İSTANBUL TİCARET ODASI

SEKTÖR PROFİLİ

HAZIRLAYAN
Ebru Ayverdi
Mayıs 2004
 İÇİNDEKİLER

1.ÜRÜN TANIMI VE KAPSAMI

1.1.Ürün Tanımı, Kullanım Alanları
1.2.Ürün Çeşitleri ve İşlevleri

2.DÜNYADA BİSİKLET SEKTÖRÜ

2.1.Sektörün Gelişimi
2.2.Üretim ve Kullanım Oranları
2.3.Sektörde Güncel Sorunlar ve Önlemler

3.TÜRKİYE’DE BİSİKLET SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ VE GÜNCEL DURUMU

3.1.Sektörün Gelişimi
3.2.Üretim
3.3.Tüketim
3.4.İstihdam

4.SEKTÖRÜN YAPISAL ÖZELLİKLERİ

4.1.Sektördeki Firma Büyüklükleri
4.2.Kapasite Durumu
4.3.Sektörde Yapısal ve Güncel Sorunlar ve Beklentiler

5.BİSİKLET VE DOĞA İLİŞKİSİ

5.1.Bisiklet ve Çevre
5.2.Doğa Sporları

6.BİSİKLET KÜLTÜRÜ

7.DIŞ TİCARET

8.ÜRÜN İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER

9.SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

10.FAYDALI ADRESLER

11.KONU İLE İLGİLİ BAZI WEB SİTELERİ

KAYNAKÇA
1.ÜRÜN TANIMI VE KAPSAMI

1.1.Ürün Tanımı , Kullanım Alanları

Bisiklet, genellikle iki tekerleği, oturulacak bir selesi olan, arka tekerleğe bağlı
ve ayakla çevrilen pedallarla çalışan taşıttır.

Bisiklet şu amaçlarla kullanılmaktadır.

♦ Şehir içinde ulaşım,

♦ Bozuk yollarda, arazide kullanım,
♦ Şehirler arasında , uzun yolda gezi,
♦ Kısa ve uzun mesafeli yarış,
♦ Gösteri ve akrobasi,
♦ Kondisyon , egzersiz

Bir bisiklet, genellikle bu amaçların bir veya birkaçına bir ölçüde hizmet
edebilir.Yarış tipi bisiklet kötü bir yolda kullanılmamalıdır. Düzgün yolda maksimum
hız yapmak için üretildiklerinden oldukça narindir. Öte yandan katlanır bisiklet de
uzun yolda iyi sonuç vermez. Benzer nedenlerle öncelikle farklı bisiklet tiplerinin
işlevlerini bilmek gerekmektedir.

1.2.Ürün Çeşitleri ve İşlevleri

Farklı bisiklet tiplerinin işlevleri aşağıda belirtilmiştir.

1.Günlük kullanım bisikletleri

Şehir içinde günlük kullanım ve alışveriş amacıyla kullanılan, aynı zamanda

katlanabilme özelliğine sahip bisikletlerdir. Vitessiz veya arka göbekten 3 viteslidir.
Düz veya geniş kartal tipi yukarıya kalkık direksiyonları ve oldukça sağlam yapıları
bulunmaktadır. Avrupa’da genellikle kadınlar tarafından alışverişte kullanılırken,
ülkemizde çocuk bisikleti olarak yaygındır. Katlanabilir olmaları muhafaza etme ve
taşıma kolaylığı sağlamaktadır.

2.Yarış tipi bisikletler

Bu tip bisiketler üç türlüdür.

a)Geleneksel yarış(yol yarışı)

Olabildiğince hafif, ince tekerlekli, on veya on iki vitesli bu bisikletler yol yarışı
amacıyla üretilir.Yolların düzgün olduğu ülkelerde en çok talep edilen türdür. Ancak
bozuk yol ve arazide narin yapısı nedeniyle öncelikle jant ve ön masaları deforme
olabilir. 8-11.kg. ağırlığındadır.

1
 b)Uzun yol(touring) bisikletleri

Buradaki uzun yol, Avrupa’daki karayolları ve Türkiye’de bazı bölgelerde

bulunan( Ege ve Akdeniz v.b.) uygun olan yollardır. Yarış tipi bisikletlerin biraz daha
sağlamlaştırılmış, çamurluk, taşıyıcı, ışık vb. eklenmiş biçimidir. Gece ve gündüz bir
taşa çarpma olasılığı pek düşünülmeden imal edilmiştir. Yarış bisikletinde olduğu gibi
boynuz tip düşük direksiyon ve 27x1,1/4 jantlara sahiptir. Ayrıca vites aralıkları yarış
bisikletine göre daha geniştir.

c)Pistte(veya velodromda)(track)yarış bisikletleri

1 km, 1 mil, 1 dakika, 1 saatlik yarışlara yönelik son derece hafifletilmiş,

aerodinamik yapı kazandırılmış, vitessiz ve frensiz bu tip bisikletlerin amacı da çok
özeldir. Yüksek kalitede olmak zorunda ve üretimleri de özen gerektirmektedir. Aynı
ölçüde sürücülerin de usta ve bilinçli olmaları gerekmektedir.

3.Her koşul bisikletleri(Çok amaçlı bisikletler)

70’li yıllarda ortaya çıkan ve öncelikle ABD’de olmak üzere tüm dünyaya
yayılan , her türlü zeminde, yolda ve her eğimde kullanılabilen bisikletlerdir. Bunlara
dağ bisikleti de denilmektedir. Kalın, iri dişli, kros tipi lastiklere sahiptirler. Lastik
kalınlığının yarattığı yuvarlanma direnci lastik sırtının bir şerit halinde çıkıntılı
yapılmasıyla minimize edilmektedir. Düz, geniş direksiyonu olup, çok güçlü frenlere
sahiptir. Güçlü frenler, ıslak, karlı, çamurlu , toprak zeminlerde çok iyi tutmayı
sağlarken diğer yandan çarpma, düşme, engelden atlama durumlarında jant ve
bisikleti koruyan süspansiyon işlevi görmektedir. Geniş direksiyon, rahatlık , denge
ve bozuk yollarda hakimiyet sağlarken, güçlü frenler yüksek eğim ve kötü zeminde
etkin olmaktadır. Bu bisikletlerde kadro çok sağlam yapılmaktadır. Son yıllarda
kadro1 yapımında yeni ve çok iyi teknolojiler geliştirilmiştir. Bu bisikletler, farklı
kalitelerde olabilmekte ve ağırlıkları 13-20 kg. arasında değişmektedir.
.
4.Gösteri ve akrobasi bisikletleri

Bunlar piyasada BMX olarak bilinir. Küçük kadrolu, küçük jantlı, kalın ve dişli
lastikleri olan, vitessiz, sağlam yapılı bisikletlerdir. Batıda 10-17 yaş grubu gençlerin
katıldıkları akrobatik gösteri ve yarışmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ülkemizde ise bildiğimiz kadarıyla bu yönde organize bir etkinlik bulunmamakta buna
karşın söz konusu yaşta çocuk ve gençler BMX tipi bisikletlere yoğun ilgi
göstermektedir.

1
Bisikletin ana parçası olan kadro, farklı yüklere karşı dayanıklı olmalıdır.Kadronun mukavemeti, yapımında
kullanılan malzemeye ve dizayna da bağlıdır. En popüler kadro dizaynı, elmas şekilli ya da çift üçgen adıyla
bilinen baklava biçimli dizayndır. Bu dizayn, kullanılan malzemeye daha iyi mukavemet ve kolay sürülebilirlik
sağlar. Kadro, kendisini ve bisiklet bileşenlerini desteklemelidir, bunlar statik yüklerdir.Bunun yanında kadro,
sürücünün ağırlığına, pedallama basıncına, fren durumunda ortaya çıkan yüklere ve yol yüzeyinin etkileri gibi
dinamik yüklere karşı da dayanıklı olmalıdır. Elastik şekil değiştirme yeteneği yüksek olan kadrolar, daha iyi
sürülebilirlik sağlamakla birlikte elastik bükülme sürücünün sağladığı enerjiyi harcar. Bu nedenle kadro mümkün
olduğu kadar bükülmez olmalıdır. Kadro malzemesinin seçiminde önemli olan diğer özellikler, süneklik, %
uzama veya % şekil değiştirme, çekme mukavemeti, yorulma dayanımı, tokluk, şok absorte etme özelliği ve
korozyon direncidir.

2
 5.Tandem(çok kişilik bisiklet)

En az iki kişi için yapılmış, sağlam bir yapıya ve güçlü frenlere sahip, vitesli
bir bisiklet tipidir. Tandem, düz yolda tek kişilik bisikletten daha hızlıdır. Çünkü iki
kişinin enerjisi tek kişinin hava direncini yenmektedir. Üstelik bir tandemin ağırlığı iki
bisikletten düşüktür. Bunlar orta veya yüksek kalitede olurlar.

6. Ergometrik bisiklet

Bir tekerleği mekanik direnç ayarlı sabit bisiklettir. Bu sayede vücuttaki

herhangi bir işlevle ilgili çaba deneyleri yapmak ya da bir organda hareket eğitimine
yardımcı olmak olanağı elde edilir. Kat edilen kilometreyi ve hızı belirten elektronik
göstergeler ile donatılmıştır. Değişik modelleri bulunmakta, en uygun olanı bu
bilgilerin yanında aynı anda nabız sayısını gösterenleridir. Pedal çevirmek
neredeyse herkese uygun bir egzersiz şeklidir. Dikey ve yatay olarak iki farklı tipte
bisiklet bulunur. Yatay kondisyon bisikletleri, sırta destek sağlayarak egzersizin
konforunu artırır.Yatay bisiklet, aşırı kilolu olanlar, dizlerinde veya belinde problem
olanlar için önerilir.

2. DÜNYADA BİSİKLET SEKTÖRÜ

2.1. Sektörün Gelişimi

Bisiklet, altın yıllarını 1930 ve 1950 yılları arasında yaşadı. Fransa’da yaz
tatilleri başlar başlamaz yüz binlerce insan sahil kasabalarına ve kırlara kaçışı
bisikletle yapmaktaydı. Bisikletli yılların bu yoğunluğunu daha sonra otomobil izledi
ve dünyanın her yerinde otoyol yapımlarına başlandı. Otomobilin ön sıralara geçtiği
zamanlarda bisiklet, sadece çocuk oyuncağı ya da nostaljik bir gezi aracı oldu. Fakat
enerji krizi ile birlikte, bu taşıtın kullanışlı olmasının yanı sıra ekonomik olmasının da
önemi anlaşıldı. Ancak, bisikletin yeniden atağa geçmesi için, 70’li yılları beklemek
gerekti. 1974 enerji krizinden sonra bisikletin enerji kullanımı açısından büyük
tasarruf sağladığı anlaşıldı.

Fransa, Hollanda, Belçika, İsviçre, İspanya ve İtalya gibi ülkelerde gelişmeye

başlayan bisiklet sanayi, bu sporla uğraşanların artmasına neden olmasının yanı sıra
bisiklet sanayisinin teşviki sağlanmıştır.

Bugün dünyada bisikletin üretim aşamalarında, farklı malzemeler

kullanılmaktadır. Kadro yapımında Hi-Ten çelik, krom-molibden, skandiyum,
alüminyum, zirkonyum, titanal, titanyum, magnezyum, karbon(termoplast) gibi
kompozit malzemeler ve viteste ise titanyum alaşımlı hafif malzemeler
kullanılmaktadır. Dünyada dağ bisikletinin yerini alacak bir model arayışına
girilmiştir. Bu kapsamda elektrikli bisikletler ortaya çıkmıştır. Bu bisikletler, mini skuter
veya normal bisiklet formunda olmaktadır. Bunlar, 12 voltluk bir batarya, 2 küçük
jeneratör motoru ve tekerleklere takılan bir makaranın sağladığı enerjiyle çalışan, yarı
elektrikli yarı pedallı bir bisiklet modelidir. Ancak, bu bisikletler, çok yaygın hale
gelmemiştir. Bunun nedenlerinin başında ise bisikletin aslında bir spor dalı olması ve
bisikletin hava kirliliği yaratmayan alternatif bir ulaşım aracı olması gelmektedir.

3
Ancak son yıllarda, elektrik akımı üretmek için hidrojen gazından yararlanan yakıt
hücresi teknolojisinin gelişmesi elektrikli bisiklet satışlarında ciddi bir artış yaratacak
gibi görünmektedir.
2.2.Üretim ve Kullanım Oranları

1995 yılında, dünyada 107.000.000 adet bisiklet üretimi ile zirveye ulaşılmıştır.
2000 yılında dünyada 100.000.000’nun üzerinde bisiklet üretimi gerçekleştirilmiştir.
Çin, dünya üretiminin yarısından fazlasını tek başına gerçekleştirerek üretiminin
yaklaşık üçte ikisini ihraç etmiştir. İhracatının 17.000.000’ nu sadece Amerika ‘ya
gitmiştir. Çin, bugün dünyada bisiklet üretiminde ilk sırada yer almaktadır. Çin, uzun
zaman en büyük bisiklet üreticisi konumunda bulunmuş, 1990’ların başına kadar
dünyadaki üretimin %40’ı Çin tarafından yapılırken, bu oran 2000’de %60’a
tırmanmıştır. Çin’de şehir ulaşımının önemli bir bölümü bisikletle yapılmaktadır.
Shangay’da 1995 ‘de tüm ulaşımın %68’si bisikletle yapılmaktaydı(yaya hariç).
Ancak, kişi başına düşen gelir düzeyinin yükselmesi ile birlikte motorlu araç
kullanımındaki artış, bisiklet üretimini ve dolayısıyla kullanımını azaltmıştır. Özellikle
ana caddelerdeki bisiklet kullanımı azalmıştır. Otomobil gelişmişlik göstergesi olarak
görülmekte ve tercih edilmektedir. 2010 yılına kadar Shangay’da şehir merkezinde
bisiklet kullanımının yasaklanması planlanmaktadır. Bu da, hükümet politikalarındaki
değişimi göstermektedir.

Hindistan, 11.000.000 adet üretimiyle ikinci sırada yer almaktadır. Üretiminin bir
kısmını yurt içinde satmış , bir kısmını da Afrika’ya ihraç etmiştir. Afrika, büyük bir
potansiyel market konumunda bulunmaktadır. Son zamanlarda düşük maliyetli
motorsuz ulaşım araçları ihtiyacının artmasına rağmen birçok Afrika ülkesindeki
satışlar düşmüştür. Bunun nedeni , uygun fiyatlı bisiklet ve parçalarının yeterli
miktarda olmayışıdır. Gelişmekte olan ülkelerde, nüfusun fakir kesimi bisiklet
kullanılmaktadır.
TABLO : 1
SEÇİLMİŞ ÜLKELERDE BİSİKLET ÜRETİMİ
( 1995-2000 MİLYON ADET )

ÜLKE/YIL 1995 1996 1997 1998 1999 2000

ÇİN 41.0 38.0 30.0 23.1 42.7 52.2

FRANSA 1.3 1.3 1.3 1.6 1.8 1.9
ALMANYA 3.2 2.9 2.8 3.2 3.2 3.2
HİNDİSTAN 11.5 11.3 11.0 10.5 11.0 11.0
ENDONEZYA 3.0 2.3 3.0 2.8 2.6 *
İTALYA 5.3 4.0 4.0 3.0 3.3 3.2
JAPONYA 6.6 6.1 6.0 5.9 5.6 4.7
KORE * 0.9 0.8 0.6 0.6 *
MALEZYA 0.8 0.5 0.8 0.7 0.8 *
TAYVAN 9.7 7.4 11.9 10.1 8.3 7.5
TAYLAND 1.8 1.5 1.8 1.6 1.5 *
İNGİLTERE 1.2 1.2 1.3 1.2 1.3 1.2
AMERİKA 8.8 8.0 6.0 2.5 1.7 1.1

Kaynak: www.ibike.org/statistics.htm

4
*veri bulunamamıştır.
TABLO : 2
AVRUPA BİRLİĞİ BİSİKLET ÜRETİMİ
( 1999-2002 MİLYON ADET)

ÜLKE/YIL 1999 2000 2001 2002

AVUSTURYA 90.594 102.905 102.903 91.891
BELÇİKA 188.511 185.420 219.338 229.297
DANİMARKA 98.591 105.411 112.163 123.675
FİNLANDİYA 95.500 86.700 84.300 79.400
FRANSA 1.700.000 1.910.000 1.525.000 1.423.676
ALMANYA 3.180.000 3.410.000 2.990.000 3.050.000
İNGİLTERE 1.295.000 1.200.000 * 1.000.000 * 350.000
YUNANİSTAN 89.000 90.000 * 200.000 * 300.000
İTALYA 3.300.000 3.250.000 2.650.000 2.350.000
HOLLANDA 1.017.000 1.159.000 1.046.000 1.159.000
İSPANYA 347.473 547.100 530.280 505.474
TOPLAM 11.401.669 12.046.536 10.459.984 9.662.413

*Tahmini
Kaynak: www.ibike.org/statics.htm

Tablodan da görüleceği gibi 2002 yılında AB ülkeleri arasında Almanya, İtalya ve

Fransa bisiklet üretiminde ilk üç sırada yer almaktadır. Üretimin, toplam olarak en üst
düzeye ulaştığı yıl 2000 yılı olmuştur.

TABLO : 3
DÜNYADA BİSİKLET VE OTOMOBİL ÜRETİMİ
( 1990-2000 MİLYON ADET )

YILLAR BİSİKLET ÜRETİMİ OTOMOBİL ÜRETİMİ

1990 92 36
1991 99 35
1992 102 36
1993 102 34
1994 105 35
1995 106 35
1996 98 37
1997 92 39
1998 76 38
1999 93 40
2000 101 41

Kaynak : www.ibike.org/statistics.htm

5
 1992, 1993, 1994 ve 1995 yıllarında bisiklet üretiminin , otomobil üretimine göre
üç kat arttığı görülmektedir. 1997,1998 yıllarında bu oranın iki kata indiği ,1999 ve
2000 yıllarında yine artış göstermeye başladığı tablodan da izlenmektedir.

Bisiklet , otomobilin kapladığı park alanının 1/8’ine, otomobilin satın alma fiyatının
1/80’ine, otomobil bakım masraflarının 1/100’üne karşılık gelmektedir. Üretim
aşamasındaki maliyetler de düşünülürse bisiklet üretiminin otomobil üretiminden
fazla olması doğal bir sonuçtur.

Avrupa’da Transit Europe Bicycle Way otoban gibi özel bisiklet yolu yapılmıştır.
Kent bisiklet yollarının cep haritaları oluşturulmuştur. Avrupa’da bir çok otomotiv
firması ( Porsche, Ferrari, Mercedes, Renault, Fiat )bisiklet üretimi de yapmaktadır.
Fiat, Avrupa’da bisikletin en büyük sponsoru konumundadır. Dünya bisiklet
turnuvaları, otomotiv firmaları tarafından desteklenmektedir. Çünkü, bisiklet otomobil
kültürünün temelini oluşturmaktadır.

Hollanda, resmi olarak milli bir bisiklet politikası uygulayan ve 19.000.000 km.
bisiklet yolu bulunan bir ülkedir. Ulaşımın %27’si bisikletle yapılmaktadır. Daracık
sokaklarda bile bisikletler için yapılmış yollar ve katlı otoparklar mevcuttur.

Almanya’nın birçok şehrinde, bisiklet sürücülerine ayrılan özel bisiklet yolları, her
istasyonda, üniversitelerde, alışveriş merkezlerinde ve birçok yerde bisikletlerin park
edileceği ve kilitlenebileceği yerler bulunmaktadır. İstenildiği takdirde toplu taşıma
araçlarına bisikletle binilip gidilecek yere ulaşılmaktadır.

İngiltere 2005’e kadar bisiklet yollarını 8000 mile çıkarmayı hedeflemektedir.

Japonya’da sadece tren istasyonuna ulaşmak için, ulaşımın %30’u bisikletle

yapılmaktadır. Japonya’da 2005 yılında bisiklet fuarı yapılması öngörülmektedir.
Diğer ulaşım araçlarına göre bisiklet kullanımını yaygınlaştırıcı önlemler alınarak,
bisiklet kiralama uygulaması gündeme getirilmiştir.
Çin’de trafik sayım noktalarında saatte 50.000 bisiklet geçmektedir.

İsveç’in başkenti Stockholm, zengin bir şehir olmasına karşın otomobil kullanımı
son on yıl içinde azalmıştır.Tren ve otobüs yolları, yaya ve bisiklet yollarıyla bağlantılı
olarak şehir merkezinin etrafında toplu ulaşımın etkin kullanımını sağlayacak şekilde
düzenlenmiştir. Şehirlerde, on seyahatten biri bisikletle yapılmaktadır.
Otomobil kullanım oranı ise %36 ‘dır.

İsviçre ordusunda 50 bisikletli bir alay bulunmakta, Londra, Paris, Seattle, Santa
Monica’da bisikletli polisler bulunmaktadır.

ABD’de ulaşımın %84’ü otomobille yapılmakta iken, %10’u yaya olarak ve %1’ i
bisikletle yapılmaktadır. ABD’de bisiklet, daha çok eğlence ve dinlence amacıyla
kullanılmaktadır. ABD’de bisiklet satışları son yıllarda azalmıştır.

Kanada’da bisiklet yollarının geliştirilmesi için, Sağlık Bakanlığı’nın bütçesinden 7

katrilyon TL.ayrılmakta böylece toplumun bisiklet kullanımı sayesinde daha az hasta
olması amaçlanmaktadır.

6
 Dünyada bazı şehirlerde bisiklet kullanımına ilişkin (2001 yılı itibariyla) veriler
aşağıda görülmektedir.

TABLO :4
DÜNYADA BİSİKLET KULLANIMI

ŞEHİR %
Paris, Marseille, Lyon, Toulon, Metz ve
Reims(Fransa) <2
Rennes, Bordo, Toulouse ve Nant
(Fransa ) 2-5

Grenoble, Lille, Orleans, ve Valence 5-10

Strasboug(Fransa) 15

Kopenhag( Danimarka) ve Basel( İsviçre) 20

New Delhi 22

Moskova( Rusya) 24

Tokyo (Japonya) ve Odense(Danimarka) 25

Erlangen(Almanya) 26

Dhaka(Bangladeş) 40

Beijing(Çin) 48

Groningen(Hollanda) 50

Shenyang(Çin) 65

Tianjin(Çin) 77

Kaynak: www.theworldjournal.com/special/bicycle/topcities.htm

7
 2.3. Sektörde Güncel Sorunlar ve Önlemler

Çin’den gelen ürünlerin Avrupa’ya girişinin sorun oluşturmaya başlaması

üzerine Avrupa Komisyonu da 29 Nisan 2004’te Vietnam ve Çin menşeli ürünler için
bir anti-damping soruşturması açmış bulunmaktadır.

Avrupa Bisiklet Üreticileri Birliği (European Bicycle Manufacturers Association-

EBMA) , basın bülteninde, aylardır kendilerine iletilen Çin ve Vietnam benzeri ucuz
ve kalitesiz bisiklet üreten ülkelerden yapılan ithal bisikletlerden satın alıp kullanan
Avrupalıların, önemli yaralanma ve sakatlıklara maruz kaldıklarına dair şikayet
mektuplarını göz önüne alarak bu soruşturmanın başlatıldığını açıklamıştır. Bunun
yanı sıra EBMA, Avrupa Komisyonu’ndan, Avrupa Birliği’nin 1993 yılında Çin ile
yapmış olduğu anti-damping anlaşma maddelerinin konuyla ilgili olarak yeniden
gözden geçirilmesini ve ihlallerin bulunması durumunda gerekli tedbirlerin alınması
hususunda ek bir talepte bulunmuştur.

EBMA’nın dikkat çektiği bir başka konu ise, özellikle bisiklet endüstrisi
konusunda çok ileri seviyelere gelmiş olan Tayvan’ın, iş gücünün hemen her
ülkeden ucuz olduğu Vietnam’a, bisiklet üretim tesisleri kurmaya başlamasının tek
nedeninin, potansiyeli büyük Avrupa pazarına yan yollardan ve haksız şekilde nüfuz
etmeye çalışması ve bunun için de Vietnam’ı kullanmak istemesidir. Bu durum,
özellikle Avrupalı bisiklet üreticilerini zor durumda bırakmaktadır. Komik denecek
fiyatlara üretilip Avrupa’ya ve Türkiye’ye giren bu kalitesiz ve sorun yaratmaya açık
bisikletlerin ithalatının sınırlanması ve uygulanan vergilerin artırılması günümüzde
hemen her Avrupa ülkesinin başlıca amacı durumuna gelmiştir.

8
3.TÜRKİYE’DE BİSİKLET SEKTÖRÜNÜN GÜNCEL DURUMU VE PERFORMANSI

3.1.Sektörün Gelişimi

Türkiye’de 1980-1985 yıllarında üretilen bisikletler, üç vitesli, basit ve daha

çok çocuk bisikletleri idi. Daha sonra dünyada yeni bir trend başladı. Dağ
bisikletleri ortaya çıktı. Dünyadaki gelişmelere paralel olarak 1985-1990’lı yıllarda dağ
bisikletleri, öncelikle ithalatçılar tarafından Türkiye’ye getirildi. Türkiye’ye
gelmesinden sonra bu bisikletlere talep oluşmaya başladı. Ülkemizde bisiklete karşı
oluşan ilgi dağ bisikletinin keşfi ve bu bisikletlerin dağlardan düz yollara inmesiyle
başladı. Vitesli bisikletlerin piyasaya sürülmesiyle de bu ilgi giderek arttı. Çünkü
vitesli bisikletler, hem engebeli yollarda hem de kent içi kullanım kolaylığı
getirmektedir. Hedef kitlenin büyümesi, üretici firmaların tasarımı konusunda yeni
atılımlar yapmasını sağladı. Yeni tasarımlar, satış alanını genişleterek bisikleti
galerilerden beyaz eşya mağazalarına kadar satılır bir mal durumuna getirdi.

Nüfusunun %75’i kırk yaşın altında olan ülkemiz, bisiklet sektörünün hitap ettiği
kitle yönüyle de büyük bir potansiyele sahiptir. Genç nüfusun çokluğu ekonomik
olarak da Türkiye’yi gelecek vaat eden bir pazar durumuna getirmektedir.

3.2.Üretim

Batıda bisiklet pazarının hedef kitlesi hiçbir zaman çocuklarla sınırlı

kalmamasına rağmen ülkemizde yakın döneme kadar bisiklet, çocuklara hitap eden
bir oyuncak biçiminde algılanmaktaydı. Bu nedenle de üretim genellikle çocuklara
yönelik yapılmaktaydı. Bu da bisikletin sezonluk bir ürün haline gelmesine yol
açmıştır. Bunun doğal sonucu olarak da ülkemizde bisiklete dayalı yan sanayi
gelişememiş sadece birkaç küçük atölye ile sınırlı kalmıştır.

Türkiye’de firmaların kendi üretimleri için yeterli potansiyel bulunmamaktadır.

Parçaların ve modellerin çok sık değişmesi hatta her fabrikaya uygun model üretimi
de yan sanayinin gelişmesini önlemektedir. Buna bağlı olarak yerli sanayi
oluşturulamamıştır. Üretimde kullanılan parçaların büyük bir kısmı ithal edilmektedir.
Sektör yetkililerinden edinilen bilgilere göre, sıradan bir bisiklette bile 170 parça
bulunduğu ve bu parçaların hepsinin üretimini yapmak mümkün olmadığı için
kullanılan ithal girdi oranının %65-70’leri bulduğu ifade edilmiştir.

1990‘lı yıllara kadar gerek çocuklar gerek büyükler için üretilen bisikletler
basit, üç vitesli, daha az özelliklere sahipti. Son yıllarda vites sayıları 25’leri aşmış
ve dolayısıyla yokuşlarda ve kent içinde kullanım artmıştır. Kadro yapımlarında
alüminyum parçalardan çeliğe dönüş başlamıştır. Artık kadrolar, daha fonksiyonel ve
dayanıklı hale getirilmiştir. Üretim, kadro yapımı ve montaj hattı olarak iki aşamaya
ayrılmaktadır. Üretim, fabrikada Ocak-Temmuz, piyasaya satışlar ise Nisan-Haziran
dönemlerinde yapılmaktadır. Büyük şirketler, tekerleğin örülmesi ve akort
edilmesinde Avrupa ve Tayvan’dan getirilen otomasyon makinelerini kullanmaktadır.

9
 Aşağıdaki tabloda DİE’den temin edilen bisiklet sektöründeki firmalara ait
üretim miktarı ve değerleri yer almaktadır. DİE’nin üretim miktarını tespit edebilmek
amacıyla gerçekleştirdiği anket çalışmasına katılan (cevap veren) firmalar esas
alınarak oluşturulmaktadır. Tablodan da görüleceği gibi 2000 yılına ait veriler,
bulunamadığından sektördeki gerçek durumu tam olarak yansıtmamaktadır.

TABLO : 5
YILLAR İTİBARIYLA ÜRETİM

YILLAR MİKTAR DEĞER

MİLYON TL

1998 272.511 5.169.560

1999 56.169 1.789.025

2000

2001 169.040 14.295.158

2002 283.853 39.498.372

* *
2003 103.034 15.475.571
Kaynak : DİE
*2003 yılı ilk 6 aylık döneme ilişkin rakamlar

Tüm sektörlerde olduğu gibi bisiklet sektörü de ülkemizin içinde bulunduğu

ekonomik koşul ve performansın etkisinde kalmaktadır. Tablodan da anlaşılacağı
üzere, 1999 krizinin bisiklet üretimi üzerindeki etkileri de görülmektedir. Sektör
yetkilileriyle yapılan görüşmelerde kriz dönemlerinde büyük firmaların üretimlerini,
faaliyet kapsamlarına göre moped, moped yedek parçası, motosiklet, tekerlekli
sandalye, akülü çocuk arabasına kaydırarak krizi atlatmaya çalıştıkları ve daha çok
çocuk bisikleti üretiminde yer alan küçük ölçekli firmaların kriz dönemlerinde yok
oldukları belirtilmiştir.

3.3.Tüketim

Türkiye’de bisiklete olan talep ve kullanım oranı gelişmiş ülkelerin hayli

altındadır. Bugün AB ülkelerinde, ortalama %15 oranında olan bisiklet kullanımı
Uzakdoğu ülkelerinde %60’lara kadar çıkmaktadır. Sektör yetkililerinden edinilen
bilgilere göre, ülkemizde bisiklet kullanım oranının ise %2-3 civarında olduğu
belirtilmiştir. Türkiye’de bisiklete olan talebin yetersizliğinin en önemli nedeni alt yapı
eksikliği, böyle bir kültür anlayışımızın olmamasıdır.

Bisiklet kullanım alanlarının yeterli düzeyde olmaması, bisiklet yolu bulunan

yerlerde de bu yolun bisiklet dışındaki araçlar tarafından işgal edilmesi nedeniyle
kullanılamamaktadır.

10
 Bisiklet kullanımını etkileyen bir diğer unsur, trafik güvencesinin olmayışıdır.
Ülkemizde bir dönem bisiklet ehliyeti uygulamasıyla trafikte araç olarak kabul edilen
bisiklet, bu uygulamanın kaldırılmasıyla artık bir araç olarak kabul edilmemekte,
dolayısıyla sürücüsü de hak ettiği saygıyı görmemektedir. Sekizinci Beş Yıllık
Kalkınma Planı Ulaştırma ( Kentiçi Ulaşım ) Özel İhtisas Komisyonu Raporunda
ülkemiz kentlerinde bisiklet ulaşımı konusunda yapılmış herhangi bir araştırma ve
inceleme bulunmadığı için, mevcut kullanıma ilişkin sayısal verilerin de bilinmediği
belirtilmektedir.

3.3.İstihdam

Bisikletin, ülkemizde sezonluk bir ürün olması dolayısıyla mevsimlik iş gücüne

ihtiyaç duyulmaktadır. Büyük şirketlerde, yaz-kış sürekli bir ekipten oluşan çekirdek
kadro yanı sıra mevsimlik işçi çalıştırılmaktadır. Yine büyük şirketlerde üretim,
koordinasyon ve planlama bölümleri bulunmakta ve bu bölümlerde mühendis,
teknisyen, idari personel, usta, işçi çalışmaktadır. Küçük firmalarda ise daha basit bir
işleyiş sistemi bulunmakta ve mühendis yerini ustabaşına terk etmektedir. Büyük
şirketlerde otomasyona gidildikçe insan gücü ihtiyacı azalmaktadır.

Şirketler, artık kendi işçilerinin istihdamında esneklik talep etmektedirler.

Çünkü ürünlerin ömrü kısalmakta, tüketici talepleri daha hızlı değişmekte ve yeni
teknolojiler gelişmektedir. Küçük ve orta ölçekli işletmeler, özellikle işgücü
esnekliğine ihtiyaç duymaktadır.

4.SEKTÖRÜN YAPISAL ÖZELLİKLERİ

4.1.Sektördeki Firma Büyüklükleri

Bisiklet sektörü, ülkemizdeki pek çok sektörde olduğu gibi özel sektör olarak
yapılanmıştır. Bisikletin, sezonluk bir ürün olması ve tabanda ithalata dayalı
bulunması dolayısıyla devlet yatırımları açısından cazip bulunmamaktadır.
Tablodan da görüleceği gibi 2000-2004 yılları arasında sektörde alınan yatırım
teşvik belgelerinin az miktarda oluşu, sektörde yapılan yatırımların yeterli miktarda
olmadığını göstermekte dolayısıyla işşizliği artırmaktadır. Aşağıdaki tabloda,
plastikten mamul oyuncak çocuk bisikletlerinde alınan teşvik belgeleri kapsam
dışında tutulmuştur.
TABLO:6
BİSİKLET SEKTÖRÜNE DÜZENLENEN YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ
(2000-2004)

BELGE TARİHİ 28.2.2000 28.4.2000 29.5.2002 23.12.2003

BELGE NO. 61787 62651 68142 73860
YATIRIMIN YERİ MANİSA İZMİR KARAMAN İSTANBUL
İSTİHDAM(KİŞİ) 300 215 20 30
DÖVİZ TAHSİSİ 0 1.299 0 210
TOPLAM 1.469.345 1.850.000 408.756 1.401.650
YATIRIM
MİKTARI (ADET) 145 250.000 479.000 -

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

11
 Sektörde faaliyet gösteren küçük ölçekli yan sanayi firmaları İstanbul’da
Bayrampaşa civarında, Türkiye genelinde ise her şehirde bulunmakta ve yöresel
ihtiyaçları karşılamaktadır. Sektör yetkililerinden edinilen bilgilere göre, bisiklet üretimi
ve ihracatında rol oynayan 2 büyük firma Ege Bölgesinde yer aldığından, bu
bölgede yan sanayinin daha çok geliştiği, bisiklet fabrikalarına parça üretimi yapan,
küçük ve orta ölçekli 83 firmanın bulunduğu öğrenilmiştir. Sektörde faaliyet gösteren
belli başlı büyük firmalar aşağıda gösterilmiştir.

♦ Bianchi Bisiklet San.ve Tic. A.Ş. :1992 yılında Türkiye’de

Bianchi markasıyla bisiklet üretimi yapmak üzere, İtalyan F.I.V.E. Bianchi Spa şirketi,
Türk Key Grubunun eşit ortaklığıyla Biankey A.Ş. kurulmuştur. 1997 yılı sonunda
%100 Türk sermayeli bir şirket konumuna gelmiştir.

♦ Bisan Bisiklet Moped Üretim San.ve Tic. A.Ş. : %100 Türk sermayeli bir
şirkettir.

♦ Beldeyama Motorlu Vasıtalar San.ve Tic. A.Ş. : %80 Koç Grubu, %20
Yamaha ortaklığıyla kurulmuştur.

Sektörde, bu üç büyük firmanın dışında 25-30 civarında irili ufaklı firma

bulunmaktadır. İthal ürünler ve merdiven altı diye tabir edilen kayıt dışı ürünlerin
oranları oldukça yüksektir. Bu yüzden sektördeki firmaların pazar payları sağlıklı
olarak tespit edilememektedir.

Sektörde tamamıyla yabancı sermayeli şirket bulunmamaktadır.

4.2.Kapasite Durumu

Sektör yetkilileriyle yapılan görüşmelerde, büyük firmaların kapasitelerinin

yüksek olmasına karşın kapasite kullanımlarının , %50’nin altında, düşük seviyelerde
kaldığı belirtilmektedir. Bu durum, yurt içi talebin yeterli düzeyde bulunmamasından
ve kayıt dışı üretimden kaynaklanmaktadır. Kayıt dışı üretim arttıkça, kapasite
kullanımları düşmekte ve maliyetler artmaktadır. Yıllık 12.000 adet bisiklet üretim
kapasitesi ile üretime başlayan Türkiye’nin ilk bisiklet fabrikası olan Bisan, kurulduğu
günden yana sürekli gelişerek, büyüyerek dünya çapında bir marka olmayı
başarmıştır. İzmir, Kemalpaşa’da yalnız Türkiye’nin değil, Avrupa’nın da en büyük
bisiklet fabrikalarından biri olan, yıllık 800.000 adet bisiklet üretim kapasiteli tesislere
sahiptir.

Ancak, son yıllarda Başta Çin Halk Cumhuriyeti olmak üzere Uzakdoğu
ülkelerinden yapılan ithalatın artış göstermesi sonucunda , söz konusu ülkeler
menşeli ithalatın piyasa payı artmakta ve yerli üreticilerin kapasite kullanımlarının
azaldığı görülmektedir. Gerek, yurt içi talebin yeterli düzeyde bulunmaması gerek
Uzakdoğu ülkelerinden yapılan ucuz fiyatlı ithalatın yerli üretimin satış fiyatını kırması
sonucu yerli üreticilerin kapasite kullanım oranlarının azalmasına yol açmaktadır.
Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından alınan önlemler sayesinde, 2004 yılı itibarıyla

12
kapasite kullanımlarının yavaş yavaş artma sürecine girdiğini söylemek
mümkündür.
Devlet İstatistik Enstitüsü imalat sanayi eğilim anketinde, mart ayına ilişkin
kapasite kullanım oranının geçen senenin 4 puan üzerine çıkarak, %82.3 olduğu
tespit edilmiştir.

4.3.Sektörde Yapısal ve Güncel Sorunlar ve Beklentiler

Son günlerde gazetelerin ve televizyonların ekonomi haberleri içindeki en popüler

haber malzemelerinden biri, dünya ülkelerinin hemen hepsinde, Çin’de üretilip ithal
edilen ürünlere karşı oluşmaya başlayan kayda değer tepki ve söz konusu ithalatı
kısıtlayıp azaltmak için alınan ya da alınması düşünülen önleyici tedbirlerdir. Gerek
kalite gerekse fiyat anlamında çok düşük seviyelerde olan ve ithalata konu olan Çin
menşeli bu ürünlerin içerisinde bisiklet de bulunmaktadır. Çok komik fiyatlara ve çok
büyük miktarlarda ülkeye giren bu bisikletler, hem ülkemiz bisiklet üreticilerine hem
de bu bisikletleri alan kişilerin başta sağlık olmak üzere çeşitli problemler ile
karşılaşmalarına yol açmaktadır. Yerli üreticilerin yaşadığı sıkıntıların başında , Çin
olmak üzere Uzakdoğu ülkelerinden yapılan ithalat fiyatlarının, çeşitli sebeplerle
dünya fiyatlarına oranla daha düşük olması gelmektedir. Bu konu, Dış Ticaret
Müsteşarlığı tarafından yakından takip edilmekte, çeşitli önlemler alınmaya
çalışılmaktadır. Alınan önlemlere ilişkin bilgilere, “ Dış Ticaret ” bölümünde yer
verilmektedir.

Kadro yapımında kullanılan boru, sac ve çeliğin dünya fiyatlarının, özellikle

2004 Ekim ayından bugüne kadar artması sonucunda, ülkemizde de söz konusu
hammaddelerin temininde zorluklar yaşanmaktadır.

Üreticilerin yaşadığı bir başka sıkıntı, Türkiye’de birçok sektörde görüldüğü gibi
bisiklet sektöründe de kayıt dışı üretim yaparak haksız rekabet yaratan, merdiven
altı diye tabir edilen firmaların varlığıdır. Bu durum beraberinde kayıt dışı istihdamı
da ortaya çıkarmaktadır. Bu firmaların, esas faaliyet alanları bisiklet üretimi olmayıp,
prosedür olarak boşluk bulunan faaliyet alanlarını araştırarak o sektörlere
yönelmektedir.

Bisiklet sektöründe, özellikle kaynak işlemi sırasında elektrik yoğun olarak

kullanılmaktadır. Pahalı elektrik ve küçük ölçekli bazı firmaların kaçak elektik
kullanmaları da bir başka sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte bisiklet üretiminde kullanılan makineler artmakta

ve otomasyona gidilmektedir. Bu da beraberinde orta sınıf, mavi yakalı işçi
gereksinimi azaltmakta ve işsizliği doğurmaktadır.

Türkiye’de bugüne kadar hiçbir hükümetin programında bisiklet stratejisine

yer verilmemiştir.Trafik sorununun çözülmesi açısından bisiklet yolu yapılmalıdır. Bir
bisiklet yolunun maliyeti, normal bir karayolu maliyetinin %10’una, otoyol maliyetinin
ise %2’sine karşılık gelmektedir. En azından uydu kentlerde, pilot projeler yapılarak
ilçe içi-kent içi 5 km. yarıçaplı ulaşımlarda bisiklet trafiği oluşturularak araç trafiğini
%20 hafifletmek mümkündür.

13
5. BİSİKLET VE DOĞA İLİŞKİSİ

5.1.Bisiklet ve Çevre

Çevre kirliliği ve park sorununun, çok önemli bir sorun olarak ortaya çıktığı büyük
şehirlerde, bisiklet bu soruna alternatif bir çözüm olarak önemli konumda
bulunmaktadır. Motorlu araçlar, gürültü kirliliğine yol açmakta oysa bisiklet hem
çevreye saygılı, hem de insanların spor yapmasına imkan sağlamaktadır.

Bisiklet, zaman geçtikçe dünyada en yaygın olarak kullanılan ulaşım araçları

arasındaki yerini almayı başarmıştır. Sadece Asya’da bisikletler, yeryüzündeki tüm
otomobillerin taşıdığından daha fazla insan taşımaktadır. Türkiye’de de bisiklete
binen insan sayısı her geçen gün artmakta ve tüketim yaşı çocuklardan yetişkinlere
doğru kaymaktadır. Ancak bisiklet yolu projesinin artık kent planlaması içine girmesi
gerekmektedir.

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Ulaştırma(Kentiçi Ulaşım) Özel İhtisas

Komisyonu Raporunda ; Bisikletin kentiçi ulaşım türleri içinde enerjiyi en verimli
biçimde kullanan ve çevreyi en az kirleten ulaşım biçimi olmasına karşılık ülkemizde
ulaşımda kullanımının çok sınırlı olduğu, bisikletin iklim ve topoğrafik koşulların
uygun olduğu kentlerin bir kısmında sınırlı olarak kullanıldığı, ancak bu kentlerde dahi
bisiklet yolu ayrıştırması yapılmadığı, tasarım ilkeleri oluşturulmadığı belirtilmektedir.

Ayrıca söz konusu raporda , çevre konusunda çıkartılmış olan hava kirliliği ,
emisyonlar, gürültü kirliliği ve diğer yönetmeliklerin kentiçi ulaşımına ilişkin
yaptırımlarının uygulanması çerçevesinde, bisikletin geliştirilmesi için, bisiklet
kullanımının öncelikle topoğrafik açıdan uygun kentlerde yaygınlaştırılmasını
sağlayacak özel projeler ve kampanyalar geliştirilmesi, yerel yönetimlere kaynak
aktarılarak bisiklet trafiğini destekleyici fiziki düzenlemelerin yapılmasına ve trafik
önlemlerinin alınması, trafik yasa ve yönetmeliklerinde bisiklet trafiğine ilişkin
maddelerin, bu ulaşım biçimini koruyucu ve destekleyici bir şekilde yeniden
düzenlenmesi gerektiğine yer verilmektedir.

Yine raporda, kentiçi ulaşımda 1970’lerde yaşanan petrol krizi ile başlayan
yeni yaklaşım ve politikaların son yıllarda daha da yaygınlaştığı ve talebin
karşılanmasını amaçlayan politikaların yerini, talep yönetiminin aldığı ve dünyada bu
konudaki politikalar, yasal ve kurumsal düzenlemeler ve fiziki mekan kararları ile
desteklenerek, motorlu trafiğe kapalı yaya bölgelerinin, bisiklet yollarının giderek
yaygın hale getirildiği, toplu taşım sistemlerinin diğer ulaşım türleri ile
bütünleştirilmesini sağlayan park et - devam et (özel araç ve bisiklet için), ya da raylı
sistem araçları içinde bisiklet bırakma alanlarının oluşturulduğu belirtilmektedir.

Gelişmiş ülkelerde, hareketsizlikten sağlıksız bir nesil yetişmesini önleme

amacıyla çocukların okula giderken bisiklet kullanmalarına olanak sağlayacak bisiklet
yolları yapılmaktadır. Belçika hükümeti, bisikletle işe gidip gelen kişilerin bunu
belgelemeleri karşısında ulaşım iadesi adı altında ödeme yapmaktadır. İsveç’te hava
koşullarına rağmen, Ericsson firması çalışanlarının %70’i işe bisikletle gidip
gelmektedir. Oysa kişi başına milli gelirleri Türkiye’nin 12 katı kadardır. Bu kadar

14
zengin bir ülkede bile sağlıklı toplum ve çevre için bisiklete dönüş yapılmıştır .
AB’nde bisikletliler ile ilgili çok ağır cezalar bulunmakta ve bisiklet alımlarını teşvik
etme amacıyla vergiler(kdv dahil) kaldırılmıştır.

Motorlu taşıtların sayısı arttıkça karayolu yapımı da artmakta ve bu yolların

verimli toprakların içinden geçmesi, tarım ürünlerine ve peyzaja zarar vermektedir.
Motorlu taşıtların üretimi için, geriye dönüşümü çok zor ya da masraflı olan çelik,
alüminyum ve sert plastik gibi malzemeler kullanılmakta ve fabrikalarda taşıt üretimi
için fazla miktarda enerji tüketilmektedir. Otomobil üreticileri, bilinen nedenlerden
dolayı uzun ömürlü araç üretmemekte , yıpranmış araçların çevreyi tehdit etmesi ve
büyük otomobil çöplükleri oluşturması söz konusudur.Yakıtların kullanımı, atmosferi
asitlendirerek, asit yağmurlarının oluşumuna katkıda bulunmaktadır. Tüm bunları
bisiklet kullanarak önleyebiliriz.

5.2.Doğa Sporları

Günümüz dünyasında, yoğun iş temposu, kalabalık ve çarpık kentleşme,

çevre ve gürültü kirliliği, insanları doğa sporlarına yöneltmiştir. Doğa sporları, günlük
yaşamın stresini şehir dışında doğayla baş başa kalarak, kişinin hem bedenine hem
zihnine spor yaptırarak atabileceği, yeni insanlarla tanışarak doğanın zevkini
paylaşabileceği, hem arkadaşlarıyla hem doğayla yarışabileceği bir imkan
vermektedir. Ülkemizde de bu sporlara ilgi giderek artmaktadır. Bisiklet de doğa
sporlarından biridir. Bisiklet sporu , ilk bakışta yorucu gibi görünmesine rağmen, uzun
soluklu bir mesafede doğa ile birleştirilerek yapılması sonucunda yorgunluğu, keyfe
dönüştürülebilmektedir. Bisiklet sporu, aynı zamanda kişinin kapasitesini tanıması ve
onu bir başka nesne ile uyumlu kullanmasını sağlayarak kişiye bir iç eğitim imkanı
vermektedir. Bu sporun, coğrafi özellikleri ve güzellikleri bulunan yerlerde
yapılmasını organize eden gezi ve seyahat şirketleri bulunduğu gibi bu sporu yapmak
isteyen kişi ve grupların birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlayan ve buluşturan kulüp
ve derneklerin internet siteleri de mevcuttur.

15
 Fransa, Belçika, İngiltere, İtalya ve İspanya’da kurulan bisiklet fabrikaları bu
sporun yayılmasında öncülük etmiştir. Fransa, bisiklet sporunun beşiği sayılmaktadır.
Fransa Turu(Tour de France) dünyanın en eski, en uzun ve en büyük turu olup
Guiness Rekorlar Kitabında da en uzun spor olayı sıfatıyla yer almaktadır. Ulusal
veya uluslararası özellik taşıyan bu yarışma, bir yöreyi veya bir ülkeyi hatta bazı
büyük turlarda kıtayı dolaşmaktadır. Fransa Bisiklet Turu, bütün Avrupa ülkelerinden
geçmekte ve milyonlarca kişi tarafından ücretsiz izlenirken, televizyon ve radyodan
naklen yayınlanmaktadır. Üç hafta süren ve dünyanın en zor spor yarışmalarından
biri olarak bilinen Fransa Bisiklet Turu’nu, Birleşik Amerikalı Lance Armstrong, 1999,
2000, 2001 ve 2002 yıllarında üstü üste dört defa kazanarak, ulaşılması zor bir
rekora imza atmıştır. Kansere yakalanmadan önce Fransa Turu’nda başarılı sonuçlar
alamayan Armstrong, azmi ile sadece bisiklet sporunda başarıya ulaşmakla kalmayıp
kanserin de üstesinden gelmiştir. Tour de France’ın sarı mayosunu 2000 Sdney
Olimpiyatı’nın altın madalyasına döndürebilmeyi çok istediğini ifade etmiş ancak
bronz madalya ile yetinmiştir. Armstrong’un bu yıl da birinciliği alarak, şimdiye kadar
beş kez Fransa Bisiklet Turu’nu kazanan efsanevi dörtlü Hinault, Anquetil, Merckx ve
Indurain’in rekorunu, egale edip edemeyeceği merakla beklenmektedir.

6.BİSİKLET KÜLTÜRÜ

Rahmi Koç Müzesi, İstanbul Haliç’in kenarında özenli tasarımı ve Türkiye’de

ulaşım, endüstri ve iletişim tarihine adanmış ilk müzedir. Gramofon iğnesinden
gerçek boyutlarda gemilere ve uçaklara kadar uzanan binlerce objeyi içeren
çeşitliliğe sahip bulunmaktadır. Kara araçlarının icat edildikleri tarihten günümüze
kadar gösterdikleri gelişimin sergilendiği söz konusu bölümün en önemli
parçalarından bir kısmını da bisikletler oluşturmaktadır. Müze, pek çok eski bisiklet
modelini barındırmaktadır.

Türkiye’nin, Avrupa Bisiklet Federasyonu(ECF) üyeliği için, Bisiklet Sevenler

Derneği tarafından, Eylül 2003’deki Dünya Velo City kongresinde yapılan ön
müracaatına olumlu cevap alınmıştır. ECF’nun 3-6 Haziran 2004 tarihlerinde
Madrid’te yapılacak genel kurul toplantısına 30.ülke olarak Türkiye, davet edilmesiyle
resmen üye olmaktadır.

16
7. DIŞ TİCARET

İhracat kalemleri içinde, en yüksek payı iki tekerlekli bisikletler oluşturmakta,

bunu diğer motorsuz bisikletler ve bilyalı rulmanları olmayan motorsuz bisikletler
takip etmektedir.

İthalat kalemleri içinde, en yüksek payı yine iki tekerlekli bisikletler

oluşturmaktadır. Bilyalı rulmanları olmayan bisikletlerin ithalat içindeki payı azdır,
hatta 2000 yılında sadece Tayvan’dan bu tip bisikletlerin ithali gerçekleştirilmiştir.
2001, 2002 ve 2003 yıllarında ise ithali olmamıştır.

Tablodan da anlaşılacağı gibi bisiklet ihracatımız, 1997 yılında en yüksek

seviyeye ulaşmıştır. Bu oran, 1998 yılında giderek azalmaya başlamış ve 1999
yılında yaşanan krizin etkisiyle daha da azalmıştır. 2001, 2002 ve 2003 yıllarında
ise artan bir seyir izlemiştir.

TABLO :7*
YILLAR İTİBARİYLE BİSİKLET DIŞ TİCARETİ
(1995-2004)

YILLAR İTHALAT İHRACAT

(Dolar) (Dolar)
1995 3.372.487 9.305.575
1996 8.087.635 10.196.384
1997 1.409.405 18.911.086
1998 1.479.477 11.055.208
1999 1.206.511 7.015.683
2000 2.587.829 6.804.653
2001 1.851.851 7.242.323
2002 1.594.687 8.084.887
2003 899.721 14.448.700
2004 * 91.863 1.739.713

*İki tekerlekli bisikletler, bilyalı rulmanları olmayan motorsuz bisikletler ve diğer motorsuz bisikletler baz
alınmıştır.
*ocak
Kaynak :DİE

17
 TABLO :8 *
YILLAR İTİBARİYLE ÜLKELERE GÖRE İHRACAT
(1995-2004) (DEĞER=DOLAR 50.000 $ve üzeri)

ÜLKE / YIL 1995 1996 1997 1998 1999

FRANSA 274.135 130.300 92.131
BELÇİKA 693.465 282.018 719.664
HOLLANDA 112.040
F.ALMANYA 1.737.104
ALMANYA 1.079.650 4.568.871 2.088.909 299.422
İNGİLTERE 88.650
İTALYA 2.081.860 4.630.540 8.254.055 3.207.494
DANİMARKA 325.599 423.942 750.648 246.225 55.755
YUNANİSTAN 633.447 598.420 323.058 99.418 158.755
NORVEÇ 854.085
İSVEÇ 413.920 620.693
FİNLANDİYA 205.127 668.780 1.717.131 3.060.168 4.039.168
RUSYA 224.410 152.406 107.063
FEDERASYONU
İSVİÇRE 541.129 87.707
AVUSTURYA 92.354 1.732.552 1.310.393
POLONYA 115.125
BULGARİSTAN 153.295 180.529
ARNAVUTLUK 104.098 68.148 51.379 55.750
K.K.TÜRK 244.045 120.474 86.740 91.834 86.643
CUMHURİYETİ
İSPANYA 80.006
ÖZBEKİSTAN 88.856
HIRVATİSTAN 79.820 144.501
YUGOSLAVYA
BOSNA- 74.817 264.454 185.720 169.182
HERSEK
MAKEDONYA 227.704 88.548 71.531 79.241 113.136
TUNUS 317.320 525.155 481.450 168.050 481.860
MISIR 88.800
SIRBİSTAN 433.124
AZERBAYCAN
CEZAYİR 55.439

18
 TABLO :8’İN DEVAMI
YILLAR İTİBARİYLE ÜLKELERE GÖRE İHRACAT
(1995-2004)

ÜLKE / YIL 2000 2001 2002 2003 2004*

FRANSA
BELÇİKA 133.565 103.776
HOLLANDA 394.821 136.113 127.677
ALMANYA 605.436 926.581 1.306.878 2.317.177 273.914
İNGİLTERE 1.034.087 1.055.977 104.770
İTALYA 237.505 954.774 782.667 4.032.935 403.777
DANİMARKA 52.040
YUNANİSTAN 92.318 198.871 236.708
NORVEÇ
İSVEÇ
FİNLANDİYA 4.021.873 3.625.182 3.656.242 5.377.110 816.267
RUSYA 109.719 127.168 104.729
İSVİÇRE 92.299 214.322
AVUSTURYA 139.540
POLONYA
BULGARİSTAN
ARNAVUTLUK 52.941 160.041
K.K.TÜRK 106.582 89.933 58.570 110.759
CUMHURİYETİ
İSPANYA 164.141
ÖZBEKİSTAN
HIRVATİSTAN 176.434 248.669 115.498 114.782
YUGOSLAVYA 122.088 238.540 73.943
BOSNA- 144.829 113.666
HERSEK
MAKEDONYA 647.773 285.577 158.510 98.345
TUNUS
MISIR
SIRBİSTAN 142.039
AZERBAYCAN 73.516 116. 281
CEZAYİR

*İki tekerlekli bisikletler, bilyalı rulmanları olmayan motorsuz bisikletler ve diğer motorsuz bisikletler baz alınmıştır.
* OCAK
Kaynak : DİE

Türkiye ile Finlandiya arasında ticaret hacmi son yıllarda gerek Finlandiya’nın
AB’ye girişi gerek Türkiye’nin AB ile gümrük birliği oluşturması sonucu hızlı bir artış
göstermiştir. Türkiye’nin Finlandiya’ya yaptığı ihracat kalemleri arasında iki
tekerlekli bisikletler, ilk on sıra içinde yer almaktadır. Tablodan da görüldüğü üzere
2003 yılı itibarıyla Finlandiya , bisiklet ihraç ettiğimiz ülkeler arasında ilk sırada
bulunmaktadır. Finlandiya’yı, İtalya ve Almanya takip etmektedir.

19
 TABLO : 9 *
YILLAR İTİBARİYLE ÜLKELERE GÖRE İTHALAT
(1995-2004) ( DEĞER=DOLAR 50.000 $ve üzeri)

ÜLKE / YIL 1995 1996 1997 1998 1999

FRANSA 106.577 1.720.845
HOLLANDA 56.355
ALMANYA 77.718 194.087
İNGİLTERE
İTALYA 1.267.885 2.171.827 274.620 803.016
DANİMARKA
YUNANİSTAN 330.548
FİNLANDİYA
HİNDİSTAN 297.603 156.662
JAPONYA 133.600
ÇİN HALK CUM. 171.444 1.560.073 60.894 89.996 81.043
TAYVAN 1.408.311 1.997.900 795.538 118.464 134.866
HONG KONG
İZMİR SERBEST
BÖL 785.659
EGE SERBEST
BÖLGE
VİETNAM
MALEZYA

20
 TABLO : 9’UN DEVAMI
YILLAR İTİBARİYLE ÜLKELERE GÖRE İTHALAT
(1995-2004)

ÜLKE / YIL 2000 2001 2002 2003 2004*

FRANSA
HOLLANDA
ALMANYA 50.121 61.377 56.168
İNGİLTERE
İTALYA 588.251 56.885
DANİMARKA
YUNANİSTAN
FİNLANDİYA
HİNDİSTAN
JAPONYA
ÇİN HALK CUM 1.242.908 1.364.493 1.207.621 586.037
TAYVAN 194.181 120.896 108.967
HONG KONG 127.759 126.648
İZMİR
SERBEST BÖL 313.325
EGE SERBEST
BÖLGE 111.607
VİETNAM 52.103
MALEZYA 81.887

*İki tekerlekli bisikletler, bilyalı rulmanları olmayan motorsuz bisikletler ve diğer motorsuz bisikletler baz alınmıştır.
* OCAK
Kaynak : DİE

Bisiklet ithalatımızda, 2003 yılı itibarıyla Çin ve Tayvan ilk sırada yer
almaktadır. 2004 yılı Ocak rakamlarına göre 50.000 doların üzerinde ithalat yapılan
tek ülke olan Malezya bulunmaktadır.

Çin menşeli ürünlere karşı halen devam etmekte olan soruşturmalar, yerli
üreticilerin mağduriyetlerinin en kısa sürede giderilmesi için tamamlandırılmaya
çalışılmaktadır.

Bu kapsamda 30.4.2003 tarih ve 25094 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan

2003/6 ve2003/7 sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesine İlişkin Tebliğler ile;

Çin, Hindistan ve Tayland Meşeli ,” bisiklet ve motosiklet iç ve dış lastikleri ” için

ithalatta haksız rekabet soruşturması tamamlanmış ve Hindistan ve Tayland menşeli
” bisiklet iç ve dış lastikleri “ ile Çin ve Tayland menşeli “ motosiklet iç ve dış
lastikleri “ için %20 ile %100 oranları arasında Dampinge Karşı Verginin yürürlüğe
konulmasına karar verilmiştir.

21
 Bisikletlerde kullanılan kauçuktan yeni dış lastikler için Çin’e %33, Hindistan’a
%20 ve Tayland’a %100, bisikletlerde kullanılan kauçuktan iç lastikler için ise Çin’e
%50, Hindistan’a %64 ve Tayland’a %100 Dampinge Karşı Vergi uygulanmasına
karar verilmiştir.

Dampinge karşı önlemler dışında, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından Çin menşeli
32 üründe gözetim uygulaması bulunmaktadır. Bisiklet kadroları da gözetim
kapsamında yer almaktadır.

8.ÜRÜN İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu kentiçi ulaşım sorunlarına yeterli

olmaktan uzaktır.Yasada cezai tedbirlere büyük önem verilmesine rağmen kentiçi
türel ayırıma ilişkin yaya ve bisiklet gibi konulara gereken önem verilmemiş, bunların
uygun kentsel alanlarda teşviki ile ilgili hükümler getirilmemiştir. Karayolları Trafik
Kanunu’nda bisiklet için;

♦ Madde 3 c (10) bendi: Bisiklet, motorsuz bir taşıttır.

♦ Madde 37 : Sürücü için ehliyet ve taşıt için plaka gerekmez.

♦ Madde 37 :Bisikleti karayolunda sürmek için 11 yaşını bitirmiş olmak yeterlidir.

♦ Madde 46 : Karayolunda en sağ şeridi kullanır ve diğer taşıtlar ile aynı

sorumlulukla hareket eder.

♦ Madde 66 : Bisiklet yolu olan yerlerde karayolunda sürülemez.

♦ Madde 66 a bendi: Karayolunda ikiden fazla bisiklet yan yana sürülmez.

♦ Madde 66 b bendi: İşaret verme dışında, çift elle sürülmesi ve genel kurallara
uyulması zorunludur.

♦ Madde 66 c bendi: Yük ve eşya taşınamaz.

hükümleri yer almaktadır.

22
Mecburi Standartlar Listesi

Standardın Adı TS No
Karayolu Taşıtları-Motorlu Bisikletlerde (Mopedlerde) Azami Hızın Ölçümü 6135

Karayolu Taşıtları-İki Tekerlekli Motosiklet ve Motorlu Bisiklet (Moped)

Ağırlıkları-Adlandırma ve Tarifler 6208

Şehiriçi Yollar-Bisiklet Yolları 9826

Karayolu Taşıtları-İki Tekerlekli Motosikletlerin ve Motorlu Bisikletlerin(Mopedler)

Boyutları-Terimler ve Tarifler 6555

Karayolu Taşıtları-Motorlu Bisikletler(Mopedler) Doğru Akım Flaşerleri 7017

Bisiklet Dış Lastikleri ve Jantları-Dış Lastik Tarifleri ve Boyutları 8493

Karayolu Taşıtları –Motorlu Bisikletler(Mopedler)-Kontrol Elemanları, Göstergeler

Ve Bildirim Sinyalleri İçin Semboller 7223

Karayolu Taşıtları-Motosikletler ve Motorlu Bisikletlerin (Mopedlerin)Çevre Kirliliği

Deneylerinde Kullanılan Deney Standı(Şasi Dinanometre) 7353

Karayolu Taşıtları Motorlu Bisikletler(Mopedler)-Kontrol Elemanlarının Tipi,

Yerleşimi ve Fonksiyonları 7409

Karayolu Taşıtları-Motorlu Bisikletler(Mopedler)Motor Deney Prensipleri-Net Güç 7410

Karayolu Taşıtları-Motorlu Bisikletler(Mopedler)-Hafif Alaşımlı Döküm Jantlar 9495

Karayolu Taşıtları-Motorlu Bisikletler(Mopedler)-Alternatif Akım Flaşerleri 7702

Karayolu Taşıtları-Kontrollu Ateşlemeli Motorla Teçhiz Edilmiş Motorlu Bisikletler

(Mopedler) Tarafından Neşredilen Gaz Halindeki Kirleticilerin Ölçüm Metotları 8741

Şehir İçi Yollar-Kavşaklarda Bisiklet Yolu Geçişleri Tasarım Kuralları 10839

Karayolu Taşıtları-Bisikletler-Lastik ve Jantlar-Dış Lastikler 11187

Karayolu Taşıtları-Bisikletler-Lastik ve Jantlar-İç Lastikler 11188

Şehir İç Yollar-Bisiklet Park Tesisleri Tasarım Kuralları 11782

Bisiklet ve Motosiklet Tamir Yerleri Genel Kuralları 11921

Koruyucu Başlık(Kasklar)-Bisiklet, Kaykay(Skateboards) ve Tekerlekli Paten

Kullanıcıları İçin prEN 1078

23
Bisiklet Bakım ve Onarımcısı 12653

Yetkili Servisler-Kara Yolu Taşıtları-Motosiklet, Skuter, Mopet,Triportör ve 11921

Bisiklet İçin-Kurallar

Bisikletler-İki Tekerlekli Küçük Çocuk Bisikletleri İçin Güvenlik Kuralları ISO 8098

Bisiklet, Kaykay ve Tekerlekli Paten Kullanıcıları İçin Kasklar EN 1078

Dağ Bisikleti Rehberi ve Eğitmeni 13048

SEKTÖRDE KULLANILAN GTİP NUMARALAR

871200300000 İki Tekerlekli Bisikletler

871200100000 Bilyalı, Rulmanları Olmayan Motorsuz Bisikletler

871200800000 Diğer Motorsuz Bisikletler

871110000011 Mopedler:İçten Yanmalı Doğrusal Pistonlu Motorlu (silindir

hacmi<50cm3)

8 7119000000 Yardımcı Motoru Bulunan Diğer Tekerlekli Taşıtlar, Sepetler

24
9.SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Yüksek kapasite ve ihracat potansiyeline sahip bisiklet sektöründe, yabancı

yatırımların özendirilmesi ve ülkemiz bisiklet sektörünün uluslararası alanda
tanıtılması, yabancı sermaye girişini artırarak sektörün daha hızlı büyümesini hem de
ihracatın artmasını sağlayacaktır.

Almanya, Hollanda, İtalya’da büyük bisiklet üreticileri, parça üretimlerini

girdilerin (enerji, işçilik v.b.) ucuz oluğu Macaristan, Çekoslovakya ve Polonya’ya
kaydırmaktadır. Ancak , AB’ne yeni giren söz konusu ülkelerde de işçilik ücretleri
artacağı için bu ülkelerin yatırım açısından avantajları kalmayacaktır. İşte,
Türkiye’nin bu fırsatı iyi kullanarak, bisiklet parçası yatırımlarını ülkemize
çekebilmesi sağlanmalıdır.

Kuşkusuz bisiklet sektörü de ülkemizin içinde bulunduğu genel ekonomik

sorunların etkisinde kalmaktadır. Enflasyonun yüksek düzeylerde olduğu, siyasi
istikrarsızlığın devam ettiği 1995-1997 yıllarında bile genel olarak yatırımlar bugüne
göre daha yüksek düzeylerde bulunmakta idi. Özellikle Gümrük Birliği’nin
uygulamaya girdiği 1996 yılında yatırımlar en yüksek düzeyine çıkmıştı. Söz konusu
yıllarda Gümrük Birliğine bağlı olarak bisiklet ihracatımız da artış göstermiştir. Ancak
Kıbrıs ve AB’ye tam üyelik konularındaki belirsizliklerin devam etmesi ve 1999 -2001
krizlerinin yarattığı endişe havası tam olarak ortadan kalkmadığı için yatırımlarda
beklenen artış gecikmektedir.

Bisikletin mevsimlik bir ürün olması, bisiklet yollarının bulunmayışı, Çin

menşeli ürünlerin ithalatı ve bunun gibi başka nedenlerden dolayı yurt içi talebin
yeterli düzeyde bulunmaması sonucunda firmaların kapasite kullanımları ve
yatırımlar azalarak pazarı kilitlemekte ve daralmasına neden olmaktadır. Devletin,
istihdam olanakları da yaratacak olan yan sanayinin geliştirilmesi ve montaj üretimini
teşvik edici ucuz kredi imkanları sağlaması, finansman sıkıntısı yaşayan sektörü
canlandıracaktır.

Okullarda teorik bisiklet ve trafik eğitimi verilerek bisiklet kültürü oluşturulmalı

ve ülkemiz kentlerinde gerekli analizler yapılarak tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi
güvenli ve sağlıklı bisiklet yolları yapılmalıdır. Mevcut bisiklet yollarının tanıtımı
yapılarak bu yolların periyodik olarak bakımı sağlanmalıdır. Otopark
düzenlemelerinde, bisikletler için de özel park yerleri yapılmalı aynı uygulama, kamu
kuruluşları, okullar ve özel şirketlere de uygulanmalıdır. Belediyelerde ücretsiz
bisiklet hizmeti verilmelidir. Bisikletin avantajları otomobille karşılaştırılarak, alternatif
ulaşım aracı olarak teşvik edilmelidir.

25
10.FAYDALI ADRESLER

Devlet İstatistik Enstitüsü-DİE

Necatibey Cad. No.114

06100 Ankara
Tel : 0312 417 64 40
Faks : 0312 417 04 32

Bisiklet Sevenler Derneği

19 Mayıs Cad. No.32 K.3D.11

Şişli-İstanbul
Tel : 0212 365 11 90
Faks : 0212 365 11 91

Beldeyama Motorlu Vasıtalar San. ve Tic.A.Ş.

Çayır Cad. No.73-75

34460 İstinye-İstanbul
Tel : 0212 277 57 97 – 98
Faks : 0212 229 68 98

Bisan Bisiklet Moped Üretim San. ve Tic.A.Ş.

Ankara Karayolu Üzeri 25.Km.

35177 Kemalpaşa-İzmir
Tel : 0232 877 07 40
Faks : 0232 877 07 46

Bianchi Bisiklet Sanayi ve Ticaret A.Ş.

Organize Sanayi Bölgesi 3.Bölge

Keçili Köy Mevkii-Manisa
Tel : 0236 213 00 45
Faks : 0800 441 15 00

26
11.KONU İLE İLGİLİ BAZI WEB SİTELERİ

http://www.beldeyama.com.tr

http://www.bisan.com.tr

http://www.bianchi.com.tr

http://www.bilimveteknoloji.com

http://www.finaldis.com.tr

http://www.yaklasim.com

http://www.securities.com

http://www.ozgursaatler.com

http://www.tatilci.netteyim.net/bisiklet.htm

http://www.tse.org.tr

http://www.ibike.org

http://www.earth-policy.org

http://www.theworldjournal.com

http://www.findarticles.com

http://people.hofstra.edu

http://www.bisikletdunyasi.com

27
 KAYNAKÇA

- Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu 2001

- Konuyla İlgili Gazete Haberleri

- Sektör Yetkilileri İle Yapılan Görüşmelerden Edinilen Bilgiler

- Konu İle İlgili web Siteleri

- DİE Yayınları

- Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı

-
Bisiklet Sevenler Derneği

28