2

BLGNN GRSEL FADES: HARTA

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
1) KAVRAM AVI
Aada 2. blmle ilgili verilen balca kavramlar rnekte olduu gibi bulup iaretleyiniz.

A R U L U S L A R A R A S L H E S Y I I D K O N

S A A T D

K O L E R A U

K P R O J E K S S I

Y O N G U S A J B K J A R L E K E A A Z G S S R P D A

A O U E U L U S A L S A A T L H K A B A R T M A E H K R T V K E S T H D E Z G R S I S R M E

A B D T Z Z L Q F B O I M A O E A W T T A R U E T K A S I L B Y I

A R P K M A E Y K S E L T G K V A D L I N D

A K A R S U V A D Y O N

Z O B A T N Z N L E T L P J R A I B A

K P R O J E K S S T E M L E R

N V L E J A N T Z L Y N O K U B N G D N O P L G K O O R D N A T S B

C O R A F

G U M E J N N N U S T E M L A K H U L A H V P V E F

F L E P L A T O K I

P G L G E L E N D S S T

R M E X O V A P R O F

E G R E E N W

C H O C T V K J B M Z A H K T R R Z A A B B R O I Y T N V T I Y Y O N H L O K O Z V Z R K R I I K V B K A

E T K A L K T N M E M P C V R K X F R A P R O J E K S A

V K P A M K K E N L E M T O P O R A F Y A K G O M A E N K U B A K I C O R A F T R A R B S V T N B O Y L A M W P A R A L E L P O X S L R B T K O O R D N A T O F U L

H D J E A U P E Y T S N R I C

Z D M K K Y E R E L S A A T C M S Z H Y O N O B E H Z G I I

C D Z L E M P R O J E K S A F O R E N K L E N D AKARSU VADS BOYLAM BOYUN CBS CORAF BLG SSTEMLER CORAF KOORDNAT ZG LEK DELTA DORUK DZLEM PROJEKSYON EM EKVATOR ENLEM EDERNLK EYKSELT GLGELENDRME GREENWCH HARTA HARTA ANAHTARI

P E

R M E O R T A K S A A T E ZDM ZOBAT ZOHPS KABARTMA KAPALI UKUR KESR LEK KIYI ZGS KOLERA KONK PROJEKSYON KOORDNAT SSTEM KROK KUBAKII LEJANT MERDYEN ORTAK SAAT OVA LEK PARALEL

H N K C N

PLATO PROFL PROJEKSYON RENKLENDRME SIRT SLNDRK PROJEKSYON TARAMA TARH DETRME ZGS TEPE TOPORAFYA ULUSAL SAAT ULUSLARARASI SAAT DLM UZAKTAN ALGILAMA VAD YAMA YEREL SAAT YN OKU ZRVE

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
2) ELETRME
Aada verilenleri rnekteki gibi eletiriniz. ZELLK 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Uzunluklar kutuplara gidildike azalr. Uzunluklar birbirine eittir. Balanglar Greenwichtir. Toplam saylar 180 adettir. Dou-bat ynl uzanrlar. Toplam saylar 360 adettir. Balanglar Ekvatordur. Kuzey-gney ynl uzanrlar. Aralarndaki uzaklk 111 kmdir ve sabittir. Aralarndaki uzaklk sadece Ekvator zerindeyken 111 kmdir. PARALEL MERDYEN

3) ZOHPS
Aadaki izohips haritasn inceleyerek verilen sorular cevaplaynz.

.H
B G E

F D A
1. Eriler kaar metre aralklarla uzanmtr. 2. Hangi nokta ky izgisini temsil eder. 3. Hangi noktalarda ykselti deerleri eittir. 4. Hangi noktada zirve gsterilmitir. 5. C ve D noktalarndan hangilerinde eim daha fazladr. 6. Hangi noktada boyun vardr. 7. En derin nokta hangisidir. 8. Zirve olarak gsterilen yerin ykseltisi ka metredir.
Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
4) ELETRME
Aada verilenleri rnekteki gibi eletiriniz.

ZELLK 1 2 3 4 5 6 7 8 Kltme oran azdr. Kltme oran fazladr. Ayrnty verme gleri fazladr. Ayrnty verme gleri azdr. Yeryznde dar alanlar gsterirler. Geni alanlar gsterirler. zohips aralklar kk saylardan oluur. zohips aralklar byk saylardan oluur.

BYK LEKL KK LEKL HARTALAR HARTALAR

5) ELETRME
Aada verilenleri rnekteki gibi eletiriniz.

1. Deniz seviyesinden itibaren ayn ykseklikteki noktalarn birletirilmesiyle oluan erilerin kullanld yntemdir. 2. Kuzeydou kesinden 45lik bir ayla klandrlarak oluturulan harita izim yntemidir. 3. Yer ekillerinin belirli bir oranda boyutlu olarak kltlmesiyle elde edilen izim yntemidir. 4. Bu izim ynteminde eimin fazla olduu yerler ksa, kaln ve sk izgilerle gsterilir. 5. Toporafya haritalarnda yer ekillerinin ykselti basamaklarn ifade etmek iin kullanlan bir yntemdir. Bu yntemde ykselti basamaklar eitli renkle kullanlarak gsterilir.

a. Kabartma b. Tarama c. Glgelendirme d. zohips e. Renklendirme

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
6) PROJEKSYONLAR
Aada verilen balca projeksiyon trlerinin isimlerini belirleyip balca zelliklerini yaznz.

Projeksiyon. Balca zellikleri:

Projeksiyon. Balca zellikleri:

Projeksiyon. Balca zellikleri:

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
7) HARTA ZM YNTEMLER
Aada balca harita izim yntemleri ile oluturulmu rnekler verilmitir. Hangi eklin hangi izim yntemiyle oluturulduunu belirleyiniz.

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
8) HARTA LEKLER
Aadaki harita rneklerini leklerine gre bykten ke doru sralaynz.

5
Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

LME VE DEERLENDRME
BOLUK DOLDURMA
Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz. 1. Ayn derinlie sahip noktalarn birletirilmesiyle ad verilen e derinlik erileri oluturulur. 2. Harita izim yntemlerinden yntemi yer ekillerini geree en yakn gsteren yntemdir. 3. projeksiyon ynteminde bozulmann en az olduu yerler orta enlemlerdir. 4. Haritalarn izimi ile corafyann yardmc bilimi olan ilgilenir. 5. Kubak grlen alan kaba taslak olarak bir dzlem zerine aktarlyorsa bu izim adn alr. 6. 1 / 200.000 1 / 500.000 aralndaki haritalar olarak adlandrlr. 7. lke iindeki ky, kasaba, ile, il gibi idari birimler arasndaki snrlar gsteren haritalara haritalar denir. 8. Ekvatordan kutuplara doru gidildike Dnyann kresel eklinden dolay paralellerin uzunluklar 9. ki meridyen arasndaki uzaklk sadece zerinde 111 kmdir. 10. Bir meridyen zerinde bulunan tm noktalar Gnei ayn anda tam karlarnda grdklerinden ayndr. 11. Trkiye ve nolu saat dilimlerinde yer alr. 12. ki izohips arasndaki ykselti fark haritann tamamnda birbirine 13. ki tepe arasnda kalan alak kesimlere denir.

DORU YANLI
Aada verilen ifadeleri deerlendiriniz. 1. Harita izim yntemlerinden renklendirme ynteminde 0 200 m aras yeil renkle temsil edilir. 2. Harita izim yntemlerinden kabartma yntemi yer ekillerini geree en yakn gsteren yntem olmasnn yan sra gnmzde en ok kullanlan yntemdir. 3. Projeksiyonlar engebe ve ukurluklarn dz kabul edilmesi esasna gre hazrlanr. 4. Haritalardaki kltme oranna kroki denir. 5. Kesir leklerde pay deeri her zaman 1dir. 6. Haritalarda bulunmas gereken balca bilgilerden biride corafi koordinatlardr. 7. nsanlarn ekonomik faaliyetlerini ve ekonomik faaliyete konu olan mal ve hizmetlerin daln gsteren haritalara beeri harita denir. 8. ki merkez arasndaki gerek uzunluu hesaplayabilmek iin harita uzunluu lein paydas ile arplr. 9. 23 27 kuzey enlemi Olak Dnencesi olarak adlandrlr. 10. Ardk iki meridyen arasndaki uzaklk her yerde 111 kmdir. 11. Her paralel ayn zamanda bir enlemdir. Ancak her enlem bir paralel olmayabilir. 12. ki meridyen arasndaki zaman fark 4 dakikadr. 13. Trkiye yaz dneminde 30 dou meridyeninin, k dneminde ise 45 dou meridyeninin yerel saatini ortak saat olarak kullanmaktadr. 14. Saat dilimleri lkelerin siyasi snrlarna gre bazen daralp genileyebilir.
Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

DORU

YANLI

CEVAPLI TEST
1. "Kasabay btnyle grebilmek iin bir arala gkyznde ykselmek gerekir. Ancak, ykseldike grlebilen alan byrken, cisimler k-lr, yaplar birbirinden ayrt edilemez duruma gelir." Bu durum, aadakilerden hangisini aklamada iyi bir rnek olur? A) Haritalarn kullanln B) Haritalarn iaretleniini C) lek farknn haritaya etkisini D) Haritalarn ynne konulusunu E) Gr asnn deimeyiini (1981-SS) 4.

HARTA BLGS

Yukarda verilen I. haritann lei 1/1.250.000; bu haritada A ve B noktalar aras 6,4 cm dir. II. haritada ayn A ve B noktalan aras 4 cm olduuna gre, bu haritann lei nedir?

2. "Okul otobs yamac ar ar trmandktan sonra geitte durdu. Ykselti 1584 metre idi. retmen 'ktmz yamacn eimi % 45'tir. Bu yamac karken zerinden getiimiz yolun eimi ise % 10'dur.' deyince bir renci, 'Ayn yamata iki fark eim nasl olur?' diye sordu. Bir baka renci de, 'olur; nk, ...' dedi." kinci renci bo braklan yerde ne sylemi olursa birinci rencinin sorusunu doru yantlam olur? A) Yamacn ortalama eimi % 45 tir. B) Yol yamata dnemelerle uzatlmtr. C) Eim eitli yntemlerle hesaplanabilir. D) Yol eimi % 10 dan fazla olamaz. E) Tatlar, % 45 eimli bir yamaca trmanamaz. (1981-SS) 3. lei 1 / 200.000 olan bir haritada 5 cmlik uzaklk gerekte ka kmdir? A) 2 B)5 C)10 D) 20 E) 40 (1982-SS)

A) 1/1.500.000 C) 1/2.250.000 E)1/3.000.000

B)1/2.000.000 D)1/2.640.000

(1981-SS) 5.

Yukarda verilen haritaya gre, Kykentle Adal aras ku uuu olarak yaklak ka km dir? A) 200 B)300 C)400 D)500 E)600 (1981-SS) 6. ki kent arasndaki uzaklk 10 km. dir. Bir ha-ritada bu uzaklk 10 cm. ile gsterildiine gre bu haritann lei nedir? A) B) C) D) E) 1 / 10.000 1 / 25.000 1 / 50.000 1 / 100.000 1 / 200.000 (1983-SS)
Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

CEVAPLI TEST
7. Aadakilerden hangisi Zonguldak ile Mersin arasnda karlacak profile en yakndr?

HARTA BLGS
Yukardaki halitada grlen akarsu vadisinde, yamalarn en dik olduu kesim hangisidir? A) I B) II C) III D) IV E) V (1983-SS) 10. Trkiye'de illerin daln (idari bln) gsteren haritalar, aadakilerden hangisi iin elverili deildir? A) Alan hesaplama B) Konum belirleme C) Uzaklk hesaplama D) Profil karma E) Yn bulma (1985-SS) 11.

8.

Yukardaki blokdiyagramda grlen yer ekillerinin, eykselti erileriyle gsterilmi ekil aadakilerden hangisi olabilir? Yukardaki haritada grlen eykselti erilerinden I nn deeri 100 m, k nn deeri 50 m ise, H noktasnn ykseklii hangi deerler arasnda kalr? A) 50-100 D) 200-250 9. B) 100-150 E) 250-300 (1982-SS) C) 150-200

(1985-SS)

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

CEVAPLI TEST
12. Yeryznn bir blmnn kubak olarak izilmesiyle elde edilen ekillerin harita zel-liini tayabilmesi iin, ncelikle aadakilerden hangisi gereklidir? A) Ykseklik deerlerinin verilmi olmas B) Kullanlan iaretlerin aklanm olmas C) Eykselti erileriyle izilmi olmas D) Enlem-boylam dairelerinin belirtilmi olmas E) izimin belli bir lee gre yaplm olmas (1986-SS) 15.

HARTA BLGS

ekildeki taral alann matematik konumu tanmlanrken, aadakilerin hangisi kullanlmaz? A) 10 Kuzey enlemi B) 10 Bat boylam C) 20 Dou boylam

13. Haritalar yer ekillerinin biimini geree tam uygun olarak gstermez. Haritalarda grnen, gerein az ya da ok benzeridir. Bu durumun temel nedeni aadakilerden hangisi olabilir? A) Yer ekillerinin karmak olmas B) Kubak bak salanmamas C) lein kk tutulmas D) Yerkrenin kutuplardan bask olmas E) Kresel yzeyin dzleme aktarlmas olmas (1987-SS)

D) 20 Gney enlemi E) 30 Kuzey enlemi (1999-SS-PT )

16. Toporafya haritalarnda, ayn ykseklikte olan noktalarn birletirilmesiyle elde edilen erilere eykselti erisi denir. Birbirini izleyen iki eykselti erisi arasndaki ykselti fark her yerde ayndr.

14. Eykselti erilerinin uzunluu arazinin enge-beliine gre deiir. Baz yerlerde de bir nokta halini alabilir. Aadakilerden hangisi eykselti erisinin nokta halinde gsterildii yerlerden biridir? A) Vadi tabanlar B) Da doruklar C) Deniz kylar D) Gl yzeyleri E) Dik yamalar (1987-SS) Buna gre, yukardaki haritada eykselti erileri arasnda verilen numaralanm noktalardan hangilerinin ykseltileri birbirine en yakndr? A) I ve II B) I ve III D) II ve V C) II ve IV E) III ve V (2003-SS)

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

CEVAPLI TEST
17. Bir akarsu yata boyunca eykselti erilerinin seyrek olduu blgeden sk olduu blgeye geildiinde, akarsuda aadaki dei-ikliklerden hangisi kesinlikle gerekleir? A) Havzasnn genilemesi B) Ak hznn artmas C) Yatann genilemesi D) Kol saysnn azalmas E) Akarsuyun ulama elverili hale gelmesi (2006-SS) (Sos. Testi-I) 18. lei 1/800.000 olan bir haritada, 16 cm2 lik yer tutan bir adann gerek alan ka kilometre kare olur? A) 1024 D)1280 B) 1204 E)1402 (1981-YS) 23. C) 1240

HARTA BLGS
21. 1 / 200.000 lekli bir haritada alan 1 cm 2 ile gsterilen bir gln gerek alan ka m2 dir? A) 1.000 B) 2.000 D) 20.000 C)10.000 E) 40.000 (1984-YS) 22. Byk lekli haritalarn kk lekli haritalardan fark aadakilerden hangisidir? A) Kapsad alan olduundan byk gster-mesi B) Yeryzn daha ayrntl gstermesi C) Geni alanlar kapsamas D) Geni bir kat paras zerine izilmesi E) Birka zellii birden gstermesi (1985-YS)

19. Bir harita zerinde A ve B kentleri arasndaki uzaklk "c" olarak llmse, bu uzakln gerek deeri (arazideki uzunluu) nasl hesaplanr? A) "c" harita leinin pay ile arplr. B) "c" harita leinin paydas ile arplr. C) Harita lei ile "c" toplanr. D) Harita lei ile "c" nin karesi arplr. E) Harita lei "c" ye blnr. (1983-YS) 24. Yukardaki haritada belirtilen X, Y ve Z noktalarnn ykseklikleri iin aadakilerden hangisi dorudur? A) X = Y > Z B) X > Y > Z C) X = Y < Z

D) X - Y = Z

E) X < Y < Z (1986-YS)

20. Eykselti erileri (izohips) yntemiyle izilmi bir yer ekli haritasnda sfr metre erisinin getii yerlerden biri, aadakilerden hangisidir? A) Ky izgisi B) Doruk noktas C) Etek dzl D) Boyun noktas E) Deniz dibi (1984-YS) E ykselti erilerimle izilmi yukardaki tepede eim, hangi numarayla gsterilen kesimde en fazladr? A)1 B)2 C)3 D) 4 E) 5 (1990-YS)

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

CEVAPLI TEST
25. Aadaki haritada, e ykselti erileri 100 m aralkla izilmitir.

HARTA BLGS
29. Dnya yzeyi, dzlem zerine aktarlrken ekil ve boyut bozulmalarna urar. Bu bozulmalarn nedeni aadakilerden hangisidir? A) Kara ktlelerinin Kuzey Yarm Kre'de fazla olmas B) Yzey ekillerinin engebeli olmas C) Yer'in eklinin geoit olmas D) Gney kutbunun buzullarla kapl olmas E) Okyanuslarn kaplad alann fazla olmas (1995-YS)

Bu haritada, X ile gsterilen nokta hangi yk seltiler arasndadr? A) 600-700 m C) 400-500 m E) 200-300 m (1994-YS) 26. Bir atlasta, ktalar gsteren haritalar, eit boyutlardaki sayfalara, sayfann tm kullanlarak izilmitir. Buna gre, aadaki ktalardan hangisine ait haritann lei en kktr? A) Afrika C) Kuzey Amerika E) Avustralya (1994-YS) 27. 1/500 000 lekli bir haritada iki yer arasndaki uzaklk 30 cm dir. Bu ki yer arasndaki ykselti fark 900 m olduuna gre eim binde katr? A) 33 B)18 C)15 D) 10 E) 6 (1995-YS) 28. Haritalarda izohipslerin ok sk getii yerlerle ilgili olarak, aadaki yorumlardan hangisine kesin olarak gidilir? A) Boyundur. C) Plato yzeyidir. B) Dorua yakndr. D) Vadi yamacdr. B) Asya D) Antarktika B) 500-600 m D) 300-400 m

30.

Yukarda E ykseklik erileri ile gsterilmi olan yzey eklinin, H harfi ile iaretli blm aadakilerden hangisidir? A) Vadi D) Boyun B) anak E) Srt (1976-SS) 31. Aadaki leklerden hangisi 1 / 1.500.000 kesir lei gstermektedir? (izik leklerin uzunluklar 5'er cm, entikler aras 1 cm'dir.) C) Tepe

E) Eimi fazladr. (1997-YS)

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

CEVAPLI TEST
32. Aadaki toporafya haritasnda, X noktasyla gsterilen yerde bulunan bir kii, kurumu akarsu yatan izleyerek Y kyne ulamak istemektedir. 34.

HARTA BLGS
I. Ankara ile stanbul arasndaki ku uuu uzaklk II. Tuz Glnn alan III. Bolu il merkezinin corafi koordinatlar IV. Erciyes Dann ykseklii Trkiyenin fiziki haritasnda yukardakilerden hangilerinin belirlenmesi iin lek gereklidir? A) I ve II D) II ve IV B) I ve III C) II ve III

E) III ve IV (2011-YGS)

Bu kiinin izlemesi gereken yn ve kat etmesi gereken yaklak mesafe aadakilerin hangisinde doru srada verilmitir? A) Gneybatya 3 km, kuzeydouya 5 km B) Kuzeydouya 5 km, gneye 8 km, kuzeybatya 5 km C) Kuzeybatya 5 km, gneydouya 5 km D) Gneybatya 3 km, kuzeye 8 km, gneybatya 5 km E) Gneybatya 3 km, kuzeybatya 5 km (2010-YGS) 33. Aadaki toporafya haritasnda, bir yrede yapm planlanan demir yolunun gzerghyla bu gzerghta yaplacak kprler ve tneller gsterilmitir.

35. Aada. I. ekilde izgi lei bulunmayan ve yalnzca kesir lei verilen bir toporafya haritas, II. ekilde ise bu haritann fotokopiyle belli bir oranda kltlm hli gsterilmitir.

Bu gzerghtaki yer ekillerinden kaynaklanan engelleri amak iin I, II ve III numaral yerlerden hangilerine kpr, hangilerine tnel yaplmaldr? I A) Kpr B) Kpr C) Tnel D) Tnel E) Kpr II Tnel Tnel Kpr Kpr Kpr III Kpr Tnel Kpr Tnel Tnel (2010-LYS)

II. ekildeki haritaya sahip olan ve bu haritann fotokopiyle kltldn bilmeyen bir kii, aadakilerden hangisini hesapladnda doru sonuca ulaabilir? A) K glnn kaplad alan B) X ve Y noktalar arasndaki ykselti farkn C) L akarsuyunun akt vadinin ortalama eimini D) X ve Y noktalar arasndaki ku uumu uzakl E) L akarsuyunun gerek uzunluunu (2011-LYS)

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

CEVAP ANAHTARI
CEVAP ANAHTARI
1) Kavram Av 3) zohips 1. 100 metre 2. A 3. E, F ve H 4. G 5. C 6. B 7. 8. 800 metre Cevapl Test 1.C 2.B 3.C 4.B 5.B 6.D 7.D 8.C 9.C 10.D 11.B 12.E 13.E 14.B 15.A 16.C 17.B 18.A 19.B 20.A 21.E 22.B 23.B 24.A 25.C 26.B 27.E 28.E 29.C 30.D 31.C 32.E 33.C 34.A 35.B

2) Eletirme
ZELLK 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Uzunluklar kutuplara gidildike azalr. Uzunluklar birbirine eittir. Balanglar Greenwichtir. Toplam saylar 180 adettir. Dou-bat ynl uzanrlar. Toplam saylar 360 adettir. Balanglar Ekvatordur. Kuzey-gney ynl uzanrlar. Aralarndaki uzaklk 111 kmdir ve sabittir. Aralarndaki uzaklk sadece Ekvator zerindeyken 111 kmdir. PARALEL MERDYEN

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

CEVAP ANAHTARI
CEVAP ANAHTARI

4) Eletirme
ZELLK 1 2 3 4 5 6 7 8 Kltme oran azdr. Kltme oran fazladr. Ayrnty verme gleri fazladr. Ayrnty verme gleri azdr. Yeryznde dar alanlar gsterirler. Geni alanlar gsterirler. zohips aralklar kk saylardan oluur. zohips aralklar byk saylardan oluur. BYK LEKL KK LEKL HARTALAR HARTALAR

5) Eletirme 1 - d (zohips) 2 - c (Glgelendirme) 3 - a (Kabartma) 4 - b (Tarama) 5 - e (Renklendirme)

LME DEERLENDRME Boluk Doldurma: 1. ZOBAT 2. KABARTMA 3. KONK 4. KARTORAFYA 5. KROK 6. ORTA LEKL HARTALAR 7. DAR 8. KISALIR 9. EKVATOR 10. YEREL SAATLER 11. 2 ve 3 12. ETTR 13. BOYUN Doru Yanl: 1. Doru 2. Yanl 3. Doru 4. Yanl 5. Doru 6. Doru 7. Yanl 8. Doru 9. Yanl 10. Yanl 11. Doru 12. Doru 13. Yanl 14. Doru

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal