Professional Documents
Culture Documents
SEKTÖR RAPORU
Temmuz 2006
İÇİNDEKİLER
GRAFİKLER
GRAFİK 1 Dünya Zeytinyağı Üretim Yüzdesi
GRAFİK 2 2004/2005 Sezonu Dünya Zeytinyağı İhracatında Başlıca
Ülkelerin Aldığı Pay
1.ÜRÜN TANIMI VE KAPSAMI
1.1. Tanımı
Zeytin; zeytingiller (Oleaceae) familyasından, meyveleri için yetiştirilen bir
ağaçtır. Meyveleri yağca zengin olup zeytinyağı yapımında kullanılmaktadır.
Zeytin
0709 Diğer sebzeler (taze veya soğutulmuş)
- - Zeytinler
0709.90.31.00.00 - - - Zeytinyağı imalinde kullanılmayanlar
0709.90.39.00.00 - - - Diğerleri
Tablo 1
Sofralık Zeytinin Besin Değeri
siyah zeytin yeşil zeytin
2.1. Tarihçe
Zeytinin anavatanı Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ni içine alan Yukarı
Mezopotamya ve Güney Ön Asya’dır. Yayılışı iki yoldan olmuştur. Birincisi Mısır
üzerinden Tunus ve Fas’a, diğeri ise Anadolu boyunca Ege adaları, Yunanistan,
İtalya ve İspanya’yadır.
Kaynak:http://www.agri.ankara.edu.tr/bahce/pratikbilgiler/meyve/zeytin/genel.htm ,
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Ege Bölgesi
Ayvalık, çakır, çekişte, çilli, domalan, edincik su, erkence, İzmir sofralık, kiraz, yağ
zeytini.
Marmara Bölgesi
Çelebi, gemlik, Karamürsel su, samanlı, siyah salamuralık, beyaz yağlık, çizmeli,
eşek zeytini, erder yağlık, edincik, su zeytini, şam İznik, samanlı .
Akdeniz Bölgesi
Büyük ve küçük topak ulak, sarı haşebi, sarı ulak, saurani, tavşan yüreği, çelebi,
halhalı, sayfi, karamani, elmacık, yağlık sarı ve siyah zeytin, ağaç no 6.
Karadeniz Bölgesi
Samsun tuzlamalık, Samsun yağlık, görvele, tuzlamalık, Trabzon yağlık, marantelli,
hastos, butko, ağaç no 1, 2, 4, 5, 6.
3. ÜRÜN POTANSİYELİ
3.1. Sofralık Zeytin ve Zeytinyağı Üretim ve Tüketim Durumu
3.1.1. Dünya Sofralık Zeytin Üretimi ve Tüketimi
Dünya zeytin ağacı varlığının %98’i Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerde yer almakta
ve dünyada yaklaşık 10 milyon hektar alanda 900 milyon kadar zeytin ağacı
bulunmaktadır.
2004/2005 sezonunda sofralık zeytin üretiminde ülkelerin aldığı paylara
baktığımızda; İspanya’nın %30, Türkiye’nin %13, Suriye’nin %12, Mısır ve
Yunanistan’ın % 6, İtalya ve Arjantin’in %4, diğer ülkelerin %25 olduğu görülmektedir.
Tablo 3
Başlıca Üretici Ülkelerin Sofralık Zeytin Üretimi (Bin ton)
ÜLKELER 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05 2005/06*
İspanya 575,4 448,3 579,4 537,5 381
İtalya 60 66 65 65 70
Yunanistan 115 117 92 101 123
Mısır 135 340 95 95 200
Arjantin 38 50 70 60 87
Suriye 80 170 120 200 120
DÜNYA 1.474 1.774 1.602 1.708 1.729
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
(*)UZK Tahmini
2004/2005 döneminde Cezayir’in sofralık zeytin üretimi 77 bin ton, Fas’ın 80
bin ton, Ürdün’ün 29 bin ton olmuştur.
Dünya sofralık zeytin tüketimine bakıldığında AB Birliği Ülkeleri’nin birinci
sırada yer aldığı görülmektedir.
Avrupalının tercih ettiği zeytin tuzsuz, sert, dümdüz , iri ve diri zeytindir. Hafif
yanaklı kıvırcık zeytini bozulmuş olarak değerlendirmektedirler. Rusya’da 2001-2002
yılında tüketim 35-40 bin ton iken 2004 yılında 100 bin tona ulaşmıştır. Rusya
pazarında İspanyolların aldığı pay %95’dir.
Tablo 4
Dünya Sofralık Zeytin Tüketimi (Bin Ton)
2003/2004 2004/2005 2005/2006*
TOPLAM 1.603,5 1.577,0 1.778,5
Diğer Ülkeler 210,5 517,5 716,5
A.B. Ülkeleri 533,0 538,5 529,5
Suriye 134,5 159,5 102,0
Cezayir 60,0 64,0 96,0
Fas 45,0 29,0 30,0
İsrail 21,0 21,5 18,5
Ürdün 23,0 28,5 27,0
Arjantin 20,0 15,0 15,0
Lübnan 6,5 7,5 5,5
Filistin 9,0 7,0 6,0
Tunus 23,0 13,0 21,5
Hırvatistan 1,0 1,0 1,0
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
(*) UZK Tahmini
Tablo 5
Türkiye’nin Sofralık Zeytin Üretimi ve Tüketimi (Bin ton)
YIL Başlangıç Üretim İthalat Toplam Tüketim İhracat Devir
Stoğu Stoğu
2001/02 87,0 75,0 0 162,0 100,0 25,0 37,0
2002/03 37,0 165,0 0 202,0 135,0 35,0 32,0
2003/04 32,0 93,0 0 125,0 64,0 51,0 10,0
2004/05 10,0 220,0 0 230,0 175,0 55,0 0
2005/06* 0 280,0 0 280,0 210,0 65,0 5,0
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
(*) UZK Tahmini
GRAFİK 1
Dünya Zeytinyağı Üretimi Yüzdesi (%)
7%
29%
33%
14%
6% 2% 4% 4%
2004/2005 sezonunda sofralık zeytin ihracatında en büyük payı %42 oranla İspanya
almaktadır. Türkiye ve Fas’ın payı %12, Arjantin’in %11, Suriye ve Yunanistan’ın %7,
Peru’nun %3, Mısır’ın %1, diğer ülkelerin %5’tir.
İspanya ürettiği sofralık zeytinin yaklaşık %40’ını, Yunanistan %35’ini, Fas ise
%75’ini ihraç edebilirken, Türkiye’de bu oran 2003 rakamlarına göre sadece %15’tir.
Tablo 8
Dünya Zeytin İhracatı ve İthalatı
(Bin Ton)
Ülkeler 2004/2005 2005/2006*
İthalat İhracat İthalat İhracat
Cezayir 0 0 0 0
Arjantin 0 50,0 0 58,0
A.B. 72,0 228,5 79,0 234,0
Hırvatistan 0 0 0 0
İsrail 4,0 0,5 9,0 0
Ürdün 0,5 3,0 0,5 3,0
Lübnan 3,0 1,0 0,5 1,0
Fas 0 55,0 0 68,0
Filistin 0 0 0 0
Suriye 0 23,0 0 25,5
Tunus 0 0,5 0 1,0
Türkiye 0 55,0 0 65,0
Diğer Ülkeler 359,0 32,5 399,5 28,5
TOPLAM 438,5 449,0 488,5 484,0
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
(*) UZK Tahmini
Siyah Zeytin
2004/2005 sezonunda en fazla siyah zeytin ihracatımız sırasıyla Romanya, Almanya
ve ABD’ye yapılmıştır.
Romanya’ya ihracatımız bir önceki seneye göre artmış ancak Almanya’ya
siyah zeytin ihracatımızda büyük oranda düşüş yaşanmıştır. 01.10.2005-24.02.2006
tarihleri arasında siyah zeytin ihracatımızda Almanya birinci sıradadır. İkinci sırada
Birleşik Devletler , üçüncü sırada Bulgaristan yer almaktadır. Almanya’ya anılan
dönemde siyah zeytin ihracatımız 9.503.348 ABD Doları, Birleşik Devletlere
1.806.584 ABD Doları, Bulgaristan’a ise 1.484.658 ABD Doları’dır.
Tablo 9
Türkiye’nin Siyah Zeytin İhracatı
ÜLKE 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/2005
Miktar(kg) Tutar($) Miktar(kg) Tutar($) Miktar(kg) Tutar($) Miktar(kg) Tutar($) Miktar(kg) Tutar($)
ABD 1.498.277 1.197.319 1.785.927 2.013.304 2.154.033 2.629.205 2.812.902 4.628.902 3.156.580 5.165.015
Almanya 5.430.003 6.734.313 5.957.660 6.448.933 6.318.230 9.146.074 8.462.409 17.056.038 3.788.339 8.595.254
Avustralya 141.859 128.704 171.165 169.487 263.599 455.638 855.061 1.580.164 814.538 1.405.769
Avusturya 235.402 323.299 194.763 334.231 318.616 589.450 389.357 937.923 198.957 435.177
Belçika 157.308 195.426 73.599 110.554 147.973 286.931 179.781 362.214 46.660 132.570
BAE - - - - - - 44.159 64.758 29.019 45.136
Birleşik 285.452 471.449 477.745 775.256 675.469 1.094.115 768.023 1.850.154 167.504 374.594
Krallık
Brezilya 90.510 58.132 - - - - - - - -
Bulgaristan 789.736 534.618 2.129.781 904.876 2.868.876 1.580.332 4.105.806 2.517.537 4.496.097 2.779.550
Danimarka 227.779 172.942 283.921 252.012 223.237 315.221 200.292 357.415 156.505 372.058
Fransa 140.428 147.567 107.771 135.986 233.519 401.358 295.504 673.881 85.778 212.179
Hollanda 698.619 802.823 860.802 1.011.540 1.361.309 1.811.933 839.870 1.591.087 420.219 895.422
Irak - - - - 481.350 560.513 592.372 880.608 526.946 708.165
İspanya 328.430 205.572 - - 88.040 108.743 124.520 153.598 161.240 185.200
İsrail 85.152 63.855 320.351 307.297 128.087 146.198 119.652 176.259 100.042 157.449
İsveç 166.060 115.354 - - 59.681 77.736 174.976 332.978 234.626 435.824
İsviçre 46.530 75.774 112.715 175.818 131.919 277.575 134.248 333.874 71.463 183.689
İtalya 855.630 427.822 608.740 463.711 661.158 750.204 1.299.704 1.662.454 804.273 968.685
K.K.T.C. 181.563 141.222 217.739 164.675 200.016 224.363 382.094 548.672 317.116 490.594
Kanada 119.650 122.371 220.837 307.850 270.163 395.296 522.146 908.042 333.048 568.616
Kazakistan - - - - 95.595 130.935 59.400 118.796 103.607 191.817
Kuveyt - - - - - - 56.572 58.692 27.069 31.904
Libya - - 66.087 64.992 - - - - - -
Makedonya - - 290.367 251.527 299.144 318.306 135.631 198.992 268.592 377.521
Norveç - - - - 34.011 50.154 27.926 64.178 36.159 66.953
Romanya 14.425.961 6.451.411 12.930.106 6.604.908 15.010.272 9.661.780 19.187.221 14.602.812 23.589.250 17.538.264
R.F. 127.239 106.500 277.832 245.395 255.050 284.423 286.463 441.392 329.069 464.644
Sırbistan - - - - - - 186.984 233.897 119.825 121.856
Karadağ
ÜLKE 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/2005
Miktar(kg) Tutar($) Miktar(kg) Tutar($) Miktar(kg) Tutar($) Miktar(kg) Tutar($) Miktar(kg) Tutar($)
S.Arabistan - - - - 77.097 88.854 46.700 90.642 40.715 64.200
Türkmenist - - - - 51.659 71.491 15.090 39.895 - -
an
Ürdün - - - - 48.440 52.461 12.600 15.120 70.690 97.500
Yugoslavya 104.135 84.905 - - 57.988 64.837 - - - -
Yunanistan - - 211.987 183.646 52.774 61.373 901.734 1.129.190 621.873 809.102
Diğer 477.662 365.823 509.522 514.343 271.567 334.393 233.877 420.211 264.476 411.404
TOPLAM 26.613.385 18.927.201 27.809.417 21.440.344 32.838.804 31.969.894 43.452.885 54.030.375 41.380.275 44.286.111
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu , Bu rakamlarda FOB değeri kullanılmaktadır.
Yeşil Zeytin
Tablo 11
Dünya Zeytinyağı İhracatı ve İthalatı (Bin Ton)
Ülkeler 2004/2005 2005/2006*
İthalat İhracat İthalat İhracat
Cezayir 0 0 0 0
Arjantin 0 5,0 0 15,0
A.B. 214,5 342,0 258,0 346,5
Hırvatistan 0,5 0,5 0,5 0,5
İsrail 8,0 0 12,0 0
Japonya 32,5 0 32,5 0
Ürdün 0 5,0 0 3,0
Lübnan 0 0,5 0 1,0
Libya 0 0,5 0 0
Fas 0 10,0 0 15
Filistin 0 10,0 0 10,0
Suriye 0 35,0 0 20,0
Tunus 0 100,0 0 150,0
Diğer Ülkeler 70,5 1,0 63,5 1,5
TOPLAM 634,0 607,5 682,5 654,0
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
(*) UZK Tahmini
Tablo 12
Başlıca Ülkelerin Zeytinyağı İhracatı (Bin ton)
ÜLKELER 2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006*
İspanya 107,0 114,2 111,2 100,0
İtalya 176,1 181,5 200,0 215,0
Yunanistan 15,0 10,0 10,0 10,0
Tunus 40,0 209,0 100,0 150,0
Portekiz 13,1 15,9 18,2 19,0
Suriye 30,5 28,0 35,0 20,0
DÜNYA 483,0 657,5 607,5 654,0
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
(*) Tahmini
GRAFİK 2
2004/2005 Sezonu Dünya Zeytinyağı İhracatında Başlıca Ülkelerin Aldığı Pay
PortekizSuriye
Türkiye
3% 5%
11% Diğ.Ülk.
9%
İtalya
Tunus İspanya
16% Yunanistan
Tunus
Türkiye
Yunanistan Portekiz
2% Suriye
İtalya
Diğ.Ülk.
36%
İspanya
18%
Tablo 14
Türkiye’nin Zeytinyağı İhracatı (Çeşitlerine Göre)
Sezon Tip Miktar (kg) Değer ($) $/Kg
Sızma 33.319.060 48.474.541 1,46
Naturel 1. 17.639.423 23.314.131 1,32
2000/2001 Naturel 2. 307.200 436.576 1,42
Rafine 22.839.231 31.066.091 1,36
Riviera 17.051.726 25.455.571 1,49
TOPLAM 91.156.640 128.746.910 1,41
Sızma 6.215.236 11.467.961 1,84
Naturel 1. 3.545.138 5.943.506 1,68
2001/2002 Naturel 2. 11.830 23.260 1,97
Rafine 9.933.024 18.046.434 1,86
Riviera 5.461.322 10.293.106 1,88
TOPLAM 25.166.550 45.774.267 1,82
Sızma 7.712.582 18.355.357 2,38
Naturel 1. 6.261.820 13.338.043 2,13
2002/2003 Naturel 2. 431.618 923.506 2,14
Rafine 28.253.290 56.108.101 1,99
Riviera 31.596.196 68.602.013 2,17
TOPLAM 74.255.506 157.327.020 2.12
Sızma 8.645.330 25.304.104 2,93
Naturel 1. 4.175.129 10.846.289 2,60
2003/2004 Naturel 2. 167.530 380.132 2,27
Rafine 17.921.350 46.323.638 2,58
Riviera 15.125.073 42.793.666 2,83
TOPLAM 46.034.412 125.647.829 2,73
Sızma 22.568.728 76.867.758 3,43
Naturel 1. 15.230.684 45.581.029 3,02
2004/2005 Naturel 2. 3.100.579 10.817.767 3,52
Rafine 23.759.582 73.143.837 3,10
Riviera 27.449.301 87.482.022 3,21
TOPLAM 92.108.874 293.892.413 3,19
Sızma 2.778.936 12.003.456 4,32
Naturel 1. 2.544.093 9.745.552 3,83
2005/2006* Naturel 2. 594.992 2.535.673 4.26
Rafine 4.363.739 17.288.614 3,96
Riviera 5.965.123 25.041.549 4,20
TOPLAM 16.246.884 66.704.544 4,11
(*) 2005/2006 sezonu 01.11.2005-31.01.2006 tarihleri arasındadır. Bu rakamlarda
FOB değeri kullanılmaktadır.
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
2005/2006 sezonunda %36,72 payla en fazla riviera tipi zeytinyağı ihracatı
yapılmış olup onu %26,86 payla rafine tipi zeytinyağı izlemiştir.
Tablo 15
Türkiye’nin Zeytinyağı İhracatı (Ambalajlarına Göre)
Sezon Ambalaj Miktar (kg) Değer ($) $/ Ton % miktar
şekli payı
Dökme 69.177.329 94.993.409 1,37 75,9
2000/2001 Varilli 10.901.249 15.998.610 1,47 11,9
Kutulu 11.078.062 17.754.891 1,60 12,2
TOPLAM 91.156.640 128.746.910 1,41 100,00
Dökme 12.391.660 21.764.566 1,76 49,24
2001/2002 Varilli 6.007.452 10.316.739 1,72 23.87
Kutulu 6.767.438 13.692.962 2,02 26.89
TOPLAM 25.166.550 45.774.267 1,82 100,00
Dökme 52.226.771 109.894.903 2,10 70,00
2002/2003 Varilli 9.671.985 20.003.163 2,07 13,00
Kutulu 12.356.750 27.428.954 2.22 17,00
TOPLAM 74.255.506 157.327.020 2,12 100,00
Dökme 26.293.898 69.594.034 2,65 57,12
2003/2004 Varilli 5.588.260 15.520.277 2,78 12,14
Kutulu 14.152.254 40.533.518 2,86 30,74
TOPLAM 46.034.412 125.647.829 2,73 100,00
Dökme 61.192.122 193.597.400 3,19 66,43
2004/2005 Varilli 9.348.145 30.372.690 3.27 10,15
Kutulu 21.568.607 69.922.323 3,27 23,42
TOPLAM 92.108.874 293.892.413 3,19 100,00
Dökme 12.486.905 50.502.219 4,04 76,86
2005/2006* Varilli 1.474.032 6.597.643 4,48 9,07
Kutulu 2.285.947 9.604.682 4,20 14,07
TOPLAM 16.246.884 66.704.544 4,11 100,00
Tablo 16
Türkiye’nin Sofralık Zeytin Ortalama İhraç Fiyatları (ABD Doları/Kg)
Sezonlar Siyah Zeytin Yeşil Zeytin
2000/2001 0,71 0,94
2001/2002 0,77 1,13
2002/2003 0,97 1,22
2003/2004 1,24 1,63
2004/2005 1,07 2,02
2005/2006* 1,08 2,05
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma
Raporu
(*) 2006 Ocak sonu itibariyle.
TABLO 17
Türkiye’nin Zeytinyağı Ortalama İhraç Fiyatları (ABD $/Kg)
SEZON ORT.FİYAT
2000/2001 1,41
2001/2002 1,82
2002/2003 2,12
2003/2004 2,75
2004/2005 3,22
2005/2006* 4,11
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
(*) 2005/2006 sezonu 01.11.2005-31.01.2006 tarihleri arasındadır.
Bu rakamlarda FOB değeri kullanılmaktadır.
6. MEVZUAT
Zeytin
Ham zeytin (fermantasyonu tamamlanmamış) , torba, çuval ve kutulu halde işlem
görmemiş zeytin ihracı kayda bağlı mallar listesinde yer almaktadır.
Zeytinyağı
İşlem görmemiş zeytinyağı ve işlem görmüş dökme veya varilli zeytinyağı ihracı
kayda bağlı mallar listesinde yer almaktadır.
15.Fasılda yer alan zeytinyağları için alınması gereken mecburi standartla ilgili
bilgi aşağıda yer almaktadır.
NOT: İhracatta zorunlu uygulamada bulunan standartlarla ilgili ayrıntılı bilgi DTM
Marmara Bölge Müdürlüğü’nden (Tel: 212 454 08 20-21, faks: 454 08 22)
alınabilir.
AB’de kayıtlı zeytinyağı üreticilerinin toplam sayısı 2.800.000’dir. Bunlardan her yıl
2.200.000’i üretim yardımı almaktadır. Üreticilerin %40’ı küçük üreticilerdir. Bu
üreticilerin sahip oldukları zeytin ağaçları sayısı 100’den azdır.
Destekler
AB zeytinyağı üretimine büyük destek vermektedir. Zeytinyağı için AB bütçesinden
her yıl 2.250.000.000 -2.500.000.000 Avro ayrılmaktadır. Bu tutarın yaklaşık %90’ı
üretim yardımlarına ayrılmaktadır. Zeytinyağının tonuna verilen üretim yardımı
1320 Avro’dur. Ancak yardıma hak kazanan yağ miktarı ulusal garantilenmiş
miktarlar ile kısıtlanmıştır. AB üyelerinin ulusal garantilenmiş miktarları ve bunlara
göre kendilerine verilen azami toplam yardım miktarları aşağıda yer almaktadır;
Tablo 18
AB’nin Üye Devletlere Verdiği Destekler
Üye Devlet Ulusal Garantilenmiş Azami Toplam Yardım
Miktar (Ton cinsinden) (Avro Cinsinden)
İspanya 760.027 1.005.135.708
Fransa 3.297 4.360.283
Yunanistan 419.529 554.827.103
İtalya 543.164 718.334.390
Portekiz 51.244 67.770.190
Toplam 1.777.261 2.350.427.673
Kaynak: Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
Zeytinyağı;
2006/1 Sayılı Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Para-Kredi ve
Koordinasyon Kurulu Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2006/2)
(26.04.2006 t. 26150 s. R.G.) uyarınca;
(1) Zeytinyağı azami net ağırlığı 5 kg’a kadar (5 kg dahil) ambalajlarda ihraç
edilmesi halinde mahsup hesabına dahil edilir.
Zeytin;
Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Para-Kredi ve Koordinasyon
Kurulu Tebliği (No: 2006/1) (15.02.2006 t. 26081 s. R.G.) uyarınca ;
20.01, 20.05 G.T.İ.P. altında yer alan zeytinler 18 kg’ın (net ağırlık) üzerinde
ambalajlarda ihraç edilmeleri halinde mahsup hesabına dahil edilmez.
Zeytin sektörü;
Sorunlar;
- Miras yoluyla toprakların bölünmesi ve zeytin sahalarının daralması,
- Türkiye’nin ağırlıklı olarak tuzlu ve uzun sürede yeme olgunluğuna gelen
işleme tekniğini tercih ediyor olması, sofralık zeytin işleme tesislerinin daha
çok küçük aile işletmeleri yapısında, teknolojiden uzak çalışıyor olması,
- Yeterli altyapı ve araştırma-geliştirme çalışmaları yapılmamış olduğundan
yurdumuzun hangi yöresinde, hangi tür zeytinin en uygun şekilde
yetişebileceğinin planlanmaması, bu bölgede yapılan üretimin yurt çapına
dağılması ve bütün üretimin Gemlik zeytininde yoğunlaşması, özellikle bazı
yörelerde hem verim düşüklüğü, hem de işleme şekli nedeniyle
olumsuzlukların yaşanması,
- Zeytinin kayıtsız işletmelerce merdiven altı tabir edilen yerlerde çok ucuz
maliyetlerle ve sağlıksız şartlarda üretilmesi, ilgili bakanlıkların sadece
kayıtlı işletmeleri periyodik denetim altında tutarken hiçbir kaydı
bulunmayan merdiven altı işletmelerin denetlenmemesi, aynı pazarda ise
fiyat olarak haksız rekabete yol açmaları,
- Sektörde yetişmiş eleman olmaması,
Çözüm Önerileri;
- İhracat olanaklarının geliştirilebilmesi için farklı ülkelere yönelik işleme
tekniklerinin uygulamaya konulması, AB ile ABD gibi büyük pazarların
damak zevkine uygun sofralık zeytin işlemesi konusunda gerekli teknolojik
ve yapısal dönüşümlerin gerçekleştirilmesi,
- Mevcut zeytinliklerin ıslah edilmesi ve geliştirilmesi,
- Yeni zeytinliklerin plantasyonu,
- Fidan üretiminin sertifikalı hale getirilmesi,
- Coğrafi bilgi sistemleri yöntemiyle yani uzaktan algılama sistemi kullanılmak
suretiyle, Türkiye’de tüm ürünlerin nerede, ne kadar yetiştiğinin belirlenmesi
ve bilinçli üretim yapılması,
- Yurt dışında talep gören zeytin çeşitlerimizin artırılması,
- Türkiye’deki ağaç sayısının sağlıklı bir şekilde tespit edilmesi, ağaçların
sofralık mı yağlık mı olduğunun ortaya konulması ve buna göre ne kadar
ağaç dikileceğinin planlanması,
- Zeytin üretici firmaların çoğu zeytin stokçusu olarak çalışmaktadır. Gelecek
5-10 yılda zeytinin stoklanmasının, kooperatifler veya birlikler tarafından
şekillendirilmesi, bu şekilde bilinçsiz stokçuluğun önlenmesi,
- Kayıtdışılığın önlenmesi,
- Zeytininin pazarlanması için hedef pazarlar seçilerek o ülkelerde tanıtım
yapılması,
- Türkiye zeytin ihracatının %83’ünü dört ülkeye gerçekleştirmektedir. Bu
gelirin %55’ini Romanya’dan elde etmektedir. Romanya’da ihracattaki bir
tıkanma, bir sıkıntı çok ciddi problemlere sebep olacaktır. Bu itibarla,zeytin
ihraç pazarlarımızın çeşitlendirilmesi,
- İhracat yapmadan önce hangi ülkeye, hangi kanalla (oteller ,
süpermarketler , restoranlar , zeytini üreticiden alıp yeniden paketleyecek
müşteriler), hangi ambalajla, hangi lezzette, hangi ürünün satılacağının
tespit edilmesi ve bu doğrultuda ön çalışma yapılması,
- Zeytinliklere hayvan bırakılmaması,
Zeytinyağı sektörü;
Sorunlar
- Zeytinyağına verilen primin zamanında ödenmemesi ,
- Bir çok yağhanede hijyen ve temizlik kurallarına uyulmaması,
Öneriler
- Zeytinyağlarının uygun ve hijyenik ortamlarda üretilmesi ve depolanması,
- Öncelikli pazarlar belirlenerek zeytinyağının yurtdışında tanıtılması,
Kaynakça:
- http://www.egeliihracatcilar.com, Ege İhracatçı Birlikleri
- Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği 2005/2006 Çalışma Raporu
- http://www.orkide.com.tr/zeytin_tipleri.php ,Zeytinyağı Çeşitleri
- http://www.zae.gov.tr, Zeytincilik Araştırma Enstitüsü, Zeytin Çeşitleri
- http:// www.mevzuat.net , Zeytinyağı İhracat Hakkında Bilgiler
- http://www.kadinveaile.com, Beslenme, Zeytin ve Zeytinyağı
- http://www.agri.ankara.edu.tr/bahce/pratikbilgiler/meyve/zeytin/genel.htm
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi
- http://www.aeri.org.tr, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, 2002
- http://www.tuik.gov.tr, Türkiye İstatistik Kurumu, Zeytin İstatistikleri
- Ana Britannica Ansiklopedisi
- Dünya Gazetesi, 14.06.2006, Zeytinciler El Ele Verdi, Hedef Üretimde Dünya
İkinciliği Haberi
- http:// www.igeme.org.tr, İGEME, Zeytinyağı Raporu ,
- http:// www.tbmm.gov.tr , Zeytin Ve Zeytinyağı İle Diğer Bitkisel Yağların
Üretimindeki Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin
Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Komisyon Başkanının Basın Toplantısı Raporu
, 23.02.2006,
- Akdeniz Ülkeleri’nde Zeytin Üretimindeki Gelişmeler Ve Türkiye’nin İzlemesi
Gereken Stratejiler, 26.04.2005, Panel Notları, İstanbul Ticaret Odası