra ince bir ter basknna uradn far ketti ve havalandrma denen kuyuya kt. Ama bu onun iin daha byk bir azap, daha byk bir eziyet ekme vesilesi oluyordu. Kuyunun ortasnda, gkyznden sadece bir metre veya iki metre grmek onu delirtiyordu. Hele hele tutsakl onu deli divane ediyordu. Ali iin tutsaklk daha yeni balyordu. Acy yeni tadyordu. Snrszl yeni duyumsuyordu. Yalnzl yeni anlamlandryordu. Hele sevgiyi hi mi hi anlamadn yeni yeni bilince karyordu. nk Ali yalnzd. Arkadaszd! Hastalandnda Gemi olsun heval! Merak etme iyileirsin diyen kimi kimsesi yoktu yan banda. Bir dostu bir yolda kalmamt artk! Kendi kendine alamak, glmek, haykrmak istiyordu. Ama hi birini baaramyordu. inden alyor, glyor, haykryordu. Fakat bunlar onu doyurmuyordu, scakl tadamyor, coamyordu. Sevgiyi, yoldal ve yaam diye bildii her eyi aryordu. Hem de didik didik aryordu. Ama bulamyordu! Artk bulamazd da! i parampara Alinin. Ne salam bir hayali, ne bir d, ne bir topyas, ne de bir iki gn onu yrtecek ruhsal bir dnyas vard. Herey hem onda vard, hem hi bir ey yoktu! Ve bir ok eyi dnmeye, duyguda yaamaya gelemiyor, kaldramyor, bunalm daha da derinleiyordu. Bazen gzlerinin nnde bir bir arkadalarn sreti geliyordu. Bazen kendine barmak, isyan etmek ve niye yakalandna yanmak dyordu aklna. Bazen bencilliine, bozulmuluuna, gittike de erimesine byk bir kar koyula hayr demek istiyordu. Ama gc buna yetmiyordu. Bir tek kendi kendi239
nsan Haklar Dernei

ne unu diyebiliyordu: Ben neden arkadalarmn kymetini bilemedim! Niye onlar dinlemedim! Nasl da o kadar emee kydm!! Diyor ve hayflanyordu. Bir bir hafzasnda gelip geen sretlerin mahsumiyetini, gzelliini grdke kendisine tokat atyordu. Yumruklarn skyor, duvarlara vuruyor ve duvarlar rselercesine fkesini beton mezarlktan karmak istiyordu. O, aslnda bir sohbetin koyuluunu zlemiti. O, bir gln coan ve moral veren tebessmne hasret kalmt. O, aclarn kraliesi sevgisinin yoldaln arzulamt. O, birlikte yaamay, yrmeyi, kitap ve gazete okumay, derdini birbirine anlatmay ve dalardan konumay zlemiti. O, tutkuyu arkadalktan aramay zlemiti. O, tra olurken Shhatler olsun, sabah yataktan kalkarken Rojba diyen sesleri ve ses sahiplerini zlemiti. O, zlemiti ite, her bir eyi... Alamay bile... birlikte lmek, nerden gelirse gelsin dercesine, umurunda bile deildi. Yeter ki zlemlerle birlikte olsundu! Ali, toprak ve yamur kokusuna hasret kalmt. Duvarn dibinde kt ve tek tek gemi anlar hayalinde yaamaya balad. Hepsi birer birer bir fotorafn kareleri gibi gzne arpyordu. Ama az sonra sanki her yan karanlk bir bolua brnr gibi oldu. Beyaza boyanm duvar, masa, sandalye, florans... Her ey tek renk! Beyaz renk! Ama niye her taraf siyaha brnd! Ali kendi kendine Karanlk bir delhizde olann, yrei ve gz de karanlktr da ondan dedi. Sonradan Renkler ldr. Eer insan iinde yaamyorsa! Renkler ldr, eer yaama rengarenk gkkua dmyorsa! dedi kendi kendine. Ranza, battaniye, dek, yastk, dolap... velhasl, her ey yannda olsa da paylaacan tek mekann yalnzlktr!

Yalnzlk da derin bir sessizlik kuyusudur! Hepsi tek renge brnmtr. Ya beyaz, ya siyah! Ve Ali bu renge de dman olmutu. Her yer betonun renksizliine arm yapyordu. Ali, bu diyarda kalpler, yrekler, duygular betondur. Byle bir ey baka bir diyarda olmaz. Grlm ey mi! diyordu kendi kendine. Ali kendini ortaa engizisyonunda, Arap llerinin kzgnlnda, arlk Rusyasnn hapishanelerindeymi gibi dnd. Ama onlarda bile bu kadar yaplmazd! Burda her ey orak bir topraa benziyordu. Topramz var, en iyisindendir. Deniliyordu, herkese. Ama yaam orakt, hcre orakt, iki- metrelik havalandrma orakt, insanlar orakt. Ali rengini aryordu, ruhunu bulmak istiyordu, tutkularna, hasretlerine, zgrlne k aryordu. Gz, yrei ruhunu elde etmek iin rpnyordu bu diyarda. Ali derin derin dncelere dald yine. Gne leye doru ancak bir saat nlarn dn verircesine vuruyordu havalandrmaya. Ali dnceler denizinde bir kaptan misali dalgalarla bouuyordu sanki. Kendi kendine mrldanrcasna konuuyordu: Bu nedir? Fiziki olarak zaten tutsam. Neden dncelerime kilit vurmak istiyorlar? Oysa dncesiz insan hayvanlam insandr. Acaba beni, bizi, hepimizi hayvanlatrmak m istiyorlar!? Dnceden korkmann baka nasl bir izah olabilir ki!? oysa dnce en zorda olduu zaman bile hapsedilemez, olmaz da! Hakszla kar teslim olmaz. Kendisine yol bulur, direnme ve savama aray iinde snrlar tanmaz. Dnce ve duygular bulduu yatakta usulca ilerlemesini salar. Teslim olmaz, teslim de alnamaz! Frsat bulduu zaman eylemini yapar. Bizi teslim aldk, iradeleri krld diyenler yanlrlar. En zorda olan insan her an patlamaya hazr insandr. Dncelerini de mutlaka yaatr. Diyordu ve kendi kendine, g, moral ve ruhsal bir kaynaktan irade alyordu. 241
nsan Haklar Dernei

Ali artk korkmuyordu. O, dnyordu, dndke yaplanlar vicdan kabul etmese bile Asla dncemi kimse teslim alamaz! Beni benden kimse almayacak, dar kapdan gemesini bildik! Bu kuyudan da kmay baaracam diyordu. Ali kendi kendinin umut ve teselli kayna oluyor, hele hele tarihi kiilikleri ve kahramanlklar dndke daha bir heyecanlanyor, couyor ve yaama daha bir evkle sarlmaya balyordu. Gn leyi bulmutu. Gne kml kml kuyuya vurmaya balyordu. Ali gnein nlaryla canlanmaya balar gibi oldu. Bir an, bir dakika, bir saat onun iin 365 gnn kadar yeterli geliyor gibiydi. Ve gne imdi tam tepesindeydi. Ali gnei seyire dalmt.. Ali zayf, ksa boyluydu. Siyah salar, morumsu gzleri, kk bir burnu vard. inde bulunduu betonlarn zdrab onu daha da zayflatm ve avurtlar daha bir aa kmt. Alnnda yz yllarn krklklar belirmiti. Hayaller dnyasna dalyor, kendi kendine yaratt kurgular ve soyutlamal kahramanlarla, tiplemelerle glyordu. Sonra yannda tek tek lme giden arkadalarnn ona olan baklar canland kafasnda. Onlarn son szlerini, istemlerini renmek istiyordu. O gzlerdeki sevecenlii, gl grdke, kendi zayflklarna byk bir kin besliyor ve fkeleniyordu. Ve Alinin vicdan derinden ve sessizce baryordu. Krlerin, sarlarn bu kadar fazlalamasna anlam veremiyordu. Neden insanlar bu kadar talam, kendi zindanna hapsolmu diyerek soru stne soru soruyordu. Bunun karsnda gzlerinin feri snyor gibiydi. Ne mutlu, ne de mutsuz yayordu, her ikisini bir arada yayordu. Tm aclarn, ilelerini, zdraplarn umudunun topumu yapmak istiyordu, gzelliklere dntrmeye alyordu.

Ali bazen ok sevdii kalemine sarlyordu. Kalemi, belki de onun en iyi dostu hatta kardeiydi. O, onun retim ve dncelerini gelecei aktarma silahyd. Ancak o silah, artk eskisi gibi ilemiyordu. Masann bana geerek kalemini altrmaya baladnda dnceleri, adeta duruyor, elleri titriyordu. Silahn dren asker gibi kalemini dryordu. Ve Ali anlamsz anlamsz kada bakyordu. Buulu gzlerinden usulca bir iki damla gz ya kada dkld. Yavaa kadn zerine den damlacklar sildi. Sanki orada onlar, yzler onu seyrediyor gibi kendisinden utand. Alamann zayflara ait bir ey olduunu hatrladka ne kadar iradesiz bir konuma geldiini grd. Az sonra ieri girdi ve sandalyeye oturdu. Sandalyeye ivilenmiesine kprdanmyordu. Yerinde donmu, bir heykel gibi kalakalmt. Kendi kendine dncelere yine dald: Neye kar isyan edecekti. Kim onu anlayabilirdi? syanna kim ne diyebilirdi? Ne insanlar, ne devlet, ne de Allah onun isyanna anlam veremiyordu. Hangi snsa onun iin kaderin cilvesi olsa gerek, yzn dnyor, dudak bkyordu. Onun insandan baka bir dostu yoktu. Devlet de, Allah da, onu ezmenin dnda baka bir ey vermiyordu. Ali neye kar kseceini ve haykracan bilmiyordu. Oturduu sandalyede, az sonra ba hafif yana kayd ve kendini takatsizliin zdrabnda, cenderesinde hissetti. Kollar, bacaklar krlmasna gszlemiti. ylece sallanp duran krk aa dallarna benziyordu. Bir an yerinden kalkp yataa uzanmak istedi. Ama iradesi onu tamyordu, olduka zorlanyordu. Dizlerinin ba zlm, kalkp yrmeye, bir iki adm atmaya cesaret edemiyordu. Kalkmaktan da artk korkuyordu, her an yere debilirim dercesine bir yerlere tutunarak kalkt, yeni yeni emekleyen bebekler misali yrd yatana doru. 243
nsan Haklar Dernei

Onun ii, iini yiyor, para para ediyordu. Yapayalnzd ve tek dayana inancyd. plak bir iradesi ve bal olduu deerler vard. Bu ve inanc dnda bir eyi yoktu. O ne kadar inan sahibi olsa da yalnzla dayanamyordu. O hep toplu yaamaya, ok olmaya almt. Arkadalar onun morali, ruhu ve yrei idi. u anda onlardan tek birisi yannda yoktu. Konuabilecei, glebilecei, acsn, sevincini paylaabilecei tek bir kii yoktu. Yalnz yaayabilme byk insanlarn iidir. Onlar maddi yaam ldrmesini bilenlerdi. Ali bu arada dndke kahroluyordu. O, o koullarda yayorsa benim yaamam doaldr, diyerek kendini yaratmaya alyordu. Bazen kendisinden ziyade, Onu dlyordu, Onu yayordu. Ona kilitlendike, yalnzln bir anlk da olsa unutuyordu. Benliini bireysel aclardan kopardka, toplumsal aclarn bir katliam yaadn fark ediyordu. nanlmaz bir duygu rpertisi ierisinde gel-gitli bir ruh halini ve duygu deryasn yayordu. O hem yalnzd hem de topluydu. Zayfl da, gc da yalnzlnda saklyd. Yalnz yaama umudunu, ruhunu kendisinde yarattka zgrleebilmenin yoluna giriyordu.aray, derinleiyor, bak ufuk kazanyordu. Yalnzln acmasz biareliine kapldka da klyordu. ou defa Ali, duygularn ar younluundan korktuunda, dnceye bavuruyordu. ou defa arad arkadal kendi kendisiyle yapt monologlarla zmeye alyordu. Konumaya unutmamak, bellek yitimine uramamak, iin kendisi soruyor, kendisini seslice cevap oluyordu. Bu durumuna bazen glyor, bazen alyordu, bir bakas onun bu halini grse kesin delirmi derdi. Oysa yalnz yaamann aresini aramakla kalmyor, bir eylere cevap olmann arayna da giriiyordu. Dnyaya alan tek kaps, kendisiyle snrl olan monoloundan baka bir ey deildi. Artk, o bir aynayd. Kendi kendisinin apaydnl...

Ama ayna paralyd. Ayna onu blk prk gsteriyordu. Ancak, Ali de bo durmuyor, krk aynadaki Aliyi, bir btn haline getirmeye abalyordu. Kendisiyle yzletike paralar da btn haline geliyordu. Yrei yceliyor, fikri alyor, fiziki gzellii aa kyordu. Ali aynaya byle baktka, kendisini tandka, yalnz olmadn anlad. O artk eski Ali deildi. Eski sradan ilikileri, tek dze yaam biimlerini ayordu. Her uygulama, onu, asosyal, yalnz, kendine soyutlanan, kendine dman olan ve bireyci birisini yapmaya gre ayarlamt. O ise, sosyalleme, kollektifleme, zgrleme.........................paragraf okunmuyor... ........... srdryordu. O zgrln savasyd artk. Her gn iinde yeni gne merhaba diyen, gne yzl ocuklar douyordu. Ve Ali her birine zgrlk adn veriyordu. Aradan birka ay geti. Alinin hcresinde onlarca, yzlerce ve milyonlarca ocuk kuyunun beyaz duvarlarna zgrln resmediyordu. Ali de glckler datarak kah ocuklar seyrediyordu kah onlarla zgrl yreklere resimliyordu...
Yaar Cinba H Tipi Cezaevi G-2 Gaziantep
245
nsan Haklar Dernei

Bir Yalnzlatrma Hikayesi (Menaf Osman) Kederlendiim bir andr. Gzlerim, alabileceim bir arkada aryor... bulamyorum! Kederimin acsn katlayarak yayorum... Bir sevin anm yayorum. Gzel bir haber almm kafamdaki bir ok soruya cevap bulmuum. Bu sevincimin tadn karmam iin, gzlerim bir dostu, bir arkada, sevincimi paylaacam bir insan aryor... bulamyorum!... Sevincim kursamda yarm kalyor... Eni drt, boyu be, duvarlarn ykseklii ise, 8 metre olan havalandrmadan ok bizim kyn kuyusuna benzeyen darack yerde volta atyorum, sabah sabah yamur iseliyor, yzm gkyzn grmek iin havaya kaldryorum... Gkyz ok kk. Drt keli bir seccade kadar ya var ya yok... Gzlerime giren yamurla hznlenerek, bam indiriyorum. Voltama devam ediyorum. Zindanda en iyi arkadam yamurdur. yle gizemli, sr dolu bir arkadatr ki, onunla konuur, sohbet eder gibi oluyorum. zgrlk kokuyor gibi geliyor bana! Bunca demirkap ardna kadar GRLDsz girebilin tek nesnedir ya, hem de toprak kokusunu tayarak geliyor... Yamuru ok seviyorum. O varken yalnzlm hi fark etmem. Yanma onca dostu, sevgiliyi getiriyor. Sohbet edip nostalji yapyoruz. Duygulanp heyecanlanyorum. Ama aniden alan demir mazgaln sert takrts, tm bu gzellikleri ahbaplar alp gtryor... Yine yalnzm ve canm biriyle sohbet etmek istiyor. Ama yanmda kimse yok ki! bouna umutlanmak kadar moral bozucu bir ey olmasa gerek. Konuacan kimse yok, hala tek bana bir hcrede-ya da Sayn Bakann deyimiyle bir oda-olduunu renemedin mi? diyorum kendi kendime. Evet tek banaym! Ranzama kyorum. Battaniyeyi dizlerime kadar ekiyor, yaz tahtam alp kucama yerletiriyorum, stne

beyaz bir kat, elime de kalemimi alyorum. nce ok zlediim Medyaya yazacam diyorum ve yazmaya balyorum. Medyaya yazarken onunla konuur, sohbet eder gibi heyecanlanyorum. Asker arkadamdr ya, o anda iimde geeni teklifsizce yazyorum. Byk keyif aldm bu yazl sohbetimi bir buuk saat srdryorum. Ona bir ok soru soruyorum. ouna da kendim cevap veriyorum. Tahmin etmeye alyorum fikirlerini ve onun yerine cevaplyorum sorularm. Baka trl sohbet ortam yaratamyorum ya. Mazgal yine sert bir takrtyla alyor, tm yaadklarmn tadn bozuyor, bir anda. Gardiyann sesi kurun sesi gibi yanklanyor. Ses tonunda byklk ve her kelimesinin vurgusunda otoritenin ve egemenliin tm tonlarn hissetmek mmkndr. ok tepkileniyorum. Aalanml kabullenemiyor ona bir cevap yaptrmak istiyorum, ama son anda yarm braktm Medinnin mektubunu hatrlyor ve vazgeiyorum. Drt aylk mektup cezam daha yeni kalkm, kimseye daha bir ey yazmadan yeni biri ceza almaktan korkuyorum. Gr, telefon ve ortak alana kmama cezam da hala sryor zaten. Bu ldrc yalnzlm bir lde gideren, dnyayla ilikilendiim tek kap olan mektubun da tekrardan kapanmasn istemiyordum. Ama bu hakareti de kolayca yutamyorum. Tecavze uram gibi alt-st oluyor bozuluyorum. syan etmek istiyorum ama yapmyorum, yapamyorum... Gardiyan gidiyor, ranzama geri dnyorum. Ama mektup yazmasn da devam ettiriyorum. Yeniden aaya iniyorum. TVyi ayor kafamdakini unutmaya alyorum. Bir sre sonra sakinleip unutuyorum. Ama TVDe de izlemek istediim bir ey bulamyorum. Tek sevdiim ey matr o da yoktur. Derken le yemei geliyor. mazgaldan tabam uzatyorum. Bir kepe kuru fasulye, bir kepe bulgur, deimeyen yemek! Tiksiniyorum. Mazgal kapatmadan afiyet olsun! diyor gardiyan. lgin!!? ok seviniyorum. F 247
nsan Haklar Dernei

tiplerinde de byle gardiyanlarn var olmas, olaydr. Eilip bu aykr yz grmek istiyorum. Bir glmsemeyle cevap verecektim ama yetimedim. Mazgal kapanmt. Masada oturuyorum. Tuzum ekmeim, fasulye tabam nmde yiyemiyorum. Sadece seyrediyorum. Bana ne olmu bilmiyorum. lk bata biraz yerdim. Bir aydr hi yemek yemiyordum. Birlikte akalaarak yemeimizi yediimiz gnleri yle zlyorum ki, inanlmaz derecede. Oysa zamannda o kalabalk sekiz kiilik yemek masalar ok itici bulurdum. Hele oturan arkadalardan biri apurtuyla yiyenlerdense, o yeme sahnesi ikenceye dnrd benim iin. Ama imdi bu lm sessizliindeki masada derinden o gnlerin zlemini ekiyorum. ay barda elime alp yeniden havalandrmaya kyorum. Yamur hala iseliyor. Canm ok skkn, alt aydr hcreye konulal, ilk defa beni bu kadar actyor, basklyor yalnzlk. Kendimi bir hi gibi hissediyorum. Herkesin unuttuu, hibir eye yaramad, onlar iin birinci nemdeki kii olarak bildii sevdiklerinin defterlerinden de silinip tali sralara den biri olarak hissediyorum kendimi. Hayatm bile adadm tek inancm olan toplumum beni unutamaz! diyorum. Ama tm karineler tersini iaret ediyor. Aylarca soran yok! llerin statsne alnyorum-yoruz- dayanma gsteren yok! yine biz-bize kalyoruz. Attmz her slogan bir ay mektup cezas, bir y telefon cezas, girdiimiz her bir gnlk alk grevi bir ay gr yasa, bir ay ortak alandan men cezas olarak bize dnyor. Tekli ikili odalarda tutulmamz yetmiyor, bir de tm ilikilerimiz kesiliyor! Olacak i deil, kendime kzyor, arkadalarma kzyor, halka kzyor herkese kzyorum. O anda birden bir ses duyuyor, yerimde durup kulak kabartyorum, ses ok clzdr. Ama tanyorum. Bu bizim merin sesidir. Sesimizin bir birine gitmemesi iin aramza dier rgtlerden insanlar yerletirmiler.b mer s odadayd, ama sesini ulatrabilmiti bu yamurlu gnde. Sesine ok

sevindim bir taburun gcn arkama almasna glenmi gibi hissediyorum kendimi. Birka dakika nceki skntmdan eser kalmamt. Bam havaya kaldrdm var gcmle arp ona sesleniyorum. Birbirimizden bir ey anladmz yok aslnda. Zaten sadece isimlerimizi sylyoruz birbirimize. Ama bu kadar beni heyecanlandryor ki, inanlmazdr. Otuz gnlk sorgu cehenneminden kp, zindana gelip arkadalarmla ilk karlama heyecan, kadar derin ve mutluluk vericiydi. Bir demir takrts daha geldi. Heyecanm sndrd. Bu kez mazgal da deildi, kapyd alan. eriye giren de bir, iki, deil, belki on gardiyan vard. Aman yarabbi bu da ne? Baskn arama olmal ama hayr, bagardiyann elinde bir sr kat var. Gel bu tutana imzala! diyor. Neyin tutana? diyorum. Slogan atyordun ya, bir ay mektup cezas daha aldn, haberin olsun! diyor. Yok yle deil izah etmeye alyorum, ama bouna. Medineye yazdm mektup bir ay daha bekleyecek! Tepem atyor, Artk yeter! diyorum iimden. Odadan kmak iin tek bir yolum kalm; p dkmek! orda vereceim ona diyorum ve nerimi bir ince kada yazp sigaraya yerletiriyorum. gn ktktan sonra ona denk gelip sigaram ona verebiliyorum. Artk rahatladm biraz. nerimde bu kaz lm orucuna girelim ve bu i bitsin diyorum. Baka yol kalmam zaten. nerim kabul grr diyor seviniyorum ve her trl cezaya meydan okumann verecei haz ve mutluluu imdiden yayorum. Ama bir hafta sonra yanldm reniyorum. Hayr diyorlar arkadalarm, bir ok gerekeyi ileri srerek dayanlmaz aclar ekerek bir ay daha dayanyorum. Bu kez hem mektup hem de kapal gr cezas kalkyor. Biraz rahatlyorum. Grn bir anlam yok zaten ahsm iin. nk oktan ailesini reddeden biriyim. Onun iin telefondan da yararlanamyorum. Ama mektup hepsinin yerini tutuyor benim iin. O daryla, dnyayla bam kuran ek kprdr. Dnyayla diyo249
nsan Haklar Dernei

rum ama, aslnda dardaki yaztklarmn toplam iki kiidir son dnemde. lk bata oktular. Ama zamanla iki kiiye indi. Olsun, o ikisi hepsinin yerini tutuyorlar. ok seviyorum onlar. Daha nce yz kiiye verdiim sevgiyi imdi sadece bu ikisine veriyordum. Benim hala sa olduumu, unutulmadn ve sevgiye deer olduumu hatrlatan bir bu ikisiydi, Medya ile Sino! Mektup cezamz bitti ama arambaya daha iki gn var. bizim bu cezaevinin mektupusu da bir acayip. Haftann sadece iki gnnde mektup getiriyor. Kendiminkini gnderdim, arambay ise sabrszlkla bekliyorum. imde de nallah bu iki gnde yeri ceza almam diyorum. Pazartesi ok skc geti. arambaya uzak olan gnleri hi sevmedim zaten. Sal daha sempatikti. O arambann komusudur nk. Yani bayramn arefesi gibi. Heyecan iinde geti. arambann heyecan daha farklyd. inde kayglar ve korkular da tayordu sanki mutluluun yannda. Neydi bu kaygmn nedeni? Ya mektup gelmezse!^korkusuydu.bunu yaamamak iin fikrimi baka konulara eviriyor kitap okumaya alyorum. nk sabrszlkla beklediim gn hayal krkl da getirmi olabilir diyorum kendi kendime. Olmam ey deil ya! Saat ikide mazgal alnca aniden yerimden frladm Bu saatte mektuptan baka bir ey gelmez diyorum ve aaya inip tereddtl bir ekilde mazgaldan uzanan bir el ve iindeki bir mektup! Sevinle alp yukar ktm. karken de zarfn stndeki gnderici ismine bakyorum; Medya ERN! Sevinten uacak gibi oluyorum. nsann sezgilerinin yaamla dorulanmas kadar ona heyecan veren baka bir ey olmasa gerek. Sezgilerim dorulanyordu, ben de bunun sevincini yayor, tm yalnzlk skntlarn unutuyordum.

Gielen mektuplarm hep ranzada uzanarak okurdum. Srt st uzandm, zarf atm. Her seferki gibi koca iki kat doldurmutu! Medya da olmasayd ne yapacaktm? gibi moral bozucu bir soru o anda aklmda beliriveriyor. Medyadan mektup geldii gn, birbirinin ayns olan bktrc sradan gnlerimden birini ekip olaanst klyordu. Aklmda kalabilen de sadece farkl klnan o gnlerdi. Katlanm katlar zenle atm ama her zamanki gibi iek bulamadm. Gndermemi miydi yoksa grevli mi drm? Fotoraf da gndermi, girite iirde yazmam bu kez! Daha okumadan bozuluyorum. Hayr diyorum bir deiiklik yapmak istemi o kadar. Kendimi yattryorum. Ama mektubu okuduka kalbim skyor, miden bulanyor. Hayr yle deil, unu demek istememi, bunu kast etmemi deyin umudumu korumaya alyorum, ama son cmleleri o kadar akt ki, her eye nokta koyuyordu. Artk beni dnme!!, Beni unut! ykldm. Ykldm. Tm kaslarm birden gevedi, bedenim snger gibi oldu. Beynimdeki engebeli, ormanl koca corafya aniden dmdz olup renklerini kaybetti. Ardndan bombo, sisli bir dnya...
Menaf Osman H Tipi Cezaevi G-2 Gaziantep
251
nsan Haklar Dernei

Merhaba! (M. Ali zdoan) ncelikle tecrit kart almalarnzdan olay teekkrlerimi iletiyorum. Sizin bu alanda gsterdiiniz duyarll nemsiyorum. nk S.T.lerin hcre-tecrit terrn geriletmedeki rolleri daha byktr. Tecriti yaayanlar anlatyor kapsamnda balattnz almay g rendim, yolladnz mektup sakncal diyerek el konuldu ve bize verilmedi. Daha sonra yaptmz su duyurusunun ardndan mektubu alabildik. Tecrite dair anlatlacak ok ey var. En basit bir rnek; yazdm bu mektubun size ulap ulamayaca endiesi dahi bir rnektir. Acaba sakncal diye el koyulacak m ikileminde yazyorum. Yine de ben bir iki rnekle yaadklarmz sizinle paylaacam. Hcrelere yaplan bize zel ksmi arama srasnda 2inci mdrle resim izme ii zerine geen ksa bir diyaloumuz yle: Mdr Resim iziyor musunuz? Evet, boya kalemlerini alamadmzdan dolay izdiimiz resimleri boyayamyoruz. Kuru boya kalemleri kantinde satlrsa iyi olur. Boya kalemlerinin ieriye verilmesi yasak. Resim atlyemiz var, orda sulu boya almas yapabilirsiniz. Bunun iin duyuru yaptk, duymadnz m?... Duyduk. Fakat haftada bir saat, resim atlyesine gidip boya ve dier malzemeleri hazrlamaya bu sre ancak yeter. Resim izme zaman gerektiren bir ey. malzemeleri hcrelere verseniz daha iyi olur. hem zaman sorunu da olmaz.

Burda kurallar byle yapacak bir ey yok. Siz burda baka eyler de izersiniz... (...) Velhasl resim atlyesi var F tiplerini ziyarete gelen sivil toplum kurumlarna gsteriliyor. Gerekte ise yukarda aktardm diyalog zetliyor. Bireysel retim bile tecritle yaplamaz hale getirilmi. Malatya ocuk Yetitirme Yurdunda yaanan iddetin grntsn hepimiz ac ve endieyle izledik. Ben birka gn sonra bir gazeteye, Malatyada yaananlarn sosyal devletin tasfiyesi, neo-liberal politikalar ve zelletirme terrn n plana alan AKPnin ocuklar zerinden siyaset yaparak bu olay GSS, zelletirme plannn hayata geirmenin bir arac yapmak istediin yazan bir mektup yazdm. Bu yaz da sakncal bulundu. F tipinin burdaki amac, ne neo-liberalzmi sahiplenmek ne de AKPyi sahiplenmektir, belki byle bir niyeti vardr ama asl saknca, bir tutuklanan zihinsel retim faaliyetidir. Tpk resim gibi bu da bir retim faaliyetidir. Ne tecrit ne de CK mant bunu kabullenemezistemez. Oturduum yerden yaz yazmam engellemeye gitmiyor. Yazdm yaz okuma komisyonunun nne gidince, engelleme devreye giriyor. Bu tr sakncal gerekelerle yazlara el koyarak tutukluda Naslsa sakncal diye el koyuyorlar, iyisi mi yazmayaym psikolojisi yaratmaya alyorlar. Kendimiz kart yapamyoruz. nk karton, yaptrc gibi eyler yok. bize dardan yollanan kart-postallarn arkas yazl deilse bize verilmiyor. Kantinde satlan eya vblerin mahkumlara verilmesi genelgeyle yasaklanm gerekesiyle aklanyor. Daha nce kantin sipa253
nsan Haklar Dernei

riine yazdrdmz 5 adet kart-postaln 4 ayn manzara resmi var. Bizim kartlar seme yansmz yok. ne yazk ki alnan mallar deitirilmiyor da. Artk kantin grevlisinin resim zevkine gvenmek zorundayz, bahtmza ne karsa. Bu gnlerde, Adanadaki infaz kurumlarnn Dleriniz kalmasn hapis diye bir yarmas dzenlenecek. Mektup, yk, iir vb. konulu. Katlma artlarnn bir maddesinde Dlerinizin hapis kalmamas iin konu snrlamas yoktur, ama sakncal bulunan yazlar yarmaya dahil edilmeyecektir. Ne desem... Diyelim ki, sosyalist bir lkeye dair dlerim var ya da AKPNin emperyalist burjuvazinin istekleri dorusunda yapt zelletirmelere itirazm konu edinen bir mektup. E artk bu sakncal fikirlerim batan hapiste kalyor demek. Sayn insan haklar savunucular, yazlacak ok ey var elbette ama sizin isteklerinize bu yazdklarmla yardmc olmay tasarladm. Daha nce Adana HDye yazdmz birka mektuba da sakncal diye el konuldu. Umarm mektubum elinize ular. on olarak almalarnzda baarlar diliyorum. Sayglarmla
M. Ali zdoan Krkler F Tipi / ADANA

Tecrit politikalarna karn zgr Tutsaklar Gerei (Alican Demir) 20 ay akn bir sredir tutukluyum. 2004 yl Nisan aynda Yassak Yayn bulundurmaktan dolay Ar M Tipi Cezaevinde kaldm 13 gnlk mahkumiyet srecini saymazsak, burada bulunuumu ilk deneyim olarak ifade edebilirim. Kald ki bundan da nemlisi tutuklandm dnem yaadm ve bir aydr tedavisini grdm psikolojik sorunlarmla byle bir srece girmek ok talihsiz bir dnem olmakla beraber, F tipi koullarnda kendini ruhsal ve dnsel olarak, yine ideolojik ve politik duru olarak ayakta tutabiilmenin imkan ve gcn yok denecek bir seviyeye indirmesinin de nemli bir faktryd. Ar bir depresyon geirmenin de tesinde paranoya derecesinde bir dnce bozukluu yayordu. Kullandm ilalarn nitelii, etki ve yan etkileri brakalm gl bir duru yakalamay, gnlk yaantm ve ilikilerimde dahi ciddi bir siliklii, etkin olamamay, motivasyon gl vb sorunlar douruyor. Nitekim bu souk sorunlarmdan tr mahkeme durumalarnda kendimi savunma, duygu ve dncelerimi ifade etme, dava dosyasndaki aslsz sulama ve elikileri ortaya koyma noktasnda glkler yaadm. Bu durum 16-17 ay boyunca srd. Son 2-3 aydr tedavim sonuland ve artk ila kullanmyorum. Bir dier nokta da gerek gzaltnda ve emniyet sorgusunda sergilediim edilgen tutum gerekse tutuklanp cezaevine getirilmeden nce ksmen ailemin de fazlasyla gvenlik glerinin telkini dorultusunda Bamszlar diye ifade edilen gruplarn arasnda kalmay tercih etmemdir. Zaten dana nce de dardaki yaammda rgtl, ideolojik-politik izgileri net olan kimselerle bir tanmam veya birlikte olmam gibi bir durumum yoktu. Bu durumda cezaevine konulurken bamszlar diye ifade edilen gruplarla kalma istei ikinci bir rahatszlk olacakt. Yaklak 40-45 gn bu gruplarla kaldm. Oda255
nsan Haklar Dernei

lar kiilikte. Benimle beraber kalanlar 37 ve 48 yalarndaki, yaen benden byk, yine siyasi sulardan tutuklu insanlard. Hatrlyordum da, daha o odaya ilk girdiimde bile hemen kendini hissettiren, ar, souk ve itici bir atmosfer vard. smini imdi belirtmeyeceim ama, zellikle bir tanesi vard ki, yz ifadesiyle, davranlaryla, konuurken kulland kavramlar ve slubuyla bende youn bir anti-pati uyandrd. Zaten zaman ilerledike, ilk -drt gn ierisinde sezgilerimde hakl olduum ortaya kmt. Hi diyaloa gelmiyordu. Sempatik olmak gibi bir kaygs yoktu. Olduka bencil ve tketici bir yaps vard. Sevgi ve efkat gsterecei yerde bir cezaevini yaatyordu. Daha fazla dayanamadm ve cezaevi bnyesinde gelitirilen ortak etkinliklerde karlatm bir-iki arkadan nerisiyle oda deitirdim. Oda deiikliinden te, bir izgi, politik tutum deiikliiydi bu. Gerek yeni oda arkadalarm gerekse ortak faaliyet alanlarnda tantm arkadalar ve gerekse hibir ekilde gremediimiz bitiik veya arpraz odalardaki arkadalarn, duvarlar zerinden, atlarn zerinden bize ulatrdklar notlarla yaamm bambaka bir boyut kazanmt. Grdm ilgi, sevgi ve efkat ki buna yoldalk ilikisi diyorlard, beni ok mutlu ediyor ve gn getike ruh ve dnce dnyama yeni bir ekil veriyordu. Bundan sonras benim iin kendini toparlama ve tarihsel, toplumsal deerleri bilince karma ve bulunduum anda lkemizin demokratiklemesi iin verilen mcadelede kendini yetkinletirip gelecee hazrlama temelinde bir younlama dnemi oldu. F tipi cezaevleri fiziki-mimari yapsyla insanlar toplumsallktan soyutlayp, kendi kaderine brakma, bylece bireysel zaaf, kayg ve dknl gelitirme alanlardr. nsan maddi ve manevi paylamla tarihi zn yaatp gelitirebilir. F tipleri bu z paralamay yok etmeyi hedef almaktadr. Haftada yalnzca iki saat spor

ve sohbete karlmann, yine ancak ondrt gnde bir, bir saat ktphaneye karlmann baka trl bir ifadesi olabilir mi?ayrca 1 Nisan 2005 tarihli yeni CK genelgesiyle tutuklu ve hkmller birbirinden ayrtrld ki zaten ayn odalara verilmezlerdi. 1 Nisandan sonra ortak alanlarda da bu ayrtrmaya gidildi. Bylece tutuklular ayrca bir tecrite maruz brakld. Bylelikle hkmllerin ilgisi, deneyim ve tecrbelerinin rehberliinin nne geildi. Bu ve benzeri uygulamalar bireyin iradesini krmak, muhalif duruunu pasivize etmek ve zamana yaylm bir tasfiyeyi gelitirmeyi hedef alan uygulamalardr. F tiplerinde tecrit ve izolasyon byle pekitirilmek istenirken, siyasi ve politik tutuklularn bu emberi krmak veya en azndan etkisini snrlandrmak gibi tarihsel ve yaamsal nemdi bir direnii pekitirmeleri muhalif duruumuzun bir gereidir. Hapis kalmak kader deildir. Ve bizce tarih ve halkn karsnda meru bir taraf yoktur. Yine de ieride kaldmz srece sosyal, kltrel, felsefik ve ideolojik eitim, tecrit koullarnn yaratmak istedii erezyonun nne gemede temel yaklammz olmaldr. Geni kitlelerinin demokratik muhalefeti devlet yapsn dntrecei gibi cezaevleri gerei, zellikle tecrit ve izolasyon alacak, bu kez halk ve tarih karsnda sulu pozisyonundaki gerek zanllar halk ve zgrlk mahkemelerinde yarglanabilecektir. Bu temelde ieride veya darda, tm demokrasi ve zgrlk izgisinde mcadele eden halk dinamiklerini selamlyor, zgrle, demokrasiye ve bara olan inancmz yineliyoruz. Sayglarmla
Alican Demir Krklar 1 nolu F Tipi Cezaevi Buca / zmir

257
nsan Haklar Dernei

Merhaba (Mehmet Akpolat) Gndem gazetesinde, HD Genel Merkezi Cezaevleri alma Grubu olarak Tecridi Yaayanlar Anlatyor kapsamndaki almanz okudum. mrali sistemi ve 19 Aralk operasyonlarndan sonra gndeme younca gelen ve hatta toplumda da belli oranda kanksattrlan tecrit olayn yaayan biri olarak, kalemime boyun emi birka satr sizinle paylamak istedim. Tabii, her eyden nce, yalnzlm(z)a dostluk elinizi uzattnz iin ok teekkr ederim. Sizlere bu satr Adalet Bakanlnca yksek gvenlikle cezaevleri statsndeki kabul edilen Siirt E Tipi Kapal Cezaevinden yazmaktaym. Bir Krt yurtseveri olarak, 1995 ylndan beri cezaevinde idamdan dntrlm arlatrlm mebbet hkmyle bulunmaktaym. Tecrit ve izolasyon politikalarn yasal gvenceye kavuturan yeni TCKyla birlikte, cezaevleri tm insanlk d uygulamalarn uygulama merkezleri haline getirildi. Cezaevlerinden gn gemiyor ki, birbirinden dndrc bask, keyfi uygulama haberleri toplumun vicdanna yapmasn. Cezaevleri her zaman bir lkedeki mevcut sistemin aynas durumundadr. Sistemin niteliini en iyi gzler nne seren cezaevlerinde uygulanan politikalar olmutur. HD olarak da cezaevlerinde uygulanan politikalar benim/bizler gibi yaayarak bildiinizden aktarmak istemiyorum. Fakat, kalemim maherin zebanilerine dnm duymak istemeyen kulaklara bir ses dncesiyle yazmak istiyor. Bu satrlar tek kiilik hcreden yazyorum. Arlatrlm, mebbetin hkm tek bana kalacaksn, konumamal, grmemeli, hissetmemeli, sosyal paylama girmeyeceksin biiminde yaatlyor. Duvarlarn ardnda kat bir izolasyonla erevelendirilmi hcreler, sevincin ban alp gittii mekanlar olmakta. Sessiz gnler anlamlarn yitirirken, suskun gnler bana demeden akp

gitmekte yalnzlmda. Bu zamanszlk ierisinde lm rengindeki duvarlar musallat edilmi yreime. Umutlarn viraneye dntrld bylesi zamann yitmiliinde pusuya yatan zlem hep gemie uzanyor. Dars esrarl bir giz artk benim ve bizler iin. Yaam zindanc zihniyet tarafndan cehenneme evrilmeye allrken, dayanlmaz zlem deryasndaki ho kulalar hep paym(z)a dyor. Genel konseptin bir paras konumundaki cezaevlerinde devrimci muhalefeti bu tr uygulamalarla tepkisizletirmek, siyasi ve insani kimliinden uzaklatrmak amalanmaktadr. 12 Eyllde bask-iddet uygulamalar, daha sonra rehabilite politikalar ve imdi de tecritizole politikalaryla yok etme devrede. 12 Eyllden o karanlk yllarnda yaanan trden sistemli bask ikence vahet yom belki ama insan psikolojik-sosyal ynden tketmeye, zamana yaylm bir rtmeye, lm yaatmaya dnk sistemli bir uygulama var. uan uygulanan bylesi politikalarn, gemite uygulananlardan en byk fark hedef alnan tamamen insani kimlik oluyor. Uygulamalar insann psikolojik-sosyal varln, dayanma ihtiyacn, kendini retme, tabiiri caizse yatak, mutfak ve tuvalet arasnda bir hortum yaratlmak istenmektedir. Toplumun vicdannda kanayan bu yara umarm bir an nce iyiletirilir. nk, bylesi mekanlarda yitirilen her bir insan beraberinde toplumun vicdanndan da bir eyler skk gtrd kansndaym. Tekrardan, yalnzlm(z)a uzattnz dost eli iin teekkrlerimi sunarken, tm almalarnzda stn baarlar dilerim. En iten duygularmla selam, sevgi ve sayglarm sunarm.
Mehmet Akpolat F Tipi Kapal Cezaevi D-35 / SRT

259
nsan Haklar Dernei

Sevgili HD alanlar (smail Bien) Biz ierdekiler iin gsterdiiniz aba ve duyarllktan tr teekkr eder varlnzla srekli yan bamzda olma hissini verdiinizi de ayrca belirtmek isterim. 14 Ekim 2005 tarihli mektubunuzu 8 Kasm 2005 tarihinde aldm. Dnn ki Bakentten bir mektup 25 gnde ancak bize ulayor. Bu bile haklarn kstl varln yeterince ifade ediyor. Her eyden nce normal insan olma duygusunu her frsatta bizden uzaklatrmak isteyen bir sistem mevcut. Bunun ierisinde tekilemeyi daima en tehlikeli kii imajyla senin varln, nefes alp-vermeni dahi pheyle karlama var. Periyodik olarak cezaevlerine srekli Bakanlktan genelgeler gelir. Ne ilgintir ki genelgeler hep hak kstlna ynelik oluyor. Zaman ilerliyor, a geiyor, geliim anda aydnlanma olurken, bizim iin her geen zaman devlet yetkililerince kazanlm deneyimler sonucunda hak kstl, yalnzlatrma, kiiliksizletirme ve insani zelliklerden uzaklatrma hedefleniyor. Bunlar rneklerle daha da aydnlatabiiliriz ancak, dier arkadalarn yazacan dnerek, ayrntlandrmyorum. Aklalmaz tecrit oyunlaryla yreimizin tm insani duygularndan yoksun olmasn isteyen bir sistem ayn zamanda bizleri her duyguya da yabanc brakmak istiyor. yle ki bazen zindanda bir mddet sonra tm renkler hep tek renge alyor. Cezaevlerindeki basklar ve devlet politikas olduu iin cezaevleriyle ilikili dier kurumlar bu tecridi tamamlar pozisyondadr. Buna en iyi rnek mahkemelerdir. Hibir mahkeme cezaevi iindeki hak kstlamalar ve basklar sonrasnda yaananlara ilikin bir siyasi tutukluyu bugne kadar hakl bulmamtr.

Tekrardan bu ar koullar altnda varlnzla yanbamzda olma hissini verdiiniz iin, umudumuzu diri tuttuunuz iin, her insan sevdiiniz iin teekkrlerimi sunuyor, selam ve sayglarm iletiyorum.yi gnler dileklerimizle esen kaln.
smail Bien Adyaman E Tipi Cezaevi

Not: 19 Aralk 2000de yaananlar iin yazdm iiri de sizlere gndermek istiyorum. nsanlar lyor nsanlar lyor nsanlar lyor elinde devletin Duyan yok mu, nsanlar nsanlar lk la elinde devletin Ses veren yok mu, nsanlar lyor nsanlar Herkesin gz nnde Gren yok mu Yrek szlyor mu ey kalanlar Daha duruyor mu yerinde vicdan Glen insanlar Da banda yitirdiklerimiz gibiydiler hepsi Ne olduunu anlamadlar ama Bir sabah lmn geldiini bildiler Gln gzlerle Parldamayan umutla Seven yrekle ayrldlar bizden Giden onlar Seven onlar
261
nsan Haklar Dernei

nsanlar lyor nsanlar Sen hibir ey yapamyorsun lmekten baka
smail Bien

Mahkumlarn izimleri
263
nsan Haklar Dernei
265
nsan Haklar Dernei
267
nsan Haklar Dernei
269

Tecridi Yaşayanlar Anlatıyor

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tecridi Yaşayanlar Anlatıyor

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

nsan Haklar Dernei

TECRT YAAYANLAR ANLATIYOR

1. Bask 2006 / Ankara ISBN 975 7090 13-1

Bu Kitap HD ktisadi letmesi tarafndan bastrlmtr.

nsan Haklar Dernei

nsan Haklar Dernei

nsan Haklar Dernei

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Rengin (Hazine Al) M-Tipi Kapal Cezaevi A-4 Gebze/ Kocaeli

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

Gnl Bulut E Tipi Kapal Cezaevi B-4 ELBSTAN

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

Glizar Akn E Tipi Cezaevi ELBSTAN

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

Nevin Berkta zel Tip Cezaevi A-8 Gebze

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Vahdettin Budak 2 nolu F Tipi Cezaevi Buca / zmir

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Tecridi yaayanlar anlatyor

nsan Haklar Dernei

Ahmet Mustafa Krklar Buca 1 Nolu F Tipi Cezaevi

Tecridi yaayanlar anlatyor