İSTANBUL TİCARET ODASI

DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

F AS
ÜLKE RAPORU

Güncelleme Tarihi: Mayıs 2005

Ülke No:204 –Y.A.
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

I- GENEL BİLGİLER
Resmi Adı : Fas Krallığı
Yönetim Şekli : Anayasal Monarşi
Coğrafi Konumu : Kuzey Afrika kıtasının kuzey-batısında yer almaktadır.
Kuzeyde Cebelitarık Boğazı ve Akdeniz, doğuda Cezayir,
güneyde Moritanya, batıda Atlas Okyanusu ile çevrilidir.
Zaman Ayarı : GMT ile aynı
Yüzölçümü : 710.850 km2 (Batı Sahara dahil)
Nüfusu : 31,1 Milyon (2004) (%50’si 21 yaşın altında) Ülkede
büyük ölçüde Araplar ile Berberiler yaşamaktadır.
Nüfus Yoğunluğu : 43,7 kişi/km² (2004)
Eğitim Düzeyi : Nüfusun % 49’u okuma-yazma bilmektedir .
Başkent : Rabat
Önemli Şehirleri : Kazablanka, Marakeş, Fas, Djda, Kenitra.
İklimi : Fas genelde ılıman iklime sahiptir. Isı yazın 19-27
derece, kışın 8-17 derece arasında değişir. Yağışlar
genellikle Kasım, Nisan aylarında görülür.
Dil : Arapça
Ticari Dil : Fransızca ve İspanyolca
Din : % 99’u Müslümandır.

II- EKONOMİK GÖSTERGELER

YILLAR 2000 2001 2002 2003 2004

GSYİH (milyar $) 34,9 36,1 38,3 46,4 52,9
Kişi Başı GSYİH ($) 1.199 1.220 1.272 1.516 1.701
Reel GSYİH Büyüme Hızı (%) 1,0 6,3 3,2 5,5 3,7
Enflasyon
1,9 0,6 2,8 1,2 1,5
(tüketici fiyatlarıyla %)
Nüfus (milyon kişi) 29,1 29,6 30,1 30,6 31,1
PARA BİRİMİ: DİRHAM (MAD) 1 ABD$ = 8,37 MAD
1 MAD = 0,16 YTL(13/05/2005)
Kaynak : Economist Intelligence Unit; Oanda

2
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

III- GENEL OLARAK DIŞ TİCARETİ

DIŞ TİCARETİ (Milyar ABD Doları)

Yıllar İhracatı İthalatı Ticaret Hacmi Ticaret Dengesi

1993 4,9 7,0 11,9 - 2,1

1994 5,5 7,6 13,1 - 2,1

1995 6,8 9,2 16,0 - 2,4

1996 6,8 8,9 15,7 -2,6

1997 7,2 9,5 16,7 -2,3

1998 7,2 9,7 16,9 -2,5

1999 7,7 10,0 17,7 -2,3

2000 7,4 10,6 18,0 -3,2

2001 7,1 10,2 17,3 -3,1

2002 7,8 10,9 18,7 -3,1

2003 8,7 13,1 21,8 -4,4

2004 9,6 15,7 25,3 -6,1

Kaynak : Economist Intelligence Unit

Başlıca İhracat : Fransa (%26,1), İspanya (%16,4), İngiltere (%7,0),

Yaptığı Ülkeler Almanya (%5,4)
(2003 yılı)
Başlıca İthalat : Fransa (%21,2), İspanya (%13,6), İtalya(%6,7),
Yaptığı Ülkeler Almanya (%6,5)
(2003 yılı)

Başlıca İhraç Ürünleri : Tekstil ürünleri, elektrikli parça ve ekipmanlar, fosforik

(2003 yılı) asit, fosfat, narenciye meyveleri
Başlıca İthal Ürünleri : Tüketim maddeleri, yarı mamul ürünler, yatırım
(2003 yılı) malları, yağlar ve yakıtlar, tütün ürünleri, gıda ve
içecek ürünleri

3
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

IV-TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİ :

TÜRKİYE - FAS TİCARİ İLİŞKİLERİ

(Milyon ABD $)

Türkiye’nin Türkiye’nin Ticaret Ticaret

Yıllar İhracatı İthalatı Hacmi Dengesi

1994 38,7 39,0 77,7 - 0,3

1995 62,7 52,4 115,1 10,3

1996 52,2 82,1 134,3 -29,9

1997 51,9 52,5 104,4 -0,6

1998 99,4 46,9 146,3 52,5

1999 90,4 44,4 134,8 46,0

2000 70,4 73,0 143,4 -2,6

2001 98,1 38,1 136,2 60,0

2002 138,3 68,3 206,6 70,0

2003 180,7 77,0 257,7 103,7

2004 330,0 105,8 435,8 224,2

Ticaret dengesi Türkiye açısından değerlendirilmektedir.

Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

4
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE-FAS
DIŞ TİCARETİNİN SEYRİ
(Milyon ABD $)

350,0

330,0

300,0

250,0

200,0

180,7

150,0
138,3

100,0 99,4 98,1 105,8

90,4
82,1 73,0 77,0
62,7 70,4
52,5 68,3
50,0 46,9
52,4 52,2 51,9 44,4
38,7 38,1
39,0

0,0
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Türkiye’nin İhracatı Türkiye’nin İthalatı

Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

5
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE’NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE

FAS’A İHRACATI (ABD $)
Fasıl No Açıklaması 2004

72 DEMİR VE ÇELİK 140.550.639

87 MOTORLU KARA TAŞITLARI, AKSAM VE PARÇALARI 30.545.637

55 SENTETIK VE SUNI DEVAMSIZ LIFLER 29.070.633

84 KAZAN; MAKİNA VE CİHAZLAR 19.898.793

85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR ve AKSAMI 17.993.597

73 DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA 13.563.178

52 PAMUK 11.510.526

54 DOKUMAYA ELVERİŞLİ SUNİ VE SENTETİK LİFLER 7.077.449

ESASINI HUBUBAT,UN,NİŞASTA,SÜT TEŞKİL EDEN 5.368.549
19
MÜSTAHZARLAR
58 DOKUNMUŞ MENSUCAT,DANTELA, DUVAR HALILARI 5.295.822
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

TÜRKİYE’NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE

FAS’A İHRACATI (ABD $)
Fasıl No Açıklaması 2003

72 DEMİR VE ÇELİK 29.457.939

55 SENTETIK VE SUNI DEVAMSIZ LIFLER 27.558.632

MOTORLU KARA TAŞITLARI, BUNLARIN AKSAM VE 21.012.333

87
PARÇALARI
84 KAZAN, MAKİNA VE CİHAZLAR 15.235.916

27 MİNERAL YAKITLAR, MİNERAL YAĞLAR 12.651.766

52 PAMUK 8.224.603

70 CAM VE CAM EŞYA 5.791.089

39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA 5.546.321

40 KAUÇUK VE KAUÇUKTAN EŞYA 5.463.389

OZEL DOKUNMUŞ MENSUCAT,DANTELA,DUVAR 4.848.352

58
HALILARI
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

6
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE’NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE

FAS’TAN İTHALATI (ABD $)
Fasıl No Açıklaması 2004
ANORGANIK KIMYASAL MÜSTAHSALLAR, ORGANIK, 37.505.195
28
ANORGANIK BILEŞIKLER
72 DEMİR VE ÇELİK 24.827.482

85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAMI 11.199.836

62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 9.835.532

61 ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 8.961.025

ODUN HAMURU; LİFLİ SELÜLOZİK MADDELERİN 5.340.996

47
HAMURLARI, HURDALAR
78 KURŞUN VE KURŞUNDAN EŞYA 1.575.507

MOTORLU KARA TAŞITLARI, BUNLARIN AKSAM VE 1.268.016

87
PARÇALARI
17 ŞEKER VE ŞEKER MAMULLERİ 1.245.585

AYAKKABILAR, GETRLER, TOZLUKLAR VB. EŞYA VE 1.094.001

64
AKSAMI
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü
TÜRKİYE’NİN BAŞLICA FASILLAR İTİBARİYLE
FAS’TAN İTHALATI (ABD $)
Fasıl No Açıklaması 2003
ANORGANIK KIMYASAL MÜSTAHSALLAR, ORGANIK, 36.987.034
28
ANORGANIK BILEŞIKLER
85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAMI 8.801.818

ODUN HAMURU; LİFLİ SELÜLOZİK MADDELERİN 8.020.399

47
HAMURLARI, HURDALAR
31 GÜBRELER 7.390.304

78 KURŞUN VE KURŞUNDAN EŞYA 4.158.201

72 DEMİR VE ÇELİK 3.819.513

62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 3.145.249

87 MOTORLU KARA TAŞITLARI, AKSAM VE PARÇALARI 650.699

AYAKKABILAR, GETRLER, TOZLUKLAR VB. EŞYA VE 454.615

64
AKSAMI
84 KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI 270.194

Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

7
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE’NİN İLK ON ÜRÜN İTİBARİYLE

FAS’A İHRACATI (ABD $)
ÜRÜNLER 2004
SÜREKLİ DÖKÜM KÜTÜKLER (KARBON<%0, 25, GENİŞLİK<2) 97.218.196

DİELEKTRİK TRANSFORMATÖRLER GÜÇ>50000 KVA 12.456.110

SENTETİK MENSUCAT, DİĞER, DİĞER, DEVAMSIZ, VİSKOZ İPEK 12.434.282

KARIŞIMI
L ŞEKLİNDE PROFİLLER 10.898.827

AMPUL TELİ (SICAK HADDE) 8.724.509

SÜREKLİ DÖKÜM KÜTÜKLER (%0, 25=<KARBON<%0, 6, 8.501.203

GENİŞLİK)
DİZEL/YARI DİZEL YENİ BİNEK OTOMOBİLİ 7.145.247

MOPEDLER; İÇTEN YANMALI DOĞRUSAL PİSTONLU 6.349.649

DEMİR/ÇELİKTEN KULELER VE PİLONLAR 6.251.641

SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLER 5.302.971

Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

TÜRKİYE’NİN İLK ON ÜRÜN İTİBARİYLE

FAS’A İHRACATI (ABD $)
ÜRÜNLER 2003
SÜREKLİ DÖKÜM KÜTÜKLER (KARBON<%0, 25, GENİŞLİK<2 9.186.815

SENTETİK MENSUCAT; DİĞER, DİĞER, DEVAMSIZ, VİSKOZ İPEK 8.017.483

MOTORİN 6.368.167

BENZİN 6.072.570

L ŞEKLİNDE PROFİLLER 5.892.097

AMPUL TELİ (SICAK HADDE) 5.890.971

SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLER 5.641.419

MOPEDLER; İÇTEN YANMALI DOĞRUSAL PİSTONLU 5.124.708

KAMYON, OTOBÜS RADYAL DIŞ LASTİK 4.517.101

İNSAN TAŞIYAN TAŞITLARIN DİĞER KAROSERİ AKSAMI 1.168.548

Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

8
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE’NİN İLK ON ÜRÜN İTİBARİYLE

FAS’TAN İTHALATI (ABD $)
ÜRÜNLER 2004
ORTO FOSFORIK ASITLER 37.460.875
DİĞER DÖKÜNTÜ VE HURDALAR 21.045.061
GENIŞ YAPRAKLI AĞAÇLARDAN BEYAZLATILMIŞ SÜLFATLI 5.021.928
KIMYASAL ODUN HAMURU
SINIFLANDIRILMAMIŞ/DERECELENDİRİLMEMİŞ OLAN DİĞER 3.782.421
DÖKÜNTÜ VE HURDALAR
TRANSISTÖRLER 3.222.835
DİĞER MİKRO YAN ÜNİTELER 2.804.342
BACAKLARI TAKILMIŞ TRANSİSTÖRLER 2.046.607
KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN ELBİSE, SENTETİK LİFLERDEN (ÖRME) 1.956.895
RAFİNE EDİLMİŞ KURŞUN 1.575.507
KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN ELBİSE, SUNİ LİFLERDEN (ÖRME) 1.403.748
Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

TÜRKİYE’NİN İLK ON ÜRÜN İTİBARİYLE

FAS’TAN YAPTIĞI İTHALATI (ABD $)
ÜRÜNLER 2003
ORTO FOSFORIK ASITLER 36.670.395

GENIŞ YAPRAKLI AĞAÇLARDAN BEYAZLATILMIŞ SÜLFATLI 7.803.047

KIMYASAL ODUN HAMURU
DIAMONYUM HIDROJENORTOFOSFAT 7.390.304

TRANSISTÖRLER 4.552.360

RAFİNE EDİLMİŞ KURŞUN 4.158.201

SINIFLANDIRILMAMIŞ/DERECELENDİRİLMEMİŞ OLAN DİĞER 1.664.385

DÖKÜNTÜ VE HURDALAR
KOYUN, KUZULARIN KURU DERILERI; PARÇALANMAMIŞ 1.190.257

MİKRO YAN ÜNİTELER 1.130.775

Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

9
 DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

TÜRKİYE İLE FAS KRALLIĞI ARASINDAKİ BELLİ BAŞLI

ANLAŞMALAR

Anlaşma/Protokol İmza Tarihi RG Tarih RG No’su

Ticaret Anlaşması 16.05.1972 05.09.1972 14297
Ekonomik, Bilimsel ve Teknik İşbirliği 20.06.1984 14.08.1984 18489
Anlaşması
Hava Ulaştırması Anlaşması 24.09.1985 01.05.1989 20155
Deniz Ulaştırması Anlaşması 26.03.1987 22.06.1987 19495
Türkiye-Fas Hükümetler Arası Daimi Komisyon 12.07.1988 26.06.1989 20207
Kurulmasına Dair Anlaşma
Turizm İşbirliği Anlaşması 27.08.1992 23.02.1993 21505
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması 08.04.1997 04.05.2004 25452
Anlaşması
Gümrüklerarası Karşılıklı İdari ve Teknik 13.05.2003 05.08.2003 25190
Yardım Anlaşması
Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması1 07.04.2004
Serbest Ticaret Anlaşması2 07.04.2004 28.12.2004 25684
(Mükerrer)

1
Anlaşmanın onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun 5.5.2005 tarih ve
25806 no’lu Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
2
Henüz yürürlüğe girmemiştir. Fas Kralı’nın onayından sonra Resmi Gazete’de
yayınlanması beklenmektedir.

10