T.C.

Mersin niversitesi Sosyal Bilimler Enstits letme Ana Bilim Dal

ONLNE PERAKENDE SEKTR VE TRKYEDEK DURUMU

Utkan, TURAN

Mersin,2011

NDEKLER

Giri....1 E-Ticaret Kavram ve Tarihesi.2 E-Perakendecilik Kavram.....................................................................5 E-Perakendeciliin Avantajlar..............................................................8 E-Alverite Yaanan Sorunlar ve E-Alverii Tercih Etmeme Sebepleri.....10 Trkiyede BT Kullanm Ve E-Alveri..12 Sonu..18 Kaynaka....19

2 GR Bilgi ve iletiim teknolojilerinin gelimesi ve internet kullanmnn yaygnlamasyla geleneksel anlamdaki ticaret ve perakendecilik elektronik ve sanal ortamlara tanmtr.

Yeni bir alveri alan olan internet, tketicilere zaman ve mekn kstlar olmadan bulunduklar konumdan dorudan istedikleri firmalara ulaabilme, o firmalarn rn veya hizmetlerini inceleme ve internet ortamnda ticaret yapan dier firmalarn rn ve hizmetleriyle kyaslama imkn dourmutur.

reticiler asndan e-perakendecilik; Firmalar tketicilere araclar ortadan kaldrarak kolaylkla ulatrma ve dorudan pazarlama ve sat ( Direk Sat Modeli veya Brick-and-Click ) imknlar sunmutur. (Barutu, 2008:318)

E-perakendecilikle birlikte iletmeler kresel pazarlara kolaylkla girebilmekte ve bu pazarlarda yeni frsat ve mterilere ulaabilmektedirler. Ayrca internetle birlikte salanan iletiim ve pazarlama aralaryla firmalar marka konumlandrma ve rn eitlendirme faaliyetlerini interaktif olarak yrtebilmektedirler. (Enginkaya, 2006:10)

3 E-Ticaret Kavram ve Tarihesi WTO(Dnya Ticaret rgt)'nun tanmna gre: "E-Ticaret; rnlerin retim(sunum), sat ve datm ilemlerinin telekomnikasyon alaryla yaplmasdr."

CEFACT(Birlemi Milletler Ynetim, Ticaret ve Ulatrma lemlerini Kolaylatrma Merkezi)'a gre ise;

, ynetim ve satn alma faaliyetlerinin, bu faaliyetlerin yrtlmesi iin yaplanm veya yaplanmam i bilgilerinin, reticiler, tketiciler ve kamu kurumlar ile dier organizasyonlar arasnda elektronik aralar zerinden yaplmasdr.

OECDe gre, e-ticaret eitli srelerin oluturduu bir projedir. Bu sreler; Ticaret ncesi firmalarn elektronik ortamlarda pazar aratrmas yapmas ve pazar tanmas, retici ve perakende firmalarnn elektronik ortamda bulumas, Mterinin perakende firmasna demeyi yapmas, Mteriyle yaplan szlemenin koullarnn yerine getirilmesi, mal veya hizmetin mteriye teslimi, Sat sonras bakm ve destek hizmetlerinin salanmas

4 E-Ticaretin geliimine baktmzda u srelerden getiini gryoruz; 1979-Michael Aldrich-"Teleputer"n icad ve online alveriin balamas 1981-Thomson Holidays B2B Online Alveri uygulamasn balatmtr. 1982-France Telecom Minitel Online Sipari Aygtn gelitirmitir. 1984-Gateshead/Tesco ilk B2C Online Alveri uygulamasn gerekletirmitir. Mrs Snowball ilk kaytl online mterisidir. 1987-Swreg-Online ticaret yapan ilk yazlm irketinin kurulmas 1990-Tim Berners Lee-WWW a sevisinin kurulmas 1993-Mosiac Web Taraycsnn gelitirilmesi 1994-Netscape-Mozilla Web Taraycsnn ortaya k-Pizza Hutn online sipari uygulamasna balamas -Online bankaclk-Online iek sat ve dergi abonelikleri gibi e-ticaret uygulamalar-Netscape 1.0 ile SSL ifreleme yntemi kullanlarak e-ticarette gvenlik arttrlmtr. 1995-Jeff Bezos tarafndan ilk kresel apta online alveri sitelerinden Amazon.com kurulmutur. Ayn yl iinde Pierre Omidyar tarafndan ilk Web tabanl ak arttrma sitesi olan Ebay kurulmutur. 1998-Elektronik posta pullar web zerinden alnp satlmaya ve kullanlmaya balanmtr. 1999-Business.com 7,5 milyon dolara Ecompanies ortak giriim grubuna satlmtr. 2000-Dot.com bubble meydana gelmitir ve web sitelerinin piyasa deerleri aniden dmtr. 2002-Ebay, Paypal 1,5 milyon dolara satn alr. 2003-Amazon.com 35 milyon dolarlk yllk net kr aklar

5 2005-Youtube alr. 2006-Google tarafndan 1,6 milyar dolara satn alnr. 2007-Business.com 345 milyon dolara RH Donelley irketine satlmtr 2008-ABDde e-ticaret ve online perakende satlar 208 milyar dolara ulamtr. (Uygur, 2010:10-16)

E-Perakendecilik Kavram

6 E-perakendecilik, perakendeci ile mterilerin interaktif alar araclyla iletiime getii, geleneksel perakendecilik srelerinin internet ortamna aktarld bir perakendecilik trdr (Enginkaya, 2006:10). 90'l yllardan itibaren web teknolojisindeki hzl gelimelerle birlikte ortaya kan eperakendecilik anlayyla perakende sektrnde geleneksel yaplar deimeye balamtr. Alveri sreci evden kmadan internet ortamnda yaplabilmektedir

Geleneksel perakendecilikten ayrlan bir takm ynleri vardr; Geleneksel perakendeci iin maazann yeri ve dekoru nemliyken, e-perakende sektrndeki iletmeci iin kulland sanal maazann tasarmnn etkileyici ve kullanmnn kolay olmas gerekir. Geleneksel perakendecilikte mteriyle iletiim yz yzeyken ve mteriyle iletiim kuran sat elemanlar varken, e-perakendecilikte yz yze bir iletiim yoktur; sanal iletiim sz konusudur. E-perakendecilikte, maaza maaza dolaan klasik mteri tipleri yerine e-mteriler vardr.(Barutu, 2008:319)

E-Mteri: Cai ve Jun, e-mteriyi; rn ve hizmetleri internet araclyla satn alan kii olarak tanmlamlardr. E-mterilerin zellikleri(Enginkaya, 2006:14); 1. Gelimi biliim ve iletiim aralarna hkim olabilmeleri 2. Pazardaki rn ve markalarda aratrma yapp, kyaslama yapabilmeleri 3. Birbirleriyle iletiim kurup ayn rn veya hizmetleri talep etmeleri 4. Zaman ve mekn kstlarnn olmamas

2003 ylnda e-mteri gruplarn belirlemek amacyla 7 e-mteri grubunda yaplan kmeleme analizinde 6 farkl e-mteri grubu belirlenmitir. Bunlar; fiyat karlatrmas yapan ve en dk fiyatl rnleri ve maazalar tercih eden ekonomik e-mteri; Online alveri sitelerinden holanan ve online alveri yapmay seven elenme amal e-mteri; Alveri yaparken fiyat-rn aratrmas yapmayan ilgisiz e-mteri; nsanlara online alveriin avantajlarn

7 anlatan, insanlar online alverie tevik eden ynlendirici emteri; kiiye zg rn ve hizmet talep eden zel e-mteri ve rn veya hizmet satn alrken birden fazla faktr dnen, aratrma-karlatrma yapan ilgili e-mteri olarak gruplandrlmtr. (Barutu, 2008:319-320)

Hawkins vd. ise online mterileri 8 ksmda incelemitir(Nikbay, 2006:13): 1. Alveri Severler: Yetkin bilgisayar ve internet kullanclardrlar ve alveri alkanlklarn internet zerinden devam ettirirler. Dier tketicilere online alveriin yararlarndan bahsederler. 2. Macerac Gezginler: Online alverii elence amal kullanrlar. Bu sebeple, online perakendeciler tarafndan pek dikkate alnmazlar. nternet zerindeki birok fikre ve trende hkimlerdir. 3. pheyle Yaklaanlar: steksizlikleri bilgisayar ok iyi kullanamamalarna baldr fakat yeni bilgilere ve fikirlere de aklardr. Gvenlik problemlerinden herhangi bir endie duymazlar. 4. Amal Kullanclar: nterneti genellikle i amal ve kariyerlerini gelitirmek iin kullanrlar. 5. Korku Duyanlar: nternet ve bilgisayar kullanmma hkimdirler ancak kredi kart gvenlii, rn teslimi, satn ald rn grememekten kaynakl korkularndan dolay tercih etmezler. 6. Saknanlar: rnn teslim sresini beklemeyi sevmezler ve rn almadan nce rn grmek isterler. Perakendecilerin kolaylkla ba edemedii bir mteri tipidir. 7. Teknoloji zrller: Bilgisayar ve internette ok az zaman geirirler ve bilgi teknolojilerine ilgileri ok dktr.

8 8. Elence Arayanlar: nterneti elence arac olarak grrler ve internet alveriinden korkarlar. Gvenlik risklerinden ekinmezler ama ancak uzun vadeli taksit imknlar varsa alveri yaparlar. Hamilton, online mteri tiplerini incelemi ve 6 kategoride snflandrmtr(Nikbay, 2006:18) 1. Pratik Kullanclar: Sabrsz fakat kazanl internet kullanclardr. Ayda sadece 7 saat online alverie harcarlar ve bu tm internet kullanmlarnn yarsn oluturur. 2. Srfler: Zamannn %32sini internete harcarlar ve dier kullanclara nazaran 4 kat fazla sayfa dolarlar. 3. Yeni balananlar: nternette yenidirler ve alverie scak bakmazlar. Daha ok Brick-and-Mortar markalar tercih ederler. 4. Rutin Takipiler: Bilgi bamlsdrlar ve interneti sklkla bilgi edinme amal kullanrlar. 5. Pazarlklar: nternette ucuzluk ve indirim kampanyalarn aratrrlar. 6. Sporseverler: Spor meraklsdrlar ve spor ve elence sitelerinde gezinmekten holanrlar.

E-Perakendeciliin Avantajlar Mteri asndan eitli avantajlar vardr. Bunlar(Saydan, 2008:389): Reel hayattaki alveri merkezlerinde, arlarda karlalan ar kalabalklardan ve kuyruklarda bekleme gibi problemlerden kurtulma

9 Piyasa aratrmas yapp, birok farkl firmay, rn karlatrp btenize en uygun olan kolaylkla seebilme imkn Zaman ve mekn kst olmamas;7/24 alveri imkn olmas Daha fazla rn ve hizmet bilgisine daha ksa srede ulama imkn rn eitliliinin ve alternatiflerinin geni olmas

Perakendeciler ve reticiler asndan avantajlar yle sralanabilir(Enginkaya, 2006:11); 1. Zaman, mekn ve pazar kst olmadan dnya apnda tannma imkn sunar. 2. 7/24 sipari alma olana vardr. 3. Kredi kart onayyla sipariler annda nakit paraya dntrlebilir. 4. Maaza, sat personeli, depo maliyetleri gibi maliyetleri minimuma indirir. 5. Katalog, fatura basm gibi ilemlerin sanal ortamda yaplmasyla masraflarn minimuma indirilmesi ve bilgilerin sanal ortamda hzl bir ekilde deitirilip, gncellenebilmeleri imkn vardr. 6. Minimum giderle daha youn reklam ve pazarlama olana sunar.

Giriimlerin nternet zerinden Yaplan Satlar Vastasyla Elde Ettii Faydalar (Devlet Planlama Tekilat[DPT],2010)

10

Perakendeciler ve tketicilerin ortak faydalanabilecei bir takm avantajlar da vardr(Kpolu, 2008:41): 1. Perakendeciler, rn ve hizmetlerini tm dnyaya ulatrma imkn bulurken, alclar da tm dnyada sunulan rn ve hizmetlerden kendilerine uygun olan seebilmektedirler. 2. Perakendeciler, mterilerine daha yakn olduklarndan dolay rakiplerine nazaran daha ok tercih edilmekte, mteriler de daha kaliteli hizmete ulaabilmektedir. 3. Perakendeciler, mteri ihtiyalarn daha kolay kavrayabilmekte ve onlara zel uygun rn ve hizmetler sunabilmektedir, mteriler de bu rn ve hizmetlere makul fiyatlarla sahip olabilmektedir. 4. E-alveri ilemleri, klasik alveri ilemlerine gre ok daha ucuza yaplabilmekte ve hem satc hem de alc bu bakmdan tasarruf salayabilmektedir.

E-Alverite Yaanan Sorunlar ve E-Alverii Tercih Etmeme Sebepleri nternet zerinden Alverite Yaanan Sorunlar-2009 Aralk

11
S ru la o n r Y nl ya d ha rl r te a a sa n slim i T slimsre in b lirtile d n fazla olm e sin e ne as S a verm ve m e snd in ip ri e ya de e sna a tern t e sayfa da so n y n as sn ru aa m G ra s a nti resi ve d er ya h i sal akla ko su d bilgi r nu n a zorlu u ikaye ya da tazm at zorlu u ve ika son s t in ya yet ra yan y tn eterli olm a am s H , d n rclk ve sa te rlk ile karla a (kred ile ola d h ka m i kart bilg rin ko ye ku n a m l ve h e ri ile in tu lla lm s, a izm tle te slima a a lam m k)

T rk e iy
52 ,3 30 ,0 25 ,2 10 ,6 9,3 5 ,1

Kn et
4 3,0

K r

10 0,

1 6,3 1 8,0 1 2,7 3 ,7 6 ,1

10 0, 62 ,2 0,0

37 ,8 0,0

Yaplan anket aratrmalarnn sonular incelendiinde internet zerinden

alverite sorun yaayanlarn oran 2007 ylnda %6,3, 2008 ylnda %9,5, 2009 ylnda ise %5,6 olarak gzlenmitir. 2009 Aralk aynda aklanan aratrmaya gre internet zerinden alverite en ok yaanan sorun hasarl ya da yanl rn teslimi olarak gzkmektedir.

nternet zerinden Satn Almama Nedenleri 2007-2008-2009

Tketicilerin internet zerinden alveri yapmama nedenleri incelendiinde internet zerinden alverie ihtiya duyulmamasnn olduka yksek bir oranda olduu grlmtr. Ayrca rn yerinde grerek almay tercih etmenin orannn 2009 yl verilerine gre yksek oluuyla, hatal ve yanl rn tesliminden yaanan ikyetler arasnda balant da grlmektedir.

Genel olarak tketicilerin internet zerinden alveri srasnda yaad sorunlar yle zetlenebilir (Kpolu, 2008:33);

12 1. Alveri srasnda yaanabilecek kiisel bilgilerin alnmas veya kredi kart dolandrcl gibi gvenlik sorunlar 2. Alnan rnn garantisinin olup olmamasndan kaynakl sorunlar 3. Yanl, hatal veya bozuk rn teslimi ve bunun sonucunda muhatap bulunamamas Giriimlerin nternet zerinden Satlarn Kstlayan Faktrler, 2008

Giriimlerin internet zerinden satlarn kstlayan faktrleri incelediimizde ilk sray rn veya hizmetin e-sat iin uygun olmamas, mterilerin eticarete aina olmamas ve demelerle ilgili gvenlik problemlerinin aldn grmekteyiz. (DPT, 2010)

Trkiyede BT Kullanm ve E-Alveri

13 TK HANEHALKI BLM TEKNOLOJLER KULLANIM ARATIRMASI SONULARI (Trkiye statistik Kurumu[TK], 2008)

Temel Gstergeler, 2008

45,2 38,0 35,9

50

43,1

40

30 20,6 20 18,3

10

Trkiye Kent Kr

16- 74 ya grubu bireylerde bilgisayar kullanm oran

16- 74 ya grubu bireylerde Internet kullanm oran

2008 Yl TK verilerine gre hanelerin %25,4nde internet eriiminin olduu gzlenmitir. 16-74 ya grubunda yaplan aratrmada erkeklerde internet kullanm oran %45,4, kadnlarda %26,6 olarak belirlenmitir. Son ay ierisinde(Ocak-Mart) bireylerin %32,2si internet kullanmtr. nternet kullanan bireylerin %11,6s internet zerinden mal veya hizmet siparii vermi ya da satn almtr. Sipari verme ya da satn aln en son yapld zamana gre % 7,2si son ay ierisinde, % 2,7si ay ile bir yl arasnda, % 1,7si ise bir yldan uzun sre nce gerekletirilmitir. %88,4lk kesim internet zerinden hi mal veya hizmet siparii vermemi ya da satn almamtr. Son 12 ayda nternet zerinden mal veya hizmet siparii veren ya da satn alan bireyler en fazla

14 elektronik ara (cep telefonu, kamera, TV, DVD oynatc v.b) almlardr.

2009 TK HANEHALKI BLM TEKNOLOJLER KULLANIM ARATIRMASI SONULARI (TK, 2009)

%

Temel gstergeler, 2007 - 2009

50 40,1 35,9 30,1 38,1

40 33,4 30 19,7 30,0 25,4

38,0

20

10

0 nternet eriimi olan hane oran 16 - 74 ya grubu bireylerde bilgisayar kullanm oran 16 - 74 ya grubu bireylerde internet kullanm oran

2007 (*)

2008 (*)

2009

2009 ylnda yaplan aratrmada hanelerin %30unda internet eriiminin olduu saptanmtr. nternet kullanan bireylerin kiisel kullanm amacyla nternet zerinden mal veya hizmet siparii verme ya da satn alma oran % 11,8dir. Sipari verme ya da satn aln en son yapld zamana gre % 5,8i son ay ierisinde, % 2,7si ay ile bir yl arasnda, % 3,3 ise bir yldan uzun sre nce gerekletirilmitir. nternet kullanan bireylerin %88,2si ise nternet zerinden hi mal veya hizmet siparii vermemi ya da satn almamtr. Son 12 ayda nternet zerinden mal veya hizmet siparii veren ya da satn alan bireyler en fazla elektronik ara (cep telefonu, kamera, TV, DVD oynatc v.b) almlardr.

15

2010 TK HANEHALKI BLM TEKNOLOJLER KULLANIM ARATIRMASI SONULARI (TK, 2010)

%

Temel gstergeler, 2007 - 2010

43,2 38,0 33,4 30,0 25,4 19,7 40,1 35,9 30,1 38,1

50 41,6 40 41,6

30

20

10

0 nternet eriim imkan olan hane oran 16 - 74 ya grubu bireylerde bilgisayar kullanm oran 16 - 74 ya grubu bireylerde nternet kullanm oran

2007

2008

2009

2010

2010 yl Nisan ay ierisinde yaplan aratrmada ise hanelerin %41,6snn internet eriim imknna sahip olduu grlmtr. Bu oran 2009 ylnn ayn aynda %30 olarak aklanmt. nternet kullanan bireylerin kiisel kullanm amacyla nternet zerinden mal veya hizmet siparii verme ya da satn alma oran %15 olarak saptanmtr. Sipari verme ya da satn aln en son yapld zamana gre % 9,0 son ay ierisinde, %3,6s ay ile bir yl arasnda, %2,5i ise bir yldan uzun sre nce gerekletirilmitir. Son 12 ayda (Nisan 2009-Mart 2010) nternet zerinden mal veya hizmet siparii veren ya da satn alan bireyler %24,3 oran ile en fazla giyim ve spor malzemeleri almlardr. Bunu %23,8 ile elektronik aralar, %19,3 ile ev eyas, %15,2 ile seyahat bileti alma, ara kiralama, %13,3 ile gda maddeleri ile gnlk gereksinimler izlemektedir. Bir nceki yl ayn dnemde elektronik aralar %32,2 ile (cep telefonu, kamera, TV, DVD oynatc v.b) ilk sray almt.

16

2008 TK GRMLERDE BLM TEKNOLOJLER KULLANIMI ARATIRMASI (TK, 2008)

Giri imlerde y llara gre bilgisayar kullan , m nternet eri imi ve web sayfassahiplii oranlar
88.7 90.6 80.4 85.4 89.2

% 100.0 90.0 80.0 70.0 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0

87.8

63.1 48.2

62.4

Bilgisayar kullan m 2005

nternet eriim i 2007 2008

Web sayfassahiplii

2008 TK verilerine gre giriimlerde internet eriim oran 2007 yl Ocak aynda % 85,4 iken bu oran 2008 yl Ocak aynda % 89,2ye ykselmitir. nternet eriimine sahip giriimlerin web sayfasna sahiplik oranlar 2007 yl Ocak aynda % 63,1 iken, 2008 yl Ocak aynda % 62,4 olarak aklanmtr.

Bir nceki yla ilikin gstergeler incelendiinde, 2007 yl Aratrmas sonularna gre 2006 ylnda web sayfasna sahip olan giriimlerin, bu sayfalar zerinden sunduklar hizmetler srasyla % 61,3 ile giriimin rnlerini pazarlamak, % 57,7 ile rn kataloglarna ve fiyat listelerine eriimi salamak ve % 39,6 ile sat sonras destek hizmetleri salanmas eklindedir. 2008 yl Aratrmas sonularna gre ise 2007 ylnda web sayfasna sahip olan giriimlerin, bu sayfalar zerinden sunduklar hizmetler srasyla % 78,4 ile rn kataloglarna ve fiyat listelerine eriimi salamak, % 44,5 ile giriim tarafndan retilen rnlerin pazarlanmas ve % 28,4 ile sat sonras destek

17 hizmetleri salanmas olarak grlmtr. 2007 ylnda internet eriimine sahip giriimlerin % 15,4 internet zerinden sipari vermekte iken, % 9,4 ise internet zerinden sipari almaktadr.

2009 TK GRMLERDE BLM TEKNOLOJLER KULLANIMI ARATIRMASI (TK, 2009)

Giriimlerde yllara gre bilgisayar kullanm, nternet eriimi ve web sayfas sahiplii
% 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 48,2 63,6 62,3 58,7 87,8

88,7 90,7 90,7 80,4

85,4

89,2 88,8

Bilgisayar kullanm

nternet eriimi

Web sayfas sahiplii

2005

2007

2008

2009

2009 ylnda yaplan aratrma sonularna gre 2008 ylnda bilgisayar kullanan giriimlerin %16,2si bilgisayar alar zerinden rn/hizmet siparii vermekte olup, %10,1i ise rn/hizmet siparii almaktadr. Giriimlerin internet zerinden yaplan satlar vastasyla elde ettii faydalar arasnda ilk sray %70,5 ile yeni pazarlara girmek, sat potansiyelini arttrmak almaktadr. Giriimlerin nternet zerinden satlarn engelleyen veya snrlandran nedenler ise srasyla %56,4 ile mterilerin internet zerinden alm yapmaya hazr olmamalar, %55,0 ile giriimin rn/hizmetlerinin e-ticaret iin uygun olmamas ve %48,0 ile demelerle ilgili gvenlik problemleri olarak aklanmtr.

18

2010 TK GRMLERDE BLM TEKNOLOJLER KULLANIMI ARATIRMASI (TK, 2010)

Giriimlerde yllara gre bilgisayar kullanm, nternet eriimi ve w eb sayfas sahiplii % 92,3 100,0 88,7 90,7 90,7 89,2 88,8 90,9 85,4 87,8 90,0 80,4 80,0 63,6 62,3 70,0 58,7 57,8 60,0 48,2 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Bilgisayar kullanm nternet eriimi nternet eriimi olan giriimlerde w eb sayfas sahiplii

2005

2007

2008

2009

2010

2010 TK verilerine gre ise Ocak aynda nternet eriimine sahip giriimlerin %57,8inin web sayfasna sahip olduu, web sayfasna sahip olan giriimlerin, bu sayfalar zerinden sunduklar hizmetlerin ise srasyla %78,4 ile rn kataloglar ve fiyat listesi, %33,5 ile web sitesinin gvenlii ile ilgili olarak gvenlik politikas beyan, gizlilik mhr veya sertifikas ve %28,1 ile ak i pozisyonlar iin ilanlar ve evrimii (online) i bavurusu olduu grlmtr.

Aratrma sonularna gre ayrca 2009 ylnda giriimlerin %15,0inin bilgisayar alar zerinden rn/hizmet siparii verdii, %8,4nn ise rn/hizmet siparii ald anlalmtr. 2010 yl Ocak aynda giriimlerin %10,1inin elektronik imza kulland, %21,9unun Bilgi ve letiim Teknolojisi (BT) gvenlii politikasna sahip olduu aklanmtr.

SONU

19 Bilgi ve iletiim teknolojilerinin gelimesi ve bu teknolojilerin yaygnlamasyla bir ok alan ve sektrde olduu gibi perakendecilik sektr de sanal ortamlara tanmaya balamtr. E-maazaclk ve e-perakendecilik sektrnn gelimesiyle birlikte perakendeciler ve reticiler rn ve hizmetlerini sanal maazalar araclyla her kesimden ve dnyann her yerinden tketicilere ulatrma imkn bulurken, tketiciler de sanal ortamlarda zaman ve mekn kst olmadan kendi btelerine uygun rn ve hizmetleri, ksa srede pazar ve piyasa aratrmas yaparak satn alma imkn bulmaktadrlar.

TK verileri incelendiinde hanelerde internet kullanmnn 2008den 2010a %25,4ten %41,6ya kt grlmtr. nternetten rn veya hizmet sipari verme orannn ise 2 yl iinde sadece %3,4 artt ve %15e kt gzlemlenmitir. Bu orann dk olmasnn nedenlerine gelindiinde en nemli sebebin insanlarn internetten alverie ihtiya duymadklar, dier nemli sebeplerinse gizlilik-gvenlik kayglar duymalar, rn birebir mteri temsilcisiyle ve grerek satn alma alkanlklarnn olduu belirlenmitir.

Giriimlere ynelik incelendiinde; Giriimlerde internete eriim oran 2007 Ocak aynda % 85,4 iken, 2010 Ocak aynda %90,9a kt grlmtr. Bunu yannda ayn yllar ierisinde web sayfas sahiplii orannn ise dt gzlemlenmitir. Bunun sebebinin, giriimlerin hizmetlerini kendi web sayfalarndan sunmayp sadece bu ii yapan e-maaza ve e-ticaret sitelerinden saladklarndan kaynakland anlalmaktadr. Web sitesine sahip giriimlerinse bu web sitelerinden sunduklar hizmetin en ok rn kataloglar ve fiyat listeleri yaynlamak olduu grlmektedir. 2007 ylnda web sayfasna sahip firmalarn sadece %9,4 rn ve hizmet siparii almaktadr. 2008 ylnda bu oran %10,1e ykselmi, 2009da ise %8,4e dmtr. Bu dk oranlarn sebeplerine baktmzda giriimlerin son yllarda rn ve hizmetlerini kendi web sitelerinden deil de e-maaza ve e-perakende sitelerinden pazarladklar anlalmaktadr. 2008 ylnda yaplan bir aratrmada da internet zerinden satlar kstlayan faktrler; rn ve hizmetin e-ticarete uygun olmamas, mterilerin e-ticarete hazr olmamas ve demelerle ilgili gvenlik problemleri olarak belirlenmitir.

20 KAYNAKA 1. Barutu, S. (2008). Perakendecilik sektrnde teknolojik deiim: Eperakendecilik, e-maaza ball ve e-maaza balln etkileyen faktrler. Sleyman Demirel niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi, 317-334.

2. Enginkaya, E. (2006). Elektronik perakendecilik ve elektronik alveri. Yldz Teknik niversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi, 11-16

3. Uygur, E. (2010). E-ticaret ve Trkiyedeki durumu. Atlm niversitesi Sosyal Bilimler Enstits letme Ana Bilim Dal. Yksek Lisans Tezi.

4. Nikbay, .H. (2006). Consumer behavior in electronic retailing and the critical success factors affecting consumer preferences and loyalty. Boazii niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Ynetim Biliim Sistemleri. Yksek Lisans Tezi.

5. Saydan, R. (2008). Tketicilerin Online Alverie Ynelik Risk ve Fayda Alglamalar: Geleneksel ve Online Tketicilerin Karlatrlmas. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 386-402.

6. Kpolu, C. (2008). Dnya'da ve Trkiye'de perakendecilik ve e-ticaret karlatrmas. Marmara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits ktisat Anabilim Dal ktisat Teorisi Bilim Dal. Yksek Lisans Tezi.

7. Bilgi Toplumu statistikleri 2010. (2010, Haziran). http://www.bilgitoplumu.gov.tr/Documents/1/Yayinlar/BilgiToplumuIstat istikleri_2010.pdf

21 8. TK Haber Blteni 2008 Yl Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas Revize Sonular. (2009, Austos). http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=6163

9. TK Haber Blteni 2009 Yl Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas Sonular. (2009, Austos). http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=4104

10. TK Haber Blteni 2010 Yl Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas Sonular. (2010, Austos). http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=6308

11. TK Haber Blteni GRMLERDE BLM TEKNOLOJLER KULLANIMI ARATIRMASI, 2008. (2008, Kasm). http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=2068

12. TK Haber Blteni GRMLERDE BLM TEKNOLOJLER KULLANIMI ARATIRMASI, 2009. (2009, Kasm). http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=4149

13. TK Haber Blteni GRMLERDE BLM TEKNOLOJLER KULLANIMI ARATIRMASI, 2010. (2010, Kasm). http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id= 6360

22