STANBUL TCARET ODASI

LER MALZEME TEKNOLOJLER SEKTR RAPORU

Hazrlayan: Mert zcmert Ekim, 2005

NDEKLER

I. LER MALZEMELERN GELM II. LER MALZEMELERN TANIMI III. LER MALZEME UYGULAMALARI IV. DNYADA LER MALZEMELER V. TRKYEDE LER MALZEMELER VI.SONU X.SEKTRLE LGL BAZI FAYDALI ADRESLER XI.SEKTRLE LGL BAZI NEML FUARLAR XII.KAYNAKA

Dnyadaki aratrma gelitirme almalarna paralel gelien teknoloji ve gelien teknolojinin retim yntemlerine uygulanmas ile birlikte dnya pazarna sunulan yeni rnler, dnya pazarndan pay almak isteyen lkeler iin ekonomilerini gelitirme arac olarak deerlendirilmektedir. Kresellemenin getirdii rekabet ortamnda piyasaya katma deeri yksek yeni rnler arz eden ve bu rnlerle rekabet yarn srdren lkeler bu alanda alt yaps eksik dier lkelere rn ve teknolojilerini ihra ederek bymektedir. Teknik ve teknolojik rnlerin gnlk yaamda arlnn artmas ve toplumun bu tr rnlere olan talebinin younluu, son on yldr lkemizin d ticaret dengesini olumsuz ynde etkilemektedir. lkemizde bir taraftan rn yelpazesini ve rn birim maliyetini drrken dier taraftan rn kalitesinin ve teknolojik ieriinin arttrlmas gerei ortaya kmaktadr. Trkiyede teknolojik katma deeri olan rn tketiminin pay gittike bymektedir. (8) Gelecei ekillendiren ileri teknoloji destekli katma deeri yksek rnlerin oluturduu pazara lkemizin de girebilmesi ve sz konusu rnlerin ticaretinde pay sahibi olabilmesi iin gerekli stratejiler zerinde youn olarak almas zorunludur. Bu amala ileri teknoloji ile retilmekte olan ileri malzemelerin tantm ve lkemizin bu alanda yaplan almalar dorultusunda dnyadaki yeri incelenmeye allmtr.

I. LER MALZEMELERN GELM Malzeme teknolojisindeki geliimle birlikte, ortaya kan yeni rn ve yeni pazar oluumlar tm sektrleri etkilemektedir. zellikle son 20 yldr giderek nem kazanan bir ileri teknoloji alan olarak leri Malzemeler belirtilen zelliklerini daha arlkl olarak hissettirmektedirler. Etkinlii ve gvenilirlii gelitirilmi fiziksel, kimyasal ve mekanik zellikleri daha stn, daha hafif, daha az yer kaplayan, daha ucuz ve yeni ilevlere daha uygun, stn performans gsteren, katma deeri yksek malzeme ihtiyac artmaktadr. (8)

Gelensel anlaytan ileri malzemelerin gelimesine ve kullanmna yol aan yeni anlay arasndaki farkllklar aadaki tabloda zetlenmitir.

GELENEKSEL ANLAYI Makroyap denetimi Aratrma, tasarm, retim ve uygulama ayrm Byk pazar/dk tketim art Dk maliyetli standart rnler/yksek retim

LER MALZEMELER Mikroyap denetimi Artan entegrasyon

Kk Pazar/ yksek hzda tketim art ok deiken ve entegre ilevli rnler, yksek saflk, yksek katma deer ve evreye duyarllk Ana tketiciler : Ulam ve inaat Ana tketiciler : Enformasyon ve telekomnikasyon Hammadde ve enerji youn Bilgi youn zel uzmanlk ok disiplinli ekip almas rne zg donanm Esnek retim Otomasyon Bilgisayar denetimli ebeke Dk Ar-ge ok yksek Ar-Ge Kendi teknolojik birikimi Aratrma-retim-uygulama l aya statistiksel ve tahribatl test (retim Annda ve tahribatsz test sonras) Byk ve tek firma (kartel) Youn ibirlii iinde byk, orta ve kk lekli zel birimler Hammadde ve enerji firmann tavrn zel pazar ve teknolojik birikim firma belirler tavrn belirler Malzeme reticilerinin hammadde Malzeme kullanclarnn retici, kaynaklarn denetim altnda tutma malzeme ve reticilerinin kullanc olmak eiliminde olduu geriye doru istedii yatay ve dikey etkileim entegrasyon Malzeme retim srelerinde anlay deiimleri (3) II. LER MALZEMELERN TANIMI leri malzemeler katma deeri yksek, ileri teknoloji ve bilgi gerektiren malzemeler olarak tanmlanmaktadr. Endstriyel adan ileri malzemelerin kullanm lkelerin gelimilik dzeyleri ve ekonomileri ile de paralellik arz etmektedir. leri malzemeler birok alanda kullanlmakta ve geni bir yelpazeyi kapsamaktadr. Yksek katma deere sahip olmalar nedeniyle lke ekonomisinde itici unsur olarak rol olabilecek sz konusu malzemeler, lkemizin dnya pazarlarndaki rekabet gcn arttrabilecek potansiyele sahiptir.

leri malzemeleri en geni anlamda yksek saflkta, yksek teknolojik performansa ve yksek bilgi ieriine sahip ve dnya ekonomisine giderek artan bir lekte katkda bulunan yksek katma deerli malzemeler olarak tanmlamak mmkndr. (3) Ayrca, 20. Yzyln ikinci yarsnda, dnya ekonomisine nemli lekte pazar payyla giren seramik, polimer, metal ve kompozitler olarak yksek safiyete, yksek teknik performansa ve yksek bilgi ieriine sahip artan entegre ilev eitlilii olan yksek katma deerli malzeme (1) eklinde de tanmlanmaktadr. Gnmz sanayi sektrlerinde leri Malzeme Teknolojisi olgusunun uygulamalarna bakldnda aada belirtilen erevede faaliyetlerin olutuu grlmektedir. I) Geleneksel malzemelerin (rnek olarak elik, demir-d metaller, beton, plastikler, klasik seramikler) yeni retim, sre denetim ve geri kazanm teknolojileriyle, dk maliyet ve artan ilevlilikle, katma deerlerinin arttrlmas. Bunun yan sra geleneksel malzemelerin ileri teknoloji uygulamalarna entegre edilmeleri, yeni malzeme sistemlerine uyumlu olarak performanslarnn arttrlmas II) Katma deeri yksek, yeni ve gelimi zelliklere sahip yksek safiyette, yksek performansl ve karmak ilevleri yerine getirebilecek leri Malzeme uygulamalar. Buna uygun olarak ileri retim ve sre denetim teknolojilerinin uygulanmas (rnek olarak near net shape sreler, kaplama teknikleri, toz metalurjisi, yeni sl ilem teknikleri) III) Henz sanayi sektrlerinde uygulamaya gememi, ancak bilimsel bulgular itibariyle yksek potansiyele sahip, gelecein teknolojilerinde nemli atlmlar yaptrabilecek uzun dnemli almalar. rnek olarak Karbon- 60, dk basn, dk scaklk elmas kaplamalar, intermetalikler, karbonitrr (CN) sentezi, sper iletkenler, biyomimik malzemeler, nano-parack malzemeler, ultra- saf malzemeler gibi.

Uygulama asndan yukarda belirtilen ayrma uygun olarak, ileri teknolojileriyle, gelien ilevleri, uygulamalar ve nitelikleriyle bu malzemeler grubu u ekilde snflandrlmaktadr : 1. leri metalik malzemeler 2. leri seramikler 3. Yeni, ileri polimerik malzemeler 4. Kompozit malzemeler 4a. Polimer Bazl Kompozitler 4b. Metal bazl kompozitler 4c. Seramik bazl kompozitler (1)

II A) LER METALK MALZEMELER Mevcut geleneksel metal malzemelere daha stn zellikler kazandrmak amacyla, toz metalurjisi, vakumda ergitme gibi yeni retim teknolojileri gelitirilmi, mevcut geleneksel malzemelerin yzey kalitelerinin arttrlmas iin laser, kimyasal ve fiziksel kaplamalar gibi yeni yzey teknikleri gelitirilmi, ayrca yeni alamlamalar yaplarak daha stn zelliklere sahip yeni metalik malzemeler elde edilmitir. Yeni malzemeler retilirken malzemeye retim aamasnda atomik dzeyde mdahale edilerek malzemenin yaps kontrol edilebilmekte ve istenen tokluk, krlganlk, sertlik, scaklk dayanm, korozyon dayanm gibi zellikler elde edilebilmektedir. Niobyum, vanadyum ve titanyum ile mikroalamlanm elikler, dubleks

alamlanm paslanmaz elikler, ultra-dayanml elikler, nikel, kobalt ve titanyum bazl sper alamlar, intermetalik malzemeler, aluminyum lityum alamlar gibi ileri hafif alam malzemeleri nemli rneklerdir. Dier taraftan aluminyum alamlarnn ve magnezyum alamlarnn otomotiv sektrndeki uygulamalar, dk younlukta gelitirilmi olan aluminyum-lityum alamlarnn havaclktaki uygulamalar ileri metalik malzemelerin gnlk hayatmza giriine rnek tekil etmektedir.

Sinterleme, scak presleme, toz metal enjeksiyonu gibi metodlarla metal tozlar sktrlarak yksek zelliklere sahip paralar elde edilebilmekte ve adna toz metalurjisi denen yeni bir retim teknolojisi kullanlarak ileri metalik malzemeler elde edilebilmektedir. Benzeri ekilde vakumda ergitme yoluyla yksek zelliklere sahip magnezyum alam paralar retilerek otomotiv ve havaclk sektrnde baaryla kullanlmaktadr. Nikel titanyum alamlarnda salanan ve adna ekil hafzal alamlar (shape mamory alloys) denen yeni malzemeler belli scaklklarda geometrik ekil deiiklii gstermekte bu davran hafzasna alarak tekrarlayabilmektedir. Ferromanyetik demir, nikel, kobalt gibi metaller zerinde yaplan almalar sonucu yeni manyetik alamlar elde edilerek ok yksek ekim kuvvetine sahip srekli magnetler yaplabilmektedir.

II B) LER SERAMKLER leri seramik malzemelerin nemi sahip olduklar sper zelliklerden

kaynaklanmaktadr. leri seramikler geleneksel seramiklere gre yaplarnn daha ince olmas nedeniyle tercih edilmektedir. Gnmzde ileri seramikler iin, ince seramikler, ileri teknoloji seramikleri, yksek performansl seramikler, sper seramikler, mhendislik seramikleri, ultra seramikler, hiper seramikler gibi terimler de kullanlmaktadr. Geleneksel seramikler doal hammaddelerden retilirken, ileri seramiklerin hammaddeleri sentezleme yntemiyle yapay olarak hazrlanmaktadr. Yapay olarak hazrlanan hammaddeler istenmeyen maddelerden arndrlm, saf halde ve istenen fiziksel zelliklerdedir. Yapay hammaddelerin retiminde ou zaman ileri teknoloji yntemleri kullanlmaktadr. leri seramikleri geleneksel seramiklerden ayran en nemli zellii, ince seramiklerin pudra halinde ok ince tozlardan retilmeleridir. Gnmzde retilen ileri seramiklerde, 1 mikronun altnda tozlar kullanlmakta ve bylece tamamen youn seramikler retilmektedir. leri seramikler balca Alumina (AL2O3), Zirkonya (ZrO2), Magnezya (MgO), Berilya (BeO) gibi saf oksitlerden ve oksit olmayan seramiklerden (karbrler, nitrrler, slfrler, silisitler, borrler) olumaktadr. (4) 7

leri

seramikler

a)

fonksiyonel

seramikler

b)

yapsal

seramikler

olarak

snflandrlmaktadr. Fonksiyonel seramikler elektronik, elektromekanik, optik, optoelektronik veya manyetik fonksiyonlar olan seramikleri iermektedir. Yapsal seramikler ise daha karmak olup zellikle yksek scakla dayankl makine (veya konstrksiyon) paralarn iermektedir. (4)

leri Teknoloji Seramikleri ile geleneksel seramiklerin karlatrlmas (4)

II C) YEN, LER POLMERK MALZEMELER Plastiklerin uygulama alann artmas, malzeme zelliklerinin hzla iyilemesi ve tasarm teknolojilerindeki gelimeler paralelinde, plastik para ekilleri de giderek daha karmak hale gelmekte ve bu tr paralar retebilecek yeni teknolojiler gelitirilmektedir. Plastik sanayisi iinde gelien ileri plastik ve polimerik malzemeler yaygn kullanm alan bulmaktadr. Bu malzemelerin genel olarak snflandrlmas

aadaki tabloda zetlenmitir. zellikle ada otomobil tasarmlarnda polimerik malzemeler otomotiv i aksesuarlar, amurluklar ve benzeri yapsal elemanlar olarak yaygn bir kullanm alanna sahiptir (2)

Kategori Yaygn kullanlan polimerler Yksek miktarda retilen, dk maliyet ve kolay sreler Mhendislik polimerleri stn sl dayanm, mukavemet, dayankllk, stn korozyon dayanm, elektriksel zellikler Yksek performans Polimerleri Sper sl dayanm, ok stn mukavemet, optik zellikler, elektriksel zellikler

Sre ok yksek scaklk gerektirmez esnek retim artlar Yksek scaklk ekipman gerekli, snr proses teknolojisi

Fiyat Dk

rnekler PVC, dk youn polietilen, yksek youn polietilen, polipropilen

Orta lekte

Poliamidler, Poliasetaller, modifiye polifenilen oksit, polikarbonat, polietilen, tereftalat, polibutilen tereftalat, ABS

ok yksek scaklk ekipman gerekli, hassas proses tehizat; polimerizasyon sreci kompleks

Yksekok yksek

Polifenilenslfit, polisulfon, polieterimid, poliamidimid, polieterketon, sv kristal polimerleri

Termoplastik polimerik malzemelerin snflandrlmas (2)

II D) KOMPOZT MALZEMELER Kompozit malzeme tanm, temel olarak iki veya daha fazla malzemenin bir arada kullanlmasyla oluturulan ve meydana geldii malzemelerden farkl zelliklere sahip yeni tr malzemeleri belirtmek iin kullanlmaktadr. Kompozitlerin sahip olduu yksek zellikler kompozit malzemelerin bir ok endstriyel uygulamada tercih edilmesini salamaktadr. Kompozit malzemelerin genel olarak salad avantajlara bakldnda; 1.Farkl mekanik zellikler elde etmek amacyla istenen zellii salayabilecek kompozit malzeme retilebilmektedir. 2. Kompozit malzemeler kimyasallara, korozyona ve hava artlarna dayankllk gsterir. 3. Karmak paralarn yekpare ekilde

retilebilmesi nedeniyle birok kk/ ara para dayanm 5. Hafiflik

ve bu paralarn montajlanmas

ilemleri asgari dzeye indirilebilmekte ve retim sresi ksalmaktadr. 4. Yksek

Kompozit malzemeler bir matriks malzeme yaps ile bu yap iine katlan takviye malzemelerin bir araya getirilmesi yoluyla olumaktadr.
Matriks malzemesi Takviye malzemesi Kompozit yapnn tipi

Polimerler Metaller Seramikler

Lifler Granl Whiskers Pudra Yonga kullanlan matriksler,

Tabakalar Kaplama Film-Folya Bal petei Filaman sarlm yaplar polimerlerden (termosetler ve

Kompozit

malzemelerde

termoplastikler) metallerden ve seramiklerden olumaktadr. Dolaysyla kompozit malzemeler kendi iinde Polimer bazl (matriksi polimer olan) kompozitler, Metal bazl (matriksi metal olan) kompozitler ve Seramik bazl (matriksi seramik olan) kompozitler olarak snflandrlmaktadr. Kompozit malzemelerin %90 polimer esasl matrikslerle retilmektedir. Metal matriksler ok pahal ve allmalar zordur. Seramik matriksler ise krlgan olmalarndan dolay yeterli dayanmlar yoktur ve kullanm alanlar yksek s ile kullanlan yerlerle snrlanmaktadr. Tm dier matriks alternatifleri iinde ticari olarak en uygun olan plastik matriksler arasnda en ok kullanlan termoset esasl olan polyester ve epoksi reineleridir. Polimer Bazl Kompozitler Polimer bazl kompozitler temelde kalp grevi gren reine iine gmlm srekli veya krplm elyaflardan olumaktadr. Bu bileenler birbirleri iinde znmezler veya karmazlar. Polimer bazl kompozitlerde elyaf sertlik, salamlk gibi yapsal zellikleri, plastik reine malzemesi ise elyafn yapsal btnl oluturmas iin birbirine balanmas, ykn elyaf arasnda dalmasn ve elyafn atmosfer artlarndan ve kimyasal etkilerden korunmasn salar. Bugn retilen tm kompozit malzemelerin %85i polyester esasl reinelerin cam elyaf takviyesi ile retilen CTPdir. (Cam Takviyeli Polyester-CTP/ Glassfiber Reinforced Polyester- GRP/ FIBERGLASS)

10

Metal Bazl Kompozitler Metal bazl kompozitlerde ise matriks yaps olarak aluminyum, bakr, magnezyum, titanyum gibi hafif metaller ve alamlar kullanrken, takviye malzemesi olarak karbon, boron ve dier metallerin elyaf, parak, plakack, kl kristal ekli kullanlmaktadr. Bahsi geen metal matriks ve takviye malzemesinin biraraya getirilmesi ile elde edilen yeni malzemenin dayanm, anma dayanm, korozyon ve sertlik zelliklerinin geleneksel malzemelere gre ok daha iyi olmas nedeniyle bu tip malzemeler otomotivde, gaz trbinlerinde havaclk sanayisinde ve nkleer g ekipmanlarnda verimli bir ekilde kullanlabilmektedir.

Seramik Bazl kompozitler Seramik bazl kompozitlerde matriks yaps olarak Silisyum Nitrr (Si3N4), Silisyum Karbr (SiC), Alumina (Al2O3) kullanlrken takviye malzemesi olarak metallerin elyaf, parak, plakack, kl kristal ekli kullanlmaktadr. Seramik bazl kompozitler uzayhavaclk sektrnde, nkleer uygulamalarda ve gaz trbinlerinde kullanlmaktadr.

11

III. LER MALZEME UYGULAMALARI Aada ileri malzemelerin ilevleri ve uygulama rnekleri zetlenmitir. leri Metalik Malzemeler
Uygulama Konusu Mekanik ilevler Yksek dayanm Sper plastiklik Titreim snmlendirme Isl levler Isl dayanm Elektriksel ilevler Sper iletkenlik Yariletkenlik Manyetik ilevler Yksek manyetizma Yksek manyetik geirgenlik Dier levler Hidrojen sourma Sper hzda haraketi ekil hafza Malzeme ince ve tek kristal alamlar Sperplastik aluminyum alamlar Magnezyum serisi, magnezyum bakr serisi Nikel bazl alamlar, kobalt bazl alamlar Niyobyum-titanyum Niyobyum- kalay Amorf silikon Samaryum, kobalt Amorf alamlar Uygulama rnei Uzay-havaclk ekipmanlar Havaclk Titreime malzemeler dayankl

Gaz trbinleri, tpler Nkleer reaktrler Gne pili, alglayc Manyetik kayt, kobalt Transformer ekirdekleri, manyetik kafalar, elektrik motorlar Hidrojen aralar Sper yksek hzda devre Kapak, yapay protezler

Demir titanyum elektron Galyum-arsenit Nikel titanyum

leri Seramik Malzemeler

Uygulama Konusu Mekanik ilevler Yksek scaklk dayanm Kesme dayanm Yalama Anma dayanm Isl levler Isl Dayanm Isl Yaltm Isl Transfer Optik ilevler Ik geirgenlik Ik indkleme Malzeme silikon nitrr, silikon karbr bor nitrr, titan karbr, titan nitrr, tungsten karbr, bor karbr bor nitrr, molibden dislfat alumina, bor karbr alumina, silikon nitrr, silikon karbr Titan oksit, aluminyum nitrr, zirkonyum oksit Bor oksit, alumina Alumina, yitriyum baryum oksit Silikon oksit Uygulama rnei gaz trbini, dizel motor kesici takmlar kat yalayclar Bilyalar, mekanik szdrmazlk, deliciler Elektrotlar Yaltkan, izolatr Nkleer reaktr Elektrik, elektronik paralar, radyatr

oksit, Sodyumlu lambalar, optik mercekler Fiber optik, fotoalglayc

12

Floresans Elektriksel levler Speriletkenlik Yariletkenlik Pieozoelektriklik Yaltm letkenlik yonik iletkenlik Manyetik levler Manyetizma Biyolojik levler Biyoseramikler Kimyasal levler Sourma Katalizr Korozyon

Galyum arsenit seramikleri, Yariletken lazer ,diyotlar neodmiyum-yitriyum cam Yitriyum-bayrum-bakroksit inko oksit, baryum titanat Kurun zirkonat titanat Alumina, silikon karbr Baryum titanat Zirkonya, beta-alumina Demiroksit, baryum oksit Alumina, apatitler Kpk silika, alumina Zeolit Zirkonya, alumina Mknats Varistr, gne pili, alglayc Ateleme cihaz Devre elemanlar Mikrokondenser Alglayc, kat elektrolit Ferrit mknatslar, manyetik teyp, hafza Yapay di, kemik Sourucu, katalizr tayc, biyoreaktr katalizr, elektrotlar Katalizr Elektrotlar

Yeni, leri Polimerik Malzemeler

Uygulama Konusu Mekanik ilevler Yksek dayanm Elastiklik ok ve ses snmleme Yzey Koruma Yapma Isl levler Isl Dayanm Dk Scaklk Dayanm Isl Yaltm Elektriksel ilevler letkenlik Yaltkanlk Enerji Dnm Optik levler Ik Geirenlik Fotoaktiflik ift krnm Biyolojik lev Kan Uyum Doku Uyum Ayrtrma levi yon deitirici Ayrtrc Kimyasal lev Korozyon Malzeme Poliester, poliamid Sentetik lastik Kpk plastikler Kaplama filmler Polikloropren Poliamid, silikon reine Silikon lastik Kpk plastik Uygulama rnei Yapsal elemanlar Yapsal elemanlar Yapsal elemanlar Kaplama elemanlar, boya Yapkanlar Is dayanml eleman Dk scaklk uygulamalar Yaltm

poliasetilen Pil, tel Poliamid, polietilen tereftalat Devre kart kondensatr Poliviinilden florr, Transdser doplanm poliaserilen Polimetil metakrilik asit Foto-set plastik Sv kristal Polietilen tereftalat Silikon jeller polimer, Fiber optik, plastik mercek Kopyalama Ekran

Yapay kan tayc, yapay kalp polimerik Yapay deri, organ ve kemik yon deitirici reine Ters osmoz mebran at kaplama deniz inaat

Stiren ve akril gruplar Selloz asetat grubu Polibtan-1, neopren poliamid,

13

Kimyasal Dayanm Katalizr Destekleyici

Polikloropren, btadien Depo, tank akrilonitril Adsorban polimerler

Kompozit Malzemeler
Uygulama Konusu Mekanik ilevler Yksek dayanm, hafiflik Malzeme Polimer bazl kompozitler (matriks: epoksi reine, florokarbon mhendislik plastikleri. Takviye : karbon, boron, aramid, seramik lifler) Uygulama rnei uzay-havaclk, otomotiv, demiryolu, gemi ina, betonarme onarm ve takviye, spor malzemeleri

Isl levler Isl Dayanm, dayanm

Nkleer reaktr, gaz turbini, yksek Metal bazl kompozitler (matriks : aluminyum, bakr, uak, s deitiriciler. titan nikel takviye: seramik , boron metal lifler)

Nkleer reaktr, gaz trbini, Seramik bazl kompozitler (matriks : alumina, silikon, uak, roket nozulu. nitrrler takviye: seramik, metal lif) leri malzemelerin ilev-malzeme-uygulama rnekleri (1)

VIII. DNYADA LER MALZEMELER leri malzeme konusunda uluslararas alanda kabul grm ortak bir snflandrma oluturulamad iin istatistiksel veriler birbiri ile uyumlu deildir. Aada yllar itibariyle dnya ileri malzeme retiminin tahmini verileri zetlenmitir.

Yllar

leri seramikler
Tonx1000 Milyon dolar 13600

leri Polimerik Metal Matriks Karbon Karbon kompozitler Kompozitler Kompozitler

Milyon dolar 4000 4500 4300 Ton x1000 0.5 0.4 0.6 1.1 Milyon dolar 60 54 56 Ton x1000 0.3 0.2 0.2 0.4 Milyon dolar 200 175 171

Ton x1000 1990 15 1991 14.1 1992 583 15300 13.7 2002 863 13373 25.2 Yllara gre dnya ileri malzeme retimi (2)

14

2002 YILI DNYA RETM RAKAMLARI

1000 800 600

milyon dolar

400 200 0
leri seramik leri polimerik kompozitler Metal Matriks Kompozitler Karbon karbon kompozitler

2002 yl tahmini dnya retim rakamlarna gre ileri seramik malzeme retimi dnya retiminde nemli bir yer tutmaktadr. 1992 ylnda tahmini dnya leri malzeme retiminin blgelere gre dalm aada sunulmaktadr. Buna gre 17.900 milyon dolar olarak gerekleen dnya ileri malzeme retiminde Bat Avrupa lkeleri 3.137 milyon dolar, Kuzey Amerika 5.994 milyon dolar ve Pasifik lkeleri 8.768 milyon dolarlk retim gerekletirmitir. (2)

Bat Avrupa 18% Pasifik 49%

K.Amerika 33%

1992 ylnda blgelere gre ileri malzeme retimi (2)

Yksek teknolojinin uyguland ve ileri malzeme teknolojilerinde nemli aamalar kaydetmi lkelerin banda ABD ve Japonya gelmektedir. ABD ve Japonya ile birlikte Bat Avrupa lkeleri ve Gney Korede ileri malzeme alannda belirlemi

15

olduklar hedeflere ulaabilmek iin almalarn srdrmekte olup ileri malzeme alannda nemli bir konuma gelmilerdir. Aratrma gelitirme faaliyetleri ve uzman personele yatrm yaparak ileri malzemeler alannda yeni rnler gelitiren ve bu rnlerle kresel rekabet yarn srdren ABD, Japonya ve Bat Avrupa lkeleri, ileri malzemeler konusunda birbirlerinin ticari partneri konumundadr. Fikir vermesi asndan ABD ve Japonyann baz ileri malzeme rn gruplarna gre ihracat gerekletirdii ilk 5 lkenin dkm aada zetlenmitir. Bu veriler nda dnya ticaretinde ileri malzeme ticaretinin gelimi endstri lkeleri arasnda gerekletii grlmektedir.

GTP NO

RN

284290 281810 381511 820900 280490 284440 8105 282560 390210 390330 391731 392051 392190 690390 700800 701990 740620 760421 850519 820790 848049 853221 848071

Tellur asit tuz Yapay korundum Destekli katalizr Nikel veya Nikel alaml Sinterli metal karbrler Selenyum Radyoaktif elementler, izotoplar, bileikler Kobalt Germanyum Oksit ve Zirkonyum dioksit Polipropilen ABS Esnek boru hortumlar Polimetil metakrilat levha, pelikl, lam Poliamid levha yaprak Yapsal olmayan refrakter seramik rnler Emici yanstc boyal cam Cam fiberler ve dier mensucat Toz bakr Aluminyum alam profil Daimi mknats gren ksm sinterlenmi paralar Metal ve metal karbr kalp Tantal kondensatr Kauuk plastik enjeksiyon kalplar

Almanya Almanya Almanya Hollanda Almanya ngiltere ngiltere ngiltere Belika talya ngiltere Almanya Almanya Almanya ngiltere Almanya ngiltere Almanya Almanya Almanya talya ek Cum. Almanya

Fransa talya Hollanda Almanya ngiltere Hollanda Almanya Fransa Almanya spanya talya talya talya ngiltere Almanya talya Almanya talya ngiltere ngiltere ngiltere Portekiz Portekiz

ngiltere Macaristan ngiltere sve sve Almanya Fransa Almanya talya ngiltere Belika Slovenya ngiltere spanya sve ngiltere Avusturya Portekiz Fransa talya Almanya ngiltere Fransa

spanya ngiltere Fransa Belika Hollanda Belika Hollanda Avusturya Avusturya Hollanda sve Hollanda Hollanda talya talya

Hollanda ek Cum. Belika Avusturya Fransa sve Polonya Finlandiya ngiltere Belika Hollanda Slovakya Fransa Fransa spanya

Danimarka Finlandiya sve sve talya rlanda Fransa Almanya Hollanda Macaristan Belika sve Fransa Portekiz Hollanda Avusturya

16

841899 850440

Buzdolab parala Elektrik statik konverterler,

talya Almanya

Almanya ngiltere

sve talya

Danimarka Fransa

ngiltere Finlandiya

ABDnin baz ileri malzeme rn gruplarna gre ihracat gerekletirdii lkeler

Kaynak : Global Trade Atlas (9)

GTP NO

RN

284290 281810 381511 820900 280490 284440 8105 282560 390210 390330 391731 392051 392190 690390 700800 701990 740620 760421 850519 820790 848049 853221 848071 841899 850440

Tellur asit tuz Yapay korundum Destekli katalizr Nikel veya Nikel alaml Sinterli metal karbrler Selenyum Radyoaktif elementler, izotoplar, bileikler Kobalt Germanyum Oksit ve Zirkonyum dioksit Polipropilen ABS Esnek boru hortumlar Polimetil metakrilat levha, pelikl, lam Poliamid levha yaprak Yapsal olmayan refrakter seramik rnler Emici yanstc boyal cam Cam fiberler ve dier mensucat Toz bakr Aluminyum alam profil Daimi mknats gren ksm sinterlenmi paralar Metal ve metal karbr kalp Tantal kondensatr Kauuk plastik enjeksiyon kalplar Buzdolab paralar Elektrik statik konverterler,

Almanya Macaristan Fransa Almanya Fransa ngiltere ngiltere ngiltere Fransa spanya ngiltere Almanya Almanya Almanya ngiltere Almanya Almanya Almanya talya ngiltere Almanya ek Cum. Hollanda

ngiltere Almanya ngiltere Hollanda Hollanda Fransa Fransa ngiltere Hollanda sve sve Avusturya ngiltere Almanya Danimarka ngiltere talya Almanya Almanya ek Cum. Portekiz Almanya

Belika talya Hollanda sve Fransa Almanya Almanya Belika

Hollanda sve Almanya Belika Almanya Hollanda Hollanda Almanya

Fransa Litvanya Belika Avusturya Finlandiya Lksemburg Finlandiya Hollanda Macaristan talya Belika talya Fransa talya Hollanda Hollanda Hollanda spanya Polonya Hollanda Finlandiya Hollanda Fransa

Macaristan ek Cum. Belika talya Hollanda Fransa Danimarka rlanda Avusturya Fransa Fransa talya Fransa Almanya sve sve Danimarka Hollanda Fransa Hollanda talya Fransa talya Danimarka rlanda Hollanda talya ngiltere talya talya

Danimarka Belika

Danimarka Almanya Almanya ngiltere

Japonyann baz ileri malzeme rn gruplarna gre ihracat gerekletirdii lkeler

Kaynak : Global Trade Atlas (9)

17

VII. TRKYE DE LER MALZEMELER Teknik ve teknolojik rnlerin gnlk yaamda arlnn artmas ve toplumun bu tr rnlere olan talebinin younluu, son on yldr lkemizin d ticaret dengesini olumsuz ynde etkilemektedir. Trkiyede ileri malzeme alannda faaliyet gsteren firmalar hammaddelerini genelde Avrupa lkelerinden ithal etmektedirler. Genellikle yar mamul mallar lkemizce ithal edilmekte olup bu konuda Trkiyenin da bamll sz konusudur. Trkiye tarafndan ithal edilen baz ileri malzeme kalemlerinin ithalat rakamlar aada zetlenmitir.
2002 GTP NO RN Deer ABD $ Miktar 2003 Deer ABD $ Miktar 2004 Deer ABD $ Miktar

284290 281810 381511 820900 284440 390210 390330 391731 392051 392190 690390 700800 701990 740620 850519 820790 848049 853221 848071 841899

Tellur asit tuz Yapay korundum Destekli katalizr Nikel veya Nikel alaml Sinterli metal karbrler Radyoaktif elementler, izotoplar, bileikler Polipropilen ABS Esnek boru hortumlar Polimetil metakrilat levha, pelikl, lam Poliamid levha yaprak Yapsal olmayan refrakter seramik rnler Emici yanstc boyal cam Cam fiberler ve dier mensucat Toz bakr Daimi mknats gren ksm sinterlenmi paralar Metal ve metal karbr kalp Tantal kondensatr Kauuk plastik enjeksiyon kalplar Buzdolab parala

62,215 0 731 1,581,777 34,044 1,900,433 54,129 74,585 1,528,878 4,644,474 164,995 1,801,273 3,048,576 0 26,340 1,113,868 1,100,171 2,590 3,505,135 11,573,664 3,194,948

200 0 0 9 0 1,272 19 27 493 n/a 53

8,729 14,588 17,369 2,413,229 45,799 2,563,547 311,375 568,287 1,748,474 7,141,858 112,407

4 12 2 12 1 784 188 205 507 n/a 51

7,717 58,522 0 4,653,891 45,733 2,378,520 59,340 1,132,819 884,649 11,680,442 146,014

4 60 0 20 0 858 47 377 243 n/a 139 92,338 1,281 11 54 n/a 763 0 258 6,453 n/a

36,848 651,283 1,298 0 4 n/a 120 0 231 5,130 n/a 2,904,417 0 9,472 1,630,506 2,874,854 1,313 2,881,623 17,032,269 4,730,861

43,589 1,218,532 1,118 0 3 n/a 297 0 197 6,545 n/a 2,826,377 81,332 849,482 2,398,381 6,680,503 11,229 5,264,124 23,937,479 7,384,016

850440 Elektrik statik konverterler, Kaynak : Global Trade Atlas (9)

18

Trkiyenin baz ileri malzeme rn gruplarna gre ithalat gerekletirdii ilk 5 lkenin dkm aada zetlenmitir.

GTP NO

RN

284290 281810 381511 820900 284440 390210 390330 391731 392051 392190 690390 700800 701990 740620 850519 820790 848049 853221 848071 841899

Tellur asit tuz Yapay korundum Destekli katalizr Nikel veya Nikel alaml Sinterli metal karbrler Radyoaktif elementler, izotoplar, bileikler Polipropilen ABS Esnek boru hortumlar Polimetil metakrilat levha, pelikl, lam Poliamid levha yaprak Yapsal olmayan refrakter seramik rnler Emici yanstc boyal cam Cam fiberler ve dier mensucat Toz bakr Daimi mknats gren ksm sinterlenmi paralar Metal ve metal karbr kalp Tantal kondensatr Kauuk plastik enjeksiyon kalplar Buzdolab parala

rlanda Fransa Almanya Almanya Hollanda spanya Macaristan Yunanistan spanya ngiltere

Hollanda Avusturya Hollanda Avusturya Almanya Belika Polonya talya Avusturya Almanya

ngiltere Hollanda Belika ngiltere Belika ngiltere talya Belika ngiltere Hollanda Belika sve Belika spanya Hollanda talya

Finlandiya Polonya Fransa Almanya talya Almanya Polonya Polonya Fransa Fransa spanya -

Almanya Belika Polonya Polonya ngiltere Danimarka ek Cum. Yunanistan Avusturya rlanda Almanya -

Yunanistan Almanya Macaristan Yunanistan Belika Macaristan Almanya talya ngiltere Fransa talya Fransa talya Almanya talya Fransa Almanya Almanya

Yunanistan Finlandiya Fransa Almanya Macaristan Polonya ngiltere ngiltere ngiltere Danimarka spanya talya spanya

850440 Elektrik statik konverterler, Kaynak : Global Trade Atlas (9)

Yunanistan spanya Almanya Macaristan Almanya Yunanistan

19

IX. SONU leri malzeme snfna giren ou rnn tketim hz dnyada giderek artan bir eilim gstermektedir. Sz konusu durum ithalat kalemleri ierisinde Trkiyede de grlmektedir. Malzeme bilimi, gelien teknolojiler iin malzemenin zelliklerini atomik dzeyde tasarlayarak stn zellikli malzemeler yaratmaya devam edecektir. Hi kukusuz bu almalarn meyvelerini aratrma- gelitirme faaliyetlerine yatrm yapan lkeler elde etmektedir. nmzdeki yzylda malzeme bazl mhendislik olarak nitelenen Ar-Ge, rn gelitirme, imalat tasarm gibi etkinliklerin ayn anda mteri ile etkileim iinde oluturulmas sreleri nem kazanacaktr. Buna bal olarak daha hzl rn gelitirme ve pazara sunma, daha stn kalitede, daha verimli ve dk maliyette malzeme retim sreleri hedeflenmektedir. Gnmzn en nde gelen ileri teknoloji alanlarnda faaliyet gsteren pek ok kurulu imdiden bu sreleri balatarak 21. yzyl iin nemli avantajlar elde etmeye almaktadrlar. (2) lkemizin ileri malzeme alannda dnyadaki rekabet gcn arttrabilmesi iin Ar-Ge almalarna arlk vermesi gerektii zaten bilinmektedir. Ar-Ge faaliyetlerinin verimli bir ekilde uygulamaya konulabilmesi iin ileri malzeme alannda Ar-Ge faaliyetleri yrterek aama kaydetmi lkelerle ibirlii yaplmas ayrca ileri malzeme alannda retim yapmaya hevesli firmalarmza uygun tevik ve Ar-Ge destei salanmas nem arzetmektedir.

20

X. FAYDALI ADRESLER Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu Tbitak Marmara Aratrma Merkezi Sanayi ve Ticaret Bakanl Milli Savunma Bakanl Savunma Sanayi Mstearl Trk Standartlar Enstits Devlet Planlama Tekilat D Ticaret Mstearl Devlet statistik Enstits Trkiye Teknoloji Gelitirme Vakf Makine Mhendisleri Odas Metalurji Mhendisleri Odas Kk ve Orta lekli San. Dest. daresi Bak. www.tubitak.gov.tr www.mam.gov.tr www.sanayi.gov.tr www.msb.gov.tr www.ssm.gov.tr www.tse.gov.tr www.dpt.gov.tr www.dtm.gov.tr www.die.gov.tr www.ttggv.org.tr www.mmo.org.tr www.metalurji.org.tr www.kosgeb.gov.tr

niversitelerin ilgili Metalurji ve Malzeme Blmleri XI. SEKTRLE LGL BAZI NEML FUARLAR

Nagoya (Japonya)
FCF - Fine Ceramics Fair
Organizatr Japan Fine Ceramics Center 2-4-1, Mutsuno, Atsuta-ku 456 Nagoya Fon: ++81-52-8713500 Fax: ++81-52-8713505
http://www.jfcc.or.jp e-mail: fcfair@ifcc.or.jp

Hanover (Almanya)
HANNOVER MESSE - World`s No. 1 for Technology, Innovation and Automation
Organizatr Deutsche Messe AG Messegelnde 30521 Hannover Fon: ++49-(0)511-89-0 Fax: ++49-(0)511-89-32626
http://www.messe.de e-mail: info@messe.de

project team

Fon: ++49-511-89-31100 Fax: ++49-511-89-32684 e-mail: hannovermesse@messe.de http://www.hannovermesse.de

21

Tokyo (Japonya)
nano tech - International Nanotechnology Exhibition & Conference
Organizatr ICS Convention Design, Inc. Sumitomo Corp. Jinbocho Building 3-24 Kanda-Nishikicho, Chiyoda-ku 101-8449 Tokyo Fon: ++81-3-32193567 Fax: ++81http://www.ics-inc.co.jp

Geneva (svire)
International Exhibition of Inventions, New Techniques and Products
Organizatr PROMEX S.A. 8 Rue du 31-Dcembre 1207 Genf Fon: ++41-22-7365949 Fax: ++41-22-7860096
http://www.inventions-geneva.ch e-mail: promex@worldcom.ch

Valencia/Spain (spanya)
GENIAPOLIS - Innovation Inventions and New Ideas Fair
Organizatr Feria Valencia Avda. de las Ferias s/n Apartado 476 46080 Valencia Fon: ++34-963861100 Fax: ++34-963636111
http://www.feriavalencia.com e-mail: feriavalencia@feriavalencia.com

member of following organization/s: AFE, UFI, EMECA

Bucharest (Romanya)
INVENTIKA - International Exhibition on Inventions, Scientific Research and New Technologies
Organizatr ROMEXPO S.A. Fairs and Exhibitions Company P.O.Box 32-3, 65-67 Bd. Marasti 011465 Bukarest Fon: ++40-21-2077000 Fax: ++40-21-2077070
http://www.romexpo.org e-mail: marketing@romexpo.org

member of following organization/s: ASOEXPO, UFI, CEFA

www.auma.de (6)

22

XII. KAYNAKA (1) TBA- TBTAKTTGV Bilim Teknoloji Sanayi Tartmalar Platformu, leri Malzeme Alanna Ynelik Bilim Teknoloji ve Sanayi Politikalar alma Grubu Raporu, Trkiye iin Strateji ve Politika nerileri, Ocak 1996, Ankara (2) DPT: 2590 - K : 602, Kimya Sanayi zel htisas Komisyonu Raporu, Yeni Malzemeler Alt Komisyonu Raporu, Ankara 2001 (3) TAYSAD, Makale, N.nal Elbeyli; M. Atilla ner, Otomotiv Sanayinde leri Malzemelerin Kullanmna Ynelik Bir Uzgr almas (4) Prof. Dr. A. Emel Gekinli, leri Teknoloji Malzemeleri, stanbul Teknik niversitesi 1992, (5) www.tech-strategy.org (6) www.auma.de (7) TBTAK, retim Sre ve Teknolojileri Stratejisi, Vizyon 2023 Projesi retim Sre ve Teknolojileri Strateji Grubu, Austos 2004, Ankara (8) Prof. Dr. Zafer Durusoy, leri Malzemeler, ada Malzemeler, Pamukkale niversitesi 2002, (9) Global Trade Atlas, www.gtis.com (10) World Trade Organisation, www.wto.org (11) Mhendis ve Makine Dergisi,Ocak 2004, Say 528, Makale, Dr.Mmtaz Salih Erdem TEI TUSA Motor San. A., Prof. Dr. brahim Sinan Akmandor ODT Havaclk ve Uzay Mhendislii Blm, Malzeme Yzey Teknolojileri ve malat Srelerindeki Gelimeler (12) Mhendis ve Makine Dergisi,Mart 2003, Say 518, Makale, lke Aydncak ODT Havaclk ve Uzay Mhendislii Blm, Akll Malzemeler ve Havaclk

23