Tuần 35

Tiết 43

Ñoïc theâm ba baøi thô

Vaän nöôùc – Phaùp Thuaän

Caùo beänh, baûo moïi
ngöôøi – Maõn Giaùc
Höùng trôû veà – Nguyeãn Trung
Ngaïn
A. Vaän nöôùc (Quoác toä) –
Phaùp Thuaän

Phieân aâm: Quoác toä nhö ñaèng laïc,

Nam thieân lí thaùi bình.
Voâ vi cö ñieän caùc,
Xöù xöù töùc ñao binh.

Dòch nghóa: Vaän nöôùc nhö daây maây leo

quaán quyùt
ÔÛ coõi trôøi Nam [môû ra] caûnh
thaùi bình.
 Vaän nöôùc

I. Tìm hieåu chung

1. Boái caûnh lòch söû:
Sau nhieàu naêm chieán tranh loaïn
laïc do noäi chieán (loaïn 12 söù quaân +
söï thoáng nhaát ñaát nöôùc thôøi Ñinh
Tieân Hoaøng), do chieán tranh xaâm
löôïc (xaâm löôïc quaân Toáng 981 thôøi
Leâ Ñaïi Haønh), ñaát nöôùc vaøo thôøi
kyø oån ñònh. Leâ Ñaïi Haønh muoán
xaây döïng trieàu ñaïi phong kieán vöõng
maïnh, huøng cöôøng
 Vaän nöôùc

2. Taùc giaû:
- Ñoã Phaùp Thuaän (915 – 990) – nhaø sö

– kieán thöùc uyeân baùc, taøi vaên thô,

tích cöïc xaây döïng nhaø tieàn Leâ –
ñöôïc phong chöùc Phaùp sö
- Ñöôïc vua Leâ Ñaïi Haønh tin duøng, kính

troïng. Laø coá vaán quan troïng trieàu

Leâ

3. Xuaát xöù:
 Vaän nöôùc

II. Ñoïc – hieåu:

1. 2 caâu ñaàu: möôïn thieân nhieân ->
noùi vaän nöôùc
Ngheä thuaät so saùnh vaän nöôùc nhö
daây maây leo quaán quyùt vöøa noùi söï
beàn chaët vöøa noùi söï daøi laâu, söï
phaùt trieån thònh vöôïng
Caâu thô khaúng ñònh vaän may cuûa
ñaát nöôùc (Toä = vaän may) + noùi leân
nieàm tin cuûa taùc giaû vaøo vaän
nöôùc.
 Vaän nöôùc

2. Hai caâu sau: ñöôøng loái trò nöôùc

- Voâ vi: + thuaän töï nhieân (Laõo Töû)
+ theo Nho giaùo: vua duøng ñöùc
cuûa baûn thaân ñeå caûm hoaù daân,
khieán daân tín phuïc, XH töï ñaït traïng
thaùi trò bình
- Cö: cö xöû, ñieàu haønh
- Ñieän caùc: cung ñieän, trieàu ñình
⇒ Cö ñieän caùc: nôi trieàu chính ñieàu

haønh chính söï

 Vaän nöôùc

=> Phaùp Thuaän khuyeân vua trong ñieàu

haønh quaân söï neân “voâ vi” -> thuaän
töï nhieân, duøng phöông saùch ñöùc trò,
laáy ñöùc giaùo hoaù daân -> ñaát nöôùc
thanh bình, khoâng ñao binh
Thaùi bình: -> vaän nöôùc (xoay quanh
thaùi bình)
-> ñöôøng loái trò nöôùc
-> nguyeän voïng con ngöôøi
 Phaûn aùnh truyeàn thoáng yeâu hoaø
 Vaän nöôùc
Caâu hoûi:
1. Taùc giaû so saùnh “vaän nöôùc nhö daây
maây leo quaán quyùt” nhaèm dieãn taû
ñieàu gì? (Söï vöõng beàn? Söï daøi laâu? Söï
phaùt trieån thònh vöôïng?)
2. Qua hai caâu thô ñaàu, neâu caûm nhaän cuûa
anh (chò) veà:
- Hoaøn caûnh ñaát nöôùc
- Taâm traïng taùc giaû
3. Ñoïc Tieåu daãn ñeå hieåu noäi dung hai chöõ
voâ vi, sau ñoù thöû giaûi thích vì sao taùc
giaû laïi khaúng ñònh “Voâ vi treân ñieän caùc
– Choán choán döùt ñao binh”
B. Cáo bệnh bảo mọi người
(Cáo tật thị chúng)

Phiên âm: Xuân khứ bách hoa lạc

Xuân đáo bách hoa khai
Sự trục nhãn tiền quá
Lão tòng đầu thượng lai.
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai
Dịch thơ:
Xuân qua, trăm hoa rụng,
Xuân tới, trăm hoa tươi
Trước mắt việc đi mãi,
Trên đầu già đến rồi.
Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một cành mai.
 Caùo taät thò
chuùng
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả:
- Mãn Giác thiền sư (1052 – 1096) tên là Lí Trường,
người làng An Cách. Thuở nhỏ ông được vào hầu
kiến thái tử Kiền Đức (tức Lí Nhân Tông sau này),
và được Thái hậu rất trọng.
- Khi Kiến Đức lên ngôi, ông được ban hiệu Hoài
Tín, gọi là Hoài Tín trưởng lão, lại được mời vào
chùa Giáo Nguyên trong cung.
- Mãn Giác là tên thụy vua ban sau khi ông mất
 Caùo taät thò
chuùng

2. Thể loại: Kệ
- Kệ: thể văn Phật giáo, dùng để truyền bá giáo lí Phật

pháp. Kệ được viết bằng văn vần. Nhiều bài kệ có

giá trị văn chương như các bài thơ.
- Bài kệ của thiền sư Mãn Giác vốn không có nhan

đề. Cáo tật thị chúng là nhan đề người đời sau đặt
 Caùo taät thò
II. Đọc hiểu: chuùng
1. 4 câu đầu: quy luật hoá sinh tự nhiên của con
người: hoa (sự vật tự nhiên) + con người không bao
giờ đứng yên, bất biến.
Sự sống là một vòng luân hồi.
Mùa xuân qua trăm hoa rụng
Mùa xuân tới trăm hoa tươi
- Tác giả nhìn sự vật theo qui luật sinh trưởng, phát
triển: Xuân qua rồi xuân tới
Hoa rụng đến hoa tươi
 Caùo taät thò
chuùng
- Con người: thời gian trôi thì tuổi trẻ qua, tuổi già đến
Hoa >< Người
trăm hoa tươi > < trên đầu già đến rồi
=> Sư vô thủy vô chung của thời gian “trước mắt việc
đi mãi”, cuộc đời trong khoảnh khắc chỉ là ảo ảnh.
=> Câu 3, câu 4: quy luật cuộc đời sinh
lão
bệnh
tử
 Caùo taät thò
chuùng

2. Hai câu cuối:

- Khi con người giác ngộ đạo (hiểu chân lý, nắm quy
luật) thì có sức mạnh lớn lao, vượt lên lẽ hóa sinh
thông thường. Thiền sư đắc đạo vĩnh hằng – như
nhành mai tươi bất chấp xuân tàn.
 Caùo taät thò
3. Quan niệm nhân sinhchuùng
cao đẹp.
- Con người không thể sống vô nghĩa

- Niềm yêu đời, lạc quan tươi sáng

- Thiên nhiên gợi sự sống sinh sôi, bất diệt

( hoa mai  chịu giá rét mùa đông

 sương tuyết lạnh, mai vẫn nở
 báo hiệu mùa xuân đến)
- Quy luật Sinh lão bệnh tử - bài thơ chọn khởi điểm:
“xuân tàn” - kết thúc “1 nhành mai” -> tư duy, cách
nhìn lạc quan
(Kệ viết trong thời gian nhà sư đau yếu bệnh tật)
 Caùo taät thò
Caâu hoûi: chuùng
1. Hai caâu thô ñaàu noùi leân quy luaät naøo cuûa töï nhieân?
(Quy luaät vaän ñoäng, bieán ñoåi? Quy luaät tuaàn hoaøn?
Quy luaät sinh tröôûng?) Neáu ñaûo caâu thô 2 leân vò trí
caâu ñaàu thì yù thô khaùc nhau theá naøo? Ñaûo nhö theá,
trong nhöõng quy luaät treân, quy luaät naøo giöõ nguyeân,
quy luaät naøo bò aûnh höôûng, vì sao?
2. Caâu thô 3 vaø 4 noùi leân quy luaät gì trong cuoäc soáng
cuûa con ngöøôi? Anh (chò) caûm nhaän nhö theá naøo veà
taâm traïng taùc giaû qua hai caâu thô naøy? (Thaûn
nhieân? Nuoái tieác? Xoùt xa?) Nguyeân nhaân daãn ñeán
taâm traïng aáy?
3. Hai caâu cuoái coù phaûi laø thô taû thieân nhieân khoâng?
Caâu thô ñaàu khaúng ñònh “Xuaân qua, traêm hoa ruïng”
vaäy maø hai caâu cuoái laïi noùi xuaân taøn vaãn nôû
caønh mai. Nhö theá coù maâu thuaãn khoâng? Vì sao?
Caûm nhaän cuûa anh (chò) veà hình töôïng caønh mai trong
caâu thô cuoái?
4. Qua baøi keä, anh (chò) haõy laøm saùng toû loøng yeâu
ñôøi vaø caùi nhìn laïc quan cuûa taùc giaû.
(Caàn xaâu chuoãi phaàn traû lôøi ôû nhöõng caâu hoûi
 C. Hứng trở về ( Quy hứng)
Nguyễn Trung Ngạn

Phiên âm: Lão tang diệp lạc tàm phương tận

Tảo đạo hoa hương giải chính phì.
Kiến thuyết tại gia bần diệc hảo,
Giang Nam tuy lạc bất như quy.

Dịch thơ: Dâu già lá tụng tằm vừa chín,

Lúa sớm bông thơm cua béo ghê
Nghe nói ở nhà nghèo vẫn tốt,
Dầu vui đất khách chẳng bằng về.
 Qui Höùng
I. Giới thiệu
1. Tác giả:
- Nguyễn Trung Ngạn (1289 – 1370) tự là Bang Trực, hiệu
là Giới Hiên, người làng Thổ Hoàng, huyện Thiên Thi
(nay là huyện Ân Thi – Hưng Yên)
- Ông đỗ Hoàng Giáp năm 16 tuổi. Khoảng 1314 -1315, ông
được cử đi sứ sang đáp lễ nhà Nguyên
- Ông làm quan đến chức Thượng thư, còn để lại tác phẩm
Giới Hiên thi tập
2. Tác phẩm:
- Được sáng tác khi Nguyễn Trung Ngạn đang đi sứ ở Giang
Nam (Trung Quốc)
 Qui Höùng
II. Đọc - Hiểu
1. Nỗi nhớ quê hương chân thực, bình dị thể hiện lòng
yêu nước sâu sắc
- Cây dâu già lá rụng những hình ảnh
- Nong tằm vừa chín dân dã, quen thuộc
- Lúa trổ bông sớm thoảng gợi nỗi nhớ về quê
- hương thơm hương tha thiết
- Cua đang lúc béo

 Cuộc sống đất Giang Nam phồn hoa càng làm tác giả nhớ

quê nhà nghèo khó

=> Gợi xúc động
 Qui Höùng

2. Niềm tự hào về đất nước

- Lòng yêu nước thể hiện kín đáo qua nỗi nhớ quê

hương ( 2 câu đầu)

- Trực tiếp nói lên tâm trạng: sống sung sướng nơi đất

khách quê người không bằng được sống nơi quê nhà
=> lòng yêu nước của Nguyễn Trung Ngạn
 Qui Höùng

Caâu hoûi:
1. Noãi nhôù queâ höông ôû hai caâu thô ñaàu
coù gì ñaëc saéc? (Löu yù: Baøi thô söû duïng
nhöõng hình aûnh daân daõ, quen thuoäc
nhöng laøm xuùc ñoäng loøng ngöôøi; lí giaûi vì
sao)
2. Phaân tích neùt rieâng cuûa loøng yeâu nöôùc
vaø nieàm töï haøo daân toäc trong baøi thô
qua nhöõng hình töôïng thô ñoäc ñaùo.
 Ghi nhớ
- Lòng yêu nước thể hiện ở tình cảm bình dị, nhỏ nhặt
trong cuộc sống hàng ngày, ở cách nói tự nhiên chân
thật.
- Thơ ca trong hiện đại thường hướng tới cái tao nhã,
mĩ lệ. Nguyễn Trung Ngạn ghi lại những hình ảnh
bình dị, mộc mạc, cho thấy quan niệm thẩm mỹ
mới: cái đời thường, bình dị cũng là đối tượng thẩm
mỹ.