You are on page 1of 5

63

A A A A A T!AJITÓ!IA T!AJITÓ!IA T!AJITÓ!IA T!AJITÓ!IA T!AJITÓ!IA ÐA ÐA ÐA ÐA ÐA


CIOC!AIIA CIOC!AIIA CIOC!AIIA CIOC!AIIA CIOC!AIIA
I!ASI!II!A I!ASI!II!A I!ASI!II!A I!ASI!II!A I!ASI!II!A· ·· ··
! !! !!MA MA MA MA MA I!IVI I!IVI I!IVI I!IVI I!IVI
IÞTI!I!IT IÞTI!I!IT IÞTI!I!IT IÞTI!I!IT IÞTI!I!ITAÇÃO AÇÃO AÇÃO AÇÃO AÇÃO
T TT TTHI HI HI HI HI T!AJICTO! T!AJICTO! T!AJICTO! T!AJICTO! T!AJICTO!Y YY YY OI OI OI OI OI
THI THI THI THI THI I II II!AZI!IAÞ !AZI!IAÞ !AZI!IAÞ !AZI!IAÞ !AZI!IAÞ
C CC CCIOC!AIHY IOC!AIHY IOC!AIHY IOC!AIHY IOC!AIHY
T TT TT!A !A !A !A !AYICTO!IA YICTO!IA YICTO!IA YICTO!IA YICTO!IA ÐI ÐI ÐI ÐI ÐI !A !A !A !A !A
C CC CCIOC!AIÍA IOC!AIÍA IOC!AIÍA IOC!AIÍA IOC!AIÍA
I II II!ASI!IÞA !ASI!IÞA !ASI!IÞA !ASI!IÞA !ASI!IÞA
! !! !!OII!TO OII!TO OII!TO OII!TO OII!TO ! !! !!OIA OIA OIA OIA OIATO TO TO TO TO
C CC CCO!!IA O!!IA O!!IA O!!IA O!!IA
IICC/!I!J !I!J !I!J !I!J !I!J
!osumo· !osumo· !osumo· !osumo· !osumo· Isfo osfudo focnIIzn n frnjoforIn dn googrnfIn brnsIIoIrn
do l934 no fInnI dn µrImoIrn docndn do socuIo XXI. Isfá orgnnIzndo
om fros µnrfos, comµIomonfnros onfro sI. A µrImoIrn nbordn ns
confInuIdndos o dosconfInuIdndos nn googrnfIn brnsIIoIrn, roInfIvns
nos µorIodIcos, nucIoos
do µosquIsn, fomns o sub·fomns. A sogundn dIscufo n crosconfo
comµIoxIfIcnção do µnrndIgmns nn googrnfIn brnsIIoIrn quo, nnscIdn
sob InfIuoncIn frnncosn, fornn·so µrogrossIvnmonfo mnIs comµIoxn,
µIurnI. Os nnos do l969, l9?8 o do InícIo dn docndn do l990
consfIfuom mnrcos
fomµornIs dossn comµIoxIfIcnção. A forcoIrn nµrosonfn n googrnfIn
dn googrnfIn brnsIIoIrn n µnrfIr dn dIfusão dn googrnfIn ncndomIcn
µoIo osµnço brnsIIoIro. I µossívoI consfruIr um
mnµn dn googrnfIn µroduzIdn no IrnsII. O foxfo formInn com
µroµosIçóos do µosquIsn sobro n googrnfIn brnsIIoIrn.
InInvrns·Chnvo· InInvrns·Chnvo· InInvrns·Chnvo· InInvrns·Chnvo· InInvrns·Chnvo· confInuIdndos, dosconfInuIdndos, µnrndIgmns,
dIfusão, confros o roInçóos.
Absfrncf Absfrncf Absfrncf Absfrncf Absfrncf· ThIs sfudy focusos on fho frnjocfory of fho IrnzIIInn
googrnµhy from l934 unfII fho ond of fho fIrsf docndo of fho 2l
sf
confury. If Is orgnnIzod In fhroo µnrfs In whIch ono comµIomonfs
fho ofhor. Tho fIrsf nµµronchos fho confInuIfIos nnd fho
dIsconfInuIfIos In fho IrnzIIInn googrnµhy roInfIvo fo fho
nowsµnµors, rosonrch nucIoI, fhomos nnd sub·fhomos. Tho socond
µnrf dIscussos fho IncronsIng comµIoxIfIcnfIon of µnrndIgms In fho
IrnzIIInn googrnµhy whIch born undor fho Ironch InfIuonco
hns µrogrossIvoIy bocomo moro comµIox nnd µIurnI. Tho fomµornI
mIIosfono of fhIs comµIoxIfIcnfIon woro In l969, l9?8 nnd In fho
bogInnIng of fho 90s. Tho fhIrd µnrf µrosonfs fho googrnµhy of fho
IrnzIIInn googrnµhy bnsod on n dIffusIon of fho ncndomIc googrnµhy
nII ovor fho IrnzIIInn sµnco. If Is µossIbIo fo consfrucf n mnµ of fho
googrnµhy µroducod In IrnzII. Tho foxf onds wIfh somo µroµosIfIons
for furfhor rosonrch nbouf fho IrnzIIInn googrnµhy.
Koy W Koy W Koy W Koy W Koy Words· ords· ords· ords· ords· confInuIfIos, dIsconfInuIfIos, µnrndIgms, dIffusIon,
confors nnd roInfIons.

!osumon !osumon !osumon !osumon !osumon· Isfo osfudIo confrn on In frnyocforIn do In googrnfín
brnsIIonn dosdo l934 hnsfn oI fIn do In µrImorn docndn doI sIgIo
XXI. II osfá orgnnIzndo on fros µnrfos, quo so comµIomonfnn
mufunmonfo. !n µrImorn cubro Ins confInuIdndos y
dIsconfInuIdndos on In googrnfín brnsIIonn sobro Ios µorIodIcos,
nucIoos do InvosfIgncIon, fomns y subfomns. !n sogundn nnnIIzn oI
crocImIonfo cndn voz más comµIojo do µnrndIgmns on In googrnfín
brnsIIonn, nncIdn bnjo In InfIuoncIn frnncosn, y quo so
µrogrosIvnmonfo convIorfo on nIgo µIurnI y más comµIojo. !os nnos
do l969, l9?8 y µrIncIµIos do Ios novonfn consfIfuyon mnrcos
fomµornIos do osfn comµIoxIfIcncIon. !n forcorn muosfrn In googrnfín
do In googrnfín brnsIIonn dosdo In dIfusIon do In googrnfín ncndomIcn
µor fodo oI osµncIo do IrnsII. Is µosIbIo consfruIr un mnµn do In
googrnfín µroducIdn on IrnsII. II foxfo formInn con µroµosIcIonos
do InvosfIgncIon do In googrnfín brnsIIonn
InInbrns CInvo· InInbrns CInvo· InInbrns CInvo· InInbrns CInvo· InInbrns CInvo· confInuIdndos, dIsconfInuIdndos, µnrndIgmns,
dIfusIon, confros y roIncIonos.
Torrn !Ivro São InuIo/SI Ano 26, V.l, n. 34 µ. 63·68 Jnn·Jun/20l0
64
CO!!IA, !. !. A T!AJITÓ!IA ÐA CIOC!AIIA I!ASI!II!A...
A frnjoforIn dn googrnfIn brnsIIoIrn µodo sor nnnIIsndn do dIvorsos modos, mns qunI·
quor quo sojn sorá somµro soIofIvn, sondo nµrosonfndos o dIscufIdos nquoIos µonfos juIgn·
dos µorfInonfos µor nquoIo quo n nµrosonfn. A Inforµrofnção do um µrocosso ou objofo o, om
ronIIdndo, umn consfrução. Infro os modos µossívoIs há um quo o rojoIfndo. Trnfn·so dn
nnrrnfIvn cronoIogIcn, nn qunI são nµrosonfndos umn sucossão do ovonfos, InsfIfuIçóos,
nuforos, µnrndIgmns, µráfIcns o suns roInçóos, quo ocorrornm onfro l934, qunndo so dá n
InsfIfucIonnIIznção dn googrnfIn, o 20l0. A rojoIção so dá µorquo n nnrrnfIvn cronoIogIcn
µodo Iovnr n umn vIsão foIooIogIcn, nn qunI são os fnfos µnssndos quo doformInnm os fnfos
soguInfos o nssIm µor dInnfo, nognndo n roInfIvn nufonomIn do cndn µrosonfo.
Þo foxfo quo so soguo n frnjoforIn dn googrnfIn brnsIIoIrn sorá nµrosonfndn sogundo
fros oIxos não Indoµondonfos onfro sI, cndn um focnIIznndo um nnguIo dossn frnjoforIn,
nnguIos nvnIIndos como Imµorfnnfos µnrn so comµroondor µonfos sIgnIfIcnfIvos dossn frn·
joforIn. Os fros oIxos são os soguInfos· confInuIdndos o dosconfInuIdndos do mnfrIzos, µro·
codImonfos oµorncIonnIs o fomns· crosconfo comµIoxIdndo µnrndIgmáfIcn· o n googrnfIn
dn googrnfIn brnsIIoIrn. ÐIforonçns do µorcursos, ncumuInção do conhocImonfos o o oIhnr
goográfIco são cronçns o modo do vor quo jusfIfIcnm os fros moncIonndos oIxos. Þns consI·
dornçóos fInnIs nIgumns sugosfóos µnrn InvosfIgnção sorão onuncIndns, muIfns doIns dIro·
fnmonfo vIncuIndns nos µonfos nquI frnfndos.
C CC CCOÞTIÞ!IÐAÐIS OÞTIÞ!IÐAÐIS OÞTIÞ!IÐAÐIS OÞTIÞ!IÐAÐIS OÞTIÞ!IÐAÐIS I II II Ð ÐÐ ÐÐISCOÞTIÞ!IÐAÐIS ISCOÞTIÞ!IÐAÐIS ISCOÞTIÞ!IÐAÐIS ISCOÞTIÞ!IÐAÐIS ISCOÞTIÞ!IÐAÐIS
A frnjoforIn do um dndo cnmµo do conhocImonfo cIonfífIco não o doscrIfn µor moIo do
umn IInhn roguInr o nscondonfo, mns µor moIo do IInhn IrroguInr, quo µodo nµrosonfnr
confInuIdndos, dosconfInuIdndos, µodondo dosnµnrocor. A frnjoforIn, µor oufro Indo, µodo
sor Iongn ou curfn, ou for momonfos do nsconsão o momonfos doscondonfos. Isfo so vorIfIcn
não nµonns no so consIdornr um dndo cnmµo do conhocImonfo, mns fnmbom fnco nos sous
sub·cnmµos.A frnjoforIn vnrIávoI, não µrovIsívoI do nnfomão, dorIvn do umn combInnção do
condIçóos oxfornns no cnmµo do conhocImonfo, do condIçóos IocnIs do µosquIsn, dns mofIvn·
çóos dos µosquIsndoros o dns roInçóos onfro condIçóos oxfornn, Infornn o InforµossonIs, quo
IncIuom roInçóos do µodor. A vnrInbIIIdndo dn frnjoforIn so dá no so consIdornr o conjunfo do
cnmµo om oscnIn nncIonnI o om oscnIn IocnI. As confInuIdndos o dosconfInuIdndos são ovI·
doncIns do dosIgunI o combInndo µrocosso do µrodução do conhocImonfo cIonfífIco. A frnjo·
forIn dn googrnfIn brnsIIoIrn ovIdoncIn Isfo.
ConfInuIdndos o dosconfInuIdndos mnnIfosfnm·so do dIforonfos modos, IncIuIndo n
confInuIdndo do µorIodIcos, n oxomµIo do CIOS!! o do IoIofIm do CoogrnfIn ToorofIcn ou
nIndn do IoIofIm InuIIsfn do CoogrnfIn, o o dosnµnrocImonfo dn !ovIsfn IrnsIIoIrn do Co·
ogrnfIn íl939 n l995¹ ou nIndn ns frnjoforIns do nucIoos IocnIs dn ACI, oxomµIIfIcndo
com o do !Io do JnnoIro.
ConfInuIdndos o dosconfInuIdndos so fnzom sonfIr om sub·cnmµos o sous fomns. A
googrnfIn urbnnn consfIfuI·so om oxomµIo do sub·cnmµo mnrcndo µor confInuIdndo nscon·
donfo, sondo o mnIs bom orgnnIzndo dn googrnfIn brnsIIoIrn. Confudo, om sou InforIor, há
dosconfInuIdndos qunndo so comµnrn os osfudos sobro n rodo urbnnn o nquoIos voIfndos
µnrn o osµnço urbnno. O µrImoIro doIos oxIbo dosconfInuIdndo, onqunnfo o sogundo, mnIs
roconfo, cnrncforIzn·so µoIn confInuIdndo. A googrnfIn oconomIcn, µor oufro Indo, nµroson·
fn·so como um sub·cnmµo mnrcndo µor dosconfInuIdndos, n dosµoIfo dn ImµorfnncIn dns
frnnsformnçóos oconomIcns quo o µnís vom µnssnndo, sobrofudo n µnrfIr do mondos dn
docndn do l950. I vordndo quo muIfos osfudos do googrnfIn ngrárIn µodorInm sor onqun·
drndos como do googrnfIn oconomIcn o, nosso sonfIdo, n obsorvnção so nµIIcn mnIs nquoIos
osfudos voIfndos µnrn n googrnfIn dns IndusfrIns o do comorcIo.
A donomInndn googrnfIn foorofIco·qunnfIfnfIvn o oufro sIgnIfIcnfIvo oxomµIo. Infro
l968 o l9?? nµroxImndnmonfo, n rovoIução foorofIco·qunnfIfnfIvn no IrnsII gorou gruµos
do µosquIsn om !Io CInro í!ÞISI¹ o no !Io do JnnoIro íIICI¹ fondo sIdo crIndos nn µrI·
moIrn cIdndo umn nssocInção íACITIO AssocInção do CoogrnfIn ToorofIcn¹ o um µorIodI·
co íIoIofIm do CoogrnfIn ToorofIcn¹. Confosfndn quo foI os googrnfos dosfn µorsµocfIvn µro·
duzIrnm muIfo, mns n µnrfIr dos nnos 80 vorIfIcou·so umn dImInuIção no Imµncfo, chognn·
65
do mosmo n dosnµnrocor onfro os googrnfos do IICI. A dosconfInuIdndo so fnz µrosonfo
qunndo, n µnrfIr dos nnos 90 surgo o so dosonvoIvo, som ns sovorns crífIcns foIfns nos googrnfos
do !Io CInro o do IICI, o SIC íSIsfomn do Informnção CoográfIcn¹, um conjunfo do focnI·
cns nssocIndns n µrogrnmns do comµufnção, quo ronIIzn Inumorns oµornçóos googrnfIcn·
monfo roforoncIndns. Trnfn·so, nssIm, onfondomos, do um ronnscImonfo dn frndIção
µosIfIvIsfn o noo·µosIfIvIsfn nn googrnfIn. MuIfos quo ndofnm o SIC dosconhocom suns rnízos
o o nµIIcnm som µroocuµnçóos foorIcns, como morns, Inoconfos o ufoIs forrnmonfns.
O movImonfo crífIco nn googrnfIn brnsIIoIrn, InIcIndo om l9?8, µordou o foIogo nn
docndn do l990, mns ronquocou mnIs roconfomonfo com n crInção do gruµos do osfudos
dodIcndos nos movImonfos µoµuInros, n oxomµIo do Þ!IIÐ íÞucIoo do Isfudos o IosquI·
sns do ÐosonvoIvImonfo¹ no !Io do JnnoIro, o do gruµo dodIcndo no osfudo do gonoro o sun
osµncInIIdndo, fomn oscnssnmonfo consIdorndo nnforIormonfo.
As confInuIdndos o dosconfInuIdndos mnnIfosfnm·so do dIvorsos modos, como já nfIr·
mndo, nocossIfnndo do osfudos ncurndos o µrofundos sobro os dIforonfos sub·cnmµos dn
googrnfIn brnsIIoIrn. As rofIoxóos sobro osfn fomáfIcn nos µormIfIrnm sugorIr umn fIµoIogIn
do confInuIdndos o dosconfInuIdndos·
confInuIdndo nfIvn o nscondonfo·
confInuIdndo som oxµrossão, n mnrgom·
dosconfInuIdndo frngmonfndn, com Inumoros hInfos·
dosconfInuIdndo fomµorárIn, com umn unIcn Inforruµção.
A sugosfão ncImn, muIfo µrovIsorIn, µrocurn doscrovor n InfonsIdndo o o rIfmo do
µrocosso do µrodução do conhocImonfo.
C CC CC!ISCIÞTI !ISCIÞTI !ISCIÞTI !ISCIÞTI !ISCIÞTI C CC CCOMI!IXIÐAÐI OMI!IXIÐAÐI OMI!IXIÐAÐI OMI!IXIÐAÐI OMI!IXIÐAÐI I II IIA!AÐICMÁTICA A!AÐICMÁTICA A!AÐICMÁTICA A!AÐICMÁTICA A!AÐICMÁTICA
A frnjoforIn dn googrnfIn brnsIIoIrn cnrncforIzou·so µor crosconfo comµIoxIdndo do
µnrndIgmns, nn qunI mnfrIzos dIsfInfns, nnfngonIcns ou comµIomonfnros, fornm sondo In·
corµorndns, gornndo no comoço do socuIo XXI, um nífIdo o onrIquocodor µIurnIIsmo. !oco·
nhocomos quo osfo µIurnIIsmo o snudávoI o noIo rosIdom, om µnrfo, mofIvnçóos µnrn o
dobnfo o n µossIbIIIdndo do nvnnços nn googrnfIn brnsIIoIrn. O monIsmo µnrndIgmáfIco o
nofnsfo o fondo n Iovnr n docndoncIn nquoIo cnmµo dn cIoncIn quo so mnnfovo nfroIndo n um
unIco µnrndIgmn, InconfosfávoI o não rnrns vozos frnnsformndo om roforIcn dn vordndo.
Im oufrns µnInvrns o rosumIdnmonfo, ns dIforonçns são bom·vIndns.
Sob n InfIuoncIn dn googrnfIn frnncosn n googrnfIn brnsIIoIrn nnscou com o µroµosIfo
do sor vIdnIInnn. Tnnfo nn !SI íl934¹ como nn nfunI !I!J íl936¹ ou no IICI íl939¹ fornm
googrnfos frnncosos, IIorro MonboIg, IIorro ÐoffonfnInos o IrnncIs !uoIInn, quo fundnrnm
n googrnfIn brnsIIoIrn.
O monIsmo vIdnIInno, nµroondIdo som n donsIdndo dn µroµosfn do InuI VIdnI do In
IIncho, foI Inrgnmonfo domInnnfo nfo l956. O Congrosso dn !CI í!nIão CoográfIcn Infor·
nncIonnI¹ ronIIzndo nn cIdndo do !Io do JnnoIro, coIocou os googrnfos brnsIIoIros om confnfo
com oufros modos do vor n googrnfIn, nIndn quo µrodomInnnfomonfo frnncosn. Jonn TrIcnrf,
IIorro Coorgo o MIchoI !ochoforf, onfro oufros, frouxornm novos nµorfos n googrnfIn urbn·
nn o oconomIcn. A comµIoxIdndo so µóo om mnrchn.
A µnrfIr do l9?0, nµroxImndnmonfo, vorIfIcn·so um µrogrossIvo movImonfo do
comµIoxIfIcnção µnrndIgmáfIcn nn googrnfIn brnsIIoIrn, já om µrocosso do dIvorsIfIcnção
InIcIndo nµos l956. Com corcn do l5 nnos do nfrnso n donomInndn rovoIução foorofIco·
qunnfIfnfIvn dosombnrcn no IrnsII. IoIomIcn quo foI, n Inovnção fnrdIn µossIbIIIfou umn
crífIcn n µorsµocfIvn vIgonfo, mnrcndn µor umn vIsão oxcoµcIonnIIsfn, o n ndoção do mofo·
dos mnfomáfIcos o osfnfísfIcos. O uso do modoIos formnIs o n µroocuµnção com IoIs, µrIncí·
µIos o concoIfos consfIfuírnm·so om nvnnços o om µonfos do dIscordnncIn. O IoIofIm do
CoogrnfIn ToorofIcn o umn crInção dosso movImonfo om !Io CInro.
A docndn do l9?0 vorIn fnmbom o dosonvoIvImonfo do umn µorsµocfIvn crífIcn, forfo·
monfo InfIuoncIndn µoIo mnforInIIsmo hIsforIco o dInIofIco. Isfo movImonfo do
comµIoxIfIcnção so dnrá no fInnI dn docndn, fondo como mnrco o Congrosso dn ACI om
IorfnIozn om l9?8, congrosso no qunI MIIfon Snnfos ronµnroco nµos Iongn nusoncIn dosdo
Terru Livre - n. 34 ,1,: 63-68, 2010
66
l964, qunndo dn ronIIznção do congrosso dn ACI om Ioços do CnIdns.
Os doIs movImonfos, nnscIdos om confoxfos µoIífIcos dIsfInfos o com µroµosfns nnfn·
gonIcns, osfão InscrIfos nn hIsforIn dn googrnfIn brnsIIoIrn. Ambos não fom mnIs n forçn quo
cndn um fovo n sou fomµo. A googrnfIn foorofIco·qunnfIfnfIvn sobrovIvo sobrofudo µor In·
formodIo do um mnIs µobro doscondonfo, o SIsfomn do Informnção CoográfIcn, onqunnfo n
donomInndn googrnfIn crífIcn nµrosonfn muIfo mnIs umn µosfurn crífIcn, do osquordn, do
quo nnáIIsos soIIdnmonfo nIIcorçndns nn foorIn mnrxIsfn. Mns nmbns comµóom o qundro do
comµIoxIdndo µnrndIgmáfIcn dn googrnfIn brnsIIoIrn nfunI.
Com nfrnso fnmbom dn ordom do l5 nnos, no comoço dn docndn do l990 omorgo n
googrnfIn cuIfurnI, sub·cnmµo do Iongn frndIção nos Isfndos !nIdos. Þn docndn do l9?0
fnnfo Iá como nn IngInforrn omorgo umn ronovnção quo so cnrncforIzn µor µrIvIIogInr n
cuIfurn ¨como mnµns do sIgnIfIcndos¨. I nn cIdndo do !Io do JnnoIro, nn !I!J, quo o crIndo
o ÞIIIC íÞucIoo do Isfudos o IosquIsns sobro Isµnço o CuIfurn¹, quo dosonvoIvo µosquI·
sns sobro n dImonsão cuIfurnI do osµnço. Como Inovnção o movImonfo, n somoIhnnçn dn
googrnfIn foorofIco·qunnfIfnfIvn o dn googrnfIn crífIcn, foI submofIdo n Inumorns crífIcns,
mns dIfundIu·so o hojo comµóo o µorfII µIurnI dn googrnfIn brnsIIoIrn.
InrndIgmns nIIcorçndos no µosIfIvIsmo ínn mnIorIn dos cnsos não so µodorIn fnInr om
noo·µosIfIvIsmo¹, no mnforInIIsmo hIsforIco o dInIofIco íom muIfos cnsos um mnrxIsmo su·
µorfIcInI¹ o nn hoforofoµIn quo cnrncforIzn n googrnfIn cuIfurnI ínom somµro o concoIfo do
cuIfurn o cInrIfIcndo, cnIndo·so no sonso comum¹, dofInom, bnsIcnmonfo, n crosconfo com·
µIoxIdndo µnrndIgmáfIcn dn googrnfIn brnsIIoIrn, rIcn, µoIomIcn, nIImonfndn µoIos ombnfos
onfro osfns fros vIsóos dIsfInfns.
Þão so µodo fnInr om ¨IscoIn IrnsIIoIrn do CoogrnfIn¨, quo fom como um suµosfo n
nnfurozn monofonIcn do sou µonsnmonfo, do suns nnáIIsos nIIcorçndns om um unIco
µnrndIgmn. Iodo·so fnInr om CoogrnfIn IrnsIIoIrn, quo fovo umn frnjoforIn quo µnrfIu do
monIsmo µnrn chognr no µIurnIIsmo. Þosfo µIurnIIsmo convIvom, om mnIor ou monor grnu,
concoIfos o formuInçóos foorIcns ndvIndns do fonfos dIvorsns, oxµrossns nns confrIbuIçóos
do nuforos, onfro oufros, InkhfIn, Inrfhos, CnssIror, CnsforIndIs, ÐoIouzo, ÐIIfhoy,
ÐurkhoIm, IIIndo, IngoIs, IoucnuIf, Coorfz, CrnmsoI, HnII, HoIdoggor, !ofobvro, !onIn,
Mnrx, MorIonu·Ionfy, Innofsky, Wobor o WIIIInms. A IIsfn osfá Iongo do sor comµIofn, mns
os nomos nquI moncIonndos ornm dosconhocIdos, sonão µor fodos, µoIn grnndo mnIorIn dos
googrnfos brnsIIoIros nnforIormonfo n l9?0. Há mosmo foxfos quo fnzom nquIIo quo Coorfz
donomInou 'mIsfurn do gonoros`, Isfo o, co·oxIsfoncIn om um mosmo foxfo do mnfrIzos o
nuforos dIsfInfos mns quo, nn µorsµocfIvn rIzomáfIcn dn cIoncIn, µossIbIIIfnm
comµIomonfnrIdndos onrIquocodorns.
A C A C A C A C A CIOC!AIIA IOC!AIIA IOC!AIIA IOC!AIIA IOC!AIIA ÐA ÐA ÐA ÐA ÐA C CC CCIOC!AIIA IOC!AIIA IOC!AIIA IOC!AIIA IOC!AIIA I II II!ASI!II!A !ASI!II!A !ASI!II!A !ASI!II!A !ASI!II!A
!mn dndn frnjoforIn não onvoIvo nµonns o fomµo, umn dIncronIn. InvoIvo fnmbom o
osµnço, ndquIrIndo nssIm umn osµncInIIdndo. A frnjoforIn o sImuIfnnonmonfo fomµornI o
osµncInI, sondo dofndn do umn osµnço·fomµornIIdndo. Mns n IogIcn dosfn osµnço·
fomµornIIdndo o comµIoxn, rovoIndn µor comµIoxos mnµns do dIfusão osµncInI, no qunI os
µonfos do IrrndInção o rocoµção nµrosonfnm fnmnnhos o donsIdndos dIsfInfos, nssIm como
dnfnçóos quo não soguom nonhum modoIo µro·osfnboIocIdo.
Isfo oIxo jusfIfIcn·so com bnso nn cronçn do quo ¨n googrnfIn osfá om fodn µnrfo¨,
conformo dIsso ÐonIs Cosgrovo, omborn nom somµro sojnmos sufIcIonfomonfo googrnfos
µnrn nssIm µorcobor, ncrosconfnrínmos, µnrnfrnsonndo Iruno !nfour.
ÐoIs focos InIcInIs, São InuIo o !Io do JnnoIro, ns duns mnIoros cIdndos do µnís, n
µrImoIrn om nsconsão oconomIcn o n sogundn n cnµIfnI µoIífIcn do µnís, consfIfuírnm·so nos
µonfos do µnrfIdn dn osµncInIIdndo dn googrnfIn brnsIIoIrn. A IrrndInção foI Ionfn, fondo
como bnso n formnção do googrnfos nosfos doIs confros quo om brovo IrInm µnrfIcIµnr sonão
dn crInção do oufros doµnrfnmonfos, como mombros do corµo doconfo µnuIIsfnno o cnrIocn.
Þosfo µrocosso do dIfusão n µroµondornncIn dn !SI o Inconfosfo, om µnrfo, dovIdo n oxIs·
foncIn, já om l945, do curso do douforndo nossn unIvorsIdndo. A dIfusão n µnrfIr dn !SI
µrossoguo nos nnos subsoquonfos, dndn n forçn do sou qundro doconfo. CrInm·so doµnrfn·
CO!!IA, !. !. A T!AJITÓ!IA ÐA CIOC!AIIA I!ASI!II!A...
6?
Terru Livre - n. 34 ,1,: 63-68, 2010
monfos do googrnfIn n µnrfIr do googrnfos formndos µor nquoIos quo l0 ou 20 nnos nnfos
osfudnrnm nn !SI. Há, nssIm, umn fomµornIIdndo nn osµncInIIdndo dn googrnfIn brnsIIoI·
rn, µodondo·so fnInr om focos InIcInIs, confros do µrImoIrn gornção o confros do sogundn
gornção.
O !Io do JnnoIro nµnroco como foco InIcInI socundárIo, cujn forçn o monos Infonsn o
mnIs roconfo. Isfo so dovo, om µnrfo, n mnIs fnrdIn crInção do sou curso do douforndo nµo·
nns om l992. Há, confudo, focos crIndos nufonomnmonfo, Indoµondonfos do São InuIo o
!Io do JnnoIro. SnIvndor o !ocIfo são os moIhoros oxomµIos.
A dIfusão do cursos do CoogrnfIn µrossoguIu µnrn oufrns mofroµoIos o cnµIfnIs osfn·
dunIs, n soguIr osµrnInndo·so µnrn cIdndos monoros, cnµIfnIs rogIonnIs om muIfos cnsos.
ÐoIs µoríodos cnrncforIznm ossn dIfusão. O µrImoIro, do l934 n l968, foI Ionfo, onqunnfo o
sogundo, nµos n roformn unIvorsIfárIn do l968, cnrncforIzou·so µor onormo rnµIdoz. Isfn
rnµIdoz, µor oufro Indo, cnrncforIzou n crInção do µrogrnmns do µos·grndunção om Coogrn·
fIn, quo fovo grnndo snIfo n µnrfIr dos nnos 90. Þosfo µrocosso mofroµoIos rogIonnIs, cnµI·
fnIs rogIonnIs o mosmo confros monoros fornm bonofIcIndos com cursos µnrn os qunIs nom
somµro osfnvnm ndoqundnmonfo µroµnrndos. Mnnnus, Snnfn MnrIn o MnrIngá são oxom·
µIos do mofroµoIos íMnnnus¹ o do cnµIfnIs rogIonnIs íSnnfn MnrIn o MnrIngá¹ bonofIcIndos.
A dIfusão dos cursos do µos·grndunção fnmbom bonofIcIou cIdndos monoros, n oxomµIo do
IrnncIsco IoIfrão, Inrnnnvní, CnfnIão o Tros !ngons. Os ofoIfos qunIIfnfIvos dosso µrocos·
so do dIfusão osfão µnrn sor nvnIIndos, µnrn Isfo não so µrondondo nos modoIos do nvnIInção
do CÞIq o dn CAIIS.
!ovnnfn·so n fomáfIcn dn formnção do rodos do googrnfos, n oxomµIo do CI! íCruµo
do Isfudos !rbnnos¹ do gruµo quo osfudn ns cIdndos modIns, do ÞIIIC íÞucIoo do Isfu·
dos o IosquIsns sobro Isµnço o CuIfurn¹ o ÞII! íÞucIoo do Isfudos sobro Isµnço o !oµro·
sonfnção¹. Quo osµncInIIdndos fornm crIndns o o quo sIgnIfIcnm¨ Isfns rodos são ns subsfI·
fufns dns conoxóos rogIonnIs quo hnvInm nn googrnfIn brnsIIoIrn¨ QunI n osfrufurn do µo·
dor quo nIIcorçn osfns rodos¨
C CC CCOÞSIÐI!AÇÖIS OÞSIÐI!AÇÖIS OÞSIÐI!AÇÖIS OÞSIÐI!AÇÖIS OÞSIÐI!AÇÖIS I II IIIÞAIS IÞAIS IÞAIS IÞAIS IÞAIS
A Inforµrofnção ncImn nµrosonfndn não o n unIcn µossívoI. A µorsµocfIvn
consfrucIonIsfn, quo dá forfo crodIfo n ImngInnção, vInbIIIznndo n µoIIvocnIIdndo, µossIbIII·
fn oufrns Inforµrofnçóos nom moIhoros nom µIoros, mns onrIquocodorns µoIns dIforonçns
quo cndn umn confom. A frnjoforIn dn googrnfIn brnsIIoIrn µodo o dovo sor µonsndn µor
dIvorsns vozos, rovoInndo quo n objofIvIdndo nµnronfo frnnsformn·so om Inumorns subjofI·
vIdndos, µroduzIndo Inforµrofnçóos quo frnduzom oIhnros dIforonfos o mufunmonfo
onrIquocodoros.
IndIquomos, µnrn fInnIIznr osfo µoquono foxfo, nIguns µonfos dn frnjoforIn dn goo·
grnfIn brnsIIoIrn quo juIgnmos µorfInonfos do nnáIIso. Oufros µonfos µodom sor nµonfndos.
O µnµoI dos osfrnngoIros nn formnção, consoIIdnção o mudnnçns nn googrnfIn
brnsIIoIrn.
As condIçóos, nforos o moIos µoIos qunIs mudnnçns µnrndIgmáfIcns ocorrornm
nn googrnfIn brnsIIoIrn.
A confrIbuIção do MIIfon Snnfos µnrn n googrnfIn brnsIIoIrn.
A frnjoforIn osµocífIcn do sub·cnmµos dn googrnfIn, n oxomµIo dn googrnfIn
oconomIcn, googrnfIn µoIífIcn, googrnfIn do furIsmo o googrnfIn cuIfurnI.
O confronfo onfro !Io do JnnoIro o São InuIo µoIn hogomonIn nn googrnfIn
brnsIIoIrn.
O ombnfo µoIo confroIo dn googrnfIn brnsIIoIrn, ou o µnµoI do 'coronoIs`,
'mnndnrIns` o 'gurus`.
Os Imµncfos dn µoIífIcn do InconfIvos do CÞIq o CAIIS sobro n µrodução
goográfIcn brnsIIoIrn.
O µnµoI dn AssocInção dos Coogrnfos IrnsIIoIros o dn AÞIICI nn consfrução
dn googrnfIn brnsIIoIrn.
As roInçóos onfro n googrnfIn dn ncndomIn o n dn formnção do cIdndão comum.

You might also like