Windows 2000 Server’da DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol)

Bir çok network protokolü,networkdeki bilgisayarlara bir tanımlayıcı atarlar.Bu

tanımlayıcı network üzerinde tek olmalıdır.NetBEUI protokolu ,tanımlayacı olarak
bilgisayarlara atanan ve 16 karakterlik NetBIOS isimlerini kullanır.TCP/IP protokolu ise
tanımlayıcı olarak IP adreslerini kullanır.Böylece network üzerindeki her bir bilgisayarda
diğerlerinden farklı olan ve aynı anda iki bilgisayarda bulunması mümkün olmayan bir
tanımlayıcı kullanılmış olur.

Bu makalemizde ,Windows 2000’deki DHCP servisini kullanarak, networkde

bulunan bilgisayarlara nasıl otomatik IP adreslerinin dağıtıldığını ayrıntılarıyla
inceleyeceğiz.Bunun haricinde Windows 2000 ile gelen DHCP servisinin ,Windows NT 4.0
ile birlikte gelen DHCP servisiyle karşılaştırılması ve yeni gelen özellikleri de ayrıntılarıyla
inceleyeceğiz.

TCP/IP protokolünü kullanıldığı nertworklerde,herbir bilgisayarı tanımlamak için

32 bit uzunluğundaki IP adresleri kullanılır.Bu 32 bitlik sayı ,oktet olarak adlandırılan 8
bitlik dört parçaya ayrılarak ve aralarına nokta konularak gösterilir.Bir TCP/IP
networkünde aynı IP adresine sahip birden fazla bilgisayar bulunamaz.Bu yüzden IP
adreslerini bilgisayarlara atanması işi çok önemlidir ve oldukça dikkat etmeyi gerektirir.

Eğer kullandığınız ağda 10 tane bilgisayar varsa ,siz bu bilgisayarların IP

adreslerini manuel olarak rahatlıkla girebilirsiniz ve aynı IP adresini birden fazla
bilgisayara verme ihtimaliniz çok düşüktür.Ama ağınızdaki bilgisayarların sayısı yüzler
hatta binlerle ifade ediliyorsa bu işlemler o kadar basit olmayacaktır.Yani bu işlem hem
oldukça ciddi bir zaman alacaktır hemde hata yapma ihtimali çok yülsektir.İşte bu yorucu
işi bizim yerimize üstlenecek ve bu işi hiç hata yapmadan yerine getirebilecek bir
mekanizmadır DHCP.Yani tüm bu bilgisayarlara IP adreslerini ,subnet mask değerlerini
,varsayılan ağ geçidi adresini ve daha birçok TCP/IP protokol parametresini bizim
yerimize istemcilere dağıtacak ve bu işlemleri yaparkende kesinlikle hata yapmayacak bir
hizmetdir DHCP.

Bu servis,yukarıda da değindiğimiz gibi sadece istemcilere IP adreslerini

dağıtmakla kalmıyor,bunun yanında TCP/IP networkünde kullanılan bir çok parametrenin
de merkezi bir noktadan dağıtılmasına imkan tanıyor. Örneğin şirketinizde bir tane DNS
(Domain Name Service) sunucu ,bir tane de WINS(Windows Internet Name Service)
sunucu bulunsun.Eğer biz DHCP sunucu kullanamadan ,ağdaki tüm bilgisayarların IP
adreslerini manuel olarak gireceksek bu iki sunucunun adreslerini de herbir bilgisayarda
ayrı ayrı tanımlamamız gerekir.Fakat ileride herhangi bir sebepte dolayı (örneğin sistem
çökmeleri) bu DNS yada WINS sunucuların IP adreslerinde bir değişiklik olursa bu
durumda ağdaki tüm bilgisayarlara gidip teker teker bu sunucuların IP adreslerini
düzeltmemiz gerekecek.İşte bu noktada imdadımıza DHCP server yetişiyor ve bu tip
durumlarda DNS yada WINS sunucunun IP adreslerini herbir bilgisayarda teker teker
değiştirmek yerine sadece DHCP sunucuda değiştirmemiz sorunu çözüyor.

Peki DHCP ‘nin çalışma mekanizması nasıldır?Birazda bu konuyu inceleyelim.Bir

istemci bilgisayarın DHCP server’dan bir IP adresi alması işlemi dört aşamada gerçekleşir.

1) DHCP Discover

2) DHCP Offer

3) DHCP Request

4) DHCP Acknowledgment

Bu adımları teker teker inceleyelim. IP adresini DHCP server’dan alacak şekilde

konfigüre edilin istemci bilgisayar açıldığında, network ortamına DHCP Discover olarak
adlandırılan bir paketi broadcast ( hedef adresi 255.255.255.255 olan paket) olarak
yollar ve ortamdaki DHCP sunucunun kendisine cevap vermesini bekler.Burada istemci
bilgisayar henüz bir IP adresine sahip olmadığı için gönderdiği broadcast paketdeki
kaynak IP adresi 0.0.0.0 ‘dır.DHCP server bu istemciden gelen mesajı aldıktan sonra bu
istemciye DHCP Offer olarak adlandırılan bir paket yollar.Bu pakette, DHCP sunucu
istemciye kullanabileceği bir IP adresi,subnet mask , bu IP adresinin kiralama süresi ve
DHCP serverin IP adresi gibi bilgiler bulunur.Gönderilen bu paket de broadcast olarak
yollanır.İstemci bu paketi aldıktan sonra paketi yollayan DHCP server’a DHCP Request
olarak adlandırılan bir paket yollar.Ardından bu paketi alan DHCP sunucu, istemciye
önerdiği IP adresini DHCP veritabanına, belirlenen kiralama dönemi boyunca kullanılmak
üzere yazar.Ardından istemciye bu işlemin tamamlandığını belirten DHCP
Acknowledgment paketini yollar.Bu pakette ayrıca DHCP sunucu tarafından atanan
DHCP seçenekleride (örneğin varsayılan ağ geçidi adresi,DNS ve WINS sunucu adresleri
gibi) istemciye yollanır.Bu son mesaj ACK olarak da bilinir.Ayrıca DHCP sunucu herhangi
bir sebepten dolayı bu işlem blogunu yerine getiremezse istemciye NACK(Negative ACK)
mesajı yollanır.

Yukarıda bir çok yerde kiralama süresinden bahsettik.Peki nedir bu kiralama

süresi? İstemci bilgisayarlara DHCP server tarafından verilen IP adresleri belli bir
süreliğine verilir.Yani bir istemciye verilen IP adresi, her zaman aynı istemci tarafından
kullanacak diye bir şey yok.Windows 2000’de kurulan DHCP sunucuda varsayılan olarak
IP adres kiralama süresi 8 gündür.Bu süreyi isteğinize bağlı olarak
değiştirebilirsiniz.İstemci bilgisayarlar belirlediğiniz kiralama süresini yarılayınca DHCP
sunucuya kullandıkları IP adresinin kiralama süresinin uzatılmasını belirten bir mesaj
yollarlar(bu mesaj direkt olarak DHCP sunucuya yollanır) ve genelliklede kiralama süreleri
uzatılır.Eğer istemci DHCP sunucudan kiralama süresi uzatma mesajına herhangi bir yanıt
alamazsa geriye kalan zamanın yarısı kadar süre sonra kiralama süresi uzatma isteğini
yineler (yani uzatma süresinin yüzde 87.5’luk dilimi bitince).Bu mesaj network’e
broadcast yoluyla iletilir. Eğer istemci kiralama süresi içerisinde ,herhangi bir şekilde
kiralama süresini uzatamazsa kiralama süresi bitiminde yeni bir IP adresi alması için
gerekli olan adımları yineler ve yeni bir IP adresi almaya çalışır.

Bu girişten sonra şimdi DHCP mekanizmasının çalışması için gerekli olan bileşenleri ve bu
bileşenlerin Windows 2000 Server’da nasıl konfiğüre edildiğine geçebiliriz.Öncelikle
networkünüzde DHCP hizmetini verecek bir sunucuya ihtiyacınız var.Bu sunucu networkde
bulunan bir Windows 2000 Server yada Advanced Server olabilir.Ayrıca bu bilgisayarın IP
adresinin statik olması yani IP adresinin manuel olarak girilmesi gerekir.Bu bilgisayara
DHCP servisini kurmak için Control Panel ->Add/Remove Programs->Add/Remove
Windows Components yolunu izliyoruz.Karşımıza çıkan Windows Components
Wizard başlıklı pencereden Networking Services seceneğini seçip Details butonuna
basıyoruz.Karşımıza Şekil 1’deki pencere çıkıyor.Bu pencerede listelenmiş servislerden
Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP) servisini seçip OK butonuna
basıyoruz.Ardından Windows Components Wizard başlıklı pencereye geri dönüyoruz
ve bu pencerede Next butonuna basarak DHCP servisinin yüklenmesi işlemini
başlatıyoruz.
 Şekil 1

DHCP servisini kurduktan sonra sıra bu sunucuyu Active Directory’de

yetkilendirmeye geldi. Peki bu işlemi neden yapıyoruz?Yaptığımız bu işlem ,mevcut Active
Directory yapınızın içerisinde yetkilendirilmemiş DHCP sunucuların IP adresini dağıtması
engeller. Şöyle ki ,eğer şirketinizde sizden habersiz,birisi bilgisayarına DHCP servisini
kurmuş ve IP adresi dağıtmak istiyor olabilir. Bu durumda, eğer Active Directory’de
yetkilendirme işlemi olmasaydı sizin kurduğunuz DHCP server ile o kişinin kurduğu DHCP
server aynı anda aynı ağa hizmet vermeye başlayacak ve ağ yapınız karışacaktır.İşte bu
gibi durumları önlemek için Active Directory’de yetkilendirme (Authorizing) işlemi
gereklidir.Eğer DHCP server olarak konfigüre edeceğiniz bilgisayar bir domain’e
katılmayacaksa o zaman bu sunucunun Active Directory’de yetkilendirilmesine gerek
yoktur.

Yetkilendire işlemini gerçekleştirmek için aşağıdaki adımları

izliyoruz.Administrative Tools’dan DHCP’yi seçiyoruz.Karşımıza DHCP sunucunun
konfigürasyonun yapıldığı pencere çıkıyor.Bu pencerede sol tarafta bulunan DHCP
server’ın üzerine mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden Authorize seçeneğini
seçiyoruz.Şekil 2’de görüldüğü gibi DHCP konsolunda yetkilendirilmemiş sunucuların
yanında aşağı yönde kırmızı renkli bir ok işareti bulunur. Eğer sunucunuz Active
Directory’de yetkilendirilmişse bu ok işareti yukarı yönde ve yeşil renkte olacaktır.

Eğer DHCP sunucuyu Active Directory yapısının içerisinde kullanmayacaksanız

dikkat etmeniz gereken önemli bir nokta vardır.Bu da Active Directory yapısını kurmadan
önce kullandığınız DHCP sunucu, ağınızda Actve directory yapısını kullanmaya başladığınız
anda bunu algılayacak ve DHCP servisi vermeyi durduracaktır.

Windows 2000 ile gelen DHCP servisinin en güzel özelliklerinden birisi de ,Active Directory
yapısının olmazsa olmazı olan DNS ile entegre bir şekilde çalışabilmesidir. Bu sayede
DHCP sunucu IP adresini dağıttığı istemcilerin host kayıtlarını ,dinamik güncellemeyi
destekleyen DNS sunuculara otomatik olarak girebilir. (Eğer DNS sunucu olarak bir
Windows 2000 Server bilgisayarı konfigüre etmişseniz ,dinamik güncelleme hakkında
endişelenmenize gerek yoktur.Çünkü Windows 2000 DNS sunucuları dinamik güncellmeyi
destekler.)
 Şekil 2

DHCP sunucunun DNS sunucu ile entegre çalışması için yapmanız gereken ayarlar
ise şöyledir. Administrative Tools’dan DHCP konsolunu çalıştırıyoruz.Karşımıza çıkan
ekranda sol tarafta listelenen DHCP sunucuya mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden
Properties’i seçiyoruz.Karşımıza çıkan penceredeki DNS tabına tıklıyoruz.Şekil 3’deki
pencere ile karşılaşıyoruz.Bu pencerede bulunan “Automatically update DHCP client
information in DNS” seçeneğini aktif hale getirirseniz DHCP sunucunuzu dinamik
güncellemeyi destekleyen DNS sunucusuyla birlikte çalışacak şekilde ayarlamış
olursunuz.Ayrıca “Enable updates for DNS client that do not support dynamic
update”seçeneğini seçtiğimizde dinamik güncellemeyi desteklemeyen istemci
bilgisayarlar için DHCP sunucu ,bu istemcilerin host kayıtlarını DNS sunucuya girecektir.
Burada dinamik güncellemeyi desteklemeyen istemcilerden bahsettik. Peki bu istemciler
hangileridir? Windows 95/98 ve Windows NT yüklü istemciler dinamik güncellemeyi
desteklemezler. Ama varsayılan olarak tüm Windows 2000 istemciler dinamik
güncellemeyi desteklerler ve kendi host kayıtlarını kendileri DNS sunucuya
girebilirler.(Windows 2000 istemciler dinamik güncellemeyle DNS sunucuları üzerindeki
sadece host ismi-IP adresi (forward lookup)kayıtlarını girebilirler.Eğer siz Windows
2000 yüklü istemci bilgisayarlara ait IP adresi-host ismi (reverse lookup) kayıtlarının da
girilmesini istiyorsanız bunu DHCP sunucuyu konfigüre ederek gerçekleştirebilirsiniz.
Bunun için Şekil 3’deki pencerede bulunan “Always update DNS” seçeneğini seçmeniz
gerekir.)
 Şekil 3

DHCP Server’da Scope’lar

Scope,bir DHCP sunucuda tanımlanan ve istemcilere dağıtılacak IP adres aralığıdır.

Bir DHCP sunucusunun istemcilerden gelecek IP adresi isteklerine cevap verebilmesi
için,bu DHCP sunucuda en az bir tane scope oluşturulmalı ve aktif edilmelidir. Bir scope
oluşturmak için izlenecek adımlar ise şöyledir ;

Administrative Tools’dan DHCP konsolunu çalıştırıyoruz. Açılan pencereden scope’un

oluşturulacağı sunucuya mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden New Scope seçeneğini
seçiyoruz.Karşımıza “New Scope Wizard” başlıklı bir pencere çıkıyor.Bu penceredeki
Next butonuna basarak ilerlediğimizde karşımıza ,oluşturacağımız scope için bir isim ve
açıklama gireceğimiz Şekil 4’deki pencere çıkıyor.Uygun bir değer girip Next butonuna
basıyoruz.
 Şekil 4

Daha sonra karşımıza ,oluşturacağımız scope ‘da dağıtılacak IP adres aralığını

belirlediğimiz Şekil 5’deki pencere çıkar.

Şekil 5

Bu penceredeki “Start IP address” ile “End IP address” değerlerini girerek bu

scope için kullanılacak IP adres aralığını belirliyoruz. Örneğimizde oluşturduğumuz
scope’u 10.1.1.10 ile 10.1.1.254 adresleri arasındaki IP adreslerini içerecek şekilde
tanımladık. Bu ekranda ayrıca dağıtılacak IP adresleriyle birlikte kullanılacak Subnet
mask değerinide belirliyoruz. Bu penceredeki “Length” değerini değiştirerek yada
aşağıda bulunan “Subnet mask” alanına uygun bir değer girerek bu IP adres aralığı için
kullanılacak subnet mask değerini belirleyebiliyorsunuz.Length alanında belirtilen değer
32 bitlik subnet mask değeri içerisinde ilk kaç bitin 1 olacağını gösterir. Uygun değerleri
girdikten sonra Next butonuna basıp ilerliyoruz.

Karşımıza “Add Exclusions” başlıklı Şekil 6’daki pencere çıkıyor.

Şekil 6

Bu pencerede istemcilere dağıtılmasını istemediğiniz ve oluşturduğunuz IP adres

aralığında bulunan IP adres grubunu belirliyoruz.Örneğimizde oluşturduğumuz scope
10.1.1.10 adresinden başlayıp 10.1.1.254 ‘e kadarki IP adreslerini içeriyor.Biz bu IP adres
aralığındaki 10.1.1.40 ile 10.1.1.50 arasındaki IP adreslerinin istemcilere dağıtılmasını
istemediğimiz için bu aralığı Add Exclusions penceresinde belirledik.

Next butonuna basıp ilerlediğimizde ise karşımıza “Lease Duration” başlıklı Şekil 7’deki
pencere çıkar. Bu pencerede IP adres kiralama süresi belirlenir ve varsayılan olarak 8
gündür. Burada belirtilen süre bir istemcinin aldığı IP adresini kullanabileceği süreyi
belirtir.
 Şekil 7

Bir sonraki ekranda ise oluşturduğumuz scope’un DHCP seçeneklerini (örneğin

yönlendirici adresi,DNS ve WINS adresleri) ayarlamak isteyip istemediğimiz soruluyor.
Buradaki seçeneklerden Yes’i seçerseniz bu sihirbaz sırasıyla size “Router(Default
Gateway)” adresini (Şekil 8),”Domain Name ve DNS sunucu” adresini (Şekil 9) ve
“WINS Sunucu” adresini soracaktır.

Şekil 8
 Şekil 9

Şekil 10

Eğer No seçeneğini seçerseniz bu seçenekler size sorulmayacak ve DHCP

seçeneklerini kendiniz girmeniz gerekecektir. Son olarak da “Activate Scope” başlıklı
pencere ile karşılaşıyoruz. DHCP sunucuda oluşturduğunuz scope’daki IP adreslerini
dağıtılması için scope’un aktif hale getirilmesi gerekir. Eğer siz oluşturduğunuz scope’un
hemen aktif olmasını istemiyorsanız No seçeneğini seçerek istediğiniz zaman bu scope’u
aktif hale getirebilirsiniz.
 Not:Eğer oluşturduğunuz bir scope’da kullanılacak subnet mask değerini
değiştirmek istiyorsanız bu scope’u silmeli ve bu subnet mask değerini kullanacak yeni bir
scope oluşturmalısınız. Aksi halde subnet mask değerini değiştiremezsiniz.

Scope oluşturma işleminden sonra DHCP konsolunuz aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi
olmalıdır.

Şekil 11

Burada scope bazında geçerli olacak DHCP seçeneklerinin bazıları istemci tarafında
da ayarlanabilir. Örneğin bir istemcinin kullanacağı ağ geçidi adresini manuel olarak
girebilirsiniz. Bu durumda eğer DHCP sunucu da bir ağ geçidi adresi dağıtıyorsa istemci
tarafında tanımlanan ağ geçidi adresi geçerli olur.Yani istemci tarafında yapılan tüm
konfigürasyonlar ,DHCP tarafından gönderilen konfigürasyonların üzerine yazar.

Şekil 11’de görüldüğü gibi DHCP konsolunu açtığımızda “Server Options” isimli
bir konteynır görürüz. Bu konteynır ,DHCP sunucuda bulunan tüm scope’lar için geçerli
olacak seçeneklerin ayarlandığı konteynırdır. Örneğin şirketinizde bulunan DHCP sunucuda
iki farklı scope bulunsun.Ayrıca bu networkte iki tane de DNS sunucu bulunsun.Bu DNS
sunucuların ikisininde ağdaki tüm istemciler tarafından kullanılmasını istiyorsunuz.Bu
durumda bu DNS sunucuları ,scope’ların herbirinde ayrı ayrı tanımlamak yerine “Server
Options” kısmında tanımlayarak ,bu DHCP sunucudaki tüm scope’ler için kulanılmasını
sağlayabilirsiniz.

DHCP sunucudaki tüm scope’lar için geçerli olacak seçenekleri ayarlamak için “Server
Options” konteynırına mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden “Configure Options”
seçeneğini seçiyoruz. Karşımıza Şekil 12’deki pencere çıkıyor. Bu pencerede tüm scope’ler
için geçerli olacak seçenekleri teker teker seçip uygun değerleri girebilirsiniz.
 Şekil 12

DHCP Sunucunun Konfigürasyonu

DHCP sunucunun ayarlarını düzenlemek için DHCP konsolunda bulunan DHCP

server’ın üzerine mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden Properties’i seçiyoruz. Karşımıza
şekil 13’deki pencere çıkıyor.
 Şekil 13

Bu penceredeki General tabında bulunan ayarları açıklayalım. ‘Automatically

update statistics every’ seçeneğini seçtiğiniz zaman ,aşağıda bir zaman dilimi
belirleyebileceğiniz alan aktif olacaktır. Bu alana girdiğiniz süre,DHCP sunucunun
istatistiklerinin güncelleneceği periyodu belirler.

Enable DHCP audit logging’ seçeneğini seçtiğinizde ki bu seçenek varsayılan olarak

seçilidir,DHCP sunucu her gün için bir log dosyası olmak üzere bir haftalık log dosyaları
oluşturacaktır.Bu log dosyaları ASCII formatında dosyalar olup Notepad gibi bir text editör
programı kullanılarak içerikleri kolaylıkla görülebilir.Log dosyaları Winnt\System32\Dhcp
klasöründe oluşturulur.Örnek bir log dosyası aşağıdaki gibidir.

Şekil 14

“Show the BOOTP table folder” seçeneğini seçtiğinizde ise DHCP konsoluna “BOOTP
Table” adlı bir konteynır eklenir.Bu konteynıra tıkladığıızda sisteminizde bulunan BOOTP
kayıtlarını görebilirsiniz.BOOTP kayıtlarının nasıl oluşturulacağı hakkında ayrıntılı bilgiyi
Windows 2000 Help’inden bulabilirsiniz.

Şekil 13’de gösterilen pencerede bulunan DNS tabına tıkladığımızda ise karşımıza Şekil
15’deki pencere çıkar.Bu pencerede daha öncede değindiğimiz gibi DHCP ile DNS
sunucuların birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyebiliyorsunuz.

Şekil 15

‘Automatically update DHCP client information in DNS’ seçeneği DHCP

sunucunun ,istemci bilgilerini DNS sunucuda otomatik olarak güncellemesini sağlar.Eğer
bu seçeneği seçmezseniz DHCP sunucunuz ile DNS sunucunuz birbirleriyle entegre bir
şekilde çalışmayacaktır. ‘Update DNS only if DHCP client request’ seçeneği DNS
sunucudaki istemci kayıtlarının ,sadece istemcilerin istekte bulunması halinde
güncellemelerini sağlar. Eğer siz istemci kayıtlarının her zaman DNS sunucuda
güncellenmelerini istiyorsanız o zaman ‘Always update DNS’ seçeneğini seçmelisiniz.
‘Discard forward (name-to-address) lookups when lease expires’ seçeneği,
istemci bilgisayarlardan kiralama süreleri bitemlerin kayıtlarının DNS sunucudan
silinmesini sağlar.’ Enable updates for DNS clients that do not support dynamic
update’ seçeneği ise ,kendi kayıtlarını DNS sunucuda güncelleyemeyen istemcilerin
(örneğin Windows 95/98 veya Windows NT ) kayıtlarının DHCP sunucu tarafından
güncellenmelerini sağlar.

Advanced tabına tıkladığımızda ise karşımıza Şekil 16’deki pencere çıkar.Bu

pencerede bulunan “Conflict detection attempts” kısmında belirtilen sayı ,DHCP
sunucunun IP havuzundaki bir IP adresini bir istemciye kiraya vermeden önce bu IP
adresinin kullanımda olup olmadığını kaç kez test edeceğini belirler.Eğer buradaki değer
0’ın haricinde bir sayı ise DHCP sunucu, IP adres havuzundaki adreslerin hangisinin
istemcilere kiraya verilmeye uygun olduğunu bu IP adreslerine ping atarak anlar.Ping
işlemi başarılı olan IP adresleri network’te kullanılıyor demektir ve DHCP sunucu bu IP
adreslerinin kullanımda olduğunu bildiği için istemcilerden gelen IP isteklerinde bu IP
adreslerini istemcilere önermez.Burada belirtilen değerin 2’den büyük bir değer olmaması
önerilir.Zira burada belirlediğiniz değer DHCP sunucunun yükünü arttıracaktır.

“Audit log file path” kısmında belirtilen yol ise DHCP sunucunun audit loglarını
tutacağı klasörü belirtir.Varsayılan olarak log dosyaları “C:\WINNT\System32\dhcp”
klasoründe tutulur.”Database path” kısmında belirtilen yol ise DHCP veritabanının
tutulacağı klasorü belirtir.Veritabanı dosyaları varsayılan olarak log dosyalarıyla aynı
klasorde tutulur.

Şekil 16
Bu pencerede bulunan Bindings butonuna bastığınızda ise karşınıza Şekil 17’deki pencere
çıkacaktır.Bu pencerede eğer DHCP sunucuda birden fazla IP adresi kullanıyorsanız bu IP
adreslerinden hangisinin istemcilerden gelecek isteklere yanıt vereceğini
belirliyorsunuz.Eğer bu listede herhangi bir değer göremiyorsanız DHCP sunucunun IP
adresini statik olarak alıp almadığını kontrol etmelisiniz.Bu seçenek ,DHCP sunucunuzda
birden fazla network kartı varsa ve bu network kartları farklı subnetlere bağlıysa bir
anlam ifade eder.
 Şekil 17

DHCP sunucunun konfigürasyonu hakkında detaylı bilgileri öğrendikten sonra şimdide

biraz DHCP konsolu ile neler yapabileceğimize bir göz atalım. DHCP konsolunu açtığımızda
karşımıza çıkan pencerenin sol tarafında DHCP sunucular listelenir. Bu sunucuların
yanında bulunan + işaretine tıkladığımızda ise ,sunucuda oluşturulan scope’ların
listelendiğini görürüz. Bir scope’da ‘Address Pool’,’Address Leases’, ‘Reservations’ ve
‘Scope Options’ isimli dört tane konteynır bulunur. ‘Address Pool’ konteynırına
tıkladığımızda ,scope oluşturulurken tanımlanan başlangıç ve bitiş IP adresleri ve varsa
bu adres aralığında bulunan fakat istemcilere dağıtılmasına izin verilmeyen IP adresleri
listelenir.(Şekil 18)

Şekil 18

’Address Leases’ konteynırına tıkladığınızda ise DHCP sunucunun bu scope’dan

hangi IP adreslerini hangi bilgisayara atadığını görebilirsiniz.(Şekil 19)
Şekil 19
Networkdeki bazı bilgisayarların her zaman aynı IP adresini kullanmaları gerekebilir. Bu
durumda ya bu bilgisayarların IP adreslerini manuel olarak girmeli yada DHCP sunucuda
bu IP adreslerini sadece bu bilgisayarların kullanabileceği şekilde saklamalısınız. İşte bu
işleme ‘Address Reservation’ işlemi denir ve bir scope’da tanımlanan adres
rezarvasyonlarını ‘Reservations’ konteynırına tıklayarak görebilirsiniz. Bu işlemi
gerçekleştirmek için istemci bilgisayarın MAC adresinin bilinmesi gerekir. MAC adresi 48
bit uzunluğunda bir sayı olup herbir network kartı için tektir. Bir bilgisayarın MAC
adresini öğrenmek için komut satırından ipconfig /all konutunu girmelisiniz.Bu
komutun çalıştırılmasından sonra ekrana yazılan bilgiler arasında ,istemcinin kullandığı
network kartının MAC adresi de bulunur. Address Reservation işlemi için izlemeniz
gereken adımlar ise şöyledir;

İlk önce rezerve edilecek IP adresinin bulunduğu scope’daki “Reservations”

konteynırına mouse ile sağ tıklanıp ve açılan menüden “New Reservation” seçeneğini
seçiyoruz.Karşımıza Şekil 20’deki pencere çıkıyor.Bu pencerede bulunan “Reservation
Name” kısmına yaptığımız bu rezervasyona uygun bir isim yazıyoruz. ”IP Adress”
kısmına ise istemciye verilmesini istediğimiz IP adresini yazıyoruz.”MAC Adress”
kısmına ise bir önceki adımda nasıl öğrenilebiceğini anlattığımız MAC adresini yazıyoruz.
“Description” kısmına da uygun bir açıklama girerek Add butonuna basıp rezervasyon
işlemini bitiriyoruz.

Şekil 20

Peki bu rezervasyon işleminin bize ne tür faydaları var? Yani biz, rezerve
ettiğimiz IP adreslerini direkt olarak gidip istemci bilgisayarlara manuel olarak girebilir
ve bu IP adresini DHCP sunucudaki “Exclusion Range” ‘da tanımlayabiliriz.Bu durumda
bu istemci problemsiz bir şekilde network’e katılır ve çalışmaya başlar. Ama biz bu
istemci için DHCP sunucunun bize sağlamış olduğu kolaylıkları kullanamayız.Yani
farzedelim ki network’de kullandığımız WINS sunucunun IP adresi değişti.Bu durumda
IP adresleri manuel olarak girilen tüm istemci bilgisayarlarda bu WINS sunucunun adresi
teker teker manuel olarak değiştirilmelidir.Ama bu istemcileri DHCP client olarak
konfigüre edip daha sonra DHCP sunucuda bu isteciler için birer rezervasyon tanımlamış
olsaydık bu değişikliği herbir bilgisayara ayrı ayrı gidip manuel olarak yapmamıza gerek
kalmayacaktı ve sadece DHCP sunucuda yapılacak olan WINS sunucunun IP adres
değişiminden haberdar olacaklardı.

Bunun haricinde ,DHCP sunucuda rezerve edilmiş IP adresleri için ait oldukları
scope’da geçerli olan DHCP seçeneklerinin haricinde (örneğin DNS sunucu adresi yada
WINS sunucu adresi gibi) ,sadece rezerve edilen istemci için geçerli olacak DHCP
seçenekleri belirleyebiliyorsunuz. Aşağıdaki şekilde,DHCP sunucudaki bir scope’da
tanımlanan bir rezervasyon için ayarlanabilecek rezervasyon seçeklerini görebilirsiniz.

Şekil 21

DHCP Seçenekleri

DHCP seçenekleri ,DHCP sunucuyu kullanan istemcilere IP adresi ve subnet mask

değerlerinin dışında atanan diğer network parametreleridir.(Örneğin DNS sunucu
adresi,varsayılan ağ geçidi adresi ,WINS sunucu adresi vb gibi )Bu seçenekler DHCP
sunucuda dört farklı düzeyde uygulanabilir. Bunlar;

 Server Seçenekleri

 Scope Seçenekleri

 İstemci Seçenekeleri

 Class Seçenekleri

Server seçenekleri,DHCP sunucuda tanımlanan tüm scopelarda geçerli olacak

seçeneklerdir. Örneğin şirketinizin DNS sunucusunun,DHCP sunucuda tanımlanan iki farklı
scope’daki istemciler tarafından kullanılmasını istiyorsanız o zaman bu DNS sunucunun IP
adresini Server seçenekleri (Server Options) konteynırında tanımlamalısınız.
 Scope seçenekleri ise sadece o scope’dan IP adresi alan istemcileri etkileyecek
seçeneklerdir.Örneğin herbir scope’un ait olduğu subnetlerin varsayılan ağ geçidi adresi
(default gateway) farklı olabilir. Bu durumda her bir scope için farklı bir ağ geçidi adresi
tanımlamamız gerekebilir. Bunu scope seçeneklerini kullanarak gerçekleştirebiliriz.

İstemci seçenekleri ise belirlenen üreticiye ve kullanıcı gurubuna göre geçerli

olacak seçeneklerdir. Bu üreticilerin ve kullanıcı gruplarının hangileri olduğunu görmek
için Server,Scope yada istemci seçeneklerinin ayarlandığı herhangi bir penceredeki
“Advanced“ tabına basarak görebilirsiniz.Burada belirlediğiniz seçenekler sadece seçilen
üretici ve kullanıcı gurubu için geçerli olacaktır.(Bu seçenekler eğer şirketinize RRAS
üzerinden bağlanan kullanıcılara DHCP üzerinden IP adresi dağıtıyorsanız bir hayli işinize
yarayacaktır.)(Şekil 22)

Şekil 22

Şimdi bu seçeneklerin nasıl ayarlandığına bir göz atalım. İlk önce seçeneklerin
hangi düzeyde etkili olacağını belirlemelisiniz. Biz örneğimizde Server seçeneklerini
konfigüre edeceğiz. Bunun için DHCP konsolunda bulunan “Server Options” konteynırına
mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden “Configure Options” seçeneğini
seçiyoruz.Karşımıza Şekil 23’deki pencere çıkıyor. Bu pencerede herbirinin başında
003,044 ,046 gibi rakamlar bulunan bir çok seçenek var. Biz burada bu seçeneklerden en
çok kullanılanlarından bahsedeceğiz. Örneğin 003 Router seçeneğini seçtiğinizde bu
pencerenin alt tarafında ,DHCP sunucudaki tüm tanımlı scope’larda geçerli olacak bir
varsayılan ağ geçidi adresi girebileceğimiz kısım aktif olacaktır. Bunun haricinde 006 nolu
seçenek DNS sunucuyu ,015 nolu seçenek Domain ismini ,044 WINS sunucunun adresini
ve 046 ise adres çözümlemede kullanılacak yöntemi belirler.Bu son seçenek üzerinde
biraz duralım.Network’de bilgisayar isimleri çözülürken kullanılacak metodu belirler bu
seçenek.Yani istemci ,NetBIOS isimlerini çözümlerken ilk önce broadcast yapıp daha
sonra mı WINS sunucudan soracağını ,yoksa tam tersi bir sorgulama mı
gerçekleştireceğini ,yada sadece WINS sunucudan sorgulama veya sadece broadcast
yöntemiyle isim çözmeye çalışma yöntemlerinden hangisini kullanacağını bu seçenekdeki
değere bakarak anlar.Bu seçeneğin alabileceği değerler ve anlamları aşağıda verilmiştir.

0x1=B-node (Sadece broadcast yöntemi kullanılır.)

0x2=P-node (Sadece WINS sunucular kullanılır.)

0x4=M-node (İlk önce broadcast yöntemi kullanılar,eğer başarılı olamazsa WINS

sunuculara başvurulur)

0x8=H-node (İlk önce WINS sunuculara gidilir eğer isim çözümleme işlemi
başarısız olursa broadcast yöntemi kullanılır.)

Şekil 23

Yönlendirici (Router) Kullanılan Network’lerde DHCP Sunucu Konfigürasyonu

Yönlendiriciler, altağları(subnet) birleştirmek için kullanılan cihazlardır.

Yönlendiricilerin en temel vazifeleri birleştirdiği ağlar arasındaki paket alış verişini en etkin
biçimde yerine getirmektir. Yönlendiricilerin özeliklerinden birisi de kendisine bağlı
subnetlerden herhangi birisinden gelen broadcast mesajlarının diğer subnetlere
iletilmesini önlemektir. Fakat DHCP ,broadcast temelli bir servistir ve DHCP mesajları
yönlendirici kullanılan network’de sadece DHCP sunucunun bulunduğu subnetdeki
istemciler ve sunucu arasında alınıp verilebilecektir. Bu durumda diğer subnetlerdeki
istemciler herhangi bir şekilde DHCP sunucuyla iletişime geçemeyecek ve geçerli bir IP
adresi alamayacaktır.

Yönlendirici kullanılan networklerde DHCP servisinin düzgün çalışabilmesi için

izlenebilecek üç farklı yöntem vardır. Bunlar;
 a) Her bir subnet’e bir DHCP sunucu kurulur. Böylece her bir subnet için
gerekli olan konfigürasyonlar bu sunucu üzerinde gerçekleştirilir.

b) Subnetleribirleştiren yönlendiriciyi DHCP mesajlarını geçirecek şekilde (RFC

1542 uyumlu) konfigüre etmek .Bu durumda yönlendirici ,subnetler
arasında sadece DHC Pbroadcast mesajlarını geçirecek ve diğer broadcast
mesajların geçmesini engelleyecektir. Böylece sbnetlerin herhangi birisine
kurduğunuz bir DHCP sunucu ile tüm subnetlerdeki istemcilere hizmet
verebilirsiniz.

c) Her bir subnet’de bir tane DHCP Relay Agent bulundurmak.DHCP Relay
Agent kendi dubnet’inden yapılan DHCP broadcast mesajlarını alarak
yönlendiriciden geçebilecek hale getirir yani direkt olaak DHCP sunucuya
yollar ve DHCP sunucudan gelen yanıtı da kendi subnet’ine broadcast
yoluyla yollar.

Windows 2000 yüklü bir bilgisayara DHCP Relay Agent ‘ı kurmak için aşağıdaki
adımları izlemeniz gerekiyor.
İlk önce Administrative Tools’dan Routing and Remote Access konsolunu
açıyoruz.Açılan pencereden IP Routing konteynırınını + işaretine basarak
genişletiyoruz.Ardından Generel konteynırına mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden
“New Routing Protocol” seçeneğini seçiyoruz. (Şekil 24)

Şekil 24

Bu seçeneği tıkladığımızda karşımıza Şekil 25’deki pencere çıkar. Bu pencerede listelenen

yönlendirme protokolleri içerisinde “DHCP Relay Agent” protokolunu seçip OK
butonuna basıyoruz.Bu işlemi yaptıktan sonra Şekil 21 gösterilen Routing and Remote
Access konsolundaki IP Routing konteynırına DHCP Relay Agent isimli bir seçenek
daha eklenir.
 Şekil 25

DHCP Relay Agent ‘ı mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden Properties’i
seçeniyoruz.Karşımıza Şekil 26’deki pencere çıkıyor.Bu pencerede DHCP Relay Agent’in
yerel network’den yapılan DHCP broadcast mesajlarını hangi DHCP sunucuya ileteceğini
belirtiyoruz.Bunun için mesajları ileteceği DHCP sunucunu IP adresini yazıp Add butonuna
tıklıyoruz.
 Şekil 26

Bu işlemden sonra sıra geldi DHCP Relay Agent’ın çalışacağı network arayüzünü
belirlemeye.Bunun için DHCP Relay Agent ‘ı mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden
“New Interface” seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza Şekil 27’deki pencere çıkıyor.Bu
pencerede DHCP Relay Agent’ın hangi network bağlantısını kullanacağını seçip OK
butonuna basıyoruz.

Şekil 27

Bu sefer karşımıza Şekil 28’deki pencere geliyor. Bu pencerede bulunan “Relay

DHCP packets” seçeneğinin seçili olduğundan emin olun.DHCP Relay Agent’ın
konfigürasyonunda dikkat edilmesi gereken bazı parametreler de mevcuttur.Bunlar;

Hop-Count Threshold:Bu değer BOOTP trafiğini yürütecek DHCP Relay

Agent’ların maksimum kaç tane olacağını belirtir.

Boot Threshold :Bu parametre ,hem lokal subnetdeki hemde yönlendiriciyle ayrılmış
subnetdeki DHCP sunucuları birlikte kullanacaksanız önem kazanır. Şöyle ki,burada
belirtilen değer süresi boyunca lokal DHCP sunucu istemcilere cevap vermezse DHCP
Relay Agent istemcilerden gelen isteği diğer subnetdeki DHCP sunucuya gönderir. Böyle
bir yapıyı kullanmak size hata toleransı sağlar.
 Şekil 28

İstemci Tarafında Yapılacak Ayarlar

Yukarıda geniş detaylarıyla ele aldığımız DHCP mekanizmasını eksiksiz

tamamladıktan sonra sıra geldi networkde bulunan istemci bilgisayarlarabu DHCP
mekanizmasını kullanmalarını söylemeye.Bunun için Microsoft istemcilerde bilgisayarın
TCP/IP özelliklerine girip IP adresini otomatik al seçeneğini seçmemiz gerekiyor.

İstemci tarafında TCP/IP özellikleri görebilmek için kullanabileceğimiz bazı

komutlar mevcut.Bunlar ipconfig ve winipcfg komutlarıdır.Bu komutlardan winipcfg
komutunu sadece Windows 98 ailesinde kullanabilirsiniz. Örneğin bir istemcinin DHCP
sunucudan aldığı parametreleri görmek istiyorsak bu istemcinin komut satırından
ipconfig /all komutunu çalıştırmalıyız. Bu komut çalıştıktan sonra ekrana bu istemcinin
DHCP sunucudan aldığı IP adresi ve diğer DHCP seçenekleri (örneğin istemcinin
kullanacağı DNS server’ın adresi ,varsayılan ağ geçidi adresi,WINS sunucu adresi
,kiralama süresi gbi) yazdırılacaktır.Eğer bir istemcinin DHCP sunucudan aldığı IP adresini
bırakmasını ve yeni bu DHCP sunucudan yeni bir IP adresi almasını istiyorsanız sırasıyla
ipconfig /release ve ipconfig /renew komutlarını çalıştırmanız yeterlidir.

DHCP Veritabanı

DHCP sunucuda bulunan DHCP veritabanı varsayılan olarak 60 dakikada bir

yedeklenir.Veritabanının yedeklendiği yer ise Winnt\System32\DHCP\Backup\Jet\New
klasorünün içidir. Yedek alma zaman aralığını registry ile oynayarak
değiştirebilirsiniz.Bunun için Registry’deki

HKEY_LOCAL_MECHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\DHCPServer\Par
ameters
yolunu izleyerek burada bulunan BackupInterval anahtarındaki değeri istediğiniz bir
değerle değiştirerek yedekleme zaman aralığını değiştirebilirsiniz.

DHCP veritabanı ,DHCP servisinin her başlamasında kontrol edilir ve herhangi bir
bozulma olduğu anlaşılırsa yedekten onarılır.Bu işlem DHCP servisi tarafından otomatik
olarak yapılır. Bu işlemi manuel olarak yapmak istersek registry’deki

HKEY_LOCAL_MECHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\DHCPServer\Par
ameters

yolunu izleyerek burada bulunan RestoreFlag parametresini 1 yapmamız

gerekiyor.Ardından DHCP servisini yeniden başlatırsanız DHCP veritabanı onarılacaktır.
Onarım işlemi başarıyla tamamlandıktan sonra RestoreFlag parametresi 0’a
eşitlenecektir.

Bu veritabanını yeniden yüklemenin bir diğer yolu da

Winnt\System32\Dhcp\Backup\Jet\New klasorünün içindekileri
Winnt\System32\Dhcp klasörü içine kopyalayıp DHCP servisini yeniden başlatmaktır.

DHCP veritabanının boyutu ,DHCP sunucunun hizmet verdiği istemci sayısına bağlı
olarak değişir ve istemcilerin her IP adresi alışlarında bu veritabanı büyür.Bu veritabanını
belli aralıklarla küçültmek gerekir.Bu küçültme işlemi sırasında DHCP veritabanında
bulunan geçersi kayıtlar silinir ve böylece dosyanın boyutu küçülür.

DHCP veritabanını küçültme işleminde dinamik ve offline olmak üzere iki metod
kullanılır.Dinamik güncelleme işlemi DHCP sunucunun boş olduğu zamanlarda otomatik
olarak başlar.DHCP sunucudaki veritabanında herhangi bir güncelleme olmadığı bir
zamanda bu veritabanı otomatik olarak birleştirilmeye başlanır.Offline birleştirme
işleminde ise Jetpack komutu kullanılır.Offline birleştirme işlemi eğer DHCP sunucu çok
yoğunsa yani dinamik birleştirme yapacak kadar boş kalmıyorsa
gerçekleştirilebilir.Jetpack komutunun syntax’ı aşağıdaki gibidir.

jetpack <database_adı> <geçici_database_adı>

database_adı:DHCP sunucuda bulunan orjinal DHCP veritabanın adıdır.

geçici_database_adı:Birlekştirme işlemi sırasında kullanılanacak geçici bir

veritabanı dosyası adıdır.

Örneğin komut satırında Winnt\System32\dhcp klasorüne geçip aşağıdaki komutu

çalıştırırsak DHCP veritabanını offline olarak birleştirmiş oluruz.

jetpack dhcp.mdb tmp.mdb

Bu işlemi yaparken dikkat etmemiz gereken önemli bir noktada şudur;Offline

birleştirme işlemi sırasında DHCP servisi çalışmamalıdır.Bu servisi net stop dhcpserver
komutunu girerek durdurabileceğiniz gibi Computer Management konsolundaki
Services’den de durdurabilirsiniz.Birleştirme işlemi bittikten sonra bu servisi net start
dhcpserver komutunu girerek tekrar başlatabilirsiniz.

Windows 2000 ile gelen DHCP servisinin güzel özelliklerinden biriside DHCP sunucu
hakkında istatistiksel bilgiler verebilmesidir.Bu istatistikleri görmek için DHCP konsolunda
bulunan DHCP sunucunun üzerine mouse ile sağ tıklayıp açılan menüden “Display
Statistics” seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza Şekil 29’deki pencere çıkıyor.Bu pencerede
,seçilen DHCP sunucuda bulunan scope sayısı,toplam IP adresi ,bu IP adreslerini kaçının
kullanımda olduğu gibi bilgiler bulunur.
 Şekil 29

İleri Düzey DHCP Ayarları

SuperScope:

Superscope,birden fazla scope’un bir scope gibi yönetilmesini sağlar.Genellikle

DHCP sunucunun, aynı fiziksel subnetde birden fazla IP subnetine hizmet vermesi
gereken durumlarda kullanılır.Peki bu duruma neden ihtiyaç duyarız? Bunu şöyle bir
örnekle açıklamaya çalışalım.Örneğin çalıştığınız şirket zamanında bir adet C sınıfı IP
adresi almış ve istemci bilgisayarlar bu IP adreslerini kullanıyorlar.Daha sonra şirketinizde
çalışan eleman sayısı artmış ve buna bağlı olarak da networkdeki istemci bilgisayar sayısı
artmıştır.Bu durumda şirketinize ikinci bir C sınıfı IP adresi alarak yeni istemcilere bu IP
adres aralığındaki adreslerden dağıtmak isteyeceksiniz.Kullandığınız IP adres aralıkları
farklı olduğu için bunları bir scope’da toplayamayacaksınız.Bu engeli aşmak için her iki IP
adres aralığını kapsayan birer adet scope tanımlayıp bu iki scope’u içine alan bir
superscope oluşturmalıyız.Böylece DHCP sunucumuz her iki IP subnetine’de hizmet
verecektir.

Superscope oluşturmak için daha önceden tanımlanmış en az bir tane scope

oluşturulmuş olmalıdır.Superscope oluşturulcuktan sonra bu superscope’a scope’lar
eklenebilir yada çıkartılabilir.Şimdi sırasıyla Superscope oluşturmak için izlenmesi gereken
adımları izleyelim.

İlk önce DHCP konsolunda DHCP sunucunun üzerine mouse ile sağ tıklayıp açılan
menüden “New Superscope” seçeneğini seçiyoruz.Karşımıza çıkan Hoşgeldiniz ekranını
Next butonuna basarak geçiyoruz.Bir sonraki pencerede oluşturacağımız superscope için
bir isim girmemiz isteniyor.Uygun değeri girip Next butonuna bastığımızda karşımıza bu
superscope’un içereceği scope’ların seçimin yapıldığı Şekil 30’deki pencere ile
karşılaşırız.Bu pencerede listelenen scope’ları Shift tuşuna basarak seçiyoruz.Scope’ları
seçtikten sonra Next butonuna basarak superscope oluşturma işlemini bitiriyoruz.
 Şekil 30

Netsh Komutunu Kullanarak DHCP Sunucuyu Komut Satırından Yönetmek:

Netsh, Windows 2000’in bazı network bileşenlerinin (örneğin yönlendirme

arayüzlerinin,RAS,DHCP ve WINS gibi servislerin) komut satırından yönetilmesini
sağlayan bir yardımcı programdır.Bu program üç farklı modda çalışabilir;

Online:Bu modda ,Netsh komut satırından girilen komutlar hemen çalıştırılırlar.

Offline:Bu modda ,Netsh komut satırından girilen komutlar biriktirilirler ve

kullanıcının coommit komutunu girmesiyle toplu halde çalıştırlırlar.

Script :Bu modda etsh komutlarını içerien bir script dosyası exec komutu
yardımıyla çalıştırılır.

Netsh ,Netsh Helper DLL olarak adlandırılan dosyaları kullanır. Sisteminizde

yüklü bulunan Helper DLL’leri görmek için komut satırına geçip netsh yazarak netsh
komut satırını çalıştırın.Netsh komut satırına geçtikten sonra show helper komutunu
yazarsanız Şekil 31’da gösterilen şekilde görüldüğü gibi sisteminizde yüklü bulunan
Helper DLL’leri görebilirsiniz.
 Şekil 31
Yukarıdaki şekilde de görüldüğü gibi DHCP için kullanılan Helper DLL’inin adı
DHCPMON.DLL’dir.

Bu kadarlık Netsh girişinden sonra bu konut satırını kullanarak DHCP sunucuyu nasıl
konfigüre edebileceğimize değinebiliriz.Netsh komut satırına geçtiğimizde komut satırı
netsh> şeklinde olacaktır.Netsh komut satırını çalıştırdıktan sonra dhcp yazarak dhcp
altbileşenine geçiş yapıyoruz.Komut satırı bu sefer dhcp> şeklini alacaktır.Burada
kullanabileceğimiz komutların bir listesini görmek için list komutunu yazıyoruz.Karşımıza
bulunduğumuz düzeyde kullanabileceğimiz komut listesi çıkıyor.(Şekil 32)

Şekil 32

Bu düzeyde kullanabileceğiniz komutlar add server,delete server, show server

ve server [\\servername/ipaddress] komutlarıdır.Örneğin burada show server
komutunu girerek Active Directory ‘de tanımlı DHCP sunucuların bir listesini
görebilirsiniz.Yönetmek istediğiniz sunucuya bağlanmak için ise komut satırına şunları
yazmalısınız.Örneğimizde bağlanacağımız DHCP sunucunun ismi halil’dir.(Eğer lokal
bilgisayarda yüklü bulunan DHCP servisini konfigüre edecekseniz sunucu ismini
yazmanıza gerek yoktur.)

server \\halil

Bu komutu girdikten sonra komut satırı dhcp server> şeklinde değişecektir.Buda

demektir ki artık DHCP sunucumuzu konfigüre edeceğimiz düzeye indik.Şimdi bu düzeyde
kullanabileceğimiz komutları görmek için de list komutunu yazıyoruz.Karşımıza DHCP
sunucuda kullanabileceğimiz 44 adet komut sıralanıyor. (Şekil 33)
 Şekil 33

Bu komutların ne işe yaradığını yanlarındaki açıklamaları okuyarak

ögrenebilirsiniz.Örneğin bağlı bulunduğunuz DHCP sunucuda yeni bir scope oluşturmak
istiyorsanız aşağıdaki şekide gösterildiği gibi bir komut girmeniz gerekiyor.

dhcp server>add scope 10.1.3.0 255.255.255.0 “turkmcse 3.scope”

Yukarıdaki komutu çalıştırdıktan sonra eğer komut başarıyla yürütülmüşse

“Command completed successfully” mesajını alırsınız. Bu komutu çalıştırarak
turkmcse 3. scope isimli bir scope oluşturduk.(Şekil 34)

Şekil 34

Oluşturduğumuz bu scope’un IP adres aralığını tanımlaması yapmak için komut

satırından scope düzeyine geçiyoruz.Bunu aşağıdaki komutu yazarak gerçekleştiriyoruz.

dhcp server>scope 10.1.3.0

Yukarıdaki komutu yazıp enter tuşuna basarsak komut satırı dhcp server
scope> şeklini alacaktır.Bu bizin scope düzeyine geçtiğimizi gösterir.Şimdi bu scope için
bir IP adres aralığı tanımlayalım.Bunun için aşağıdaki komutu çalıştırıyoruz.
 dhcp server scope>add iprange 10.1.3.10 10.1.3.250

Böylece oluşturduğumuz turkmcse 3. scope adlı scope’da tanımlı IP adres aralığını

10.1.3.10 ile 10.1.3.250 arasında olacak şekilde ayarlamış olduk.Eğer oluşturduğunuz
scope içinde istemcilere dağıtılmasını istemediğiniz IP adres aralığı vasa bunuda aşağıdaki
komutu kullanarak belirliyorsunuz.

dhcp server scope>add excluderange 10.1.3.40 10.1.3.50

Netsh komut satırını kullanarak DHCP konsolunda gerçekleştirebildiğiniz tüm

ayarları yapabilirsiniz.

Cisco Router’ın DHCP Relay Agent Olarak Konfigüre Edilmesi

Bu bölümde Cisco router’ların nasıl DHCP Relay Agent olarak konfigüre edileceğini
inceleyeceğiz.Burada kullanılan komutlar Cisco router’larda geçerlidir (Cisco 2500
serisi).Eğer kullandığınız router farklı bir marka ise gerekli komut setlerini değiştirmeniz
gerekebilir.

Öncelikle router’a bağlantı sağlanır.Bu bağlantıyı telnet yada konsol portundan

gerçekleştirebilirsiniz.Bağlantı gerçekleştikten sonra User moda düşersiniz.User
modundan Privileged moda geçmek için ise aşağıdaki komutu yazıp enter’a basıyoruz.

Router> Enable

Ardından privileged moda geçmek içi bir şifre tanımlanmışsa bu şifreyi

giriyoruz.Şifreyi doğru girdikten sonra komut satırının aşağıdaki şekle dönüşmesi
gerekiyor.

Router#

Privileged moddan konfigürasyon moduna geçiyoruz.Bunun için aşağıdaki komutu

çalıştırıyoruz.

Router# config terminal

Enter configuration commands, one per line. End with CTRL/Z.

Router (config)#

Konfigürasyon moduna giriş yaptıktan sonra sırasıyla aşağıdaki iki komutu giriyoruz.

Router (config)# ip forward-protocol udp 67

Router (config)# ip forward-protocol udp 68

Bu komutlar router’a UDP protokolu 67 ve 68 nolu UDP portlarından gelecek

broadcast mesajlarını geçirmesini söyler. Eğer bu komutlarda port numarasını
belirtmezseniz router tüm broadcast mesajlarını geçirecektir ki bu durum istenmeyen bir
durumdur.

Daha sonra aşağıdaki iki komutu girerek router’ın DHCP Relay Agent olarak
çalışmasını sağlıyoruz.

Router (config)# interface ethernet 0

Router (config-if)# ip helper-address 10.1.1.1

 Burada router’in ethernet 0 arayüzünün bağlı bulunduğu subnetdeki istemciler için
DHCP Relay Agent görevi üstleneceğini varsayıyoruz.Ayrıca ikinci komutda girilen IP
adresi ise kullanacağımız DHCP sunucunun IP adresidir.Yaptığımız değişikliklerin kalıcı
olması için aşağıdaki komutları yazıp router’dan çıkıyoruz.

Router (config-if)# exit

Router (config)# exit

Router# copy running-config startup-config