Einstein'ın Evreninde Zamanda Yolculuk (1)

İsmet Berkan :

Richard Gott, Amerika'daki ünlü Princeton Üniversitesi'nin saygın fizik profesörlerinden biri. Oldukça uzun bir zamandan
beri, zamanda yolculuk üzerine çalışıyor. Daha doğrusu, profesör Gott'a göre zamanda ileri doğru yolculuk zaten yapılıyor,
o zamanda geriye doğru gitmenin mümkün olup olmadığını araştırıyor. Tabii belli sınırlar içinde yapıyor bu araştırmasını.
Başlıca sınır ise Einstein'ın genel ve özel görelilik kuramlarıyla oluşturduğu evren modeli. Bu evrende zamanda yolculuğu
araştırıyor profesör Gott.
Richard Gott'un 'Time Travel in Einstein's Universe-Einstein'ın Evreninde Zamanda Yolculuk' adlı kitabı olmasaydı benim
bilimkurgunun büyük ustası Robert Heinlein'ın 1959'da yazdığı 'All You Zombies-Siz Zombiler' adlı öyküsünden haberim
olmayacaktı.
***
Öykünün özetini aktarmaya çalışayım:
Bir adam bara gelir ve barmenle sohbet etmeye başlar ve kendisini 'Evlenmemiş anne' olarak tanımlar. Barmen
meraklanınca anlatır...
Kendisi bir kız çocuğu olarak dünyaya gelmiş ve doğumdan hemen sonra bir yetimhanenin önüne bırakılmıştır. O yüzden
genç bir kızken kendi kendine söz vermiştir, 'Bir gün bir çocuğum olursa asla onu terk etmeyeceğim' diye. Ama bir gün
karşısına bir adam çıkmış ve onu kandırmıştır, adamla beraber olmuş ve hamile kalmıştır ve bu arada adam da ortadan
kaybolmuştur.
Doğum çok ama çok zorlu geçmiş, sonunda bir kızı olmuştur. Doğumu gerçekleştiren doktorlar, başta rahmi ve
yumurtalıkları olmak üzere bütün üreme organlarını aşırı tahribattan ötürü almak zorunda kalmış ve bu arada onun
vücudunun içinde erkek organları da taşıdığını görmüş ve onu bir erkeğe çevirmişlerdir.
O hastanede iyileşmeyi beklerken bebeği hastaneden çalınmıştır... O gün bugün sokaklarda sarhoş biçimde
dolaşmaktadır...
Öykü barmeni çok etkiler. Zaten barmen öyle sıradan bir barmen değildir, bir nevi zamanda yolculuk ajanıdır. Bizim adama,
'Gel seninle geçmişe gidelim ve sen seni kandırıp sonra terk eden o adamı bul' der. Adam kabul eder ve birlikte zaman
makinesine biner, hamile kaldığı zamandan biraz öncesine giderler.
Barmen adamı orada bırakıp 9 aydan biraz fazla ileriye gider ve hastanede doğmuş olan kız çocuğunu çalar, sonra o
bebeği 18 yıl önceye götürüp bir yetimhanenin önüne bırakır. Sonra 18 yıl ileri gider ve adama geri döner.
Adam o sırada bir genç kızla birlikte olmuştur. Adamı alır ve bugüne geri getirir.
Aslında adam, kendi kendisinin hem annesi, hem babasıdır. Ve biraz sonra anlarız, barmen de adamın biraz daha
yaşlanmış halidir sadece.
Öykünün sonunda barmen, vücudundaki sezaryen izine bakar ve 'Ben nereden geldiğimi biliyorum ama peki ya siz
Zombiler, siz nerden geliyorsunuz' der, öykü biter.
***
Evet, görüyorsunuz, zamanda yolculuk fikri bile insan fantezi dünyasını canlandıran ve bir sürü imkânlar yaratan bir fikir.
Peki mümkün mü zamanda yolculuk? Haftaya devam edelim...

Einstein'ın Evreninde Zamanda Yolculuk (2) ...

Geçen hafta ABD'deki ünlü Princeton Üniversitesi'nin saygın fizik profesörlerinden Richard Gott'un kitabını anlatmaya
başlamıştım, devam edelim...
Einstein'ın genel ve özel görelilik kuramlarıyla oluşturduğu evrende zamanda yolculuk ihtimalini inceleyen Gott'a göre,
zamanda yolculuk zaten yapılıyor.
Gott'a göre, ışık hızına göre çok yavaş kalsa da biz dünyalılar için çok yüksek süratlere çıkan astronotlar ve uzayda çok
zaman geçirenler, zamanda yolculuk yaptılar, bizlerden çok kısa bir süre bile olsa ileride,
bize göre daha az YAŞLILAR. Onlar geleceğe yolculuk yapanlar.
Bu fark nereden kaynaklanıyor peki?
Bu sorunun cevabı için Einstein'ın teorilerine girmek gerek. Bu konuya meraklılar için Türkçede çok sayıda iyi kitap
bulunuyor, ben fazla detaya girmeyeceğim o yüzden.
Einstein'ın teorisindeki temel kavramlardan biri ışık hızıdır. Işık hızı, ışığın gözlemciye yaklaşmasına veya ondan
uzaklaşmasına
göre değişmez. Bu hız sabittir. (Saniyede hemen hemen 300 bin kilometre.)
Bir de geçmişe yolculuk var... Yıldızlı bir gecede kafanızı kaldırın ve yıldızlara bakın... Gördüğünüz parıltıların kimi 5, kimi
50,
kimi 150 yıl öncesine ait görüntüler. Yıldızlarla aramızdaki mesafe öyle büyük ki, onların ışığının bize ulaşması milyonlarca
yıl sürebiliyor ve doğal olarak baktığımızda gördüğümüz de milyonlarca yıl öncesi olabiliyor.
Güneş'e bakın, Güneş'in ışığı bize hemen hemen sekiz dakikada ulaşıyor. Yani, biz güneşin sekiz dakika önceki halini
görüyoruz, şu anki halini değil! Aynaya bakın, kendinizin saniyenin belki milyar kere milyarda biri
kadar önceki halini görüyor olacaksınız.
Yani, aynaya baktığınızda da geçmişe yolculuk yapmış oluyorsunuz.
Buraya kadar saydıklarım (geleceğe giden astronotlar hariç), 'Doppler etkisi' denen şeyden kaynaklanan zamanda yolculuk
örnekleriydi.
Ama tek örnek bu değil... Bundan sonra, elimizde o teknoloji olmadığı için ancak düşünce deneyleri yoluyla bazı örnekler
geliştirebiliriz...
Ayşe ve Fatma isimli ikiz kardeşleri düşünün... Bunlardan Ayşe olanı, ışık hızının yüzde 80'ine kadar hızlanabilen bir uzay
gemisiyle yola çıkıyor olsun. Fatma ise Dünya'da kalsın. Fakat teknoloji öyle gelişmiş ki, bu seyahat boyunca Ayşe,
Fatma'nın, Fatma da Ayşe'nin kolundaki saati görebiliyor olsun.
Dünya'da kalan Fatma, uzayda ışık hızının yüzde 80'iyle gitmekte olan Ayşe'nin saatinin tik taklarının kendi saatine göre
çok ama çok yavaşladığını görecek. Tabii Ayşe de tam tersini, yani Fatma'nın saatinin çok hızlandığını.
Yani, yeryüzünde kalan Fatma, uzayda hız yapmakta olan Ayşe'den çok daha hızlı bir biçimde yaşlanacak. Ayşe yeterince
bir süre sonra Dünya'ya geri döndüğünde, aslında geleceğe yolculuk yapmış olacak, yani ikiz kardeşinin kendisinden çok
daha yaşlı olduğunu görecek.
İçinizden, 'Benim hayalimdeki ve filmlerde gördüğüm zamanda yolculuk bu değil' dediğinizi duyar gibiyim. Biliyorum, ben de
aslında H. G. Wells'inki gibi bir zaman makinesine oturmak ve bir anda geçmişe ya da geleceğe sıçramak istiyorum aslında.

Ama filmlerdeki hayatla gerçek hayat her zaman birbirinin aynısı olmuyor.
Haftaya devam edelim.

Einstein'ın Evreninde Zamanda Yolculuk (3)

İsmet Berkan

Amerika'daki ünlü Princeton Üniversitesi'nin saygın fizik profesörlerinden Richard Gott'un kitabı hakkında yazmaya ve
kitaptan bazı görüşleri aktarmaya devam ediyorum.
Einstein'ın özel ve genel görelilik teorileriyle kurduğu evrenimizde bir temel kısıtımız var: Işık hızı.
Einstein'a göre ışık hızı bir sınır. O sınırı bir taraftan ötekine geçemezsiniz. Yani, hızlanıp önce ışık hızına yükselmeniz
teorik olarak mümkün olsa bile sonrasında o hızı geçmeniz mümkün değildir. Işık hızından daha hızlı hareket edemezsiniz.
Einstein bunu açıkça söylemez ama daha sonra onun yazdıkları hakkında yorum yapanlar, Einstein'ın bazı nesnelerin
ışıktan hızlı hareket etmesini yasaklamadığını söylediler.
Yani, bu yoruma göre, zaten ışıktan hızlı hareket eden bir nesne varsa, o da bu kez ışık hızından daha yavaş hızlara
yavaşlayamaz, yani ışık hızı bariyerini o da yukarıdan aşağıya doğru geçemez.
***
Peki bir nesne, diyelim ben, ışık hızına yakın bir hızda yol almaya başlarsam ne olurum?
Bir kere, ışık hızına yaklaşmak demek, her şeyin ama her şeyin yavaşlaması demektir. Beni oluşturan atomların çekirdekleri
etrafında dönen elektronlar dahil her şey yavaşlar ışık hızına yaklaşıldıkça.
Zaten bu yavaşlama hali zamanda geleceğe doğru yolculuğu mümkün kılar. Siz yüksek hızlarda yavaşlarsınız ama
dünyadakiler eskisi gibi yaşamaya devam ederler. O çok hızlı seyahatinizden döndüğünüzde, ikiz kardeşinizi sizden 3-5 yaş
daha büyük bulursunuz. Yani sizin için geleceğe ulaşırsınız!
Yalnız bir dizi sorun var... Mesela, tam ışık hızına eriştiğinizde ne oluyor? Atomlarınız, onların içindeki parçacıklar duruyor
mu?
Ne demek 'durmak'?
Daha da ileri gidelim, ışık hızı aşılacak olursa ne oluyor? Evet Einstein bunu yasaklıyor ama insan merak etmeden
duramıyor. Acaba ışık hızı aşıldığında zamanın oku terse mi dönüyor?
***
Richard Gott'un kitabı, neredeyse her sayfasında zamanda yolculuk olasılığı üzerinde duruyor ama her sayfasında bir kez
daha anlıyoruz ki biz ölümlüler için zamanda yolculuk pek mümkün değil.
Ama zamanda yolculuk üzerinde çalışmak, Profesör Gott'a kendi kendini yaratan evrenlerle ilgili teorisinde çok yardımcı
oldu.
Bu teoriyi size uzun uzun anlatacak değilim ama en azından bir iyi haber verebilirim. Ben bu yazıyı yazmak içim
oturduğumda bir elektronik posta mesajı aldım.
Mesajı Arkadaş Yayınevi gönderiyordu ve Richard Gott'un benim burada üç haftadır sözünü ettiğim kitabı Türkçeye
çevrilmiş ve yayımlanmıştı. Malum, bu yıl Einstein Yılı ve yayınevi bu kitabı Einstein Yılı etkinliklerinden biri olarak
yayımlamış.
Meraklısına duyurulur.
Bir zaman makinesi yapmak...

Geçmiş ve gelecek tam olarak nerededir? Geçmişin yok olduğu ve tekrar geri getirilemeyeceği çok açıktır,
gelecek bulanık ve henüz yaşanmamıştır ve şimdi ise "asıl gerçeklikte akıp giden bir an"dan ibarettir. İnsanın
varolmayan bir dünyaya gitmesi nasıl mümkün olabilir? Bunu bir an için bir kenara bırakırsak, geçmişe yolculuk
yapıp, değişikliklere sebep olmanın beraberinde getirdiği kaçınılmaz paradokslar hakkında ne diyebiliriz? Bunun
şimdiye nasıl bir etkisi olur? Ye eğer zaman yolculuğu mümkünse, o zaman gelecekten geri gelip. 21. yüzyıl
dünyasını incelemek isteyen zaman turistleri ile neden hiç karşılaşmıyoruz?

Zamanın Gizli Sahipleri:

Yazar : Jacgues Bergier

Yayınevi : Ruh ve Madde Yayınları

"Biz, 'zaman yeteneği'nden geçmiş içinde yolculuk etmek, geçmişle iletişimde bulunmak ve sonra geçmişten geri
gelmek gücünü anlıyoruz.

Zamanda yolculuk uzayda sonsuz yer değiştirmeleri içerir. Zamanda yolculuk için korkunç enerji nicelikleri
gerekir."

Kuantum köpüğü ve wormhole'ler...

( KUANTUM KÖPÜĞÜ... Örümcek ağı evrenin süper sicimleridir (ve zayıftır) ve köpük de bu sicimlerin
içindeki kuanta malzemesidir (köpük de zayıftır). Kuantum köpüğü bahsini iyice bilmeden bu konuya giremeyiz.
Yani öncelikle kuantum köpüğü diye bir şeyi (Misal Alemi, Süper Uzay Dokusu) iyice işlememiz gerekecek.
Ondan sonra da yeniden Esir’den indirildi (Planck Sabiti aralığından bize fırladı). Devamında "Evren bir plazma
idi" deniyor. Vadiler, “indi-çıktı” dalgalanmaları anlatıyor... Ve Kuantum Köpüğü oluşuyor. İşte bu noktada
mutlaka KUANTUM KÖPÜĞÜ denen olguyu bilmemiz gerekiyor ki devam edeyim.

Göreceksiniz ki, köpük denen şey GEON denen bir tek YAPITAŞIDIR. O ise "TÜMDEN VE GERÇEKTEN
YARATIM" denen blok evren yapısıdır. TÜMDEN YARATIM! Yani bir geondan istediğiniz herşeyi
yapabilirsiniz (Geonlar Misal Alemi/Süper Uzay’ın KÖPÜKLÜ yapıtaşlarıdır)... Kuantum Köpüğü=Atomaltı
düzlem olguları... Kuantum Köpüğü’nün evrenin doğumundan kalan, ancak üzerinde hala araştırma yapılan ve
bir türlü varlığı kanıtlanamayan bir olgu. Kuantum Köpüğü yani Worm Hole (Solucan Tünelleri) SÜPER
UZAY'dadır. Tüneller bir girişi KARADELİK, çıkışı ise akdeliktir. Karadelik girişinibir KARANOKTA
verebiliyor ama çıkışı ise bir AKNOKTA verebiliyor, yani yapay AKNOKTACIK teknolojisi anlatılmış ... bir
KİRİŞ (Sedd) oluşturacak bir yapay karanokta...

Köpük yani belirsiz GEONLAR, ya da aynı anda gerçekleşen zamansız geonlar HİÇBİR ŞEY yapmazlar ama
onlardan birinden bir TOHUM gibi bir evren şişer. Yani köpük kuantum köpüğü ile dokunur ama ondan koca ve
devasa bir EVREN “Bang!” diye açılır ve biz de içine gireriz. Yani evren içinde varoluruz.

Kuantum köpüğü dikkat ediniz: EVRENİN DOĞUMUNDAN KALAN diye tanımlanıyor verilerde. Gerisi ise
kuşkucu ve maksatlı bilim adamcıklarının sözlerinden ibaret: Kanıtlanmayan! Nasıl kanıtlayacaksınız ki?
Gideceksiniz Süper Uzay'a bir GEON içeren köpük alacaksınız. Süper Uzay’dan o zaman bir büyük patlamayla
bir evren açılacak fakat kıvrılı boyutta kalacaktır. Onu şişireceksiniz. Aniden evren genişleyip Planck Sabiti’nin
üstüne çıkacak! Sonra inanılmaz sonsuz derecede sıcaklar içinden bir evren yaratılacak! İyi de bunu hangi
laboratuarda yapacağız? Nasıl kanıtlayacağız? Bana öyle bir laboratuar bulun ki size evrenler oluşturayım.

Süper Uzay gündeme gelecek. Çünkü evrenin başka bir yaratım tarzı daha yok. Tek bir kuanttan (Geon) yaratmış
koca evreni... Ve sadece basit eksi ve artı birer takımdan oluşturmuş. eksi elektronu ve artı protonu yaratıp
vermiş. Biz onun üzerinde oynayabiliyoruz. Yani biz yaratılan malzemeyi bilim yoluyla değerlendiriyoruz. Asıl
hüner +p ve -e yi YOKTAN YARATMAMIZDA! Bunu da yaratıcıdan başka hiçbir kuvvet yapamaz! Köpük
konusuna ileride yeniden döneriz. Çünkü Kuantum Köpüğü’nü bilmek FARZ derecesinde bir ödev bize... Bunun
ardından bazı maddelerden YAPAY BİR AKNOKTACIK yapabilme TEKNOLOJİSİ gelecektir. Yapay
karanoktacık ...yapay bir aknoktacık da Riemann Uzayı’nı Lobatchevski Uzayı’na çevirmektedir.

Birgün bizler FUSION reaktörü yapacağız (şimdikiler Fission reaktörü). O zaman bu tekniğin daha da
ilerletilmesiyle bir kaç bin ton demirden bir karanokta yapabilecek kadar ileri bir düzeye geleceğiz. )

E=hv ışık ile ilgili planck formülü, sıradan fotonu anlatır. Dev bir posterden bir parça keserseniz, o bütününü
göstermez. e=2hv ise Cohorent bir formüldür. Laser ışınını anlatır. Laser ışınından ise bildiğiniz üzere
HOLOGRAM denen çok boyutlu dijital görüntü üretilir. Küçücük bir parçasını alsanız bile, o size TÜMÜNÜ bir
hologram olarak gösterecektir.Evrendeki bir quant içinde, evrenin tüm HOLOGRAMI saklıdır, bütünü izlenebilir.
HOLO=HALAU=HAYAL ve HÜLYA kökenlidir. (Ortak dile göre) Bunun ötesinde gerçek olan ise (Mirac'da
olduğu gibi)RÜYA kökenli RÜYET'tir.Evren bir hayaldir (Tam tasavvufça oldu) Gerçek olan ise RÜYET'tir.
Ancak kim hangi taraftaysa orası gerçek karşı taraf ise "Hayal ve Rüyet"tir.

Bir de soruya E=2hv olarak bakınız. Bu evrenin bir hologram (Virtüel bir serap) olduğu anlamına gelir. Evren bir
HOLOGRAMDIR. Bunu bize e=hv göstermezken E=2hv gösterir. Ama iki E birbirine eşit değildir. Biri 2E olabir
(Negatif enerjileri, ışıktan hızlı giden takyonik enerjileri de düşünürseniz) E=E diye eşitlememeliyiz. Her ikisini
de dışarlayarak, hv=mc2 olunca, bundan yalnız bırakma yoluyla h(Planck sabiti) v(dalga boyu) m (özkütlesi sıfır
madde) c=Işık hızı ve üssü de kilometre kare/saniye kare olursa yalnız bırakma yöntemiyle bu dört elemanın
denklemlerini oluştururuz. Bunun içinde ayrıntılar da cabası. Örneğin dalgaboyu denklemleri, açısal
momentumlar vb.

Bilen bilir bu kadar ayrıntıları bırakalım. Şimdi ana konu şu:

V+1 (Kök içinde bir) x uzunluk boyutu ise Minkowski formülü gereği zaman V-1 yani Xj denen sanal bir boyut
oluyor. (Boyut enerjisi) km2/s2 olduğunda bir de y ve Yj boyutları eklenmiş oluyor. (Kozirev'in zaman enerjisi)
km3/sn3 dediğimizde ise z ve Zj eklenmiş oluyor. Kilometreküp/saniye küp...
Kilometreküpü anlıyoruz. En, boy, yükseklik, mikab denen şey Saniye küpten ne anlıyoruz. Üç boyutlu
zaman.Bu soruyu ta 26 yaşında yrd.doç. iken kendime sormuştum.Planck'a göre hem kuant hem zaman
noktasaldır. Kozirev'e göre zaman noktasal değil World Line=Evren hattı bir uzunluktur. O halde, ZAMANIN bir
boyut enerjisi vardır.O çağda henüz quantların süper sicim özelliği bulunmamıştı. Zorunlu olarak ben km2/sn2
üzerinde durdum: s=Evren hattı bir zaman boyutu ise s2 (Saniye kare) de evren zarı=World Membran olmalıydı.

Zaman enerjisinin karesi? Bu ne demekti. Evren yüzeyinde bir zaman enerjisi vardı.Madem evren üç boyutlu bir
mekandan yapılmışsa, zaman niçin üç boyutlu bir küre, ZAMAN KÜRE=Chronospher yani Riemann tarzında bir
zaman küresi olmasındı? O zaman km3/s3 üzerinde durdum, fakat gördüm ki denklemler böyle
göstermiyordu.Bir örnek E=mc2'yi birer yükseltelim. E2(E)=m2.c4 oluyordu. Sorun şu: km3/s3 halen bildiğimiz
değerleri vermiyordu. km4 anlamsızdı. (E, boy, yükseklik tamam da öteki ne?) Çaresiz bekliyordum. Zamana
eşdeğer olan bir soyut enerjiyi, yani magnetizmayı, dr.Kaluza, beşinci işlemin etkisi olarak kanıtladı.Bunun
ardından İsveçli Alfven'in önerdiği 6'boyutu Danimarkalı Klein kanıtladı. Sonunda on boyutlu bir evrene ulaşıldı.
STRİNG=Sicim teoremine göre, kuantlar da evren zarı=World Membran özelliğindeydi. O halde quantların da
bir üst sistemi olmalıydı, tıpkı s3 gibi....Benim rolüm şurada ortaya çıktı: 1.on boyutun evreni
açıklayamayacağını, bir üst boyut yani s3 yerine geçen 11 boyutlu olması gerektiği... İlla ki 12'den küçük tek sayı
olması gerekiyordu. Scherk böylece ünlü buluşunu yaptı:

Quantlar world membran denen evren zarının BİR TÜNEL biçiminde kıvrılıp ÜÇ boyutlu olmasından kurulu
SÜPER STRİNG=Süper iplik dizgesidir. Bunlar evrenin zarı değildi (Rahman 33 ve Enbiya-104'deki
aktarıssemavat=Göklerin çapları, uzayın bir kağıt külah gibi kıvrılması) bunlar TÜNEL SÜRECİYDİ. Hemen
quantum teoreminde "Tünel Süreci" başladı. Örneğin, radyoaktif bir maddenin her iki atomundan birine bir tünel
uzanıyor, onu yutuyor ve böylece o madde, YARI ÖMÜR yaşıyordu.

Şimdi beynimde legolar yerine oturmaya başlamıştı Öncelikle, quantum teoreminde TÜNEL süreci ile WORM
HOLE=Solucan deliği, aslında aynıydı ama nasıl? Magnetik alan şiddetlendikçe, beşinci boyutun kapısında
beklediği için, bir tünel uzatıyor ve o şeyi cazibesi altına alıyordu. Karadeliklerdeki çekim aşır haller, bir tünel
üretiyorlardı ve tutsak ettiklerini (Enerji, ışık, zaman, madde vb.) hortumluyorlardı.Şimdi bir çift sorun kalmıştı.
Karadelik tünelleri devasa yani makro kozmos ile ilgiliydi ve mikrokozmosdaki quantum tünel sürecini
kapsamıyorlardı. İkinci sorun ise şuydu: Relativite makrokozmos da geçerliydi, mikrokozmosu zerrece
kapsamıyordu.Bir darbe oldu: Stepheh W. Hawking isminde bir dahi, ortağı Penrose ile, "Kaçınılmaz tekillikleri"
isbatladıktan sonra buluşlarını ilerletti ve karadelik buharlaşmasını kanıtlaması ardından, o muhteşem buluşu
yaptı:

Evrenin en başındaki şiddet etkinlikleri öylesine büyüktü ki, tekillik=BigBang açılmasında zorunlu olarak bir
hidrojen atomunun binde biri çapında MİNİ KARA NOKTACIKLAR oluşmak zorunda kalmıştı. İşte bu, mini
karanoktalar ile bizim yıldız artığı karadelikleri bir kalemde birleşmişti. İşte bu, büyük ölçeklerde geçerli olan
genel relativiteyi, küçük ölçeklerde de geçerli kılmıştı. İşte bu mini karanoktalar tüneli=kuantum tünelinin aynı
şey olduğunu kanıtlamıştı.

Bunlar resmi bilim atağıydı. Oysa ben resmi bilimin hem içinde hem dışındayım. Çünkü, Resmi bilim
"Deneyseldir" Zigzag öğretisinin alternatif bilimi ise ilke olarak şöyle düşünmektedir. "Bilimin yasaklamadığı
herşey evrende vardır.." Gelelim, bizim chronospher=Zaman küresine... O zaman şunu anladım: Bir skaler vektör
olmayan arayöney vardı. Buna Mirror Sheet, looking-glass membran= Ayna düzlemi vardı. (CPT simetrileri
gereği)

Bizim üç boyutumuz reel idi, x,y,z (Uzay boyutları) Karşıda imajiner üç boyut vardı Xi, Yi, Zi (Soyut uzay
boyutları) Yani bizim taraftaysak, burası reeldir, öteki taraf HAYALDİR. Eğer öteki boyutlar vb.da isek, bu taraf
HAYAL orası gerçekti. Ama evrenimiz dört boyutluydu: Üçü mekan biri zaman. Zaman olan ise örneğin Xi adını
alıyordu ve aslında diğer boyutlar örneği bir uzunluğun ta kendisiydi ama o soyut olduğu için biz onu metre
değil de saat gibi algılıyorduk. Öteki tarafa bizden eklenen metre de öte tarafın SAATİ oluyordu, ama tersine
çalışarak. (Bilim için , zamanın ileri ya da geri akması özdeştir.)

Aslında bu altılı üçü somut, üçü soyut malum bir Parite simetrisiydi. Tüm okurlarımı hesaba katarak, bir deney
sunuyorum. Bir kağıdı alanız ve köşegenlerinden katlayınız. İki köşegenin kat yerleri tam ortada birleşecektir.
Şimdi tam ortadaki çakışma noktasına bildiğimiz kartezyan koordinatları canlandıran en, boy yükseklik grafiğiyle
çizelim. Sonra da bunların uzantısını eksi en, eksi boy, eksi yükseklik (Absis eksen ordinat) olarak uzatalım.
Gördüğünüz gibi 6 boyutlu bir şekil çıktı. Şimdi sadece köşegenlerden birini boydan boya çizelim. Bu işte Mirror
effect= Ayna etkisi oluyor. Kendisi de bir boyut olduğundan toplam 7 boyutlu bir evreni çizdik. Biz 7 boyut
saydık. Pekiyi evren nasıl oluyor da 11 boyutlu oluyor? Şimdi elimizdeki kağıdın En ve Boy'dan oluştuğunu
biliyoruz. Başkaca da bir değeri yok. axb=Yüzeyden ibaret.

Şimdi o kağıdı alalım ve külah gibi kıvıralım. Yüzey değişmedi yine axb ama bir şeyi farkettiniz mi? Daha önce
kağıdımızda olmayan bir şey=Çap Çünkü kağıt yuvarlandı ve bir tünel haline geldi. axbxçap= 11 boyut
olmaktadır. (Bunun açıklaması öyle uzun ve formüllü ki, burada zamanı değil. Ben çok basit yazdım r=çap ama
pi, sayısından sinüs eğrilerine tutun da neler var neler) Bunda şaşılacak bir şey yok bilim evrenin çekim etkisiyle
eğrilmiş olduğunu söylüyor zaten. Dinsel metinlerden biri olan Kur'an'da da Rahman 33, çaplardan ve Enbiya
104 ise benim verdiğim kağıt KÜLAH misalini aynen anlatıyor.Sonuç olarak, evren çok küçük bir noktadaki
tekillik tünelinden 11 boyutlu olarak ÜFÜRÜLDÜ, genişleme h=planck sabitine kadar sürdü. (Bu quantlaşma
yani maddeleşme limitidir,) bunun üzerine en, boy, yükseklik ve bir de ZAMAN BOYUTU çıktı.

Bilime biraz dini perspektif karıştırırsak...

Diğer 7 boyut mesani=İçiçe kıvrılı kaldı yani açılamadılar, Planck arkasındaki uzayda kıvrımlardan bir tünel
oluşturdular. Bizim kağıdımızın kıvrılması gibi... O tünelin dışı yani h sabitesinden itibaren ortaya çıkan şeyler
m=maddedir ve maddenin eşdeğeri olan E=Enerji ışıkhızının karesiyle anlatılmaktadır. Arkada ne oldu?
Arkasının adı HİLBERT uzayı, burada quantlaşma olmaz, herşey ışıktan hızlı gittiği için=Takyon enerjisi ve
soyut maddeden oluşur. (Ruhumuz eksi yetmiş kilodur, melekler eksi onyüzmilyonbin tondur vb.) ama yine de
bir gramdan küçüktürler, teraziye gelemezler, ölçülemezler. Kitaplarımdan verdiğim örnekle "Kalbe düşen korku"
ağırlığındadırlar, gölgemiz ya da gökkuşağı ağırlığı(!) gibi...

Bizler bu kağıdın dışında karınca gibi ve karınca kararınca yaşıyoruz. Kağıdın içinde ise bir
TÜNEL ÇAPI saklı (Rahman 33'deki Sultan uzunluk) Tünelin boyu ise uzun mu uzun. Öyle
ki melekler ve Ruh onun ucuna birgünü=ellibin yıl olan bir günde giderler.

Evrende yalnız değiliz

WMAP adlı uydunun gönderdiği bilgiler evrende yalnız olmadığımızı öne sürenlerin
görüşlerini destekler nitelikte. Artık tek bir evrenden değil, sayısız paralel evrenlerden
söz ediliyor
londra- Yazan: Nevsal Elevli -26 Nisan 2005 / Salı-

Büyük Patlama'dan önce ne oldu? Bu, bir fizikçiye sorabileceğiniz en utanç verici soru olmalı... Fizikçi bir
arkadaşın davetinde, kendimi tutamayıp sorduğumda aldığım cevap aşağı yukarı şöyleydi:
"Biz fizikçiler en zor kozmik soruları (örneğin yıldızların enerji kaynaklarının nereden geldiği, evrenin kaç
yaşında olduğu gibi) cevaplamaktan çekinmeyiz ama bu masum soruya gelince dilimiz tutulur, daha doğrusu kısa
bir süre öncesine kadar böyleydi!"
Çok yakından bilmediğim ama beni hep kendine çeken evrene ilişkin o gün arkadaşımın anlattıklarını sizlerle
paylaşayım istedim...
En son teknolojik yeniliklerle donatılarak iki yıl önce uzaya gönderilen WMAP adlı uydunun gönderdiği bilgiler
ışığında, evrenin yaratılışıyla ilgili bilim adamlarının görüşleri radikal biçimde değişti. Bu bağlamda astronomi
kitaplarında yıllardır verilen klasik bilgilerin çoğunu da çöpe atmak gerekecek gibi görünüyor.
Bu kitaplar evreni, sabun köpüğünde görülen bir baloncuğa benzetir. Baloncuk büyümekte ama büyüme hızı
azalarak şişmektedir. Yıldızlar ve galaksiler de, zamklı kağıda yapışmış sinekler gibi bu baloncuğun üzerinde
yaşar.
WMAP'ın gönderdiği bilgilerin ışığında, bizim baloncuğumuzun yalnız olmadığı, sınırsız sayıdaki başka
baloncukların yanında yüzmekte olduğu görüşü ağırlık kazandı. Yani özetle tek bir evren kavramı yerini sayısız
paralel evrenler kavramına bıraktı. Eğer bu doğruysa, bizim evrenimizin, belki de 5-10 santim üstünde var olan
başka bir evren mevcut.
Bu "çok evrenlilik" kavramı birbirine zıt iki görüşü ahenk içinde bir potada eritiyor. Budizmin "Nirvana"sı ile
Hıristiyanlığın "Yaratılış"ı (Genesis).
 Yutulan yıldızlar nereye gidiyor?
Zaman kavramı olmayan Nirvana'da da, Hıristiyanlığın Genesis'in de büyük patlamalar her
an yaşanmakta... Sabun köpüğünde oluşan baloncuklar gibi mevcut evrenler yavru evrenler
doğurmakta... Bu evrenler hafif bir esintide uçuşan sabun köpükleri misali evrenin ötesinde,
"siyah delik"ler içinde yüzüyor. Bu delikler o denli büyük ki, koskoca yıldızları yutabiliyor.
Bir teoriye göre siyah deliklere düşen yıldızlar "beyaz delik" denilen bir başka boyuta
fırlatılıyor. Siyah deliğin tersine beyaz delik maddeyi "kusuyor" ve eski haline getirebiliyor.
Beyaz ve siyah delikleri ''Solucan deliği" denilen bir tünel birleştiriyor. Bu iki boyut arasında bir kapı adeta.
WMAP'tan gelen bilgiler bu teoriyi destekliyor ama kayıtsız şartsız ispatlamıyor... Bu teorinin doğru mu yanlış
mı olduğunu ancak altı yıl sonra öğrenebileceğiz. NASA 2011'de LISA'yı uzaya gönderecek. Birbirine bağlı üç
hassas uydudan oluşan LISA, uzayda tek bir atomun yüzde 1'i küçüklüğündeki titreşimleri algılayabilecek. Yani
LISA'nın başka bir evrenin titreşimlerini hissetmesi mümkün. Böyle bir şeyin gerçekleşmesi halinde, bizim
evrenimizin yani tek evrenli dönemin yerini çok evrenli bir galaksi alacak.
Bir gün güneş sönecek, yıldızların nükleer enerjileri bitecek, okyanuslar donacak ve kaçınılmaz son... Evrenimiz
müthiş donun pençesinde fizik kanunlarının imzaladığı ölüm fermanına boyun eğecek.

Akıllı canlılar için tek seçenek

Evrim teorisine göre iklim değişikliğinde canlı varlıklar ya kendilerini bu değişikliğe
adapte ederler, ya ölürler ya da kaçarlar. Kaçınılmaz sona yaklaşıldığında akıllı canlılar için, içinde bulundukları
evrenlerden kaçmaktan başka bir seçenek söz konusu değil. Yani tek kurtuluşları Solucan tünelinden
geçebilecek; onları güneşi, yıldızı olan başka bir evrene götürecek bir makine icat etmek. (Garip ama bizi en
yakın bir başka evrene götürecek böyle bir taşıtı yapabilmek fizik kanunları dahilinde.) Yeterince ileri bir
uygarlık, evreni "kaynatacak" bir araç yapabilir. Su kaynatıldığında buhar haline gelir. Boşluğu aklın alamayacağı
kadar yüksek ısı derecesine (Buna Planck Derecesi deniyor) eriştirirsek boşluk kaynamaya başlıyor. Meydana
gelen kabarcıkların her biri aslında paralel bir evrene açılan birer Solucan deliği tüneli. Evrenimiz söndüğünde
akıllı canlı varlıkların kaçışı bu tünellerin içinden geçmekle mümkün olacak.
Bu paralel evrenler neye benziyor acaba? Büyük olasılıkla çoğu dolu. Atomları dengede olmadığı için yaşam
mümkün olmayabilir. Diğer bir olasılık, bu paralel evrenlerin tek bir kuantum olayıyla bizim evrenimizden
kopmuş olması.
Solucan delikleri boşluktaki uzak noktaları ve de zamanı birleştirebildiğine göre, akıllı canlılar bunları paralel
evrenlere veya kendi evrenlerinin geçmiş zamanına geri gitmek için kullanabilirler.
Size ne kadar garip gelirse gelsin, teori fizik ve biyoloji kanunlarına uygun. Aynı zamanda da yok olma tehlikesi
ile karşı karşıya kalmış canlı varlıklar için tek çıkış yolu olan paralel bir evrene kaçmak, eskisinde donmaktan
iyidir herhalde! Sizce de öyle değil mi?

DONNIE DARKO...
Yazan: Emre BİLGİÇ

Filmde zaman hakkında yapılan vurgu zamanın sürekli devretmesidir. Zaman farklı boyutlarda devreder. Filmi
-sonu hariç- aynı boyutta izliyoruz. Bu sırada zaman olarak daha ileri boyutta Donnie'nin annesinin bindiği
uçaktan bir parça düşmüştür. Zaman yolculuğunun şartlarını hatırlayalım:

1- Bir metal araç (jet motoru)

2- Süper yüksek hız
3- Bir solucan deliği

Tüm şartlar sağlandığında jet motoru filmin geçtiği asıl boyuta yolculuk yaptı ve Donnie'nin odasına düştü.
Donnie ölmedi çünkü Frank onu kurtarmıştı. (Frank hayali bir boyuttan). Frank Donnie'nin uykularına girerek
istediği şeyleri yaptırır. Donnie bir süre sonra insanların göğsünden çıkan jelimsi şeyler görmeye başlar. Ölü
ninenin kitabında yazıldığı gibi bunlar bir tür ışındır. Bu ışınlar zaman yolculuğunun ''Solucan deliği" şartını
sağlar. Her insana yerleştirilmiştir.

Donnie kıyametten kurtulmak için kız arkadaşını da yanına alarak ölü ninenin evine Frank'i beklemeye gider.
Fakat Frank kızı arabayla ezer ve Donnie Frank'i vurur. Donnie sevgilisinin cesedini alarak jet motorunun
düştüğü yere gider. Donnie bir şekilde jet motorunun zamana yolculuğuna katılır ve motorun eve düştüğü geceye
gider. Nitekim Donnie odasındayken motor düşer ve Donnie ölür. sevgilisini yaşatmak için hayatını feda etmiştir.

Solucan deliği'ne dair bir hikaye...

Arada bir bakarım eve chronicles'a enteresan bişey var mı diye, ama burda yazanları herkesin bilmesinde yarar
var. Aslında backstory olarak geçiyor, ama bütün chronicles'ın başı sayılabilir.

Astroid madenciliği ve vakum üretimi ile kârlı hale gelen uzun uzay yolculukları ile, insanların güneş sisteminin
bütün gezegenleri ve uydularına yerleşmeleri çok uzun sürmedi. Doğal olarak, bu gelişme Dünya'nın ekonomik
büyümesini hızlandırarak insanların derin uzaya ulaşmasına imkan sağladı. Güneş sistemleri arasındaki uzaklık
aşılması güç bir engel oluşturuyordu, ama ışık hızı (warp) teknolojisinin keşfi herşeyi değiştirdi. Atlama kapıları
(jump gates), negatif enerji ile katlanan çekimi kullanıp stabil solucan delikleri (wormhole) yaratarak, uzayın iki
noktası arasında anlık seyahatler yapılmasını sağladı. Bu kapıların fiziksel olarak o noktalara taşınma gerekliliği,
getirdiği avantajlar yanında dikkate alınmadı ve insan ırkının diğer güneş sistemlerine yolculuğu başladı.

İkinci büyük keşif ışık hızı teknolojisinin atlama sürücülerinin (jump drives) bulunmasıydı. İlk sürümleri aynı
güneş sistemi içerisinde kısa atlamalara izin veriyordu ancak ileri sürümleri, gemilerin sistemler arasında atlama
kapılarının yardımı olmaksızın seyahat edebilmesini sağladı. Bu genişleme hareketinin oldukça hızlanmasına
sebep oldu, ve kısa süre içerisinde insanlar yüzlerce sisteme yerleşti, onlarcası tam donanımlı koloniler haline
geldi. Buna rağmen, gittikçe artan büyüme hamlesi, bürokrasi nedeniyle zorlaşmaya başlamıştı. Neredeyse
ulaşılabilen her güneş sistemi, kolonizasyonun başlamasından çok önce satın alınmıştı, yada kiralanmıştı. Yeni bir
dünyaya yerleşmek isteyen bir çok kişi, hayallerini gerçekleştirmek için yıllarca beklemek zorundaydı.

Canopus sistemi yakınındaki, doğal solucan deliği, herşeyin değişmesine sebep oldu. Uzun zamandır varlığı bir
çok spekülasyona kaynak olsa da, bu bilinen fenomen ile ilk doğal tanışmaydı. Solucan deliğine yollanan ilk
sondalar, oldukça stabil bir yapıya sahip olduğunu ve bilinmeyen bir galaksideki güneş sistemine açıldığını
keşfetti. Bu Samanyolu galaksimizin uzak bir ucu, evrenin diğer uzundaki bir galaksi, hatta bir başka boyut yada
paralel evren olabilirdi.

Solucan deliğine, sunduğu yeni dünyalar, yeni başlangıçlar nedeniyle, EVE adı konuldu. Sadece özel donanımlı
gemiler deliği kullanabildiğinden, EVE'nin iki yanına, atlama kapıları konmasına karar verildi. Dahası, bilim
adamları EVE'nin birkaç on yıl içinde kapanacağını söylüyordu. Sonuç olarak, insan ve mühimmat taşıyan
gemiler diğer tarafa geçti, yeni sistemde üsler kuruldu. Kısa süre sonra yeni sisteme New Eden adı verildi.
EVE'nin iki tarafındaki kapılar, EVE kapıları, EVE'nin stabil olmayan doğasından ve bilinmeyen uzaklıktan
dolayı, fazlasıyla büyük olmak zorundaydı. Ve insanoğlu o güne kadar yaptığı en büyük yapıyı, o günlerde sahip
olunan zenginliğe rağmen, 200 senede inşaa etti. Yeni dünyanın herkes için açık olduğu, ilk gelenin sahibi olacağı
buyuruldu. Açılışıyla birlikte, yüzlerce bağımsız organizasyon keşiflere ve yerleşime başladı.

EVE, kapıların inşaası bitmeden kapandı. Bu, önceleri kapıların inşaasını etkilemedi ve 70 yıl daha kusursuz bir
şekilde süren inşaat bir felaketle noktalantı: tam olarak açıklanamayan bir dizi fenomen, EVE kapılarını, ölümcül
bir manyetik-çekimsel (magno-gravity) etkiye sokarak, kullanılmaz hale getirdi, ve paha biçilemeyen New Eden
sistemini değersiz bir moloz yığınına çevirdi. New Eden'daki EVE kapıları hala mevcuttur ama yaklaşmaya
çalışan her gemi, çekim-fırtınaları (magno-storm) tarafından parçalara ayrılmaktadır.

EVE'nin kapanışının etkileri, oldukça ani ve dramatikti. EVE dünyasındaki, New Eden sisteminin hatta eski
dünyanın sanayi altyapısına mahküm olan üsler ve yerleşimler, kendilerini izole ve bağlantısı kopmuş bir yıkım
içersinde buldular. Birçok koloni sadece bir kaç yıl yada bir kaç on yıldır yerleşik olduğundan, çok azı kendine
yetecek durumdaydı. Teker teker yok oldular, oksijen yetersizliğinden, su ve yiyecek eksikliğinden öldüler.
Kurtulmayı başaran birkaç tanesi zamanla, yedek parça, mühimmat eksikliğinden, sahip oldukları teknolojileri ve
bilgileri kaybettiler.

Binlerce yıl boyunca, dağılmış halde bulunan bu insan yerleşim bölgeleri, birbirlerinden habersiz olarak, izole bir
şekilde yaşadılar, ve büyüdüler. Zamanla, yaşadıkları çevreler, her komşuyu diğerinden ayrı kılan fiziksel
özelliklerinde küçük farklılıklar yarattı.

Bir solucan deliği hikayesi..( Ölüm bölgesi)

yazan: Mehmet Emin Arı

Bu olay, ölümler ve tabi ki ölüm bölgesi gerçeküstü ya da doğa üstü bir olay sonucu meydana gelmedi. Bir
açıdan doğaüstü sayılabilir ama bununda bilime ya da mantığa aykırı olduğunu düşünmüyorum. En doğrusu
olayı en başından almak sanırım.

Ankara'da bize verilen brifingde ilk dikkatimi çeken şey kaydedilmiş konuşmalardı. Bölgeye ilk ulaşan timin
komutanı ölmeden önce ne demişti hatırladınız mı? Dümdüz yukarı çıkan ve hiç dağılmayan bir dumanı tarif
etmişti tim komutanı. Rüzgar esmese bile hiçbir duman yani akışkan dümdüz yukarı çıkmaz. Bütün
akışkanlar bir noktadan sonra tıpkı sigara dumanı gibi dalgalanmaya ve türbülanslı bir akış göstermeye
başlar.

Benzer şekilde bölgenin fotoğraflarında görünen bulutlarda tuhaftı, alışılmadık şekilde dümdüz ve
şekilsizdiler.

Akışkanlarda türbülans dediğimiz şey aslında akışkanın kaotik bir yapıya girmesi sonucu oluşur. Kaotik
olmasının sebebi de akışkanlar dinamiğini tanımlayan Navier-Stroke denklemlerinin doğrusal olmamasından
kaynaklanır. Bu denklemin içinde bir sürü doğrusal olmayan terim vardır, kareler, diferansiyel denklemler,
üstler vs. Denklem, daha doğrusu denklem seti doğrusal olmadığı için tüm akışkanlar bir süre sonra kaotik
akmaya başlarlar yani türbülans oluşur.

Peki bu bölgede akışkanlar, yani dumanlar neden türbülanslı akış göstermiyorlardı? Dumanlar dümdüz
yukarı çıkıyor ve bulutlar pişmaniye telleri gibi oluyordu.

Evet neden?"

Albay sorumu tekrarladı "evet neden?"

"Size garip gelecek ama bunun basit, çok basit bir açıklaması var. Bulutlar dümdüz oluyordu çünkü bu
bölgede kaosu oluşturacak sebep ortadan kalkmıştı yani Navier-Stroke denklemleri burada işlemiyordu, evet
denklemler çalışmıyordu."

Herkes şaşkınlıkla bana baktı. Beni dinleyenlerden keçi sakallı biri alaycı gülümsemeyle bana baktı ama
sözümü kesmedi.

"Kaos her ne kadar kötü bir şey olarak algılansa da akışkanların belli durumlarda türbülanslı akım içinde
olmaları bizim için çok önemli; örneğin motorlarda, yakıt ve havanın karışması için şart. Bu karışım olmazsa
motor hemen durur.

Ayrıca kalp de sonuçta bir pompadır. Beynin normal hali kaotik bir yapı sergiler, kaos ortadan tamamen
kalkarsa beyin dalgaları düzenli olur yani alfa düzeyine gelir. Bu durumda kalbe gönderilen sinyaller bozulur
ve ani bir ölüm olur.
Doğa bu bölgede, bu bir kilometre çaplık alanda oyunun tüm kurallarını birdenbire değiştirdi. Birden nasıl
olduysa non-linear olmaktan vazgeçti ve lineer yani doğrusal davranmaya karar verdi. Birdenbire, Allahın
unuttuğu bu dağ başındaki 14 milyar yıllık alışkanlıklarından vazgeçti.

"Olur mu Emin bey? Doğa kanunları her yerde geçerlidir" diye itiraz etti dinleyicilerimden biri. En sonunda
dayanamamıştı.

"Doğa kanunlarının evrenin her yerinde geçerli olduğu doğrudur. Yani bir laboratuarda bir denklem
bulduysanız bunun dünyanın ve evrenin her yerinde geçerli olması gerekir. Haklısınız, bilimin temel
paradigmalarından biridir bu.

Ama fizik yasalarının geçerli olup olmadığını bilmediğimiz yerler var, örneğin kara delikler" dedim.

"Hadi canım sizde, orada bir kara delik mi vardı? Peki niye etrafındaki her şeyi yutmadı" dedi aynı dinleyici
gülümseyerek.

Haklısınız, bir kara delik yoktu, orada bir ak delik vardı. Bildiğiniz gibi, teoriye göre kara delikler uzay-zaman
eğrisini bir tekillik yaratacak şekilde bükerler ve uzay-zaman eğrisinde bir solucan deliği oluştururlar, teorik
olarak bu mümkün. Bir hipoteze göre kara deliğin uzay zaman eğrisinde bir solucan deliği ile bağlanan bir
çıkışı olmalı, buna da ak delik diyorlar.

Bir diğer bulguya dikkatinizi çekmek istiyorum. Şehit olan bütün askerlerin kolundaki saatler durmuştu.
Hatırlıyor musunuz? Aslında saatler durmadı, o bölge bir ak delik olduğu için zaman durdu. Saatler aslında
çalışıyordu ama o bölgede gösterecek zaman durmuştu. O yüzden biz saatleri durmuş gibi algıladık.

Benim teorime göre, evrenin herhangi bir yerinde çok büyük bir yıldız söndü ve kara delik halini aldı.
Yaptığım hesaplamalara göre bir kilometre çapında bir kara deliği oluşturabilecek bir yıldız, yaklaşık olarak
bizim güneşimizden bir milyon kat daha büyük olmalı. Samanyolu galaksisinde yakın çevremizde bu
büyüklükte bir yıldız yok. Messier kataloguna bakabiliriz tabi. Zaten bize yakın olması da gerekmiyor. Uzay-
zamanı büktüğüne göre evrende herhangi bir yerinde olabilir. Yıldız muhtemelen bizden çok uzak olduğu için
belki de milyonlarca yıl sonra onun ölüp, kara delik halini aldığını gözlemleyeceğiz. Tabi o bizim ömrümüz
yetmez.

Ölüm bölgesinin fotoğraflarına baktığımda bir şey daha dikkatimi çekmişti. İlk ölen askerler bölgenin
dışındaydı. Bölgeye sürülen mayın eşekleri ise askerlerden otuz metre sonra ölmüşlerdi. Ölümlerin ani
olması gerektiğine göre neden eşekler daha içerde öldü. Eşekler daha sağlam bir biyolojik yapıya sahip
olduğu için mi? Hayır. Bu konuda kafamda bir çok varsayım geliştirdim ama en doğru açıklama ölüm
bölgesinin küçüldüğüydü.

Ak deliğin solucan deliği ile bağlandığı kara delik küçülüyordu, bu yüzden ak delik de küçülüyordu. Zaten
tam bir bağlantı olduğunu sanmıyorum. Diğer taraftaki kara delik stabil değildi. Fakat o karadeliğin yok
olması ile ak deliğin yok olması zaman açısından aynı hızda olmadı. Kara delik muhtemelen milyon yıllarla
ifade edilen bir sürede küçüldü ama ak delik ise sanırım bir ay içinde küçüldü. Biz son beş güne rastladık.
Neyse.

Ak deliğin küçülüp küçülmediğini ve hangi hızda küçüldüğümü ölçmek için basit bir metot kullandım, bir
sinek öldürmek cihazı, adı her neyse işte, büyük miktarda duman yaratmak için ideal bir çözümdü.

Beklediğim gibi dumanlar ölüm bölgesine girdikten sonra düzgün ve türbülanssız akışa geçiyorlardı.

Böylece ölüm bölgesinin hayali sınırlarını tam olarak belirleyebilmem mümkün oldu. Yaptığım ölçümlerden
bu hayali sınırın gitgide küçüldüğünü gördüm. Bu küçülme ivmeli şekilde oluyordu. Basit ivme hesaplarından
bu ivmenin hızını bulmam zor olmadı. İvmeyi bulduktan sonra bölgenin ne zaman tam olarak yok olacağını
hesaplamak için basit lise matematik bilgisi yeterli, türevin integralini al!

Ve beklediğim gibi oldu. Yaptığım hesaplarla, ölçümleri karşılaştırınca sonuç aynıydı. Yine de emin olmak için
son kez duman püskürttüm.

Bu kara deliğin çıkış kapısı da ölüm bölgesi olarak burada, dünyamızda oluştu fakat kara delik kararlı halde
kalamadığı için dağıldı ve tabi ki çıkış kapısı da kapandı. Ak delik kayboldu. Doğa tekrar eski alışkanlıklarına
döndü, yani türbülans ve fizik kanunları tekrar yürürlüğe girdi ve Navier-Stroke denklemleri yeniden
çalışmaya başladı.
Her şeyi bu şekilde açıklamam mümkün. Tek açıklayamadığım şey ise radyo dalgaları. Dalgalar içeri giriyor
ama dışarı çıkamıyorlardı. Peki ışık nasıl dışarı çıkıyordu?

Ben de bilmiyorum. Yani açıklayamıyorum.

SONSUZ EVRENLER VE VAKUM DALGALANMALARI MODELİ

Evrende herhangi bir gerçekliği daha iyi anlamamıza yaramayan matematiksel modeller
Ockhamlı’nın usturasıyla kesilmelidir. Çünkü matematiksel bir model, ancak evrendeki
gerçeklikleri anlamamıza katkısı olduğu ölçüde değerli olabilir. Yoksa salt zihinsel bir kurgunun
ötesine geçemez. Evrenin bol boyutlu tasarımıyla ilgili matematiksel boyutlar böyledir. Evrenin
algılanan esas boyutları dışındaki boyutlarının çok küçük ve kıvrılmış olduğunu söyleyen bu
tasarımların çoğu bilgimize hiçbir katkı yapmaz. Bu tasarımlar, evrende gözlenen olguları
anlamamıza katkı yapmadığı ve ciddi delile dayanmadığı müddetçe kaale alınmamalıdır.

Evrenin sayısını sonsuzca büyüten, tek bir evreni sonsuz evrenle açıklamaya çalışan
modelleri, Ockhamlı William duysa, bu modelleri herhalde lime lime doğrardı. Bu modellerin
hiçbirinin tek bir delili olmadığı gibi, evrendeki herhangi bir olguyu daha iyi anlamamıza en ufak
bir katkıları da yoktur.(Evrenimiz dışında tabi ki evrenler olabilir. “Evrenimiz dışında evren
olamaz.” demek “Tanrı bu evren dışında evren yaratamaz.” demektir. Fakat “Evrenimiz dışında bir
evren olamaz” demek kadar, bilimsel açıdan evrenimiz dışında bir evren olduğunu savunmak da
mümkün görünmemektedir.) Sonsuz evrenli modellerin çoğu evrendeki oluşumları tesadüfle izah
etme çabasının ürünüdür. Ockhamlı’yı dinlesek hiç kaale almamamız gereken bu modelleri,
Ockhamlı’nın haklı tavsiyesini dinlemeyerek ilerideki “tasarım delili” bölümünde ele alacağız ve bu
modeller doğru olsaydı bile, evrendeki bilinçli tasarımı reddedemeyeceğimizi göstereceğiz.

Edward Tyron’un 1973 yılında ortaya attığı Vakum Dalgalanmaları modeli (Vacuum
Fluctuation Model), bizim evrenimizin ve diğer birçok evrenin kuantum dalgalanmaları sonucunda
oluştuğunu söylemiştir. Bu modele göre tüm evrenleri doğuran süper-uzay adeta bir sabun
okyanusudur ve her evren bu süper-uzaydan çıkan bir baloncuktur. Bizim evrenimiz de bu sonsuz
sayıdaki baloncuklardan biridir. Christopher Isham bu modelin teorik açmazlarını göstermiştir. Bu
modelin iddia ettiği gibi sonsuz zaman geriye gidersek, bu baloncuk evrenler her yere saçılacaktır
ve bu evrenler genişledikçe birbirine geçecek ve çarpışacaktır. Bu ise tüm gözlemlere aykırıdır.
Ockhamlı’nın usturası ise bu modeli inkar için delil aramaz, onun delilsiz oluşunu ve tek evreni
sonsuz evrenle açıklamaya kalkışını usturayı indirmek için yeterli bulur.

Andrei Linde’nin Kaotik Şişme (Chaotic Inflationary) modeli ise, şişen evrenlerin mini
evrenlere bölündüğünü, daha sonra bu mini evrenlerin şişip yeni mini-evrenlere bölündüklerini,
bu sürecin kesintisiz devam ettiğini söyleyerek sonsuz evrenler önerir. 1994’te Arvind Borde ve
Aleksander Vilenkin, sonsuzdan beri şişen bu modelin şekil (geodesy) olarak geçmişte tam
olamayacağını, bu yüzden bu modelin de bir başlangıç tekilliğinden kaçamayacağını
göstermişlerdir. Sıra dışı iddia ciddi delil gerektirir. Diğer sıra dışı “sonsuz evren” modelleri gibi bu
model de ciddi hiçbir delile sahip değildir. Ockhamlı’nın usturası, bu tip bir modelin de bilimsel
açmazını dinlemeye gerek bile duymaz, bu modelin bilimsel bir delile sahip olmaması ve sonsuz
evrenle tek bir evreni açıklaması usturayı çalıştırmaya yeterlidir.

Fizikçiler büyük yok oluştan 7 adımda kaçış planı hazırladı!

Evren artık kontrolden çıktı. Sorun yalnızca genişlemesi değil, aynı zamanda genişlemenin kendisinin de hızlanması. Böyle
bir genişlemenin tek bir olası sonucu olabilir: sonsuz bir sessizlik ve karanlık, mutlak sıfıra vuran sıcaklık ve yaşamın hiçbir
şekilde var olamayacağı şartlar.

Evren artık kontrolden çıktı. Sorun yalnızca genişlemesi değil, aynı zamanda genişlemenin kendisinin de hızlanması. Böyle
bir genişlemenin tek bir olası sonucu olabilir: sonsuz bir sessizlik ve karanlık, mutlak sıfıra vuran sıcaklık ve yaşamın hiçbir
şekilde var olamayacağı şartlar.

Bu tez 1998’de neredeyse kanıtlandı. Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı ile Avustralya Ulusal Üniversitesi'ndeki
astronomlar, bizden çok çok uzakta gerçekleşen, Ia Tipi süpernova patlamalarını inceliyor ve dünyadan uzaktaki hareket
hızlarını ölçüyorlardı. Ia Tipi süpernovalar, evrenin genelinde aşağı yukarı aynıdırlar; bu yüzden evrenin genişleme hızını
ölçmede "bir ışık" görevi görürler.

Fizikçiler, kökeni belirsiz bir "kara enerji"nin, kütle karşıtı çekim kuvveti gibi davranarak galaksileri birbirinden uzaklaştırdığı
sonucuna vardı.

Evren genişledikçe, bu evrenin daha da hızlı genişlemesine neden olan kara enerji miktarı da artıyordu.

Kara enerji fikrini ilk kez, 1917’de Albert Einstein ortaya atmıştı. Geçen yıl Büyük Patlama’dan (Big Bang) kalan kozmik
radyasyonu analiz eden uydu WMAP’nın verdiği verilerle bu fikre ilişkin daha çok kanıt elde edildi.

Bu verilere göre, evrenin tamamının yüzde 73’ü kara enerjiydi. Kara madde ise yüzde 23’ünü oluşturuyordu. Bize tanıdık
olan maddeler, yani gezegenler, yıldızlar, gaz bulutlarıysa ancak evrenin sadece yüzde 4’ünü işgal edebiliyor.

Zekanın sonu

Giderek artan miktardaki kara enerji ise galaksileri birbirinden daha daha hızlı uzaklaştıracak ve evrenin karanlık, soğuk ve
yalnız bir hale gelmesine neden olacak. Kalan enerji daha geniş alana yayılacağından, sıcaklıklar da hızla düşecek.

Yıldızlar nükleer yakıtlarını tüketecek, galaksiler gökyüzünü aydınlatmayı durduracaklar ve evren de, ölü cüce yıldızlar,
eskimiş nötron yıldızları ve kara deliklerin çöplüğüne dönüşecek.

En ileri uygarlıklar, titrek titrek ışık yayan enerji közlerinin, yani kara deliklerin yaydığı silik, Hawking radyasyonunun etrafına
üşüşecekler.

O kadar ki, bilgiyi işleyen zeka da yok olacak. Hidroelektrik barajlar olsun, piller olsun, hepsi sıcaklık veya enerjiye bağlı
değişim ölçümlerine bağlı çalışıyorlar. Kozmik sıcaklıklar, aynı en en düşük noktaya ulaştıklarında, farklılıklar da yok olacak.
İş, enerji akışı, bilgi ve bunlara bağlı olan yaşam, cansız, buz gibi bir durma noktasına inecek. Zeka da aynı kaderi
yaşayacak.

Siyah, soğuk bir evren trilyonlar olmasa da milyarlarca yıl uzakta bizi bekliyor. İnsanlarsa bu arada, savaşlar, salgın
hastalıklar, buzul çağları, göktaşı çarpmaları gibi onlarca felaket yaşayacak. Yaklaşık 5 milyar yıl içinde, Güneş’in dev bir
kırmızı yıldıza dönüşmesiyle Dünya’nın nihai yok oluşunu da unutmayalım.

Kaçış planı olabilir

Evrenin en son gününe kadar yaşayabilmek için, gelişmiş bir uygarlığın, galaksinin çok uzağına kadar uzanacak bir
yıldızlararası yolculuğa öncülük etmesi ve yavaşlayan, soğuyan ve karanlıklaşan bir evrenle nasıl baş edileceğini
öğrenmesi gerekir. En büyük zorlukları, evren öldüğünde, "burada olmamayı nasıl başarabiliriz" sorusunu yanıtlamak
olacaktır.

Bu evrenden kaçma planı kulağa absürd gelebilir. Ancak, fizikte böyle bir yolculuğu yasaklayan hiçbir şey yok. Einstein’ın
görelilik kuramı, paralel delikleri birbirine bağlayan, kimi zaman da Einstein-Rosen köprüleri diye nitelenen kurt deliklerin var
olduğunu savunur; kuramsal ve deneysel fizikçilere göre de, paralel evrenler bilim kurgu değiller. Çok evrenlilik -yani bizim
evrenimiz de sonsuz sayıda diğer evrenlerle birlikte vardır- kavramı, bilim adamları arasında büyük destek buluyor.

MIT’den Alan Guth’un sunduğu ve Büyük Patlama’dan sonraki saniyenin trilyonda biri kadar bir zaman dilimi içinde evrenin
nasıl davrandığını açıklayan genişleme kuramı, WMAP’den alınan verilerle de tutarlılık gösteriyor.

Bebek evrenler yaratılıyor

Genişleme kuramına göre, evren bugünkü boyutuna, zamanın daha başında kelimelerle anlatılamayacak kadar çabuk
ulaştı.

Stanford Üniversitesi'nden Andrei Linde ise bu kuramı daha da ileri götürerek, genişleme sürecinin bek bir olay
olmayabileceğini ve "anne evrenler"in, sonu olmayan bir döngü içinde, sürekli "bebek evrenler" yarattıklarını öne sürdü.

Eğer Linde’nin teorisi gerçekse, kozmik genişlemeler her zaman gerçekleşmekte ve siz bu satırları okurken bile yeni
evrenler oluşmakta.

Bu evrenden bir diğerine kaçma önerisi doğal olarak bazı sorular da yaratmıyor değil. Mesela, ileri bir medeniyet tam olarak
nereye gidebilir, sorusuyla başlayalım.

Aslında fizikçiler, paralel evrenlerin doğasını öğrenmeye milyarlarca dolar harcıyorlar. 1997’den beri Colorado
Üniversitesi'ndeki bilim adamları, belki de bizimkinin bir milimetre uzağında bulunan par alel evrenlerle ilgili deneyler
yürütüyorlar.

İsviçre’de çalışmalar

Benzer bir çalışmaysa İsviçre’de gerçekleştiriliyor. 2007’de Cenevre’de, dünyanın en büyük atom parçalayıcısı olan Large
Hadron Collider çalışmaya başlayacak. Çapı 5.5 kilometreden büyük olan bu dev makine, bir protonun 1/10000’i
boyutundaki uzaklıkların izini sürebilecek ve belki de Büyük Patlama’dan bugüne görülmemiş egzotik parçacıkları
toplayacak.

Makinenin ayrıca, yüksek boyutlarda paralel evrenlerin varlığına işaret edecek, minyatür kara delikler gibi parçacıklar veya
süpersimetrik parçacıkları yaratması umuluyor.

Bunlara ek olarak da, merkezi uzay olacak, LISA kütle çekim dalgası dedektörü de 2012’de fırlatılacak. Dünya’nın Güneş
çevresindeki yörüngesini izleyecek olan LISA. 3 uydu içerecek. Lazer ışınlarıyla birbirleriyle iletişim kuracak olan bu uydular,
bir kenarı 3 milyon kilometreden daha büyük uzunlukta bir üçgen oluşturacak. LISA çok çok uzaklardaki, belirsiz kütle çekim
dalgalarını tespit etmek üzere tasarlandı. Bilim adamları, bu hassas cihaz sayesinde, diğer evrenlerin varlığının da
incelenmesini umuyor.

Peki biz neden bekliyor ve şimdiden bu evrenden kaçmayı planlamıyoruz? Yazının geri kalan bölümünde, kaçmak isteyen
bir uygarlığa yol gösterici deneyler ve planlar yer alıyor; diğer bir deyişle, evrenin sonunda hayatta kalma kılavuzu.

Gitme Zamanı: Kozmik kaçışımızı planlamaya başlamamızın zamanı geldi. Buradaki, dev galaksi M87 gibi görüntüler,
evren çağlar boyunca ilerledikçe ölümsüz anılar arasına girecek. Kara enerji sayesinde, yakınlardaki galaksiler bile bizden
ışık hızından daha büyük bir hızla uzaklaşacak ve hiçbirinden haber alamayacağız. Sonunda atomlar bile hareket
edemeyecek kadar soğuyacak; zaman bile kendini donduracak ve çırpınan uygarlıklar için artık çok geç olacak.

Evreni terk etmenin 7 yolu

Bu durumda insanlığın önündeki tek seçenek, bizim evrene paralel var oldukları öne sürülen, ama göremediğimiz diğer bir
evrene, bir kurt deliği yaratarak kaçabilmek ve uygarlığımızı orada yeniden kurabilmek... İşte bir kurt deliği yaratmanın 7
yolunun bilim kurgusal senaryosu.

HER ŞEYİ İÇEREN BİR KURAM BUL VE BU KURAMI DENE

İleri bir uygarlık, bilinmeyene dalmadan önce, diğer tarafa geçişi mümkün kılacak yolları iyi öğrenmesi gerekir. Sona
ilerlerken bilim adamlarının, evrenimizi diğerlerine bağlayan solucan deliklerin kararlılığını hesaplamak için kuvantum kütle
çekimi kanunlarını keşfetmesi gerekiyor. Bugünse, her şeyi kapsayan Ğkimilerine göreyse tek kuramın, Sicim Kuramı ya da
M-kuramı olduğuna inanılıyor. Bu kuram, tüm yarı-atomik parçacıkların, minik bir sicim veya zar üzerindeki farklı titreşimler
olduğunu savunur. Bunlar sıradan sicimler değil, yüksek boyuttaki hiper-uzayda titreşen sicimlerdir.

İlkesel olarak, evrenimiz 11 boyutta sürüklenen dev bir zar olabilir ve sonunda da komşu zarlar veya evrenlerle çarpışabilir.
Evrenimiz ile komşu evrenin, iki paralel sayfa gibi birbirlerinin 1 milimetre mesafesinde gezinmeleri olasıdır. Bu denli küçük
bir mesafeyi birleştirmek içinse, dev güçte bir düzeneğe ihtiyacımız vardır.

DOĞAL YOLLARDAN OLUŞMUŞ BİR KURT DELİĞİ ARAŞTIR

Eğer bu evrenden bir diğerine kaçmak istiyorsak uygun bir çıkış bulmamız lazım; mesela bir kurt deliği, boyutsal bir kapı
veya burayı oraya bağlayan kozmik bir tünel. Kimi doğal yollarla oluşacak birçok olasılık var. İnanılmayacak kadar çok enerji
açığa çıkarmış olan Büyük Patlama; kozmik ipler, yanlış boşluklar veya negatif madde veya enerji gibi, fiziğin tüm sıra dışı
varlıklarını da geride bırakmış olabilir. Evrenin ilk genişlemesi öyle çabuk ve patlayıcı şekilde gerçekleşmiş olabilir ki küçük
kurt delikleri bile esnemiş ve çıplak gözle görülebilir boyutlara parçalanmış olabilir. Böyle varlıkların keşfi, ölmekte olan bir
evrenden kaçmaya büyük yarar sağlar. Eğer gerçekten varlarsa, onları bulsak iyi olur. Buna ihtiyaç duyana kadarsa, belki
de bugünden milyarlarca yıl sonra, gelişmiş bir uygarlık bu kapıların birinin önünde sendeleyecektir.

Bilgisayarınızı geliştirin: Einstein’ın denklemleri, paralel evrenlerin varlığına izin veriyor. Ancak kurt deliğinin diğer
tarafında ne olduğunu hesaplamak için, bugün varolanların da ötesinde devasa boyutlarda bilgisayar gücüne
ihtiyacımız olacak.

BİR KARADELİK İÇİNE İNSANSIZ BİR UZAY ARACI YOLLA

Kaçışın bir diğer yolu, karadeliklerdir. Karadeliklerin bir avantajı, evrende çok fazla bulunmalarıdır. Evrenimizin ortasındaki
karadelik, güneşimizin tam 3 milyon katı kütleye sahiptir. Tabii ki halledilmesi gereken birkaç teknik sorun var. Birçok fizikçi,
karadelik içine yapılacak bir yolculuğun ölümcül olacağını düşünüyor. Einstein’ın denklemleri, karadelik içinden geçişin
mümkün olabileceğini söylese de, kuvantum etkileriyle başa çıkılamayabilir. Öte yandan, bizim karadelik fiziği üzerine
bilgimiz henüz çok başında ve bu varsayımlar henüz hiç denenmedi.

Mantıklı bir denemeyse, karadeliğin içinden geçmesi için bir uzay aracı gönderilebilir. Tabii ki, böyle bir yolculuğun bileti tek
gidiş kesilecektir. Çünkü her bir karadelikten geri dönüş yoktur; ışık bile yoğun kütle çekiminden kaçamaz. Aracın, bu ufuk
noktasından geçene ve tüm iletişimin kesileceği ana kadar vereceği bilgiler toplanabilir. Bu noktayı, yoğun ve büyük
olasılıkla ölümcül bir radyasyon alanı sarar. Bir araç, bu bölgeden tam olarak ne kadar radyasyon geçtiği saptayabilir. Bu,
sonraki uçuşlar için önemli bir veri olabilir.

Bir araç beraberinde, karadeliklerin kararlılığı hakkında kritik sorular da getirebilir. 1963’te matematikçi Roy Kerr, hızlı dönen
bir karadeliğin bir noktaya değil, daha çok merkezkaç kuvveti yüzünden parçalanamayan bir halkaya dönüşeceğini gösterdi.
Kerr’in halkasına bakarak şu söylenebilir: evrenimizin merkezindeki bir kurt deliği, bizi aynı evrendeki diğer noktalara veya
sonsuz sayıdaki paralel evrenlere bağlayabilir. Bu paralel evrenler, bir gökdelendeki asansörün katları gibi üst üste yığılmış
olabilir.

Bilim adamlarıysa, Kerr’in halkasına giren birine ne olacağı konusunda farklı görüşleri savunuyor. Bazıları, bir aracın
gönderilmesinin ufuk noktasını tekilliğe indirgeyeceğini ve tüm deliği tamamen kapatacağını öne sürüyor. Bu tartışma,
Stephen Hawking’in 7 yıl önce yaptığı ünlü açıklamasını temmuz ayında geri çekmesiyle daha da alevlendi.

Hawking, karadeliğe giren bir bilginin, bir daha ele geçmeyecek şekilde kaybolmayabileceğini söylüyordu. Ünlü bilimciye
göre, karadeliğe bir araç yollamak, deliğin yaydığı Hawking radyasyonunu rahatsız edebilir ve bilginin dışarı sızmasına izin
verebilirdi. Bir araç yollamak ve neler olacağını görmek için birçok nedeniniz var aslında.

YAVAŞ ÇEKİMDE BİR KARADELİK YARAT

Bir karadeliğin ufuk çizgisi yakınında üsteleneceği özellikleri araştırdıktan sonra yapılacak iş, yavaş çekimde bir karadelik
yaratmak ve uzay-zaman’daki özelliklerine ilişkin daha detaylı deneysel veri elde etmek olabilir. Einstein 1939’daki bir
makalesinde, kendi kütlesi altında yavaş yavaş çöken yıldızlara ait birikmiş yığınak kütlesini ele almıştı. Bu denli bir kütlenin
tek başına büyük bir karadelik yaratamayacağı sonucuna varan Einstein, ancak yine de cismi şiddetle içeri doğru
çökebileceği şeklindeki, bize bugün tanıdık gelen kavramı hiç dikkate almamıştı. Bilim adamının çalışmaları, "dönen bir
sisteme, eğer birisi yavaşça ek madde veya enerji gönderirse, bir içe çökme yaşanabileceği ve bir karadelik oluşabileceği"
olasılığına yanıt vermiyor.

Sözgelimi bir uygarlığın, galaksi düzeyinde madde tutma kapasitesine sahip olduğunu hayal edin. Bir kara delik oluşturmak
için boyutu Manhattan kadar olan, ancak Güneş’imizden daha büyük kütleye sahip, dönen nötron yıldızları bir araya
toplanabilir. Kütle çekimi yıldızları aşamalı olarak birbirlerine yaklaştıracaktır.

Mümkün olan noktada, ileri teknolojiye sahip bilim adamlarımız da karışıma daha fazla nötron yıldızı katabilirler. Toplam
madde 3 güneş kütlesini geçtiği anda, birleşik kütle çekimi yıldızları dönen bir halka içine, yani Kerr kara deliğine çökmeye
zorlar. Gelecekteki bilim adamları, solucan deliklerinin nasıl oluştuklarına ilişkin çok fazla bilgiye sahip olacaklar.

Nazikçe karıştır:

Bilim adamlarının, düzensiz bir süpernova patlamasına benzeyen bir patlamaya neden olmamaları için nötron
yıldızlarının hareketinin yavaş olması gerekiyor. Eğer düzgün gerçekleştirilirse, süreç sonunda biri bu evrende
diğeriyse öbür evrende olmak üzere iki Kerr halkası yaratılması gerekir.

NEGATİF ENERJİ YARAT

Kerr halkalarının öldürücü veya kozmik ortamlar için çok kararsız olduğu kanıtlanırsa, gelişmiş bir uygarlık, negatif madde
veya negatif enerji kullanarak yeni bir kurt deliği açmayı düşünebilir (İlkesel olarak, negatif madde veya enerjinin, neredeyse
hiçbir ağırlığı yoktur. Bu, pozitif enerji taşıyan ve aşağı düşen karşı-kütleden farklıdır).

Caltech Üniversitesi'nden Kip Thorne ve ekibi, 1988’de, yeterli negatif madde veya enerji bulunuyorsa, bir ziyaretçinin
içinden serbestçe geçip geri dönebileceği bir kurt deliğinin yaratılabileceğini ortaya koymuştu.

Henüz hiç kimse negatif enerji veya negatif maddeyi görmemiş olsa da, laboratuarda "Casimir Etkisi" adı altında saptandı.

İki yüksüz, paralel levha olduğunu düşünün. Teorik olarak aralarındaki kuvvetin sıfır olması gerekir. Ancak, eğer yalnızca
birkaç atom kadar birbirlerinden uzağa konurlarsa, o zaman aralarındaki boşluk, düzensiz kuantum değişikliklerinin
oluşması için yeterli olmayacaktır. Bunun sonucunda da, levhalar çevresindeki alanda yaşanan kuantum değişikliği sayısı,
aralarındaki boşluktan büyüktür. Bu fark, iki levhayı itici bir net kuvvet yaratır. Hendrik Casimir, bu etkiyi 1948’de tahmin
ederken o günden bugüne kadar da deneysel olarak kanıtlandı.

Sözü geçen enerji miktarı çok önemsizdir. Casimir etkisini pratik dünyaya uygulamak için, paralel levhaların birbirlerine, en
ileri teknoloji kullanılarak aklın hayalin alamayacağı bir yakınlıkta yerleştirilmeleri gerekir. Bu değer, uzunluğun en küçük
ölçüsü olan Planck uzunluğunda (10 üzeri eksi 33) olabilir.

Ardından da, bu iki paralel levhanın tek bir küre haline getirildiğini ve bu fraksiyonel aralık içinde birbirlerine bastırıldıklarını
düşünün. Ortaya çıkan Casimir etkisi, küre içinde bir kurt deliği açmaya yetecek enerjiyi yaratabilir.

BEBEK EVREN OLUŞTUR

Hem Kerr halkası hem de negatif enerji teorisinin güvenilmez çıkması halinde, Guth’un genişleme kuramı daha zor bir kaçış
planı sunuyor: bir bebek evren yaratmak. Guth’un da altını çizdiği gibi, evrenimize benzeyen bir şeyler yaratmak için, 10
üzeri 89 foton, 10 üzeri 89 elektron, 10 üzeri 89 pozitron, 10 üzeri 89 nötrino, 10 üzeri 89 antinötrino, 10 üzeri 79 proton ve
10 üzeri 79 nötrona gerek vardır. Ancak Guth’a göre, bu maddenin pozitif enerjisi, kütle çekiminin negatif enerjisiyle
tamamen ortadan kaldırılmıyor. (Eğer ki evrenimiz tamamen kapatılsaydı ki durum öyle değil, her iki değer de birbirini yok
ederdi). Diğer bir deyişle, bir bebek evren yaratmak için gereken toplam madde miktarı, yalnızca birkaç onsa (0.028 kg.)
denk gelebilirdi.

Prensipte, uzay-zamanın belirli bölgesinin kararsız olması ve "yanlış boşluk" denilen bir hale girmesi durumunda bebek
evrenler doğar. Evrenimizi yaratmak için gereken yanlış boşluk, 10 üzeri -26 santimetre genişlik gibi inanılmayacak küçük
bir değerdir. Eğer, bir onsluk maddeden böyle bir yanlış boşluk yaratılmışsa, yoğunluğu santimetre küp başına 10 üzeri 80
gram gibi hayret verici bir değer olacaktır. Birkaç onsluk maddeyi bir araya getirmek kolaydır; gereken küçük hacme
sıkıştırmaksa bugünkü koşullarda mümkün değildir.

Çözüm için, aşağı yukarı Planck enerjisine eşit gerçeküstü bir enerji miktarının küçük bir alanda toplanması gerekir. İşte
size, gelişmiş bir uygarlığın deneyebileceği 2 yaklaşım.

6a.Lazerle İçeri Doğru Çökecek Bir Makine Yap

Lazer ışınlarının gücü aslında sınırsızdır; yalnızca lazer yayan maddenin kararlılığı ve güç kaynağın enerjisiyle
sınırlandırılmıştır. Günümüzde katrilyon vat üreten Petavat lazerleri mevcuttur. Karşılaştırmak gerekirse, dev bir nükleer
santral, sürekli de olsa yalnızca bir milyar vat üretebilir. Bir X ışınının, nükleer bombanın ürettiği enerjiyi hedef alıp akla
hayale gelmeyecek kadar büyük bir güç itkisi oluşturması ise teorik olarak mümkündür.

Gelişmiş bir uygarlık, çok daha büyük ölçekte bir cihaz yaratabilir. Geleceğin bilim adamları, göktaşlarının üzerine dev lazer
istasyonları kurup, ardından da tek bir notaya milyonlarca lazer vuruşu ateşleyerek günümüz teknolojisini silip süpürecek
sıcaklıklar ve basınçlar yaratabilir. Her bir lazerin gücü, nükleer bir bombayla sağlanabilir. Ancak böyle bir cihaz, sadece tek
bir kullanımlık olabilir.

Bu dev lazer ışınlarını ateşlemenin bir amacı, bir odayı 10 üzeri 29 Kelvin derecesine ısıtarak içerde yanlış bir boşluk
yaratmaktır. Bir diğer amaçsa, birbirlerine Planck mesafesinde olacak bir çift küresel tabakayı sıkıştırmak ve Casimir
etkisiyle negatif enerji yaratmak olabilir. Her iki durumda da, oda içinde evrenimizi bir diğerine bağlayacak bir solucan deliği
açılarak kaçmamız sağlanmalıdır.

6b.Kozmik Atom Parçalayıcısı Yap

Su anda bilim adamlarının kullanabildiği en büyük güç üreten cihaz, Large Hadron Collider’dır. 2007’de devreye girmesiyle
14 trilyon elektron volt üretmesi bekleniyor, ancak bu değer bile yanlış boşluk yaratmak için gereken enerjinin katrilyonda
biridir.

Ancak, güneş sistemimizin çapında bir parçacık hızlandırıcısı da işi görebilir. Devasa büyüklüklerdeki sac mıknatıslar,
göktaşları üzerine stratejik aralıklarla yerleştirilebilir. Bunun amacı, Güneş çevresinde hedef alınan bir ışını kırmak ve
odaklamaktır.

Ayrıca Large Hadron Collider’ın, dev halka çevresinde yarı-atomik parçacıkları güçlendirmek için radyo frekansı enerjilerini
kullanan dev parçacık hızlandırıcı teknolojisinin son örneği olabileceğini not etmekte yarar var. Fizikçiler, lazerle çalışan ve
milyarlarca elektron volt üretebilecek hızlandırıcıların masa üstüne koyulacak boyutlarını geliştirmeye başladı bile.

Bilim adamları bugüne kadar, güçlü lazer ışınlarını kullanarak metrede 200 milyar elektron volt hızını elde ettiler, ki bu yeni
bir rekordur. Süreç çok hızlı ilerliyor ve enerji faktörü her 5 yılda 10 faktör büyüyor. Gelişmiş bir uygarlığın bunları
mükemmelleştirmek için uzun yılları var.

NANO-ROBOTLARI GÖNDER

Buraya kadar saydığımız kurt deliklerinin işe yaramadığını varsayalım. Belki de kararlı değillerdi, içinden geçilemeyecek
kadar küçüktüler ya da radyasyon etkisi bakımından çok yoğundular. Peki ya geleceğin bilim adamları, bir kurt deliğinden
yalnızca atom boyutundaki parçacıkların güvenle geçeceklerini saptarsa? Durum böyleyse, zeki uygarlığın tek bir seçeneği
kalır: diğer tarafta insan uygarlığını yeniden yaratmak için kurt deliğine bir nanobot (Nano-robot) gönderilmelidir.

Aslında bu, doğada hep var olan bir süreçtir. Bir meşe ağacı, yeni bir ağaç yaratmak için gereken tüm genetik bilgiye sahip
tohumları üretir ve yayar. Bu tohumlar ayrıca, kolonileşmeyi mümkün kılacak yeterlilikte besinle doludur.

Nanoteknolojiyi kullanan gelişmiş bir uygarlık, bu kendi kendini kopyalayabilen, minik makine içine büyük miktarlardaki
bilgiyi kodlayabilir ve bu makineyi boyutsal bir geçiş noktasına gönderebilir.

Atom boyutlarındaki madde, ışık hızında yolculuk yapabilir ve kararlı ve değerli minerallerle dolu bir aya inebilir. Yerleştikten
sonra, elindeki hammaddelerden faydalanarak kendinin milyonlarca kopyasını yapacak kimyasal bir fabrika yaratabilir. Bu
yeni robotlar, daha sonra diğer yakın aylara ateşlenerek yeni fabrikalar kurar ve daha milyonlarca kopya oluşturur. Kısa bir
süre sonraysa, trilyonlarca robot uzay aracından oluşan bir küre, ışık hızına yakın genişler ve tüm galaksiyi ele geçirir.

Ardından bu robot araçlar, dev biyoteknoloji laboratuarları kurarlar. Taşıdıkları çok değerli bilgiyi Ğyani uygarlığın en eski
yerlilerinin yeniden yüklenmiş DNA sekanslarını- kuvözlere enjekte ederler ve tüm türü klonlarlar. Geleceğin bilim adamları,
yerel halkın kişiliklerini ve anılarını bu nanobotlara kodlamayı başarırsa uygarlık yeniden doğmuş olacaktır.
Eğer gün gelir de başka bir zeka yaşam tarzıyla karşılaşırsak bu, Enterprise yıldız gemisi gibi uçan bir tencere içinde
olmayacaktır. Ay üzerinde terk ettikleri bir robot araçla karşılaşmamız çok daha büyük bir olasılıktır. Discover, bilim
dergisinden (Michio Kaku) aktardığımız bu astrofiziksel bilimsel ve kurgusal senaryo şöyle bitiyor:

"Bu, Arthur C. Clarke’ın 2001: A Space Odyssey hikayesinin temelini oluşturuyordu. Clarke’ın hikayesi, belki de dünya dışı
bir zekayla karşılamanın bilimsel olarak en doğru anlatımıydı. Filminde, bu mantık bilim adamlarınca ilk dakikalarda
birleştirilmişti, ancak yönetmen Stanley Kubrick son düzeltmelerinde söyleşileri kesip attı.

Garip Ama Gerçek: Kulağa biraz fantastik gelse bile, tüm bu senaryolar geleceğin uygarlığının kapasiteleri
dahilindeki fizik ve biyoloji kanunlarıyla tutarlılık gösterir. Bunların tümü, genişleyen bir evrenin son günlerini
yaşayan uygarlığın yegane kaçış şansları olabilir.

Bu işin dönüşü yok!

Ünlü fizikçi Stephen Hawking'in karadeliklere ilişkin yeni açıklamalarının ardından zaman
yolculuğunun mümkün olup olmadığını araştırdık. Radikal Cumartesi'ye özel açıklama yapan
Stanford Üniversitesi'nden profesör Susskind'e göre geleceğe gitmek kolay, ama geri dönmesi
imkansız
31/07/2004

SEVGİ YÜKSEL (Arşivi)

Stephen Hawking geçen çarşamba günü Dublin'de bir konferansta bilimkurgu dünyasını hüsrana uğratarak karadelikler
aracılığıyla zamanda yolculuk yapılamayacağını açıkladı. Yıllardır tekerlekli sandalyeye mahkûm olup, bir bilgisayar
sayesinde iletişim kurabilen ünlü fizikçinin anlattıklarına göre bir karadeliğin içine çektiği maddelere ilişkin bilgi yok olmuyor,
değişime uğramış olarak ışık formunda geri püskürtülüyor. Böylece dünyanın değişik ülkelerinde parmakla sayılır akıllı
birkaç adamı geceleri uykusuz bırakan paradokslardan biri daha çözüm bulmuş oldu. Peki hepimizin çocukluk hayali zaman
yolculuğuna ne oldu?
Bir gün vişne rengi kıyafetlerle Osmanlı döneminin Pera'sında dolaşabilir miyim?

Hem var hem yok

Bilim adamları fizik yasalarının zamanda yolculuğa izin verip veremeyeceğini tartışırken, bazı filozoflar böyle bir yolculuğun
her şeyden önce mantığa aykırı olduğunu düşünüyor. Geçmişe yolculuğun çelişkili sonuçlar doğuracağını, bunun da böyle
bir yolculuğun imkansızlığını kanıtladığını savunuyorlar. Büyükbaba Paradoksu'nu örnek verebiliriz. Ergenlik çağında
depresyona girmiş bir arkadaşımız
-adını Ali koyalım -geçmişe gider ve büyükbabasını büyükannesi ile tanışmadan öldürür ve böylece kendi doğumunu
engellemiş olur. Bu durumda Ali'nin hem var olduğu, hem de var olmadığı sonucu çıkar. Bu en temel mantık yasalarımız ile
çelişir. Filozoflar mantık yasalarının çiğnenemeyeceğini ve bu yüzden zaman yolculuğunun ancak tarih içerisinde tutarlılık
korundukça olabileceğine inanıyor.
Geleceğe Dönüş filminin kahramanı Marty McFly Ali'ninkine benzer bir problemle karşılaşmıştı. Annesiyle babasının gençlik
yıllarına yolculuk yapan Marty'e annesi aşık olmuş, böylece annesiyle babasının âşkı ve tabii ki Marty'nin varlığı tehlikeye
düşmüştü. Tarih içinde tutarlılık zorunluluğu Marty'nin yavaş yavaş fotoğraflardan silinmesiyle gösterilmişti. Zaman Makinesi
filminde de yakışıklı Guy Pearce evlenme teklif edeceği gün ölen nişanlısını kurtarmak için defalarca geçmişe dönmüş, ama
ne yaparsa yapsın sevgilisinin ölümüne engel olamamıştı.

Kurtçuk deliği
Ne yazık ki daha zaman makinesi icat edecek bir Doctor Brown veya Guy Pearce çıkmadı. Şimdilik en popüler planlar,
"Önce uzayda bir kurtçuk deliği bul," gibi kulağa çılgın gelen ifadelerle anlatılıyor. Gerçekten de Einstein'dan sonra ilk Kurt
Gödel'in fark ettiği gibi genel görelilik kuramı aslında fiziksel bir maddenin ışık hızından daha düşük bir hızla yolculuk
yaparak kendi geçmişine geri dönmesini mümkün kılıyor.
MIT profesörü Alan Guth, Genel Görelilik kuramını özetliyor: "Uzay-zaman kütleye nasıl hareket edeceğini söylüyor. Kütle
uzay-zamana nasıl büküleceğini söylüyor." Uzay-zaman kavramını en kolay dört ucundan gerilerek tutulmuş bir çarşafa
benzeterek düşünebiliriz. Çarşafın ortasına yerleştirilen bir futbol topu kütlenin uzay-zamanı büktüğü gibi çarşaf yüzeyinin
şeklini değiştirir. Eğer çarşafın üzerine bir tenis topu daha koyarsak, oluşan çukurdan dolayı futbol topuna doğru
yuvarlanmaya başlar. Bu da uzay-zamanın kütleye nasıl hareket etmesi gerektiğini söylemesidir. Kara delikler de,
yerleştirilen bir bowling topunun çarşafı delmesi gibi uzay-zaman yüzeyinde oluşan sonsuz çukurlardır.
Zamanda yolculuğun gerçekleşebilmesi için uzay-zaman yüzeyinin iki noktasının birbirine değecek şekilde bükülmüş olması
gerekir. Evrenin bu bölümünde zaman kapalı olarak tanımlanıyor, çünkü zamanda ilerliyoruz ilerliyoruz sonra bir bakıyoruz
başladığımız yere geri dönmüşüz. İşte fizikçilerin kurtçuk deliği dedikleri de böyle bir şey. Boğaziçi Üniversitesi fizik
profesörü Metin Arık anlatıyor: "Elmanın yüzeyini evren gibi düşünürsek, kurt deliği gibi evren bir yerinden deliniyor ve öbür
tarafından birleşiyor." Böylece teorik olarak bu delikleri kullanarak bir zaman diliminden diğerine geçiş yapmak mümkün.
Fakat heyecanlanmak için daha erken çünkü daha evrende bir kurtçuk deliği gözlemlenememiş.

Zaman oku
İnsan zamanda yolculuğun nasıl bir şey olacağını düşlerken bile zorlanıyor.
Sanki zamanın akışı hakkında en iyi bildiklerimize aykırı. Zamanın sadece bir doğrultuda aktığının farkındayız çünkü herkes
yaşlanırken kimse gençleşmiyor veya çaya atılan şeker hep bin bir parçacık olup eriyor, ama hiçbir zaman çaydan küp
şeker çıkmıyor. Geleceğe şu an, şu ana da geçmiş neden oluyor, şimdi daima geçmişe dönüşüyor, ama geçmişi gelecek
açıklamıyor. Evden şemsiyesiz çıktığım için açık hava konserinde
ıslanıyorum, ama ıslandığım için evden şemsiyesiz çıkmıyorum. Geçmişe yolculuğu düşlemek zor çünkü bildiğimiz dünyada
nedensellik sadece bir yönde işliyor. Ali'nin büyükbabasını öldürmesinde de olduğu gibi geleceğin geçmişi etkilemesi
deneyimlerimize ters. Stanford Üniversitesi teorik fizik profesörü Leonard Susskind bu nedenle geçmişe yolculuğun
mümkün olamayacağına inanıyor: "Eğer geçmişe gidebilseydik domuzların DNA'sıyla oynar, onları kanatlı bile yapabilirdik.
Ama bu imkansız."
Prof. Arık'a göre Ali'nin büyükbabasını öldürmesi felsefi bir çelişki. Önemli olan fizik kuramlarının felsefeye değil matematiğe
uygun olması. Arık, nedensellik ilkesinin Kuantum Alanları teorisinden çıkarıldığını ve Einstein'ın genel görelilik kuramında
yer almadığını belirtiyor. Zaten şu an teorik fiziğin problemi bu iki önemli teorinin birleştirilememesi. Arık zaman yolculuğu ile
ilgili soruların ancak bu gerçekleştikten sonra yanıtlanabileceğine inanıyor.
Diğer yandan Susskind'e göre geleceğe yolculuk gayet kolay. İşte bize gönderdiği özel tarifi: "Önce kendini bir karadeliğin
etrafında dönmekte olan bir uzay gemisinin içinde bul. Gemiye bağladığın sağlam bir halatla kendini tam ufuk çizgisinin
biraz üstünde kalacak şekilde karadeliğe bırak. Kendi saatine göre burada on beş dakika takıl. Daha sonra kendini yukarı
geri çektiğinde yaklaşık 1000 yıl geçtiğini göreceksin. Geleceğe gitmek kolay, zor olan geri dönmek. Ben bunun imkansız
olduğuna inanıyorum."
Zamanda yolculuk eğer mümkünse, insan neden daha önce hiç ziyaretçimiz olmadığını düşünmeden edemiyor tabii.
Hawking gibi birkaç karamsar bunu bizim zamanımızın pek bir sevimsiz olduğuna ve zaman turistlerinin başka dönemleri
tercih ettiğine bağlıyor. Bana kalırsa Angelina Jolie gibi güzelleri, Brad Pitt gibi yakışıklıları, Mehmet Ali Erbil gibi sunucuları,
Ayşe Hatun Önal gibi şarkıcıları, Popstar gibi yarışmaları, futbol gibi hayat felsefesi ile görmeye değer bir zamanda
yaşıyoruz. Kim bilir belki de kimliklerini gizli tutan ziyaretçiler -zaman casusları-aramızda dolaşıyor...

Zamanın tarihçesi
Tarih boyunca fizikçiler ve filozoflar-zaten eskiden bu ikisini ayrılmak zormuş- zamanı anlamaya çalıştılar. Eflatun zamanın
göklerdeki dairesel hareket olduğunu söylemiş, Aristo ise zamanın bu hareketlerin ölçüsü olduğunu eklemişti. 17. yüzyılda
Newton zaman ve değişim arasında kurulan bağlantıya karşı çıkarak zamanın herhangi bir hareketten bağımsız var
olduğunu savundu. 1687'de Principia Mathematica adlı kitabında zaman ve uzay için ilk matematiksel modeli oluşturan
Newton'a göre zaman, hep var olduğu ve var olacağından yola çıkılarak, uzaydan ayrı olarak iki yöne doğru sonsuza kadar
giden bir doğru gibi düşünülmeliydi. Buna karşın birçok insan evrenin yaratıldığına inanıyordu. Bu yaratılıştan önce sonsuz
bir bekleyiş olduğu anlamına gelirdi. Eğer, evren her zaman var olduysa, gerçekleşecek her şey neden önceden
gerçekleşmemişti?
Alman düşünür Kant bu problemi "saf aklın çelişkisi" ("antimony of pure reason") olarak adlandırdı ve farklı bir bakış
açısından, zamanı insan aklının dış dünyadaki nesneleri algılarken kullandığı form olarak düşündü.
Einstein 20. yüzyılın başında genel görelilik kuramı ile uzay ve zamanı, olayların içersinde gerçekleştiği bir kap olmaktan
çıkarıp, evrenin dinamikleri arasında etkin katılımcılara dönüştürdü. Çok sayıda deneyle uyum gösteren kuram uzay ve
zamanının birbirine ayrılmaz biçimde bağlı olduğunu ifade ediyor.

Hızın Doğası ve Görelilik

Bir yamaçtan aşağı pedal çevirmeden giden bir bisikletçinin hızı giderek artar; çünkü potansiyel enerjiyi hız
enerjisine ya da kinetik enerjiye dönüştürmektedir. Kinetik enerjinin basit bir tanımı var: değeri (1/2) mv2
biçiminde verilir. Burada m cismin kütlesi ve v hızıdır. Kütle, kilogram olarak; hız ise saniyede metre olarak
ifade edildiğinde kinetik enerjinin birimi joule olarak verilir. Bisikletçi aldığı hızla, yine pedal çevirmeden, öteki
yamaca tırmanmaya başlarsa yavaşlar, kinetik enerjisi potansiyel enerjiye ve sürtünmeden dolayı ısıya dönüşür.
Böylece, bütün hareketlerde kinetik enerji değişimleri ve bunun başka enerji biçimlerine dönüşümü büyük rol
oynar.

Fizikçiler için hızın bir doğrultusu olur. Bu doğrultu bir vektörle temsil edilir. Sözgelimi, bir otomobil sürücüsü
için ortalama hız, katedilen yol uzunluğunun yolda geçen süreye bölünmesidir. Fizikçi için ortalama hız, iki
noktayı birleştiren vektörün süreye bölünmesidir. Bu ikisi aynı şey değil. Otomobilin kapalı bir döngüye girdiği
durumda, varış noktası, çıkış noktasıyla çakışır ve fizikçi için ortalama hız sıfırdır. Bu tanım önemli bir
açıklamanın yapılmasını sağlıyor: Ortalama hızın doğrultusu ve ölçüsü, çıkış ve varış noktalarının konumlarıyla
tanımlanır. Demek ki tanım, bu noktalara bir takım koordinatlar bağlanmasına olanak veren koordinat sistemi
gerektirir. Sonuçta fiziksel bir anlamı olan hız, belli bir koordinat sistemine göre tanımlanan hızdır. Bu nokta,
Galileo göreliliğinde önemli bir role sahip. Günlük yaşamımızda karşılaştığımız pek çok durumda koordinat
sisteminden söz edilmez, çünkü böyle bir şeye gereksinim duyulmaz. Sözgelimi bir 100 metre koşucusu, piste
göre 100 metre koşar. Bu arada söz konusu pistin. Dünya'nın yörüngesi üzerinde ve aynı zaman aralığında
hareket etmiş olmasının önemi yoktur. Atlet 100 metreyi on saniyede koşuyorsa, ortalama hızının doğrultusu,
koştuğu kulvarın doğrultusudur ve değeri saniyede on metredir. Koşunun nasıl gerçekleştiğiyle ve özellikle
hızlanma aşamalarıyla ilgili kesin bir fikir elde etmek isteniyorsa, o zaman daha ince kesitler ele almak gerekir.

Görelilik sözcüğü genelde Einstein'ı hatırlatır. Ne var ki bu durumun taşıdığı önemi fark eden ilk kişi 17.
yüzyılda yaşamış olan Galileo Galilei'dir. Galileo yalnızca modern fiziğin ilk öncülerinden biri değil, aynı
zamanda deneyin belirleyici rolüne ilk dikkat çeken, Kopernik sisteminin ateşli bir taraftarı olan ve bunu
kanıtlayıcı tezler ortaya koymaya çalışmış bir gökbilimciydi. Kendi geliştirdiği teleskopuyla bu tür kanıtlar elde
etmiş, ama bunları mekanik ve genel fizik yasaları alanında da aramıştı. Dünya ve Güneş için aynı yasaları ortaya
koyan bu girişimi devrimci nitelikteydi ve kiliseyle anlaşmazlıkların başlangıcını oluşturmuştu. Oysa, Dünya'nın
yer değiştirmesine karşı ortaya atılan en önemli iddia, Dünya'nın hareket etmesi durumunda cisimlerin onu
izleyemeyeceği olgusuydu. Ne Ay, ne atmosfer, ne kuşlar ne de insanlar Dünya üzerinde kalabilirdi. Jüpiter'in
dört uydusunu teleskopuyla keşfettiğinde duyduğu sevincin büyük olması anlaşılabilir. Bir gezegeni izleyen bir
değil, tam dört av vardı ve bunların hareket ettiğini kimse inkar edemezdi. Galileo bu durumda Dünya'nın
kımıldamadığının hissedilmesi olayına görelilik ilkesiyle yanıt veriyordu: Hız hissedilmez. Einstein savlarını
açıklamak için trenleri ve gar peronlarını örnek göstermekten hoşlanıyordu. Galileo, aynı konuda gemi ve kıyı
örneğini gösterdi. Hareket etmeyen bir geminin direğinin tepesinden bir cisim bırakılırsa, bu doğruca direğin
dibine düşer. Peki gemi ilerlerse ne olur? Cisim düşerken direğin dibi yer değiştirirse ne olur? Galileo cismin yine
direğin dibine düşeceğini söyler. Başka bir deyişle, kıyıdan bakıldığında düşen cisim, gemiyle birlikte ilerler.
Ama gemiden bakıldığında gemi ister hareketsiz olsun, ister düzgün doğrusal, yani sabit bir hızla hareket etsin,
cismin hareketi tümüyle aynı olacaktır. Dahası, geminin içinde yapılan hiçbir deney geminin hareketsiz mi
olduğunu yoksa düzgün doğrusal bir hareket mi yaptığını bilmemize olanak vermez. Kuşkusuz, hızının ister
büyüklük bakımından (yavaşlama ya da hızlanma) ister doğrultu bakımından (dönme) olsun değiştiği bilinebilir.
Ancak, hız değişimleri hissedilebilir, hızın kendisi değil.

Einstein kendi göreliliğini bulduğuna göre, Galileo'nun göreliliğinde bazı şeylerin yanlış olduğu kanısına
kapılabiliriz. Ama Galileo'nun görelilik ilkesi evrensel bir geçerliliğe sahip. Bazı özel koşullarda evrensel
geçerliliğini kaybetmesi, bu göreliliğin, hızların bileşimine dayanarak yapılan yorumundan kaynaklanır. Hareket
halindeki bir otomobilin içinde uçan bir sinek olduğunu varsayalım. Sineğin yola göre hızı, arabaya göre hızıyla,
arabanın yola göre hızının toplamına eşittir. Galileo'nun ileri sürdüğü hızların birleşimi ilkesi budur ve söz
konusu hızlar saniyede 300.000 km olan ışık hızı yanında çok küçük kaldığı sürece sorun yoktur. Ama tersi
durumda her şey değişir. Çünkü ışığın arabaya göre hızı, arabanın hızı ne olursa olsun, yola göre hızıyla aynıdır.

Bir yamaçtan aşağı kayan kayakçının hızı giderek artar: çünkü potansiyel enerji hız enerjisine, yani kinetik
enerjiye dönüşür.
Geçilemez bir duvar gibi ışık hızı, içinde yaşadığımız evrenin sınırlarını da belirliyor. Edwin Hubble, 1920'li
yıllarda evrenin genişlediğini keşfetmişti. Hubble'ın keşfine göre, gökadaların bizden uzaklaşma hızları,
uzaklıklarıyla doğru orantılı. Demek ki bir gökada ne kadar uzaktaysa, o kadar büyük bir hızla bizden
uzaklaşıyor. Son yıllarda evrenin gözlenebilir sınırlarında gözlenen gökadaların, ışık hızına yaklaşan hızlarda
uzaklaştığı saptandı. Buradan hareketle, daha uzaklarda gözlemlenecek cisimlerin ışık hızıyla hareket ettikleri
söylenebilir.

Bizim bu cisimlerle haberleşme aracımız, gönderilen ışık. Evrenin uç sınırlarından gelen bilgiyi ışık taşıyor. Işık
hızıyla uzaklaşan bir gökada varsa, onun ışığı bize gelemeyecek demektir. Böylece daha ilerisini
göremeyeceğimiz karanlık bir sınır oluşacak. Bunun ötesinde milyonlarca galaksi olsa da, artık bizim için evren
orada bitmiş demektir. Kuşkusuz bu kuramın doğruluğu matematik olarak mümkünse de fiziksel anlamda pek
mümkün değil. Görelilik kuramının yasaları bunu yasaklar. Hiçbir şey ışıktan hızlı hareket edemez. Daha
doğrusu, kütleli bir cismin ışık hızına ulaşması için kütlesinin sonsuza çıkması gerekir ki, bu olanaksız. Işığı
(daha doğrusu elektromanyetik kuvveti) ileten parçacık olan foton, kütlesiz olduğu için boşlukta ışık hızında yol
alır.

Bununla birlikte Einstein'ın formülleri çerçevesinde astrofizikçiler ve kozmologlar uzayı ve zamanı parçalayıp
yeniden birleştirmeyi deniyor. Bununla tıpkı Uzay Yolu dizisinde olduğu gibi uzay/zamanı bükebilen motorlar
yapılabilir. Televizyonlarımızda da gösterilen Uzay Yolu dizisinde, uzaygemisi Atılgan'ı sık sık ışık hızının
üzerinde yolculuk yaparken görürüz. Einstein'ın özel görelilik kuramına göre bu mümkün değil. Boşlukta hiçbir
şey ışıktan hızlı hareket edemez. Yine de bu hız sınırlaması yalnızca bölgesel. Kuramsal olarak uzay/zamandaki
olağanüstü bir bükülme çok daha hızlı hareket etmeye yol açabilir.

1990'ların ortasında Cardiff’teki Galler Üniversitesi'nde fizikçi olan Miguel Alcubierre, uzay/zaman
geometrisiyle ilgili kendine özgü bir formül geliştirdi. Onun düşündüğü bükülme motoru geminin ardındaki uzayı
hızla uzatacak, böylece hızla ileri fırlayan gemi kısa sürede ışıkyılı uzaklıklarını katedebilecekti. Burada
yapılmak istenen, atılgan gemisini evrende sanki bir dalganın üzerinde sörf yapıyormuş gibi ilerletebilmekti. Bu
biraz da hava alanlarındaki yürüyen bantlara benziyor. Bacaklarınızı kullanmadığınız sürece kendi kendine
hareket eden bandın üzerinde yol alabilirsiniz ama bu aletin hızıyla sınırlıdır. Işık hızının sınırlaması da bu bandın
hızına benzetilebilir. Benzer öneri de Kip Thorne'un "kurt deliği" modeli. Uzay/zamanda bir çarpıklık yaparak,
bir anlamda evreni eğip bükerek ışığın önüne geçmeyi öneren bu model de henüz gerçekleştirilmesi olanaksız
gibi görünüyor. Ne kadar ulaşılmaz görülse de insanoğlu hâlâ ışık hızını aşmanın bir yolunu bulmaya çalışıyor.
Bu bile çağımızda hız kavramının ne kadar geliştiğinin bir göstergesi. Günümüzden 150 yıl önce saatte 25 milden
hızlı gidilmesinin insanı öldüreceğini düşünenler vardı, bugünse ne yapsak da ışık hızını geçsek diye
düşünüyoruz. Çağımız hız çağı, hızımızın üst sınırı yok gibi..

Karadelikler & wormhole

Kozmolojideki en korkutucu kavram, karadeliklerin dibinde yatmaktadır: Mutlak tekillik. Deliğin içinedüşen
herhangi bir şey, tekliğin içinde yok olmaktadır. Sonsuz yoğunluk ve küçüklükte bir iğne deliği haline
gelmektedir. Uzayın ve zamanın varlığı bile yok olmaktadır. Dışarıdaki evrende kalan tek şey, mutlak
karanlıktanoluşan bir küre, ölen yıldızın yerçekimsel hayaletidir. Bu küre bir tür ufuk çizgisidir ve dipsiz
kuyunun başladığıyeri belirtir. Bu olay ufku, maddeden ve hatta uzay-zamanın büzüşmesinden de oluşmamıştır,
sadece bir alandır. İşte bu benzersiz alanın içindeki çekim gücü o kadar büyüktür ki, hiçbir şey buradan kaçıp
kurtulamaz. Olay ufkunun çapı birkaç metre olsa da, mutlak hiçliğin devasa çekim gücü, ölçülmesi mümkün
olmayan derinlikte bir delik yaratmış olabilir. Gökbilimciler, bu tür elle tutulamayan nesnelerin gerçek evrende
varlığına dair kanıtlarolduğunu düşünmektedir.X ışını patlamaları, ancak patlama bittiği zaman
gözlemlenebiliyor. Öncelikle, soluk ve soğuk yıldızlar, görülmeyen yoğun bir nesnenin yörüngesine girer. Bu
noktada, yıldızın hareketlerini izlemek gerekir. Söz konusu yıldızlar, çıplak gözle göreceğimiz en soluk yıldızdan
bir milyar (1.000.000.000) kez daha soluk yıldızlardır. Karadelik, yıldızı ölümcül bir dansla yakalar ve şanssız
yıldızın gazını çekip alarak gazı yok edilmiş maddelerdenoluşan büyük bir alana atar. Madde, deliğe doğru
sarmal hareketlerle ilerlerken ısınır ve dışarıda kalan dünyaya son umutsuz x-ışını sinyallerini yollar.Doğrudan
bir karadeliğin içine düşüldüğünde, nelerin olacağı gerçekten bilinmemektedir.

Bu koşullar altında, uzayda, evrenin yaratılışında olduğu gibi daha da tuhaf şeyler olması olasıdır. Nitekim
bazıları, genel olarak mutlak hiçlikten kaçabilmenin ve yeniden başka bir yere çıkabilmenin olası olduğunu ileri
sürmüştür. Bu düşünce, daireselhareket eden bir karadeliğin içinden geçildiğinde, yeni bir evrene, yeni bir boyuta
çıkılacağını savunur. Ancak, temel fizik yasaları, karadeliğin merkezinde uzay ve zamanın sonsuza kadar karıştığı
ve içine giren maddenin yok olduğu bir alanın varlığına işaret etmektedir. Peki bu böyle olmak zorunda mıdır?
Kontrol edilebilen karadelikler, fizik yasalarını aşmanın bir yolu olduğuna ilişkin spekülasyonlar, bilim-kurgunun
dönüm noktasıolmuştur. İki karadelik, bir kurt deliği (wormhole) haline getirilmek üzere birleştirildiğinde ne
olur? Bir kurt deliği, bizim boyutlarımız dışındaki bir tür üst uzayda yer alan bir tünelle bağlanan iki ayrı
delikgibi düşünülebilir. Böyle bir kurt deliği yapabilmek için, uzay-zamanla uğraşmak gerekir. Öncelikle uzay-
zaman, mutlak hiçlik oluşturma noktasına götürülmeden bir karadelik oluşturacak kadarbükülmelidir. İki deliği,
üç boyutlu uzaydan geçen kesiksiz bir tüple birleştirmek üzere, bir çekim tüneli ikinci tünele bağlanmalıdır.
İkinciadım, deliklerden birini, gidilmek istenilen herhangi bir yere doğru hareket ettirmek olacaktır. Bu
deliklerden biri dünyamıza yakın, diğeri ise başka bir galakside olabilir. Tünel, son derece kısa -örneğin birkaç
metre- ve aynı zamanda içinden bir yolcu geçmeye kalktığındayıkılabilecek kadar hassas olabilir. Yıldızlar arası
kestirme bir yol açabilmek için, iş başında olan sınır tanımaz güçleri ehlileştirebilecek teknolojiyi geliştirmek
gerekmektedir. Ancak o zaman bir galaksiden diğerine, mesela birkaç saniye gibi kısa bir sürede gidilebilir. Bir
karadelik, sonunda mutlak hiçlik olan tek yönlübir cadde gibiyse; bir kurt deliği, yıldızlara açılan bir otoban
olabilir.

Diğer taraftan, bazı bilim insanları ise, bilimsel kanıtların bu yolculuğun asla olmayacağını
gösterdiğinidüşünmektedir. Bu bilim insanlarından biri olan Profesör Roger Penrose, karadeliklerin matematiğini
farklı bir alana yöneltmiştir. Penrose, karadeliklerin büyük bir atığı yok oluşa gönderdiği dönüş hareketinden, çok
büyük miktarda enerji çıkarabilmek için bir yöntem kurmuştur. Karadeliği oluşturan yıldızlar yok oldukları sırada
kendi çevrelerinde döndükleri için, gerçek evrende birçok karadelik de kendi çevresinde dönerek devasa
kütleleriyleçevrelerindeki uzayı bir girdaptaki su gibi karıştırıyor olmalıdır. Penrose’un enerji çıkarma işlemi,
dönmekte olan delikten güvenilir bir uzaklıkta, enerji santrali kurulmasını gerektirmektedir. Dönmekte olan delik,
çevresine, doğru açıdan bir sürü parçacık ya da nesne fırlatır ve dönüş karmaşasının gücü, bu parçacıkları
darmadağın eder.

Bir parçacık, deliğe negatif enerji taşır ve bu, deliğin, kendi içine düşen nesneden daha fazla enerji taşıdığı
anlamına gelir.Böylelikle bu süreç sayesinde bir karadelikten gerçekten enerjialınabilir. Bu parçacıklar, bir daha
görmek istemediğinizherhangi eski bir malzeme bile olabilir. Bunların yarısı deliğin içinde kaybolacak, diğer
yarısı da bir enerji tribününü çalıştırmak için kullanılabilecek çekim enerjisinin yarattığı sapan hareketiyle dışarı
fırlatılacaktır. Söz konusu enerjinin kaynağı, karadeliğin dönüş hızının yavaşlamasıdır. Çünkü parçacıklardeliğe
düştükçe deliğin hızını yavaşlatırlar. Ancak, bir eksenüzerinde hareket eden bir karadeliğin genellikle çok
miktardahareket enerjisine sahip olması nedeniyle bu, enerji çıkarmak için olağanüstü etkili bir yöntemdir.
Karadelikler, bir bilinmeyene işaret etmeleri nedeniyle ‘korku’ içeren sıfatlarla nitelendirilirler. Bilim insanları,
bubilinmeyeni belki de anlamlı kılmak için gözlemlerine ve araştırmalarına devam ediyorlar. Birçok kuram
ortaya atılıyor vbunlar üzerinde fikirler belirtiliyor. Yaratıcılıkta sınır tanıinsanoğlu, sahip olduğu teknolojiyle
yetinmeyip çok daha ileriyedikiyor gözlerini. Karadeliklerin, enerji santralleri ya da zaman tünelleri olarak
düşünülmesinin altında yatan neden de bu olsa gerek.
--------------------------------------------------------------------------------

SORULAR-CEVAPLAR

15 Temmuz 2004..

1. Soru:İki nesne (örneğin iki kişi) gerçekten birbirlerine dokunabilirler mi?

Yanıt: Anladığım kadarıyla moleküler düzeyde bir dokunmadan söz ediliyor. Şöyle başlayayım; doğada 4 temel
kuvvet vardır, gravitasyonel, kuvvetli (strong), zayıf ve eloktromagnetik. İlkini herkes bilir, İkincisi atom
çekirdeğinin içerisinde olup bitenlerden sorumlu, üçüncüsü lepton-lepton, lepron-baryonlar arası etkileşmelerden
sorumlu. Sonuncusu ise temelde elektriksel yüklerin birbirleri ile olan çekme ve itme'den sorumlu ve doğadaki
tek itme de yapabilen kuvvet. Dolayısıyla, Newton'un 3. Yasasındaki tepki'nin sorumlusu bu kuvvet. Öte yandan,
herkese lise ve üniversite de öğretilen atom modelleri gerçeği tam yansıtmaz. Yani demek istediğim, atomlar,
zannedildiği gibi leblebi ya da fındığa benzemez. Çekirdek adı verilen bir baryon kitkenin etrafında elektronlar
adeta, başı sonu olmayan bir bulut gibidir. Dolayısıyla, yanyana iki atom için, hangisinin elektronları nerede
başlıyor, nerede bitiyor pek belli olmaz. Bizim makro evrende dokunma ile adlandırdığımız olay, atomik boyutlu
evrende pek geçerli değildir. Öte yandan, elektomanyetik orijinli kuvvetlerde, atomların birbirlerine bu anlamda
değmeleri mümkün değildir. Hissedilen aradaki elektromagnetik itme kuvvetidir (atomların elektron bulutlarının
itişmesi). Özet olarak yanıtım, "hayır, iki kişi el sıkışınca elleri bizim anladığımız anlamda birbirlerine değmez".

2. Soru: Gözlemcinin, gözlenen nesneye olan etkisi.

Yanıt: Bir otomobilin haraketini gözlemlediğinizi farkezin. Mekanizma şöyledir; Işık fotonları otomobile çarpar
ve gözünüze yansır. Fotonlar, otomobil ile kıyaslandığında o kadar küçüktürler ki, hereketin değişmesine pratik
olarak, neden olmazlar. Şimdi bir otomobil yerine, bir atomun hareketini gözlemlediğinizi farzedin. Aynı şeyi
söyleyemezsiniz. Çünkü, atomun momentumu ile fotonların momentumu artık karşılaştırılacak kadar birbirlerine
yakındır. Dolayısıyla, atoma her foton çarptığında, atomun hareketinin yönü ve büyüklüğünün değişmesini
bekleyebiliriz. Neticede, gözlemlediğimiz, atomun orijinal hateketi değil, foton çarpması sonucu değişen
hareketidir. Kuantum fiziğinde Heisenberg, kesinsizlik (doğru terim budur) ilkesi ile anlatılmaya çalışılan da
budur.

3. Soru: Bose-Einstein yoğunlaşması.

Yanıt: İstatistik fizikte, tüm bilinen parçacıklar (elektron, proton, foton vs.) iki temel gruba ayrılır. Boson'lar ve
Fermion'lar. Boson'lar spini tam sayı olanlardır ve tüm kuantum sayıları (spin, yük, açısal momentum vs.) aynı
olsa bile aynı durumda bulunabilirler. Daha anlaşılabilir bir deyimle, aynı yeri işgal edebilirler. Fermion'lar ise
bunun tam tersi. Eğer iki fermiaon'un tüm kuantum sayıları aynı ise yanyana bulunamazlar. Eğer yoğunlaşmayı,
parçacıkların izin verilen, en sıkı bir biçimde yan yana gelmeleri olarak tanımlarsak, boson'lardan oluşmuş bir
gazın yoğunlaşması, fermionlarınkinden çok daha sıkı olacaktır diyebiliriz. Neticede, bir boson gazının sıfır
enerjili bir yoğunlaşma yapması beklenebilir, yani gazı sıfır mutlak sıcaklığına kadar soğutabilirsiniz.
Fermionlarda bu olamaz. Yani, enerji düzeyini yöneten "n" baş kuantum sayısı aynı olan iki'den fazla fermiao
olamaz. Dolayısıyla, fermion gazını sıfır mutlak sıcaklığına soğutamazsınız.

4. Soru: Dünyaya dair %100 doğrulanmış, ya da 100% yanlışlanmış hiçbir veri yoktur.

Yanıt: Soru, bence, bilimsel değil de biraz felsefi. Her tezin mutlaka bir antitezi oluşturulabilir. Soruya şöyle yanıt
vereceğim. Şu anda odanızda oturmuş, televizyon seyrediyorsunuz. Biliyormusunuz ki, odadaki hava
moleküllerinin hepsinin birden aynı yönde hareket edip, odanın bir köşesine çekilerek, sizi havasızlıktan
boğabilme olasılığı sıfır değildir. Yani, pekala, bu olay meydana gelebilir ve siz de boğulursunuz. Ancak, şimdiye
kadar hiç böyle saçma bir nedenden ölen birini duydunuz mu? Aynı mantık, verdiğiniz lambanın yanıp
yanmaması örneği için de geçerli. Yeteri kadar uzun süre düğmeyi açıp kaparsanız, bir seferinde lamba
yanmayabilir. Bakın dikkat edin, yanmaz demiyorum. Yanmayabilir diyorum. Çünkü bu, olağanüstü durumun ne
zaman olacağını kestirme imkanım yok. Bu tür, olasılığı ihmal edilebilir düzeydeki, olaylar için biz pratikte hep
kesin bir yanıt vermek, yani imkansız demek eğilimindeyiz.

5. Soru: Zeno paradox'u. Yani Aşil kaplumbağayı yakalayabilir mi, yakalayamaz mı?.

Yanıt: Arkadaşlarda biri bu paradox'u çok iyi yanıtlamış. Ben de, bir anlamda onu tekrar edeceğim. Burada,
paradox, aşil'in hareketiyle, kaplumbağanın hareketi karşılaştırılırken, sadece yer değiştirmenin dikkate alınıyor
oluşundan kaynaklanıyor. Zeno ve onu dinleyenler, matematikteki diferansiyel kavramını bilmediklerinden,
hareket sırasındaki "dx" yerdeğiştirme aralıklarının küçülürken, zaman aralığı "dt" nin de küçüldüğünü ve
oranlarını sabit kaldığını akıl edememektedirler. Newton'a kadar bu hikaye hep bir paradox olarak kaldı.

6. Soru: Kaos ve kelebek etkisi.

Yanıt: Şöyle başlayayım; Eğer hangi kelebeğin bu durumu meydana getirebileceğini bilse idik, bu kaotik bir etki
sınıfına girmezdi. Kelebeği yakalar, "aman dur yapma!.." diyebilirdik. Kaos, nonlineer diferansiyel denklemlerin,
belirli bir başlangıç koşulu için sonuçta yarattığı karmaşık etki. Olaylar için, doğada, şimdilik kaos'u bir kenara
bırakacak olursak, iki tip davranış var. Ya, periyodik, yani birbirini takrarlayan davranışlar (örnek, gezegenlerin
güneş etrafındaki hareketi). Ya da, rastgele (random) (örnek, radyoaktif bozunma). Kaos ise bambaşka bir şey
(örnek, musluktan akan su). Kaoscular ikiye ayrılıyor. Bir grup, temel davranış biçiminin kaos olduğu, diğer
ikisinin bunun özel bir hali olduğunu düşünmekte. Diğer grup ise, temel davranışın yariyodik ya da rastgele
oluşu, kaosu'un ise bu ikisinin karışımı olduğunu düşünmekte. Ben, ilk grubun görüşünü daha akla yakın
buluyorum. Nedeni ise, periyodik ve rastgele davranışların ikisi de lineer diferansiyek denklemlerin çözümleri.
Ama, doğa nonlineer.

7. Soru: Nükleer santraller.

Yanıt: Nükleer santrallere karşı olanların savundukları argümanların başında, çevre gelmekte. Bu görüş
sahiplerine önerim, lütfen, hidroelektrik santrallerin çevre de yaptıkları tahribatı düşünsünler. O zaman hala aynı
fikirde iseler ben buradayım.

8. Soru: Duvar!..hatırladığım kadarıyla tartışma, insan yeteri kadar hızlı koşarsa duvardan geçebilir mi?, sorusu
üzerine idi.

Yanıt: Cevabım, kesinlikle hayır!.. Sorunun kendisi, dalga-parçacık kavramının yeterince anlaşılamadığını
gösteriyor. Bu kavram ilk kez 1924 yılında de Broglie tarafından ortaya atıldı. Özetle, "her cisim aynı zamanda
bir dalgadır da" demektedir. Dalganın boyu onun karekteristiğidir ve bu hipoteze göre, ? = h/p ifadesi ile verilir.
Burada h Planck sabiti, p ise momentumdur ve p = mv ile verilir. m: kütle ve v: cismin hızıdır. Planck sabiti 10-
34 joule saniye dir. Buna göre, insan gibi makroskopik bir cisime eşlik eden dalganın dalga boyu, yaklaşık 10-36
metre mertebesindedir. Duvar atomlardan yapıldığına göre ve atomların büyüklüklerinin de 10-10 metre
mertebesinde olduğu düşünülecek olursak, insana eşlik eden dalganın dalga boyu, bu büyüklüğün milyar kere
onmilyonda biridir. Yani, mukayese edilemeyecek kadar küçüktür. Dalga-parçacık ikilemindeki kural şudur; Eğer
dalganın üzerine düştüğü cismin büyüklüğü, dalganın boyuna yakınsa cisim üzerine düşeni dalga gibi algılar,
değilse, parçacık gibi algılar. Dolayısıyla, duvarın atomları, koşan adamı bir parçacık gibi algılar ve adam da fizik
de "tunelling effect" adı verilen duvar geçme olayını yapamaz. Öte yandan, "yeterince hızlı koşarsa…" ifadesi
durumu daha da kötüleştirmektedir. Zira, cisim daha hızlı hareket ederse momentumu artar ve dolayısıyla da eşlik
eden dalganın boyu kısalır. Aslında, soruya mizahi bir cevap şöyle olabilirdi!. İnsan yeterince hızlı koşarsa,
taşıdığı momentum artacağından, belki bir şekilde duvarı yıkıp öte yana geçme şansı da artar. Tabii, kafası gözü
de yarılacaktır.

9. Soru: Eski fizik, yeni fiziğe ne kadar muhtaç?

Yanıt: Eski fizik-Yeni fizik, Klasik fizik-Modern fizik vs. Bu sınıflamalar fizikçilerin değildir. Onlar için fiziğin
eskisi yenisi, klasiği moderni olmaz. Fizik bir tanedir. Bunlar, fiziğin dışındaki kimselerin, kendi birtakım
kıstaslarına göre yaptıkları sınıflandırmadır. Ancak soruyu "Kuantum fiziği, Newton fiziğine nekadar muhtaç?"
şeklinde sorarsak, bunun bir yanıtı olabilir. Benim yanıtım; Kuantum fiziği, Newton fiziğine yüzde yüz muhtaçtır.
Zira, enerji, momentum vs. gibi kavramlar newton fiziğinin ürünüdürler. Bunlarsız da hiçbir şey olmaz. Aslında,
Newton fiziği de kuantum fiziğinin bir özel halidir. Örneğin, Planck sabitini sıfır alırsak, kuantum fiziği, Newton
fiziğine, ışık hızını sonsuz alırsak da, Lorentz dönüşümleri (yani özel relativite) , Galilei dönüşümlerine
indirgenir.

10. Soru: Esir nedir?

Yanıt: Bu kavramın ortaya atıldığı dönemlerde, bilinen tek dalga türü madde içerisinde ilerleyen dalgalardı.
Örneğin, ses dalgaları, sudaki dalgalar vs. Dolayısıyla, fizikçiler madde olmayan ortamlarda dalganın
yayılamayacağı fikrine sahiptiler. Ancak ışığın boşlukta da yayılabildiğini biliyorlardı. Bu çelişkiyi ortadan
kaldırmak için "Esir" (ingilizcesi ether) kavramını ortaya attılar. Buna göre, boşluk yoktu, onun yerine kütlesi
olmayan esir adı verilen bir madde bütüm uzayı kaplamıştı. Bu nesnenin varlığını kanıtlayabilmek ve ışığın bu
madde içerisindeki hızını ölçmek amacıyla, Michelson ve Morley 1880' lerde bir deney yaptılar. Ancak başarılı
olamadılar. Daha sonraları, bu deneyin, eter fikrini ortaya atanlara göre olumsuz, ışık hızının kaynağın hızından
bağımsız olarak evrensel bir sabit olduğunu savunanlara göre (ki bu tek kişi Einstein idi) olumlu sonucuna göre
esir diye birşey yoktur ve ışık boşlukta da yayılabilir.

11. Soru: Zaman izafi (göreceli) midir?

Yanıt: Evet. Aslında zamanı anlayabilmek için kozmoloji ve yüksek enerji fiziği hakkında bilgimiz olması
gerekir. Ama ben kısaca açıklayabilirim sanıyorum. Bu soruya en iyi yanıtı özel ve genel relativite verebilir. Bu
kuramları anlayabilmek için de, zamanın da uzay gibi bir koordinat olduğunun iyi kavranması gerekir. Yani
evren, bizim algılayabildiğimiz kadarıyla, üçü uzay ve biri de zaman olmak üzere dört boyutludur. Özel relativite,
kendine göre v hızı ile hareket etmekte olan bir sistemi gözlemleyen gözleyici için uzay ve zaman
koordinatlarının şu şekilde değişeceğini söyler.

Burada, x ,T gözlemcinin uzay ve zaman koordinatı, x' ve T' ise v hızı ile hareket eden sistemin uzay ve zaman
koordinatlarıdır. v gözlenen sistemin hızı, c ise ışık hızıdır. Bu ifadelere göre, gözlemci diğer sistemdeki
uzunlukları kısalıyorlarmış gibi, zamanı ise uzuyormuş gibi gözlemler. Gibi diyorum, zira örneğin yumurta her
iki sistem de yaşayanlar için yine üç dakikada pişer. Ancak, örneğin ben diğer sistemdekinin yumurtası acaba kaç
dakikada pişiyor diye merak edip kendi kolumdaki saati tutarsam bu üç dakikadan daha fazla gösterebilir. Dikkat
edilirse, burada diğer sistemin hızının büyüklüğü önemli. Eğer sistem ışık hızına yakın hızlarda hareket ediyorsa
etki büyük, değilse etki küçüktür. Bu ifadelerin son derece ilginç sonuçları var. İlk aklıma gelen ikizler
paradoksu. Buna göre, yer yüzünde doğan ikizlerden biri bir roketle uzaya gidiyor roketteki takvime göre 10 yıl
sonra geri geliyor. Geldiğinde, roketteki ikiz kardeşini 80 yaşında bulabilir. Hatta yeryüzünde canlıların yok
olmuş olduğu bir binlerce yıl sonrası da olabilir. Bu, roketin hızının ne olduğuna bağlı. Sanırım bu hikaye, 1960'lı
yıllarda Apollo uzay projelerinin birinde denendi. Yeyüzünde senkronize edlilmiş iki atomik sezyum saatinden
birini astronotlar yanlarına aldılar. Döndüklerinde, yerdeki saatle arasında, çok küçük de olsa bir fark ortaya
çıktığı saptandı. Öte yandan, çok yüksek gravitasyonel çekim alanlarının (örneğin kara delikler) yakınında uzayın
büküldüğü, zamanın uzadığı genel relativite kuramının sonuçları arasında. Yani, büyük kütlesel çekimlerin
bulunduğu ortamlarda, uzay ve zaman bambaşka bir yapıya sahip.

12. Soru: 5. Kuantum peri masalı!!!…

Yanıt: Sanırım hikaye Heisenberg'in kesinsizlik ilkesi ile ilgili. Eğer kutuları konum, incilerin renklerini
momentum olarak benzeştirirsek bu ilke "bir incinin rengini ve hangi kutuda olduğunu aynı anda kesinlikle
bilemezsin" temel kuralını getirir. Buna göre, kellesi gidenler her kutuda kesinlikle hangi renk inci olduğunu
söylemeye zorlandıklarından, ilke ihlal edilmesin diye hep söylediklerinin tersi çıktı. Prendesle evlenen genç ise
bu ilkeyi biliyor olmalı ki, ilk iki kutu için kesin birşey söylemedi ve dolayısıyla bir kutudan beyaz diğerinden
siyeh inci çıktı. Sonuncu kutu için sadece bir tek renk seçeneği kaldığından, o da ilkeyi ihlal etmemek için
açılmadı.

13. Soru: J. C. Maxwell, Elektromagnetizmayı tarif ederken eter (ether) kavramını var kabul etmiş ve başarılı
sonuç almıştır……..

Yanıt: 19. Yüzyıl, hata 20. Yüzyılın başlarına kadar, dalga hareketinin maddesel bir ortam dışında var
olamayacağı kanısı vardı, bilim adamları arasında. Maxwell'in elektromagnatizmayı açıklayan denklemlerinde
ışık hızı vardır "c". Ancak, bu hızın hangi referans sistemine göre olduğu denklemlerde yer almaz. Dolayısıyla,
Maxwell denklemleri, Galilei dönüşümleri altında invaryant (değişmez) değildir. Bu durum, Maxwell
denklemlerinin evrensel yasalar olup olmadığı tartışmasına yol açtı. Bir grup bilim adamı, bu denklemlerin
evrensel olmadığı gerekçesiyle yanlış olduklarını iddia etti. Diğer bir grup ise, eter kavramını ortaya attı. Bu
anlayışa göre, boşluk (vacum) diye birşey yoktur, uzay eter adı verilen, bir madde ile doludur ve her nesnenin,
ışık dahil, hızı buna göredir. Böylelikle, Maxwell denklemleri bir bakıma aklanmış oluyordu. Yalnız yanıtlanması
gereken bir soru vardı. O da, "ışığın bu ortama göre hızı nedir?". Bunu saptamak için, meşhur Michelson -
Morley deneyi yapıldı. Sonuç çok şaşırtıcı idi. Işık, referans noktasının hızından bağımsız bir hızla hareket
ediyordu!!.. Yani, ışık, kaynağının gözlemciye göre hızı ne olursa olsun hep sabit c=300 000 km/sn 'lik bir hızla
yayılıyordu. Tartışmalar yeni bir boyut kazandı. Tüm bu tartışmalar arasında, tek sorgulanmayan Galilei
dönüşümleri olduğundan, Lorentz onu da sorgulamaya başladı ve 1900'lerin hemen başında, Maxwell
denklemlerini değişmez bırakan dönüşümleri elde etti. Bunlar, günümüzde bile hala geçerliliğini korur. Buna
göre uzay ve zaman, Galilei dönüşümlerinde olduğu gibi, birbirlerinden bağımsız kavramlar değildi. Artık evren
4 boyutlu (uzay-zaman) oldu. Yani r = (x,y,z,ct), "c" ışık hızı ve o da evrensel bir sabit. Lorentz dönüşümleri
ayrıca, değişik referans sistemlerinde uzunlukların kısaldığı, zamanın uzadığı gibi bir takım, o çağda, asla
anlaşılamayacak bir takım sonuçları da bereberinde getirdi. Buna, Lorentz'in kendiside pek bir yanıt bulamadı,
belki de inanmadı. Aslında bulduğu doğru idi. Bilim dünyası bu gerçeği anlayabilmek için Einstein'I beklemek
zorunda idi. Einstein'in Planck sabiti yerine, "delta" (????) adını verdiği sabit hakkında hiçbir bilgim yok.
Bilimsel açıdan bir değeri olsa idi mutlaka bilirdim. Yani, fizik de adı bile geçmiyor. Eter sorununa geri dönelim.
Şu anda da bilim dünyasında buna benzer bir tartışma var. Yalnız orijini Maxwell denklemleri değil, çok daha
derin. İşin içerisine kozmoloji ve parçacık fiziği giriyor. Hikaye şu: Bilim adamları, şu sıralarda, karanlık madde
(dark matter) adı verilen, galaksiler arası, bir maddenin varlığından şüpheleniyorlar. Nedeni de, evrenin bilinenen
kozmolojik kuramlarla, olması gereken kütkesi ile, gözlemlenen kütlesi arasındaki çok büyük fark. İki ayrı
yaklaşım var. Biri, bu maddenin, günümüzde bilinen parçacıklardan çok daha farklı bir takım nesnelerden
oluşmuş olabileceği. Diğeri ise bugün kütlesiz olarak bilinen (örneğin, nötrinolar'ın), çok da küçük olsa
kütlelerinin olabileceği varsayımına dayanıyor. Dolayısıyla iş, ya bu parçacıkları keşfetmek, ya da, nötrinoların
kütleleri olduğunu kanıtlamak. Ancak, ortada elle tutulur bir sonuç henüz yok.

14. Soru: Cins, cinsi çeker ifadesinin yüksek enerji fiziğindeki anlamı nedir?
Yanıt: Soru da ima edilen elektrik yükleri olsa gerek. Zira doğada tek itici kuvvet zıt elektrik yükleri arasındaki
kuvvettir. Yüksek enerji fiziği kuvvetli etkileşmelerle ilgilenir (strong forces). Bunlar, nükleonlar ve kuarklar
arası etkileşimlerdir ve daima çekicidirler.

15. Soru: Işıkta bir madde olduğuna göre, uzayın tam olarak gözlemlenmesi olanaksız değil mi?

Yanıt: Einstein'in genel görelilik denklemleri zaten uzayın doğrusal olmayıp, aksine, eğri olduğunu
göstermektedir. Elbette, ışık da, netice olarak, bir madde olduğundan, kütle yakınından geçerken bükülecektir.
Daha öteye birşey söyleyeyim. Uzay deyince aklımıza, çok büyük bir küre içerisinde, rastgele saçılmış, yıldızlar
galaksiler vs. gelir. Aslında bu doğru değil. Uzayın, çok büyük bir küre olduğu çok yanlış değil. Ancak, yıldızlar,
galaksiler vs. (yani biz) bu kürenin içinde değil, yüzeyindeyiz. Dolayısıyla iki nokta arasındaki en kısa yol doğru
değil, bir yay (jeodezik). Örnek, Paris - New York seferini yapan uçak, en kısa yol olarak rotasını, harita üzerinde
cetvelle çizilmiş doğru yerine, merkezi yerin merkezinde bulunan ve yeryüzünü Paris ve New York norkalarında
delen bir çember yayı üzerinde belirler. Onun içindir ki, önce kutuplara doğru yaklaşır, sonra güneye yönelir.

16. Soru: Madde için referans ne?, bir yıldızın yaşı için neyi referans alacağız?

Yanıt: Büyük patlama (Big bang) zamanı ve mekanı başlattı. Sadece kavramsal olarak değil, fiziksel olarak da.
Zira, Bugün evreni dolduran tüm madde, büyük patlamadan önce bir noktada sıkışmış sonsuz yoğun bir durumda
idi. Süper gravitenin olduğu yerde (örneğin kara deliklerin içi) zaman ve mekan boyutları birleşmiş bir
durumdadır. Patlama ile bunlar birbirlerinden ayrılmaya başladılar. İşte o an zaman saati tıklamaya başladı.
Bence, mutlak zaman referansı budur. Ancak bunun sorunun yanıtı olmadığını biliyorum. Zira, öyle ise tüm
yıldızların yaşı da aynıdır. Öyleyse, sorunun yanıtı kozmolojik değil, astrofizikseldir. Yani yıldızın doğum anı,
uzaydaki hidrojen atomlarının bir noktada yoğunlaşmaya başladıkları andır. Bu anı, demin tanımladığım, mutlak
zamandan çıkarırsanız, yıldızın yaşını bulursunuz. Mekana gelince!!. Burada durum farklı. Sizi şaşırtıcı bir
gerçekle söze başlayacağım. Yukarıda, uzayda iki nokta arasındaki en kısa uzaklığın bir jeodezik olduğunu
söylemiştim. Düzeltiyorum, uzayda, herhangi iki nokta arasındaki en kısa uzaklık SIFIR' dır. İlginç değil mi?
Şimdi uzayda, iki nokta alın, bu noktalarda, bir şekilde, kara delik etkisi yaratın, yani maddeyi sonsuz sıkıştırın
(tabii ne kadar başarabilirseniz, ama doğa bunları başarabildiğine göre çok da olanaksız değil), zamanla mekan
birleşeceklerdir. Buna, modern kozmolojide "kurt deliği" (worm hole) adı veriliyor. Mekan'ın olmadığı yerde
uzaklıklar da sıfırdır. Buradaki fiziksel mekanizma şöyle: Gravitasyon uzayı büküyor, öyle ki, iki ayrık nokta
birbiri ile çakışıyor. Örnek vermek gerekirse; elinize bir tabaka kağıt alın, bir köşegeninin iki ucuna iki nokta
koyun. Sonra kağıdı elinize alıp, köşegene dik bir şekilde bükün. Sonunda iki nokta çakışacaktır ve aralarındaki
uzaklık SIFIR olacaktır. Bilmem, Mesaj (Contact) adlı filmi izlediniz mi? Bu filmde de anlatılmak istenen buydu.

17. Soru: Kuantum evreninde de entropi kuralı geçerli mi?

Yanıt: Evet. Bir düzeltme yapayım: kuralın adı maksimum entropi'dir. Öte yandan, "….atomaltı dünyada
parçacıkların sürtünmesizlik prensibine göre hareket ettikleri…" ile başlayan cümleden ne kastedildiğini pek
anlayamadım. Bildiğim, sürtünme cisimleri oluşturan moleküllerin, moleküller arası Van der Waals adı verilen
zayıf bir kuvvetle etkileşmelerine dayanır ve tamamen makroskopik bir etkidir. Entropi'ye gelince. Bu kavram tek
bir parçacık için pek geçerli değildir. Zira entropi, parçacıkların oluşturduğu bir topluluk (ensamble) için
tanımlanabilir. İlkenin ifadesi şöyledir: ?E ? 0, yani bir süreç sonunda sistemin entropisi ya değişmez yada büyür.
Diğer bir deyişle, sistem düzenden, düzensizliğe doğru geçiş eğilimindedir. Örnek: Oda içerisindeki hava
moleküllerini bir köşeye sıkıştırın ve entropisini hesaplayın. Daha sonra gazı serbest bırakın. Odanın içerisine
yayıldığını göreceksiniz. Tersi olmaz, yani, odadaki diğer hava molekülleri de toplanıp köşeye sıkıştırılmış gaza
doğru yürümezler. Entropiyi tekrar hesaplayın, büyümüş olduğunu göreceksiniz. Yani süreç, düzenzizliğe doğru
gelişecektir.

18. Soru: Gravitasyon nedir? yapisi alan etkisinde midir, yoksa bir tur parcacikla ilişkili midir?

Yanıt: Gravitasyon doğada bilinenen dört etkileşmeden biri ve en zayıf olanıdır. Diğerleri, kuvvet sıralarına göre,
Kuvvetli etkileşmeler, Zayıf etkileşmeler, Elektromagnetik etkileşmelerdir. Gravitasyon dahil tüm etkileşmeler
alan denklemleri ile tanımlanabilirler. Ayrıca ilk üçü için sorumlu birer parçacıkta vardır. Kuvvetli etkileşmeler
için "gluon", Zayıf etkileşmeler için "W" ve "Z" parçaçıkları, Elektromagnetik etkileşme için "Foton".
Gravitasyon için de bir parçacık aranmakta. Henüz bulunamadı ama bir adı var "Graviton".

wormhole ?
Fizikçilerin tabiriyle, "uzay zamanın bükülerek, uzayda herhangi iki noktanın yanyana getirilmesi" ile oluşur
solucan delikleri. Uzay zaman'ın ise nasıl büküleceği benim için hala bir muammadır.

Nasıl yapılıyordu bu... nötron yıldızı yoğunluğunda bir malzeme alıp, bunu güneşin etrafında dünya yörüngesi
kadar bir halka şekline getirirseniz ve sonra o halkayı ışık hızına yakın çevirirseniz, bu işlemin aynısını yaptığınız
bir başka halka ile arasında kurt deliği oluşurmuş teoriye göre. Nasa'nın Breakthrough Propulsion Physics
projesinin yalancısıyım. en bir kötü tarafı kurt deliğini açmak istediğiniz yerde zaten olmak zorundasınız.

Kara delikleri veya kara deliklerle beyaz delikleri birleştirdikleri iddia edilen portallar.. bazı fizikçilere göre
teorik olarak zaman ve evrenler arasında yolculuğu mümkün kılmaktadır..

Galaksinin çeşitli noktaları arasında anlık yolculuk yapılabilmesine olanak sağlayan teorik geçitler silsilesi...

Evreni "s" şeklinde düşünürsek o "s"'nin bir kıvrımından diğer kıvrımına direk bağlantı sağlayan olay
bir nevi evrenin bir ucundan diğer ucuna en kestirme yol.

Kütleçekimin özel koşullar altında itki yaratması özelliğinden faydalanılarak da yapılabilir.

Karadelik oluşturmaya yetmeyecek ve fakat kurtdeliği oluşturabilecek miktarda kütle alınır. Kütle kendi üzerine
çökertilir; öyle ki madde kendi üstüne yeterince çökmüş lakin itki kuvvetleri karadelik oluşumunu engelleyecek
şekilde dengedir. Oluşan kurtdeliğinin bir ucu diğerinden ayrılarak uzaklara, zamanın genişlediği mekanlara
taşınır. Bir nötron yıldızı ya da karadelik yakınları bu iş için uygundur. Artık kurtdeliğinin bir ucunda zaman
normal hızında seyrederken diğer ucunda da genişlemiştir.

Geçmişe yolculuk için zaman makinesi yapımında kullanılan bir malzeme olarak tariflerde verilsede yapay kurt
deliğinin yapılması halinin nasıl olacağı şaibeli durum.

Uzay zaman eğrisini şöyle bir ucundan güzelce tutup, katlayıp üst üste gelen yüzeyler arasında bir delik açma
olayı.Bana bu ne bu kardeşim TRT çocuk programı mı, kartondan ev mi yapıyoruz dedirten teorem.Bazen bu
fizikçilerin sıkılıp, ya hadi komple saçma bir şey sallayalım, biz diyorsak inanırlar, biz de koparız güleriz falan
dediklerini düşünüyorum..bazen ama.

İki paralel boyut arasındaki zaman örgüsü birbirlerine doğru bükülerek birleştirilir, bu aynı elma kurdu deliğine
benzer. Bu delik iki boyutu birbirine sonsuz hızda bağlar yani bu deliğe giren inanılmaz bir hızda inanılmaz bir
mesafe kaydeder. Geleceğe yönelik en büyük düş bu tünellerin kontrol edilebilmesidir. Bu sayede dünya ile
milyonlarca ışık yılı uzak gezegenler arasındaki süre birkaç saniyeye indirilebilir.

Karmaşık uzay örgüsünde bir delik açmak için yeterince ağır ve yeterince küçük bir nesne gerekir. Bu nesne bir
çivi görevi görerek zamanı eğecek ve bu eğilmenin belirli bir noktasında zaman delinecektir, karşı paralel boyutta
aynı işi ters yönde uygulayarak bu iki boru birleştirilir. Böylece güzel bir kurt deliği oluşur. Mantıken uzaklığın
kısa olup olmadığını çözemedim lakin deliğin iki tarafındaki zaman farklı işleyeceği için uzaklık uzun olsada
zaman kısa gelecektir. yada zaten uzaklık çok kısadır. (bkz: wormhole engineering)

‘‘Sonsuz ihtimali’’ temsil eder. Bizim bildiğimiz uzayın ötesindedir. Sonsuz tünel burada üst üste labirent yumak
gibi dolanır. Onların içinde zaman yoktur. İmkansız ve zamansız bir bölgedir. Bu atomaltı tüneller sayısız tanedir.
Boyları uzar, kısalır, birbiri üzerine dolanan solucanlar gibi hep kıpır kıpırdır. Birbirlerine hiç dolaşmayan 10e-33
cm’lik hortumlardır ve her an heryerdedirler.

Geleceğe gitmek için bir umut kaynağı olmuş; ancak çok küçük olduğuna inanılan, belki evrenin
genişlemesinden dolayı o da genişlemiştir diye ümitlenilen delik, bu delikte zaman kavramı olmaz eğer kendinizi
görebiliyor olsaydınız çıktığınızda kendinizi içeri giriyor olarak görürdünüz. (bkz: zamanda yolculuk)
Süper yay teoremi gibi çok boyutlu evren teoremlerinde üst boyutları kullanarak uzay zamanı bükmek suretiyle
gidilecek yolu kısaltmaya yarayan delik. uzay zamanı yeteri kadar bükülebilirse geçmişe bile gidilebilir.

Uzay zaman doğrultusunda iki nokta arasındaki en kestirme yol..

Uzayı bükerek kaynak ile hedefin aynı noktada birleşmesi esasına dayanır.

Mobius şeridinde açılan bir delik gibidir. Bir anda başka bir mekana, ya da aynı mekanda başka bir zamana, belki
de hem zamana hem mekana açılan hipotetik kapıdır.

Zaman yolculuğu mümkün, ama...

Kaynaklar: www.firstscience.com, www.sciam.com, www.spiegel.de

İnsanoğlunun en heyecan verici hayallerinden biri ne derecede gerçekleşebilir? Bilim kurgu filmlerinin
vazgeçilmez konularından biri olan zaman yolculuğu tümüyle olanaksız değil. Bir İngiliz fizikçi zaman
yolculuğu için gerekli donanımları bile önerdi.

Zaman yolcuğu bugüne dek birçok filme konu oldu ve bu tür filmleri izlerken hepimiz farklı zamanlara gitmeyi
hayal ettik. Kimimiz firavunlar ülkesindeki görkemli piramitlerin ne şekilde inşa edildiğini veya dünyamızın 100
veya 200 yıl sonra ne duruma geleceğini merak eder.

Aslında geçmişe veya geleceğe yolculuk birçok açıdan insanların yararına olurdu. Mesela arkeologlar tarihöncesi
dönemlere giderek, yorumlamakta zorlandıkları kalıntıları açıklayabilir ve bilgilerini tamamlayabilirlerdi.

Ya da geleceğe yolculuk edip, birkaç yüz yıl sonraki teknolojileri kopya etmek nasıl olurdu acaba?

Bu tür fantezileri hayal etmek çok kolay, ama bu konuyu bilimsel anlamda araştırmak zordur.

Örneğin, zamanda yolculuk üzerinde çok fazla duran bir bilim adamının, ödenekleri boşuna harcadığı
gerekçesiyle eleştirilebileceğini ya da bu tür araştırmaların ordu tarafından gizlendiğini söyleyen Stephan
Hawking, zaman yolcuğunu politik açıdan doğru bulmamakta.

Fakat fizik bilimi bu konuyu ‘kapalı zamansal eğri' gibi karmaşık terimlerin arkasında gizleyerek araştırmanın
yolunu bulmuş bile.

Dünya 1000, siz 10 yıl

İnsanoğlunun zamanda yolculuk serüvenini başlatan Albert Einstein olmuştu. Fizikçinin özel ve genel görelilik
kuramları, evrenin düzeni hakkında bambaşka bir tablo sunuyordu. Buna göre zamanın akışı, insanın uzayda ne
hızla hareket etmesine bağlı olarak değişmekte.

Örneğin dünyadan bakıldığında, bir astronotun hızı, ışık hızına yaklaştıkta daha yavaş geçer. Bu etkiyle bin yıl
sonraki dünyaya yolculuk edilebilir.
 Amerikalı fizikçi Richard Gott, zaman yolculuğunun konseptini kısaca şu şekilde
açıklıyor:

Bir uzay gemisine binin ve dünyamızdan 500 ışık yılı kadar uzaklıkta bir yıldıza
gidip, geri dönün. Gidiş ve dönüş yolculuğu neredeyse ışık hızında yapıldığında
dünya 1000 yıl, siz ise sadece 10 yıl yaşlanmış olursunuz.

Fakat teorik olarak mümkün gibi görünen yolculuk hayali, pratikte uygulanmak
istendiğinde zorlu engeller çıkıyor ortaya. Bir kere bu kadar hızlı çalışan bir uzay
aracı bulunmuyor henüz. Ve her şeyden önemlisi geleceğe yolculuk eden kişi
günümüze nasıl dönecek? Sonuçta özel görelilik kuramına göre zaman tek yönlü!

Paralel evren

Geçmişe yolculukta da durumun daha iyi olduğu söylenemez. Einstein'ın genel görelilik kuramında uzay zaman
yerçekiminin etkisiyle ‘bükülmekte' ve bu özellik 1967'de Amerikalı fizikçi John Wheeler tarafından ‘karadelik'
olarak adlandırıldı.

Önüne gelen tüm maddeleri yutan karadeliğin muazzam kütle çekimine ışık bile karşı koyamıyor.

Albert Einstein ve öğrencisi Nathan Rosen, 1935 yılında bu tür oluşumların varolamayacağını kanıtlamaya
çalıştıysalar da başarılı olamadılar ve bunun yerine bu iki uzay zaman kuyusunun birbirine dokunarak, dünyamız
ve bir paralel evren arasında bir köprü oluşturduğunu buldular.

Aynı evrendeki iki nokta arasında bir tünel oluşturan bu köprü daha sonra ‘kurt deliği' olarak adlandırıldı. Buraya
kadar her şey iyi güzeldi de bu ‘kurt delikleri' sabit değildi ve bu da işi yeniden zorlaştırıyordu.

Kurt deliği

Fakat Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü fizikçisi Kip Thorne, astrofizikçi ve roman yazarı olan arkadaşı Carl Sagan
için sabit bir ‘kurt deliğinin' bulunup bulunmadığını kontrol edince olumlu bir sonuca ulaştı. Thorne, dostunun bu
isteğini Einstein'ın formülüne uyarlayınca doğrudan doğruya bir kurt deliğine giden bir zaman halkası bulmuştu.
Bilim adamları uzayda bir kurt deliğinin varlığını öğrendikten sonra bir zaman makinesi görevini görecek
olanının ne şekilde üretilebileceğini düşünmeye başladılar.

Tıpkı bir kara delikte olduğu gibi, kurt deliğinin çekim alanı da geleceğe taşıyan bir araç olabilirdi.

Üstelik kurt deliği daha avantajlıydı, çünkü geçmişe de götürebilirdi. Ve A noktasından hızlı bir dönüşle yine terk
edilen bölgeye dönülebilirdi.

Kuantum fizikçileri varlığını çok kısa bir süre sürdürebilen minik bir kurt deliğinin, evrenin ince yapısında yani
uzay zaman köpüğünde (kuantum köpüğü) üretilebileceğini buldular.

Bu ‘sanal' kurt delikleri varlıklarını sadece bir nano saniyenin bilyonda bilyonda bilyonda yüzü kadar sürdürebilir
ve çapları ise bir Planck uzunluğunun çapına eşit olurdu.

Zaman makinesi için

Fizikçiler sonunda zamanda ileriye ve geri doğru hareket etmenin bir olanağını bulmuşlardı ve zaman
makinesinin tasarımını mümkün kılan yapı parçaları İngiliz fizikçi Paul Davies tarafından geliştirildi. Davies'in
önerdiği parçalar şunlar:

Collider: (Parçacık hızlandırıcısı). Gerekli enerji miktarını üretiyor.

Imploder: (sıkıştırıcı ve yoğunlaştırıcı). Enerjiyi mikroskobik noktada sıkıştırıp yoğunlaştırıyor. Bu noktanın

üzerinde kurt deliği yaratılmakta.
Inflator: (Genleştirici) Kurt deliğini, insanın içine sığabilecek şekilde büyültüyor.

Differentiator: (Farklılaştırıcı). Kurt deliğinde süreğen bir zaman farkı yaratarak zamanda yolcuğa izin veriyor.

Gerekli enerji

Bu durumda dönüş yolculuğu, genel görelilik kuramına göre yolculuk eden kişiye, çıktığı gezegenden farklı
seyreden, normal bir uzay yolculuğu gibi yaşanırdı.

Süreğen bir kurt deliğinin üretilmesi için uzay zaman köpüğüne yeterli enerjinin aktarılması gerektiğini söyleyen
Davies, bunun için yaklaşık olarak sadece on milyar julün gerekli olduğunu buldu.

Bu, büyük bir santralin birkaç saniye içinde çıkardığı enerjiye eşit ve bu enerji, ağır atom çekirdeklerinin üst üste
fırlatılması ve bu şekilde tozlaşmalarıyla elde edilebilir.İkinci adım çok daha gelişkin teknolojiler istiyor.

Çünkü on milyar jullük enerjinin, bir Imploder içinde bir Planck uzunluğunda küçük bir mekana dönüştürülmesi
gerekmekte.

Bu girişim, günümüzde parçacık hızlandırıcılarında yapıldığı gibi iki manyetik alanla gerçekleştirilmek
istendiğinde, bunun için güneş sistemimizin büyüklüğünde bir santrale ihtiyaç duyulabilir. Üstelik iş bununla da
bitmiyor.

İkinci aşamada kurt deliğinin, içine bir yolcu sığacak kadar büyütülmesi gerekmekte. Örneğin, çekim kuvvetine
karşı negatif bir kütle çekimine sahip egzotik bir maddeyle. Bazı fizikçiler bu maddenin var olduğuna inanıyorlar.

Jüpiter' kütlesi kadar enerji

Davies ‘How to Build a Time Machine' adlı kitabında da anlattığı gibi bu madde bir Inflator (genleştirici) içinde
yoğun enerjili lazerle son derece hızlı dönen ayna sisteminde elde edilen negatif enerjiyle üretilebilir.

Ancak Amerikalı fizikçi Matt Visser'in hesaplarına göre, bir metrelik kurt deliği için güneş sistemimizin en büyük
gezegeni olan Jüpiter'in kütlesine eşit negatif enerji gerekmekte.

Bu şekilde içinden geçilebilecek bir metre uzunluğunda bir kurt deliği üretildiğinde geriye son bir zorluk
kalmakta. Bir ‘differantiator'/farklılaştırıcı ile deliğin iki ağzında bir zaman farkının oluşturulması gerekiyor ki,
bu Davies bunun genel görelilik kuramına göre zaman akışının çekim kuvvetini yavaşlatan son derece yoğun
kütleli bir nötron yıldızı olabileceğini söylüyor.

Bunun için kurt deliğinin ağızlarından biri, nötron yıldızının yakınına itilmesi
gerekmekte. Burada zaman yavaşlarken (nötron yıldızı ne kadar yoğun kütleli ise
zaman o denli genişlemekte) diğer açıklıkta gayet normal geçer.

Merhaba Atatürk Dönemi!

Gerçi Davies bile bunun pratikte nasıl mümkün olabileceğini açıklayamasa da
açıklık yine güneş sistemimize geri alınabilir. Bu teoriye göre yolculuk eden uzun
bir koridorda yürür gibi kurt deliğinden geçerek kendisini mesela cumhuriyetin ilk
yıllarında bulabilir.

‘Zaman yolcusu zamanı geriye almak yerine, geçmişte biten bir uzay yolcuğu
gerçekleştirmekte' diye açıklıyor Davies kurt deliği ilkesine göre işleyen zaman makinesini.

Ancak geçmiş öyle istenildiği gibi tarihin derinliklerine uzanmaz. Çünkü farklılaştırıcının zamanı yavaşlattırdığı
an, yani diğer sözlerle zaman makinesinin üretimi geçmişte yaşanmamıştır.

Bugüne kadar herhangi bir zaman makinesinin varlığının saptanmamış olması da, bugüne kadar gelecekten hiç
kimsenin bizi ziyaret etmediğini de kanıtlar aslında.

O halde Paul Davies'in önerdiği zaman makinesi bizi eski Mısır'a veya tarihöncesi dönemlere de götürmeyecektir.

Terminatör filmi

Fizikçiler de zaten zaman yolculuğu hipotezinden pek memnun değiller. Fiziğin genel ilkelerinden biri olan
nedensellik yara alabilir çünkü.

Bunu örneğin Geleceğe Dönüş/ Back to the Future filminde görmek mümkün. Filmde genç bir erkek doğumdan
önceki zamana dönünce, annesi ona aşık olur. Peki ama bu yüzden babasıyla tanışıp onu hiç dünyaya
getirmeseydi ne olurdu?

Kimi fizikçiler bu tür paradoksların ortaya çıkabileceğine hiç ihtimal vermiyorlar bile. Bir zaman yolcusu sadece
olayların akışını izleyebilir. Mesela gelecekteki bir makinenin günümüze gönderildiğini konu eden ‘Terminator'
filminde olduğu gibi.

Terminator, dünyada başkaldırıcı insanlığı yaratacak olan geleceğin liderini öldürmekle görevlendirilir. Fakat
geleceğin insanlığı buna rağmen anneyi koruyacak ve daha sonra da aynı zamanda çocuğun babası olacak bir
kurtarıcıyı Terminator'un peşine göndermeyi başarırlar.

Gerçi bu durumda tarihin akışı değiştirilmemiş olsa da insanlığın özgür iradesi tartışılmaya sunulmuştur.

Çıkış yolu

Bu ikilem için bir çıkış noktası bulan İngiliz fizikçi David Deutsch oldu: Evrenimiz içindeki olayların farklı bir
şekilde geliştiği sayısız paralel evrenlerden sadece biri.

‘Kuantum fizikçilerinin birçoğu bu çok dünyalı yorumu fazlaca ciddiye alıyorlar' diyor Richard Gott. Buna göre
bir zaman yolcusu içine ait olmayan alternatif bir dünya tarihinin yaratıcısı olur. Yani bu da diğer bir evrende
gelişir.

Ve bu şekilde özgür irade kurtarılmış olur, ama zaman yolcusu kendi dünyasına geri döneceğinden nasıl emin
olacak?

Zaman yolculuklarıyla entelektüel olarak ilgilenen fizikçilerden biri olan Hawkings, bu konuda 1992 yılında
formüle almış olduğu ‘Kronoloji- Koruma- Tahmini' (‘chronology protection conjecture') teorisinin geçerli
olmasını umuyor: ‘Fizik kanunları, makroskobik objelerin zaman yolcuğuna izin vermez.'

Fakat bu sadece tahmin olduğu müddetçe, zaman yolculuğu en azından teorik olarak imkansız sayılmaz.

Kaynaklar:

1- Alıntı :Kuantum köpüğü -HANS von AIBERG'İN SOHBET YAZILARI'ndan alınmış kısa bir alıntı.Not: Orijinal metin
değiştirilmiştir.

2- Alıntı: ''Evrende yalnız değiliz''...Milliyet.com.tr 'sayfasından alınmıştır.

3- Alıntı: ''Fizikçiler büyük yok oluştan 7 adımda kaçış planı hazırladı!'' onlinefizik.com'dan alınmıştır.

4- Alıntı: ''Bu işin dönüşü yok!'' - radikal.com' adresinden alınmıştır

 5-''Hızın Doğası ve Görelilik''-Kaynakça: Bilim ve Teknik Dergisi-S: 422 Ocak-2003

6- Karadelikler & wormhole -P I V O L K A, Yıl:2 Sayı:6, Sayfa:10

7- Zaman yolculuğu mümkün, ama... ''http://hurarsiv.hurriyet.com.tr'' sayfasından alınmıştır.

Yasal Uyarı: !!

Hiçbir yazı/ resim izinsiz olarak kullanılamaz!! Telif hakları uyarınca bu bir suçtur..! Tüm hakları Çetin BAL'
a aittir.

Kaynak gösterilmek şartıyla siteden alıntı yapılabilir. / Copyright (c) Cetinbal

Sayfalar: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.11. 12.13. <<İNDEX ANASAYFA