İSTANBUL TİCARET ODASI

HİDROLİK&PNÖMATİK
EKİPMAN
SEKTÖR RAPORU

Hazırlayan: Mert Özcömert

İstanbul, 2004
İÇİNDEKİLER

I.AKIŞKAN GÜCÜ

II.PNÖMATİK

III.HİDROLİK

IV.DÜNYA PAZARI

V.TÜRKİYE PAZARI

VI.MEVCUT DURUM VE SEKTÖRÜN SORUNLARI

VII.ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE DIŞ TİCARET

VIII.ÜLKELER VE ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE 2003 YILI DIŞ TİCARETİ

IX.SONUÇ

X.SEKTÖRLE İLGİLİ FAYDALI ADRESLER

XI.SEKTÖRLE İLGİLİ BAZI ÖNEMLİ FUARLAR

XII.KAYNAKÇA

1
I. AKIŞKAN GÜCÜ

Günümüzde enerji iletiminde kullanılan üç ana kontrol yöntemi vardır;

mekanik, elektrik ve akışkan gücü sistemleri. Bu sistemlerin tümünde enerji, enerji
üretim kaynağından kullanım kaynağına iletilir. Genellikle daha verimli olması için bu
üç yöntem birleştirilerek kullanılır. Kuvvet ve hızın anında ve sisteme zarar vermeden
kontrol edilebildiği başlıca yöntemler, akışkan gücünden yararlanan hidrolik ve
pnömatik güç iletim yöntemleridir. Akışkan gücü, basınçlı akışkanların, ister sıvı ister
gaz halinde olsun, enerjilerinden faydalanılarak elde edilen güçtür.

Akışkan gücünün endüstride yaygın kullanımına bakıldığında basınçlı yağ

enerjisinden faydalanılan sistemler hidrolik, basınçlı havanın enerjisinden
faydalanılan sistemler ise pnömatik olarak ifade edilmektedir.

Günümüzde birer mühendislik dalı haline gelen hidrolik ve pnömatik,

akışkanların basınçlandırılması ve bu basınçlandırılmış akışkanların iletimi ve
denetimi aracılığıyla modern yaşamda gerek duyulan mekanizmaların çalıştırılmasını
sağlayan mühendislik dallarıdır.

Hidrolik ve pnömatik sistemler sağladıkları avantajlar nedeniyle dünyada bir

çok sektörde yaygın olarak tercih edilmektedir.

¾ Akışkan gücünden ister doğrusal ister döner olmak üzere yüzlerce tona varan
kuvvetler elde etmek mümkündür.
¾ Kullanımları ve kontrolleri çok kolaydır. Elektrikli sistemlere nazaran hız ve konum
kontrolü için üstün teknoloji bilgisine ihtiyaç yoktur. Karmaşık değildirler.
¾ Pnömatik sistemler tehlikesiz ve hafiftir. Buna rağmen günümüz teknolojisinde çok
hassas ve kuvvet gerektiren işlemlerde kullanılmaktadırlar.
¾ Hidrolik uygulamalarda ağır sanayide ve inşaat sektöründe gereken çok yüksek
kuvvetlere ulaşmak mümkündür.
¾ Hidrolik ve pnömatik sistemler, patlama tehlikesi olan gazlı ortamlarda, kimyasal
tesislerde çok güvenlidir.
¾ Pnömatik sistemler temiz oda şartları gerektiren gıda ve ilaç sektöründe
rakipsizdir.
¾ Diğer sistemlere nazaran çoğu zaman daha ekonomiktirler.

II. PNÖMATİK

Tanım
Pnömatik gaz basıncı ile çalışan sistemlerin hareket ve kontrolünü gerçekleştiren
uygulama alanıdır. Pratik olarak vakum ve pozitif hava basıncı ile çalışan sistemler ve
kullanılan devre elemanları pnömatiğin kapsamı içinde değerlendirilmektedir.

Tarihçe
Basınçlı hava, insanların kullandıkları ilk enerji türlerinden bir tanesidir. Bilinen en
eski uygulama MÖ. 2500 yıllarında kullanılan hava körüğüdür. Basınçlı hava yakın
dönemlerde madencilik ve metalurji sektöründe kullanılmıştır. Pnömatiğin sistematik
olarak güç uygulamalarında kullanılmaya başlanması 19. yüzyılın ortalarına

2
dayanmaktadır. O dönemlerde özellikle basınçlı hava ile çalışan el aletleri, matkaplar,
lokomotifler ve benzeri güç sistemleri pnömatiğin gelişimine ve hızla yaygınlaşmasına
öncülük etmiştir. Ancak günümüzde de çeşitli uygulamalarda yer alan modern
kontrol elemanları ilk kez 20.yy ortalarında kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle çok
fazla kuvvet gerektirmeyen taşıma, döndürme, indirme, kaldırma gibi işlemlerin yerine
getirilmesi için oldukça basit ve süratli çalışan pnömatik sistemler oluşturmak
mümkündür. Önceleri çok basit ve az sayıda elemanlardan oluşan pnömatik kontrol
devreleri günümüzde onlarca hareket elemanının birleşimine olanak vermekte ve
diğer modern kontrol sistemleri ile entegre çalışarak neredeyse tüm endüstriyel
uygulamalarda kullanılmaktadır.

Pnömatik sistemlerin endüstriyel uygulamalarda sıklıkla kullanılması, enerji kaynağı

olarak kullanılan basınçlı havanın olumlu özelliklere sahip olmasıyla doğru orantılıdır.

Basınçlı havanın olumlu özellikleri şöyle sıralanabilir.

¾ Hava etrafımızı saran atmosferde sınırsız bir kaynak olarak bulunur.

¾ Hava kullanıldıktan sonra tekrar geri kazanılmasına gerek kalmadan atmosfere
atılabilir ve ihtiyaç duyulduğu zaman yeniden kullanılabilir.
¾ Basınçlı hava sıkıştırılmış olarak depolanabilir ve ihtiyaç duyulduğu zaman
kullanılabilir.
¾ Hava belirli bir sıcaklık aralığında güvenle kullanılabilir.
¾ Yanıcı ve patlayıcı özelliği yoktur.
¾ Basınçlı hava zehirli değildir ve çevreyi kirletmez.
¾ Yüksek hızlarda çalışmak mümkündür.
¾ Pnömatik sistemlerin basınç ve hızının kademesiz olarak ayarlanması
mümkündür.
¾ Pnömatik sistemlerde aşırı yük durumunda elemanlar durur ancak yük kalktığında
tekrar çalışır. Dolayısıyla pnömatik sistemler kendinden korumalıdır.
¾ Düşük basınçlarda elde edilebilecek kuvvetlerde sınırlıdır. Pratikte 3000-4000 N
mertebesinde kuvvetlere kadar pnömatik elemanlar kullanılmaktadır.
¾ Basınçlı havanın basıncı genelde 10 barın üzerine çıkmadığı için kullanılan
elemanların iç yapıları basittir.
¾ Basınçlı havanın üretilmesi için gereken birim enerji maliyeti yüksektir. Ancak
kullanılan elemanlar alternatif sistemlere göre daha ucuz olduğu için toplam
sistem maliyeti dengelenmektedir.

PNÖMATİĞİN UYGULAMA ALANLARI

Pnömatik öncelikli olarak hareketlerin nispeten hızlı, elde edilen kuvvetlerin küçük ve
çalışma şartlarının temiz ve emniyetli olması gereken yerlerde tercih edilir. Pnömatik
kontrol ve tahrik sistemlerinin sıklıkla kullanıldığı sektörler ve uygulama alanları
aşağıdaki gibi sıralanabilir :

-Otomasyon sistemleri
-Petrokimya endüstrisi
-Ambalaj ve paketleme sistemleri
-İlaç ve gıda sektörü
-Düşük kuvvetler gerektiren pres uygulamaları
-Cam endüstrisi
-Madencilik ve inşaat sektörü

3
-Demir çelik, döküm ve ağır sanayi uygulamaları
-Otomotiv sektörü ve mobil uygulamalar
-Tekstil sektörü
-Taşıma ve yerleştirme sistemleri
-Yarı iletken ve elektronik sektörü
-Montaj sistemleri ve fabrika otomasyonu
-Ağaç işleme sistemleri
-Kağıt endüstrisi
-Dericilik sektörü
-Makine ve takım tezgahları
-Gemi pnömatiği ve gemi kontrol sistemleri

Genel bir ifadeyle, endüstriyel uygulamaların neredeyse tümünde pnömatik

elemanlar ve sistemler kullanılmaktadır.

Pnömatik Çalışma Elemanları

I.Tahrik Elemanları
Ia Dönel Hareket : Radyal Pistonlu Motor, Eksenel Pistonlu Motor, Dişli Motor,
Kanatlı Motor, Türbin Tipi Motor, Doğrusal Hareket Tek Etkili silindir, Çift Etkili Silindir
Diyafram Silindir, Körük Silindir, Çok Konumlu Silindir, Tandem Silindir.
IbDoğrusal Hareket :Tek Etkili Silindir, Çift Etkili Silindir, Diyafram Silindir, Körük
Silindir, Çok Konumlu Silindir, Tandem Silindir, Teleskopik Silindir.
II. El aletleri
Matkap, Kılavuz, Taşlama, Tornavida, Testere, Kırıcı, Çekiç, Perçin, Çivi Sürücüsü
III.Pnömatik sistemler
Hidro-pnömatik Besleme Ünitesi, Mengene/Tutucu, Dönel Transfer Tablası, Matkap,
Kılavuz Makinesi

III. HİDROLİK

Tanım
Hidrolik, basınçlı sıvılar ile gücün üretimi, kontrolü ve iletimi ile ilgili teknolojiyi ifade
etmektedir.

Tarihçe
Kelime olarak su anlamına gelen Yunanca ”hydor” sözcüğünden türeyen hidrolik,
tarihin ilk çağlarından itibaren akarsulardan su değirmenleri aracılığıyla güç elde
etmek gibi işlemleri ifade etmekte idi. İlerleyen bilim ve teknoloji ile birlikte hidroliğin
ifade ettiği anlam da değişmeye başlamış, daha ziyade yüksek basınçlı ve düşük
debili sistemler ile gücün kontrolü ve iletimini konu alan bir teknoloji haline gelmiştir.
Tarihsel açıdan modern hidroliğin temelleri 1650 yılında Pascal’ın kendi adı ile anılan
“Pascal Yasası” nı hayata geçirmesi ile başlamıştır. 1750 yılında Bernoulli’ nin
“Bernoulli Denklemi” ni oluşturması ile bir boru hattında akan bir akışkanın enerji
korunumunu ifade edebilmek mümkün olmuştur. “Akışkanlar Mekaniği” adı altında
yürüyen bu temel bilim araştırmaları, 1850 yılında İngiliz Teknoloji Devrimi ile hayat
bulmuş ve teknolojik bir atılım olarak 1870 yılında buhar basıncı ile sıkıştırılan suyun
vinçlerde, perçinleme makinelerinde, ekstrüzyon makinelerinde kullanımı
gerçekleşmiştir. 1870’lerden sonra modern anlamda ilk hidrolik sistem uygulamasını
1906 yılında Amerikan savaş gemisi USS Virginia’da basınçlı yağ kullanarak top
yükseliş ve kontrol sistemlerinin gerçekleştirilmesi ile başladığı kabul edilir.

4
 Bu adımı takiben özellikle sızdırmaz elemanlar konusunda gerçekleşen teknolojik
buluşlar sonucunda hidrolik hızla gelişmeye başlamış ve 1926 yılında ABD’de bilinen
ilk hidrolik güç ünitesi üretilmiştir. 1936 yılında Harry Vickers’in pilot kumandalı
emniyet valfini icadı ile devam eden gelişmeler II. Dünya Savaşı ile birlikte gelen dev
teknolojik adımlar içinde yerini bulmuş ve hemen hemen tüm hidrolik devre
elemanları bu kısa süreç içinde uygulamaya sokulmuştur. 1950 yılında Jean Mercier
lastik ayırıcılı biriktiriciyi, 1958’de Moog MIT’de elektrohidrolik servovalfi icad etmiştir.

Hidroliğin avantajları :
¾ Yüksek güç yoğunluğu, aynı hacimli benzer sistemlerden daha yüksek kuvvet
veya tork elde etmek mümkün olabilmektedir.
¾ Akışkanlar mekaniğinin bir özelliği olarak, kuvvetin ya da torkun sistem
gerektirdiğinde kendiliğinden oluşması dolayısıyla nispeten düşük enerji sarfiyatı
mümkündür.
¾ Sistemdeki enerji depo edilebilir.
¾ Sıvıların çok az sıkıştırılabilir olmasından dolayı çok hızlı ve çok yavaş hareketler
yüksek hassasiyetle gerçekleştirilebilir.
¾ Farklı kuvvet ve tork değerlerine yumuşak ve kademesiz olarak geçmek ve
istenen değerlere göre hassas ayarlar yapmak mümkündür.
¾ Dururken tam yükle harekete geçmek mümkündür.
¾ Aşırı yükten korunulabilir.
¾ Kuvvet ya da torku sabit tutmak mümkündür.
¾ Diğer sistemlere göre daha az hareketli parçalar kullanıldığından daha güvenli,
ekonomik ve basittirler.
¾ Elemanların haricen yağlanmalarına gerek kalmaz.

Tüm bu avantajları yanında hidrolik gücün çok uzun mesafelere taşınamaması

sistemlerden yağ kaçaklarının oluşması, hidrolik yağların çevresel açıdan zararlı
olmaları gibi dezavantajları vardır.

HİDROLİĞİN UYGULAMA ALANLARI

1. Endüstriyel Hidrolik
Demir Çelik endüstrisi, presler (sıvama, abkant, ekstrüzyon, dövme presleri) plastik
enjeksiyon makinaları, takım tezgahları.

2. İnşaat Mühendisliği ve Güç üretim tesisleri

Baraj uygulamaları savak ve bendler, köprü hareketleri, maden makinaları, türbinler,
nükleer reaktörler.

3.İş makinaları
Eskavatörler, vinçler, inşaat ve kazı makinaları, belediye araçları

4.Özel Uygulamalar
Teleskop yatakları, anten tahrik hareketleri, sondajlar, uçaklardaki kanat ve iniş
takımlarının tahriki, askeri uygulamalar, eğlence sektörü uygulamaları.

5.Gemi hidroliği
Dümen kontrolleri, liman vinçleri, baş menfezler (kapılar), yelken iticiler, güverte
makineleri ve vinçleri.

5
IV. DÜNYA PAZARI

Dünyadaki Hidrolik&Pnömatik sektörünün durumuna bakıldığında Avrupa Hidrolik ve

Pnömatik Komitesinin (CETOP) dünya pazarı istatistik rakamlarına göre, 2002 yılı
itibariyle dünya’da hidrolik pnömatik pazarında en büyük payı 10 milyar US$’la A.B.D
almaktadır. A.B.D’yi takiben 9 milyar US$’la Avrupa ülkeleri 2. büyük pazar payını
teşkil etmektedir. Avrupa’nın ardından Japonya üçüncü sırada gelmektedir.

2002 YILI HİDROLİK&PNÖMATİK DÜNYA PAZAR PAYLARI

10 milyar$
10 9milyar$

8
6 milyar$
6

4
3 milyar $
2

0
AMERİKA
AVRUPA
JAPONYA
DİĞER

Dünya hidrolik pnömatik pazarında önde gelen A.B.D ve Avrupa pazarlarına

yakından bakıldığında, Avrupa pazarında Almanya’nın lider olduğu görülmektedir.
Almanya’yı İtalya ve Fransa takip etmektedir. A.B.D hidrolik pnömatik pazarının
%28’ini pnömatik, %72’sini hidrolik ürün pazarı oluşturmaktadır.

A.B.D HİDROLİK PNÖMATİK SEKTÖRÜ

pnömatik pazarı
28%

hidrolik pazarı
72%

A.B.D HİDROLİK PNÖMATİK PAZARI

AKIŞKAN GÜCÜ PAZARI ABD$(000)
HİDROLİK PAZARI 7.300.975
PNÖMATİK PAZARI 2.800.896
TOPLAM PAZAR 10.001.871
Kaynak: NFPA (National Fluid Power Association-USA)

6
 2002 YILI AVRUPA HİDROLİK&PNÖMATİK PAZAR PAYI

ÇEK CUM. TÜRKİYE

BELÇİKA 1% SLOVENYA
1%
NORVEÇ 2% 1%
2%
FİNLANDİYA
3% DİĞER
HOLLANDA 2% ALMANYA
4% 33%
İSVİÇRE
4%

İSPANYA
4%

İSVEÇ
5%

İNGİLTERE
10%

İTALYA
FRANSA 17%
11%

AVRUPA HİDROLİK PAZARI

AKSESUARLAR DİĞER HİDROLİK

12% ÜRÜNLER
POMPALAR 29%
15%

SİLİNDİR VE DÖNEL VALF

ELEMANLAR 21%
23%

7
 AVRUPA PNÖMATİK PAZARI

DİĞER PNÖMATİK
ÜRÜNLER SİLİNDİR VE DÖNEL
22% ELEMANLAR
31%
AKSESUARLAR
3%

TÜM HAVA
ŞARTLANDIRMA
VALF
BİLEŞENLERİ
36%
8%

Kaynak: CETOP (European Oil Hydraulic and Pneumatic Comitee)

V. TÜRKİYE PAZARI

¾ Sektörün ticari hacmi : Yaklaşık 200 milyon ABD$ tutarında,

¾ Firma sayısı : Yaklaşık 300 firma
¾ İthalat hacmi : Yaklaşık 120 milyon ABD$
¾ Yerli imalat hacmi : Yaklaşık 20 milyon ABD$
¾ Makine ve ekipmanlarla giren ithalat : Yaklaşık 60 milyon ABD$

Hidrolik ve pnömatik birçok sektörle iç içedir. Hidrolik-pnömatik, çok geniş bir

yelpazede farklı sektör ve teknolojilere hitap ettiği için stratejik bir öneme sahiptir.
Ancak ülkemizde bu alandaki pazar hacmi küçük kalmıştır. Özellikle ileri teknoloji ile
büyük ölçekte üretim yapan gelişmiş ülkelerin sanayi kuruluşları pazar olarak
seçtikleri ülkemize distribütörleri aracılığıyla veya bizzat gelerek pazarlama ve servis
ağlarını kurmuşlardır. Değişik alanlarda üretim yapan küçük ölçekli yerli sanayi
kuruluşları, bu kuruluşlarla rekabet edememiş, korumasız kalmışlardır. Bazı firmalar,
yabancı evlilik yaparak yaşamlarını sürdürmüş, bazı firmalar kapanmış ancak birçok
firma ise zorlu rekabet ortamında savaşma yolunu seçmiştir. Bu firmalar sahip
oldukları öz sermayeleri ile veya çok az olan devlet desteği ile teknolojilerini
yenilemiş, kalite ve standart kavramlarını hayata geçirerek sektörde kalmayı
başarmışlardır. Türkiye Hidrolik-Pnömatik sektöründeki firmalara bakıldığında en
büyük 10 ithalatçı firmanın pazar payı %50 civarındadır. Sektörde yerli imalat yapan
firmaların çoğu atölye tarzında üretim yapmaktadır. Teknolojik bilgi ve birikime sahip
modern fabrika tarzında üretim yapıp ihracat yapan aynı zamanda iç pazara mal
satan firma sayısı çok azdır.

8
 2003 YILI HİDROLİK & PNÖMATİK TÜRKİYE PAZAR PAYLARI

TÜRKİYE ENDÜSTRİYEL
HİDROLİK PAZARI %
24

TÜRKİYE ENDÜSTRİYEL
PNÖMATİK PAZARI %
76

Kaynak : AKDER 2002-2003

VI. MEVCUT DURUM VE SEKTÖRÜN SORUNLARI

Sektördeki firmaların çoğu KOBİ niteliğinde ve küçük işyeri kapsamındadır. Hidrolik-

pnömatik sektörünün dünyada yeni bir alan olması nedeniyle Türkiye’de de sektörün
önü açıktır. Hidrolik-pnömatik sektörü ile ilgili sağlıklı bir sektörel envanter çalışması
yapılmadığı için, istatistiksel sonuçlar yardımıyla sağlıklı yargılara varmak pek
mümkün değildir. Ancak sektörde önde gelen yerli imalatçı ve ithalatçı firmalardan
edinilen bilgiler yardımıyla mevcut duruma dair değerlendirmeler şu şekilde
sıralanabilir

¾ Hidrolik pnömatik ürünlerinin iç pazarda daha çok tüketilebilmesi için girdi verdiği
sektörlerin üretimlerini arttırmları gerekmektedir. Özellikle bu ürünlerin en çok
kullanıldığı Makine İmalat Sanayinin teşvik edilmesi, Hidrolik ve Pnömatik
sektöründeki yerli üretimi ve ihracatı arttıracaktır.
¾ Arz talep dengesizliği sektörün en önemli sorunlarından birisidir. Arzın talepten
fazla olması firmaları sıkıntıya sokmaktadır. Dolayısıyla pazarın genişletilmesi
gerekmektedir.
¾ Sektörde bulunan yerli firmaların sermaye birikimlerinin çok az olması nedeniyle
yeni yatırımlar ve AR&GE yapılamamaktadır.
¾ Sektördeki ürün çeşitliliği 400 bin adet civarındadır yerli üretici firmalar sermaye
azlığından büyük ölçekte üretim yapan uluslararası firmalarla rekabet
edememektedir.
¾ Firma enflasyonu yaşanmaktadır. Çok sayıda firmanın olması rekabetin fiyatta
yoğunlaşmasına neden olmaktadır.
¾ Özellikle uzak doğudan kalitesiz ve ucuz olarak ithal edilen ve standartlara uygun
olmayan ürünler, sektörün gelişimini engellemektedir.
¾ Üreticiler, kalitesiz ithal ürünlere dur denebilmesi için sektöre disiplin ve standart
getirilmesini ve denetimin arttırılmasını istemektedirler.

9
¾ Hidrolik ve pnömatikte üretilemeyecek bir sistemin olmadığını söyleyen üreticiler,
sanayicilerin ürünlerine karşı ilgisizliğinden şikayetçi olmaktadırlar.
¾ Konusunda uzmanlaşmış mühendis ve ara teknik eleman sayısı yetersiz olduğu
için kalifiye eleman sıkıntısı yaşanmaktadır. Üniversite –sanayi işbirliği yeterli
değildir. Teknik meslek liselerinde ve meslek yüksek okullarında zorunlu ders olan
konunun üniversitelerde de aynı kapsama alınması istenmektedir.
¾ Tahsilatta problemlerle karşılaşılmaktadır. Tahsilat sorunu alıcı ve satıcı arasında
hukuki sorunlara yol açmaktadır.
¾ Üretimin, ihracatın arttırılması için Devlet yardımlarının planlı olarak arttırılması
gerekmektedir. Devlet yardımlarının yetersiz olmasının yanında var olan
desteklerde sektörde bulunan firmalar tarafından bilinmemekte veya çok az
bilinmektedir.
¾ Hidrolik-pnömatik sektörünün girdi verdiği önemli sektörlerden olan iş makineleri
alanında devlet yatırımlarına bağlı olarak önemli daralmalar olmuş dolayısıyla
sektör olumsuz etkilenmiştir.
¾ Yerli ürünlere karşı olumsuz bir ön yargı oluşmuştur.
¾ Enerji fiyatları yüksektir.
¾ Hidrolik- pnömatik alanında Türkçe teknik yayınlar azdır.

VII. ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE DIŞ TİCARET

Daha önce de belirtildiği gibi hidrolik pnömatiğin birçok sektörle iç içe olması ve farklı
teknolojilere hizmet etmesi nedeniyle, hidrolik pnömatik alanına giren çeşitli ve çok
sayıda ürün mevcuttur. Ancak aşağıda, sektörle ilgili fikir vermesi açısından en çok
bilinen ve yaygın olarak kullanılan ürünlerle ilgili istatistiki sonuçlar derlenmiştir.

841231000000 DOĞRUSAL HAREKETLİ (SİLİNDİRLER) PNÖMATİK GÜÇ MOTORLARI

841221000000 DOĞRUSAL HAREKETLİ (SİLİNDİRLER) HİDROLİK GÜÇ MOTORLARI
846291000000 HİDROLİK PRESLER
846700000000 EL İLE KULLANILAN PNÖMATİK VEYA MOTORLU ALETLER
842820000000 PNÖMATİK ELEVATÖRLER KONVEYÖRLER
842542000000 DİĞER(KRİKOLAR, VİNÇLER) HİDROLİKLER-KARA TAŞITLARINI KALDIRAN
841360410000 DİĞER DÖNER DEPLASMANLI DİŞLİ HİDROLİK YAĞ POMPALARI
848110000000 BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ VALFLER
848140000000 EMNİYET/BIRAKMA VALFLERİ
848130000000 ÇEK VALFLER (KLAPELER, SUBAPLAR)
848120000000 YAĞLI HİDROLİK PNÖMATİK TRANSMİSYON VALFLERİ

10
 841231000000 DOĞRUSAL HAREKETLİ SİLİNDİRLER PNÖMATİK GÜÇ
MOTORLARI İTHALAT-İHRACAT

4500000
4000000
3500000
3000000
2500000
US$

2000000
1500000 İTHALAT
1000000
500000 İHRACAT
0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

841231000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 1271337 1887062 1794157 2479605 4058646
İHRACAT(US$) 90989 83580 74580 140452 108596

841221000000 DOĞRUSAL HAREKETLİ HİDROLİK GÜÇ

MOTORLARI(SİLİNDİRLER) İTHALAT- İHRACAT

6000000
5000000
4000000 İHRACAT
US$

3000000 İTHALAT
2000000
1000000
0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

841221000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 2753854 4823869 3357812 2366126 2372066
İHRACAT(US$) 1309973 1574879 1815798 2659138 3342575

(Kaynak: DİE; 2003* ilk 10 ay)

11
 8462910000000 HİDROLİK PRESLER İTHALAT-İHRACAT

14000000 İTHALAT

12000000
10000000

8000000
US$

6000000

4000000

2000000 İHRACAT

0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

846291000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 12708982 5630109 4763316 5257570 6809593
İHRACAT(US$) 803385 824369 1512685 1015090 3017934

848120000000 YAĞLI HİDROLİK PNÖMATİK TRANSMİSYON VALFLERİ

İTHALAT-İHRACAT

35000000

30000000

25000000
İTHALAT
20000000
US$

15000000

10000000

5000000
İHRACAT
0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

848120000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 18888279 23000457 14941727 22428736 31351198
İHRACAT(US$) 269464 308415 280849 671526 837056

12
 846700000000 EL İLE KULLANILAN PNÖMATİK VEYA MOTORLU ALETLER
İTHALAT- İHRACAT

60000000

50000000

40000000
US$

30000000 İTHALAT

20000000

10000000
İHRACAT
0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

846700000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 26587001 29077205 11026169 42930091 55818773
İHRACAT(US$) 867129 1585281 1291706 3386603 4775459

842820000000 PNÖMATİK ELEVATÖRLER KONVEYÖRLER

İTHALAT-İHRACAT

16000000
İTHALAT
14000000
12000000
10000000
US$

8000000
6000000
4000000
İHRACAT
2000000
0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

842820000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 14033159 8106308 4661724 6654456 3867342

13
İHRACAT(US$) 752202 636920 857921 1177765 1232576

842542000000 DİĞER (KRİKOLAR-VİNÇLER) HİDROLİK KARA

TAŞITLARINI KALDIRAN İTHALAT- İHRACAT

3000000

2500000
2000000
US$

1500000
İTHALAT
1000000 İHRACAT

500000

0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

842542000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 1199988 2706829 902000 961105 1616564
İHRACAT(US$) 239399 144931 781659 304462 486895

841360410000 DİĞER TAŞITLAR İÇİN DÖNER DEPLASMANLI DİŞLİ

HİDROLİK YAĞ POMPALARI İTHALAT-İHRACAT

10000000
9000000
8000000
7000000 İHRACAT
6000000
US$

5000000
4000000 İTHALAT
3000000
2000000
1000000
0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

841360410000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 3177316 6625915 3162512 3879577 4039216
İHRACAT(US$) 6207257 7389132 6923717 8372638 8683777

14
 848110000000 BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ VALFLER İTHALAT-İHRACAT

14000000

12000000
İTHALAT
10000000

8000000
US$

6000000

4000000 İHRACAT
2000000

0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

848110000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 11441576 8108918 6709783 10165923 10173386
İHRACAT(US$) 1207838 928558 1737102 1943372 2581192

848130000000 ÇEK VALFLER (KLAPELER, SUBAPLAR) İTHALAT-İHRACAT

12000000

10000000

8000000
US$

6000000
İTHALAT
4000000
İHRACAT
2000000

0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

848130000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 2306428 3468616 10901779 3549252 4361082
İHRACAT(US$) 1964374 2183055 2132995 1555345 1781860

15
 848140000000 EMNİYET/ BIRAKMA VALFLERİ İTHALAT- İHRACAT

18000000
16000000 İTHALAT

14000000
12000000
10000000
US$

8000000
6000000
4000000 İHRACAT
2000000
0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

848140000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 11188803 16786105 13637269 10847191 15078557
İHRACAT(US$) 3008983 1901470 1431237 1525555 2572734

848120000000 YAĞLI HİDROLİK PNÖMATİK TRANSMİSYON VALFLERİ

İTHALAT-İHRACAT

35000000
30000000
25000000
İTHALAT
20000000
US$

15000000
10000000
5000000 İHRACAT
0
1999 2000 2001 2002 2003
YILLAR

848120000000 1999 2000 2001 2002 2003*

İTHALAT (US$) 18888279 23000457 14941727 22428736 31351198
İHRACAT(US$) 269464 308415 280849 671526 837056

16
(Kaynak: DİE; 2003* ilk 10 ay)

VIII. ÜLKELER VE ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE 2003 YILI DIŞ TİCARETİ

Ülkemiz Hidrolik-pnömatik sektörünün hangi ülkelerle dış ticaret ilişkisi olduğunu

görebilmek amacıyla ürün gruplarına göre 2003 yılı istatistiki verileri aşağıda
derlenmiştir.

DOĞRUSAL HAREKETLİ (SİLİNDİRLER) PNÖMATİK GÜÇ MOTORLARI 2003 İHRACATI

(İLK 15 ÜLKE)

30000

25000

20000
US$

15000

10000

5000

0
N
YA

YA
R
KA

AN
E
AN

AN

YA

.
.B

R
.B

N
AD
A.

I
IS

SE
R

AN
AN

AR

AY
T

YC
D
B.

SE
SE
İS

İS

N
PO
R

M
M

KR
İM

KA

BE
Ü
AN

AR

EG
JA
AL

O
L
SA
AN

U
AH

ER
R
N

LG

R
YU

AZ
BU
BU

ÜLKELER

DOĞRUSAL HAREKETLİ (SİLİNDİRLER) PNÖMATİK GÜÇ MOTORLARI 2003 YILI İTHALATI

(İLK 15 ÜLKE)

1400000

1200000

1000000

800000

600000
US$

400000

200000

0
YA

İN
A

SA

E
AN

Ç
E
D
YA

YA

YA
N

R
R

İK
AB

VE

Ç
AN

AN
N

AL

N
AN

TE

KO
Ç
AY

YV

LÇ

İS
PO

PA
Vİ
İT

İL
M

KR

FR
TA
LL

BE
İS

İS
G
JA
AL

NE
O
U

İN
H

Ü
G

ÜLKELER

17
 YAĞLI HİDROLİK/PNÖMATİK TRANSMİSYON VALFLERİ 2003 YILI İHRACATI
(İLK 15 ÜLKE)

120000

100000

80000

60000
US$

40000

20000

N
YA

N
SA

IR
A

YA

L
D

AN

YA
.
.B

Aİ
D

İY
İK

TA
TA
B.

IS
AN

AN

EZ

İL
AN
T

R
R

D
R
A.

M
İS

İS
İS

EZ

İS
SE

AN
AF

N
M

FR

LL

Ü
D

C
AR

BR
AL

İN

NL
E

EY

D
LG

Ü
EG

EN
Fİ
G
N
BU

Ü
G

ÜLKELER

YAĞLI HİDROLİK/PNÖMATİK TRANSMİSYON VALFLERİ 2003 YILI İTHALATI

(İLK 15 ÜLKE)

12000000

10000000

8000000

6000000
US$

4000000

2000000

0
YA

M
N
SA

E
N
KA

YA

E
YA

E
D

AN
R

R
R
NY

Çİ
A
B.

U
AN

AN

AR

R
AL

AN

KO
TE

Ç
T
YV

.C
A.

İS

U
PO

Vİ
İT

İL
M

FR

İM

TA

LL
ST

EK
AR

İS

EY
G
JA
AL

O
U

Ç
İN

LG

N
DA

H
AV

Ü
BU

ÜLKELER

18
 HİDROLİK PRESLER 2003 YILI İHRACATI
1400000 (İLK 15 ÜLKE)

1200000

1000000

800000
US$

600000

400000

200000

N
VA

YA
.

AN
A

A
İR

AN
E

E
N

N
AB
D

SY

İK

İY
A.

Ü
TA

TA

TA
AY
O

AN
AN

BN

D
R

B.

LÇ

R
KA
U

İS

İS
LD

SU

R
SU
İA

EZ

M
R
LL

LÜ

Ü
BE
AN

EK
O

AL
D

C
O

ZB
N
H

SU

YU

Ö
ÜLKELER

HİDROLİK PRESLER 2003 YILI İTHALATI (İLK 15 ÜLKE)

4500000
4000000
3500000
3000000
2500000
US$

2000000
1500000
1000000
500000
0
YA

N
E

SA

A
AN
YA

E
YA

YA

Ç
N
R

R
SY

İY
R

Çİ
TA

VE
AN

AN
R
AL

AN

KO
TE

YV

D
U

İS
PO
U

İS
Vİ

N
İT

İL

FR
TA

LL
ST

AR

LA
İS

EY
G

JA
AL

O
U
İN

N
LG

N
H
AV

Fİ

Ü
BU

ÜLKELER

19
 EL İLE KULLANILAN PNÖMATİK VEYA MOTORLU ALETLER 2003 YILI İHRACATI
(İLK 15 ÜLKE)

1400000

1200000

1000000

800000
US$

600000

400000

200000

0
N

YA

YA
AN
A

A
A

K
AN

AN

YA
M
AN

N
.
.B

D
YN
SY

SE
TA

TA
U
AN

B
İR

AN
ST
YC
ST

C
İS
U

İS

Lİ
A
RA
SE

K
İ
Kİ

M
R

HE

LL
BE

EN

AR

AN
R
K
O

AL
ZA

O
L.

Ü
U

A-
ER

R
KM

N
LG

H
.T
AH
KA

YU
SN
AZ

BU
R

KK
BO
TÜ

ÜLKELER

EL İLE KULLANILAN PNÖMATİK VEYA MOTORLU ALETLER 2003 YILI İTHALATI

(İLK 15 ÜLKE)

20000000
18000000

16000000
14000000
12000000
US$

10000000
8000000
6000000
4000000

2000000
0
YA

İN

YA
AN

A
Ç
YA

N
A

YA

D
R

İK

AD
NY

TA
VE

B.
Ç
AN

EZ
AL

İL

AN
TE
Ç

YV
LÇ

A.

İS
İS

N
PO
Vİ

EZ
İT

AL
İL
M

TA

LL

KA
BE

AN
İS

BR

G
JA
AL

M
O
İN

H
YU

ÜLKELER

20
 US$
US$

0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
EZ 400000
AL AY
M İR

1000000
1500000
2000000
2500000

0
500000
AN İT
Y AZ AL
FR A ER YA
AN BE
YC
SA AN
İS R
VE U
SY
PO Ç AL A
LO M
BU AN
N LG
İN YA YA
G AR
İL İS
TE TA
R N
E FR
AN
KA A .B SA
ZA .D
M

21
Kİ IS
D
ST I R
ÜLKELER
AN AN
İM IR
(İLK 15 ÜLKE)

AR AK
KA BO
İT SN İR

ÜLKELER
AL A AN
H
YA ER
İS YU SE
PA G K
N O

PNÖMATİK ELEVATÖRLER 2003 YILI İTHALATI

H SL
O YA AV
LL YA
AN U
KR
PNÖMATİK ELEVATÖRLER-KONVEYÖRLER 2003 YILI İHRACATI

J A DA AY
N
PO İS A
N PA
Y SU N
YA
TA A U
BU YV D
İA
LG AN KA R
AR AB
ZA
İS Kİ
TA ST
N AN
 DOĞRUSAL HAREKETLİ HİDROLİK GÜÇ MOTORLARI (SİLİNDİRLER) 2003 YILI İHRACATI
(İLK 15 ÜLKE)

1600000

1400000

1200000

1000000
US$

800000

600000

400000

200000

0 E

.
N

N
AB

AN

.B
N

T
YA

SA
AN

A
.E
R
YA

TA
EY
A
TE

SY

ER
R

A
D

ST

C
R

AN
İR

AL
AN

B.

İS
İA

V
EY
U

İL

S
Nİ
Ü

KU
İT

AR
FR
ST

R
G
M
D

E
A
İN
AL
U

ER
U

EG

LG
N
SU
AV

YU

AZ

BU
ÜLKELER

DOĞRUSAL HEREKETLİ HİDROLİK GÜÇ MOTORLAR (SİLİNDİRLER) 2003 YILI İTHALATI

(İLK 15 ÜLKE)

1000000
900000
800000
700000
600000
US$

500000
400000
300000
200000
100000
0
YA

YA

YA
A

YA
N

.D

E
YA

A
E

SA

A
EÇ
LY

ER

D
İK

İY
R

TA

B
AN

AL
R
N

AN
AN

AN
Ç

D
Ç
A.
A

İS

U
T
PO

İS
Vİ

N
L
İT

R
İL
M

P
FR

ST

LL
BE
AR

LA
İS

U
İS
G
JA
AL

ST
U
İN

N
LG

H
AV

Fİ

U
BU

AV

ÜLKELER

22
 DİĞER(KRİKOLAR, VİNÇLER) HİDROLİKLER-KARA TAŞITLARINI KALDIRAN 2003 YILI
İHRACATI (İLK 15 ÜLKE)

250000

200000

150000
US$

100000

50000

YA
N
YA

A
RE

A
AN

İR
E

Lİ
D

AN
A
KA

N
İK

İY
A.

TA
B.

Şİ
AY
AN

AN
Sİ

N
TE

AY
YC

ST
B.

LÇ

UR
A.

İS

LA
EK

EZ
İL

Kİ
M

M
KR
BE
BE

EN
S

İR
G

AL
O

ZA
M

U
ER
İN

KM
R

KA
AZ

R
TÜ

ÜLKELER

DİĞER (KRİKOLAR, VİNÇLER) HİDROLİKLER-KARA TAŞITLARINI KALDIRAN 2003 YILI İTHALATI

(İLK 15 ÜLKE)

450000
400000
350000
300000
250000
US$

200000
150000
100000
50000
0
YA

E
YA

KA
YA

A
D

YA
İN

SA
R
R

D
İK

R
B.
VE
U
Ç

AN

AL

AR
N

AN
KO
TE

AN
Ç
C

LÇ
A.
PA

PO
İS

Vİ
K

İT

İL
M

İM

FR
LL
BE

İS

EY
R

İS

JA
G
AL

AN
O
TU

İN

N
H

Ü
D
K.

G
K.

ÜLKELER

23
 DİĞER TAŞITLAR İÇİN DÖNER DEPLASMANLI DİŞLİ HİDROLİK YAĞ POMPALARI 2003 YILI
İTHALATI (İLK 15 ÜLKE)

2500000

2000000

1500000
US$

1000000

500000

0
YA

SA

A
AN

R
E

A
YA

YA

E
N

YA
R

D
R

İY
R

AD
TA

U
B.
AN

AN
AL

İL
AN
KO
TE

YV

AP

D
A.
İS

N
PO

Vİ

EZ

AN
İT

İL
M

FR

TA

LL

KA

G
AR

İS

EY

BR
G
JA
AL

NL
O
İN

Sİ
LG

Fİ
Ü
BU

ÜLKELER

EMNİYET/BIRAKMA VALFLERİ 2003 YILI İHRACATI

(İLK 15 ÜLKE)

400000
350000
300000
250000
US$

200000
150000
100000
50000
0
YA

YA

YA
L.

YA
A

B.

AN
AN

N
E

.
N

M
AN
R

B.

Ü
TA

TA
BÖ

U
R
AN

AV
AN

AL
D
BN
TE

D
A.

C
SE
İS

İS
G

SU

R
VE

SL
İL
M

M
Ü

K
Ü
AR

EN

İ
L

R
AL

O
E

O
E

EG

Ü
İN

R
KM
LG

G
LK

.T

YU
BU

KK
R
Ü

TÜ
K.

ÜLKELER

24
 US$ US$

AL
M

0
1000000
2000000
3000000
4000000
5000000
6000000
AN

0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
400000
İT YA
AL
YA İT
AL
M YA
IS İS
IR PA
AL
TÜ M N
AN YA
R YA
KM
G A.
EN Ü B.
İS NE D
M TA Y
AC N KO
AR
İS İN R
TA G E
N İL
M TE
AL R
EZ E
AF YA FR
G AN
AN
İS SA

25
TA JA

ÜLKELER
R N PO
O
M
NY
A
H A
O

ÜLKELER
K.
(İLK 15 ÜLKE)

Ü N LL
LK YA G A
E Ü N
VE N D
BÖ
EY A
AV L. AF
U D R
ST İK
U AN A
R İM
YA A
YU R
EMNİYET/BIRAKMA VALFLERİ 2003 YILI İTHALATI

R N KA
U AN
SY
A İS
FR TA
AN BE N
KA SA LÇ
ZA
İK
Kİ
ST A
ÇEK VALFLER (KLAPELER, SUPAPLAR) 2003 YILI İHRACATI (İLK 15 ÜLKE)

AN
Ç
İS İN
VE İS
Ç R
Aİ
B. L
A.
E
 ÇEK VALFLER (KLAPELER, SUPAPLAR) 2003 YILI İTHALATI

1200000
1000000
800000
US$

600000
400000
200000
0

PO E

UR
N

İL
A
İN

YA
YA
SA

YA
D
A

AN
YA

R
İK
TA

A
TE
Y

AB

İÇ

AP

R
AN
AN

AN

R
LÇ
AL
AN

YV
İS

U
İL

İS
G
İT

FR

LL
İS
R
P

BE

ST
TA
G
M

N
İS

JA

CA
İN
AL

O
Sİ

U
H

AV
A
M
ÜLKELER

BASINÇ DÜŞÜRÜCÜ VALFLER 2003 YILI İHRACATI (İLK 15 ÜLKE)

400000
350000
300000
250000
US$

200000
150000
100000
50000
0
AL A
SE YA

YA

A
N

KA

D
IR
YA

SA

E
AR İL

YA

AN TAN
FR L.

SY
R
TA

AN
AC R A
Ö

IS
AN
L

EZ

AR
AN

AN

TE
.B
AH İTA

M
U
İS

İS
PA

YL
S
R

İL
M

R
M

İM
İ

AR

TA
İS

G
O
AL

İN
R

LG
L.

D
BU
M

ÜLKELER

(Kaynak: DİE; 2003* ilk 10 ay)

26
IX. SONUÇ

Hidrolik-pnömatik sektörünün ülkemizde gelişimi sanayileşme hamlesi ile birlikte

başlamıştır. 1970’lerde başlayan bu süreç içinde piyasa ihtiyacı, önceleri dünyanın
önde gelen markalarının ithal edilmesi yoluyla karşılanmıştır. Ancak, bir süre sonra,
piyasada talebin artması, yüksek gümrük vergileri ve kur farkları nedeniyle ithalatın
zorlaşması sonucu yerli ürünler, alternatif olarak piyasada pay sahibi olmaya
başlamıştır. Çoğunlukla atölyeler bazında başlayan hidrolik ve pnömatik devre
elemanları üretimi 1980 ‘lerde ülke ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılar hale
gelmiştir. Ama, 1990’lı yılların ikinci yarısında Türkiye’nin Gümrük Birliğine girmesi,
gümrük oranlarının kısa sürede sıfırlanması ve ülkemizin açık pazar haline gelmesi,
yerli üreticileri dış etkilere karşı hazırlıksız ve savunmasız yakalayarak olumsuz
yönde etkilemiş ve pazardan aldıkları payın küçülmesine sebep olmuştur.

Ülkemiz hidrolik-pnömatik sektörüne yerli üretim açısından bakıldığında aşağıdaki

tablo ile karşılaşılmaktadır:

Hidrolik silindirler : Çok özel boyutlarda olanlar hariç ülkemizde kaliteli ve çeşitli
hidrolik silindirler üretilmektedir. Ülke ihtiyacının neredeyse tamamına yakını yerli
üretimle karşılandığı gibi önemli miktarlarda ihracat da gerçekleştirilmektedir.

Pnömatik Silindirler : Genel kullanım amaçlı pnömatik silindirler birçok üretici

tarafından kaliteli olarak üretilmekte ve ihracatı gerçekleştirilmektedir.

Hidrolik valfler : Mobil hidrolik alanında mekanik kumanda kolları geniş bir
yelpazede ülkemizde üretilir hale gelmiştir. Elektrohidrolik valfler, cartridge valfler,
oransal valfler ülkemizde üretilmemektedir.

Hidrolik pompalar : Dişli pompaların geniş bir yelpazede üretimi vardır ve ihracatı
yapılmaktadır. Pistonlu pompaların sabit debili olanlarının da bazı tipleri üretilmekte,
paletli pompalar, değişken debili pompalar, yüke duyarlı pompalar ve kapalı devre
sistemleri ülkemizde üretilmemekte olup ithal edilmektedir.

Hidrolik bağlantı elemanları (Fittings): Bu alandayerli üretim çeşitlik ve kalite

açısından ülke ihtiyacını karşılamakta ve ihracatı yapılmaktadır.

Hidrolik diğer aksam : Filtreler çeşit olarak sınırlı üretilmekte ve standart

sistemlerde kullanılmaktadır. Daha hassas ve pahalı sistemler için olanlar ithal
edilmektedir. Akümülatörlerin pistonlu tipleri yerli üretilebilirken balonlu tipleri
üretilmemektedir.

Hidrolik güç üniteleri : Her türlü güç ünitesi ülkemizde üretilmekte olup, üretim ülke
ihtiyacına cevap verebilecek düzeydedir.

Hidrolik motorlar : Ülkemizde üretilmemektedir.

Sektörle ilgili olarak, AR&GE yatırımlarına daha fazla ağırlık verilmelidir. Yerli
üreticilerin iç pazardan daha fazla pay almasını ve güçlenmesini sağlamak amacıyla
ilgili kurumlarca sektöre yönelik teşvik düzenlemeleri yapılmalıdır.

27
X. SEKTÖRLE İLGİLİ FAYDALI ADRESLER

AKDER Akışkan Gücü Derneği

Perpa Ticaret Merkezi Kat : 13
No : 2484 80270 Okmeydanı İstanbul
Tel : 0212 222 19 71
Faks : 0212 222 19 71
www.akder.org

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI İZMİR ŞUBESİ

Anadolu Cad. No: 40 Bayraklı
Karşıyaka İzmir
Tel : 0232 444 86 66
Faks : 0232 486 20 60
www.mmo.org.tr/izmir/

CETOP European Oil Hydraulic and Pneumatic Comitee

Avrupa Hidrolik Pnömatik Komitesi
Lyoner Strasse 18 D-60528
Frankfurt am Main Germany
Tel : 0049 69 66 03 -1658
Faks: 0049 66 03 - 1459
www.cetop.org

NFPA National Fluid Power Association

Amerikan Ulusal Akışkan Gücü Derneği
3333 North Mayfair Road, Suite 101
Milwaukee, Wisconsin USA 53222-3219
Tel : (414) 778-3344
Faks: (414) 778-3361
www.nfpa.com

28
XI. SEKTÖRLE İLGİLİ BAZI ÖNEMLİ FUARLAR

WIN World of Industry

Hidrolik &Pnömatik
www.win-fair.com
İstanbul Türkiye

ULUSAL HİDROLİK PNÖMATİK KONGRESİ VE SERGİSİ

www.mmo.org.tr/izmir/hpkon
İzmir Türkiye

MACANELEM –MECATRONIC
www.industrie-expo.com
Paris Fransa

GO AUTOMATION DAYS
www.go-automation.ch
Basel İsviçre

STI 2
www.sti2.be
Brüksel Belçika

MOTION AND CONTROL

THE NEW GENERATION IFPEX
Birmingham İngiltere

PTC ASIA
Power Transmission and Control
www.ptc-asia.com
Shangai Çin

IFPE 2005 with CONEXPO-CON/AGG 2005

www.ifpe.com
LasVegas A.B.D

HANNOVER MESSE
Motion, Drive&Automation
www.hannovermesse.de
Hannover Almanya

SCANAUTOMATIC
www.scanautomatic.com
Stockholm İsveç

29
XII. KAYNAKÇA

¾ 3.Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi Mevcut Durum Analiz Raporu

(tmmob makine mühendisleri odası MMO Yayın No : E/2003/342-3)

¾ AKDER (Akışkan Gücü Derneği)

¾ Hidrolik Devre Elemanları ve Uygulama Teknikleri

(tmmob makine mühendisleri odası MMO Yayın No : MMO/2001/292)

¾ Pnömatik Devre Elemanları ve Uygulama Teknikleri

(tmmob makine mühendisleri odası MMO Yayın No : MMO/2001/293)

¾ Devlet İstatistik Enstitüsü

¾ CETOP Avrupa Hidrolik Pnömatik Derneği

¾ NFPA Amerikan Ulusal Hidrolik Pnömatik Derneği

¾ DPT Makine İmalat Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu Ankara 2000

¾ DÜNYA EKONOMİ POLİTİKA [HİDROLİK PNÖMATİK]

(27 HAZİRAN 2000 ;21 MAYIS 2001)

30