1

KAYALAR VE YER EKLLER

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
1) ELETRME
Aadaki Trkiye haritasnda numaralandrlan alanlarda var olan kaya trn verilen kayalara bakarak eletiriniz.

1 4

Kalker

Linyit

Mermer

Takmr

Volkanik Tf

2) ELETRME
Aada kark olarak verilen kavramlar ekilde iaretli yerlere yerletiriniz.

Pskrk

D Pskrk

Granit

Bazalt

Magma

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
3) ELETRME
Aada verilen kaya isimleri ile oluum trlerini rnekteki gibi eletiriniz.

Kalker Linyit Mermer Bazalt Granit Konglomera

Fiziksel Tortul Pskrk D Pskrk Organik Tortul Kimyasal Tortul Metamorfik

4) YER EKLLER VE KAYALAR

Aada isimleri verilen yeryz ekillerinin hangi kaya ya da kayalar zerinde olutuunu yaznz.

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
5) DALAR
Aada Dnya fiziki ve levha snrlar haritalar verilmitir. Atlasnzdan da yararlanarak verilen sradalarn nerelerde olduunu bularak bu sradalarn hangi levhalarn arpmas sonucu olutuunu yaznz.

Sradalar Alp Dalar And Dalar Himalayalar Kayalk Dalar Toros Dalar

Bulunduu Kta

Levhalar

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
6) PSKRK KAYALAR
Aadaki tabloda gsterilen pskrk kayalarn oluum yerini ve kristal dokusunu rnekteki gibi

Olutuu Yer Kayacn Cinsi Yerkabuunun inde Yeryznde ri Taneli

Kristal Dokusu nce Taneli Cams

Andezit

Bazalt

Granit

Siyenit

Volkanik Tf

Diyorit

Volkan Cam

Gabro

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
7) KAVRAM AVI
Aada 1. blmle ilgili verilen balca kavramlar rnekte olduu gibi bulup iaretleyiniz.

K I T A S A L K A B U K Z C P

M L J N P K I R G I B A Y I R C

E T E L O M A G M A T K W X

N V X A O I N P E R B A C A S I

E H K O H T V T V K T Q T K K R

R A E A D E E O I E I E S A A B

A X P M E K R Q T R L U P T A

L K X O P S M M A M I O N L I

D V R H R A L A A C K A I L K

O O O J S E Y L O T L A Y M C A A

T L J E S M O K C R T E A A L

D K E O K C N A L A U S N U W I A

A A N T A M E Y E N R E U E K M

L N E E L E L N V S D S R J I

M Z R A T A A H G Z A P T J M

A Z R M S A K K A R M M L O G

B M E A I M I T E N A K S P A S

A A G L D O N K E S L N A K O Y

T P R K O R T T K Y K T B Z M

M H E A L F I O T O U E U R R E

A G S Y L R O N E R K A R M

Z K Y N N K A T N S S U F K F O A

O J O A U Q R U U T O A Y S

N P N K U E L P A C Y K A

U K A Y A I Y S I C A K S U F

BAKALAIM DALMA BATMA ZONU DEPREM DOLN EPROJENEZ FAY GAYZER ILICA JEOTERMAL ENERJ JEOTERMAL KAYNAK KAPLICA

KATILAIM KAYA KIRGIBAYIR KITA KITASAL KABUK KONVEKSYONEL AKINTILAR KUESTA LEVHA LEVHA TEKTON MAGMATK MASF

METAMORFK MNERAL MOHS SKALASI OKYANUSAL KABUK PER BACASI PLAKA PSKRK REGRESYON SEDMANTER SICAK SU TA

TERMAL KAYNAK TERMAL TURZM TOPORAFYA TORTUL TRANSGRESYON TSUNAM VOLKANZMA

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

LME VE DEERLENDRME
BOLUK DOLDURMA
Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz. 1. Canl organizmasndaki hcre gibi cansz doada da en kk birimi oluturur. 2. Tor toporafyas bloklarndan oluur. 3. Tortul kayalar dier kaya trlerinden farkl olarak normal scaklk ve basn altnda oluurlar. Ayn zamanda bu kayalar eski jeolojik devirlerin en nemli kalntlar olan barndrr. 4. Granitin yksek scaklk ve basn altnda bakalamasyla oluur. 5. Mercan kayalar kayalara rnek verilebilir. 6. Organik tortullar zengin kayalardr. 7. Sodyum ve klor minerallerinin bir araya gelmesiyle oluur. 8. Yerkre, birbirinden farkl fiziksel ve kimyasal zelliklere sahip i ie gemi krelerden meydana gelmitir. Bu kreler dtan ie doru, yerkabuu, manto ve olarak sralanmaktadr. 9. yerkre hacminin yaklak % 80ini oluturur. 10. Hindistan levhasnn Asya ktas ile arpmas sonucu dalar olumutur. 11. Alt Manto ile Yerkabuu arasnda gerekleen ok yava ve srekli olan dnm hareketine denir. 12. Levha tektoniine bal olarak ktalar zerinde hareket ederler. 13. skandinav yarmadasnda buzullarn erimesi ile devam eden ykselmeler hareketlere rnektir. 14. Aktif volkan alanlarnda aralkl olarak pskren scak su kaynaklarna denir. 15. Yerkabuu sial ve ad verilen farkl zellikteki tabakalardan olumutur.

DORU YANLI
Aada verilen ifadeleri deerlendiriniz. 1. Kayalar bir mineralden oluabilmekle beraber, genellikle birden ok mineralden oluur. 2. Direnci farkl kayalardan oluan yer ekillerinin biimi, konumu ve oluum sreci de farkllk gstermektedir. 3. Kiltann yksek scaklk ve basn altnda bakalamasyla Kuvarsit oluur. 4. ekirdek katman mantonun altndan yerin merkezine kadar devam eder. 5. Ktalarn kaymas kuram Alfred Wegener adl Alman jeofiziki tarafndan ileri srlmtr. 6. Dnyadaki volkanik blgeler genellikle levhalarn karlama alanlarndan uzaklarda younlamaktadr. 7. Gneydou Avrupa kylar Pasifik Ate emberi ad verilen blgede yer alr. 8. Kuzey Avrupa, Bat Sibirya ve Arabistan yarmadasnda nadiren deprem olay grlr. 9. Ktalarn oluumu ile kta bloklarnn ykselme ve alalma hareketlerine orojenez denir. 10. Trkiyede, zellikle Ege Blgesinde fay hatlar boyunca bol miktarda gayzer oluumuna rastlanr. 11. Trkiye Alp-Himalaya fay kua zerinde bulunduundan kaplcalar ynnden zengindir. 12. Denizli Saraykyde bir jeotermal enerji santrali vardr.

DORU

YANLI

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

CEVAPLI TEST
yatr. Buna gre kmr, aadaki kaya trlerinden hangisine bir rnektir? A) pskrk B) D pskrk C) Kimyasal tortu! D) Organik tortul E) Krnt (mekanik) tortul (1991-SS)

Kayalar ve Yer ekilleri

1. Kmr, ok miktarda bitkisel maddenin, havasz bir ortamda ve basn altnda deimesi sonu-cunda oluan bir ka-

2. Tektonik depremler yerkabuundaki krk hatlar boyunca oluan yer hareketleri sonucunda meydana gelir. Trkiye'nin jeolojik yaps gz nne alndnda aadaki yerlerin hangisinde tektonik deprem olma olasl en azdr? A) Erzincan Ovas B) By Menderes Havzas C) Bolu Gerede Yresi D) Konya Ovas E) Mu Varto Yresi (1996-SS) 3. Aadakilerden hangisinde verilen talarn ikisi de canl kalntlarndan olumutur? A) Linyit - Traverten B) Tuz - Tebeir C) akmak ta - Kire ta D) Turba - Jips E) Ta kmr - Mercan kaya (1994-YS) 4. Yerkabuunu oluturan katmanlardan sial, aadakilerden hangisinin altnda en incedir? A) Da B) Ova C) Plato D) Gl E) Okyanus (1995-YS)

5. Aadaki kayalardan hangisi, kalkerin bakalamas ile olumutur? A) Mermer B) ist C) Gnays D) Mika E) Kuvarsit (1997-YS)

6. Magmann yerin derinliklerinde kalmas ve ar ar soumasyla aadaki kaya trlerinden hangisi oluur? A) Bakalam B) D pskrk C) pskrk D) Kimyasal tortul E) Organik tortul (1998-YS)

7. Trkiye'de kaplca ve lcalarn corafi dal ile aadakilerden hangisinin dal arasnda paralellik var dr? A) Krk hatlarnn B) Platolarn C) Orman alanlarnn D) Maden yataklarnn E) Karstik alanlarn (1998-YS)

8. Yeryznde yanardalar, gen kvrm dalar ve deprem blgelerinin dalnda az ok bir kout-luk (paralellik) gze arpmaktadr. Aadakilerden hangisi bunun nedeni olabilir? A) Bu blgelerde d kuvvetlerin ok etkin olma-s B) Bu blgelerde yerkabuunun hareket halinde olmas C) Bu blgelerde yerkabuunun ince olmas D) Bu blgelerin gevek dolgu alan olmas E) Bu blgelerin yontkdz (peneplen) alanlar olmas (1977-SS)
Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal

ETKNLKLER
CEVAP ANAHTARI

CEVAPLI TEST 1. D 2. D 3. E 4. E 5. A 6. C 7. A 8. B

BOLUK DOLDURMA 1. MNERALLER 2. GRANT 3. FOSLLER 4. GNAYS 5. ORGANK TORTUL 6. KARBONCA 7. TUZ 8. EKRDEK BARSFER 9. MANTO ASTENOSFER 10. HMALAYA 11. KONVEKSYONEL AKINTILAR 12. MAGMA 13. EPROJENK 14. GAYZER 15. SMA

DORU-YANLI 1. DORU 2. DORU 3. YANLI 4. DORU 5. DORU 6. YANLI 7. YANLI 8. DORU 9. YANLI 10. YANLI 11. DORU 12. DORU

Cografyam.NET - Trkiyenin Corafya Portal