I.

ÜRÜN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ

Sõhhi Tesisat ürünleri genellikle banyo ve mutfaklarda kullanõlan ve hijyenik
yönüyle öne çõkan küvvet, lavabo, klozet, rezervuar, musluk gibi sürekli suyla temas
halindeki inorganik metalik olmayan hammaddelerin belirli oranda karõştõrõlõp 1250
derecede pişirilen ve su emme değeri %0.75 altõnda olan ürünlerdir. Ürün yelpazesi
oldukça geniş olan sõhhi tesisat aynõ zamanda içinden su geçen her türlü boruyu da
kapsamaktadõr. Bu borularõn en önemlileri sõhhi tesisat ve kaloriferlerde kullanõlmak
üzere üretilen EN10, PN20 ve bakõr borulardõr. Soğuk ve sõcak su tesisatlarõnda
kullanõlan bu borularõn yanõ sõra bir de bakõr borular vardõr. Bakõr borular genellikle
doğalgaz, kalorifer ve õsõtma soğutma tesislrerinde kullanõlmaktadõr.
Sözkonusu ürünlerin gümrük tarife numaralarõ aşağõda belirtilmiştir.

81221- Seramikten musluk taşõ, lavabo, küvet, bide, pisuar vb. porselenden
81229- Seramikten musluk taşõ, lavabo, küvet, bide, pisuar vb. diğer.

Ürün yelpazesinin binlerce değişik kalemden oluşmasõ ve ayrõca alt sektörün

de geniş ürün gamõndan oluşmasõ araştõrmamõzõ mutfak ve banyo ürünlerinden
küvet, lavabo, musluk vb. birkaç ana mamulle sõnõrlõ tutmamõza neden olmuştur.
Sektörle ilgili olarak genel bilgi edinmek açõsõndan sözkonusu ana gruplarõn analizi
yeterli olacaktõr.

II. DÜNYADA SIHHİ TESİSAT SEKTÖRÜ

Sõhhi tesisat sektörü, dünya ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri olan
inşaat sektörüne doğrudan bağlõ olduğu için inşaat sektörüne paralel gelişmeler
göstermektedir. Son yõllarda dünya ekonomisinin içinde bulunduğu durgunluk bu
sektörüde olumsuz etkilemiş ve sektör devamlõ olarak geliştirdiği yeni teknolojilerle
ayakta durmaya çalõşmõştõr. Yaşanan küresel durgunluk satõşlarõn azalmasõna neden
olmuştur. Bu durumdan kurtulmak isteyen firmalar AR-GE çalõşmalarõna yönelerek
kendilerini farklõ kõlacak ürün tasarõmlarõna başvurmuşlardõr. Sonuç olarak sektör
krizden sanõldõğõ kadar yara almadan aksine yeni ürün yelpazeleriyle karlõ olarak
çõkmõştõr diyebiliriz.
 1. Üretim
Dünya sağlõk gereçleri üretim kapasitesi 200 milyon adet/yõl, üretimi ise 150
milyon adet/yõl’dõr. Türkiye bu rakamõn 12,5 milyon adet/yõl ile %6’sõnõ
oluşturmaktadõr. Bölgeler itibariyle bakõldõğõnda Çin’in %28’lik pay ve 55 milyon
adet/yõl kapasite ile birinci sõrada olduğunu ve AB’nin 53 milyon adet/yõl kapasite ve
%27 pay ile Çin’i izlediğini görmekteyiz.

Kõta Kapasite (milyon adet) Pay (%)

Avrupa 66 33,6
Amerika 47 24
Asya 74 38
Afrika 8 4,1
Avustralya 0,5 0,3

Dünyanõn en büyük sõhhi tesisat ihracatçõlarõ arasõna Almanya, ABD, Fransa,

Hollanda, İngiltere ve Kanada gibi genellikle gelişmiş ülkeler girmektedir. Ancak bu
durumun fazla uzun sürmeyeceği tahmin edilmektedir. Çünkü üretimdeki maliyetler
her sektörde olduğu gibi sõhhi tesisat sektöründe de artmaya devam etmekte olup
üretimi ucuz ülkelere kaydõrmak zorunlu görülmektedir.

2. Ülkeler Bazõnda Dõş Ticaret

Dünya’nõn en önemli tesisat üretici ve ihracatçõ ülkeleri arasõnda yer alan
Almanya ve Fransa aynõ zamanda tasarõmda da öncülük yapmaktadõr. Avrupa
ülkeleri sõhhi tesisat konusunda Kuzey Amerika hariç hemen hemen dünyanõn her
pazarõnda yerleşmiştir. Kuzey Amerika kõtasõnda ise yapõlarõn değişik tarzda inşasõ
sonuç olarak standartlarõn tamamõyla farklõ olmasõna neden olmuştur. Avrupa’nõn bu
pazara girmemesindeki en önemli neden budur. Bu pazarda ABD’nin ağõrlõğõ bariz
olarak görülmektedir. Aşağõdaki tablolarda Almanya ve Fransa’nõn sõhhi tesisat
ithalat ve ihracatõnda ilk beşe giren partnerleri belirtilmiştir:
Fransa’nõn İhracatõ (milyon ABD $)
FRANSA 1997 1998 1999 2000 2001
Toplam 334,2 301,1 298,1 278,8 271,9
Almanya 133,9 109,8 98,9 103,2 92,1
İngiltere 13,2 14,3 17,1 17,2 17,5
Belçika 71,8 65,1 71,5 66,2 24,5
İtalya 10,2 9,1 10,0 9,4 8,8

Fransa’nõn ihracatõ son 5 yõlda giderek düşmüştür. Bu düşüşün en önemli

nedeni daha önce de belirtildiği gibi işçilik maliyetlerindeki yüksekliktir. Dünya
piyasasõndaki pastadan her geçen gün daha fazla pay almaya çalõşan rakip ülkelerin
baskõsõyla Fransa’nõn son 5 yõldaki ihracatõ %3 ve yaklaşõk 65 milyon dolar
düşmüştür.

Fransa’nõn İthalatõ (milyon ABD $)

FRANSA 1997 1998 1999 2000 2001
Toplam 207,3 213,3 237,9 276,3 282,3
Almanya 31,9 30,8 31,8 45,4 51,2
İspanya 27,6 26,6 29,7 32,6 29,6
İtalya 55,9 58,8 66,3 60,1 50,7
İngiltere 10,6 12,1 14,0 9,1 9,3

İthalat rakamlarõna baktõğõmõzda bir önceki paragrafõn doğrulandõğõnõ

görmekteyiz. 1997-2001 yõllarõ arasõndaki %20’lik artõş Fransa’nõn bu sektörde yurt
dõşõndaki ucuz işçiliğe yenik düştüğünü görmekteyiz. Fransa’nõn en önemli ithalatçõsõ
olan Almanya, Fransa pazarõnõn yaklaşõk %22,3’üne hitab etmektedir. Öte yandan
ikinci büyük partner İtalya sadece plastik hammaddeli sõhhi tesisat ürünlerinde
Fransa pazarõnõn %36’sõna sahiptir. Almanya ve İtalya’daki işçilik ücretleri Fransaya
oranla daha ucuzdur.
Almanya’nõn İhracatõ (milyon ABD $)
ALMANYA 1997 1998 1999 2000 2001
Toplam 229,9 346,7 372,5 406,5 393,6
Hollanda 46,8 49,4 56,3 64,3 57,1
Fransa 35,6 37,5 36,8 50,0 48,2
Avusturya 45,3 44,5 46,5 45,5 39,2
İtalya 48,6 50,2 64,1 12,1 58,1
İsviçre 29,9 27,3 30,6 34,0 34,2

Avrupa ülkeleri, hammadde ihtiyaçlarõnõn ve teknolojik ekipmanlarõnõn teminini

genellikle kendi aralarõnda yapmaktadõrlar.

2001 yõlõnda yapõlan 57 milyon dolarlõk ihracat ve %17,2’lik pazar payõ ile
Hollanda, Almanya’nõn en önemli ihraç pazarõ olmuştur. Son beş yõlõn trendine
baktõğõmõzda %7’lik bir oran görmekteyiz. Bu oran Fransa’ya nazaran (%15) az
görülse de daha istikrarlõdõr.

Almanya’nõn İthalatõ (milyon ABD $)

ALMANYA 1997 1998 1999 2000 2001
Toplam 592,2 527,5 582,5 623,8 422,8
Fransa 121,1 102,4 96,6 105,8 78,3
İtalya 110,3 83,5 94,6 80,9 57,5
Türkiye 38,4 37,7 35,5 39,8 28,6
Portekiz 19,0 19,1 18,8 12,4 8,4
Macaristan 7,3 7,5 15,1 14,5 15,6

Fransa’nõn aksine Almanya’nõn son beş yõldaki ithalatõna bakõldõğõnda %6’lõk

bir düşüş ve 170 milyon dolarlõk bir azalma yaşandõğõnõ görmekteyiz. Fransa,
Almanya’nõn ithalatõnda ortalama %27’lik pay ile en büyük ortağõdõr. Fransa’dan
yapõlan ithalat Almanya’nõn dünya ithalatõndan daha fazla düşüş göstermiştir.
ABD’nin İthalatõ (milyon ABD $)
ABD 1997 1998 1999 2000 2001
Toplam 386,9 420,0 523,1 635,7 673,0
Meksika 212,9 245,8 311,0 349,3 354,7
Kanada 40,8 55,2 72,2 96,4 96,1
Şili 16,5 12,6 14,2 20,2 19,3
Guetamala 9,6 8,9 9,0 8,8 8,4
Tayvan 4,4 3,3 5,3 5,1 4,0

ABD’nin 1997-2001 arasõ sihhi tesisat ithalatõ %74 artmõştõr. Buradan da

anlaşõlacağõ üzere dünyanõn en büyük pazarõ olan ABD pazarõna ihracat yapan ilk
beş ülkeden hiçbiri Avrupa ülkesi değildir. Daha öncede belirtildiği gibi farklõ standart
ve müşteri talepleri bunun en önemli nedenleridir. Ayrõca, Güney Amerika
ülkelerindeki ucuz işçilik ve NAFTA üyesi Meksika’nõn ABD’ye olan sõnõrõ bu ülkenin
en önemli tedarikçilerini Güney Amerika ülkelerinin oluşturmasõna neden olmuştur.
Sadece Meksika, ABD pazarõnõn %50’sine hitab etmektedir.

ABD’nin İhracatõ (milyon ABD $)

ABD 1997 1998 1999 2000 2001
Toplam 136,2 146,3 136,2 124,6 134,2
Kanada 41,0 46,3 47,1 49,0 50,5
Japonya 8,7 9,2 6,1 4,0 3,7
Hong Kong 4,3 4,9 5,3 3,3 2,0
Meksika 2,0 2,9 5,1 4,3 9,4
S. Arabistan 3,3 3,8 3,4 2,3 2,7

ABD’nin son beş yõllõk ihracatõnda %7’lik bir düşüş yaşanmõştõr. Amerika
kendine demografik açõdan fazlasõyla benzer olan Kanada piyasasõ ile en yüksek
ihracata sahiptir.

III. TÜRKİYE’DE SIHHİ TESİSAT SEKTÖRÜ

Son dört yõl içinde yaşanan iki ağõr kriz inşaat sektörünü fazlasõyla olumsuz
etkilemiştir. Sektörde yaşanan durgunluk, giderek gerileyen yatõrõmlar ve iç
pazardaki yetersiz talep yatõrõmcõlarõ daha çok ihracata yöneltmiştir. Tesisatõ içine
alan boru tüketiminde 2001 yõlõnda bir önceki yõla oranla %22 azalma yaşanmõştõr.
Ancak, ihracatõn artmasõyla bu oran 2002 yõlõnda %10 seviyesine düşmüştür. Yõllõk
250 bin ton düzeyinde olan plastik boru üretim kapasitesinin iç tüketim ve ihracatta
%70’lik bölümü kullanõlmaktadõr. Tesisatõ içeren bakõr ve plastik borunun pazar payõ
400 milyon dolara ulaşmõştõr. Ülkemizde bakõr boru kullanõmõ yõllõk 7.000 ton
civarõndadõr. Bu rakamõn doğalgaz kullanõmõndaki artõşa paralel olarak yõllõk %13
büyümesi beklenmektedir.

Kamu yatõrõmlarõnõn durma noktasõna gelmesi inşaat sektörünü genel anlamda

yaralamõştõr. İthalat-ihracat ile turizmdeki dengesizlikler, haksõz rekabete yol açan
standart dõşõ mal üreticileri ve enerji girdilerinin yüksekliği sektörü en fazla etkileyen
faktörler olmuştur. İnşaat yatõrõmlarõnõ doğrudan etkileyen başka bir sektöre de
Turizmdir. Sadece turizme dayalõ tesislerdeki rakamlara bakõldõğõnda sõhhi tesisat
sektörünün önemi ortaya çõkmaktadõr. Sõhhi tesisat beş yõldõzlõ bir otelin toplam
yatõrõm bedelinin %20’sini oluşturmaktadõr. Sektördeki firmalar 2000-2002 yõllarõ
arasõnda turizm tesislerine 306 milyon dolarlõk mal satmõştõr. Turizm sektöründe
yatõrõmlarõn devam etmesi halinde hacmin 2003 yõlõnda yaklaşõk 250 milyon dolara
ulaşacağõ tahmin edilmektedir.

Son yõllarda turizmde yaşanan patlama Irak savaşõ nedeniyle yerini şimdilik
durgunluğa bõrakmõş olup bu durgunluğun ne kadar süreceği ise hala belirsizliğini
korumaya devam etmektedir.

Sõhhi tesisat için 2003 yõlõnda olasõ talep miktarlarõ (milyon ABD $)
5 yõldõzlõ tesisler 50,3
4 yõldõzlõ tesisler 58,4
3 yõldõzlõ tesisler 34,0
1 ve 2 yõldõzlõ tesisler 13,2
Tatil Köyleri 87,6
Golf Tesisleri 1,2
 1. Üretim ve İstihdam
İşçilik yönünden oldukça emek-yoğun olan sektörde büyük oranda yerli
hammadde kullanõlmaktadõr. KOBİ’lerin çoğu %100’e varan oranlarda yerli
hammadde kullanõrken, bazõ büyük firmalar %20 oranõnda ithal hammadde
kullanmaktadõr. Firmalarõn birim maliyetleri ise büyüklük ve üretim kapasitelerine
bağlõ olarak farklõlõklar göstermektedir. 1 ton ürünün maliyeti 650-1200 dolar arasõ
değişmekte olup toplam enerji maliyeti de 100 dolar civarõndadõr. Enerji ve yakõt
maliyetlerinin toplam maliyet içindeki payõ ise %12-28 arasõnda değişmektedir.

Sektördeki istihdama baktõğõmõzda toplam istihdamõn %4.7’sinin yüksek

tekniker ve yüksek idareci olarak, %17’sinin teknik memur olarak ve %78.3’ünün işçi
olarak çalõştõğõnõ görmekteyiz. Son yõllarda yüksek okul mezunlarõnõn işgücüne
katõlõmõ artarak 2001 yõlõnda %6’ya ulaşmõştõr. Bu artõşõn en önemli nedeni yaşanan
krizlerden dolayõ sürekli artan işsizliktir.

Üretim Miktarlarõ
1995 1996 1997 1998 1999
Ton 98.500 106.000 116.700 122.200 116.200
Bin Adet 6.800 7.400 8.200 8.600 8.300

2. Sektörde Yaşanan Sorunlar

Türkiye’nin sorunu kilogram bazõnda ihracat ürünlerinde kazandõğõ para ile
ithal ettiği ürünlere verdiği paradõr. Bu oran ithalat lehinde 7 kat fazladõr. Dolayõsõyla,
ürün satõş fiyatlarõnõn belirleyicisi olan büyük firmalar kar edebilmek için ürün
fiyatlarõndaki artõşõ 7-11 kat olarak tespit etmiştir.

Son 5 yõl içinde sektördeki sorunlarõ ana hatlarõyla aşağõdaki şekilde

sõralayabiliriz.

1- Siyasi istikrarõn sağlanamamasõ sektörü fazlasõyla rahatsõz etmiştir. Son

seçimlerden sonra her ne kadar tek parti hükümeti kurulmuşsa da patlak
veren Irak savaşõ yeniden istikrarsõzlõk rüzgarlarõ estirmeye başlamõştõr;
 2- İnşaat sektöründe yaşanan durgunluk sõhhi tesisat sektörünü de
doğrudan etkilemiştir. Özellikle kamu yatõrõmlarõnõn durma noktasõna
gelmesi durumu daha vahim bir hale sokmuştur;
3- Yurtiçi üretim kapasitesi 150.000 ton/yõl iken üretim 70.000 ton/yõl’dõr yani
toplam kapasitenin yaklaşõk yarõsõ atõl durumdadõr;
4- Ekonomik krize bağlõ olarak finansman maliyetlerinin kõsõtlõ olmasõ veya
artmasõ;
5- Kayõtdõşõ ekonominin rekebete indirdiği darbe ile iç piyasanõn her geçen
gün kan kaybetmesi;
6- Enerji maliyetlerinin devamlõ artmasõ, doğalgazõn yeterince yaygõn
olmayõşõ;

IV. DIŞ TİCARET

1. İthalat
Türkiye’nin seramik ve sağlõk gereçleri ithalatõnda en fazla payõ AB ülkeleri
almaktadõr. Almanya, Fransa ve İtalya Türkiye’nin en önemli tedarikçileridir. 1997-
2001 yõllarõ arasõnda plastik sõhhi malzeme, tesisat ve seramik türü ürünlerin ithalatõ
aşağõdaki tabloda belirtilmiştir:
Milyon ABD $ 1997 1998 1999 2000 2001
Toplam 8,9 7,1 8,1 5,1 5,4
Almanya 6,3 4,0 3,3 2,1 1,8
İtalya 2,2 1,4 3,6 1,1 1,2
Fransa 0,8 0,4 1,4 0,3 0,1
İsviçre 0,5 1,0 0,8 0,6 0,7
ABD 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3

Hemen hemen her sektörde olduğu gibi tesisat sektöründe de Türkiye’nin en

fazla ithalat yaptõğõ ülke Almanya’dõr. Tesisatta kullanõlan malzemelerin büyük
çoğunluğu Alman teknolojisinden faydalanarak üretildiği için standartlar da aynõdõr.
 2. İhracat
Türkiye’nin en fazla ihracat yaptõğõ ülke Almanya’dõr. Almanya’ya 1997-2001
yõllarõnda toplam 233.8 milyon dolarlõk ihracat yapõlmõştõr. Aynõ dönemde dünya
geneline yapõlan 605 milyon dolarlõk ihracata bakõldõğõnda Almanya’nõn toplam
ihracattaki yerinin % 38 olduğunu görmekteyiz.

İhracatta en büyük düşüş -%34 ile Rusya’da yaşanmõştõr. En büyük artõş ise
%38.6 ile İsrail’le olan ticarette gerçekleşmiştir.

Milyon ABD $ 1997 1998 1999 2000 2001

Toplam 113,9 116,1 122,0 125,4 127,6
Almanya 55,1 46,9 48,6 50,3 32,6
İngiltere 18,4 23,8 23.4 24,3 27,2
ABD 2,4 2,0 1,6 1,3 1,9
İsrail 2,9 4 3,9 4,8 6,4
Rusya 5 4,3 2,8 1,3 1,1

Türkiye sõhhi tesisat gereçleri ihraç fiyatlarõ peş peşe gelen devalüasyonla
devamlõ olarak düşüş göstermiştir. Bu nedenle ihracat iç piyasaya oranla daha
istikrarlõ bir trend izlemiştir. Fiyatlarõn düşüklüğü aynõ zamanda sektörün en önemli
sorunun oluşturmaktadõr. Sektörün AB ülkeleri içinde birim ihraç fiyatlarõna
baktõğõmõzda bu gerçek daha iyi görülmektedir.

Ülke Birim İhraç Fiyatõ

Almanya 59 Euro
Fransa 42 Euro
İtalya 39 Euro
İspanya 21 Euro
Portekiz 16 Euro
Türkiye 6 Euro
 V. Sonuç
Dünya genelinde yaşanan ekonomik istikrarsõzlõk ve gerileme her sektörde
olduğu gibi tesisat sektörünü de etkilemiştir. Ülkemizde yaşanan krizlerden sonra
pazarda %25 oranõnda bir daralma sözkonusu olmuştur. İhracatõn artmasõyla sektör
bu daralmadan fazla zarar görmemiştir. Türkiye ucuz işçilik ve hammadde açõsõndan
dünyanõn sayõlõ ülkelerinden biri konumundadõr. Bu konumunu iyi ve verimli
kullanmasõ halinde dünyanõn en büyük tedarikçisi durumuna gelebilir. Bütün bu
faktörlere ülkemizdeki zengin doğal kaynaklarõ da eklediğimizde bunun hiç de zor
olmayacağõ açõktõr. Sektörde bulunan büyük firmalarõn hepsi yurtdõşõ temsilciliklerine
sahip olmakla beraber aynõ zamanda fabrikalar açõp yurtdõşõnda üretim yapmaya da
başlamõşlardõr. Özellikle Avrupa’da iyi bir imaja sahip olan Türk firmalarõ bu olumlu
imajlarõnõ sürdürmek için çok iyi ürün stratejileri uygulayõp ürün gamlarõnõ geniş
tutmuşlardõr.
Sektörün geleceği günümüzde parlak görülmekle beraber uzun vadede
stratejik planlamalarõn önemi fazlasõyla öne çõkmõş olup uluslararasõ firmalarõn bu
konu üzerine yoğunlaşmasõ beklenmektedir.
 SIHHİ TESİSAT SEKTÖRÜ

I. ÜRÜN TANIMI VE ÇEŞİTLERİ

II. DÜNYADA SIHHİ TESİSAT

1. Üretim
2. Ülkeler Bazõnda Dõş Ticaret

III. TÜRKİYE’DE SIHHİ TESİSAT

1. Üretim ve İstihdam
2. Sektörde Yaşanan Sorunlar

IV. DIŞ TİCARET

1. İhracat
2. İthalat

V. SONUÇ
 İSTANBUL TİCARET ODASI
E
Ettü
ütt vvee A
Arraaşşttõõrrm
maa Ş
Şuub
beessii

SIHHİ TESİSAT SEKTÖR PROFİLİ

Hazõrlayan

Cemil Hakan Kõlõç

Mayõs 2003