1

İSTANBUL TİCARET ODASI

KAHVERENGİ EŞYA

SEKTÖR PROFİL ARAŞTIRMASI

HAZIRLAYAN

HİLAL USTA

Güncelleme Tarihi: 2.12.2002

 2

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

I- ELEKTRONİK SEKTÖRÜ

1) Tanımı ve Kapsamı 3
2) Tarihçesi ve Gelişimi 4
3) Sektörün Potansiyeli 5
4) Dünyada Elektronik Sanayi ve Kahverengi Eşya Sektörü 8

II- KAHVERENGİ EŞYA SEKTÖRÜ

1- Tanımı ve Tarihçesi 9
2- Gümrük Tarifi Pozisyon No. 10
3- Üretim ve Satış 13
4- Dış Ticaret

A) İhracat 18
A1) Televizyon İhracatı 20
A2) Video Cihazları İhracatı 22
A3) Audio Cihazları İhracatı 24

B) İthalat 25
B1) Televizyon İthalatı 26
B2) Video Cihazları İthalatı 28
B3) Audio Cihazları İthalatı 30

5- Sektördeki Yasal Düzenlemeler 31

6- İthalat Rejimi Uygulaması 33
7-Gümrük Birliğinin Sektöre Etkisi 35
8-Sektörün Sorunları ve Beklentileri 35
9-Sonuç ve Değerlendirme 36

Ek.1 Sektördeki İhracatçı Firmalar 38

Ek.2 Sektörde Faaliyet Gösteren Birlikler 39
Ek.3 Sektörde Faaliyet Gösteren Firmalar 39

Kaynakça 40
 3

ELEKTRONİK SEKTÖRÜ

1- Tanımı ve Kapsamı

Sanayi ve hizmet sektörleri ile eğitim ve sağlık alanlarına ürün temin etmesi ve
günlük hayatın her aşamasında kullanılıyor olması nedeniyle ülke ekonomileri
açısından vazgeçilmez ve stratejik öneme sahip bir sektör olan Elektronik Sanayi,
küresel ekonominin en fazla büyüyen, katma değeri en yüksek ve tükenen kaynaklar
yerine tükenmeyen kaynakları kullanma oranı en fazla olan sektör olarak
tanımlanmaktadır.

Globalleşme ile birlikte dünyanın bilgi toplumu olma yolunda hızla ilerlediği
günümüzde, elektronik sektörü ürünlerinin taşıdığı önem giderek artmış ve bilgi
teknolojileri gelişmiş ülkelerin rekabet üstünlüğü sağlamada kullandıkları en önemli
araç haline gelmiştir. Elektronik Sanayinin gelişmesinde Ar-Ge faaliyetlerinin önemli
rol oynaması ile kullanılan teknoloji sürekli olarak yenilenmekte ve bu husus
elektronik sektörünü diğer sektörlerden ayıran en önemli özellik olarak ortaya
çıkmaktadır. Ayrıca elektronik sektörü, ağır sanayi faaliyetlerinden küçük sanayi
işletmelerine kadar her yerde kilit teknoloji tatbikatı haline dönüşmüş , üretimde
sağladığı otomasyon ve verimliliği artırıcı etkenliği ile vazgeçilmez özellik arz eder
hale gelmiştir.

Çok hızlı gelişen, aynı zamanda bilim ve teknolojinin bütün alanları için itici güce
sahip olan Elektronik Sektörünün Avrupa Birliği ülkelerinde kabul edilen tanım
çerçevesinde ülkemizdeki tasnifi şu şekilde yapılmaktadır ;

• Elektronik Bileşenler (Komponentler)

• Bilgisayar Cihazları
• Telekomünikasyon Cihazları
• Kahverengi Eşya Cihazları (Tüketim Cihazları)
• Profesyonel ve Endüstriyel Cihazlar

• Elektronik Bileşenler Sektörü aşağıdaki ürün gruplarını kapsamaktadır.

1) Devre Elemanları
2) Resim Tüpleri
3) Bobin ve Trafolar
4) Bağlantı Elemanları ve Elektrikli Röleler
5) Akustik Elemanlar ile Baskılı Devre Üretimi

• Bilgisayar Cihazları Sektörünün kapsadığı ürün grupları ile şöyledir;

1) Bilgisayar ve Çevre Birimleri Donanımı

2) Yazılım
3) Yedek Parça
4) Manyetik Ortam
5) Modem
6) ATM (Otomatik Ödeme Makinası)
 4

• Telekomünikasyon Cihazları sektörünün dağılımı şöyledir;

1) Telekomünikasyon Kabloları
2) Telefon Santralleri
3) Telsiz Telefon / Telsiz Telgraf Arıcı / Verici Cihazları
4) Alıcı / Verici Uydu Cihazları
5) Uç Cihazlar

• Profesyonel ve Endüstriyel Cihazlar ise bu grupta mütalaa edilebilir;

1) Endüstriyel Elektronik Cihazlar

2) Tıbbi Elektronik Cihazlar
3) Ses ve Görüntü Sistemleri
4) Test Cihazları
5) Eğitim Cihazları
6) Otomotiv Elektroniği

• Kahverengi Eşya (Tüketim Cihazları) Sektörünün gruplandırılması aşağıdaki

gibidir;

1) Renkli Televizyon
2) Siyah-Beyaz Televizyon (Monitör)
3) Video Cihazları
4) Audio Cihazları
5) Audio ve Video Kasetler
6) Radyo ve TV Alıcıları için Anten ve Anten Santralleri

Ayrıca, Elektronik Tartı ve Cihazlar ile Yazar Kasa ve Hesap Makinaları da bu

tasniflemeye dahil edilmektedir.

2- Tarihçesi ve Gelişimi

Elektronik Sektörünün başlangıcı olarak elektron tüpleri olan diyot (fleming 1904)
ve triyod’un (Lee De Forest 1906) icadı kabul edilmektedir. Bu elemanların icadı ile
telsiz, telefon ve özellikle radyonun yaygınlaşması sektörün başlangıç aşamasını
oluşturmuştur. Işıl elektrik hücrelerin ve 1897’de Braun’un bulduğu salınım çekerin
kullanımı ile sesli sinemanın, televizyonun elektron mikroskobu ve radarın yapılması
sağlanmıştır.

Televizyon ve elektronik haberleşme sistemleri II. Dünya Savaşı ile yaygınlaşmış,

özellikle 1945’de transistörün ve daha sonra entegre devre teknolojilerinin
geliştirilmesi ile sektör en büyük gelişimini tamamlamıştır. Bu arada tüm entegre
devre teknolojilerinin sağladığı avantajlar sayesinde dijital bilgisayarlar çok hızlı bir
gelişme ile yaygınlaşma göstermiş ve dijital teknikler elektroniğin tüm alanlarına
girerek gelişme hızının daha da artmasını sağlamıştır.

Ülkemizde tekstil ve inşaat sanayinden sonra üçüncü büyük sektör olarak

kabul edilen elektronik sektörünün gelişimi, 1953 yılında radyo montajı ile
başlamış bunu 1960’lı yıllarda kunpörtör, telefon ve santralleri üretimi takip
etmiştir. 1968 yılında televizyon üretimi ve aynı zamanda kompanent imalı ile
sektörde yan sanayi oluşturulurken, sektör bu yıllarda büyük dış ödemelerin
arkasındaki kotalı ithalatın gölgesinde gelişmek zorunda bırakılmıştır.
 5

Kota rejiminin uygulanmasıyla radyo, pikap gibi dayanıklı tüketim mallarının

ithalatı yasaklanmış, böylelikle 1958 yılından sonra yerli işçilikle montaj çalışmalarına
başlanmıştır. Daha sonraları belirli parçaların ithalatına izin verilmesine rağmen yerli
işçiliğin artırılması sağlanmış ve 14 Nisan 1964 tarihinde yürürlüğe giren Montaj
Sanayi Talimatı bu alanda tanzim edici bir unsur olmuştur. 19 Mayıs 1964 tarihinde
Türkiye’de Elektronik Sanayinin kurulması için çalışmalar yapılması yönünde karar
alınmış ve Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında Elektronik Sanayinin kurulmasına
yönelik fizibilite raporuna yer verilmiştir.

Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında Elektrik Sanayi içinde bulunan Elektronik
sanayi, İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planında ilk defa ayrı bir sektör olarak
değerlendirilmiştir. 1960’lı yıllarda İTÜ’nün radyo ve deneysel televizyon yayınları
bu alandaki gelişime yardımcı olmuş ve 1968 yılında siyah beyaz televizyonun
imalatına başlanmıştır. 1960’lı yılların ikinci yarısında ise haberleşme cihazları
sanayinin temelleri atılmıştır. Bu nedenle Türk Elektronik Sanayi açısından 1965-1970
dönemi çok büyük önem taşımaktadır.

1980’li yıllardan sonra PTT yatırımlarının artması ve renkli TV yayınına

geçilmesiyle sektör ivme kazanırken, 1982 yılından sonra gerek lisans gerekse yabancı
sermaye katkısı ile elektronik sektörünün bir çok dalında üretim yapılabilir hale
gelinmiştir. 1990’lı yıllarda ticari yayın kuruluşlarının oluşması paralelinde
bilgisayarların artması, bunlara yönelik profesyonel cihazlara olan iç talebi de
büyütmüştür. Bu oluşuma paralel, liberasyon sonrası ihracat artışları ile boyut ve
dolayısıyla verimlilik artmış, haberleşme cihazları, güç elektroniği üretimleri gelişmiş,
bazı alt sektörler özellikle tüketici elektroniği büyüyerek ihracatını artırmıştır.
Günümüzde ise bilgisayar entegrasyonu ve monitör üretimleri ile ürün gamı
genişletilmiştir.

3- Sektörün Potansiyeli

Elektronik sanayi, dünya genelinde ulaştığı 1,3 trilyon dolarlık pazar hacmiyle 21.
yüzyılın en fazla iş gücü barındıran sektörü olarak büyük bir gelecek vaad ederken, tek
başına bir sanayi dalı olmaktan çıkmış, diğer tüm sektörleri geliştiren lokomotif sektör
haline dönüşmüştür.

Önceleri montaj sanayi olarak başlamış olan Türk Elektronik Sektörü, bugün
çeşitli bakımlardan olgunlaşmış ve belirli birikimlere sahip sanayi kolu haline
gelmiştir. Elektronik sektörümüzü alt sektörleri itibariyle incelediğimizde ise ;
Bileşenler sektöründe gerçekleştirilen üretim miktarları iç talebi karşılayamamakta ve
genelde ithal edilen ürünlerin ihracatı yapılmaktadır.

Aslında elektroniğin bütün alt sektörlerine girdi temin eden bileşenler sektöründe
ithalata bağımlı olmak söz konusu alt sektörün dünya piyasalarındaki ve kurlardaki
dalgalanmalardan etkilenmesine ve bunu girdi temin ettiği diğer sektörlere de
yansıtmasına yol açmaktadır.

Bilgisayar cihazları sektöründe net ithalatçı konumunda olan Türkiye’nin donanım

alanında ancak pahalı ve ileri teknoloji gerektiren yatırımlarla uluslar arası alanda
rekabet etme şansı bulunmaktadır. Tüketici elektroniği (Kahverengi Eşya sektörü) ise
Türkiye’nin en iyi durumda olduğu alt sektördür. Bu sektördeki firmaların en önemli
sorunu ise girdi olarak kullandıkları bileşenler sektörü ürünlerini yurtdışındaki
rakiplerinden ithal etmek zorunda olmalarıdır. Ancak son yıllarda kahverengi eşya
sektöründe (tüketici elektroniğinde) kazanılan ivmenin etkisinin yakın bir gelecekte
telekomünikasyon ve bilgi teknolojilerinde de görülmesi beklenmektedir.
 6

Profesyonel ve Endüstriyel cihazlar sektörü ise Türkiye’de bir hayli küçük paya
sahiptir.Sektörde üretim yapan az sayıdaki firmanın yabancı firmalar karşısında
rekabet edememesi sonucu ticarete yönelmiş, bunun sonucu Türkiye net ithalatçı
konumuna gelmiştir.

1990 yılından sonra hızlı bir gelişim gösteren Elektronik sanayimiz 1991-1993
yılları arasında mevcut yapısını korurken, 1994 yılında reel ekonomideki daralma ve
Türk Lirasının develue edilmesinden diğer sektörlerde olduğu gibi olumsuz yönde
etkilenmiştir. Bu gelişmeler sonucu, Elektronik Sanayi üretiminin GSYİH ve İmalat
Sanayi Katma Değerine oranı yıllara göre önemli farklılıklar göstermiştir.

1991-1995 yılları arasında elektronik sanayi üretimi GSYİH ve İmalat Sanayi

Katma Değer artışına ayak uyduramamış ve sektörün payı giderek gerilemiştir.1996
yılı ise sektör için hızlı gelişmenin başladığı yıl olmuştur. Sektör üretiminin
GSYİH’ya oranı 1999 yılında % 1,3 düzeyine erişirken İmalat Sanayi Katma Değerine
oranı % 6,8’e ulaşmıştır.Daha sonraki yıllarda ise üretim ve ihracatta artış gösteren
sektör en hızlı yükselişini 1997 yılında yaşamıştır.

Elektronik Sanayimizin 1999 yılında 2.561,6 milyon dolar olan toplam üretimi
2000 yılında % 13.6 artarak 2.910,6 milyon dolara yükselirken, 2001 yılında % 21.0
azalarak 2.298,7 milyon dolara gerilemiştir. Toplam üretimdeki artışa paralel olarak
ihracat 1999 yılında % 24.6 artarak 1.180,1 milyon dolardan 2000 yılında 1.380,9
milyon dolara, 2001 yılında ise % 9,8 artışla 1.515,7 milyon dolara yükselmiştir.1990
yılından itibaren her yıl artan bir trend izleyen ihracat miktarı Türk Elektronik
Sanayinin genellikle ihracata yönelik üretim yaptığını göstermektedir.

2001 yılı itibariyle toplam üretimden; Bileşenler sektörü % 3.8, Tüketim Cihazları
sektörü % 47.1, Telekomünikasyon cihazları sektörü % 21.9, Endüstriyel Cihazlar-
Askeri Elektronik Cihazlar ve Bilgisayarların aldıkları pay ise % 27.1 olmuştur.
2001yılında ülkemizde yaşanan ekonomik krizden etkilenen bileşenler ve tüketim
cihazlarının üretimden aldıkları pay azalırken, Endüstriyel Cihazlar-Askeri Elektronik
Cihazlar ve Bilgisayarların aldıkları pay artmıştır.

Elektronik Sanayimizin toplam ihracat içindeki payı, 1998 yılında % 4.7, 1999
yılında % 4.4, 2000 yılında % 4.9, 2001yılında ise % 4,5 olmuştur.

Elektronik Sanayi ithalatımız ise ihracatta olduğu gibi 1994 yılından itibaren artış
göstermiş, ancak 2001 yılında yaşanan ekonomik krizden etkilenerek toplam ithalattan
aldığı pay azalmıştır. Elektronik Sanayinin ithalattan aldığı pay 1998 yılında % 9.6,
1999 yılında %14,1, 2000 yılında % 12.7, 2001 yılında ise % 4,5 olmuştur.

2001 yılı ihracatımız içinde % 65.5 pay ile kahverengi eşya sektörü (tüketim
cihazları) ilk sırada yer alırken bunu % 21.0 ile telekomünikasyon cihazları takip
etmiştir. İthalatımız içinde ise % 25.2 pay ile bileşenler sektörü ilk sırada yer alırken
bunu % 23,9 pay ile telekomünikasyon cihazları izlemiştir.

ÜRETİM ( Bin Dolar)

1998 1999 2000 2001
Bileşenler 127.152 165.000 136.000 88.400
Kahverengi Eşya 1.216.280 1.134.600 1.480.025 1.083.085
Haberleşme Cihazları 624.372 641.550 624.120 503.235
Endüstriyel Cihazlar 205.000 250.000 255.000 215.000
Askeri Elektronik Cihazlar 168.500 210.450 215.500 204.000
 7

Bilgisayar 148.000 160.000 200.000 205.000

TOPLAM 2.489.304 2.561.600 2.910.645 2.298.720
Kaynak :TESID

İHRACAT (Milyon $)
1997 1998 1999 2000 2001
Bileşenler 62,4 74,3 87,1 79,1 84,1
Kahverengi Eşya 551,1 884,9 728,9 866,9 916,2
Haberleşme Cihazları 137,8 151,8 228,9 298,2 294,2
Profesyonel ve Endüstriyel 31,3 34,8 48,3 46,3 58,5
Cihazlar
Bilgisayar Cihazları 30,6 48,7 64,7 59,7 46,8
TOPLAM 849,2 1256,9 1158,1 1350,2 1399,8
Kaynak : DTM,TESID

İTHALAT (Milyon $)
1997 1998 1999 2000 2001
Bileşenler 943,4 944,4 1076,1 1186,1 1057,5
Kahverengi Eşya 386,4 389,0 561,3 733,2 547,5
Haberleşme Cihazları 835,2 1200,1 2096,2 2606,6 1003,5
Profesyonel ve Endüstriyel
Cihazlar 910,2 954,5 968,4 979,2 808,3
Bilgisayar Cihazları 810,7 909,7 1039,7 1436,2 757,6
TOPLAM 3886,5 4398,7 5741,9 6941,3 4201,3
Kaynak :DTM,TESID

Elektronik Sanayimiz gelişmesini hızla sürdürüp, bazı alanlarda yüksek rekabet

gücü elde etmesine rağmen, dünyada elektronik sektörün gelişimi daha hızlı
olmaktadır. Dolayısıyla, ülkemizin diğer sanayilerine teknolojik yönden öncülük
yapabilecek, dışa dönük ve rekabet gücü yüksek ulusal elektronik sanayimizin hızla
geliştirilmesi için;

• Teknolojik yaratıcılığı özendirip teşvik ederek rekabet gücü yüksek, özgün

ürünlerle esnek, kaliteli, verimli üretimler için üniversite, devlet ve sektörün aynı
hedefe yönelmelerini sağlamak için ulusal bir politika oluşturulmalıdır.

• AB ve GATT nedeni ile giderek kısıtlı hale dönüşen teşviklerin Ar-Ge teşviklerine
dönüştürülmesi, büyütülmesi ve hızla uygulanması gerekmektedir.

• Gelişen dünya şartlarında yurtiçinde ve dünya pazarlarında tüm ülkelerin

elektronik sanayileri ile yarışmak durumunda olan Türk Elektronik sanayinin Ar-
Ge alanına önem vermesi yeni üretim teknolojileri ile yeni malzemeler ve yeni
üretim planlama tekniklerinin de ürüne yönelik Ar-Ge etkinlikleri kapsamında ele
alınması gerekmektedir

• 20 Aralık 1999 tarihinde Bilim Teknoloji Yüksek Kurulunda alınan karar gereği,
Bilgi Teknolojileri Konseyi ivedilikle oluşturulmalı böylelikle alt yapımız
güçlendirilmelidir.

• Teknolojik trendlerin yakından takip edilmesi pazarla ilgili gelişmelerin

zamanında öğrenilmesine yönelik çabalar artarak devam etmelidir. Türk
firmalarının özellikle son yıllarda sektörün önemli fuarlarında yer alıyor olması bu
çabalara önemli örnek teşkil etmektedir.
 8

Elektronik Sanayimizin 2002 yılında % 15 büyümesi hedeflenmiş olup üç ana

kalem altında hedef planları yapılmıştır.

1) Maliyetlerin yılda % 5 düşürülmesi; Strateji olarak Türkiye’de kullanıcı talebinin

büyümesi, yurtiçi kompanent kaynaklarında çeşitleme, mevcut kompanent
sektörünün büyümesi olarak belirlenmiştir.
2) İhracatın yılda % 20 artırılması; Strateji olarak, yeni alanlara özgün ürünlere
girmek, ürünlerin yurt dışı prestijinin artırılması ve ihracatın desteklenerek
önündeki engellerin kaldırılması,
3) Alt yapının geliştirilmesi; Strateji olarak, kurumsal altyapının oluşturulması ( Risk
Sermayesi gelişimi, BT Konseyinin kurulması) ve eğitim alanında üniversitelerde
bilgileşim bölümünün kurulması, yazılıma ağırlık verilmesi ve üniversite-sanayici
iş birliğinin güçlendirilmesi gerekmektedir.

4) Dünyada Elektronik Sanayi ve Kahverengi Eşya Sektörü

Tüketici elektroniği pazarı dünyanın çeşitli bölgelerindeki arz ve talep dengeleri

açısından önemli farklılıklar göstermektedir. Kuzey ve Latin Amerika, Afrika ve
Avustralya kıtası ülkelerinde talep arzdan yüksekken Avrupa ,Asya ve Pasifik
ülkelerinde arz talepten yüksek olmaktadır.

Dünya ülkelerinde arz ve talep farklılaşmasının yanında 1996-2001 döneminde

tüketici elektroniği pazarının bölgelere göre gelişim eğilimleri arasında farklılık
bulunmaktadır.Toplam üretim içinde Asya’nın payı sürekli artarken Batı Avrupa ve
Kuzey Amerika’nın payları ise nispi olarak azalış göstermektedir. Kahverengi eşya
sektörünün önemli ürünlerinden biri olan renkli televizyon üretiminde Japonya % 44
payı ile dünya üretiminde ilk sırayı alırken, bunu % 17 ile Çin % 16 ile Güney Kore
takip etmektedir.

Dünya televizyon üretimindeki artış eğiliminin 2002 yılı sonuna kadar devam
etmesi beklenmektedir. Buna bağlı olarak 1993-1999 yılları arasında % 5,1 olan
büyüme hızının 2002 yılı sonunda % 6,8 ulaşması beklenmektedir.

Avrupa ülkeleri net ihracatçı olmasına karşın Amerika’dan sonra ikinci büyük
renkli TV pazarını oluşturmaktadır. Kuzey Amerika ise net ithalatçı ve dünyanın en
büyük pazarı olması açısından kahverengi eşya sektörü (tüketici elektroniği) için
cazip pazarlardan birisidir.

Kahverengi Eşya sektöründe pazarın büyüklük göstergelerinden birisi ülkedeki

hane sayısıdır. AB ülkeleri arasında hane sayısı ve renkli TV penetrasyonu oranı en
fazla olan ülke Almanya’dır.

1997 Üretim 1998 Üretim 2000 Üretim

(Bin Payları (Bin Payları (Bin Payları
Adet) % Adet) % Adet) %
İngiltere 6309 19,7 5690 17,0 2853 8,2
Fransa 4535 14,2 4940 14,7 3771 10,8
İspanya 4057 12,7 4830 14,4 5482 15,7
İtalya 1752 5,5 1770 5,3 1792 5,1
Almanya 1280 4,0 1230 3,7 1285 3,7
Avusturya 1485 4,6 1020 3,0 1570 4,5
Belçika 393 1,2 370 1,1 395 1,1
 9

Çek.Cum. 109 0,3 580 1,7 1349 3,9

Diğer 12125 37,8 13070 39,0 16475 47,1
TOPLAM 32045 100,0 33500 100,0 34972 100,0

II) KAHVERENGİ EŞYA SEKTÖRÜ

1- Tanımı ve Tarihçesi

Elektronik sanayinin ülkemizde en yaygın dalı Kahverengi Eşya (Tüketim

Cihazları) sektörü olup, ülkemizde gelişimi radyodan siyah beyaz ve renkli
televizyona, televizyondan ise video ve müzik setine doğru bir seyir izlemiştir.
Sektörde yeralan ürünlerin tanımları ve tarihçelerini şu şekilde özetleyebiliriz.

TELEVİZYON; Hareketli görüntülerin ve sesin elektrik sinyallerine

dönüştürülerek alıcıya iletilmesi ve alıcıda yeniden görüntü ve sese dönüştürülmesini
sağlayan aygıttır. Televizyonun başlangıcından günümüze ulaşan gelişme çizgisinde
yer alan aşamalar şöyle sıralanabilir.

Görüntüyü mekanik olarak tarama yöntemi 1994’te Paul Nipkow tarafından

keşfedilmiştir. Günümüzde resim tüpü olarak kullanılan katot ışınlı tüp 1897’de Karl
Braun tarafından geliştirildikten sonra, V.K.Zworykin’in geliştirdiği ve 1923’te
patentini aldığı ikonoskop kamera tüpü bu alanda en önemli buluş olmuştur. Böylece
tümüyle elektronik bir televizyon sisteminin oluşturulması sağlanmıştır. İlk düzenli
televizyon yayınları 1935’te Almanya da, ilk renkli televizyon yayınları ise 1954’te
A.B.D’de başlamıştır.

Türkiye’de ilk televizyon yayını 1952’de İstanbul Teknik üniversitesinde

gerçekleştirilmiştir. 1964 yılında TRT’nin kurulması ile televizyon yayınlarına yönelik
çalışmalar bu kurumca yürütülmeye başlanmış, 1971 yılında sonra ise kurulan yeni
verici ve aktarıcılarla yayın ağı genişletilmiştir. 1984’te ise yurt çapında tamamıyla
renkli yayına geçilmiştir.

RADYO; iletişim sinyallerinin elektromanyetik dalgalar aracılığıyla

gönderilmesi ve alınmasını sağlayan aygıttır. Radyonun oluşumunu sağlayan
elektromanyetik dalgaların laboratuar ortamında 1887 yılında H.Hertz tarafından
bulunmasından sonra, G.Marconi dalgaları 3 km’lik uzaklıklara iletmeyi başarmıştır.

Radyonun gelişimi açısından bundan sonraki en büyük adım ise J.A.

Fleming’in ilk elektrotlu lambayı (diyot) geliştirmesi olmuştur. 1906’da triyot lambayı
gerçekleştiren Lee de Forest, böylece radyo verici ve alıcılarında osilatör ve yükselteç
olarak kullanılan buluşu ortaya koymuş oluyordu. Triyod lambasının titreşim üretici
olarak kullanılmasından sonra 1915’de ilk konuşma içeren iletişim sağlanabildi.
Müzik ve konuşma içeren ilk radyo yayını ise 1906’da R.A. Fessendon tarafından
gerçekleştirildi. Radyo tekniği açısından bundan sonraki önemli adımlar 1948’de
transistörün, 1960’larda ise tümleşik devrelerin geliştirilmesi olmuştur.

Türkiye’de ilk radyo yayınları Türk Telsiz Telefon A.Ş. tarafından Ankara ve
İstanbul’da 1927 yılında başladı.

1937’de radyo yayınlarının işletmesi PTT’ye aktarıldı. 1960’lı yıllarda

İstanbul, İzmir, Ankara, Adana, Antalya, Gaziantep Kars ve Van il radyosunun
kurulması ile radyo yayınları yurt çapında yaygınlaşmaya başlamıştır.

VİDEO Kayıt Sistemleri; Görüntü ve ses bilgilerini içeren sinyallerin

manyetik banda kaydedilerek sonradan okunmasını olanaklı kılan aygıtlardır. Bu
 10

aygıtlarda manyetik banda enine kayıt yöntemi ve sarmal kayıt yöntemi olmak üzere
iki şekilde kayıt yapılmaktadır. Video cihazlarını, anten aracılığıyla alınan televizyon
programlarını kaydeden cihazlar ve yalnızca kameraya gelen sinyalleri kaydeden
aygıtlar oluşturmaktadır.

Manyetik bandın plastik yada hafif metalden bir kutu içine yerleştirilmiş olduğu
video kasetleri kullanan video kayıt aygıtlarının getirilmesine yönelik çalışmalar
1960’lı yıllarda sonuç vermiştir. Kullanışlı ve ucuz ilk video ses kayıt aygıtı Sony
firması tarafından 1969 yılında gerçekleştirilmiştir. 1979’lı yıllarda Sony firmasının
geliştirdiği Betamax ve Matsushita firmasının geliştirdiği VHS kayıt biçimleri video
kaset kayıt aygıtlarının tüm dünyaya yayılmasını sağlamıştır.

2- Sektörde Yer alan Ürünlerin Gümrük Tarife Pozisyon Numaraları

85.19 Plak döndürücüler, pikaplar, kaset çalarlar ve kaydedilen sesi

tekrar vermeye yarayan diğer cihazlar

8519.10.00.00.00 Madeni Para veya Jetonla Çalışan Pikaplar

8519.21.00.00.00 Hoparlörsüz olanlar
8519.29.00.10.00 Gramofonlar
8519.29.00.90.00 Diğer Pikaplar
8519.39.00.00.00 Diğer Plak Döndürücüler
8519.40.00.00.00 Dikte Makineleri
8519.92.00.00.00 Cep tipi kaset çalar
8519.93.31.00.00 Analog ve dijital okuma sistemli olanlar
8519.93.39.00.00 Diğerler
8519.99.12.00.00 Motorlu Araçlarda kullanılan ve çapı 5.5 cm geçmeyen diskler
için olanlar
8519.99.18.00.00 Lazer Okuma sistemli diğer cihazlar
8519.99.90.10.00 Kaydedilen sesi tekrar veren sinematografik cihazlar
8519.99.90.90.19 Diğerleri

85.20 Manyetik banta ses kaydediciler,diğer ses kayıt cihazları

Audio Cihazlar

85.20.10.00.00.00 Harici bir güç kaynağı ile çalışan dikte makineleri

85.20.20.00.00.00 Telefonlara cevap verme makineleri
85.20.32.11.00.00 Harici bir güç kaynağı olmadan çalışabilenler
85.20.32.19.00.00 Diğerleri
85.20.32.30.00.00 Cep tipi kaydetme cihazları
8520.32.50 .00.00 Diğerleri
85.20.32.91.00.00 Makarna tipi manyetik bant kullanan 19cm/sn devre
85.20.32.99.00.00 Diğerleri
85.20.33.11.00.00 Harici bir güç kaynağı olmadan çalışabilenler
85.20.33.19.00.00 Diğerleri
85.20.33.30.00.00 Cep tipi kaydetme cihazları
85.20.33.90.00.00 Diğerleri
85.20.39.10.00.00 Makara tipi manyetik bant kullanılan 19cm/sn devre
85.20.39.90.00.00 Diğerleri
85.20.90.10.00.00 Sivil hava taşıtlarında kullanılmaya mahsus olanlar
85.20.90.90.10.00 Sinematoğrafik ses kaydeden ve kaydedilen sesi tekrar ver.
85.20.90.90.90.00 Diğerleri

85.21 Video Kayıt ve Gösterme Cihazları

 11

85.21.10.10.00.00 Sivil hava taşıtlarında kullanılmaya mahsus olanlar

85.21.10.30.00.00 Eni 1.3cm.yi geçmeyen ve bant hızı 50mm/sn. geçmeyen
85.21.10.80.00.11 Video kayıt cihazları
85.21.10.80.00.12 Video gösterme cihazları
85.21.10.80.00.13 Video kayıt ve gösterme cihazları
85.21.90.00.00.11 Video kayıt cihazları (diğer)
85.21.90.00.00.12 Video gösterme cihazları (diğer)
85.21.90.00.00.13 Video kayıt ve gösterme cihazları (diğer)

85.22 Sadece 85.19 ve 85.21 Pozisyonlarında yer alan cihazların aksam,

parça ve aksesuarları

85.22.10.00.00.00 Pick-Up okuyucu kafalar

85.22.90.10.00.00 Hava Taşıtlarının çeşitli ses kayıt cihazları
85.22.90.30.00.00 İğneler
85.22.90.59.10.00 Elektronik Montajlı Sinematografik Ses Cihazı
85.22.90.59.90 Elektronik Montajlı Sinematografik Ses Cihazı
85.22.90.93.00.00 Ses kayıt verme cihazı imalinde kullanılan
85.22.90.98.10 Diğer Şekilde Montajlı Sinematografik ses Aksamı
85.22.90.98.90.11 Diğer Şekilde Montajlı Video Kafaları
85.22.90.98.90.12 Video Kafalarının Aksam, Parça ve Aksesuar
85.22.90.98.90.19 Diğer şekilde montajlı diğer kayıt sistemleri

85.23 Ses ve benzeri Kayıtlar için Yapılmış Plaklar ve diğer

Mesnetler

85.23.11.00.00.00 Kasetli ses bantları boş,en ≤ 4 mm

85.23.12.00.00.00 Kasetli ses bantları boş,en 4 mm ≤ en≤ 6.5 mm
85.23.13.00.00.00 Kasetli ses bantları boş,en 6.5 mm ≤ en≤ 13 mm
85.23.13.00.00.33 Kasetli video bantları boş 20 mm ≤ en≤ 26 mm
85.23.20.11.00.00 D.çapı ≤ 231 mm, koersivitesi ≥ 600 oersetd’imet.tab. ile olan
disk
85.23.20.19.00.00 Diğer manyetik sert disk
85.23.30.00.00.00 Manyetik şeritli kartlar
85.23.90.00.00.11 Diğer lazer video diskler
85.23.90.00.00.19 Ses kaydına mahsus cihazlar

85.24 Doldurulmuş Bant,Plak ve Diğer mesnetler (Audio-Video

Kasetler)

85.24.10.00.00.00 Gramofon plaklar

84.24.31.00.00.00 Ses/ görüntü dışında fenomenleri vermeye mahsus lazer okuma
sistemleri
85.24.32.00.00.00 Sadece ses vermeye mahsus lazer okuma sistemleri
85.24.39.10.00.00 Bilgi işlem vasıtası ile işlenebilen görüntü, ses, bilgi ve
komutları gösterme ve tekrar verm.
85.24.39.00.00.00 Diğerleri
85.24.40.10.00.00 Otomatik bilgi işlem makinalarında kullanılacak türden veri ve
bilgi içerenler
85.24.40.91.00.00 Eni 4mmyi geçen fakat 6.5mmyi geçmeyenler
85.24.40.99.00.00 Diğerleri
85.24.51.00.00.11 Kasetli ses bantları
 12

85.24.51.00.00.12 Diğer ses bantları

85.24.51.00.00.13 Kasetli video bantları
85.24.51.00.00.14 Diğer video bantları
85.24.51.00.00.15 Kasetli diğer bantlar
85.24.52.00.00.11 Kasetli ses bantları
85.24.52.00.00.12 Diğer ses bantları
85.24.52.00.00.13 Kasetli video bantları
85.24.52.00.00.14 Diğer video bantları
85.24.52.00.00.15 Kasetli diğer bantlar
85.24.52.00.00.19 Diğer ses bantları
85.24.53.00.00.11 Kasetli ses bantları
85.24.53.00.00.12 Diğer ses bantları
85.24.53.00.00.13 Kasetli video bantları
85.24.53.00.00.14 Diğer video bantları
85.24.53.00.00.19 Diğerleri
85.24.60.00.00.00 Manyetik şeritli kartlar
85.24.91.10.00.00 Veri/bilgi içeren manyetik bantlar

85.27 Radyo, telefon, radyo yayınları alıcı cihazları

85.27.12.10.00.00 Analog ve dijital okuma sistemli olanlar

85.27.12.90.00.00 Diğerleri
85.27.13.10.00.00 Lazer okuma sistemli olanlar
85.27.13.91 .00.00 Kaset tipi olup analog ve dijital okuma sistemli olanlar

85.27.13.99.00.00 Diğer kaset tipi dahili güç kaynağı ile çalışan radyo teyp
85.27.19.00.00.00 Dahili güç kaynağı ile çalışan diğer alıcı radyolar
85.27.21.20.00.00 Lazer okuma sistemli olanlar
85.27.21.52.00.00 Kaset tipi olup analog ve digital okuma sistemli olanalr
85.27.21.59.00.00 Diğerleri
85.27.21.70.00.00 Lazer okuma sistemli olanlar
85.27.21.92.00.00 Kaset tipi olup analog ve digital okuma sistemli olanlar
85.27.21.98.00.00 Diğerleri
85.27.29.00.00.00 Diğerleri
85.27.31.11.00.00 Kaset tipi olup analog ve digital okuma sistemli olanlar
85.27.31.19.00.00 Diğerleri
85.27.31.91.00.00 Lazer okuma sistemli olanlar radyo ve teypler
85.27.31.93.00.00 Kaset tipi olup analog ve digital okuma sistemli olanlar
85.27.31.98.00.00 Diğer radyo teypler
85.27.32.10.00.00 Çalar saatli radyolar
85.27.32.90.00.00 Diğerleri
85.27.39.10.00.00 Aynı kabın içinde bir veya daha fazla hoparlörleri olanlar
85.27.39.91.00.00 İçinde amplifikatör bulunmayanlar
85.27.39.99.00.00 İçinde amplifikatör bulunanlar

85.28 Televizyon alıcıları (radyo yayınlarını alıcı cihazları veya ses yada
görüntü kayıt veya tekrar verme cihazlarıyla birlikte olsun olmasın)
video görüntü monitör ve projektörler

85.28.12.10.00.00 Teleprojektörler
85.28.12.20.00.00 Ses ve görüntü kaydetmeye ve tekrar vermeye mahsus cih.
85.28.12.52.00.00 Ekran ve köşegen uzunluğu 42 cm geçmeyen Renkli TV
85.28.12.54 00.00 Ekran köşegen uzunluğu 42 cm’yi geçen fakat 52 cm geçm
 13

85.28.12.56 00.00 52 cm’yi geçen fakat 72 cm’yi geçmeyen Renkli TV

85.28.12.58 00.00 Köşegen uzunluğu 72 cm geçen Renkli TV
85.28.12.62.00.00 Ekran köşegen uzunluğu 75 cm yi geçmeyenler
85.28.12.66.00.00 Köşegen uzunluğu 75 cm yi geçenler
85.28.12.72.00.00 Dikey çözümlemesi 700 satırdan az olanlar
85.28.12.76.00.00 Dikey çözümlemesi 700 satır veya daha fazla olanlar
85.28.12.81.00.00 Ekranın eni ile boyu arasındaki oran 1.5’dan az olanlar
85.28.12.89.00.00 Diğerleri
85.28.13.00.00.00 Siyah beyaz - diğer tek renkli olanlar görüntü mönitörleri
85.28.21.00.00.00 Görüntü monitörleri (Renkli olanlar)
85.28.22.00.00.00 Siyah Beyaz veya diğer tek renkli olanlar
85.28.30.00.00.00 Video projektörler

85.29 Sadece 85.25 ve 85.28 pozisyonlarında yer alan cihazlara mahsus

aksam ve parçalar

85.29.10.00.00.00 Anten,her türlü yansıtıcı antenler ile aksam ve parçaları

85.29.10.20.00.00. Teleskopik kemer tipi antenler
85.29.10.31.00.11 Uydu alıcılı antenler (küçük 3 mm)
85.29.10.31.00.12 Uydu alıcılı antenler (büyük 3 mm)
85.29.10.39.00.00 Diğer harici radyo televizyon alıcı antenler
85.29.10.40.00.00 Radyo ve televizyon alıcıları için dahili antenler
85.29.10.50.00.11 Radyo-televizyon verici antenleri
85.29.10.90.00.19 Anten,diğer yansıtıcıların aksam ve paraları
85.29.90.81.00.00 Televizyon kameraları,radyo alıcıları TV cihazlarının aksam ve
parçaları

3-Üretim ve Satış

Ülkemizde TV alıcı cihazlarının üretimi başlamadan önce komşu ülkelerden

TV yayınlarının izlenmesi ancak bedelsiz ithalat yoluyla sağlanan cihazlarla
gerçekleştirilebiliyordu. 1970’li yıllarda televizyon yayınının yurt çapında hızla
yayılmasıyla birlikte televizyon alıcı cihazlarına olan talep artmış ve montaj imalatı
ile TV alıcılarının üretimine hız verilmiştir.

1968 yılında 1.532 adet gibi düşük bir rakamla başlanan televizyon üretimi
1971 yılında % 349.2 artarak 6.882 adede ulaşmış, 1960’lı yılların en önemli iletişim
aracı olan radyo üretimi ise 247.616 adet olarak gerçekleşmiştir.

1972 yılına kadar artış gösteren bedelsiz ithalat bu tarihten sonra azalmaya
başlamış, böylelikle TV piyasasında yerli şirketlerin etkinliği artmıştır.
Siyah beyaz televizyonun en yüksek üretimi 1977 yılında 683.848 adet olarak
gerçekleşirken, radyo üretimi 129.576 adede gerilemiştir. 1977 yılından sonra ithal
girdilerdeki güçlükler ve iç talepteki daralmaya bağlı olarak siyah beyaz televizyon
üretimi azalmaya başlamıştır.

1980 yılında siyah beyaz televizyon üretimi 326.541 adet olurken, radyo
üretimi 133.630 adet olarak gerçekleşmiştir. Televizyon yayınlarının ülke çapında
yaygınlaşma aşamasının başlangıcı olan bu dönemde radyo cihazlarına olan talebin
düşüşü firmaları olumsuz etkilemiş ve 1972’de 27 adet olan radyo üretici firma sayısı
1980’de 4’e düşmüştür.

ÜRETİM 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983

( Adet)
 14

Televizyon 618.187 683.848 566.827 424.797 326.541 491.223 307.738 219.279

Radyo 178.115 129.576 155.431 128.079 133.630 112.309 163.865 189.024
Kaynak: DİE

ÜRETİM
(Adet) 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990
Televizyon
(Siyah-Beyaz) 79.917 36.556 15.158 8.184 * * *
Televizyon
(Renkli) 819.001 1.102.093 876.768 640.865 738.221 999.264 1.994.621
Radyo 224.173 163.502 159.491 244.752 293.726 218.526 102.677
Müzik Seti - 306.312 235.648 136.413 48.698 57.232 141.989
Video 64.185 150.110 240.289 143.556 87.716 94.146 118.857
Kaynak: DİE
(*) Firma Sayısı üçten az olduğundan gizlilik ilkesinden ötürü veri temin
edilememiştir

SATIŞ (Adet) 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992

Televizyon
(Renkli) 782.445 661.923 729.798 967.659 1.985.450 2.784.510 2.354.155
Müzik Seti - 160.481 86.123 129.199 117.786 196.711 121.696

Video - 134.768 66.434 62.441 140.629 82.928 52.803

Kaynak: DİE

Ülkemizde video cihazları üretimi 1984, müzik seti üretimi (audio cihazları)
ise 1985 yılında başlamıştır. Video üretimi 1984 yılında 64.185 adet iken, 1985
yılında % 133.9 artarak 150.110 adede ulaşmış, 1985 yılında 306.312 adet olarak
gerçekleşen audio cihazları üretimi ise 1986 yılında % 23.1 azalarak 235.648 adede
gerilemiştir.

1986 ve 1989 yılları arasında yaşanan yüksek oranlı enflasyon ve durgunluk

neticesinde satın alma gücü düşen tüketici grubun davranışlarına bağlı olarak özellikle
video ve müzik setine yönelik talep azalmıştır. Böylelikle talep daralması nedeniyle
üretimde başlayan düşüşler satışlar üzerinde de olumsuz etkisini göstermiştir.

1987 yılında video üretimi 143.556, müzik seti üretimi 136.413 adet olurken,
1989 yılında video üretimi 94.146 adede, müzik seti üretimi ise 57.232 adede
gerilemiştir. Bu durumda bazı firmalar pazardan çekilirken, mevcut üretici firmalar
önlemler almaya yönelmiş ve talebi canlandırmak için bu dönemde taksitli satışlar
artmıştır.

1990 yılında meydana gelen canlanmanın etkisiyle ithalat hammadde ve

girdilerdeki kolaylık ayrıca piyasanın tüketici kredisiyle desteklenmesi sonucu
talepteki artışlara bağlı olarak kahverengi eşya sektöründe önemli üretim artışları
meydana gelmiştir. Bu dönemde gerek üretimi gerekse satışı en fazla artan televizyon
ve müzik seti olmuştur.

1990 yılında 1.994.621 adet olan renkli TV üretimi, 1991 yılında % 28.7
artarak 2.567.773 adede, 141.989 adet olan müzik seti üretimi ise % 35.4 artarak
192.204 adede ulaşmıştır. Bu dönemde video üretimi ise % 32.3 azalarak 80.484
adede gerilemiştir. 1990’lı yıllarda video üretimi ve satışlarında yaşanan azalışlar,
1995 yılında 2.769 adet üretim ve 6.673 adet satış ile en düşük seviyesinde
gerçekleşmiştir.
 15

ÜRETİM 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997

( Adet)
Televizyon
(Renkli) 2.567.773 2.334.270 1.921.704 1.528.255 1.859.333 2.509.712 4.657.007
Radyo 43.304 25.108 74.409 32.566 * * *
Müzik Seti 192.204 117.623 87.416 90.450 95.996 94.115 93.969

Video 80.484 47.094 17.141 8.148 2.769 3.985 8.863

Kaynak: DİE

SATIŞ (Adet) 1993 1994 1995 1996 1997

Televizyon
(Renkli) 1.908.567 1.495.003 1.841.882 2.455.831 4.636.360
Müzik Seti 93.276 92.122 110.003 91.587 75.638

Video 18.266 8.671 6.673 3.593 7.211

Kaynak: DİE

ÜRETİM ( Adet) 1998 1999 2000 2001

Televizyon (Renkli) 6.359.643 6.944.741 8.788.667 8.025.204
Müzik Seti 130.558 136.637 145.920 20.113
Video 12.471 1.718 40.193 4.514
Kaynak: DİE

SATIŞ (Adet) 1998 1999 2000 2001

Televizyon (Renkli) 5.803.921 6.706.368 8.737.442 8.027.247

Müzik Seti 122.717 177.771 142.505 26.991
Video 9.002 4.851 37.115 3.963
Kaynak: DİE

Kahverengi Eşya sektöründe özellikle televizyon ve müzik seti üretim ve

satışlarında oluşan artış, 1994 yılında reel ekonomide meydana gelen daralma ve girdi
maliyetlerindeki artış sonucu yerini azalışa bırakmıştır. 1992 yılında 2.334.270 adet
olan TV üretimi % 34.5 azalış ile 1994 yılında 1.528.255 adede, 117.623 adet olan
müzik seti üretimi % 23.1 azalışla 90.450 adede, 47.094 adet olan video cihazları
üretimi ise % 82.7 azalışla 8.148 adede gerilemiştir. 1994 krizinden sonra sürekli
büyüyen televizyon üretimi 1995 yılında 1.859.333 adet iken, 1998 yılında % 242.0
artarak yılında 6.359.643 adede ulaşmıştır.

Teknolojik gelişmenin üretimi daha kolay hale getirmesi üretici firmaların

özellikle AB ülkelerine yönelik ihracatlarındaki önemli artışlar televizyonun
kahverengi eşya sektöründe her yıl en fazla satılan lider ürün olma özelliğini ortaya
koymaktadır.

Özellikle televizyon kanallarındaki artışa bağlı olarak yıllar itibariyle azalışlar

izlenen video üretimi 1998 yılında 12.471 adet olurken, 9.002 adet satış
gerçekleşmiştir.1991 yılında en yüksek üretim ve satış değerlerine ulaşan müzik seti
üretimi ise 1998 yılında 130.558 adet olarak gerçekleşmiştir.

1998 yılında Uzakdoğu ve Rusya’da ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılan

global krizin olumsuz etkileri, elektronik sanayinde siparişlerin 6 ay ve 1 yıl
öncesinden belli olmasından ötürü ancak 1998 yılının son çeyreğinden itibaren
hissedilmeye başlanmıştır. Tüm dünyada hissedilen krizin etkileri Uzakdoğu’dan
alınan malların ucuzlaması, Uzakdoğu kökenli rakip firmaların fiyatlarını düşürmesi
 16

ve tüketicinin temel ihtiyaçlarını karşılamaya devam ederken tasarrufa ağırlık verip

satın alma kararını ertelemesi şeklinde olmuştur.

1998 yılında 6.359.643 adet olan televizyon üretimi 1999 yılında % 28,8
artarak 6.944.741 adede, müzik seti % 4,7 artışla 136.637 adede yükselirken video
üretimi % 86,2 azalarak 1.718 adede gerilemiştir.Bu dönemde global krizin etkisiyle iç
piyasada yaşanan daralma ihracatla aşılmıştır.

2000 yılında ülke ekonomisinde sabit kur politikasının uygulanması, kredi ve

faizlerdeki azalma, kampanya faaliyetlerinin artması ile üretim ve satışlar artmıştır.
Televizyon üretimi % 26,6 artarak 8.788.667 adede, müzik seti üretimi % 6,8 artarak
145.920 adede yükselirken video üretimi son yılların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.

2001 yılında Televizyon üretimi bir önceki yıla göre % 8.7 azalarak 8.025.204
adede,video üretimi % 88,8 azalarak 20.113 adete,müzik seti üretimi ise % 86,2
azalarak 4.514 adede gerilemiştir.

2001 yılında yaşanan ekonomik kriz ve 2001 yılının ilk altı aylık döneminde
Avrupa Birliği tarafından televizyon üreticisi firmalara karşı yürütülen anti damping
soruşturması sonucu kahverengi eşya sektöründe daralma yaşanmıştır.

2000 yılında üretim artışları yaşanan sektörde 2001 yılında yüksek stok
maliyetleri ile karşı karşıya kalınmıştır. Yaşanan develüasyon sonucu Türk lirasının
aşırı değer kaybı karşısında ithalatın pahalaşması dolayısıyla ithal girdilerin üretim
maliyetlerinde artışa yol açması sektörün maliyet yapısını olumsuz yönde etkilemiştir.
Yıl boyunca uygulanan reklam kampanyaları yeterli satışları gerçekleştirememiş,
sektör mevcut dar boğazdan ihracatla aşmayı başarmıştır.

Televizyon talebini ilk alımlar ve yenileme talebi oluşturmaktadır. İlk alımlar

halen % 94-95 düzeyinde olduğu sanılan televizyon penetrasyon oranını
yükseltmektedir. Yaklaşık 13.5 milyon ailenin yaşadığı ülkemizde her yıl 450-500 bin
civarında evlenme gerçekleşmekte ve televizyon ilk alım talebi yaratılmaktadır. 500-
600 bin adet televizyon satışı ise tüketicilerin yeni ev alması, diğer odalar için ikinci
veya üçüncü televizyonun gerekli görülmesi gibi sebeplerden kaynaklanan alımları
oluşturmaktadır. Televizyon kullanım ömrünün 12 yıl olarak kabul edilmesine
karşın,ileri teknoloji içeren yeni modellerin pazara sunulmasıyla yenileme talebi 300-
350 bin adet/ yıl düzeyinde gerçekleşmektedir.

Tüketici davranış ve taleplerindeki değişmelere bağlı olarak televizyon

üreticisi firmalar 2000’ li yılların 56 ve 72 ekrandan daha büyük ekranlı
televizyonların yılları olacağını ve üretimin büyük ekranlı televizyonlara kayacağını
vurgulamaktadırlar.

Yıllar itibariyle üretim ve satış değeri olarak en fazla artış 51 ekrandan küçük
televizyonda meydana gelirken, 1999 yılından itibaren 51 ekrandan büyük
televizyonlara olan talep artmıştır. 1999 yılında 56 ekrandan büyük televizyonun
toplam televizyon üretim içindeki payı % 17.0 iken 2000 yılında % 18.9, 2001 yılında
ise % 23.0 olmuş ve en fazla artış gösteren ürün grubunu oluşturmuştur.

1998 yılında 2.383.511 adet olan 51 ekrandan küçük televizyon üretim

miktarı, 1999 yılında % 8.2 artarak 2.580.921 adede, 2000 yılında ise % 25.7 artarak
3.244.643 adede ulaşmıştır. 2001 yılında ise tüketici eğilimlerindeki değişime bağlı
olarak üretim % 23.6 azalarak 2.479.097 adede gerilemiştir.
 17

55 ekranlı televizyon üretimi yıllar itibariyle artış göstermiş, 2000 yılında %

22.6 olan pay 2001 yılında % 27.8’e yükselmiştir.

ÜRETİM ( Adet) ÜRETİM DEĞERİ (Milyon Tl.)

1999 2000 2001 1999 2000 2001
Televizyon
51’dan Ekran
Küçük 2.580.921 3.244.643 2.479.097 96.566.541 174.230.046 238.720.344
Televizyon
51Ekran 1.598.997 1.897.259 1466.418 80.719.587 126.776.941 178.318.352
Televizyon
55 Ekran 1.584.786 1.985.210 2.232.227 87.646.267 150.367.724 202.564.680
Televizyon
55’dan Ekran
Büyük 1.180.037 1.661.058 1.847.462 112.074.142 217.839.004 495.336.185
TOPLAM 6.944.741 8.788.170 8.025.204 377.006.537 669.213.715 1.114.939.561
Kaynak: DİE

Kahverengi eşya sektöründe gerek üretim gerekse ulaştığı ürün kalitesi ile son
yıllarda üretim ve ihracatında artış kaydedilen diğer ürün grubu ise video ve ses
bantları cihazları olmuştur.

Sektörde, 1997 yılında iç pazarda % 2’lik bir paya sahip olan video ve ses
bantları cihazları 1993 yılında 99.8 milyon dolarlık üretim hacmini 1998 yılında 130.0
milyon dolara çıkarmıştır. Ancak 1999 yılında yaşanan ekonomik durgunluk sonucu
daralan iç talep sonucu üretim hacmi 125.0 milyon dolara gerilerken, audio video
kasetler, ve audio cihazları en fazla azalış izlenen ürünler olmuştur. 2000 yılında
daralan iç talep kendini en fazla % 76.3 azalışla audio video kasetlerde göstermiştir.

ÜRETİM ( BİN $) 1999 2000 2001

Audio Cihazları 24.575 29.050 6.500
Video Player 2.250 850 1.440
Audio Video Kasetler 68.200 16.165 14.000
TV Uydu Alıcıları ve Anten Santralları 23.500 24.000 12.000
Elektronik Tartı ve Cihazlar 6.800 5.850 4.200
Toplam 125.325 75.915 38.140
Kaynak: TESİD ( Türk Elektronik Sanayicileri Derneği)
(*) 1999 yılı 1 $ = 420.330 TL. alınmıştır ( 30 Haziran)
(**) 2000 yılı 1 $ = 620.000 TL. alınmıştır ( 30 Haziran)
(***) 2001 yılı 1$= 1.160.000 TL.alınmıştır (30 Haziran)

3- Dış Ticaret
A) İhracat

Türk Elektronik Sanayine dünya ölçeklerinde ve Türkiye ekonomisindeki payı

açısından bakıldığından istenilen boyutlarda olmadığı görülmektedir. 1994-1996
yıllarında Dünya Elektronik Sanayi ihracatının % 84.0’ı gelişmiş ülkeler tarafından
gerçekleştirilirken, Türkiyenin dünya Elektronik ihracatından aldığı pay % 0.7
seviyesinde kalmıştır.

Ancak pazarı dinamik bir biçimde büyüyen rekabete açık elektronik sanayinde
firmalarımız pazar paylarını artırmak için son yıllarda ihracata önem vermiş, özellikle
televizyon ihracatında sağlanan potansiyel elektronik sanayi ihracatının aynı zamanda
 18

kahverengi eşya sektörünün itici gücünü oluşturmuş ve ülkemiz 2001 yılı itibariyle
pazar payını % 1.96 seviyelerine çıkarmıştır.

1990 yılından itibaren Avrupa’daki Kahverengi Eşya üreticileri gerek işçilik

gerekse malzeme maliyetlerinin yüksek olmasından ötürü pazar kaybetmişlerdir. Bu
sektörde faaliyet gösteren Türk üretici firmalar işçilik maliyetlerinin düşük
olmasından yararlanarak Avrupa pazarına girmeyi başarmışlardır. Ayrıca Uzak Doğu
firmalarına 1990’lı yılların ortalarında gelen anti-damping engelleri Türk firmaları için
ayrı bir avantaj oluşturmuş, böylelikle firmalarımız Uzak doğu rekabetinden izole
edilmiş bir şekilde Avrupa’da ihracat imkanlarını artırmışlardır. Ancak son yıllarda
Uzak Doğu firmaları anti-damping ve gümrük duvarlarının olumuz etkilerini gidermek
amacıyla Avrupa’da üretim merkezleri oluşturmaya başlamışlardır.

Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti gibi eski Doğu Bloku ülkeleri ile İrlanda
ve İngiltere gibi ucuz ve kaliteli işgücünün yoğun olduğu yada hükümetlerin çok özel
ayrıcalıklar tanıdığı ülkelerde yoğunlaşan bu tür yatırımlar da Avrupa pazarındaki
rekabeti daha da acımasız hale getirmiştir

Televizyon ihracatında sağlanan başarı bilgisayar monitörleri, uydu alıcıları ve

internet cihazları alanında da sürmektedir. Söz konusu ivmenin yakın gelecekte
telekomünikasyon ve bilgi teknolojilerinde de etkisini göstereceği ve bu ürün
gruplarında da ihracatçı ülke konumuna gelinebileceği belirtilmektedir.

KAHVERENGİ EŞYA SEKTÖRÜNÜN GÜMRÜK TARİFE POZİSYON

NUMALARINA GÖRE İHRACATI

(Adet) 1997 1998 1999 2000 2001

Plak döndürücüler
85.19 pikap,kasetçalar,kayıt çoğ. 6.800 1008 982 1.847 3.854
85.20 Manyetik banta ses 73.367 2.084 1.634 1.398 377
kaydediciler
85.21 Her türlü video cihazları. 163 643 380 10.690 17.851
85.22* 85.19,85.21’de yer alan
cihazların aksam ve parçaları 47.518 41.828 34.488 11.209 4.558
85.23* Boş ses kayıt ve video 16.532.426 13.468.101 4.222.142 609.563 781.639
kayıtları
85.24* Doldurulmuş ses ve video
bandları 752.355 853.804 767.119 612.295 708.143
85.27 Radyo, Telefon, radyo
yayınları alıcı cihazları 11.491 28.914 20.759 25.729 66.983
85.28 Televizyon alıcıları 2.573.531 4.845.796 5.425.734 7.287.323 6.978.610
85.29* Radyo TV alıcıları için dahili
antenler 2.021.799 2.044.986 2.897.046 2.997.109 4.626.130
(*)Miktar Kg olarak verilmiştir.
Kaynak: DİE

KAHVERENGİ EŞYA SEKTÖRÜNÜN GÜMRÜK TARİFE POZİSYON

NUMALARINA GÖRE İHRACATI

(000) Dolar 1997 1998 1999 2000 2001

Plak döndürücüler
85.19 pikap,kasetçalar,kayıt 112,4 61,2 127,4 58,1 234,8
çoğaltıcılar
85.20 Manyetik banta ses 561,1 53,9 47,0 29,2 52,7
kaydediciler
85.21 Her türlü video cihazları. 37,5 194,5 157,8 916,5* 1.049,9
 19

85.19,85.21’de yer alan

85.22 cihazların aksam ve parçaları 208,6 145,9 149,4 54,6 18,0
85.23 Boş ses kayıt ve video kayıtları 80.919,2 61.194,4 15.680,6 2.320,6 2.496,2
85.24 Doldurulmuş ses ve video 8.946,0 13.064,7 23.133,6 14.101,3 13.000,9
bandları
85.27 Radyo, Telefon, radyo
yayınları alıcı cihazları 400,4 1.053,4 581,9 1.212,2 2.240,8
85.28 Televizyon alıcıları 388.410,6 735.933,8 674.894,3 830.031,4 864.986,2
85.29 Radyo TV alıcıları için dahili
antenler 10.342,4 15.895,6 11.347,6 14.686,0 20.817,6
TOPLAM 489.537,7 826.544,0 725.537,7 862.197,7 904.896,2
Kaynak: DİE
(*) 336,9 bin doları Kesinleşmemiş Bölge ve Ülkelerden gerçekleşmiştir.

a1) Televizyon ihracatı

Kahverengi Eşya Sektöründe ihraç malları içinde önemli ağırlığa sahip olan
televizyon ihracatı 1990 yılından itibaren günümüze kadar düzenli artış göstermiş ve
ülkemiz 1991-2001 yılları arasında net ihracatçı ülke konumunda olmuştur.1993
yılına kadar AB ülkelerinin Uzakdoğu ülkelerine kota uygulaması, AB ülkeleri
talebinin ülkemize yönelmesini sağlamıştır. Ancak 1993 yılında AB ülkelerine yapılan
ihracatın önemli bir seviyeye ulaşmasıyla, AB ülkeleri Türk üreticilerine anti-damping
soruşturması başlatmıştır. Türk üreticilerin maliyetlerinin incelenmesiyle anti-
damping soruşturması firmalarımızın lehine sona ermiştir.

1994 yılında iç piyasada yaşanan durgunluk nedeniyle sektörde yer alan

firmaların ihracata yönelmesi ve en ileri teknolojiyi kullanarak AB ülkelerinde büyük
pazar elde etmeleri sonucu renkli televizyon ihracatında 2001 yılına kadar önemli
artışlar elde edilmiştir.

Ancak 2001 yılında, ekonomik kriz sonucu, satışlarda yüksek paya sahip olan
ihracatın yurtdışı pazarlardaki rekabet nedeniyle düşük kar marjına sahip olması
sektörün karlılığını etkilemiş ve miktar bazında artış sağlanmasına rağmen,ihracat
değerinde düşüş meydana gelmiştir. Develüasyon sonucu ürünlerin döviz cinsinden
fiyatlarında görülen ucuzlama ve sektörün sağlıklı alt yapı ile güçlü teknolojiye sahip
olması iç pazardaki aşırı daralmanın ihracatla aşılmasını sağlamıştır. Dış pazarda
özellikle Uzakdoğu kökenli firmaların fiyatları bizim ürünler karşısında ucuz olmasına
rağmen öncelikle televizyon ihracatında Avrupa pazarında sağladığı başarıyı
sürdürmüştür.

1998 yılında 4.845 bin adet olarak gerçekleşen televizyon ihracatı 1999
yılında % 44.9 artışla 5.425 bin adede, 2000 yılında ise % 34,3 artışla 7.287 bin adede
yükselirken 2001 yılında % 3.2 azalışla 6.978 bin adet televizyon ihraç edilmiştir
Renkli televizyon ihracatını ülkelere göre incelediğimizde ilk sırayı AB ülkeleri
almaktadır. Almanya yıllar itibariyle en fazla renkli televizyon ihracatı gerçekleştirilen
ülke olurken, bunu İngiltere, Fransa, Hollanda ve İspanya izlemiştir. 1998 yılı
ihracatımızın % 88.0’i AB ülkelerine gerçekleştirilirken bu oran, 1999 yılında % 83.8,
2000 yılında % 83.4, 2001 yılında ise % 77.3 olmuştur.

Televizyon ihraç pazarlarımızdan en önemli paya sahip olan Almanya’ya

gerçekleştirilen ihracatımız yıllar itibariyle artış izlemiş, 1998 yılında 271,3 milyon
dolar ile en fazla ihracat gerçekleştirilmiştir.1998 yılından sonra bu ülkeye yönelik
ihraç pazarımızda daralma yaşanmasına rağmen 2001 yılında % 16,4 artışla 199,9
milyon dolar ihracat gerçekleştirilmiştir.
 20

1999 yılında 97,5 milyon dolar, 2000 yılında ise 170,2 milyon dolar,2001
129,1 milyon dolar ihracat gerçekleştirilen İngiltere Almanya’ dan sonra en büyük
ihraç pazarını oluşturmaktadır.

Renkli televizyon ihracatında Avrupa Birliği ülkelerinden sonra ikinci büyük

pazar olarak Rusya Federasyonu ve Türki Cumhuriyetleri gelmektedir. Rusya ya
gerçekleştirilen ihracatımız 1999 yılında 1.177,9 bin dolar olurken, bu oran 2000
yılında % 245.1 artarak 4.064,8 bin dolara ulaşmıştır.2001 yılında ihracatta görülen
azalışa paralel bu ülkeye yapılan ihracat % 18,9 azalarak 3.298,2 milyon dolar olarak
gerçekleşmiştir.

RENKLİ TELEVİZYON İHRACATININ ÜLKELERE GÖRE

DAĞILIMI (000 $)

1997 1998 1999 2000 2001

Almanya 114.132,2 271.263,5 185.644,9 171.680,7 199.892,0
İtalya 8.399,6 28.133,4 32.179,1 38.920,7 46.239,4
İngiltere 80.505,5 133.491,9 97.527,5 170.161,1 129.085,3
Fransa 38.785,7 61.862,6 78.687,9 140.021,4 99.348,3
Hollanda 17.115,6 22.432,1 26.027,3 24.513,6 21.078,3
İspanya 27.324,8 47.355,2 60.382,9 60.878,3 67.015,9
Avusturya 14.271,8 17.045,2 16.821,7 20.163,5 26.594,8
Belçika 2.234,6 7.554,4 8.399,6 9.818,2 15.971,9
Portekiz 17.339,2 22.024,8 18.337,1 14.523,0 21.008,0
İrlanda 3.045,3 7.943,1 16.628,5 18.380,6 15.509,7
Danimarka 2.364,7 21.457,3 16.842,1 16.227,9 17.171,0
Yunanistan 6.526,3 6.745,9 8.079,9 6.794,0 9.623,8
Rusya Fed. 1463,8 1.187,1 1.177,9 4.064,8 3.298,2
Fas 2.694,4 2.766,5 2.109,3 2.701,8 2.315,1
A.B.D 228,1 1.046,0 4.009,5 5.014,0 51,8
Diğer 41.200,3 83.160,1 101.200,6 133.293,7 190.782,6
TOPLAM 388.410,6 735.933,8 674.894,3 830.031,4 864.986,2
Kaynak : D.İ.E

RENKLİ TELEVİZYON İHRACATININ ÜLKELERE GÖRE

DAĞILIMI (Adet)

1997 1998 1999 2000 2001

Almanya 723.667 1.628.882 1.402.540 1.548.702 1.531.076
İtalya 65.812 215.794 295.808 402.684 433.144
İngiltere 570.835 1.017.952 820.482 1.281.685 849.785
Fransa 260.523 398.939 630.531 1.201.811 781.665
Hollanda 111.002 166.638 216.400 222.952 172.946
İspanya 167.952 283.741 481.108 535.679 575.274
Avusturya 78.469 104.061 126.122 166.959 205.245
Belçika 12.302 44.136 59.865 79.483 69.654
Portekiz 124.513 162.987 172.659 141.605 203.312
İrlanda 20.332 56.858 119.915 136.001 105.210
Danimarka 93.696 132.095 132.040 131.447 130.672
Yunanistan 47.739 51.580 77.259 72.568 96.509
Rusya Fed. 36.173 8.492 12.129 42.737 30.748
 21

Fas 17.842 19.146 18.177 26.865 24.875

A.B.D 1708 9.677 34.528 57.409 191
Diğer 323.269 588.954 886.036 1.318.219 1.837.958
TOPLAM 2.573.531 4.845.796 5.425.734 7.287.323 6.978.610
Kaynak: DİE

Televizyon ihracatında Kuzey ve Orta Avrupa ülkeleri, BDT ve Orta Doğu

ülkeleri potansiyel pazar olarak görülürken, son yıllarda sektörde faaliyet gösteren
firmalarımız A.B.D. pazarına yönelmişlerdir. Ancak 1999 ve 2000 yıllarında bu
ülkeye yönelik 4009,5 ve 5014,0 bin dolarlık ihracat gerçekleştirilirken 2001 yılı
ihracatı 51,8 bin dolar seviyelerine gerilemiştir.

Ancak sektörde yer alan firmalarımız 2000’li yıllarda nakliye ve iş gücü

maliyetini düşürmek amacıyla Güney Amerika ülkelerinden herhangi birinde üretim
yapılarak çok büyük pazar olarak nitelendirilen ABD pazarından daha fazla pay
almayı hedeflediklerini belirtmişlerdir.

Televizyon ihracatını türlerine göre incelediğimizde; 42 ekrandan küçük

televizyon ihracatı yıllar itibariyle ilk sırada yer alırken, 2000 yılından itibaren 52
ekrandan büyük 72 ekrandan küçük renkli televizyon ihracatında artışlar
kaydedilmeye başlanmıştır. 1998 yılında 42 ekrandan küçük televizyonların payı %
40.1 iken bu oran 1999 yılında % 41.9, 2000 yılında % 37.1,2001 yılında ise % 31.1
olmuştur.

1998 yılında 1.902.110 adet olan 52 ekrandan küçük 72 ekrandan büyük

televizyon ihracatı 1999 yılında % 1.0 artışla 1.921.015 adede, 2000 yılında % 44.5
artarak 2.775.974 adede, 2001 yılında ise % 15.7 artarak 3.213.177 adede ulaşmıştır.

72 ekrandan büyük televizyon ihracatı ise 1997 yılından sonra tüketici

taleplerindeki artışa bağlı olarak büyük artış göstermiş,1998 yılında 26.119 adet olan
televizyon ihracatı 1999 yılında % 78,6 artarak 46.640 adede, 2000 yılında ise %
289,6 artarak 181.701 adede ulaşırken, 2001 yılında % 5.0 azalışla 172.536 adede
gerilemiştir.

TÜRLERİNE GÖRE TELEVİZYON İHRACATI

ADET 1997 1998 1999 2000 2001

42 ekrandan küçük 1.085.579 1.944.088 2.274.311 2.701.999 2.169.596
42 ekran≤52 ekran 669.577 944.793 1.125.803 1.492.098 1.253.942
52 ekran ≤ 72 ekran 788.427 1.902.110 1.921.015 2.775.974 3.213.177
72 ekrandan büyük 37 26.119 46.640 181.701 172.536
Diğer 29.911 28.686 57.965 135.551 169.359
TOPLAM 2.573.531 4.845.796 5.425.734 7.287.323 6.978.610
Kaynak : D.İ.E

A2) Video Cihazları İhracatı

Sektörde televizyondan sonra ihracatında artış kaydedilen ve kahverengi eşya

sektöründe toplam içinde ulaştığı payla ikinci sırada yer alan video ve ses bantları
olmuştur.

Video cihazları ihracatımız, 1998 yılında özellikle Türki Cumhuriyetleri ve

İngiltere pazarlarına yönelik ihracat artışı ile 194,5 bin dolar seviyesine ulaşılırken,
1999 yılında Rusya krizi yaşanmış ve % 18,9 azalış ile 157,8 bin dolara gerilemiştir.
 22

Söz konusu ihracatın 99,9 bin doları Atatürk Hava Limanı Serbest Bölgesinden
gerçekleştirilmiştir. 2000 yılında ise firmalarımız Polonya pazarında büyük pazar elde
ederek 275,7 bin dolarlık video ihracatı gerçekleştirirken, toplam ihracatımız uzun
yıllar seviyesinin üstüne çıkarak 916,5 bin dolar olarak gerçekleşmiştir.
2001 yılında ekonomik kriz sonucu yurt içi üretimdeki aşırı daralma ve stok
maliyetlerindeki artış firmaları ihracata yöneltmiş ve ihracat bir önceki yıla göre
%14,6 artışla 1049,9 bin dolar ihracat gerçekleştirilmiştir.

VİDEO İHRACATININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI (000 $)

1997 1998 1999 2000 2001

İngiltere 1,6 99,7 0,4 0,5 9,1
Azerbeycan 3,2 8,4 2,2 2,2 12,5
K.K.T.C 2,0 30,7 4,3 144,5 29,0
Rusya 6,4 27,0 3,6 3,3 1,9
Kazakistan 11,8 2,4 0,5 0,03 4,3
Kesinleşmemiş Ülke ve - - 336,9 441,6
Bölge.
Diğer 14,1 23,1 146,8 429,1 551,5
Toplam 37,5 194,5 157,8 916,5 1049,9
Kaynak : D.İ.E
Not: Cihazların aksam ve parçaları değerlendirmeye alınmamıştır.

VİDEO İHRACATININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI

Adet 1997 1998 1999 2000 2001

İngiltere 1 164 2 2 26
Azerbeycan 35 55 4 2 500
K.K.T.C 4 66 30 1.860 337
Rusya 14 248 12 8 9
Kazakistan 1 12 1 1 4
Kesinleşmemiş Ülke ve - - - 3.680 11.369
Bölgel.
Diğer 108 98 331 3.423 5.606
Toplam 163 643 380 10.690 17.851
Kaynak : D.İ.E

Sektörde yer alan firmalar, teknolojideki gelişme, kalite ve talepteki artışa

paralel olarak DVD (Digital Video Dics) cihazları üretimini artırmaktadır. 2000
yılında DVD üretimi 48.711 adet, 2001 yılında ise 27.914 adet olurken söz konusu
yıllarda satıştan daha fazla ihracat gerçekleştirilmiştir.

Digital teknoloji ve Ar-Ge’ye büyük önem veren firmalarımız 2001 yılında

video ve DVD ihracatında artış gerçekleştirirken, hedef pazar olarak seçilen Orta
Avrupa ve Orta doğu ülkelerine yönelik çalışmalara hız verilmiştir.

Video ihracatını türlerine göre incelediğimizde; manyetik bantlı video kayıt ve

gösterme cihazları ihracatımız, 2000 yılında bir önceki yıla göre % 160.6 artarak 396
adede ulaşırken,2001 yılında 137 adede gerilemiştir. Diğer video kayıt ve gösterme
cihazları ihracatı ise 1999 yılında 229 adet iken, 2000 yılında önemli artış kaydederek
10.690 adede,2001 yılında ise % 67.0 artışla 17.851 adede ulaşmıştır.
 23

İHRACAT 1997 1998 1999 2000 2001

(Adet)
85.21.10.80.00.11 Video kayıt 31 1 3 16 12
cihazları
85.21.10.80.00.12 Video gösterme 8 245 23 312 68
cih.
85.21.10.80.00.13 Video gösterme ve
kayıt cihazları 48 140 126 68 57
Toplam 87 386 152 396 137
85.21.90.00.00.11 Video kayıt
cihazları ( diğer) 52 7 30 61 19
85.21.90.00.00.12 Video gösterme
cih. 7 6 22 6.968 14.550
(diğer)
85.21.90.00.00.13 Video kayıt ve
gösterme cih.( 17 235 177 1.551 558
diğer)
Toplam 76 248 229 8.580 15.127
Diğer - 9 - 1.714 2.587
Kaynak : D.İ.E

A3) Audio Cihazları İhracatı

Audio cihazları ihracatında, 1995 yılından itibaren firmaların özellikle Türki

Cumhuriyetleri ve Doğu bloku ülkeleri pazar paylarının artmasıyla birlikte önemli
artışlar kaydedilmiştir. 1998 yılı sonlarından itibaren yaşanan global kriz ve Rusya
kriziyle Rusya, Türki Cumhuriyetleri ve Doğu ülkelerinde önemli pazar kayıpları
yaşanmıştır. 1998 yılında 1.168,5 bin dolar olan audio cihazları ihracatı, 1999 yılında
% 35,5 azalarak 756,3 bin dolara gerilemiştir.

2000 yılında uygulanan sabit kur politikası sonucu TL’nin değerlenmesine

rağmen ihracat % 71,8 artarak 1.229,5 bin dolar seviyesine ulaşmıştır. 2001 yılında
ekonomik kriz sonucu tüm ürün gruplarında görülen yurtiçi satışlardaki azalma video
satışında da görülmüş ancak ihracattaki artış sürdürülmüş ve ihracatımız % 94,6
artarak 2.528,5 bin dolar seviyesine ulaşmıştır.

AUDİO CİHAZLARI İHRACATI (000 $)

ÜLKELER 1997 1998 1999 2000 2001

İngiltere 493,4 8,3 40,6 125,1 2,5
Rusya 17,1 54,2 8,4 6,8 84,3
Kazakistan 4,5 19,2 18,5 5,4 1,9
Türkmenistan 15,4 24,0 86,5 45,2 18,9
Özbekistan 4,2 62,1 4,4 1,5 53,0
Diğer 539,3 1000,7 597,9 1116,4 2368,3
Toplam 1073,9 1168,5 756,3 1299,5 2528,9
Kaynak : D.İ.E
Not: Cihazların aksam ve parçaları değerlendirmeye alınmamıştır.

Audio cihazları ihracatında pazar payları açısından ilk sırayı Türki

Cumhuriyetleri ve Rusya alırken, televizyon ve video cihazları ihracatında sağlanan
stabil pazar, audio cihazları ihracatında sağlanamamıştır.
 24

1997 yılında Rusya Federasyonuna 17,1 bin dolar ihracat gerçekleştirilirken

bu oran 1998 yılında % 217,0 artarak 54,2 bin dolara ulaşmış, ancak 1999 ve 2000
yılında bu ülkeye yaşanan krizlerinde etkisiyle ihracat önemli ölçüde azalarak 8,4 ve
6,8 bin dolar seviyelerine gerilemiştir. 2001 yılında bu ülkeye 84,3 bin dolar ihracat
gerçekleşmiş olup, toplam ihracatın % 3,3’nü oluşturmuştur. Türki Cumhuriyeti
ülkelerine düzenli olarak ihracat gerçekleştirilirken, ihracat içindeki payları yıllar
itibariyle çok düşük kalmıştır.

AB ülkelerine yönelik Audio cihazları ihracatında televizyon ihracatının

tersine pazar kayıpları yaşanmıştır. 1997 yılında audio cihazları ihracatının % 45.9 ‘u
İngiltere’ye gerçekleştirilirken, bu tarihten itibaren bu oran aşrı derece azalmıştır.
Almanya’ya ise 1996, 1997 yıllarında 3,5 ve 3,4 bin dolar tutarında ihracat
gerçekleştirilirken bu tarihten sonra bu ülkeye yönelik pazar kayıpları yaşanmıştır.

Sektörde faaliyet gösteren firmalar 2000’li yıllarda tüketici taleplerinin çok

fonksiyonelli müzik setlerine yöneleceğini belirtirken, AB ve Rusya’nın hedef pazar
olarak seçildiği ve girişimlerin bu yönde yapıldığı vurgulanmaktadır.

B) İthalat

1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği anlaşmasının yürürlüğe girmesiyle sanayi

malları ithalatından alınan gümrük vergisi oranı sıfırlanmış bunun sonucu elektronik
sanayi ve kahverengi eşya sektörü ithalatında artış görülmüştür. 1997 yılında 505,4
milyon dolar, 1998 yılında 463,0 milyon dolar,1999 yılında 487,9 milyon dolar, 2000
yılında ise 706,0milyon dolar tutarında ithalat gerçekleştirilmiştir. 2001 yılında ise
develüasyon sonucu ithal girdilerdeki maliyet artışı, yurtiçi satışlardaki azalma sonucu
ithalat 465,8 milyon dolar seviyesine gerilemiştir

KAHVERENGİ EŞYA SEKTÖRÜNÜN GÜMRÜK TARİFE POZİSYON

NUMARALARINA GÖRE İTHALATI

(Adet) 1997 1998 1999 2000 2001

Plak döndürücüler
85.19 pikap,kasetçalar,kayıt çoğ. 287.619 257.582 257.598 317.591 145.547
85.20 Manyetik banta ses 21.536 42.071 35.936 23.546 14.598
kaydediciler
85.21 Her türlü video cihazları. 53.518 63.564 128.204 1.069.836 749.330
85.19,85.21’de yer alan
85.22* cihazların aksam ve parçaları 71.740 64.861 57.176 146.029 147.118
85.23* Boş ses kayıt ve video 6.494.495 4.407.234 3.761.092 3.604.076 2.644.235
kayıtları
Doldurulmuş ses ve video
85.24* bandları 796.514 1.073.900 1.020.136 2.944.999 868.601
85.27 Radyo, Telefon, radyo
yayınları alıcı cihazları 3.340.652 3.424.202 3.620.502 4.429.685 5.597.771
85.28 Televizyon alıcıları 339.385 757.039 1.057.568 1.376.782 660.160
85.29* Radyo TV alıcıları için dahili
antenler 5.869.638 6.099.392 5.360.888 6.575.510 3.580.798
(*)Miktar Kg olarak verilmiştir.Kaynak: DİE

KAHVERENGİ EŞYA SEKTÖRÜNÜN GÜMRÜK TARİFE POZİSYON

NUMALARINA GÖRE İTHALATI
 25

(000) Dolar 1997 1998 1999 2000 2001

Plak döndürücüler
85.19 pikap,kasetçalar,kayıt 6.266,2 4.723,4 3.968,0 5.085,6 2.751,4
Çoğaltıcılar
85.20 Manyetik banta ses 4.968,9 4.850,2 4.344,2 2.635,4 947,1
kaydediciler
85.21 Her türlü video cihazları. 13.468,7 13.304,4 15.182,5 50.048,1 18.029,2
85.19,85.21’de yer alan
85.22 cihazların aksam ve parçaları 2.980,9 2.950,9 2.234,6 3.231,6 5.164,2
85.23 Boş ses kayıt ve video kayıtları 58.754,5 37.144,4 35.210,5 33.666,0 25.193,8
85.24 Doldurulmuş ses ve video 60.497,3 64.096,1 82.557,6 162.291,5 141.295,8
bandları
85.27 Radyo, Telefon, radyo yayınları
alıcı cihazları 145.373,6 114.452,2 89.785,6 109.362,8 50.386,3
85.28 Televizyon alıcıları 75.515,7 93.254,4 113.123,6 178.476,9 97.090,7
85.29 Radyo TV alıcıları için dahili
antenler 137.573,9 128.263,0 141.530,2 164.441,9 124.912,5
TOPLAM 505.399,7 463.039,0 487.936,8 706.041,6 465.771,0
Kaynak: DİE

B1) Televizyon İthalatı

Ülkemizde elektronik bileşen üretiminin çok kısıtlı olması ve özellikle

televizyon cihazında kullanılan bu ürünlerin ithalat yoluyla karşılanmasından dolayı
televizyon ithalatımız yıllar itibariyle artış göstermiştir.

1996 ve 1997 yıllarında ithalat artışı, günlük gazetelerin kupon karşılığında

dağıttıkları televizyonları ithalat yoluyla temin etmelerinden kaynaklanmıştır.1998
yılında televizyon ithalatı 93.254,4 bin dolar iken, 1999 yılında % 21.3 artarak
113.123,6 bin dolara, 2000 yılında ise % 57.8 artarak 178.476,9 bin dolar seviyesine
ulaşmıştır.

1998 yılında yurt içi televizyon dağıtım kampanyalarının devam etmesinin

yanında, Asya krizi nedeniyle Uzakdoğu’dan ithal edilen televizyonların fiyatlarının
ucuzlaması ithalat artışında etkili olurken, 1999 ve 2000 yıllarında uygulanan sabit
kur politikası ile Türk lirasının göreceli olarak değer kazanması ve daralan iç talebin
kampanyalı satışlar ile aşılmaya çalışılması ithalattaki artışın ana nedenlerini
oluşturmuştur.2001 yılında yaşanan ekonomik kriz sonucu yurtiçi satışların azalması,
finansman maliyetlerinin atması ve ithal girdi maliyetlerindeki artış sonucu özellikle
bileşenler sektöründeki aşırı maliyetler televizyon ithalatının azalmasına yol açmış,
ve 2001 yılı televizyon ithalatı 97.090,7 bin dolar olarak gerçekleştirilmiştir.

RENKLİ TELEVİZYON İTHALATININ ÜLKELERE GÖRE

DAĞILIMI (000$)
1997 1998 1999 2000 2001
Almanya 18.880,8 13.402,5 11.442,4 17.762,7 6.643,6
İngiltere 6.472,1 3.801,9 4.954,8 5.615,2 2.042,1
Fransa 6.414,3 7.288,7 17.187,6 12.922,5 2.217,1
Hollanda 12.449,4 4.479,4 4.010,4 8.999,4 3.476,1
İspanya 8.565,9 15.248,5 20.500,2 25.623,9 10.750,3
Belçika 1.651,1 1.305,7 1.860,0 40.184,8 24.728,0
Çin Halk Cum. 3.143,5 2.872,5 6.022,3 3.709,2 1.740,2
Japonya 2.999,3 4.442,6 6.740,0 10.640,8 7.330,5
 26

Güney Kore 2.451,3 8.275,0 3.030,0 12.928,0 4.996,6

Hong Kong 157,8 1.615,5 3.425,1 3.678,9 1.650,0
Diğer 12.330,2 30.522,1 33.950,8 36.411,5 31.516,2
Toplam 75.515,7 93.254,4 113.123,6 178.476,9 97.090,7
Kaynak : D.İ.E

RENKLİ TELEVİZYON İTHALATININ ÜLKELERE GÖRE

DAĞILIMI (ADET)
1997 1998 1999 2000 2001
Almanya 78.623 58.754 59.079 84.571 25.821
İngiltere 24.741 17.500 15.696 13.608 13.916
Fransa 30.299 37.412 88.156 69.443 7.355
Hollanda 46.504 17.482 12.029 48.477 18.128
İspanya 44.614 63.365 100.746 119.395 13.098
Belçika 3.756 2.527 12.551 238.065 145.481
Çin Halk Cum. 29.908 66.691 220.045 178.484 44.292
Japonya 6.923 17.939 10.782 6.913 9.526
Güney Kore 12.582 84.742 82.894 135.921 47.575
Hong Kong 1.393 27.427 62.997 77.801 44.697
Diğer 60.042 363.200 392.593 404.104 290.271
Toplam 339.385 757.039 1.057.568 1.376.782 660.160
Kaynak: DİE

Televizyon ithalatında ihracatta olduğu gibi Avrupa Birliği ülkeleri ilk sırada
yer almaktadır. AB ülkelerinin ithalattan aldığı pay,1997 yılında % 57.3 iken, 1998
yılında Asya Krizi nedeniyle % 57.0’a gerilemiş, bu oran 1999 yılında % 60.1, 2000
yılında ise % 78,4 ‘e ulaşmıştır. 2001 yılında ise ithalattaki azalışa rağmen bu oran %
79,6 olmuştur.

Almanya televizyon ithalatında ilk sırada yer alırken, 1998 yılından sonra
İspanya ve Belçika en fazla ithalatın yapıldığı ülke konumuna gelmiştir.

1997 yılında İspanya’ya gerçekleştirilen ithalat 5.334,5 bin dolar iken bu oran
1998 yılında % 185.8 artarak 15.248,5 bin dolara, 1999 yılında % 34.4 artarak
20.500,2 bin dolara, 2000 yılında ise % 25.0 artarak 25.623,9 bin dolara yükselmiştir.
2001 yılında ise % 58,0 azalarak 10750,3 bin dolara gerilemiştir.İspanyanın 1998
yılında toplam ihracat içindeki payı % 16.4 iken bu oran 1999 yılında % 18.2, 2000
yılında %14.3, 2001 yılında ise % 11,1 olmuştur.

İspanyadan sonra ithalatında önemli artış görülen ülke Belçika olmuştur. 1999
yılında ithalattan aldığı pay % 1,6 iken, 2000 yılında büyük artış göstererek % 22,5
yükselmiş, 2001 yılında bu oran % 25,5 olmuştur.

AB ülkelerinden sonra televizyon ithalatında en fazla payı Uzakdoğu ülkeleri

ve Japonya almaktadır. Japonya’dan yapılan ithalatımız 1996 yılından itibaren düzenli
artış göstermiş,1996 yılında 921,6 bin dolar olan ithalatımız 2000 yılında 10.640,8 bin
dolar ile en yüksek seviyesine ulaşmıştır.2001 yılında ithalattaki azalışa paralel olarak
7.330,5 bin dolar seviyesine gerilemesine rağmen Japonya televizyon ithalatında
önemli pazarlarımız arasında yer almaktadır. Güney Kore’den yapılan ithalatımız
1998 yılında 8.275,0 bin dolar iken, 1999 yılında % 63.4 azalarak 3.030,0 bin dolara
gerilemiş, 2000 yılında % 326.7 artarak 12.928,0 bin dolara ulaşırken,2001 % 61,4
azalarak 4.996,6 bin dolar seviyesine gerilemiştir.
 27

Türlerine göre televizyon ithalatında ihracatta olduğu gibi 42 ekrandan küçük

televizyonlar birinci sırada yer alırken, tüketici eğilimlerine bağlı olarak 72 ekrandan
büyük televizyonlara olan talep yıllar itibariyle artış göstermektedir. 1996 yılında
3.687 adet büyük ekranlı televizyon ithal edilirken, 2000 yılında bu oran % 944.3
artışla 38.504 adede ulaşırken, bu oran 2001 yılında 25.696 adete gerilemiştir.1998
yılında 118.008 adet 42 ekrandan küçük televizyon ithal edilirken bu oran 1999
yılında % 95.1 artışla 230.252 ulaşmıştır.2000 yılından itibaren talepteki azalışa
paralel olarak ithalatta azalış görülmüş 2000 yılında 189.788 adet olan televizyon
ithalatı 2001 yılında 64.252 adete gerilemiştir.

TÜRLERİNE GÖRE TELEVİZYON İTHALATI

ADET (85.28) 1997 1998 1999 2000 2001
42 ekrandan küçük 138.303 118.008 230.252 189.788 64.252
42 ekran≤52 ekran 46.563 83.938 67.039 67.315 23.928
52 ekran ≤ 72 ekran 111.193 97.719 137.024 185.664 50.948
72 ekrandan büyük 6.809 9.953 10.501 38.504 25.696
Diğer 36.517 447.421 612.752 895.511 495336
TOPLAM 339.385 757.039 1.057.568 1.376.782 660.160
Kaynak : D.İ.E

B2) Video Cihazları İthalatı

1995 yılında itibaren düzenli olarak artan kahverengi eşya sektörü ithalatı
içinde video cihazları ithalatının payı giderek artmıştır. 1998 yılında 13.304,4 bin
dolar olan video ithalatı 1999 yılında % 14.1artarak 15.182,5 bin dolara, 2000 yılında
ise % 228.1 artarak 50.048,1 bin dolara ulaşmıştır.2001 yılında yaşanan ekonomik kriz
sonucu satışların azalması ve maliyetlerdeki artış sonucu video ithalatı % 64,0 azalış
ile 18.029,2 bin dolara gerilemiştir.

Video ithalatının ülkelere göre dağılımında; Japonya 1999 yılında % 28.2 pay
ve 4.286,8 bin dolar, 2000 yılında ise % 9.9 pay ve 4.966,6 bin dolar,2001 yılında ise
% 15,4 pay ve 2780,4 bin dolar ile ilk sırayı almıştır.

AB ülkeleri içinde ise Almanya ve İngiltere en fazla ithalat yapılan ülkeler

olmuştur. İngiltere’den yapılan ithalatımız 1999 yılında 1.685,2 bin dolar iken 2000
yılında % 103.0 artarak 3.420,8 bin dolara ulaşmış,2001 yılında ise bu değer 907,6 bin
dolara gerilemiştir.

Güney Kore’den yapılan ithalat ise 1998 yılında 1.197,0 bin dolar iken 1999
yılında % 71.1 azalarak 345,6 bin dolara gerilemiş, 2000 yılında ise % 332,7 artışla
1.495,5 bin dolara ulaşmıştır.2001 yılında ise yaşanan develüasyon neticesinde 540,1
bin dolara gerilemiştir.

VİDEO İTHALATININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI (000 $)

1997 1998 1999 2000 2001

Almanya 1.994,9 1.601,2 1.019,0 1.681,2 579,4
İngiltere 2.677,0 1.585,0 1.685,2 3.420,8 907,6
Japonya 3.463,2 5.119,1 4.286,8 4.966,6 2.780,4
Malezya 446,3 627,3 1.501,4 3.959,8 794,8
Güney Kore 3.061,4 1.197,0 345,6 1.495,4 540,1
Singapur 293,1 87,6 335,1 193,7 53,0
A.B.D 261,3 641,3 1.352,8 354,3 102,7
 28

Diğer 1.389,3 2.445,9 4.653,6 33.976,1 12.271,2

Toplam 13.468,7 13.304,4 15.182,5 50.048,1 18.029,2
Kaynak: DİE

VİDEO İTHALATININ ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI (Adet)

1997 1998 1999 2000 2001

Almanya 5.632 7.460 3.770 9.694 2.146
İngiltere 4.501 4.475 5.504 7.403 432
Japonya 8.752 17.271 21.989 24.218 7.012
Malezya 3.744 7.037 16.859 36.469 7.269
Güney Kore 20.922 8.626 2.015 9.578 3.384
Singapur 1.601 1.165 6.959 7.188 2.835
A.B.D 447 2.519 3.412 913 6.742
Diğer 7.919 15.011 67.696 974.373 702.243
Toplam 53.518 63.564 128.204 1.069.836 749.330

Video cihazları ithalatının nevilere göre dağılımında, 1997 yılına göre 1998 ve
1999 yıllarında azalarak 8417 ve 8258 adede gerileyen manyetik bantlı video kayıt
gösterme cihazları ithalatı 2000 yılında % 33,8 artarak 11.046 adet,2001 yılında
17.267 olmuştur.

1999 yılında % 1.9 azalışla 8.258 adede gerileyen manyetik bantlı video kayıt
gösterme cihazları ithalatı 2000 yılında % 33.8 artarak 11.046 adede,2001 yılında %
56,3 artarak 17.267 adede ulaşmıştır. Diğer video kayıt ve gösterme cihazları ithalatı
ise, 1998 yılında 30.535 adet iken 1999 yılında % 234.5 artarak 102.138 adede, 2000
yılında ise % 874.8 artarak 995.639 adede ulaşmıştır. 2001 yılında ise yurtiçi
satışlardaki daralma ve maliyetlerdeki artışa paralel olarak ithalat miktarı % 26,5
azalarak 732.063 adede gerilemiştir.

İTHALAT (Adet) 1997 1998 1999 2000 2001

85.21.10.80.00.11 Video kayıt cihazları 2.183 927 264 483 4
85.21.10.80.00.12 Video gösterme cih. 1.473 2.717 2.237 5.044 16.630
85.21.10.80.00.13 Video gösterme ve
kayıt cihazları 10.678 4.773 5.757 5.519 633
Toplam 14.334 8.417 8.258 11.046 17.267
85.21.90.00.00.11 Video kayıt cihazları
( diğer) 2.288 2.630 979 504 6.808
85.21.90.00.00.12 Video gösterme cih.
(diğer) 5.458 12.238 81.245 947.235 667.679
85.21.90.00.00.13 Video kayıt ve
gösterme cih.( diğer) 8.138 15.667 19.914 47.900 16.362
Toplam 15.884 30.535 102.138 995.639 732.063
Diğer 23.300 24.612 17.808 63.151 -
TOPLAM 53.518 63.564 128.204 1.069.836 749.330
Kaynak: DİE

B3) Audio Cihazları İthalatı

Kahverengi Eşya Sektörü içinde televizyon ve video ithalatından sonra önemli

sırada yer alan audio cihazları ithalatı, 1998 yılında 124.025,8 bin dolar iken, Rusya
ve global kriz sonucu 1999 yılında % 20,0 azalarak 98.097,9 bin dolara gerilemiştir.
2000 yılında uygulanan sabit döviz kuru politikası sonucu TL’ nin değer kazanması ile
audio cihazları ithalatı bir önceki yıla göre % 19,4 artarak 117.110,5 bin dolara
 29

ulaşmıştır. 2001 yılında yurt içi satışların azalmasına paralel audio cihazları ithalatı %
53,8 azalarak 54.084,8 bin dolara gerilemiştir.

Audio cihazları üretiminde lider ülke konumunda bulunan Çin, ülkemizin

audio cihazları ithalatının en fazla yapıldığı ülke olup, 1999 yılında % 32,3 pay ve
31.729,5 bin dolar, 2000 yılında ise % 34,5 pay ve 40.357,5 bin dolar, 2001 yılında %
20,6 pay ve 11154,5 bin dolar ile ilk sırada yer almıştır. Uzakdoğu ülkeleri içinde
Çin’den sonra en fazla ithalatın yapıldığı ülke ise Japonya olup,1999 yılında 5.298,4
bin dolar 2001 yılında 2.079,3, 2002 yılında ise 2.079,3 bin dolar ithalat
gerçekleştirilmiştir.

Uzakdoğu ülkelerini AB ülkelerinden Almanya, Belçika ve Hollanda

izlemektedir. Almanya’dan gerçekleştirilen ithalatımız 1999 yılında 4.330,1 bin dolar
iken, 1999 yılında % 17,6 artışla 5.090,6 bin dolara yükselmiş,2001 yılında ise %
72,3 azalışla 1409,7 gerilemiştir.

Belçika’dan yapılan ithalatımız 1996 yılından sonra artış göstererek 1997

yılında 7.867,9 bin dolara,1998 yılında ise 8.844,7 bin dolara ulaşmış, 1999 yılında %
1,6 azalarak 8.699,9 bin dolara, 2000 yılında % 28.8 azalarak 6.192,2 bin dolara,
2001 yılında ise yurtiçi üretim ve satışlardaki azalışa paralel olarak 792,1 bin dolara
gerilemiştir.

ÜLKELERE GÖRE AUDİO CİHAZLARI İTHALATI (000 $)

1997 1998 1999 2000 2001
Almanya 13536,0 12050,6 4330,1 5090,6 1409,7
İngiltere 4517,1 9284,6 3296,6 1768,4 708,3
Hollanda 9546,2 14767,8 5590,0 3901,8 582,7
Belçika 7867,9 8844,7 8699,9 6192,2 792,1
A.B.D 3651,4 4300,4 4748,5 1697,4 803,8
Çin Halk Cum. 65.811,7 44.429,9 31.729,5 40.357,5 11.154,5
Japonya 3683,3 5423,8 5298,4 4289,6 2079,3
Singapur 2672,3 3199,1 1944,2 910,4 326,5
Güney Kore 21385,3 4643,8 2418,8 4132,2 816,7
Diğer 45.137,7 17081,1 30041,7 48770,4 35411,2
Toplam 156.608,7 124.025,8 98.097,9 117.110,5 54.084,8
Kaynak: DİE

5-Sektördeki Yasal Düzenlemeler

Elektronik sektörü ülkemizde genel olarak Türk Sanayini düzenleyen mevzuat

çerçevesinde değerlendirilmekte ve spesifik olarak sektöre yönelik bir düzenleme
bulunmamaktadır. Türkiye’nin uyum sağlaması gereken AB Teknik Mevzuatı
içerisinde Elektronik sektörünü ilgilendiren pek çok tüzük ve yönerge bulunmaktadır.

Kahverengi Eşya sektörü ile ilgili olarak uyum için gerekli çalışmaların hangi
kurumlar tarafından yapılması gerektiği Bakanlar Kurulu, 10 Ocak 1997 tarihinde
97/9196 sayılı karar ile 97/2 sayılı ortaklık Konseyi kararına ek olarak belirtilmiştir.
 30

AT Teknik Mevzuatı Konu Başlığı Koordinatör Kurumlar ve Çalışmalara Katkıda

Bulunacak Diğer Kurumlar
1) İletişim Teknolojisi, Telekomünikasyon Koordinator Kurum : Ulaştırma Bakanlığı
Veri İşleme Katkıda Bulunacak Kurumlar : DPT, Sanayi
ve Ticaret Bakanlığı

A) Avrupa Birliği ile uyum çerçevesinde yeni yaklaşım yönergeleri

kapsamında yer alan kahverengi eşya sektörü dahilindeki ürün ve ürün grupları için
ihracatta CE işareti taşıması zorunlu kılınmaktadır.

Kahverengi Eşya Sektörü açısından büyük önem taşıyan CE işareti; Bir

ürünün AB tarafından hazırlanan ortak özellikleri itibariyle sınıflandırılmış ürün
gruplarının uyması gereken asgari sağlık, emniyet ve çevre koruması koşullarını
düzenleyen bağlayıcı mevzuata ve direktiflere uygunluğu gösteren işaret (Conformite
Europeanne) şeklinde tanımlanmıştır.

CE işareti Avrupa Birliğinin uyulması mecburi olan mevzuatı kapsamında yer

alan işaret olduğu için söz konusu mevzuat ( Yeni Yaklaşım) kapsamına giren ve AB
üyesi ülkelerde piyasaya arz edilecek olan ürünlerin bu işareti taşıması zorunludur.

Türkiye’nin AB mevzuatını uyumlaştırarak uygulayacak olması nedeniyle

uyumu yapılan teknik mevzuatın hukuki alt yapısını oluşturmak üzere ilgili kamu
kuruluşlarını da katılımıyla Dış Ticaret Müşteşarlığı tarafından hazırlanan 4703 sayılı
ürünlere ilişkin Teknik Mevzuatın hazırlanması ve uygulanmasına dair kanun 11
Temmuz 2001 tarih ve 24459 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmış olup 11 Ocak 2002
tarihinde yürürlüğe girmiştir.Söz konusu tarihten itibaren ilgili mevzuatın yürürlüğe
girmesi ile radyo ve telekominikasyon terminal cihazlarının Türkiyede ‘de dolaşımı
için CE uygunluk İşareti zorunluluğu getirilecektir.

Bu nedenden dolayı bu sektörde faaliyet gösteren firmalarımızın CE uygunluk

İşareti çalışmalarını hızlandırmaları gerekmektedir.Söz konusu kanunun uygulama
yönetmelikleri hazırlanmış olup17 Ocak 2002 tarihli ve 24643 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun en önemli amacı yerli ve ithal ürünler
itibariyle piyasaya arz edilen yeniş ve eski kullanılmış tüm ürünlerin güvenli olmasını
sağlamaktır.

Bununla beraber söz konusu kanunun yürürlüğe girmesi ürünlere CE işareti

iliştirilme zorunluluğunun da bu tarihte başlayacağı anlamına gelmemektedir.
Ülkemizde üretilerek iç piyasaya arz edilecek olan ürünlerin CE işareti taşımasının
zorunlu olması için ilgili Bakanlıklar ve kamu kuruluşları tarafından hazırlanan ve
ürünlere CE işareti iliştirilmesini öngören teknik mevzuatın Türkiye’de yürürlüğe
girmesi gerekmektedir.

Ülkemizde önceleri teknik mevzuat uyumu çerçevesinde CE işareti

verebilecek kurumları onaylayacak bir Akreditasyon Kurulu bulunmamaktaydı Ancak
konuyla ilgili çalışmalar tamamlanmış olup Türk Akreditasyon Kurumu
oluşturulmuştur.

Bu kurumun amacı akredite edilmek üzere başvuruda bulunan laboratuar

ürün/hizmet, sistem personel ve benzeri belgelendirme konularında etkinlik gösteren
özel ve/ veya kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili standartlara ve kriterlere göre
değerlendirmesini yapmak ve bu değerlendirme sonucunda kuruluşun akredite edilip
edilmemesine karar vermek akredite edilen kuruluşları izlemeye almak ve
 31

gerektiğinde geçici yada devamlı olarak akreditasyon kararını durdurmak ve bu

alanlarda etkinlikte bulunacak tüm kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu
sağlamaktır.

TÜRKAK’ın kurulması ve ilgili çerçevede kanunun çıkarılması ile

Kahverengi Eşya sektöründe özellikle televizyon ihracatında karşılanan önemli sorun
çözülmüş olmaktadır.

B) Sektörde ithalatla ilgili olarak ise 96/7794 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
ile çıkarılmış yönetmelik bulunmaktadır. Yönetmeliğe göre ithalatçı, ithal ettiği
ürünün çevre, sağlık ve emniyet koşullarına uygun olmasından sorumlu tutulmakta ve
ürünün kusurundan kaynaklanan bir zarar tespit edildiğinde, ithalatçıdan ürün ile ilgili
standartlara ve Kalite Güvence Sistemine uyduğuna dair “uygunluk belgesi”
istenmektedir. İthalatçı firmadan istenen uygunluk belgesinde; ithalatçının talebi
halinde Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından ithalatta uygunluk değerlendirmesi ile
görevlendirilen kuruluşlar, Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN), Uluslar arası
Elektroteknik Komite (IEC), Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi
(CENELEC) olup bu kuruluşlar, standartlarına göre uygunluk değerlendirmesi
yapmakta ve ilgili firmaya belgeyi vermektedir. Ayrıca TSE ve TSEK markalı üretim
yapan sanayicilere bu markayı taşıyan ürünlerin üretiminde kullandıkları malların
ithalinde TSE tarafından denetim yapılmadan uygunluk belgesi verme olanağı
getirilmiştir.

C) Sektörde yer alan Küçük ve Orta Ölçekli firmaların teşvik edilmelerini,

üretim, kalite ve standartlarını yükseltmelerini, ürün geliştirmeye yönelik taleplerini
karşılamalarını, istihdam yaratmalarını ve gümrük birliği çerçevesinde rekabet
edebilmelerini teminen 7 Mart 1998 tarih ve 23279 sayılı kanun yayınlanmıştır. Bu
kararda; KOBI yatırımlarına; teşvik fonundan kredi gümrük vergisi ve fon istisnası,
yatırım indirimi, makine ve teçhizat alımında katma değer vergisi desteği, vergi resim
ve harç istisnası olarak sıralanan yatırım destek unsurlarının sağlanacağı belirtilmiştir.

D) 02.09.1995 tarih ve 22392 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 4077 sayılı

“Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun” gereğince “Garanti Belgesi” ile satılmak
zorunda olan Sanayi malları listesine “Garanti Belgesi ile Satılmak Zorunda olan
Sanayi Malarının Arızalarının Tamiri için Gereken Azami Süreler Hakkında Tebliğde
Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” ile Kahverengi Eşya sektöründe yaralan ürünler
dahil edilmiştir.

E) İthalatta haksız rekabetin önlenmesine ilişkin mevzuat 14 Haziran 1989

tarih ve 3577 sayılı kanun çerçevesinde düzenlenmektedir. Söz konusu kanun AB’nin
anti-damping konusundaki 2423/88/AT sayılı tüzüğü ile uyumlu olarak hazırlanmıştır.
3577 sayılı kanun; “İthalatta haksız rekabet, damping ve sübvansiyona konu olan
ithalatın sebep olacağı haksız rekabete karşı bir üretim dalının korunması ve
piyasanın bozulmasının önlenmesi amacıyla yapılacak işlemler, alınacak tüm önlemler
için gerekli uygulama kararlarını verecek bir kurul oluşturulmasını ve bunun
görevlerine ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır.”

İthalatta haksız rekabetin önlenmesi yönetmeliğinde, İthalat Genel

Müdürlüğünün, şikayet üzerine veya kendiliğinden yapacağı incelemeyi en çok 60 gün
içinde tamamlayacağı ve anti damping soruşturması açılıp açılmaması konusunda
3577 sayılı Kanun ile oluşturulan Kurul’a teklifte bulunacağı belirtilmektedir.

F) İthalatta haksız rekabet halleri dışında uluslar arası ticari teamül, anlaşma
ve uygulamalara aykırı faaliyetlerden kaynaklanan zarar ve zarar tehditlerinin
önlenmesi amacıyla Türkiye’nin Ticari Haklarının Korunması Mevzuatını içeren bir
 32

yönetmelik bulunmaktadır. (20.12.1995 tarih ve 95/7608 sayılı Bakanlar Kurulu

Kararı)

97/7608 sayılı bu karar ile uluslar arası yükümlülük ve prosedürlere uygun olması
şartıyla Türkiye pazarını etkileyen ticari engeller ve bu engellerden doğan zararın
giderilmesi amacıyla izlenecek ticari politika yöntemleri ile uygulamaya ilişkin karar
almak üzere Türkiye’nin Ticari Haklarını Değerlendirme Kurulunun oluşturulması
amaçlanmaktadır.

a) Ticari müzakereler çerçevesinde verilen tavizlerin askıya alınması veya geri

çekilmesi
b) İlgili ülkelere yönelik olarak miktar kısıtlamalarının, ithalat veya ihracat
koşullarını değiştiren ya da ticareti etkilenen diğer önlemlerin alınması.

6- İthalat Rejimi Uygulaması

1 Ocak 1996 tarihinde Gümrük Birliği anlaşmasının yürürlüğe girmesiyle

sanayi malları ithalatında olduğu gibi Kahverengi Eşya sektöründe de AB ve EFTA
ülkelerinden yapılan ithalatta Gümrük vergisi oranlarının sıfırlanmış olup, diğer
ülkelerin uyguladığı gümrük vergisi oranları sektörde yer alan önemli ürünlerin GTİP
numarasına göre aşağıda belirtilmiştir.

GÜMRÜK VERGİSİ ORANI %

G.T.İ.P AB ve EAGÜ İSR,MAC,EST Rom Lit Bul. Pol Mak. Bos-Her D.Ü
EFTA ÇEK,SLO,
SLV,LET
85.20.10.00 0 4 0 0 0 0 0 0 0 4
85.20.20.00 Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf
85.20.32.11 Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf
85.20.32.19 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.20.32.30 Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf
8520.32.50 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.20.32.91 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.20.32.99 0 7 0 0 0 0 0 0 0 7
85.20.33.11 Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf
85.20.33.19 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.20.33.30 Muaf Muaf Muaf Mua Mua Mua Mua Mua Muaf Muaf
f f f f f
85.20.33.90 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.20.39.10 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.20.39.90 0 7 0 0 0 0 0 0 0 7
85.20.90.10 Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf
85.20.90.9010 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.20.90.9090 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.21.10.10 Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf Muaf
85.21.10.30 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.21.10.80.00. 0 8 0 0 0 0 0 0 0 8
11
85.21.10.80.00. 0 8 0 0 0 0 0 0 0 8
12
85.21.10.80.00. 0 8 0 0 0 0 0 0 0 8
13
85.21.90.00.00. 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
11
85.21.90.00.00. 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
 33

12
85.21.90.00.00. 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
13
85.28.12.10 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.20 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.52 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.54 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.56 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.58 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.62 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.66 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.72 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.76 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.81 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.12.89 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.13.00 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2
85.28.21.00 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.22.00 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
85.28.30.00 0 14 0 0 0 0 0 0 0 14
Kaynak : Resmi Gazete

7-Gümrük Birliğinin Sektöre Etkisi

1996 yılında Gümrük Birliğine girmesine rağmen AB’den gerekli mali desteği
alamayan Türkiye halen Avrupa Birliği üye ülkesi olmadan Gümrük Birliğine giren
tek ülke olmanın sakıntısını yaşamaktadır.

Gümrük Birliği sonrasında AB ülkelerinden yapılan sanayi malları ithalatında

olduğu gibi Kahverengi eşya sektöründe de gümrük ve fon vergisi kaldırılmıştır.
Bunun sonucu sektörün çok büyük değişiklik olmamakla birlikte özellikle televizyon
ithalatında artış olmuştur. Bu artışta yabancı ortaklıklı üretici firmaların ürün
çeşitlemesine gitme amacıyla ithalatlarını artırmaları etkili olmuştur. Diğer yandan
televizyon üretiminde kullanılan ithal girdilerin % 80’i AB ülkelerinden karşılandığı
için gümrük vergilerinin kalkması ile elde edilen avantajlar yurtiçi satış fiyatlarına
yansıtılmıştır.

Gümrük Birliğinin yakın gelecekte beklenen etkisi ise, TV fiyatlarında düşüş,

ödemede kolaylık model ve değişme hızının artması ve kar marjlarının düşmesi
şeklindedir. Bu durumda yerli üreticilerin yabancılarla stratejik ortaklık kurma
arayışına girerek çözüm bulmaları,sermaye ve teknoloji yönünden yeniden
yapılanarak rekabet güçlerini artırmaları beklenmektedir.

Sonuç olarak, kahverengi eşya sektörünün ithal girdiye bağımlı olması ve

yüksek teknolojiyi kullanmak zorunda olması gibi nedenlerle gümrük Birliğinden
olumsuz yönde etkilenecek sektörlerin başında olduğu düşünülürken böyle bur
durumun meydana gelmediği ve sektörün göreceli olarak özellikle televizyonda iyi bir
performans sergilediği görülmektedir.

8-Sektörün Sorunları ve Beklentileri

Elektronik sanayinin hareket ve gelişme noktasını oluşturan Kahverengi Eşya

Sektörü özellikle televizyon ihracatında büyük bir potansiyele sahip olmasına rağmen
hızlı bir gelişme gösterememektedir. Bunun nedenleri arasında ;

• Sektörün öneminin tam olarak anlaşılamaması gelmektedir. Özel sektörün

çabalarıyla gelişen sektörde ihracatta iyi bir potansiyel elde edilmesine rağmen
 34

devletin duyarsız kaldığı belirtilerek, sektöre daha fazla teşvik verilmesi ve

sektöre yönelik devlet politikasının yeniden oluşturulması istenmektedir.
• Sermaye yoğun bir yapı sergileyen kahverengi eşya sektöründe Ar-Ge faaliyetleri
büyük önem taşımakta olup, Ar-Ge yatırımlarına ve AB teknik mevzuatına uyum
konularına hız kazandırmak gerekmektedir.

Teknolojik yenilemenin süratle gerçekleştiği ve belirli bir teknolojik alt yapı ve

know-how ile başlanan bir yatırımın henüz tamamlanmadan “eski” teknolojiye
sahip hale gelmesi sektörün sorunları arasında yer almaktadır. Gelişmiş ülkelerde
Devlet–Üniversite iş birliği ile gerçekleştirilen çalışmalar, ülkemizde sektörde yer
alan büyük üretici firmaların kendi öz kaynakları ile gerçekleştirilmektedir.

Teknolojik yenilemenin önemli olduğu sektörde devletin Ar-Ge faaliyetlerine yeterli

kaynak ayırması, devlet – üniversite – özel sektör işbirliğinin sağlanması firma
taleplerinin başında gelmektedir Ayrıca firmaların ulusal ve uluslar arası rekabet
gücü kazanmaları firma yapısı ile olduğu kadar firmanın çevresi de bağlantılıdır.
Firmalar arası teknolojik etkileşimi sağlamak Ar-Ge faaliyetlerinin gelişmesine
olanak vermek için firmalarımızın teknoparklarda faaliyet göstermeleri teşvik
edilmelidir.

• Kobi’lere Ar-Ge ve AB teknik mevzuatına uyum konularında devlet desteğinin

sağlanması ve Kobi’lerin daha sağlıklı bir yapıya kavuşturulması için Sektörel Dış
Ticaret Şirketi modelinin değerlendirmeye alınması talep edilmektedir.

• Sektörde yer alan ürünlerin lüks tüketim malları içinde yer alıp özel tüketim
vergisi uygulaması sorun yaratmaktadır. Televizyon satış fiyatlarının % 50.0’ye
varan kısmı çeşitli vergi ve fonlardan oluşmakta, bu da televizyon fiyatlarının
yüksekliğine yol açarken, faturasız satış ve illegal montaj üretimlerinin de
artmasına yol açmaktadır.

• Sektörün yaşadığı en önemli sorunlardan biride finansman sıkıntısı olup, kredi

faizlerinin düşürülmesi ve vadelerin uzatılması sektör yetkilileri tarafından talep
edilmektedir. Firma yetkilileri Finansman maliyetleri nedeniyle önceleri yalnız
Uzakdoğu ülkeleriyle rekabette zorlandıklarını belirtirken son yaşanan krizle
birlikte Avrupa firmalarıyla rekabette güçsüz kaldıklarını, işçilik avantajlarını
yitirdiklerini belirtmektedirler. Dolayısıyla dış pazarlarda rekabet edebilmemiz
için Eximbank kredileri mutlak rakam olarak yükseltilmeli,vadeler uzatılmalı ve
faizler aşağıya çekilmelidir.

• Yan sanayinin yetersizliği ve büyük ölçüde dışa bağımlı olması, kalifiye eleman
teminindeki güçlükler ve merdiven altı montajın sıkı denetim altına alınamaması
sektörün sorunları arasındadır.

• İhracatta uygulanan bürokratik engeller ihracatı olumsuz yönde etkilemektedir.

Bürokratik engellerin kaldırılması, ayrıca standartların hızla AB’ne
yakınlaştırılması, teşviklerde AB normlarına uyulması, yabancı ortaklıkların
özendirilmesi, hammadde, ambalaj ve diğer girdi fiyatlarında istikrarın sağlanması
sektörün önemli talepleri arasında yer almaktadır.

• Yurtdışındaki tüketiciler arasında Türk ürünlerinin kalite imajını geliştirmek üzere

hedef Pazar ülkelerde ürün tanıtım kampanyaları düzenlenmeli fuarlara katılım
sağlanmalı,Pazar ve ürün çeşitlenmesine ağırlık verilmelidir.İhracatçı
firmalarımızın yeni pazarlara yönelik girişimlere ve tanıtım faaliyetlerine ağırlık
 35

vererek Pazar çeşitlenmesi doğrultusunda gerekli çabayı göstermeleri büyük fayda

sağlayacaktır.Özellikle KOBİ’lerimiz kalitelerini artırmaya ve üretim
teknolojilerini yenilemeye özen göstermeli ve ihracatlarını daha sağlıklı bir yapıya
kavuşturabilmek amacıyla ihracata yönelik alternatif bir organizasyon olarak
“Sektörel Dış Ticaret Şirketi” modelini değerlendirmelidirler.

• 2000 yılında reel sektörde yaşanan ekonomik krizin olumsuz etkilerinden

kurtulmak için sektördeki firmalar siyasi ve ekonomik istikrarın en kısa sürede
sağlanmasını talep etmektedirler.

9-Sonuç ve Değerlendirme

1953 yılında radyo montajı ile başlayan Türk Elektronik Sanayi bir yandan
televizyon üretimi diğer yandan PTT yatırımlarının tüm yurda yayılmasıyla gelişimini
sürdürmüş, bu gün ise belirli birimlere sahip büyük sanayi kolu haline gelmiştir.

Elektronik sanayimizin hareket ve gelişme noktasını kahverengi eşya sektörü

oluşturduğu için bu sektörde yer alan ürünlerin elektronik sanayi içinde öncelikli bir
yeri vardır. Özellikle 1990 yılından sonra hızlı bir gelişim gösteren sektör ulaştığı
yüksek teknolojiyle Avrupa’nın televizyon üssü olmaya aday olarak gösterilirken,
elektronik ses ve görüntü cihazları üreten fabrikalarımızda ise en ileri teknolojiler ve
modern cihazlar kullanılarak üretim yapılmaktadır.

Televizyon alıcıları önceleri ancak bedelsiz ithalat yoluyla sağlanırken, 1968

yılında siyah-beyaz televizyon üretimi, 1982 yılından itibaren ise renkli TV ve Video
cihazları üretimine geçilmiştir. 1968 yılında 1.532 adet TV üretimi gerçekleştirilirken,
2000 yılında bu oran 8.788.170 adede yükselmiştir. İhracatın büyük bölümü AB
ülkelerine gerçekleştirilirken, Türki Cumhuriyetleri, Rusya ve Doğu Bloku ülkeleri
önemli pazarları oluşturmaktadır.

Yakın zamana kadar teknoloji aldığı ülkelere kendi özgün teknoloji ürünlerini
kabul ettiren televizyon üretici firmalarımız hedeflerinin 2001-2002 yılında ABD,
Güney Afrika,Doğu Avrupa ve Japonya gibi yeni pazarlarda paylarını artırmak olarak
belirlemişlerdir.

Video cihazları üretimi ise önceleri televizyona rakip olarak piyasaya

sürülmüş ancak daha sonraları televizyon kanallarındaki artışa bağlı olarak yıllar
itibariyle üretimde azalışlar izlenmiştir. 1987 yılında 134.768 adet olan video üretimi
2000 yılında 4.514 adede kadar gerilemiştir.

Bunun sonucu sektörde faaliyet gösteren firmalarımız teknolojideki gelişime

ve kalitedeki artışa paralel olarak iç ve dış Pazar paylarını artırmak amacıyla DVD
(Digital Video Dics) cihazları üretimine geçmişlerdir. Böylelikle sektörde
televizyonda olduğu gibi video cihazları ihracatında da artışlar beklenmektedir.

Ancak sektör bir yandan hızlı bir gelişme gösterirken bir yandan da
halledilmesi gereken sorunlarla uğraşmaktadır. Sektöre yönelik Ar-Ge faaliyetlerine
devletin yeterli kaynak ayıramaması, devlet özel sektör iş birliğinin sağlanamaması,
televizyonun lüks tüketim malları grubu içinde yer alıp özel tüketim vergisi
uygulaması, oranının uygulanması, yan sanayinin yetersizliği, merdiven altı montajın
sıkı denetim altına alınmaması, ihracatta uygulanan bürokratik engeller bu sorunların
başında yer almaktadır.
 36

Teknolojik gelişmeler bilgisayar iletişim ve televizyon teknolojilerinin

birbirine giderek yaklaşması kahverengi eşya sektörünün geleceğini parlak kılarken bu
gelişmelere anında ayak uydurabilmek için sektörün devlet tarafından hassasiyetle
korunması, teşvik edilmesi ve sorunlarına acil çözüm getirilmesinin yararlı olacağı
düşünülmektedir.

-Sektörün Güçlü Yönleri

Fiziki ve Teknolojik Altyapı :

- Talep yoğun Ve AB ülkelerine yakınlık
- Gelişmiş iletişim ağı
- Teknolojideki gelişmeleri izleyen ve talep eden dinamik iç Pazar
- İşletmelerin yeni teknoloji alma ve kullanma eğilimi

Kalite:
- Kalite kavramının firmalarca benimsenip ön planda tutulması ve kalite
politikalarının geliştirilmesi;

Kurumsal ve Yasal Altyapı;

- Uluslar arası pazarlara ihracat yapan profesyonelleşmiş organizasyonel kadro
ve yapılar
- Haksız rekabetin önlenmesi için yasal alt yapının oluşturulması
çalışmalarının son yıllarda ağırlık kazanması

-Sektörün Zayıf Yönleri

Fiziki ve Teknolojik Altyapı ;

- Enerji alt yapısındaki yetersizlik ve girdilere erişimde yaşanan güçlükler
- Sektörde yaşanan gelişmelerin izlenmesinde finansman kaynakların yetersizliği
- Teknoloji geliştirmeye yönelik teşviklerin eksikliği,

Kalite;
- Türk Akreditasyon Kurumu’nun fonksiyonel hale getirilememesi firmaların
Türkiye’de CE onayı alamaması,
- Yurt dışından alım yapmanın kalitede yarattığı aksaklılar girdi denetim
güçlüğü hizmet,

Kurumsal ve Yasal Altyapı

- Yan Sanayide kurumsal yapıların yeterince profesyonelleşememesi
- İhtisas gümrük Eksikliği
- İhracata yönelik teşvik politikalarının yetersizliği
- İthalatta korumacı politikaların devamı
 37

Ek 1 : Sektördeki İhracatçı Firmalar

FİRMA ADRES Telefon No. Faks No.

VESTEL Organize Sanayi Bölgesi 45030 0236-2330131 0236-233 25 84
Dış Ticaret A.Ş. Manisa
BEKO Beylikdüzü Mevkii 34901 212.872 20 00 212.282 35 02
Teknik San. A.Ş. Büyükçekmece / İST. (10 Hat)
PROFİLO-TELRA Cemal Sahir Sok.
Elektronik Sanayi No : 26/28 Mecidiyeköy / İST. 212.272 89 38 212.211 21 10
ve Ticaret A.Ş.
İMPER Okçumusa Cad. Şahlan Han
Elektronik San. ve Tic. A.Ş. No.84/86 Karaköy / İST. 212.254 77 00 212.255 50 64
IES
İzmir Elektronik San ve 188 Havaalanı Yolu 35620 232,376 73 30 232.376 73 07
Tic. A.Ş. B.Çiğli - İZMİR (5 Hat)
TELESAN Televizyon Yenibosna Doğu Sanayi Sitesi 212.552 18 19 212.552 20 52
Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 5. Blok Bakırköy / İST.

Kaynak : Türkiye İhracatçılar Birliği

Ek.2 Sektörde Faaliyet Gösteren Birlikler

FİRMA ADRES Telefon No. Faks No.

ECID Elektronik Cihazlar Yıldız Şakir Köşebir Cad. 212.267 04 68 212.272 78 93
İmalatçılar Derneği Balmumcu Plaza 2 No.32/4
Beşiktaş / İST.
TESID Türk Elektronik Bağdat Cad. No.477/4
San. Derneği 81070 Suadiye / İST. 216.386 09 09 216.386 09 10

EMSAD (Elektro Mekanik Atatürk Bulvarı Atayurt İşhanı

San. Derneği) No.169/7 Çankaya / ANKARA 312.418 13 72 312.418 23 35
Türkiye Elektrik, Elektronik
ve Benz. Teknik. Eşya. ve Sa Hisar Park Cad. Nilüfer Sok.7/2 312 310 31 79 312 324 11 26
Fed. Ulus / ANKARA

Ek 3 : Sektörde Faaliyet Gösteren Firmalar

Renkli Televizyon Üretici Firmalar

Firma Marka
Beko Elektronik A.Ş. Arçelik,Beko
Vestel Grubu Vestel
Türk Philips Philips
Profilo Telra Saba,Telefunken, Profilo,Telestar
İ.E.S Samsung,Cosmos
Özak Olimpia (Faaliyeti geçici olarak durdurulmuş)
İthal markalar ve merdiven altı Beon,İmperial,Fujtec,Roadstar,Funia,Sunnuy,
üretim Spectra, Akai, Grunding
Yumatu,Show,Contec,JVC,Panasonic,

Audio Cihazları Üreticisi Firmalar

Firma Marka
Ayyıldız Roadmaster
Beko Beko
 38

İ.E.S Samsung,Cosmos
Philips Philips
Profilo-Telra Profilo,Telestar
Simtel Simtel
Vestel Vestel

Video Cihazları Üreticisi Firmalar

Firma Marka
Beko Beko
İ.E.S Samsung,Cosmos
Philips Philips
Profilo Telra Profilo,Telestar
Simtel Simtel
Vestel Vestel

Kaynakça :

• Devlet İstatistik Enstitüsü

• Devlet Planlama Teşkilatı
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
• Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı
• Türk Elektronik Sanayicileri Derneği
• Elektronik Sanayi Özel İhtisas Komisyon Raporu
• Türkiye Elektrik ve Elektronik Sanayinin İhracat İmkanları (İgeme)
• İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları
• Türkiye İhracatçılar Birliği
• İstanbul Menkul Kıymetler Borsası
• Vakıfbank Sektör Yayınları
• IGEME
• Dünya Gazetesi Sektör Araştırmaları
• Sektördeki Üretici Firmalar
• Meydan Larousse Ansiklopedisi