T.C.

EVRE VE ORMAN BAKANLII DEVLET SU LER GENEL MDRL LETME VE BAKIM DARES BAKANLII Bakm Onarm ube Mdrl

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2. REVZE TASLAK)

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

ANKARA 2011

NDEKLER

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

KAPSAM

. . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

2 2 3 4 5 5 7 9 11 14

UYGULAMAYA ESAS STANDARTLAR. GENEL . . . . . . . . .

GVENL

BOYANIN TEMN, DEPOLAMA VE KORUNMASI YZEY HAZIRLAMA . . . . . . . .

BOYA HAZIRLII VE UYGULAMALARI MUAYENE VE TESTLER . RTU LEMLER BOYA SSTEM . . . . . . . . .

2/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

1.

KAPSAM 1.1. Bu artname DS' nce ina edilen baraj, reglatr, glet, imesuyu isale hatlar ve sulama tesislerindeki mevcut galvanizli sac, siyah sac ve elik yaplarn korozyona kar korunmas amacyla boyanmasnda gereken genel artlan kapsar. Boyama ilemi, yzey hazrlama ilemlerini, astar boya uygulamasn, ara ve son kat boya uygulamalarn, boya kontrol ve testlerini, boya rtularn ve temizlik ilemlerini ierir. Eer bu artname ile standartlar ve boya imalats firmann tavsiyeleri arasnda bir eliki oluursa, standartlar esas alnacak ve uygulamaya balamadan nce idare ile temas kurulacaktr. 1.2. Cebri boru, dolu savak ve reglatr kapaklar, by-pass kapaklar, pompa ve mekanik tehizatlar, vanalar, balant elemanlar, motor ve vin gibi ekipmanlar ile kaldrma tertibatlar, yaya platformlar, merdiven korkuluk gibi tm elik yaplarn boyama ileri, boyalarn seimi ve uygulamas, yzey hazrlama, sath koruma ve temizleme ileri, boya kontrol ve testleri ve boya rtular bu artnameye uygun olarak yaplacaktr. UYGULAMAYA ESAS STANDARTLAR 2.1. Boya uygulamalar ve yaplacak dier tm ilemler (yzey hazrlama vs.) aada belirtilen standartlara uygun olacaktr. TS EN ISO 2409 Paints and Varnishes-Cross-cut Test (Boyalar ve vernikler apraz kesme deneyi) TS EN ISO 2808 Paints and Varnishes-Determination of Film Thickness (Boyalar ve Vernikler - Film kalnlnn tayini) TS EN ISO 4624 Paints and Varnishes-Pull-off Test for Adhesion (Boyalar ve Vernikler - Yapmann tayini iin ekme deneyi) TS EN ISO 4628 Paints and Varnishes-Evaluation of Degradion of Paint Coatings (Boyalar ve Vernikler - Kaplamadaki bozunmann deerlendirilmesi) TS EN ISO 8501 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Visual Assessment of Surface Cleanliness (elik Yzeylerin Hazrlanmas-Boya ve lgili Malzemelerin Uygulanmasndan nceYzey Temizliinin Gzle Muayenesi) TS EN ISO 8502 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Test for the assessment of Surface Cleanliness (elik Yzeylerin Hazrlanmas- Boya ve lgili Malzemelerin Uygulanmasndan nce Yzey Temizlii Deerlendirme Deneyleri) TS EN ISO 8503 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Surface Roughness Characteristics of Blast Cleaned Steel Substrates (Boya ve lgili rnlerin Uygulanmadan nce elik Taban Malzemelerin Hazrlanmas- Kumlanarak Temizlenmi elik Taban Malzemelerin Yzey Przllk Karakteristikleri) TS EN ISO 8504 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Surface Preparation Methods (elik Yzeylerin Hazrlanmas- Boya ve lgili Maddelerin Uygulanmas- Yzey Hazrlama Metotlar)

2.

3/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

TS ISO 9223 Corrosion of Metals and Alloys - Corrosivity of Atmospheres Metallerin ve Alamlarnn Korozyonu-Atmosferlerin Korozyona Uratma Nitelikleri) TS EN ISO 11124 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Specifcations for Metallic Blast Cleaning (elik Yzeylerin Hazrlanmas-Boya ve lgili Malzemelerin Uygulanmasndan nceBasnl Hava ile Pskrtlen Metalik Andrclarnzellikleri) TS EN ISO 11126 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Specifcations for Non-metallic Blast Cleaning Abrasives (elik Yzeylerin Hazrlanmas - Boya le lgili Malzemelerin Uygulanmasndan nce - Pskrtme le Temizlemede Kullanlan Metalik Olmayan Andrclarn zellikleri) TS EN ISO 12944 Paints and Varnishes-Corrosion Protection of Stell Structures by Protective Paint Systems (Boyalar Ve Vernikler - elik Yaplarn Koruyucu Boya Sistemleriyle Korozyona Kar Korunmas) TS EN ISO 14713 Protection against corrosion of iron and steel in structures- Zinc and aluminium Coatings (Yaplarda Demir ve eliin Korozyona Kar Korunmas - Metal Kaplamalar) Svedish Standard SS 05 5900 Surface Preparation Standarts for Painting Steel Surfaces 2.2. Bu listede yer almayan ilerle ilgili uygulamaya esas standartlarda TSE standartlar geerlidir.

3.

GENEL Yklenici, yaplacak boya uygulamalar ile ilgili olarak kullanaca boyann imalat firmasnn kontrollk ve servis hizmetinden faydalanacaktr. Bu servis hizmeti, boyama ileminden nce balayp, boya iinin darece kabulne kadar srecektir. Ama; boya sisteminin, dare artlarna ve imalat firmann tavsiyelerine uyacak ekilde uygulanmasdr. 3.2. Servis hizmetinin bedeli Ykleniciye aittir. Yklenici, imalat firmadan alaca servis hizmetinin skln kendisi tespit edecektir. 3.3. Boya imalats i banda; DS kontrollk tekilatndan bir mhendis ve bir formene yaplan boya uygulamalarn belirli zamanlarda kontroln yapabilmesi iin, Yklenicinin bir mhendis ve bir formenine boya uygulamalar ve kontrol konusunda teorik ve pratik boya eitimi verecektir. sresince ayda en az bir kez yaplan uygulamalar kontrol ederek, DSye ve Ykleniciye, 8. maddede belirtilen konular da kapsayan bir Teknik Servis Raporu sunacaktr. 3.4. DS ve Yklenici; ihale sonras boya uygulamalar balamadan nce, sahada enerji kullanm, boyanacak yerin ortam koullarnn dzeltilmesi (zellikle cebri boru boyama iinde tnel iindeki suyun boaltlmas, varsa havalandrma tertibatnn altrlmas vb.) gibi boya uygulamasn etkileyecek durumlar tespit edip aralarnda yazl bir karar alacaktrlar. 3.5. Gerekli boya kontrol ve testleri bu kapsamda boya imalat firma tarafndan yaplacaktr. 3.1.

4/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

4.

GVENL Yklenici, evre ve insan sal asndan alnmas gereken tm nlemleri alacaktr. gvenlii talimatlarna ve iin performans ve devamll asndan gerekli ii sal, i gvenlii ve teknik gvenlik artnamelerine harfiyen uyacaktr. 4.2. Tm boya uygulamalar srasnda SGARA LMEYECEKTR! 4.3. Boyama alanlarnda ak ate ve alevli aletler kullanlmayacaktr. 4.4. Kvlcma neden olabilecek tm riskler ortadan kaldrlacaktr; Boyama srasnda elektrikle alan aletler kullanlmayacaktr. Elektrii iletmeyen ve delik olmayan eldiven kullanlacaktr. Elektrik ilemleri srasnda elektrik anahtar kapatlacaktr. 4.5. Temizlik esnasnda ve boyama ileminin uygulanmasnda kullanlan rnlerden kan solvent buharlar, yanc parlayc ve zararldr. Boya atklar asla yaklmayacak, topraa gmlmeyecek, uygulamada doa ve insana zarar verilmeyecektir. 4.6. inde boya ve tiner bulunan kutular stc ve radyatrlerin zerine konulmayacaktr. 4.7. Boyay pskrtmek amacyla oksijen ve dier yanc gazlar, basn elde etmek amacyla kullanlmayacaktr. 4.8. Boya malzemeleri boyama alannda yarm gn yetecek miktarda bulundurulacaktr. Bylece, yangn kma ve yaylma riski azaltlm olacak sndrme sresi ksalacaktr. 4.9. El tipi, yangndan etkilenmeyen yangn sndrc tpleri, yanmayan battaniye gibi yangna kar kullanlacak malzemeler alma sahasnn yaknnda kolayca ulalabilecek ve tm alanlarn bulabilecekleri yerlerde bulundurulacaktr. 4.10. Yangn ka yollar ve klar srekli olarak ak tutulacak, bu blgelere konulacak ara gerecin, ka alannda yaralanmalara neden olabilecei gz nnde bulundurulacaktr. 4.11. Eller tinerle ykanmayacak, deri sal iin koruma ve bakm zellikleri olan krem ve ilalar kullanlacaktr. 4.12. Yklenici, iin emniyetle yrtlmesi hususunda darenin kural ve talimatlarna uymak zorundadr. 4.13. Yklenici, iin gvenlii ynnden kusursuz olarak yrtlmesinden sorumludur. 4.14. Temizlik ve boyama ileminin uygulanmasna balamadan nce iin gvenli bir ekilde srdrlebilmesi iin, detayl bir alma plan yaplacaktr. Bu planda uygulama ierisinde yer alan yzey temizlii, i yerine gre iskele kurma, aydnlatma, havalandrma, boya uygulamas ve kontrol gibi maddeler yer alacaktr. 4.15. almann gvenlik ierisinde yaplabilmesi iin yeterli aydnlatmann salanmas arttr. 4.16. Gerek yzey temizlii, gerek boyann tatbikat ve kurumas esnasnda yeterince havalandrma salanacaktr. (Madde 7'de belirtilen ortam artlar gz nnde bulundurulacaktr.) Kapal alanlarda yaplan boya ilerinde gerekli havalandrmann salanmas ve alanlarn zehirlenmemesi iin gerekli nlemler alnacaktr. 4.1.

5/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

4.17.

Eer iskele gerekiyorsa, boyanacak tm yzeylere maksimum gvenli mesafede ulaacak ekilde oluturulacaktr. skele ile uygulama yaplacak yzey aras mesafe minimum 30 cm ve maksimum 60 cm olacaktr.

5.

BOYANIN TEMN, DEPOLAMA VE KORUNMASI Boya ve dier malzemelerin yklenici tarafndan temin edilmesi halinde, kullanlacak boya ve dier malzemelerin ie ve artnameye uygunluunun tespiti iin, retici firma laboratuar dndaki kamu veya zel bir laboratuar onaynn alnmas arttr. (Lab. No: 11-0502). 5.2. ASTAR, ARA KAT VE SON KAT BOYA, BOYA SSTEM TABLOSUNDA BELRTLD GB OLACAKTIR. 5.3. Boya imalats firma ISO 90012000 kalite ynetim sistemi uygunluk belgesine sahip olmak zorundadr. 5.4. dare tarafndan baka bir karar alnmadka bir sistemin paralarn oluturan tm boyalar ayn imalat firmadan temin edilecektir. 5.5. Temin edilen her astar ve boya o partiyi temsil eden ve firmann dzenledii rn onay raporu ile birlikte alma mahalline getirilecektir. rn onay raporunda, ambalaj zerindeki rn kodu, parti numaras, retim tarihi ve dier bilgiler bulunacaktr. Ayrca boyann parlaklk, kapatclk, younluk, viskozite gibi teknik zellikleri yer alacaktr. Bu rapor, firma kalite kontrol efliince dzenlenecek ve imzalanacaktr. rn onay raporu olmayan boyalar alma mahalline alnmayacaktr. 5.6. Kullanlacak tm astar ve boyalar alma mahalline firmann isim ve etiketini tayan orijinal ve kapal ambalajyla getirilecektir. 5.7. Boya israfnn nlenmesi asndan boyalar 20 litrelik ambalajlar eklinde alnacaktr. 5.8. Boyalar yanma zellii gz nnde tutularak, havalandrlmas salanm bir yerde szdrmaz kaplarda ar dk veya yksek scaklklara maruz kalmayacak ekilde kilitli bir depoda muhafaza edilecektir. Depolama scakl 427 C arasnda tutulacak, depolama yerinde, p, stp, ya artklar bulunmayacak ve depolama yeri daima temiz tutulacaktr. 5.9. Boyalar uzun mddet depolandnda, boyann kova diplerinde kelmesini nlemek iin kovalar ters evrilecektir. 5.10. Kaplar zerinde belirtilen kullanma sresi veya imalattan itibaren 12 ay ierisinde kullanlmayan boyalar kesinlikle kullanlmayacak, kullanm sresinin bitimine yaklam olan boyalar taze boyalarla kartrlmayacak tinerle inceltilmeyecektir. 5.11. inkoca zengin epoksi astar kuru filminde tm retim toleranslar dahilinde, arlka, en az, %80 metalik inko tozu (zinc dust) ihtiva edecektir (TS EN ISO 12944-5, Madde 5.2 ye gre). Teslim edilen rnn, rn onay raporunda bu husus belirtilecektir. 5.1. YZEY HAZIRLAMA 6.1. Herhangi bir mekanik tamirat varsa bu ilemler yzey temizliinden nce yaplacaktr. dare isterse n kumlama yaplarak elik yzeyin kontrol kolaylatrlacaktr. elik miktarnn nemli bir miktarnn kaybolduu

6.

6/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

6.2.

6.3. 6.4. 6.5.

6.6.

6.7.

6.8.

durumlarda tamirat elik plakalarn bu blgelere kaynaklanmas ile yaplacaktr. Boyanacak yzeylerde yzey hazrln olumsuz etkileyebilecek ya, gres, tuz, kir, toz, apak benzeri olumsuz maddeler yzey hazrl ilemlerine balamadan nce, mekanik ekipman, basnl su ve temizlik kimyasallar kullanlarak giderilecektir. Yzey hazrl ilemleri, asitle temizleme, alevle temizleme, mekanik temizleme ve kumlama, yntemlerinden bir veya bir ka kullanlarak yaplacaktr. Yukarda bahsedilen tm elik yaplarn aadaki maddelerde belirtildii zere temizlenmesi ve boyaya hazrlanmas arttr. Asitle Temizleme: 6.5.1. Asitleme ilemi ncesi yzeydeki ya ve gres kalntlar solventle temizlenecektir. 6.5.2. Slfirik asit/Fosforik asit, Hidroklorik asit/Fosforik asit veya Fosforik asit/Fosforik asit yntemleri kullanlarak metal hadde kabuu ve pastan arndrlacaktr. 6.5.3. lem 60-65 oC de yaplacaktr. 6.5.4. Asitleme ileminden sonra %2 lik Fosforik Asit ile pasivasyon ilemi yaplacaktr. Alevle Yzey Temizlii: 6.6.1. Alevle temizlemeden nce, kaln pas tabakalar kaznarak uzaklatrlacak daha sonra, yzey motor tahrikli tel fra ile temizlenecektir. 6.6.2. Yzey hadde cruflarndan pas, boya kaplama ve yabanc maddelerden arndrlm olacaktr. Herhangi bir artk kalnts sadece yzeyde renk deiiklii olarak grlecektir. 6.6.3. elik ilerin alevle temizlenmesi iin ilem sras distorsiyon ve bklmenin nlenmesi amacyla planlanacak ve kontrol edilecektir. Mekanik Yzey Temizlii: 6.7.1. Metal yzeyler kazyarak, telle fralayarak, makine ile fralayarak ve rendeleme gibi elle ve motor tahrikli aletlerle temizlenecektir. 6.7.2. Elle ve motor tahrikli aletle temizlemeden nce, kaln pas tabakalar kaznarak kaldrlacak, grnr ya gres ve kir uzaklatrldktan sonra, yzey, dknt ve ken tozlardan temizlenecektir. 6.7.3. Yzey, bir metal parlakl verene kadar ok iyi temizlenecektir. 6.7.4. Bu temizleme ilemi, malzemede herhangi bir zarara veya deformasyona yol amayacak ve yontucu aletlerin neden olabilecei herhangi bir yzey hasarndan (entikler ve kertikler) kanmak iin dikkat edilecektir. 6.7.5. Tel fralar kullanldnda, pas ve kirlilikler sadece parlatlp braklmayacak, yzeyden uzaklatrldndan emin olunacaktr. Kumlama le Yzey Temizlii: 6.8.1. Karbon elik yzeyler Sa 2 kalitesinde kuru kum, elik grit ve/veya elik shot ile temizlenecektir. 6.8.2. Kumlama yapld zaman tm yzey, andrc madde ile przlendirilecek, kumlanm yzeyde olmas gereken yzey przll 50-60 mikron aralnda olacaktr.

7/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

6.8.3. Kumlamada kullanlacak andrc iinde toz, kir ve benzeri yabanc madde bulunmayacak, andrc her zaman kuru olacaktr. Kullanlacak malzemenin zellikleri Madde 8.5.3 de verilmitir. 6.8.4. Yzey temizlii iin kullanlacak kum, grit ve shot, ilgili standart ve artnamelere uygun olacaktr. 6.8.5. Kumlama ncesi, bir test parasnda kumlama yaplacak ve yzey przll llerek, ilgili boya sisteminde istenilen yzey przllne uygun olduu tespit edilecektir. Bu test, darenin gzetiminde yaplacaktr. 6.8.6. Yklenici, kumlama ilemine balamadan nce, boya uygulamalarnda gerekecek her trl test ve kontrol cihazn ve karlatrma mastarlarn uygulama sahasnda veya atlyede hazr bulunduracaktr. 6.8.7. Kumlama ve boyama ilemleri, yeni boyanm yzeylerin, yaplacak kumlamadan olumsuz etkilenmesini nleyecek ekilde planlanacak, kumlama ilemine balamadan nce boyanm yzeyler, gerekli nlemler almak sureti ile kum tozlarndan korunacaktr. 6.8.8. Kumlama yaplm ve temizlenmi yzeyler, astar boya ncesinde tozdan arndrlacaktr. Bunun iin yzeye, temiz, kuru hava flenecek veya endstriyel vakum temizleyiciler kullanlacaktr. 6.8.9. Kumlama yaplan yzeyler, mmkn olan en ksa srede (en ge 4 saat) astar boya ile ve yzeyde herhangi bir pas grnts olumadan boyanacaktr. Yzeyde pas oluumu tespit edildiinde kumlama tekrar edilecektir. 6.8.10. Kullanlacak pompa ve kompresrler boyanacak yzeye mmkn olduu kadar yakn olacak, yzey temizlii srasnda, temizlenen yzeye ya ve su temas engellenecektir. 6.8.11. Raspalama ve boyama ilemlerinde kullanlacak basnl hava ya ve rutubet tamayacaktr. Bu amala uygun filtre ve tutucular kullanlacaktr. 6.8.12. Andrc pskrtme aletinin girmedii veya aletin almad yerlerin temizlii Mekanik Yzey Temizlii yntemi ile yaplacaktr. 6.8.13. Andrc pskrtme cihazn altran kompresrn gc en az 50 Hp, basnc 90-150 psi olacaktr. 6.9. dare tarafndan standartlara ve artnameye uygun bulunmayan yzey temizlii yklenici tarafndan standartlara uygun hale getirilinceye kadar tekrar edilecektir. Ayn artlar boya ileri iin de geerlidir. 6.10. Yzey hazrl ilemlerinin yaplaca ortamn artlar ve metal yzeyinin scakl Madde 8.4 de belirtildii gibi olacaktr. Tablo 1 - Yzey Temizlii Raspa Standartlar Edeerlii Tablosu
KALTE NACE SSPC ISO 8501-1

Beyaz Metal Raspa Temizlii Yaklak Beyaz Metal Raspa Temizlii Ticari Raspa Temizlii Sprme Raspa Temizlii

No:1 No:2 No:3 No:4

SP-5 SP-10 SP-6 SP-7

Sa3 Sa2 Sa2 Sa1

8/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

zc Temizlii Elle Tel Fra Temizlii Motorlu Tel Fra Temizlii

SP-1 SP-2 SP-3

St1 St2 St3

7.

BOYA HAZIRLII VE UYGULAMALARI 7.1. Boya yaplacak ortamn artlar ve boya uygulanacak metal yzeyin scakl Madde 8.4 de verilmitir. 7.2. Boya reticisinin, boya inceltilmesi, kartrlmas, tanmas ve uygulamaya ynelik talimat ve tavsiyeleri bu artnamenin bir paras olarak kabul edilecektir. Bu konuda boya reticisinin en son tarihli talimatlar esas alnacaktr. Bu talimatlarda belirtilen, kuruma, krlenme srelerine uyulacaktr. 7.3. ncelticiler, boya reticisi firmann talimatlarnda belirtilen tip ve miktarlarda kullanlacaktr. 7.4. Boya uygulamas tecrbeli personel ve uygun ekipman ile yaplacaktr. Btn boya ileri, dikkatli bir iilik ile akma, damlama ve sarkmalar nleyecek ekilde olacaktr. Boyada oluacak akntlar en ksa zamanda tamir edilecek, kenarlar ve aralklarn boyanmasnda ileme zen gsterip, yeterli miktarda boyann bu alanlar kapladndan emin olunacaktr 7.5. Uygulama esnasnda boya reticisi firmann teknik blteninde belirtilen katlar arasnda beklenmesi gereken minimum ve maksimum srelere uyulacak, her kat boya kuru film kalnl boya sisteminde belirtilen kalnlkta olacaktr. Kalnlk lmleri st ste srlen katlarn toplamna gre yaplacaktr. 7.6. Ya ve kuru film kalnlklarnn, olmas gereken boya kalnlklarna uygunluu dzenli olarak kontrol edilecek, kuru film kalnl yetersiz olan tm blgeler st kat uygulama sresi ierisinde istenilen kalnla ulatrlacaktr. 7.7. Boya hazrlanrken boyann karm mr gz nne alnarak, kullanlacak miktarda boya kartrlacaktr. 7.8. Boyama ilemleri, Madde 10 da belirtilen boya sistemlerine gre yaplacaktr. 7.9. Boyama ilemi esnasnda, zerine boya akmas ve damlamas mahzurlu olan ksmlar gerekli ekilde rtlerek korunacaktr. Boyanmamas gereken yzeylerin korunmas iin, yklenici yeterli miktarda rt bulunduracaktr. 7.10. Btn hareketli paralarn temiz tutulmalarna ve serbest hareketlerine zarar vermemek iin zel dikkat sarf edilecek, byle ksmlarn zerine akm boya, tamamen temizlenecektir. 7.11. Astar boya uygulanacak yzey, yzey hazrlama standartlarna uygun ekilde temiz, passz veya boya sistemlerinde belirtilen yzey przllne (50- 60 mikron) uygun olacaktr. Boyanacak metal yzeyin scakl, kumlama ve astar boya esnasnda havann iylenme noktasnn en az 3 C stnde olacaktr. 7.12. Aada belirtilen durumlarda boyama ilemi yaplmayacaktr. Yzeyin ya olmas durumunda, Bal nem orannn, imalatnn nerdii deerden yksek olmas durumunda, (max % 80)

9/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

evre veya boyanacak yzeyin, imalat firmann belirttii scaklklara gre dk veya fazla olmas durumunda, (Madde 8.4'te tanmlanan koullar) Rzgr hznn saatte 24 km' den fazla olmas durumunda, Ar tozlu ortamda kesinlikle boya uygulamas yaplmayacaktr. Boyann krlenme scakln etkileyeceinden, scakln 5 C nin altna dmesi beklenen durumlarda, Yamur, kar, sis veya iyde boyama ilemi yaplmayacaktr. 7.13. Boya depodan kullanma hazr bir ekilde uygulama sahasna getirilecek ve bundan sonra tiner veya baka bir madde ilavesi yaplmayacaktr. 7.14. Epoksi ve poliretan boya uygulamalarnda sertletirici kartrldktan sonra teknik bltenlerde belirtilen sre kadar beklenecek, boya uygulamasna daha sonra balanacaktr. 7.15. Ardk boya katlarnda belirtilen boya tiplerinin renkleri gzle grlebilir lde farkl olacaktr. 7.16. Bir sonraki boya ilemine gemeden nce boya katnn tm bozukluklar giderilecektir. 7.17. Tm boyal yzeyler kaplama ilemi tamamlanana kadar temiz ve kuru tutulacak, tozdan arndrlacaktr. 7.18. Boya uygulamasndan hemen sonra, ya boya kalnl, ya boya taraklar ile kontrol edilecektir. 7.19. Katlar arasndaki bekleme sresinde yzeylerde evreden gelen tozlarla oluabilecek kirlenmeler basnl hava ile temizlenecektir. 7.20. Aada belirtilen aamalarda, dareden onay alnmadka, bir sonraki uygulamaya geilmeyecektir. Yzey hazrl bitiminden sonra, astar boya uygulamadan nce, Her katn bitiminden sonra, bir sonraki katn uygulamasndan nce, 7.21. Boyama ilemi; boya reticisi firmann tavsiyeleri gz nnde bulundurularak havasz pskrtme yntemi (airless) ile yaplacak, zorunlu hallerde fra veya rulo kullanlabilecektir. 7.22. Fra veya Rulo ile Boya Uygulamalar: Pskrtme yntemi ile boyama uygulanamayan blgeler, imalat firmann talimatlarna da uymak koulu ile fra veya rulo ile boyanabilecektir. Boya uygulamas balamadan nce kaynak dikileri, keskin ke ve kenarlarda kestirme uygulamalar yaplacak, kestirme uygulamalar bant eklinde rulo veya fra ile boyanarak sprey boya sonras homojen bir kalnlk elde edilmesi salanacaktr. 7.23. Her gnn sonunda bo kaplar, boya artklar vb. malzemeler, uygulama sahasndan uzaklatrlarak uygulama sahas temiz tutulacaktr. 7.24. Boya ilerinin tamamlanmasndan sonra, yklenici evredeki tm artklar ve pleri toplayacak, etrafta kazaen boyanm yzeyleri temizleyecek ve evreyi teslim alnd gibi, dzgn bir ekilde dareye teslim edecektir. bitiminde, ortaya kan tm atklarn atk deerlendirme firmalarna iadesi salanacak ve bu durum belgelenecektir. 8. MUAYENE VE TESTLER

10/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

Yklenici, boyama ilemine balamadan nce, boya uygulamalarna ynelik "Boya Uygulama Prosedr"n ve "Boya Kalite Kontrol Plan" n hazrlayacak ve dareden onay alacaktr. Boya, ncelikle yklenicinin kontrolr tarafndan muayene edilecektir. 8.2. Yklenici, yzey hazrl ve boya ilemlerine balamadan nce boya uygulamalarnda gerekecek her trl test ve kontrol cihazn ve karlatrma mastarlarn sahada hazr bulunduracaktr. Uygulama ortam, yzey hazrl ve boya, ncelikle Yklenicinin kontrolr tarafndan muayene edilecektir. 8.3. dare veya darenin istedii veya gerekli grd anda imalat firma, boya kontrol yapmak istedii zaman bu kontrol yapmaya her zaman yetkili olacak iin yrtlmesi srasndaki deiik aamalarda imalat firmann tesislerinde ve iyerinde muayene, kontrol ve testler yaplacaktr. Boyalarla ve boyanan yzeyle ilgili rnekler istenilen her an alnabilecek ve gerekli grlen deneyler yaplacaktr. 8.1. 8.4. Ortam artlarnn Kontrol: 8.4.1. Ortam koullar: Ortam scakl ve bal nem her yzey hazrl ve her boya uygulama ncesi kontrol edilecektir. Ortam scakl boya reticisi firmann nerdii deerlerde olacaktr. Bal nem en fazla % 80 olacaktr. 8.4.2. Metal Yzey Scakl: Yzey hazrl veya boya uygulamas yaplacak yzeyin scakl, iylenme noktasnn en az 3 oC stnde olacaktr. Bu kontrol, uygulamalar srasnda sabah, le ve akamzeri olmak zere en az gnde kez yaplacaktr. Yzey Hazrl Kontrolleri 8.5.1. Raspalanm yzeyin kalitesi TS EN ISO 85011 e gre Sa 2 mertebesinde olacaktr. 8.5.2. Raspalanm yzeyin profil derinlii Yzey Profili lm Cihaz kullanlarak llecektir. 8.5.3. Raspa Malzemesi (Silis Kumu, Grit ve Shot): Bir ay ka kum grit veya shot malzeme bir bardak iindeki saf su iine katlacak, kartrlacak ve kmesi beklenecek, kelme sonunda su yzeyinde ya ve kk paracklar ve suda renk deiimi olmayacaktr. Daha sonra suyun pH deeri llecek ve pH deeri 5 den az olmayacaktr. Suya %5' lik gm nitrat zeltisi eklendiinde su iinde beyaz keltiler (Klor tuzlar) olumayacaktr. 8.5.3.1. Silis Kumu: Kullanlacak kum belirtilen standartta olacak ve yeni kum kullanlacaktr. Bir kez kullanlan kum bir kez daha kullanlmayacaktr. Kumlama iinde kullanlacak kum 20 ile 50 mesh elek ap orannda, tane irilii 0,62 mm arasnda olacaktr. letkenlik lm cihaz ile saf suda kumun ierdii zlebilir tuzlarn iletkenlii llecek, bu deer 50 mikrosiemens/cmyi gemeyecektir Kumun ihtiva ettii silisyum oran en az % 90 olacaktr. 8.5.3.2. Grit ve Shot:

8.5.

11/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

Steel Grit G 40, Steel Shot S 230 tane iriliinde olacaktr. Arlka 3 birim grit, 1 birim shot karm kullanlacaktr. 8.5.4. Yzeydeki Ya ve Gres: 25 cm2 lik test alan 10 ml methylenechloride ile ykanacak, ykama svsnn 5 damlas temiz cam yzey zerine damlatlacaktr. Solvent tamamen buharlatrldktan sonra cam tabaka karanlkta ultraviyole nna maruz tutulacak, eer mavi flresans grlrse yzey ya ve gres ile kirli anlamna gelecektir. Bu testin skl phelendike yaplmak zere olacaktr 8.5.5. Kullanlan basnl havann temizlii, hava k nozuluna kum veya grit koymadan, beyaz bir bez konarak ve basnl hava geirilerek yaplacaktr. 20 saniye bekledikten sonra beyaz bez incelenecek, bez zerinde su ve ya damlacklarnn olmas halinde, sistem ya ve sudan arndrlncaya kadar temizlenerek kontrol edilecektir. 8.6. Boya kuru film kalnl her kat boya uygulamasndan sonra, SSPC-PA 2 ye gre yaplacaktr. lm yntemi aadaki gibidir: A. 30 m2yi amayan elemanlar iin, her 10 m2 iin 5 spot lm yaplacaktr. B. 100 m2yi amayan elemanlar iin, 3 adet rasgele seilen 10 m 2 alan iin 5 spot lm yaplacaktr. C. 100 m2yi aan alanlar iin; ilk 100 m2 iin B Maddesi uygulanacak, her ek 100 m2 iin seilen 10 m2 zerinden, 5 spot lm alnacaktr. D. Her spot lm iin 3 adet lm yaplacaktr. Her yeni okumada prob bir nceki pozisyonundan 4 cm apnda dairenin iinde olacaktr. lmn ortalama deeri, spot lm deeri olarak yazlacaktr. 8.7. Pull-Off Test: Uygulanan her katn birbiri ile yapmas veya toplam boya sisteminin yzeye yapmas en az 5 MPa ile test edilecektir. Yapma testi yaplacak alan rasgele seilecek, uygulanacak standart ISO 4624 olacaktr. Test sonucu 5 MPa altnda ise ilgili paralar tekrar kumlanacaktr. 8.8. Yapma Testi (Cross Cut): Boya yzeyinde phelenen yer zerinde bakla 2-3 cm' lik bir alan bakla kk karelere blnecek ve zerine bant yaptrlarak ekilerek boyann yapmas kontrol edilecektir. (TS EN ISO 2409). 8.9. Tm yzey temizleme ve raspa ilemlerinden sonra ve boya uygulamas ncesi hazrlanan yzey kontrol edilecektir. 8.10. Ara kat boya uygulanmadan nce, atlan astar boya mutlaka kontrol edilecektir. 8.11. Yklenici firma aadaki test ekipmanlarn sahada bulunduracaktr. Dewmeter (hava scakl, bal nem, iylenme noktas ve metal yzey scakl ler) Yzey przll lm cihaz Boya kuru film kalnl lm cihaz Boya ya film kalnl ler (ya film tara) Pull-Off test cihaz letkenlik lm cihaz 9. RTU LEMLER

12/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

9.1.

9.2.

9.3.

Rtu in Gerekli Boyama Ekipmannn Hazrlanmas: 9.1.1. Rtu ilemi iin yaplacak boyama ileminde kullanlan alet ve ekipmanlar temiz ve tam alr durumda bulundurulacaktr. 9.1.2. Rtu uygulamas srasnda kullanlacak ekipmanlar; Astar ve Arakat rtulamasnda yaplacak uygulama iin Rulo Fra olarak, Son kat rtulamas iin yaplacak uygulamada ise Rulo Fra Haval Tabanca olarak seilecektir. 9.1.3. Uygulamada; Fra kullanlacak ise; boyanacak yzeyin byklne uygun boyutta fra seilecek, frann kllar sert olmayacaktr. Rulo uygulamas geni ve dzgn yzeylerde yaplacaktr. Haval tabanca kullanlacak ise; kullanlacak tabanca ok iyi tannacak, retici firmann nerilerine uyulacak, pskrtme yaplrken basn 4-5 atmosfer arasnda olacaktr. Rtu Yaplacak Yzeyin Hazrlanmas: 9.2.1. antiyede yaplan birletirme ilemlerindeki kaynakl yzeyler ile boyas tamamen deforme olan ve metali aa kan yzeyler, ISO 8501-1:1998 standardna gre St3 mertebesine kadar anak fra, tel fra veya zmpara ile temizlenecektir. 9.2.2. Rtu yaplacak olan yzeyde Astar deforme olmam, Arakat + Son Kat deforme olmu ise; yzeydeki toz, kir, tatl su ile ykanacak; dier yabanc maddeler (ya, gres vs.) organik solventler ya da temizlik maddeleri ile temizlenecektir. Temizlenip kurutulduktan sonra zmpara yaplmak sureti ile yzey przlendirilecektir. 9.2.3. Rtu yaplacak olan yzeyde Astar + Arakat deforme olmam, Son Kat deforme olmu ise; Yzeydeki toz, kir, tatl su ile ykanacak; dier yabanc maddeler (ya, gres vs.) organik solventler ya da temizlik maddeleri ile temizlenip kurutulduktan sonra zmpara yaplmak sureti ile yzey przlendirilecektir. 9.2.4. Eksik kuru film kalnlklarnn tamamlanaca ksmlarda yaplacak rtu ilemlerinde ve kat st kat uygulamalarnda yzeyin zmpara ile przlendirilerek uygulamaya geilmesi arttr. 9.2.5. Mekanik temizlik ileminden sonra yzeydeki tozlar temiz ve kuru kompresr havas ile veya emici pompalar ile temizlenecektir. Boyann Yzeye Tatbiki: 9.3.1. Uygulama esnasnda boya reticisi firmann teknik blteninde belirtilen katlar arasnda beklenmesi gereken minimum ve maksimum srelere uyulacaktr. 9.3.2. Uygulama; Fra ile yaplyorsa; fra boya kutusuna yarya kadar daldrlacak, uygulanacak yzey ile 750lik a yapacak ekilde tutularak fazla bastrmadan, gereinden fazla yzeyden gemeksizin uygulama yaplacaktr. Rulo ile yaplyorsa, kabarck olumamas iin ok hzl ve bastrarak uygulama yaplmayacaktr. Haval tabanca ile yaplyorsa; tabanca ile yzey arasnda 25-40 cm mesafe, boyanacak yzey tabancaya dik konumda ve uygulama yzeye dik, hareket paralel olacaktr.

13/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

Tablo 2 - Hava Scakl, Bal Nem ve iylenme Noktas Tablosu

Bal Nem, % RH 20 0 2,5 5 7,5 10 13 15 18 Ortam Scakl, C 20 23 25 28 30 33 35 38 40 43 45 48 50 -14,0 -12,0 -9,8 -7,7 -5,6 -3,6 -1,5 0,5 2,6 4,7 6,7 8,8 10,8 12,9 14,9 17,0 19,0 21,0 -11,0 -9,1 -6,9 4,8 -2,7 -0,6 1,5 3,6 5,8 7,9 10,0 12,1 14,2 16,3 18,4 20,5 22,6 24,7 -8,9 -6,7 -4,5 -2,4 -0,2 1,9 4,1 6,2 8,5 -9,1 -6,9 -4,7 -2,5 -0,3 1,9 4,1 6,3 8,5 10,7 -7,4 -5,2 -2,9 -0,7 1,5 3,8 6,0 8,2 10,5 12,8 15,0 17,2 19,5 21,7 23,9 26,2 28,4 30,6 32,8 -5,9 -3,6 -1,3 0,9 3,2 5,5 7,7 -4,5 -2,2 0,1 2,4 4,7 7,0 9,3 -3,3 -0,9 1,4 3,7 6,1 8,4 -4,4 -2,1 0,3 2,6 5,0 7,3 9,7 -3,4 -1,1 1,4 3,7 0,1 8,5 10,9 -2,4 0,0 2,4 4,8 7,2 9,6 -1,5 1,0 3,4 5,8 8,2 -0,6 1,9 4,3 6,7 9,2 0,2 2,7 5,1 7,6 1,0 3,5 6,0 8,4 1,8 4,3 6,8 9,2 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 0,0 2,5 5,0 7,5 10,0

10,1 10,9 11,7 12,5

10,6 11,6 12,5 13,4 14,2 15,0

12,0 13,0 14,0 15,0 15,8 16,7 17,5 14,4 15,4 16,4 17,4 18,3 19,2 20,0 16,8 17,8 18,9 19,9 20,8 21,7 22,5 19,1 20,3 21,3 22,3 23,2 24,1 25,0 21,6 22,7 23,8 24,8 25,7 26,6 27,5 24,0 25,1 26,2 27,2 28,2 29,1 30,0 26,4 27,5 28,6 29,7 30,7 31,6 32,5 28,8 29,9 31,1 32,1 33,1 34,1 35,0 31,1 32,4 33,5 34,6 35,6 36,6 37,5 33,5 34,8 35,9 37,0 38,1 39,1 40,0 35,9 37,2 38,3 39,5 40,5 41,5 42,5 38,3 39,6 40,8 41,9 43,0 44,0 45,0 40,7 42,0 43,2 44,4 45,5 46,5 47,5 43,1 44,4 45,6 46,8 47,9 49,0 50,0

10,7 12,0 13,2

10,0 11,6 13,0 14,4 15,6 12,3 13,9 15,3 16,7 18,0 14,6 16,2 17,7 19,1 20,4 16,8 18,5 20,0 21,4 22,8 19,1 20,8 22,4 23,8 25,1 21,4 23,1 24,7 26,1 27,5 23,6 25,4 27,0 28,5 29,9 25,9 27,7 29,3 30,8 32,2 28,2 30,0 31,6 33,2 34,6 30,4 32,3 33,9 35,5 36,9 32,7 34,5 36,3 37,8 39,3 34,9 36,8 38,6 40,2 41,7

10,6 13,0 12,8 15,1 14,9 17,3 17,1 19,5 19,2 21,7 21,4 23,9 23,5 26,1 25,7 28,3 27,8 30,5

10.

BOYA SSTEM

14/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

DS altndaki tm boyama ilerinde; elik borular, kapaklar ve ekipmanlara uygun olarak seilmi aadaki boya sistemlerine bal kalnacaktr. Tablo 3 Barajda bulunan temel ekipmanlarn ortamlara gre snflandrlmas
Sistem No Sistem Ad Boyanacak Yzeyler Dip savaklarda bulunan kapaklar, zgaralar gibi direkt su ile temasta olan yzeyler (ime suyu ile temas eden yzeyler hari) Topraa gml elik iler, borularn d yzeyleri Tm cebri borularn su ile temas eden i yzeyleri (ime suyu ile temas eden yzeyler hari) Cebri borularn d yzeyleri 2 Ak Alanda Bulunan Yzeyler Kapak manevra tehizatlar, kollar, kaldrma tertibatlar, yaya platformu, merdiven, korkuluk gibi

Su ile Temas Eden Yzeyler

3A

Zaman Zaman veya By-pass kapaklar, kapak mansap ve memba yzleri ve kapak Ksmen Su ile Temas yuvasnn su ile temas eden yzeyleri Eden Yzeyler Tnel iindeki cebri boru d yzeyleri Yksek Neme Maruz %60'n zerinde yksek neme maruz cebri borular, vanalar, elik Boru ve elik yzeyler Yzeyler Pompa ve Dier Mekanik Tehizat Bina iindeki pompalar makine ve borular, vinler, muhtelif elik yaplar ve dier mekanik tehizatlar

3B

me Suyu ile Temas me suyu ile temas eden elik iler, borular, vanalar, fitings vb. Eden Yzeyler tehizatn i yzeyleri zeri Sarlarak Topraa Gmlecek Boru ve elik leri

zeri sarlarak topraa gmlecek boru ve elik ileri

15/16

ELK YAPILAR BOYA TEKNK ARTNAMES (2.REVZE TASLAK)

Tablo 4 Kullanlacak Boya Sistemleri

Sistem Sistem Ad No.
Su ile Temas Eden Yzeyler
Sa 21/2 temizlik derecesinde kum pskrtme ile yaplan temizlik, Yzey yal ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden nce solvent temizlii Sa 21/2 temizlik derecesinde kum pskrtme ile yaplan temizlik, Yzey yal ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden nce solvent temizlii Sa 21/2 temizlik derecesinde kum pskrtme ile yaplan temizlik, Yzey yal ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden nce solvent temizlii Sa 21/2 temizlik derecesinde kum pskrtme ile yaplan temizlik, Yzey yal ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden nce solvent temizlii Sa 21/2 temizlik derecesinde kum pskrtme ile yaplan temizlik, Yzey yal ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden nce solvent temizlii Sa21/2 temizlik derecesinde kum pskrtme ile yaplan temizlik, Yzey yal ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden nce solvent temizlii Sa 21/2 temizlik derecesinde kum pskrtme ile yaplan temizlik, Yzey yal ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden nce solvent temizlii
1

Astar Boya Yzey Hazrlama

Kat Says x Kuru Film Kalnl (mikron)

Ara Kat Boya

Kat Says x Kuru Film Kalnl (mikron)

Son Kat Boya

Kat Says x Kuru Film Kalnl (mikron)

Toplam Kuru Film Kalnl

(mikron)

inkoca Zengin Epoksi Astar Boya 1x75 inkoca Zengin Epoksi Astar Boya 1x75 inkoca Zengin Epoksi Astar Boya 1x75

Kmr Katranl Epoksi Son Kat Boya 2x150 Poliretan Son Kat Boya 1x50 Epoksi Son Kat Boya 2x50 Epoksi Son Kat Boya 2x50 Poliretan Son Kat Boya 1x50 Hijyenik Solventsiz Epoksi Boya 2x150

375

Ak Alanda Bulunan Yzeyler Zaman Zaman veya Ksmen Su ile Temas Eden Yzeyler Yksek neme maruz boru ve elik yzeyler

High Build Epoksi Ara Kat Boya 1x125 High Build Epoksi Ara Kat Boya 1x125 Yzey Toleransl Epoksi Boya 1x125 High Build Epoksi Ara Kat Boya 1x90 -

250

3A

300

3B

Yzey Toleransl Epoksi Astar 1x75 Antikorozif inko Fosfat Pigmentli Epoksi Astar 1x60 Antikorozif inko Fosfat Pigmentli Epoksi Astar 1x50
1

300

Pompa ve Dier Mekanik Tehizat

200

me Suyu ile Temas Eden Yzeyler zeri Sarlarak Topraa Gmlecek Boru ve elik leri

350

inkoca Zengin Epoksi Astar Boya 1x75

50

1 ) inkoca zengin epoksi astar Madde 5.11 de belirtilen zellikte olacaktr.

16/16