11

L
LAASST
TİİK
K SSE
EKKT
TÖÖR
RAAR
RAAŞŞT
TIIR
RM ASSII1
MA

I.BÖLÜM:GENEL

1.1;Lastik nedir?

İnsan, yük vb şeyleri taşımak için yolla araç arasında teması sağlamak üzere
yerleştirilmiş içinde belirli basınçta hava bulunan esnek bir muhafazadır. Üç önemli temel
unsuru sırasıyla emniyet sağlaması, esnek olması ve aracın motor gücünü yola iletebilmesidir.

İnsanlık tarihinin en önemli buluşlarından biri olarak kabul edilen tekerlekle birlikte
günümüzde kara ve hatta hava ulaşımından, tarımsal araç gereçlere, iş makinelerinden,
bisikletlere, askeri ekipmanlara kısaca hareket eden araçların çok büyük bir bölümünde
görünüş itibariyle basit ancak teknolojisine inildiğinde bir okadar karmaşık hayati bir görev
arzeder.

Lastik, üzerindeki belirli bir yükü, bu yük için gerekli yüksek basınçlı havayı muhafaza
edecek güçlü bir yapıyla taşır. Aracın slalom benzeri manevralarda ve virajdaki hareketinde
yanal kayma, savrulmaları önleyecek yönde araç emniyetini sağlar, Yüksek hızda aracın düz
hatta seyretmesini ve aracın gezmesini azaltır. Aracın fren sisteminin yarattığı frenleme
kuvvetini yol yüzeyine transfer ederek, aracı durdurur. Yol sarsıntılarını azaltır ve sürüş
konforunu sağlar. Araç moturunun yarattığı ve aktarma organlarından gelen kuvveti yol
yüzeyine transfer ederek, aracın hareketini-çekişini sağlar.

Armonize sistem sözleşmesine göre kauçuktan yeni dış lastikler 40.11, (kauçuktan sırt
geçirilmiş ve kullanılmış dış lastikler 40.12, kauçuktan iç lastikler 40.13) gümrük tarife
numarası altında sınıflandırılmaktadır.

1.2; Lastiğin İç Yapısı Nasıldır?

Oldukça kompleks bir ürün olan lastik ana hatları itibariyle,

Esnek (Doğal ve Yapay kauçuklar),

Kuvvetlendirici (İş Karası),
Bağlayıcı (Reçine),
Yumuşatıcı,
Pişirici (Kükürt),
Hızlandırıcı ve yavaşlatıcı, Antioksidant ve Antiozonant maddelerle
Kord bezleri (Tekstil veya Çelik) ve
Çelik Teller (Damak).

olmak üzere 100 çeşit hammaddenin bileşiminden oluşmaktadır.

Lastikler sırt, omuz, yanak, damak ve gövde olmak üzere beş bölüm olup görevleri:

1
Çalışma dış lastik üzerine olup, kısaca lastik adı ile anılacaktır.

1
Sırt: Üstü desenli,aşınmaya dayanıklı,lastiği dış etkenlere karşı koruyan,yere basan kısmıdır.
Omuz: Yanakla sırt arasındaki desenli kısımdır. Lastiğin soğumasına ve viraj alabilmesine
yardım eder.
Yanak: Omuzla damak arasındaki esnek kısımdır. Lastikle ilgili tüm bilgilerin yazılı olduğu
yerdir.
Damak: Lastiği janta oturtan, çelik tellerden oluşan kısmıdır. Lastiği jantla bütünleştirerek
"tekerleği" oluşturur.
Gövde: Çeşitli ipliklerden (naylon,rayon,çelik)örülmüş bezler olup lastiğin iskeletidir. Yükü
kaldıran,araca esneklik ve yollara uyum sağlayan bölümdür.

1.3; Lastiklerle İlgili Sınıflandırma ve Tanımların Anlamı Nedir?

Lastikler;

Gövde yapılarına göre 3’e ayrılırlar;

-Çapraz Katlı (Konvansiyonel)-Gövdeyi oluşturan kord bezleri damaktan damağa çapraz

olarak yerleştirilmiştir. Zor esneyen, sert, yüke dayanıklı bir lastik türüdür. Lastiğin ilk
üretildiği 1890’lı yıllardan bu yana günümüzde azalmakla birlikte özellikle ağır vasıtalarda
başarı ile kullanılmaktadır.
-Çapraz katlı Kuşaklı- Konvansiyonel lastiklerdeki gibi çapraz katlı kord bezlerinin üzerinde
çepeçevre bir de kuşak bulunur. İlk kez 1967’de ortaya çıkmış ancak daha sonra kullanımı
terkedilmiştir.
-Radyal- Kord bezleri diğer iki tipin aksine bir damaktan diğerine düz aynı yönde
yerleştirilmiş ve üzerlerine sırt altını çepeçevre kaplayan tekstil veya çelik kuşaklar
geçirilmiştir. Günümüzde özellikle çelik kuşaklı radyaller tüm araç tiplerinin en önemli lastiği
haline gelmiştir.

Ayrıca kullanım amacına ve desenlerine bağlı olarak;

- Düz tip veya cadde tipi

- Düz dişli tip
- Dişli tip veya kar/çamur gibi
- Özel tip (traktör, askeri, grayder vs.)
- Blok tip

olarak sınıflandırılır.

Ebat

Lastiğin yanağında bulunan. 7.50-14; 9.00-20; 12.00-20 veya 155 R13; 185 R14; 11
R22.5 gibi bir takım rakam ve harfler olarak gözümüze çarpan bu tanımlar lastiğin hüviyeti
olup R harfi lastiğin radyal yapıda olduğunu gösterir. Rakamlar ise seri demek olup, lastik
yüksekliklerinin genişliklerine oranıdır. Daha da açmak gerekirse rakamlardan birincileri
lastiğin yanaklar arası genişliğini (inç=2.54 cm veya mm olarak), ikincisi ise bu lastiklerin
takıldığı jantların çapını (inç=2.54 cm olarak), başka bir değişle lastiğin ortasındaki boşluğun
çapını, gösterir.

2
Lastiklerdeki J,K,L,M,N,S,T,H,V,Z,W ve Y Harfleri

Bu harfler Sürat Sembolleri olup, lastiğin güvenle yapabileceği en yüksek hızları ifade
eder.

Binek lastikleri için:

S :180 KM/SAAT
T :190 KM/SAAT
H :210 KM/SAAT
V :240 KM/SAAT
Z :240 KM/SAAT
W :270 KM/SAAT
Y :300 KM/SAAT

Kamyon Lastikleri İçin:

J :100KM/SAAT
K :110 KM/SAAT
L :120 KM/SAAT
M :130 KM/SAAT
N :140 KM/SAAT

1.4; Lastikler Üzerinde Başka Harfler Var mıdır?

Vardır. Önemli olanlarına değinmek istersek;

İngilizce Passenger=yolcu anlamına gelen P harfi, bu tip lastikler binek otoları içindir.

C harfi, Commercial = Ticari kelimesinin baş harfi olup ticari iş yapan kamyonet ve minibüs
lastikleridir.

M+S harfleri, Çamur ve Kar kelimeleri olan Mud and Snow'un baş harflerinden oluşmuştur
ve Kar Lastikleri demektir.

Ayrıca,her zaman kullanılabilen ve üzerlerinde All Season (Her Mevsim) veya All Weather
(Her Hava) yazan Dört Mevsim lastikleri de vardır.

1,5; Lastikle İlgili Standartlar Nelerdir?

Hayatın hemen her alanında son derece değişik araç ve ekipmanlarda kullanılan
lastiklerle ilgili olarak Türkiye Avrupa Lastik ve Jant Teknoloji Örgütü (European Tyre &
Rim Technology Organization- ETRTO) üyesi olması dolayısı ile ETRTO standartları
kullanılmaktadır. Esasen lastik teknolojisinin sahibi olan Avrupa’nın standardı olarak tüm
dünyada öncelikli olarak geçerli ETRTO dışında ABD standardı olan DOT (Department of
Transportation- Ulaştırma Bakanlığı) ve Japonya’nın JAPNA standartları da kullanılmaktadır.

3
 İnsan ve araç emniyetini doğrudan ilgilendiren bu ürünle ilgili olarak TSE tarafından
ETRTO’dan tercüme edilerek çıkarılmış bulunan büyük bir bölümü ihtiyari muhtelif
standartlar bulunmaktadır.2

2
Sözkonusu standartlar hakkında bir fikir vermek açısından bir bölümü ekte
sunulmaktadır.

4
II. BÖLÜM, DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE LASTİK

2.1. Dünya Lastik Üretimi3

Son derece büyük sermaye, teknoloji yatırımları gerektiren ve geçmişi 1894’lere

dayanan dünya lastik sektörü 3 büyükler ile 3 orta büyükler diye tanımlanan 6 firmanın
hakimiyeti altındadır.

Japon Bridgestone, Fransız Michelin ve Amerikan Good Year’in yeraldığı 3

büyüklerin dünya üretimindeki payı %54 olup Economist Intelligence Unit tarafından yapılan
değerlendirmelerde 2005 yılında %70’e tırmanması beklenmektedir. Geçtiğimiz yıl Good
Year ve Sumitomo arasında Good Year çatısı altında meydana gelen ortaklık bu yönde
işaretler olarak algılanmaktadır. Birleşme ile Good Year’in 10 yıldan bu yana üst üste dünya
birincisi olan Bridgestone’un elinden bu ünvanı alacağı düşünülmektedir.

Sumitomo hariç tutulduğu taktirde ABD’li Continental, Japon Yokohama ve İtalyan

Pirelli’nin yer aldığı 3 orta büyükler ise dünya üretiminde 1997 yılında sahip oldukları payı
1999’da %16’ya düşürmelerine karşın bu payı 2005 yılında da koruyacak gözükmektedir.

Toplam 6 şirketin yapmış oldukları 57 milyar $’lık satış ile dünya pazarının %70’ini
ellerinde tuttukları gözönüne alındığında dünya pazarının toplam büyüklüğünün yaklaşık 81-
82 milyar $ olduğu ortaya çıkacaktır.

ŞEKİL:1 DÜNYANIN EN BÜYÜK LASTİK ÜRETİCİLERİ (Milyon $)

18000 800
16000 700
14000 600
12000
500
10000 CIRO
400
8000 KAR
300
6000
4000 200

2000 100

0 0

997 GLOBAL RAN

3
Kaynak; European Rubber Journal, Firmaların kendi bilgileri

5
 Dünyada lastik üretimi ile doğrudan alakalı olan dünya kauçuk üretimi rakamlarına
bakıldığında ilk 10 içinde Alman Freudenberg Grubu hariç olmak üzere tamamının lastik
üreticisi olduğu görülmektedir.

TABLO:1 DÜNYANIN EN BÜYÜK LASTİK ÜRETİCİLERİ (Milyon $)

ADI KAUÇUK TOPLAM / TOPLAM KAR KAR/ SATIŞLAR %

SATIŞLARI GRUP GRUP CİRO 1998 6 AY ARTIŞ
SATIŞLARI SATIŞLARI
1 Bridgestone *15 428 17 940. *86 323.0 1.8 8197 -
2 Michelin *12 691 13 646 *93 702.7 5.2 6779 6,8
3 Goodyear 12 154 13 155 92 558.7 4.2 6232 -4,0
4 Continental 5850 6500 90 165.0 2.5 3150 6,1
5 Sumitomo *4564 5071 *90 48.3 0.9 795 -1,9
6 Yokohama 1 *3150 3347(p) *94 12.4 0.4 v.y. v.y.
6 Pirelli 3150 6615 47 300.5 4.5 3244 2,1
8 Toyo 1 *1943 2159 *90 (4.8) v.y. v.y. v.y.
9 Freudenberg *1848 3745 49 143.5 3.7 v.y. v.y.
10 Cooper 1813 1813 100 v.y. v.y. 899 7,0
11 Tomkins 2,3 *1800 *2420 *75 v.y. v.y.
12 Hutchinson *1653 2066 *80 v.y. v.y.
13 BTR *1500 12 168 *12 1443.5 12.4
14 MK-IV 5 1487 2210 67 109.2 4.9
15 Kumho *1170 1315 89 (14.7) v.y
16 NOK *1102 1696 *65 v.y. v.y.
17 Hankook *1096 1218 90 10.7 0.9
18 Tokai Rubber 1 *1000 * *1255 80 v.y. v.y.
19 Pacific Dunlop 4 935 4446 21 138.0 3.1
20 Laird Group *946 1732 *55 50.9 2.9
21 Trelleborg 893 2726 33 266.8 9.7
20 Ohtsu Tire 873 873 100 2.6 0.3
23 Standard *831 1,108 *75 27.5 2.5
Products 4
24 Phoenix *795 882 *90 20.9 2.4
25 UniPoly *775 800 *97 v.y. v.y.
26 Toyoda Gosei n.a n.a v.y. v.y.
27 Tokai Kogyo 1 *750 *2275 *33 v.y. v.y.
28 Bandag 715 822 87 122.0 14.8
29 Dana 600 8291 07 369.1 4.5
30 MRF 580 580 100 v.y. v.y.
Kaynak; European Rubber Journal

1 Mali yılı 31 Mart itibariyledir

2 Mali yılı 2 Mayıs itibariyledir
3 ilk 6 aylık verilere göre tüm yıl tahminidir
4 Mali yılı 30 Haziran itibariyledir
5 Mali yılı 28 Şubat itibariyledir
1

ING – TYRE & NON-TYRE RUBBER PRODUCTS

6
 2.2. Dünya Lastik Dış Ticareti

Dünya lastik dış ticaretinde gerek ithalat gerekse ihracatta söz sahibi olan ülkeler,
otomotiv ana sanayinde de güçlü olan az sayıdaki ülkelerdir. Coğrafik dağılımlarına
bakıldığında esas olarak bu ülkeler Avrupa’da Almanya, İtalya, İngiltere, İspanya, Hollanda,
Kuzey Amerika’da ABD, Güney Amerika’da Brezilya ve Meksika, Uzakdoğu’da Japonya, G.
Kore ve Endonezya’dır.

Sözkonusu ülkeler arasında ihracatta Almanya, Japonya, ABD ve İtalya ön plana

çıkmakta iken ithalatta da Japonya dışında aynı ülkeler göze çarpmaktadır.

İHRACAT

TABLO 2: 1993-1997 DÜNYA LASTİK İHRACATI (BİN ABD$)

ÜLKELER 1993 1995 1997 1993-97 5 YIL ARTIŞ
İHRACAT EĞİLİMİ
OTOMOBİL LASTİĞİ

ALMANYA 983712 1182917 1219724 5682184 5,6

JAPONYA 906292 1185410 1211500 5476768 7,8
ABD 774837 1001390 1204388 4827934 11,4
İTALYA 522976 733934 628966 3228452 5,0
İNGİLTERE 486682 603889 550237 2820840 2,9
G.KORE 480282 656481 - 2458775 -
HOLLANDA 406109 501051 450209 2260650 3,7
İSPANYA 393699 497013 - 1919749 -
BREZİLYA 159717 167327 181290 863997 3,3
TÜRKİYE 61090 109118 115785 471807 16,0
ÇİN 44338 74052 78189 324604 18,8
ENDONEZYA 14910 40471 111817 228473 61,4
MEKSİKA 18313 47112 56828 184748 32,1

AĞIR VASITA LASTİĞİ

JAPONYA 917315 1189062 1226273 5563425 9,5
ABD 409962 531003 806678 2800025 17,8
ALMANYA 384163 541871 542234 2451232 11,6
İNGİLTERE 343571 483442 438203 2153765 7,4
KORE 437284 421868 - 1820649 -
İTALYA 209363 299431 3130015 1375586 13,3
İSPANYA 250567 363456 - 1307254 -
BREZİLYA 178349 207726 218728 1025582 4,9
ÇİN 75420 231750 240596 901312 37,4
HOLLANDA 156560 178432 133488 783827 -9
HİNDİSTAN 460541 177867 - 700285 -
TÜRKİYE 66752 68596 67034 329598 -2,4
ENDONEZYA 20226 76221 48617 314209 35,4

7
UÇAK LASTİĞİ

ABD 30722 37909 44704 187404 11,9

JAPONYA 15375 22362 28525 109847 19,7
İNGİLTERE 11369 16761 18909 77115 16,2
HOLLANDA 1435 6909 7500 29768 21
RUSYA - 11486* 9899 21385 -
TAYLAND 2642 3203 5021 13630 -
ALMANYA 1410 661 1294 4674 -6,7
İSPANYA 417 885 - 3574 -
MALEZYA 867 871 - 3370 -
İTALYA 344 607 844 3116 19,0

MOTOR,BİSİKLET LASTİĞİ

JAPONYA 78063 69377 74650 371364 -2

ALMANYA 56186 69979 82499 395958 10,3
TAYLAND 67473 88957 76495 305755 -
ÇİN 29098 62658 74936 266989 24,9
İSPANYA 29542 41960 - 150847 -
ENDONEZYA 20729 30184 26254 131984 9,7
İTALYA 23377 31715 21816 130146 -2,6
Kaynak:DİE

Dünya ülkeleri arsında 1993-97 yıllarında lastik ticareti ile ilgili rakamları ele alan bir
araştırma incelendiğinde otomobil ve kamyon lastiği ihracatında değer olarak 13 ve 14.
sıraları alan Endonezya’nın ihracatın gelişim eğilimi açısından çok büyük bir ivme yakaladığı
(otomobil lastiğinde %61, ağır vasıta lastiğinde %35), Meksika ve Çin gibi ülkelerin de
normalin çok üzerinde gelişim gösterdiği anlaşılmaktadır. Türkiye de sözkonusu dönemde
otomobil lastiği ihracatında %18 artış eğilim ile ilk 11 ihracatçı ülke arasına girmeyi
başarmıştır. Ağır vasıta lastiği ihracatında ise küçük de olsa bir gerileme içerisinde olan
ülkemizin sıralamadaki yeri 12.liktir.

8
 ŞEKİL ; 2
ÜLKELER İTİBARİYLE 1993-97 ARASI 5 YILLIK İHRACAT RAKAMLARI (BİN $)

6000000

5000000

4000000

3000000

2000000

1000000

OTOMOBIL AGIR VASITA

İTHALAT

İthalatta ilk sırayı açık farkla dünyanın en büyük pazarı olan ABD almakta bu ülkeyi ise
Almanya izlemektedir. Daha evvel de belirtildiği gibi Japonya ihracatın aksine ithalatta daha
az pay sahibi olurken Meksika’nın önemli ithalatçılar arasındaki yeri pekişmektedir. 1993-97
arası dönemde Latin Amerika ülkelerinin dünya genel lastik ithalatındaki payları hızla
artmakta iken öncelikle Brezilya ve daha sonra Meksika’nın ithalatındaki artış eğilimi dikkat
çekmektedir.

Bu arada otomobil lastiği ithalatında ilk sıralarda yer alan G. Kore’nin ağır vasıta lastiği
ithalatının düşük olması sebebiyle bu alanda önemli ithalatçılar arasında yer alamadığı
gözden kaçmamaktadır. Tablonun incelenmesinden ortaya çıkan bir diğer sonuç ise bir
zamanların süper gücü Rusya’nın teknoloji yoğun bu sektörde iptidai teknolojisi ile ihracat
yapamadığı, bilakis dünya lastik ithalatında önemli pay almasıdır.

9
 ŞEKİL : 3
1993-1997 DÜNYA LASTİK İTHALATI (BİN $)

8.000.000

7.000.000

6.000.000

5.000.000

4.000.000

3.000.000

2.000.000

1.000.000

OTOMOBIL AGIR VASITA

2.3. Türkiye'de Lastik Sektörü

2.3.1. Gelişim;

Büyük miktarda sabit sermaye yatırımı ve ileri teknoloji gerektiren yapısı ile ancak
sermaye yapısı çok güçlü yatırımcılar tarafından gerçekleştirilebilen lastik üretimi,
Türkiye’de sermaye ve teknoloji yetersizliğinden olsa gerek ancak otomotiv sektörünün
gelişimine paralel olarak 1954’de Yabancı Sermayeyi Teşvik kanununun yürürlüğe girmesi
ile yabancı ortaklı olarak başlamıştır. 1950’li yılların sonu ve 60’lı yılların başı birbiri ardına
lastik fabrikalarının kurulduğu yıllardır. Bu dönemde gerçekleştirilen yatırımları şu şekilde
sıralamak mümkündür:

Türk Pirelli Lastikleri AŞ

Kuruluş Yılı 1960 Yabancı ortak payı %62,2
Pirelli Milano SPA İtalya %0,61
Pirelli Tyre Hold NV Hollanda %61,59

Good Year Lastikleri TAŞ

Kuruluş Yılı 1961 Yabancı ortak payı %50,75

10
 Good Year Tire Rubber Co. ABD %50,15
Gummiwerke Fulda GmbH Almanya %0,60

Ayrıca 1961’de Uniroyal Endüstri TAŞ kurulmuştur.

Sözkonusu dönemde, otomotivde de büyük gelişmelerin olduğu, fabrikaların kurulduğu

gözden kaçmamaktadır. Bu dönemde 1964 yılında BMC, 1966 yılında Mercedes Benz Türk
ve MAN, 1968’de TOFAŞ ve 1969’da Oyak Renault fabrikaları kurulmuşlardır.

Günümüzde Türk lastik pazarı ana hatları ile 3 firma tarafından bölüşülmektedir. Brisa,
Good Year ve Pirelli... Brisa dışındaki firmaların kuruluş tarihinin 1960’lı yılların başı
olduğunu bir kez daha hatırlatmakta yarar vardır. Bir de bu firmaların dışında özellikle uçak
lastiği üretebilme teknolojisine sahip olması dolayısıyla tekel durumunda olan ve geçtiğimiz
yıl Kombassan Holding tarafından alınarak özelleştirilen Petlas gelmektedir. Bu firmaların
dışında bisiklet, motorsiklet lastikleri üretimi yapın Anlaş ve Birlik Lastik adı altında iki
firma kauçuk hammaddeli lastik üretiminde önemli paya sahiptirler.

İstanbul Sanayi Odası tarafından 1998 yılı baz alınarak Türkiye’deki en büyük 100
yabancı sermayeli şirket arasında cirolar esas alınarak yapılan araştırmada ortaya çıkan
sonuçlar aşağıda sunulmaktadır;

TABLO:3 İLK 100 YABANCI SERMAYELİ ŞİRKET İÇİNDE LASTİK SEKTÖRÜ

SIRA ÜNVANI Y.ORTAK Y.PAYI SATIŞ İHRACAT Mn $

Mr TL 1997 1998
35 BRISA BRIDGESTONE JAPONYA 43 65.137,5 58.251 49764
42 GOOD YEAR ABD 58,2 59.112,6 - 26246*
45 TÜRK PİRELLİ İTALYA 62,2 55.307,8 85291 91735
* Good Year İhracatı trilyon TL cinsinden olup 1998 ortalam kuru baz alındığında yaklaşık
76 milyon $’a karşılık gelmektedir.

Sektörde Pazar payları ile ilgili tahminlerde bu firmalar içinde Brisa (%30) pay ile ilk
sırayı alırken, Good Year (Fulda ile birlikte %29) ile hemen onu izlemektedir. Pirelli’nin
(%19) ardından Türkiyenin bir diğer eski ancak kalkınma çabalarını öelleştirme sonrasına
bağlayan Petlas (%3) gelmektedir. Özellikle bu yılın başlarında uygulanan ve döviz kurlarını
sabit tutan politikanın sonucu olarak tüm sektörlerde olduğu gibi lastik setktöründe de ithalat
artmış ve %19 gibi büyük bir hacme ulaşmıştır. İthalatta en büyük pay toplam ithalat içinde
yaklaşık yarısını tek başına karşılayan ve dünyanın en büyük 3 üreticisinden biri olan Fransız
Michelin lastikleri gelmektedir. İthalatın geri kalan bölümü dünyanın hemen her yerinden
100’ü aşkın marka ile gerçekleştirilmektedir.

TÜRK PİRELLİ LASTİKLERİ AŞ

Lastik üretimi ülkemizde ilk kez 1960 yılında İtalyanların ünlü firması Pirelli group
lisansı ve markası ile üretim yapmak üzere hisselerinin %62’si bu gruba ait olmak üzere Türk
Pirelli AŞ’nin kurulması ile başlamıştır. Türk lastik pazarının hemen hemen 1/3’üne sahip
olan Türk Pirelli Çelikord AŞ, Türk Prelli Enerji AŞ ve Pirelli Kablo iştiraklerine sahiptir.

11
 GOOD YEAR LASTİKLERİ TAŞ

Pirelli’nin ardından bu kez dünyanın en büyük üreticilerinden Good Year’in da pazara

girme çabaları sonucunda 1961 yılında önce Good Year Lastikleri, daha sonra 1961’de ise
Uniroyal Endüstri TAŞ kurulmuştur. Unıroyal Inc. şirketinin ağırlığını kimyevi maddeler ve
lastik dışı sınai mamüller üretimine kaydırmış olması ve Unıroyal Endüstri T.A.Ş.'nin
teknolojik ihtiyaçlara cevap veremez duruma gelişi karşısında 25.Nisan.1986 tarihinde Koç
Grubu tarafından Goodyear Lastikleri T.A.Ş. ile Uniroyal Endüstri T.A.Ş.'nin Good Year
çatısı altında birleşme kararı alınmıştır. Birleşme ile Good Year İzmit Köseköy’deki
fabrikasına ilave olarak Uniroyal’in Adapazarı Beşköprü fabrikasını devralmıştır.

Ayrıca birleşme ile yapılan dağıtım antlaşması ile de Otomotiv Lastikleri Tevzii A.Ş.
yeniden yapılandırılmış olup şirket 1988 yılından itibaren de "FULDA" markalı Araç
Lastiklerini pazarlamaktadır.

BRİSA BRIDGESTONE SABANCI LASTİK SANAYİ VE TİCARET AŞ

Brisa, 1974'te Sabancı Grubu tarafından Lassa Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş. adı altında
kuruldu. 1978'de üretime başlayan kuruluş, 1988 yılına kadar Lassa markasıyla lastik üretti.
1 Kasım 1988'de Japon Bridgestone Corporation ile Sabancı Grubu arasında eşit hisseli
bir ortaklık anlaşması imzalandı. Bu anlaşmayla kuruluşun adı BRİSA Bridgestone Sabancı
Lastik Sanayi ve Tic. A.Ş olarak değiştirildi. 1 Temmuz 1989'da temeli atılan yeni fabrika 1
Kasım 1990'da lastik üretimine başladı.

BRİSA, İzmit-Köseköy'de 206.000 m²'si kapalı toplam 870.000 m² alan üzerine kurulu
tesislerinde, yıllık 5,3 milyon adet kapasitesi ile motorlu araç dış lastik, iç lastik, kolon ve sırt
kauçuğu üretmektedir. Türkiye'nin en büyük, Avrupa'nın altıncı büyük lastik üreticisidir.
Lassa ve Bridgstone markaları altında hem yurtiçi ve hem de yurt dışı piyasalara yönelik
üretim yapmaktadır. Firmada askeri ve sivil amaçlı 400'den fazla çeşitte dış lastik
üretilmektedir.

Toplam Kalite Uygulamalarına sahip Brisa 1996'da Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı
(EFQM) tarafından verilen Avrupa Kalite Büyük Ödülü'nün sahibi olmuştur.

PETLAS LASTİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.

1976 yılında büyük ortak olarak Petkim’in yeraldığı bir dizi kamu ve özel şirketin
iştiraki ile kurulmuştur. Muhtelif nedenlerle yeteri kadar verimli çalıştırılamayan ve tam
kapasite üretime geçmesi 1990’lı yılların başını bulan Petlas’ın özelleştirilmesi çalışmaları
uzun yıllar devam etmiş, nihayet 6 Mayıs 1997 tarihinde Kombassan Holding’e satışı
kararlaştırılmıştır.

PETLAS tesisleri 2.520.126 m² üzerine kurulmuş olup,133.451 m²'si kapalı olmak

üzere 1.210.000 m² inşaat alanına sahiptir. Yıllık 1.225.500 adet dış lastik, 450.000 adet iç
çlastik, 8.000 adet uçak dış lastiği ve 546.000 adet kolon üretim kapasitesine sahiptir.
Türkiye’nin askeri uçak lastiği üretiminde tekel konumu Petlas’a önem kazandırmaktadır.
Binek tipi radyal dış lastikler - Kamyonet-minibüs dış lastikleri - Radyal kamyon-otobüs dış
lastikleri - Çapraz otobüs-kamyon dış lastikleri - Traktör ön ve arka dış lastikleri - Yol ve iş
makineleri için dış lastikler - İç lastikler ile Savunma sanayine yönelik olarak F-104, F-5 ve

12
T-37 uçakları için ana ve burun lastikleri, F4/RF4 uçağı ana lastiklerini ve C-130 uçağı burun
lastiklerini üreten Petlas günümüzde 43 ülkeye ihracat yapar hale gelmiştir.

2.3.2. Üretim;

Türkiye lastik sektöründe dünyanın önde gelen üretici ve ihracatçı ülkeleri arasında
yer alma yolunda hızla ilerlemektedir. Türkiye’nin yol koşullarının bozuk olması, karayolu
yük ve yolcu taşımacılığının toplam taşımacılığın %95’ine ulaşması, buna karşın araçların
istiap hadlerinin üzerinde yüklenmesi gibi özel koşuları dolayısı ile lastikte Türkiye’ye özgü,
güçlü desen ve yapıda lastiklerin üretimi gündeme gelmiş, bu da Türk lastiklerini dünyada
aranır konuma getirmiştir.

Lastik sektörünün son derece rekabet yoğun bir sektör olması dolayısı ile Türkiye’de
firmaların kapasite, üretim vb. rakamlarına ulaşmak mümkün olmamaktadır. Bu konuda
DİE’nin Aylık İmalat Sanayi istatistiklerinden edinilen veriler ve sektör yetkilileri ile yapılan
görüşmelerde edinilen bilgiler ışığında Türkiye’de yaklaşık 12 milyon binek oto, 2 milyon
kamyon otobüs, 600-700 bin traktör arka ve yine aynı sayıda ön lastik olmak üzere 15-16
milyon lastik üretim kapasitesi mevcuttur.

TABLO:4 TÜRKİYE’DE DIŞ LASTİK ÜRETİMİ VE YILLIK ARTIŞ (ADET/YIL)

BİNEK OTO KAMYON TRAKTÖR ARKA TRAKTÖR ÖN

1993 6405284 1805136 385760 555538

1994 6313095 1534741 351344 535195
94/93 % -1,4 -15,0 -8,9 -3,7
1995 8640638 1658068 435789 642541
95/94 % 36,8 8,0 2,4 20,0
1996 9202206 1723950 460385 636384
96/95 % 6,5 3,9 5,6 -1
1997 10604662 1805434 494391 595054
97/96 % 15,2 4,7 7,4 -6,5
1998 10931007 1635401 488228 560587
1999 9324082 1424698 307137 392963
99/98 % -14,7 -12,9 -37,1 -29,9
1999* 4687683 624417 169536 201521
2000* 4121023 588260 163072 112440
00/99 % -12,1 -5,8 -3,8 -44,2
* Ocak Mayıs

Özellikle binek oto lastiklerinde 1990’lı yılların başında 6,5-7 milyon dolayında olan
üretim 1995 yılından başlayarak sırasıyla %36,8, %6,5, %15,2 artarak 1998 yılında 11 milyon
sınırına dayanmıştır. Söz konusu yılların, Gümrük Birliği öncesinde dünyaca ünlü otomotiv
fabrikalarının Türkiye’de yatırım yaptığı yıllar ile paralel olması gözden kaçmamaktadır.

13
 Genel olarak bakıldığında 1995-98 dönemi bazı istisnalar hariç sektörün parlak yılları
olarak ortaya çıkarken, 1999 yılında uzun yıllar ardından sektör bir bütün olarak ilk kez
daralmıştır. Binek otoda %14.7, kamyonda %12,9 olan daralma traktör arka lastiğinde %37,1
ön lastiğinde %29,9’a ulaşmaktadır. 2000 yılı ilk 5 aylık sonuçlarına göre binek oto
lastiklerinde daralma hemen hemen aynı oranda devam ederken, kamyon lastiklerinde
azalmakla birlikte halen %6 dolayındadır. Traktör ön lastiğinde daralma %3,8’e düşmüş
gözükmekle birlikte bir önceki yılın müthiş daralmasına karşın halen daralmanın sürmesi
düşündürücüdür. Traktör ön lastiği üretimi ise deyim yerindeyse tek kelime ile SOS
vermektedir. Bir önceki yıl 1/3 daralan üretim, içinde bulunduğumuz yılın ilk 5 ayında 1998
yılının o kötü rakamlarının da yarısına ancak ulaşabilmiştir.

Traktör ön ve arka lastiği üretimi 9-10 sene önceki rakamlarının yarısından az, 1/3’üne
yakın durumdadır.

ŞEKİL:4 TÜRKİYE’DE DIŞ LASTİK ÜRETİMİ (ADET/YIL)

12000000

10000000

1993
8000000 1994
1995
1996
6000000
1997
1998
1999
4000000
1999*
2000*
2000000

0
BINEK OTO KAMYON TRAKTÖR ARKA TRAKTÖR ÖN

*Ocak-Mayıs

Üretimin pazara sürülmesi ile ilgili olarak yurt içi pazarında iki unsur üzerinde
durulmaktadır. Bunlar otomotiv ana sanayinde üretilen araçlara verilen orijinal ekipman
şeklindeki lastikler ile yenileme pazarı.. Bugün ülkemizde 690.000’i binek otomobilinde,
221.577 diğer araçlarda (kamyon, kamyonet, minibüs, midibüs, çekici, traktör) olmak üzere
toplam 911.577 araçlık bir kapasite bulunmaktadır. Otomotiv sanayinin altın yılı olan 1993
yılından bu yana maalesef kapasite kullanımı özellikle binek otolorda devamlı surette
%50’nin altında (1999’da %32) gerçekleşmektedir. 1999 yılında toplam üretilen araç sayısı

14
 405.000 adet ile sınırlı kalmıştır. Dolayısı ile Türkiye’de fabrikaların orijinal ekipman olarak
lastik talebi ancak 2-2,5 milyon adet olarak düşünülmelidir.

Diğer taraftan yapılan görüşmelerde Türkiye’de 6 milyon adetlik bir yenileme pazarının
varlığından söz edilmektedir. Bilindiği üzere lastik tüketici açısından düşük ilgi ürünü olarak
tanımlanmaktadır. Can ve mal emniyeti açısından son derece önemli olmasına karşın
halkımızda bilinç düzeyinin yeterince yerleşmemiş olması dolayısı ile diş derinliği tehlike
sınırının altına inmiş lastikler dahi değiştirilmemektedir. Bu nedenle yenileme pazarının
gerçek potansiyelinin oldukça altındadır.

Yurt içi pazarının boyutunun yetersizliği ve ithal lastiklerin de hatırı sayılır bir payı
olduğu bilindiğine göre firmalarımızın üretim fazlalarını değerlendirmek için tek yollarının
ihracat olduğu ortaya çıkmaktadır. Yaşanılan ekonomik sıkıntılara karşın sektörde kapasite
kullanımının halen %85’lerde olması ancak firmalarımızın üretimlerinin %60-65’ini ihraç
etmeleri ile mümkün olabilmektedir.

Yeni üretimin dışında tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de bir kaplama
sektörünün varlığından söz etmek mümkün olup henüz çok küçük bir paya sahip olan bu
sektör de eski usul olan sıcak kaplama tekniğinin terkedilerek soğuk kaplama tekniğine
dönülmesi ile birlikte artış eğilimindedir. Lastik kaplama sektörünün önemli bir özelliği
yalnızca kamyon, otobüs gibi ağır vasıta araç lastikleri için uygulanıyor olmasıdır. Bunun
nedeni olarak ülkemizde karayolu ile yük ve yolcu taşımacılığının %95’ler seviyesinde
bulunması ile kötü yol koşulları ve aşırı tonaj gibi nedenlerle lastik ömrü ve maliyetinin ağır
vasıta tabir edilen araçlarda yüksek olması gösterilebilir.

2.4. Türkiye'nin Lastik Dış Ticareti

2.4.1. Genel
TABLO: 5
TÜRKİYE'NİN DIŞ LASTİK TİCARETİ (BİN ABD $)

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
İHRACAT 47113 125175 159267 150257 181853 212094 190444 216410 231774 236303
İTHALAT 91294 75479 66113 81733 43374 65987 96608 117848 137119 135997
DENGE -44181 49696 93154 68524 138479 146107 93836 98562 94655 100306
YILLIK DEĞİŞİM
İHRACAT % 165,7 27,2 -5,7 21,0 16,6 -10,2 13,6 7,1 2,0
İTHALAT % -17,3 -12,4 23,6 -46,9 52,1 46,4 22,0 16,4 -0,8
Kaynak: DİE

1990’lı yılların başında bir lastik ithalatçısı konumunda olan Türkiye izleyen yıllarda
başlattığı ihracata dayalı sanayi politiksı sonucunda net bir ihracatçı ülke haline gelmiştir.
1994 yılında yaşanılan kriz ortamının etkisi ile dış ticaret dengesinde 100 milyon $ fazla sınırı
aşılmış ve 1995 yılında bu başarı sürdürülmüş ise de ise de günümüzde bu denge 100 milyon

15
$ dolayında sabitlenmiş gözükmektedir. İthalatta 1994 sonrasında kaydedilen yüksek oranlı
artışlara rağmen bu oranın korunuyor olması sevindirici bir gelişmedir.

ŞEKİL:5
LASTİK DIŞ TİCARETİNDE YILLIK DEĞİŞİM (%, Bir önceki yıla göre)

200

150

100

50

-50
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

İHRACAT % İTHALAT %

Tüm bu olumlu verilere karşın özellikle son iki yıldır ihracatta bir tıkanıklığın
yaşanmaya başlandığı gözlerden kaçmamaktadır.

Tablo 5’de de görüleceği üzere ile Türkiye’de lastik sektörünün sergilediği başarı çok
açıktır. Bu başarı sonucudur ki, bu son derece ileri teknoloji, büyük yatırımlar, kalifye işgücü
gerektiren ürün bir yandan ülkemizin en önemli ihraç kalemlerinden biri olmakla kalmamış,
diğer taraftan da ülkemizi dünyada sözsahibi önemli lastik üretici ve ihracatçılarından bir
haline getirmiştir. Bu gelişmenin nedenleri incelendiğinde lastik sektörünün;

- daha önce de belirtildiği gibi daha 1960’lı yıllarda Türkiye’ye ilk gelen yabancı
yatırımlar arasında yapılanması,

- sektörün otomotiv ana sanayine bağımlı yapısı gereği Türkiye’de son yıllarda
otomobil ana sanayinde yabancı firmalarla yapılan büyük yatırımların olumlu etkisi
ve bu yatırımların lastik sektöründe de yeni ortak girişimleri ve teknolojik yenileme
çabalarıı gündeme getirmesi

16
 sayılabilir. Günümüzde Türkiye’de üretilen lastikler başta Avrupa ülkeleri olmak üzere
dünyanın hemen her yerinde Pazar bulmakta olup sektör üretim/ihracat oranının %60-65
seviyelerine tırmandığı ifade edilmektedir.

Türkiye’de kişi başı düşen aracın %0’de 60 olması, Türkiye nüfusunun çok büyük
bölümünün genç olması otomotiv ve dolayısı ile lastik sektörünün gelişimi yönünde gelecek
için büyük umut vaadetmektedir.

ŞEKİL:6
YILAR İTİBARİYLE DIŞ LASTİK DIŞ TİCARETİ (BİN ABD $)

250000

200000

150000

100000

50000

0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

IHRACAT ITHALAT

2.4.2. İhracat

TABLO: 6
ÜLKELER İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN LASTİK İHRACATI (ABD $)

1990 1995 % Değ. 1997 % Değ. 1998 % Değ. 1999 % Değ.

A.B.D. 4008832 2970513 -25,9 732518 -75,3 525756 -28,2 819980 56,0
ALMANYA 2483937 29844291 1101,5 33505352 12,3 41376560 23,5 37772390 -8,7
ARJANTİN 2478094 263298 -89,4 1135231 331,2
AVUSTRALYA 400286 298492 -25,4 339531 13,7 670226 97,4 739809 10,4
AVUSTURYA 602445 3136231 420,6 3044478 -2,9 3081454 1,2 2754991 -10,6
B.A.E. 188430 3837170 1936,4 4834625 26,0 2834542 -41,4 1876891 -33,8
BELÇİKA 1333014 7512445 463,6 7002194 -6,8 6583900 -6,0 14848530 125,5
BREZİLYA 64591 542188 739,4 395529 -27,0
BULGARİSTAN 222928 169577 -23,9 32372 -80,9 286159 784,0
CEZAYİR 6315630 1321366 -79,1 1820525 37,8 3307810 81,7 2961210 -10,5

17
DANİMARKA 145299 1404178 866,4 1943915 38,4 2036897 4,8 2119925 4,1
ETOPYA 19972 4829875 24083,2 3696040 -23,5 1744577 -52,8 876208 -49,8
FAS 120295 403998 235,8 623656 54,4 1718580 175,6 1862065 8,3
FİLDİŞİ SAHİLİ 11005 832909 7468,5 465367 -44,1 625583 34,4 435514 -30,4
FRANSA 1313451 7895004 501,1 12058390 52,7 15412499 27,8 17435016 13,1
G. AFRİKA 1184626 419650 -64,6 529127 26,1 435952 -17,6 888579 103,8
GANA 48890 1937712 3863,4 782439 -59,6 566532 -27,6 632347 11,6
GÜRCİSTAN 50440 125445 148,7 420014 234,8 357978 -14,8
HOLLANDA 374056 761165 103,5 1200287 57,7 1209228 0,7 1090170 -9,8
HONG KONG 179796 906999 404,5 93073 -89,7 395727 325,2
İNGİLTERE 1805130 19663419 989,3 19080746 -3,0 20406175 6,9 22339238 9,5
İRLANDA 785298 1220954 55,5 1754473 43,7 1656625 -5,6 610766 -63,1
İSPANYA 379822 6589317 1634,8 8803372 33,6 16476122 87,2 13600433 -17,5
İSRAİL 1071773 2493884 132,7 4282749 71,7 3116443 -27,2
İSVEÇ 338942 3498758 932,3 4927274 40,8 3483400 -29,3 5375616 54,3
İSVİÇRE 318425 3468978 989,4 3258515 -6,1 3742347 14,8 4299976 14,9
JAPONYA 25350 3918671 15358,3 1267239 -67,7 390902 -69,2 3213830 722,2
KAMERUN 9147 236871 2489,6 73503 -69,0 374885 410,0 369095 -1,5
KANADA 14925 300109 1910,8 153862 -48,7 417580 171,4 237362 -43,2
KENYA 565932 463778 -18,1 172205 -62,9 239474 39,1
LÜBNAN 419815 2612878 522,4 2858855 9,4 2229986 -22,0 1119330 -49,8
MACARİSTAN 445964 305729 -31,4 261049 -14,6 397452 52,3 246553 -38,0
MAKEDONYA 218318 70 -100,0 167979 239870 264802 57,6
MALEZYA 20027 79349 296,2 58334 -26,5 463135 693,9
MISIR 1327456 9672543 628,7 10065712 4,1 7857358 -21,9 6326478 -19,5
NİJERYA 532726 269906 -49,3 330740 22,5 477753 44,4 276217 -42,2
ÖZBEKİSTAN 689925 1371175 98,7 649222 -52,7 406944 -37,3
PAKİSTAN 4355431 6352061 45,8 4552062 -28,3 3625283 -20,4 3625593 0,0
POLONYA 140798 530264 276,6 3696282 597,1 3520680 -4,8 3750816 6,5
PORTEKİZ 138586 2132343 1438,6 2035567 -4,5 3746553 84,1 3023336 -19,3
S.ARABİSTAN 994750 8978803 802,6 7035454 -21,6 5174119 -26,5 2836162 -45,2
SİNGAPUR 557060 618144 11,0 157104 -74,6 292560 86,2
SURİYE 666785 5079902 661,9 7130691 40,4 4251296 -40,4 4279699 0,7
ŞİLİ 45488 162285 256,8 844221 420,2 879141 4,1
TAYVAN 37289 897710 2307,4 1237881 37,9 515052 -58,4 607042 17,9
TÜRKMENİS 241866 701233 189,9 728070 3,8 328363 -54,9
UGANDA 306890 208596 -32,0 61720 -70,4 373333 504,9
UMMAN 214736 865171 302,9 367318 -57,5 450275 22,6 506174 12,4
ÜRDÜN 1252340 3764333 200,6 2205407 -41,4 2429070 10,1 1215525 -50,0
VENEZÜELLA 158768 203649 28,3 366211 79,8
YUNANİSTAN 349986 5851958 1572,1 8658286 48,0 9231794 6,6 8139315 -11,8
ZİMBABWE 33635 309154 819,1 842254 172,4 562818 -33,2
İTALYA 6831646 28726497 320,5 29347796 2,2 37699843 28,5 44061541 16,9
KESİNL.ÜLKE 538966 -100,0 2149876 2676887 24,5
KKTC 1046630 1291523 23,4 1695924 31,3 2084155 22,9 1417747 -32,0
DİĞER 6131526 23718066 -73881 12722457 -2737 7337243 -241924 5171159 -3336
TOPLAM: 47113671 212094807 350,2 216410051 2,0 231774372 7,1 236303363 2,0
Kaynak: DİE

Lastik Türkiye’nin önemli ihraç ürünleri arasında yeralmaktadır. Ülkeler itibariyle

bakıldığında 10 yıl önce;

18
 ilk 10 içinde Cezayir, Pakistan, Mısır ve Ürdün’ün de yer aldığı görülmekte iken 1999
yılında bu ülkelerden yalnızca Mısır (8. sırada) yer alırken kalan 9 ülke içinde İsviçre hariç
tamamının Avrupa Biriği ülkesi olması dikkat çekmektedir.

Yine geçmiş dönemde ilk 10 ülkeye yapılan ihracat toplamı 31 milyon $’ı ancak
bulurken günümüzde bu rakam 174 milyon $’a tırmanmıştır.

ŞEKİL: 7
ÖNEMLİ PAZARLAR İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN LASTİK İHRACATI (ABD$)

90000000
80000000

70000000
60000000
50000000

40000000
30000000
20000000

10000000

0
N
YA

ER
IR
YA

E
YA
FR E

Ç
A
SA

TA

İY
R

İK

VE
IS
AL

AN

İĞ
AN

Ç
TE

R
LÇ

M
İS
PA

İS

Vİ

SU

D
İT

İL
M

AN
BE

İS
İS
G
AL

N
İN

YU

1990 1995 1997 1998 1999

İhracatta ilk 6 sırayı alan ülkelerin ise Avrupa’nın önemli otomotiv ve lastik üreticisi
ülkeleri olmasının üzerinde durmak gereklidir.

Son 10 yıllık dönemde hemen her yıl ilk sırayı alan Almanya 1999 yılında yerini ikinci
sıradaki İtalya’ya kaptırmıştır.

19
 Halen alt sıralarda bulunmasına rağmen özellikle 1990’lı yılların ortalarından itibaren
ihracatımızda önemli bir ülke haline gelmeye başlayan Japonya’ya yapılan ihracatın 1999
yılında bir önceki yıla göre %722 artarak 3,3 milyon $ seviyelerine tırmanması çarpıcı bir
gelişmedir.

ŞEKİL:8
ÖNEMLİ PAZARLAR İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN LASTİK İHRACATINDA
DEĞİŞİM (1999-1998 Yılları Bir Önceki Yıla Göre %)

140

120

100

80

60

40

20

0
: A N
-20 LAM ER LY
A E
NS
A KA A
TA
IR Ç E
İY
E
Ğ NY ER Çİ NY IS VE ÇR R
P Dİ İT
A A
İL
T A L PA İ S M İS Vİ
SU
TO AL
M
G FR BE İS AN İS
-40 İN N
YU
-60

1998 1999

Radyal binek oto lastikleri Türkiye’nin en çok ihraç ettiği lastik türü olup toplam
içinde son 3 yıldır almış olduğu ortalama payı %38 dolayındadır. Radyal binek lastikleri
içinde ise %80-85’lik çok büyük bir bölüm çelik kuşaklı radyallere ait olup son yıllarda
ağırlığı giderek artmaktadır.

Kamyon ve otobüs lastikleri toplam ihracatımızın içindeki yaklaşık 1/3 payı ile lastik
ihracatımızın en büyük ikinci kalemini oluştururken son 3 yılda toplam içinde aldığı pay da
her yıl düzenli olarak yaklaşık %2 artış göstermektedir. Ağir vasıta lastik ihracatındaki artış
özellikle 1998 sonrası yurtiçi ağır vasıta üretimindeki büyük gerilemeye bağlı olarak lastik

20
sektöründe oluşan arz fazlasına bağlı olarak açıklanmaktadır. Bu trendin sürdüğü
düşünüldüğünde kuşkusuz binek oto lastiklerinin önüne geçebilecektir. Bu kategoride de
radyal lastiklerin konvansiyonel lastiklere üstünlüğü hemen dikkat çekmektedir. Nitekim
lastikte eski teknoloji olarak adlandırılan tekstil kuşaklı ve konvansiyonel lastiklerin hem
üretimi, hem de ihracatı gittikçe azalmaktadır.

Minibüs, kamyonet ve hafif kamyon türü araç lastikleri en çok ihracat yapılan 3. Tür
lastik grubudur. Bu grubun toplam içindeki payı yaklaşık olarak %15 dolaylarındadır.

Traktör ön ve arka lastiklerinin toplam içinde yaklaşık 20-25 milyon $ değer ile sahip
olduğu pay halen önemli bir yer tumakta ise de son 3 yıl baz alındığında bu grupta bulunan
lastik ihracatı değer olarak bir yandan 27 milyon $’dan 22 milyon $’a gerilemiş, buna bağlı
olarak toplam ihracat içindeki payı da %12,5’den %9,4 düzeyine düşmüştür.

ŞEKİL:9 TÜRLERİNE GÖRE TÜRKİYE’NİN LASTİK İHRACATI

77108
72039
67895

67785
66669

1999
54677

1998
1997
30193
28001
22486

20223
17204
17084
16184
16095

15892

12098
11633

8593
7734

7405
7128
7088

6280
5984

5217

5147

5061

2420
1788
1376
KO

TR

TR

İŞ
Bİ

Bİ

KO

D
AD

AD

İĞ
N

M
AK

AK
N

N
EK

EK

ER
AK
YA

YA
VA

VA

TÖ

TÖ
,T

,Ç

İN
L

L
N

N
EK

EL

R
.M

.K
M

KA

AL
Ö

AR
İN

AM
ST

İK

İN

AR
M

N
İB

İB

KA
K.

YO
İ

YO
L

I
Ü

Ü
K.

S,

N
S,

N
AD

,O
R

,O
KA

KA
AD

TO
YA

TO
M

M
YA

BÜ
L

YO

BÜ
YO
L

S
N

S
N
ET

ET
H

H
.K

.K
AM

AM
YO

YO
N

1999 yılı verilerine göre türlerine göre en fazla ihracat yapılan ülkeler paylarına göre aşağıda
sıralanmaktadır. Sıralamada mümkün olduğunca çok değişik ülkeye yer verilmeye çalışılmış
ancak ihracatta çok ön plana çıkmış ülkeler koyu yazılmışlardır.

21
TEKSTİL KUŞAKLI İtalya,İspanya, Almanya, İngiltere, Fransa, Mısır,
RADYAL BİNEK OTO Belçika, Suriye, İsviçre, Lübnan
ÇELİK KUŞAKLI İtalya, Almanya, Fransa,İngiltere, İspanya, İsveç,
RADYAL BİNEK OTO Mısır, İsviçre, Danimarka, Portekiz
MİNİBÜS, KAMYONET VE Almanya, İtalya, İngiltere, Yunanistan,
HAFİF KAMYON RADYAL Fransa,İspanya,Polonya, Portekiz, İsveç, Pakistan, İsviçre,
Avusturya, Danimarka
MİNİBÜS, KAMYONET VE Mısır, Japonya, Suriye, Pakistan,İspanya, Ürdün,Polonya,
HAFİF KAMYON S. Arabistan, Portekiz
KONVANSİYONEL
KAMYON VE OTOBÜS RADYAL İtalya, Almanya, İngiltere, İspanya, Yunanistan, Belçika,
S.Arabistan, İsviçre, Letonya, Fas, Arjantin
KAMYON VE OTOBÜS Belçika, Japonya, İngiltere,Suriye, Ürdün KKTC, İsrail,
KONVANSİYONEL
TRAKTÖR ÖN DIŞ LASTİK İtalya, Cezayir, Almanya, İngiltere, İspanya, B.A.E,
Yunan, Pakistan
TRAKTÖR ARKA DIŞ LASTİK Almanya, Pakistan,İtalya, İngiltere, Cezayir
Yunanistan, Suriye, Fransa, İspanya, BAE, Mısır, İsveç
İŞ MAKİNALARI İngiltere, Belçika, İtalya, Cezayir, İspanya, Almanya,
Pakistan, İrlanda, Yunanistan, Avustralya

2.4.3. İthalat

Ülkeler itibariyle ithalat incelendiğinde ise ilk sırayı 1999 yılında yapılan toplam
ithalatın %22’sinin tek başına gerçekleştirildiği Fransa almakta, bu ülkeyi Almanya, Japonya,
İtalya ve İspanya her biri 10 milyon $’ın üzerinde miktarlar ile izlemektedirler. Lastik
ithalatında ilk 10 ülke arasında aynı ihracatta olduğu gibi özellikle Gümrük Birliği
sonrasında AB ülkelerinin egemenliği kendisini göstermekte iken Japonya, G. Kore de
önemli yer tutmaktadırlar. Ancak Japonya’dan yapılan ithalatın yıllar itibariyle büyük
farklılıklar göstermekte olduğu izlenmektedir. Nitekim, bir önceki yıl toplam ithalattaki payı
¼ olan bu ülkeden yapılan ithalat geçtiğimiz yıl %50’ye yakın düşüş göstererek 33 milyon
$’dan 17 milyon $’a gerilemiştir.

1999 yılındaki diğer gelişmeler arasında Çin ithalatta gösterdiği %185lik büyük sıçrama
ile 8. sıraya yükselmiş, Slovakya da %120’ye yakın bir artışla ilk 10’da kendisine yer
edinmiştir. 1999 yılında %5766 ile Brezilya’dan yapılan ithalat tam anlamı ile patlama
yaparak ilk 10 ülke arasına girme yolunda atılım kaydetmiştir. Finlandiya, Rusya %300,
Hindistan %150, Romanya ve Filipinler ise %130’ların üzerinde ithalat artışı ile 1999 yılında
dikkat çeken ülkeler olmuşlardır.
TABLO: 7 ÜLKELER İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN DIŞ LASTİK İTHALATI
1997 1998 98/97 % 1999 99/98 %
FRANSA 23.322.433 23.405.102 0,4 30.722.052 31,3
ALMANYA 22.369.834 21.957.431 -1,8 18.335.717 -16,5
JAPONYA 23.307.396 33.122.818 42,1 17.431.780 -47,4
İTALYA 12.501.779 14.172.902 13,4 13.636.424 -3,8
İSPANYA 6.877.990 9.363.107 36,1 10.676.812 14,0
İNGİLTERE 7.964.316 7.082.287 -11,1 9.313.379 31,5
GÜNEY KORE 2.298.145 3.629.750 57,9 7.460.916 105,5

22
 ÇİN 1.822.696 1.605.578 -11,9 4.578.186 185,1
BELÇİKA 6.107.581 4.926.490 -19,3 3.710.004 -24,7
SLOVAKYA 1.153.859 1.582.228 37,1 3.471.915 119,4
İSRAİL 1.204.087 1.595.069 32,5 1.551.560 -2,7
İSVİÇRE 107.980 660.290 511,5 1.529.724 131,7
BREZİLYA 148.533 23.609 -84,1 1.385.096 5766,8
A.B.D. 2.655.038 2.859.559 7,7 1.263.496 -55,8
HOLLANDA 750.903 1.866.179 148,5 1.059.554 -43,2
İRAN 1.042.436
TAYVAN 1.198.638 1.211.135 1,0 888.904 -26,6
SLOVENYA 8.625 842.034 9662,7 713.563 -15,3
ENDONEZYA 219.630 556.006 153,2 704.159 26,6
FİLİPİNLER 290.195 684.073 135,7
TAYLAND 372.915 646.806 73,4 557.909 -13,7
FAS 898.541 557.723 -37,9
ÇEK CUM. 582.110 991.299 70,3 529.441 -46,6
ROMANYA 37.793 198.381 424,9 477.316 140,6
VİETNAM 230.977 426.133 84,5 464.447 9,0
AVUSTURYA 530.730 674.465 27,1 456.482 -32,3
POLONYA 20.363 241.872 1087,8 401.518 66,0
SRİ LANKA 272.545 177.645 -34,8 331.924 86,8
FİNLANDİYA 265.038 78.398 -70,4 317.173 304,6
RUSYA FED. 95.478 62.569 -34,5 284.088 354,0
HİNDİSTAN 156.640 315.999 101,7 265.065 -16,1
MISIR 155.862 90.769 -41,8 238.311 162,5
SIRBİSTAN 80.815 155.841 92,8 184.036 18,1
KANADA 200.379 382.459 90,9 139.007 -63,7
G.AFRİKA 52.766 251.743 377,1 96.311 -61,7
DİĞER 774.202 774.694 0,1 537.216 -30,7
TOPLAM: 117.848.076 137.119.383 16,4 135.997.717 -0,8
Kaynak: DİE

ŞEKİL:10ÜLKELER İTİBARİYLE TÜRKİYE'NİN LASTİK İTHALATI (BİN $)

23
 ER
Ğ
LÇ VA İSR Dİ
L
SA YA YA YA YA RE RE İN İKA KYA Aİ
BE LO
S

1999
Ç

1998
AN TE KO

1997
.
G
İL
İ S NG
İ
P
L
AN AN ON TA
İ
FR LM JAP
A

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000

Türkiye’nin ihracatında olduğu gibi ithalatında da çelik kuşaklı radyal lastikler

toplamda sahip oldukları (binek oto %45, kamyon-otobüs %25) %70 civarında pay ile ilk
sırayı almaktadırlar. Bu arada binek oto lastiklerinin payı son derece hızlı bir şekilde artarken
kamyon otobüs lastikleri payının azalmakta olduğu dikkat çekmektedir. Aynı şekilde iş
makinaları lastikleri ithalatında azalma belirgindir.

İhracattaki yapı ile benzer olarak teknolojik gelişmelere paralel bir şekilde tekstil
kuşaklı radyal lastik kullanımı ve ithalatı azalmakta iken, ağır vasıtalarda eski teknoloji
konvansiyonel lastik ithalatının artması çelişki olarak gözükmesine karşın, konvansiyonel
lastiklerin yapısı itibarı ile daha çok yük taşıma imkanı vermesi ve aşırı yüklere dayanıklı
olması sorunun cevabını vermektedir.

Lastik ithalatında göze çarpan bir diğer nokta ise, ileride sorunlarda da değinileceği
gibi “diğer” başlığı altındaki sınıflandırmaya dahil edilen lastiklerin miktar ve oran olarak
artış göstermesidir.

TABLO:8 TÜRLERİNE GÖRE TÜRKİYE’NİN LASTİK İTHALATI (BİN $-%TOPLAM)

% 1999 % 1998 % 1997

TEKSTİL K.RADYAL B.OTO 0,3 414 0,2 300 1,5 1763
ÇELİK K. RADYAL B. OTO 45,7 62198 38,3 52525 39,1 46062
MİNİBÜS, KAMYONET,H. KAMYON 5,6 7633 5,6 7746 5,0 5890
RADYAL
KAMYON-OTOBÜS RADYAL 25,2 34299 31,0 42532 28,6 33747

24
KAMYON-OTOBÜS KONVAN. 2,2 3027 1,2 1680 1,7 1995
TRAKTÖR ÖN VE ARKA 1,3 1730 1,1 1567 1,0 1149
İŞ MAKİNALARI 7,8 10623 14,2 19484 13,3 15680
DİĞER OTOMOBİLLER 4,5 6125 1,4 1957 0,4 526
DİĞ. OTOBÜS KAMYONLAR 2,5 3402 2,1 2842 1,3 1583
SİVİL HAVA TAŞITLARI 1,2 1651 0,2 279 0,3 335
DİĞER BİSİKLETLER 1,3 1750 2,0 2686 2,2 2627
DİĞER 2,3 3146 2,6 3521 5,5 6491

ŞEKİL:11 TÜRLERİNE GÖRE TÜRKİYE’NİN LASTİK İTHALATI (BİN $)

70000

60000

50000

40000

30000

20000

10000

0
ER
I

R
KA

L
TO

T
TO

N
.

AR
ET

AD

Bİ

ŞI

LE
YO
KO

İĞ
AR
O
O

TA
N

AL
R

ET
AM

D
M
YO
L
L

-
S

İN
YA
YA

TO

KL
BÜ

BÜ

K
AM

AV
AK
AD
AD

Sİ
.O

S
TO

R
TO

H
M
K

BÜ

Bİ
TÖ
R
R

İĞ

L
-O
S,

-O

İŞ

İĞ
Vİ
İK

TO
.

D
AK
KS

Sİ

D
EL

İB

YO

YO

.O
TR
TE

İN
Ç

1997 1998 1999

M

İĞ
M
M

KA

KA

TÜRKİYENİN LASTİK İTHALATINDA ÖNDE GELEN ÜLKELER

TEKSTİL KUŞAKLI RADYAL BİNEK Japonya, Almanya
OTO
ÇELİK KUŞAKLI RADYAL BİNEK Fransa, Almanya, İspanya, İtalya, İngiltere,
OTO Japonya, G.Kore, Brezilya, Slovakya,İsviçre, ABD,
Hollanda, Belçika

25
MİNİBÜS, KAMYONET VE HAFİF Japonya, Fransa, Çin,Slovakya, G.Kore
KAMYON RADYAL
KAMYON VE OTOBÜS RADYAL Fransa, Almanya, İspanya, İtalya, İngiltere,
Japonya, G.Kore
KAMYON VE OTOBÜS İran, Çin, Fransa
KONVANSİYONEL
TRAKTÖR ÖN VE ARKA İsrail, İngiltere, Almanya
İŞ MAKİNALARI Japonya, Fransa, İsrail, Belçika İspanya
DİĞER OTOMOBİLLERDE Fransa, G. Kore, İtalya
KULLANILAN
DİĞER OTOBÜS KAMYONLARDA Almanya, Slovakya
KULLANILAN
SİVİL HAVA TAŞITLARINDA Belçika, Fransa, İngiltere
KULLANILAN
DİĞER BİSİKLETLERDE Çin, Vietnam, Tayland,
KULLANILAN

2000 yılında elde edilebilen verilere göre döviz kurlarının kısmen sabit tutulması
nedeni ile ithalatın cazip hale gelmesi dolayısı ile ithalatın büyük artış gösterdiği ve Pazar
payının %20’ye yaklaştığı ifade edilmektedir. İthalatta aslan payını (binek otoda) toplam
ithalatın yaklaşık yarısını tek başına karşılayan Michelin ürünleri almakta iken kalan bölüm
106 değişik marka ile büyük bir çeşitlilik göstermektedir.

Başta Çin, Güney Kore olmak üzere Uzak Doğulu üreticilerin çok sayıda markası
pazarda hızla yer almaktadır.

2.5. Ticari Dağıtım Kanalları

Lastik üretici olarak az ancak yeterli sayıda yerli üreticinin, ithalatçı olarak ise özellikle
içinde bulunduğumuz yılda oldukça artan sayıda firmanın yoğun rekabetinin yaşandığı, kar
marjı pek yüksek olmayan sektörlerden biridir. Piyasada gözlemlenen yoğun rekabet tüm
konularda olduğu gibi firmaları ürünlerinin dağıtımında da maliyetlerini asgariye indirmek
zorunda bırakmış, bunun sonucunda da dağıtım sisteminde aracı unsurlar nerdeyse ortadan
kaldırılmıştır. Gerek yurtiçi üretimde, gerekse yurtdışından yapılan ithalatın nihai tüketicilere
ulaştırılmasında genellikle izlenen yöntem doğrudan üretici veya ithalatçı firma tarafından
perakendecilere dağıtım yapılarak nihai tüketicilere ulaşılmaktadır.

Toptancıların ortadan kaldırıdığı bu sistemde yenileme pazarı olarak da tarif

edilebilecek nihai tüketicilere hizmet veren perakendiciler olarak bayiler, oto servisleri ve
büyük alışveriş merkezlerini saymak mümkündür. Özellikle son yıllarda büyük alışveriş
merkezlerinin perakende sistemindeki ağılığının giderek artmasına karşın bu merkezlerin
servis hizmeti verememesi gibi nedenlerle kısa bir dönem daha artması planlanan paylarının
yakın gelecekte zincirin diğer halkalarına doğru kayacağı düşünülmektedir.

Yalnızca perakendeci aracılığı ile doğrudan tüketiciye ulaşma sisteminin istisnası

olarak Good Year ve Fulda lastiklerinde izlenen lastiklerin bir ihtisas dağıtım şirketi olarak
nitelendirilebilecek şirket aracılığı ile dağıtılması gösterilebilir.

Yenileme pazarı dışında, otomotiv ana sanayine de önemli ölçüde mal verilmektedir.
Önceden otomotiv firmalarının ihtiyacı sadece üretici firmalar tarafından karşılanmakta iken

26
son zamanlarda bazı ithalatçıların da (Michelin lastikleri) bu konuda yer almaya başladıkları
belirtilmektedir.

ŞEKİL: 12 TİCARİ DAĞITIM KANALLARI

İthalatçı Firmalar Yerli Üreticiler

Otomotiv Ana Sanayii

İhtisas Dağıtım Şirketleri

Perakende Mağazalar
Büyük Alışveriş Bayiler Oto Servisleri
Merkezleri

Tüketiciler

2.6; Lastik Dış Ticaretinde Uygulanan Kalite ve Standart Kontrolü

İhracatta herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. İthalatta ise 6.12.1999 tarih ve 23898
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Araç Dış Lastiklerinin İthalatında Uygulanacak Esaslara
İlişkin 99/24 Sayılı Tebliğ Madde 2’de belirtildiği üzere gümrük beyannamesinin tescil
tarihinde üretim tarihi 26 haftadan eski (dış lastiklerin üzerindeki üretim haftasını belirtir seri
plakasında yer alan üretim haftası) lastiklerin ithalatı yasaktır.

Yine aynı tebliğ 1 Maddesinde araç dış lastikleri üzerinde üretildiği ülke adı, ticari
marka, ebadı, konstrüksiyon tipi, yük indeksi (Z sınıfı lastikler hariç) hız sınıfı ve üretim
haftasını belirtir seri plakasının bulunması zorunlu olup, bu bilgiler lastik kalıbında ve
vulkanizasyon sırasında lastiğin en az bir yanak yüzeyinde yer almış olmalıdır.

27
 Ancak tebliğin 6 maddesi ile 1 ve 2. Maddede belirtilen şartlara istisna getirilerek
Avrupa Ekonomik Komisyonu mevzuatı kapsamında Tip Onayı (E işareti) ve Avrupa
Topluluğu mevzuatına göre belgelendirilecek Tip Onayı (e işareti) düzenlenmiş araç dış
lastiklerinin ithalatında Sanayi Ticaret Bakanlığından alınacak uygunluk belgesi ile bu
koşulların aranmayacağı hükme bağlanmıştır.

2.7. Lastik Sektörünün Sorunları

Sektörün sorunlarının temelinde haksız rekabet yatmakta olup, rekabeti bozan unsurlar
olarak garanti belgesi uygulamaları, aşırı ve kontrolsüz ithalat, işgücü maliyetleri
sayılmaktadır. Bu temel sorun dışında tüketici bilincinin yeterince yerleşmemiş olmasından
kaynaklanan bir yurtiçi Pazar darlığı sözkonusudur. Bu sorunları biraz daha açacak olursak;

i) Garanti Belgesi Uygulamaları

Araç lastiği ithalatçıları, 2.9.1995 tarihli ve 22392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
TRKGM-95/105-106 sayılı “Garanti Belgesi ile Satılmak Zorunda Olan Sanayi Mallarının ve
Bu Malların Arızalarının Tamiri İçin Gereken Azami Süreler Hakkında Tebliğ” hükümlerine
uymak zorundadır. Buna karşılık pek çok lastik ithalatçısı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan
veya İl Müdürlüklerinden beyana dayanarak aldıkları garanti belgelerini sadece gümrük
işlemleri için kullanmaktadırlar. Bu belgeler tüketicilere verilmek için alınmadığı gibi,
genellikle satıcılara da ulaştırılmamaktadır.

Lastik gibi can ve mal emniyeti için son derece önemli bir konuda üretici, distribütör
ve ithalatçıların çok titiz davranması ve yasaların da bu yönde zorlayıcı olması
gerekmektedir. Lastik ithalatı yapan pek çok firmanın lastik konusunda yeterli teknik bilgiye
sahip olup olmadıkları ve buna bağlı olarak da verdikleri garantinin güvenilirliği
tartışılmalıdır.

Bir diğer önemli husus da ithal edilen lastiğin Türkiye’deki yol ve iklim şartlarında
çalışmaya uygun olmasıdır. İthalatçıların büyük bir bölümü ithal ettikleri lastikleri
üreticilerden değil, uluslararası “spot” piyasalardan temin etmektedirler. Dolayısıyla, belirli
ülke şartlarına göre üretilmiş lastikler, ülkemiz şartlarına uygun olmamasına rağmen, kolayca
ithal edilerek satılabilmektedir.

Bu durum, kullanıcıların/tüketicilerin bu ürünlerden elde edeceği ekonomik değeri

azalttığı gibi garanti sistemlerinin de iyi çalışmaması nedeniyle mağduriyetlerine sebep
olmaktadır.

ii)Haksız Rekabet ve Müşteri Mağduriyeti

Türkiye’de üretim yapan kuruluşlar ilk kez ithal edecekleri desenleri uzun süren
testlerden geçirmekte ve Türkiye şartlarına uyumundan emin olduktan sonra lastikleri ithal
ederek kullanıma sunmaktadır. Oysa bazı ithalatçılar, herhangi bir kalite kriterini dikkate
almaksızın lastik ithal edip piyasaya sürmektedir.

Bu arada, Türkiye’de yerleşik bazı markalar da uluslararası spot piyasalardan diğer

firmalar tarafından ithal edilerek, garanti hizmetleri için, bu yerleşik markaları uzun yıllardır
Türkiye’ye tanıtmış olan lastik sektörünün önde gelen firmaları adres olarak gösterilmektedir.
Arıza ortaya çıktığında yukarıda sözü edilen yerleşik markaların ilk üreticisi veya

28
ithalatçısına ait bayi teşkilatına başvurulmasının önerildiği görülmektedir. Türkiye şartlarında
denenmemiş olan bu tür lastiklerde oluşabilecek herhangi bir performans problemi ise
kullanıcıyı mağdur etmenin yanında doğrudan Türkiye’deki yerleşik firmaların imajını da
zedelemektedir. Çünkü, tüketici gözünde yerleşik markaların arkasında bulunan Türkiye’nin
lastik sektörünün önde gelen sözkonusu firmaları ithal edilen markaya ait tüm lastiklerden
sorumlu görülmektedir.

Çeşitli markaları uluslararası “spot” piyasalardan ithal eden bazı firmalar

♦ Yetkili satıcı,tüketici ve otomotiv firma ve servislerinin eğitimleri

♦ Garanti Belgesi ve Kullanım Kılavuzu baskıları
♦ Müşteri hizmeti ve garanti faaliyeti için personel istihdamı
♦ Satış sonrası hizmetlerde çalışanların ücretleri, harcırahları, benzin, yol
giderleri, sigorta ve vergileri
♦ Garanti kapsamında ürün değerlendirme hizmeti
♦ Hatalı ürünleri geri alınması

gibi tüketicilere sunulması gerekli bir takım hizmetlerden kaçınarakasgari %10-15 daha fazla
kâr marjı elde edebilmektedirler.

Türkiye’de yerleşik firmalar ithal etmedikleri lastiklerden sorumlu olamazlar. Ancak

yerleşik markanın yurtdışındaki üreticisinden çeşitli yollarda ithal edilip, spot piyasalardan
temin edilen ithal lastikler marka imajından dolayı tercih edilebilmekte bu ise sorunla
karşılaşıldığında tüketicinin mağduriyetine neden olabilmektedir. Maalesef, lastiklerde beyaz
eşya ya da otomobildeki gibi her ürüne özel seri numarası bulunmadığı için hangi lastiğin kim
tarafından ve ne şartlarda ithal edildiğini anlamak mümkün değildir.

Kısacası, üçüncü şahısların, bu firmalarca yıllardan beri emek sarfederek oluşturulan

kaliteli ürün ve kaliteli müşteri hizmeti imajını kullanarak, hiçbir maliyete katlanmadan
sadece kâr için ithal edilen yerleşik markalara ait lastikleri ithal edip satmaları, açıkça haksız
rekabet olarak değerlendirilebilecek bir durumdur.

iii) İşgücü Maliyetleri

Türkiye’de lastik sektörü işgücü maliyeti ülke içinde başka hiçbir sektörde olmadığı
kadar yüksektir. Türkiye’nin rakipleri konumundaki Latin Amerika’da ücretler Türkiye’nin
yarısı kadar olup uluslar arası rekabette engelleyici bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır.

iv) Yurtiçi Pazarın Yetersizliği

Türkiye’de kişi başına düşen gelir ve otomobil sayısının gelişmiş ülkelerin çok
gerisinde kalmasının getirdiği Pazar darlığı dışında lastik tüketicisinin bilinçsiz oluşu da son
derece büyük sorunlara neden olabilmektedir. Lastik çok sık olarak belirtildiği can ve mal
emniyeti için birinci derece önemli bir üründür. Bir lastiğin güvenli olarak performansını
sürdürebilmesi için diş derinliği çok ehemmiyet arz etmekte olup genel olarak 3,7 milimin
altında diş derinliğine ulaştığında değiştirilmesi gereklidir. Dünyanın tüm gelişmiş
ülkelerinde diş derinlikleri kontrol edilmekte ve 1,7 milimin altındaki araçlar trafikten men
edilmektedir.

29
 Oysa ülkemizde bu kontrolün yapılmaması trilyonlarca liralık milli servetin ve
binlerce canın yokolmasına neden olmaktadır.

2.8. Çözüm Önerileri Nelerdir

Netice olarak, haksız rekabete neden olan durumların giderilebilmesi ve müşteri

mağduriyetinin önlenmesi için, lastik üreticisinin ve ithalatçısının birlikte sorumluluk alması
halinde ithalata izin verilmesinin doğru olacağını düşünmekteyiz. Böylece ithalatçı firmanın
sorumluluktan kaçması halinde bile tüketici, karşısında her zaman sorumluluk alan üretici bir
firma bulabilecek ve hakkını arayabilecektir. Ayrıca bu durum, globalleşen dünya
ekonomisinin işleyişine uygun düşeceği gibi, rekabetin sağlıklı gelişmesini, esas rekabetin
lastik markaları arasında oluşmasını ve daha adil gerçekleşmesini sağlayacaktır.

Bu çerçevede aşağıdaki konuların dikkate alınması şarttır.

a) Satılan lastiğin garantisi mutlaka üretici ve ithalatçı firmalar tarafından müteselsil

olarak verilmelidir.

b) Her lastik ithalatçısının müşteri şikayetlerini yorumlayacak kadroya sahip olması ve

bu kadronun hem sayıca, hem de teknik olarak yeterli olmaları gerekmektedir.

c) İthal edilecek lastiklerin Türkiye şartlarına uygunluğunun ithalatçı firma tarafından

garanti edilmesi ve buna bağlı olarak ithal edilecek lastiklerin cins, ebat ve desen listelerinin
ilgili Gümrük Müdürlüğü’ne ayrıntılı biçimde verilmesi sağlanmalıdır.

d) Sistemin iyi çalışmamasının sonucu olarak özellikle 1999 yılı ithalat rakamları
içinde evsafı bilinmeyen ve “diğer” olarak geçen çok fazla sayıda lastik görünmektedir. Bu
durum lastik gruplarının pek bilinmediği ve pek çok lastiğin farklı gruplar adı altında ithal
edildiğini göstermektedir. Durumun düzeltilmesi ise ancak ihtisas gümrüklerinin devreye
girmesiyle mümkün olacaktır.

e) E markalaması konusu, gümrük memurlarının ihtisas sahibi olmamasından

faydalanarak ithalatçılar tarafından kolaylıkla suistimal edilebilmektedir. Bir lastiğin Avrupa
Ekonomik Komisyonu Regülasyonlarına uygunluğu, ancak lastiğin üzerindeki E işaretinin
içinde ilgili ülke kodu ve yanında o lastiğe ait onay numarasının bulunması ile mümkündür.
Gümrük memurlarının hata yapmasını engellemek için sadece E işaretinin kontrolü yeterli
olmayıp lastik ithalatında Tip Onayı Belgesi’nin de istenmesinin kesinlikle gerekli olduğu
görüşündeyiz.

Haksız rekabeti önleyecek bu tedbirlerin yanında araç muayenesi gibi periyodik diş
derinliği kontrolünün yapılması trafik terörüne olduğu kadar pazarın gelişimine de katkı
sağlayacaktır.

30
III. BÖLÜM, DİĞER

3.1; Dünyada Lastikle İlgili Önemli Fuarlar Hangileridii?

20-23 Haziran 2000 Reifen International Essen,Almanya

24-26 Ağustos 2000
6-10 Eylül 2000
31 Ekim-3 Kasım 2000
28 Kasım-1 Aralık 2000
14-16 Mart 2001
Mart 2001
World of Tires 2000 Kuala Lumpur, Malezya
Automechanika Frankfurt, Almanya
International Tire Expo/SEMA Las Vegas, USA
Tyrexpo 2000 Shanghai, Çin
Tyrexpo Europe 01 Londra, İngiltere
Tires and Rubber 2001 Moskova, Rusya

19-21 Nisan 2001 ITRA Expo 2001 Nashville, ABD

29 Nisan-2 Mayıs 2001 Auto. Trade Show/Intertyre 2001 Birmingham,İngiltere
23-27 Mayıs 2001 AutoPromotec 2001 Bologna, Italy
11-13 Eylül 2001 Tyrexpo Asia 2001 Singapur
3.2;. Sektör İle İlgili Bazi Kuruluşlar4

Brisa Bridgestone Sabancı Lastik San ve Tic AŞ

Sabancı Center
Levent - 80745 İstanbul
Tel : 212-278 00 21
Faks : 212-281 16 81

Good Year Lastikleri TAŞ

Büyükdere Cad. Maslak Meydanı 41
Levent 80670 Kağıthane
Tel : 212-285 21 68
Faks : 212-285 21 75

Türk Pirelli Lastikleri AŞ

Büyükdere Cad. No:117
80300 Gayrettepe – Şişli

4
TOBB kayıtlarna göre düzenlenmiştir.

31
Tel : 212-217 59 00
Faks : 212-217 58 09

Petlas Lastik Sanayi ve Ticaret AŞ

Gölhisar Mevkii 40200
Kırşehir
Tel : 386-252 65 50
Faks : 386-252 65 70

Otomotiv Lastikleri Tevzii AŞ

Büyükdere Cad. 145/6
Tofaş Han 80300 Zincirlikuyu
Tel :212-275 40 40
Faks :212-213 00 19
Birlik Lastik Sanayi ve Ticaret AŞ
Organize Sanayi Bölgesi No:12
Bilecik
Tel :228-212 48 42
Faks :228-212 48 45

Anlaş Anadolu Lastik San. ve Tic. AŞ

Çele Mevkii Kaynaşlı
Düzce-Bolu
Tel :265 06 80
Faks :265 99 27
(Bisiklet, motorsiklet dış lastiği)

Armaç Dolgu Lastik Teker San ve Tic. AŞ

Keresteciler Sitesi Çaycılar Sok No:$
Rami - İstanbul
Tel :212-576 20 54
Faks :212-576 53 59

Polat Kauçuk Sanayi ve Ticaret AŞ

2. Organize Sanayi Bölgesi
Evrenköy Cad. No:2 Konya
Tel :332-239 00 99
Faks :332-239 01 05

Rami Kasap
19 Mayıs Sanayi Sitesi
İstasyon Cad. No: 69
Kutlukent-Samsun
Tel :362-266 96 68
(Lastik Kaplama)

Kaynakça

European Rubber Journal,

DİE,

32
Otohaber 10 Şubat 2000
Dünya Gazetesi Muhtelif Sayıları,
Ekonomist, 14 Mayıs 2000
Şirket İnternet Adresleri
TOBB

EKLER;

EK I; LASTİKLERLE İLGİLİ BİLMENİZ GEREKENLER

Lastiklerde Sırt Aşınma Sınırı Nedir? Lastikler Ne Zaman Yenilenmelidir?

Binek lastiklerinin sırt derinlikleri 8-9 mm'dir. Prensip olarak sırt derinlikleri 2mm
kalan lastikler eskimiş kabul edilir.Yani %80'i bitmiş,%20 diş derinliği kalmış lastiklerin artık
değişme zamanı gelmiştir. Dünyada bu limit 1.6mm olarak belirlenmeye
çalışılıyor.Özetlenirse,diş derinlikleri 2mm civarında bulunan lastikler çıkarılmalı yerlerine
yenileri takılmalıdır.Lastiklerin omuzlarındaki TWI Tead Wear Indıcator = Sırt Aşınma
Göstergesi bölümü,dışarıdan bakılınca lastiklerin aşınma hududuna gelip gelmediğini kolayca
gösterir.Çünkü bu bölüm sırtta çıkıntılı olup,örneğin diş derinliği diğer yerlere oranla burada
9mm yerine 7 mm'dir. Lastik 7mm aşındığında sırtın o bölgesi desensiz, düz bir hat şeklinde
ortaya çıkar ve bizleri de aşınma hususunda uyarmış olur.

Lastikler Hangi Mevsimde Degiştirilmelidir?

Araçlara çekiş gücü, ani kalkış, viraja güvenle girebilme ve kısa mesafede durabilme
olanaklarını sağlayan lastikler bu özelliklerini kaybettikleri an mevsimlere bakılmaksızın
değiştirilmelidir. Çünkü kabak lastikli araçlar dört mevsimde de büyük bir tehlike
içindedirler. (Yere yapışma,yeri tutma özellikleri yeni lastikleri yağışlı mevsimlerde - kış ve
bahar mevsimleri -ön plana çıkarttığından sonbahar, lastikleri yenilemede ideal mevsim
olarak kabul edilmektedir.) Ayrıca en az - altı ay boyunca lastikler yağışlar ve soğuk hava
nedeni ile en büyük düşmanları olan ısının olumsuz etkilerinden uzak kalacaklar, hem
arızalanmadan, hem de kolay kolay aşınmadan hizmet edebileceklerdir.

Lastik Havalarının Önemi Nereden Kaynaklanmaktadır?

Birçok sürücünün kontrol etmeyi ihmal ettiği lastik havaları, yaşamla olan bağınızdır.
Araçlar, lastiğin üzerinde değil, içindeki havanın üzerinde giderler. Doğru lastik ve doğru
hava basıncı ile çok daha güvenli yolculuk yapılacağı bir gerçektir.

33
 Her sürücünün kendisine ait bir hava saati olmalı ve stepne dahil lastik havasının
kontrolünü bununla yapmalıdır. Çünkü, benzin istasyonlarındaki ortak kullanılan hava
saatleri, yüzde 90 yanlış ölçüm yapar. Hava saati bir kere bile yere sert düştüğünde,
kalibrasyonları yüzde 30-40 bozulabilmektedir. Bunun için her sürücü, otomobilinden sonra
en büyük yatırımı hava saatine yapmalıdır.

Lastik havalarını kontrol ettiğinizde bu gerçekle karşılaşmayan sürücü yok gibidir.

Çünkü, ne yazık ki büyük bir çoğunlukla lastik havaları gereğinden düşüktür. Yeni alınan
otomobilin lastik havaları, genellikle eksik veya değişiktir. Otomobilinize her gün 4-5 kişi
binmiyor ve bagajda yük taşımıyorsanız, otomobilinizin önden çekiş veya arkadan itişli
olması fark etmeksizin, lastik havaları önler ve arkalarda aynı değerde olmalıdır..

Lastikler her ay ortalama 1lb hava kaybederler. 28 olan lastik havası 4 ay sonra 24 lb’ye
düşer. Mutlaka kendi hava saatiniz ile haftada bir kere lastik havalarını, stepne dahil ölçmeniz
gerekmektedir.

Birçok defa yollarda uzun fren izlerine rastlamışızdır. ABS fren sistemi olmayan
araçlarda görülen bu izler, bize şu gerçeği açıklar: Düşük havalı lastiklarin tabanı, yere daha
fazla bir yayılma ile basmaz. Omuz diye tarif edilen çok dar kısım ile yere basar. Tabanın dış
kenarları olan omuzlar, 2,5-3 cm’lik bir genişlik oluşturabilir. Geniş taban kısmı ise yukarı
doğru bükülür ve yolla teması azalır. Ani ağırlık transferinde yani ani frende, aracın yükü
arkadan öne doğru ön lastiklere biner. Ön lastiklerin yere bastığı alan ne kadar az ise fren
etkinliği de o oranda azalır.

Lastiklere daha fazla hava basıldığında, lastiğin orta kısmının aşağıya itilmesi sağlanır.
Böylece lastiğin yere bastığı alanı genişletmiş oluruz.

Doğru şişirilmiş lastiklerle; daha iyi direksiyon kontrolü sağlanır, daha iyi fren
yapılır viraja daha iyi girilir, daha az yakıt tüketilir, lastikler daha az eskir, devrilme
olasılığı azaltılmış olur. Fakat inik lastikler her türlü tehlikeyi yaratır.

Bir aracın devrilmesi aslında o kadar kolay değildir. Eğer aracınızın lastik havaları
inikse, ani ağırlık transferinde, yani direksiyonu ani çevirdiğimizde ya da herhangi bir viraja
gereğinden fazla hızlı girildiğinde lastikler, yol ile teması kaybeder ve kayma hareketleri
başlar. Kayma hareketleri sırasında aracın tekerlekleri; yol kenarındaki kaldırıma, kaya ya da
toprak birikintisine veya bir yükseltiye çarptığında, aracın momentumu durur ve bu da aracın
takla atmasına neden olur. Genellikle düşük hava ile kullanılan lastiklerin, gerçekleşen ağırlık
transferi durumunda yanakları esner, bükülür ve ilk kayma hareketi çok daha çabuk başlar.
Çok esneyen lastik yanaklarından dolayı yere çok yaklaşan jantlar, yoldaki ilk engebeye
takıldıklarında takla atar. Eğer lastik havaları gerektiği gibi şişirilirse, lastik yanaklarındaki
esneme çok azalır. Böylece ilk kayma hareketinin başlaması gecikir veya azaltılır ve takla
atma olasılığı önlenebilir.

Ayrıca inik lastik, su kanallarının kapanmasına neden olacağı için kar ve yağmur
sularını dışarı atamayacağından, kayma hareketleri çok daha kısa sürede başlayacaktır. 22
hava ile 65 km/s hızda başlayan kayma, 32 hava ile aynı yağmurlu yolda 95 km/s hızda
gerçekleşir.

34
 Lastik havalarının yağmurlu ve karlı havalarda indirilmesi ve çıkarılması konusuna,
birçok sürücü farklı yorumlar getirmektedir. Bu işin tek doğrusu vardır: Yukarıda açıklanan
nedenlerden dolayı, kesinlikle hiçbir hava koşulunda lastik havaları indirilmez.

Lastiklerin Ömrünü Azaltan Belli Başlı Unsurlar Nelerdir?

Fren Ayarı
Araç Kullanım Şartlarına Uygun Lastik Seçimi
Araç Hızı
Lastik Eşlemeleri
Yol ve İklim Şartları
Lastik Performansı ve Ömürleri

Bu bilgilerin ışığında çok pahalı ve o oranda da önemli bir ürün olan lastikten güven
içinde yeterli hizmet almak, ancak aşağıda belirtilen temel kurallara uymakla mümkün
olacaktır.

Araca uygun lastik takmak

* Janta uysa bile farklı ebat kullanmamak

* Aynı aks (dingil) üzerinde farklı yapıda ve desende lastik kullanmamak
* Lastik tiplerini (kar,yol) yerli yerinde kullanmak

Lastiği uygun jantlara takmak

* Lastiği dar veya geniş jantlara takmamak

* Uygun jantların temiz,düz ve pas tutmamış olmasına dikkat etmek

Yeni dış lastiğe kesinlikle yeni ve aynı ebat iç lastik takmak

* Eski iç lastiği takmamak

* Dış lastikten küçük veya büyük ebat lastik takmamak

Lastiğe doğru hava uygulamak

* Yük hava cetvelleri kullanmak

* Havayı belirli istasyon veya stepnecilerde ayarlamak
* Bu yerlerdeki basıncın doğruluğunu kontrol etmek
* İyi bir hava saati edinmek

Lastik havalarını sık sık kontrol etmek

* Kontrolü sabah araç hareket etmeden yapmak

* Uzun süre yol aldıktan sonra kontrol edip,basıncı düşürmeye kalkmamak
*Yazın lastiğin havalarını biraz arttırmak (2-4 psı)
* Uzun yola çıkarken ve araç yüklüyken hava basıncını 2 psı artırmak.
* Karlı ve buzlu yollarda lastiğinizin hava basıncını kesinlikle düşürmemek
* Kullanmadığınız lastikleri şişirilmiş olarak saklamamak

Sübap kapaklarını takmak ve devamlı gözlemek

35
* Kapakların takılarak süpapların pislenmesini önlemek
* Hava kaçaklarına mani olmak
* Sık sık kontrol edip, yenilemek

Lastikleri devamlı incelemek

* Lastiklerin desenleri arasına giren yabancı maddeleri temizlemek

* Aşınmalara,kesiklere ve çatlaklara dikkat etmek
* Gerekiyorsa derhal tamir etmek
* Düzgün aşınmaları için yerlerini değiştirmek (rotasyon)
* Kışın diş derinliğinin 3 mm'den az olmamasına çekişi etkileyeceği için dikkat etmek
* Diş derinliği 1.6 mm ye düşen lastikleri mutlaka değiştirmek

Stepneyi devreye sokmak

* Beşinci lastiği devreye sokarak ondan da yararlanmak

* Bagajdaki lastiğinde havasını kontrol etmek
* Patlayan ve stepneyle değiştirilen lastiği derhal tamir ettirmek
* Eski,kabak lastiği kesinlikle stepne yapmamak

Araçların mekanik ayarlarını yaptırmak

* Ön düzen,fren,amortisörleri araç üreticisinin tavsiye ettiği aralıklarla kontrol ettirmek

* Lastiklerin balans ayarlarını yaptırmak
* Tekerlek düzenindeki arızaları derhal tamir ettirmek

Aracı dikkatli sürmek

* Ani duruş ve kalkışlardan kaçınmak

* Freni zamanında ve yumuşak yapmak
* Kötü yollarda süratli gitmemek
* Kaldırıma çıkma ve inmeleri azaltmak
* Lastikleri kaldırımlara veya yabancı cisimlere sürtmemek
* Araçta yükün dengeli dağılımını sağlamak
* Sökme - takma ve tamir işlemlerini yetkili servislerde yaptırmak

Ayrıca

* Uzun süre kullanılmayacak aracların takoza alınması

* Lastiğinizi parlatmak için petrol ürünleri içeren deterjan veya cilalar kullanılmaması, su
ve fırça kullanılarak yapılacak temizlik lastikteki kimyasalların koruyucu bir film
tabakası oluşturmasına yardımcı olacağı için tercih edilmesi.

36
 EK II: DÜNYA LASTİK ÜRETİCİLERİ

Goodyear

Ocak 1999’da Sumitomo Rubber Industries ile işbirliğine giden Goodyear dünyanın en
büyük lastik üreticisi ünvanını kazanmıştır. Bu birleşme ile Avrupa pazarında ise %13 olan
payını %20’ye çıkarmayı başarmıştır. Asya, AB, Latin Amerika, Kuzey Amerika, Doğu
Avrupa bölgeleri ile Engineered and Chemical Products adlı 6 bölümden oluşan yapılanmaya
sahip Goodyear, ürünleri Dunlop, Kelly, Fulda, Lee, Sava, Pneumant, India ve Debica gibi
çeşitli markalar altında satılmaktadır.

Başlıca İştirakleri

Gran Industria Centroamerican (%75.8) Goodyear Dalian (%75/25) Goodyear

Dunlop Tires North America LLC (Sumitomo Rubber Industries ile 75/25 JV) Goodyear
Dunlop Tires Europe BV (Sumitomo Rubber Industries ile 75/25 JV) Sava Tyres (%60)
Nippon Giant (%65), T C Debica (%50.8), South Pacific Tyres (Pacific Dunlop ile %50/50
JV)

Fabrikalarının Listesi;

Amerika- ABD: Gadsden (Alabama), Huntsville (Alabama), Freeport (Illinois), Opeka,

(Kansas), Buffalo (New York), Fayetteville (North Carolina), Akron (Ohio), Lawton
(Oklahoma), Union City (Tennessee), Tyler (Texas), Danville (Virginia), Arjantin: Buenos
Aires, Brezilya: Americana, Sao Paulo, Şili: Santiago, Kolombiya: Cali, Guatemala:
Guatemala City, Peru: Lima, Venezüella: Valencia Kanada: Medicine Hat (Alberta),
Napanee (Ontario), Valleyfield (Quebec), Meksika: Mexico City,

Uzakdoğu- Çin: Dalian Hindistan: Hariana, Aurangabad, Endonezya: Bogor,

Japonya: Tatsuno,Malezya: Selangor, Filipinler: Manila, Tayvan: Taipei, Tayland:
Bangkok, Avustralya: Somerton, Thomastown, West Footscray, Yeni Zelanda: Wellington,

37
 Avrupa- Fransa: Amiens, Montlucons, Almanya: Fulda, Fürstenwalde, Hanau,
Philippsburg, Riesa, Wittlich, Italya: Latina, Lüksemburg: Colmar-Berg, Polonya: Debica,
Slovenya: Kranj, İngiltere: Birmingham, Washington, Wolverhampton, Türkiye: İzmit,

Afrika- Fas: Kazablanka, G.Afrika: Uitenhage,

Bridgestone

10 yıl boyunca ardarda dünyanın en büyük üreticisi ünvanını elinde tutan Bridgestone
halen Good Year ile çekişme içerisindedir. Japon sermayeli bu şirket Kuzey Amerika ve
Avrupa pazarında da ülkemiz örneğinde olduğu gibi önemli yatırımlara sahiptir. Dünya lastik
pazarının %19’una, Avrupa’da ise %13,5’una sahiptir. Esas olarak Bridgestone ve Firestone
markaları ile üretim yapmaktadır.

Formula 1 Yarışları Bridgestone lastiklerini tüm dünyaya tanıtmıştır. Son dönemde

Rusya’da yatırımlara hız verilmiştir.

Önemli Yatırımları;

Shenyang Santai (%60), Firestone de Costa Rica (%60), Bridgestone ACC India
Ltd (%51) BRISA (%43) Firestone E Africa (%15)

Fabrikalarının Listesi;

Uzakdoğu- Japonya: Amagi, Hikone, Hofu, Kurume, Nasu, Shimonoseki, Tochigi,

Tokyo, Tosu Hindistan: Indore/Madhya Endonezya: Bekasi-Jawa, Kerawan (Batı Java)
Çin: Santai (Shenyang), Tayvan: Hsin-chu Tayland: Nong Khae, Rangsit/Patoom-Thani
Avustralya: Salisbury Yeni Zelanda: Christchurch

Avrupa-Fransa: Bethune Italya: Bari Polonya: Poznan İspanya: Bilbao, Burgos,

Torrelevaga Türkiye: Izmit

Amerika- ABD: Bloomington (Illinois), Decatur (Illinois), Des Moines (Iowa), Wilson
(North Carolina), Akron (Ohio), Oklahoma City (Oklahoma), Aiken (South Carolina), La
Vergne (Tennessee), Warren County (Tennessee) Kanada: Joliette (Quebec) Meksika:
Cuernavaca, Mexico City Arjantin: Buenos Aires Brezilya: Sao Paulo Şili: Coquimbo Kosta
Rika: San Jose Venezüella: Valencia

Afrika- Kenya: Nairobi, G. Afrika: Brits, Port Elizabeth

Michelin

110 yıla yakın lastik üretim tecrübesi ile dünyanın 3 büyükleri arasındadır. Dünyanın 19
değişik ülkesinde 80’in üzerinde fabrika ile üretim yapan Michelin’in 1 günde ürettiği lastik
miktarı çeşitli çap ve ebatlarda 830.000 adedi bulmaktadır. Michelin’in dünya pazarından
aldığı pay %16 dolayında olmasına karşın %27 pay ile Avrupa pazarının kesin lideri
konumundadır.

38
 Continental

Dünyanın en büyük fren sistemleri üreticisi ve 4. büyük lastik üreticisidir. Dünyada

çoklu marka stratejisinin öncülerindendir. Halen Continental, Uniroyal (sadece Avrupa için),
Semperit, General, Viking, Gislaved, Barum ve Mabor adları altında 8 değişik marka ile
piyasalarda bulunmaktadır. Gelişen pazarlarda yeralmak stratejisi çerçevesinde Beyaz Rusya,
Slovakya ve Arjantin’de yaptığı ortak girişim ve teknoloji anlaşmalarının yanında 1998’de
Meksika’da Grupo Carso, Pakistan’da General Tyre and Rubber ve G. Afrika’da Gentyre
South Africa fabrikalarını ele geçirmiştir. Avrupa pazarında %21 ile Michelin’in hemen
ardından ikinci durumdadır.

Başlıca İştirakleri;

Barum Continental (%70) GTY Tire (%51) Continental South Africa, MC Projects
BV (Michelin ile %50 JV) Co Ecuatoriana del Caucho (%38) GTR Morocco (%34),
Mabor Mozambique (%11) GT Pakistan (%10), GT E Africa (%26)

Fabrikalarının Yerleri;

Amerika- ABD: Mount Vernon (Illinois), Mayfield (Kentucky), Charlotte (North

Carolina), Bryan (Ohio) Meksika: Guadalajara, San Luis Potosi Ekvador: Cuenca

Uzakdoğu -Pakistan: Karaçi Avusturya: Traiskirchen

Avrupa- Belçika: Herstal Cek Cumhuriyeti: Otrokovice Fransa: Clairoix,
Sarreguemines Almanya: Aachen, Hanover-Stöcken, Korbach Portekiz: Lousada
Romanya:Timosoara Slovakya: Puchov İsveç: Gislaved

Afrika- Fas: Casablanca G. Afrika: Port Elizabeth Tanzanya: Arusha

Pirelli

İtalyan lastik üreticisi Pirelli dünya üretiminde 6. sırayı almaktadır.. Otomotiv lastiğinin
hemen her dalında faaliyet gösteren şirket performans ve binek otomobili lastiklerinde
Avrupa’nın 1 numaralı şirketi olarak gösterilebilir. Courier, Ceat, Armstrong and the Metzeler
markası ile motorsiklet lastiği üretimi de yapmaktadır. Şubat 1999’da Latin ve Kuzey
Amerika kıtasında Cooper Tire & Rubber Company ile işbirliğine gitmiştir.

Başlıca İştirakleri;

Pirelli Neumaticos (%80), Alexandria Tire (%61), Trelleborg Wheel Systems (%40)

Fabrikalarının Listesi;

Avrupa-, Italya: Bollate, Settimo Veicoli, Settimo Vettura, Tivoli Almanya: Breuberg
İspanya: Manresa İngiltere: Carlisle Türkiye: Izmit

39
 Afrika- Mısır: İskenderiye

Amerika- ABD: Hanford (Kaliforniya) Arjantin: Buenos Aires Brezilya: Feira de

Santana, Gravatai, Santo Andre, Sao Paulo,Venezüella: Valencia

Yokohama

Japonya’nın en büyük 2. dünyanın en büyük 7. üreticisidir. Motorsiklet lastiklerinde

önemli bir imaja sahiptir. Uçak, sanayi araçları dahil her tür lastik üretimi yapılmasına karşın
Avrupa’da üretim tesisi bulunmamaktadır.

Başlıca İştirakleri;

Yokohama Tire Philippines (%80), Yokohama Tyre Vietnam (%56)

Fabrikaların Yerleri;

Uzakdoğu- Japonya: Hiratsuka, Mie, Mishima, Onomichi, Shinshiro Filipinler: Clark

Econ. Zone Vietnam: Ho Chi Minh City

Amerika- ABD: Mount Vernon (Illinois), Salem (Virginia).

Cooper Tire and Rubber Co

ABD’li, Cooper Tyres dünyanın 8. büyük üreticisidir. Kuzey Amerika başta olmak
üzere belirgin pazarlarına yoğunlaşmak, ana otomotiv sanayin (yeni üretilen araçlara) lastik
sağlamak prensibi ile dünyanın en karlı lastik üreticisi konomunda olduğu belirtilmektedir.

Mastercraft gibi kardeş bir markaya daha sahip olan Cooper firmaya Avrupa’da bir
üretim üssü kazandıran İngiliz Avon Tyres ile de yeni bir markaya adım atmıştır.

Şubat 1999’da Pirelli ile varılan anlaşma gereği Cooper Pirelli ürünlerini Kuzey
Amerika, Pirelli ise Cooper ürünlerini G. Amerika’da dağıtma konusunda uzlaşmışlardır.

Üretim Tesisleri

Amerika- ABD: Texarkana (Arkansas), Albany (Georgia), Tupelo (Mississippi)

Findlay (Ohio)

Avrupa- İngiltere: Melksham

Toyo

1945’de kurulan ve lastik üretimi yanında kauçuk, plastik, çeşitli kimyasallar, sanayi
ürünleri ve oto yedek parça gibi oldukça geniş bir üretim yelpazesine sahip Japon Toyo
dünyanın 9. büyük lastik üreticisi konumundadır.

40
 Avrupa’da üretim tesisi bulunmayan Toyo bu bölgede orta-üst marka imajı ile
tanınmaya çalışmaktadır.

Önemli İştirakleri;

GTY Tire (%15.6), Nippon Giant (%30), Chen Shin Toyo (%24)

Üretim Tesisleri;

Uzakdoğu- Japonya: Kuwana, Sendai, Tatsuno Çin: Kun Shan/Jian Su

Amerika- ABD: Mount Vernon (Illinois)

Kumho 5

G. Koreli lastik üreticilerinin en büyüğü olan Kumho dünyanın 10. büyük üreticisi
konumundadır. Kumho and Marshal adı altında başlıca iki marka altında üretim
gerçekleştirilmektedir.

Başlıca İştirakleri;

Nanjing Kumho (%75), Tianjin Kumho (%70)

Üretim Tesisleri;

Uzakdoğu- G. Kore: Koksung, Kwangju Çin: Changchung, Nanjing, Tianjin

Hankook Tire Manufacturing Co 3

Akü, fren sistemleri ve jant üretimi de bulunan Hankook lastik üretiminde Korenin 2.
dünyanın 11. büyük üreticisidir. Çin’de üretime geçen 2 yeni tesis ile Çin’in en büyük 3.
üreticisi konumuna gelmiştir.

Üretim Tesisleri;

Uzakdoğu- G. Kore: Kumsan, Taejeon, Youngdeungpo Çin: Jiaxing, Qingjiang

Ohtsu Tire and Rubber Co.

1983’den bu yana Falken markası ile üretim yapan firma dünyanın 12. büyük
üreticisidir. Merkezi Osaka’da bulunan Japon üreticinin Miyazaki, Japonya ve Rancho
Cucamonga, Kaliforniya’da fabrikaları bulunmaktadır.Ohtsu’da önemil ortaklardan biri olan
Sumitomo Rubber Industries varlığı dolayısı ile firma Dunlop teknolojisini kullanmaktadır.

5
G. Kore’de yakın geçmişte yaşanılan ekonomik krizin olumsuz etkilerinin ülkenin lastik üreticilerini de
son derece sarstığı ifade edilmektedir.

41
 Binek lastikleri için kullanılan Falken dışında kamyon tekerleri konusunda kendi adı ile
piyasada bulunduğu bir markaya sahiptir.

Diğer bazı önemli lastik üreticileri arasında şu isimleri saymak mümkündür;

ABD-Vogue Tyres, Carlisle Tire, Denman Tires, Hercules Tire:, Finlandiya-Nokian

Bulgaristan- Dynamic Tyre Factory Hindistan- Apollo Tyres, Balkrishna, Birla Tyres, Ceat
Ltd, MRF Tyres: Tayvan- Cheng Shin, Federal Tires, Nankang Tayvan-ABD; Maxxis Çin-
Hebei Tyre Co, Tayland- Inoue Rubber, Slovakya- Matador: Israil- Mega-T Malezya-
Silverstone Yugoslavya- Tigar Romanya- Tofan Group İsveç- Trelleborg Hollanda- Van
Leeuwen İngiltere- Viking Tyres

EK 3: AVRUPA LASTİK ÜRETİM TESİSLERİ

FİRMA ADI ŞEHİR KURUL ÇALIŞAN ÜRETİLEN TAHMİNİ

UŞ YILI LASTİK TİPİ KAPASİTE
AVUSTURYA
Semperit Reifen A.G. Traiskirchen 1897 991 1 3 4 6 (r,x) 1800 t/yıl
(Continental A.G.)
BEYAZ RUSYA
Belshina Bobruisk † 1972 14 000 1 3 4 (x) 5 mil. a/yıl
BELÇİKA
Trelleborg Industri A.B. Ghent, 1921 212 7 (x) ——
(Trelleborg A.B.) Bergougnan †
Uniroyal Englebert S.A. Herstal, Liège 1964 1 100 2 3 ( r) 2 070 a/g
(Continental A.G.)
BULGARİSTAN
Dynamic Tyre Factory Sofia 1929 390 1 2 3 4 7 (x ) 700000a/yıl
Kauchuk Co. Pazardjik † 1931 — — 5 7 (x )
Vidachim P.L.C. Vidin † —— 1 2 3 4 7 (r,x ) 125000a/ay
ÇEK CUMHURİYETİ
Barum Continental S.R.O. Otrokovice 1949 3700 1 2 3 4 5 (r,x) 7ma/yıl
(Continental A.G.)
Beltyr A.S. (Czech Rubber Zlín † 1993 659 124578 1.09 m a/yıl
Co.) (r,x)
Mitas A.S. (Czech Rubber Prague † 1934 3467 1 2 3 4 (r,x) 150t/g
Co.)
FINLANDİYA
Nokian Tyres Ltd. Nokia † 1932 634 4 7 ( r) 1800 t/yıl
Nokian Tyres Ltd. Nokia † 1932 1(r) 3.2m a/yıl

42
FRANSA
Continental Holding France Sarreguemine 1962 1 000 1 ( r) 15 050 a/g
S.A.R.L. (Continental A.G.) s
Dunlop France S.A. Amiens † 1957 730 1 ( r) 17 500 a/g
(Sumitomo Rubber
Industries Ltd.)
Montluçon † 1920 1070 2 3 4 5 6 (r,x) 8500 a/g
Firestone France S.A. Bethune 1960 1288 1 2 ( r) 30 000 a/g
(Bridgestone/Firestone
Europe S.A.)
Goodyear France Amiens 1960 1 500 1 2 4 (r,x) 24500a/g
(Pneumatiques) S.A.
(Goodyear)
Groupe Michelin
Bourges † 1953 1300 1 2 4 6 8 (r) 4400 t/ay
Cholet † 1970 1600 1 2 ( r) 24 000 a/g
Clermont-Ferrand, 1988 300 1 (r)
Gravanches †
Clermont-Ferrand, Les 1889 14800 346 7 (r)
Carmes †
Clermont-Ferrand, 1921 8000 1 2 3 5 6 9 (r) 6 725 t/ay
Cataroux †
Clermont-Ferrand, No. 4 † 1993 50 1 (r)
Clermont-Ferrand (C3M) † 1997 150 1 (r ) —
Le Puy † 1977 600 6 ( r) 1835 t/ay
Montceau, Mines † 1970 1440 1 6 ( r) 3000 t/ay
Poitiers † 1972 820 3 ( r) 4200 t/ay
Roanne † 1974 800 1 ( r) 1625 t/ay
La Roche sur Yon † 1972 800 3 (r ) 3800 t/ay
St Priest (C3M) † 1996 150 1 (r ) —
Tours † 1960 2100 1 3 ( r) 6700 t/ay
Pneu Uniroyal Englebert Clairoix 1936 1300 1 ( r) 24 000 a/g
S.A. (Continental A.G.)
Pneumatiques Kléber Toul † 1969 800 1 2 (r) —
(Groupe Michelin)
Troyes † 1963 1000 1 4 (r) —
ALMANYA
Continental A.G. Hannover, 1939 1800 123467 16100a/g
Stöcken (r,x)
Korbach 1908 1700 1 5 7 (r,x) 25000a/g
Deutsche Goodyear GmbH Philippsburg 1967 900 1 2 ( r) 19 000 a/g
(Goodyear)
Gummiwerke Fulda GmbH Fulda 1946 1500 1 2 ( r,x) 20 000 a/g
(Goodyear)
Metzeler Reifen GmbH Breuberg, 1957 380 5 ( r,x) 5500 a/g
(Pirelli Group) Odenwald
Michelin Reifenwerke K.G. (Groupe Michelin)
Bad-Kreuznach † 1966 2050 1 2 ( r) 28 000 a/g
Hallstadt, Bamberg † 1971 850 1 ( r) 17 000 a/g
Homburg, Saar † 1971 1470 3 (r) —
Karlsruhe † 1931 1050 2 3 ( r) 400 000 a/yıl
Pirelli Reifenwerke (Pirelli Breuberg, 1945 1680 1 2 ( r) 20 000 a/g
Group) Odenwald †
Pneumant Reifen & Gummi Fürstenwalde 1906 220 1 2 ( r) 1500 a/g
Werke GmbH (Sumitomo †

43
Rubber Industries Ltd.)
Riesa † 1945 290 1 ( r) 6500 a/g
Reifenwerk Heidenau GmbH Heidenau † 1946 80 2579(x) ?2000 a/g
SP Reifenwerke GmbH (Sumitomo Rubber Industries Ltd.)
Hanau † 1946 1150 1 2 3 4 6 (r) 20700a/g
Wittlich † 1971 690 1 2 3 (r) 7800 a/g
Uniroyal Englebert Reifen Aachen 1931 1700 1 ( r) 20 000 a/g
GmbH (Continental A.G.)
MACARİSTAN
Taurus Rubber Co. Ltd. (Michelin)
Budapest 1912 1200 2 3 ( r,x) 2000 a/g
Nyiregyhaza 1979 1200 4 7 ( r,x) 1000 a/g
ITALYA
Bridgestone/Firestone Italia Bari 1962 659 1 2 ( r) 12 300 a/g
S.p.A.(Bridgestone/Firestone)
Goodyear Italiana S.p.A. Latina 1964 900 1 2 4 (r) 17000a/g
(Goodyear)
Marangoni Tyre S.p.A. Anagni 1961 255 1 2 ( r) 48 000 a/h
(Marangoni S.p.A.)
S.A. Michelin Italiana (Groupe Michelin)
Allessandria † 1971 1350 3 ( r) 20 000 a/g
Cuneo † 1963 2650 1 2 ( r) 26 000 a/g
Turin, Stura † 1972 1180 1 5 ( r) 35 000 a/g
Societa Pneumatici Pirelli S.p.A. (Pirelli Group)
Milan, Bollate 1988 470 1 ( r) 11 000 a/g
Settimo, Veicoli 1961 620 3 ( r) 2100 a/g
Settimo, Vettura 1954 1250 1 2 9 (r) 14000a/g
Tivoli 1939 460 4 ( r) 800 a/g
LUKSEMBURG
Goodyear S.A. (Goodyear) Colmar-Berg 1951 1700 1 2 3 (r) 10500a/g
HOLLANDA
Vredestein Banden B.V. Enschede † 1947 1 073 1 2 4 (r) 16000a/g
Stomil-Olsztyn S.A. (Groupe Olsztyn † 1967 2300 1 2 3 4 (r,x) 4mil a/yıl
Michelin)
TC Debica S.A. (Goodyear) Debica † 1939 4357 1 3 4 7 (r,x) 34 000a/g
Stomil-Poznan Poznan † 1928 800 3 4 6 7 (x) 800t/ay
PORTEKİZ
Companhia Nacional de Santo Tirso † 1967 500 1 2 3 4 (r,x) 3500 a/g
Borrachas S.A.
(CNB/CAMAC)
Continental Mabor Industria Lousado 1946 800 1 ( r) 21 000 a/g
de Pneus S.A. (Continental
A.G.)
ROMANYA
Danubiana S.A. Tyre Co. Bucharest † 1962 4530 1 2 3 4 (r,x) 4500a/g
(Tofan Grup)
Olt Tyre S.A. Tyre Co. Caracal † 1983 930 1 3 000 a/g
Rotras Tyre Drobeta † 1983 825 46 156 a/g
Silvania Tyres Co. (Tofan Zalau † 1981 1195 3 ( r) 1 023 a/g
Grup)
Victoria S.A. (Tofan Grup) Floresti † 1939 4525 1 2 3 4 7 (r,x) 8000a/g
RUSYA
Barnaul Tire Barnaul (in 1968 7100 134 3 mil. a/yıl
Asia) †
Kirov Tire Kirov † 1943 6950 134 3.7 mil. a/yıl

44
Krasnoyarsk Tire Krasnoyarsk 1960 4504 1 3 4 (x) 2 mil. a/yıl
(in Asia) †
Matador Omskshina Omsk 1996 324 1 ( r) 1 mil a/yıl
(Matador and Omsk Tire
joint venture)
Moscow Tire Co. Moscow † 1945 3 720 13 2.8 mil. a/yıl
Nizhnekamskshina (Tat Nizhnekamsk 1974 16 000 1 3 4 (r,x) 34100a/g
Tyre) †
Omsk Tire Omsk (in 1942 12 700 1345 5.7 mil. a/yıl
Asia) †
St. Petersburg Tire St. Petersburg — 1 520 35 2.3 mil. a/yıl
†
Sverdlovsk Tire Sverdlovsk (in 1944 2 650 35 2.65 mil. a/yıl
Asia) †
Volzhsky Tire Co. Volzhsky † 1964 5 080 134 3.5 mil. a/yıl
Voronezh Tire Co. Voronezh † 1950 7 958 1 3 4 (x) 7 mil. a/yıl
Yaroslavl Tyre Yaroslavl † 1932 11 051 134 7 mil. a/yıl
SLOVAKYA
Matador A.S. Puchov 1950 1600 1234679 70 000t/yıl
(r,x)
SLOVENYA
Sava Rubber & Chemicals Kranj † 1945 51 5 7 ( x) 1 mil. a/yıl
Sava d. d. (Goodyear) Kranj 1945 923 1 2 3 (r) 15539a/g

İSPANYA
Bridgestone/Firestone Hispania S.A. (Bridgestone/Firestone)
Bilbao 1931 1217 3 ( r) 2 000 a/g
Burgos 1976 1313 1 2 ( r) 21 000 a/g
Puenta San Miguel 1965 653 2 3 4 7 (r) 5000a/g
Pirelli Pneumaticos S.A. Manresa 1924 1 000 1 2 ( r) 19 300 a/g
(Pirelli Group)
S.A. para la Fabricacion en Espana (Groupe Michelin)
Aranda De Duero † 1970 1 3 (r) 11.6 mil. a/yıl
Lasarte † 1934 1 2 3 4 5 (r) 11.6 mil. a/yıl
Valladolid † 1974 8500 1 4 (r) 11.6 mil. a/yıl
Vitoria † 1966 1 3 6 (r) 11.6 mil. a/yıl
İSVEÇ
Continental Gislaved Däck Gislaved 1905 550 1 ( r) 13 000 a/g
A.B. (Continental A.G.)
Michelin Gummiringer AB Kungair 1997 X 100 1 (r) ——
(C3M) †
Trelleborg Industri A.B. Trelleborg † 1897 280 2 4 5 6 7 (r,x) 45000a/ay
(Trelleborg A.B.)
UKRAYNA
Dnepropetrovskshina Dneprotrovsk † 1961 12 000 1345 4.9 mil. a/yıl
Rosava Belaya Tserkov 1972 12 100 1 2 3 4 (r) 6.8 mil. a/yıl
Vasla Belaya Tserkov † 1986 — — — ——
İNGİLTERE
Cooper-Avon Tyres Ltd. Melksham, 1889 1250 1234579 5000a/g
(Cooper Tire & Rubber Co.) England (r)
Dunlop Aircraft Tyres Ltd. Birmingham † 1916 200 8 ( r,x) —
Goodyear Great Britain Ltd. Wolverhampto 1927 3 200 1 2 3 4 6 (r,x) 27000a/g
(Goodyear) n, England
Michelin Tyre plc (Groupe Michelin)

45
 Ballymena, Northern 1969 1050 3 (r) —
Ireland †
Burnley, England † 1960 520 3 (r) —
Dundee, Scotland † 1972 950 1 ( r) 6 000 a/g
Stoke-on Trent, England † 1927 2850 1 ( r) 22 000 a/g
Pirelli Ltd. Carlisle, England 1969 750 1 2 ( r) 13 000 a/g
(Pirelli Group)
SP Tyres U.K. (Sumitomo Rubber Industries Ltd.)
Birmingham, England † 1917 1040 1 2 3 5 9 (r,x) 11950a/g
Washington, England † 1968 500 1 ( r) 11 500 a/g
Uniroyal Englebert Tyres Newbridge, 1967 1 000 1 ( r) 14 000 a/g
Ltd. (Continental A.G.) Scotland
YUGOSLAVYA
Rekord Rubber Factory (Fabrika Gumenih Proizvoda Rekord)
Belgrade, Serbia † 1925 800 4 6 (x ) 1850a/g
Zrenjanin, Vojvodina † 1986 100 7 (x ) 900t/ay
Ruma-Guma Ruma, Serbia † 1964 1 178 4 7 (x ) 950a/g
Tigar Rubber Pirot, Serbia † 1935 1 125 1 2 3 4 7 (r,x ) 11700a/g
Products
Trayal Corp.
Cicevac, Serbia † 1978 690 5 ( x) 12 000 a/g
Krusevac, Serbia † 1976 740 1 2 ( r) 4 500 a/g
Krusevac, Serbia † 1961 1 052 4 6 7 (x) 6000a/g
Kaynak: European Rubber Journal/Eylül 1998/vol180/9 sayısı

KISALTMALAR
Lastik Tipi: 1 – Binek Oto; 2 – Hafif Kamyon; 3 – Kamyon-Otobüs; 4 – Tarımsal
5 – Motorsiklet; 6 – Hafriyat; 7 – Sınai; 8 – Uçak; 9 – Yarış
Lastik Cinsi: R – Radyal; X – Konvansiyonel.
Fabrika Kapasiteleri: A/G – Adet/Gün, A/H- Adet/Hafta, A/Ay- Adet/Ay, A/Yıl-
adet/yıl, t/g – ton/gün; t/ay – ton/ay, t/yıl – ton/yıl
† 1997 yılı verileridir.
v.y.- veri yok

46
EK 4: DIŞ LASTİKLE İLGİLİ TSE STANDARTLARI

1) 83.160 ARAÇ LASTIKLERI *İÇ LASTIK VE SIBOPLAR DAHIL

Adı____ Tarihi____ Uygulama_

TS 8451 1990.04.14 İHTİYARİ

Taşıt Lastiği Sanayiinde Kullanılan Bazı Terimlerin Tarifleri- Şişirme Lastikler
TS 8571 1990.11.27 İHTİYARİ
Taşıt Lastikleri-Dolma Lastikler-Bazı Terimler ve İngilizce Karşılıkları
TS 8572 1990.11.27 İHTİYARİ
Taşıt Lastikleri- İç Lastikler- Terimler ve İngilizce Karşılıkları
TS 10541 1992.12.12 İHTİYARİ
Lastikler - Kimyasal Maddelere Karşı Direnç
TS 10615 1993.05.01 İHTİYARİ
Lastikler - Fleksometre Deneyi ile Sıcaklık Yükselmesi ve Yorulma Direncinin Tayini
- Temel Kurallar

2) 83.160.10 KARAYOLU TAŞIT LASTIKLERI

Adı____ Tarihi____ Uygulama_

TS 567 1967.12.27 İHTİYARİ

Oto İç Lastikleri
TS 1879 1994.01.18 MECBURİ

47
Supaplar-Tekerlek Lastikleri İçin
TS 4823 1986.04.25 İHTİYARİ
Oto Lastiği Damak Teli
TS 7737 1989.12.19 İHTİYARİ
Karayolu Taşıtları - Motosikletler - Dış Lastikler - Metrik - Sınıflandırma ( Bütün
Seriler)
TS 7738 1989.12.19 İHTİYARİ
Karayolu Taşıtları-Motosikletler-Dış Lastikler-Metrik-Sınıflandırma (Lastik
Serileri 100, 90, 80, 70 ve 60 Olanlar)
TS 8134 1990.03.13 İHTİYARİ
Karayolu Taşıtları-Motosikletler-Jantlar ve Dış Lastikler-Kodlanmış
Seriler-Lastiklerin Taşıyabilecekleri Yüklere Göre Sınıflandırma
TS 8493 1990.10.25 İHTİYARİ
Bisiklet Dış Lastikleri ve Jantları- Dış Lastik Tarifleri ve Boyutları
TS 9378 1991.05.15 İHTİYARİ
Karayolu Taşıtları - Otomobiller - Tekerlek Lastik Havası Basınç Ölçme Cihazı
TS 9379 1991.05.15 İHTİYARİ
Karayolu Taşıtları- Motosikletler- Jantlar (Kodlanmış)- Sınıflandırma
TS 10639 1993.01.19 İHTİYARİ
Karayolu Taşıtları-Mopedler-Lastikler ve Jantlar-Dış Lastikler-İşaretleme Boyutlar
ve Yük Kapasiteleri
TS 10646 1993.01.22 İHTİYARİ
Kamyon ve Otobüs Lastik ve Jantları - Dış Lastikler - Metrik Seri

TS 10833 1993.04.13 İHTİYARİ

Lastik ve Jantlar-Yol Dışı Araçlar İçin-Dar ve Geniş Tabanlı-Jantlar
TS 11187 1994.01.25 MECBURİ
Karayolu Taşıtları-Bisikletler-Lastik ve Jantlar-Dış Lastikler
TS 11188 1994.01.25 MECBURİ
Karayolu Taşıtları-Bisikletler-Lastik ve Jantlar-İç Lastikler
TS 11189 1994.01.24 MECBURİ
Karayolu Taşıtları-Motosikletler-Skuterler ve Mopedler- Lastik ve Jantlar-İç
Lastikler
TS 11190 1994.01.25 MECBURİ
Karayolu Taşıtları-Motosikletler, Skuterler ve Mopedler-Lastik ve Jantlar-Dış
Lastikler
TS 11374 1994.04.28 İHTİYARİ
Araç Dış Lastikleri-Otomobil ve Römorkları İçin
TS 11375 1994.04.28 İHTİYARİ
Araç Dış Lastikleri-Kamyon,Otobüs,Kamyonet, Minibüs ve Römorkları İçin
TS 12152 1997.03.14 İHTİYARİ
Araç Dış Lastikleri-Kaplanmış-Otomobil ve Ticari Araçlar İçin

3) 83.160.20 UÇAK LASTIKLERI

Adı____ Tarihi____ Uygulama_

TS 8449 1990.04.14 İHTİYARİ

Uçak Lastiği Sübapları- Birbirinin Yerine Geçebilen Boyutlar

48
4) 83.160.30 Tarım Araçları ve Diğer Makinalar İçin Lastikler

Adı____ Tarihi____ Uygulama_

TS 1879 1994.01.18 MECBURİ

Supaplar-Tekerlek Lastikleri İçin

5) 83.160.99 DIĞER LASTIKLER

Adı____ Tarihi____ Uygulama_

TS 10121 ISO 4252-2 1998.04.14 İHTİYARİ

İnşaat ve Kazı Makinaları-Lastikler ve Jantlar-Bölüm 2: Yükler ve Şişirme
Basınçları

49