Bilgisayar İşletmenliği Ders

Notları
ÜNİTE: Bilgisayara Giriş
Bilgisayarın Tanımı
Bilgisayar, kullanıcı tarafından giriş birimleriyle verilen sözel ve sayısal verileri
işleyerek çıkış birimleri aracılığı ile kullanıcısına sunan elektronik aygıtların genel adıdır.
Günlük hayatımıza belki de farkında olmadığımız kadar çok yararlandığımız
bilgisayarların yüzlerce türü vardır. Örneğin Mikro Bilgisayarlar, özel bir amaç için
programlanmış genel olarak bir tek çipten ibaret olan bilgisayarlardır ve evlerimizdeki
televizyon, müzik seti, buzdolabı, fırın gibi elektronik eşyalar içersinde yer alırlar.
Ancak bizi daha çok ilgilendiren, evlerde, okullarda ve işyerlerinde yaygın bir şekilde
kullanılan PC’ler, (Personal Computer) yani kişisel bilgisayarlardır.

Bilgisayarın Tarihçesi:
Kuşaklara göre 4 sınıfa ayırabiliriz;
1. Kuşak Bilgisayar: 1945 yılında ENIAC adlı Bilgisayarın yapımı ile başlar,
2. Kuşak Bilgisayar: 1952 yılında TRANSİSTÖRÜN bulunmasıyla,
3. Kuşak Bilgisayar: 1958 yılında ENTEGRE DEVRENİN gelişmesiyle,
4. Kuşak Bilgisayar: 1965 yılında KARMAŞIK ENTEGRE DEVRENİN
bulunmasıyla başlayıp günümüze kadar uzanır.
İnsanoğlu, M.Ö. 3000 yıllarında paralı alışverişin başlaması ile sayma işlemine ihtiyaç
duydu. M.Ö. 2600 yıllarında ise bu işlemlerde kullanılmak üzere Abaküs adı verilen
hesaplayıcılar bulundu.
İngiliz Matematikçisi Charles Babbage 1812 yıllarında fark makinası üzerinde
çalışmaya başladı. 1871 yılında öldüğünde, bu Analitik makinası istenilen seviyeye
gelememişti. Babbage'ın yaptığı hesaplar ve çizimleri, hesap makinalarının ve bilgisayarların
temelini oluşturduğundan, ona bilgisayarın babası denmiştir.
Bugün bilgisayarlar ikili sayı sistemine göre çalışmaktadır. İkili sistemi ise 1854
yılında Matematikçi George Boole tarafından bulunmuştur.
1937 yılında IBM şirketi adına çalışma yapan Hardvard Üniversitesi hocalarından
Howard Aiken ve Browne'un geliştirdiği Mark 1, ilk defa olarak insan müdahalesi olmaksızın
çalışan sayısal otomatik bilgisayar olma unvanını elde etti. Mark 1 adlı bu makina, delikli
kağıt şeritle çalışan, dört işlemi yapabilen, verilen değerleri karşılaştırabilen, depoladığı
bilgileri kullanabilen bir makinaydı.
1945 yılında tamamen elektron lambalarından oluşan ENIAC adlı bilgisayarı
Pennsylvania Üniversitesi araştırmacıları yaptılar.
1945-59 yılları arasında geliştirilen bilgisayarlar ise transistörlü, elektronik lambalı
bilgisayarlardır.
1959-64 yılları arasında geliştirilen bilgisayarlar ise transistörlü bilgisayarlardır.
1964-70 yılları arasında ise entegre devreli bilgisayarlar. 90'lı yıllarda ise bilgisayarlar
hacim olarak küçülmüş, hız, bellek ve teknik özellikleri bakımından oldukça yüksek
kapasitelere ulaşmıştır.
BİLGİSAYARIN TEMEL ÖGELERİ

Donanımlar: Bilgisayarı oluşturan, gözle görünür, elle tutulur bütün parçalara denir. Bunlar
arasında klavye, fare, monitör, kasa, yazıcı, tarayıcı ve kasa içersinde bulunan parçalar
(işlemci, saklama birimleri, güç kaynağı, RAM hafıza çipleri, bağlantı kabloları) bulunur.
Yazılımlar: Bilgisayar içersinde yüklenen her türlü programı ifade eder. İşletim sistemi ve
uygulama yazılımları (Paint, Wordpad, Word, Excel, Windows Gezgini... vs).

BİLGİSAYARIN DONANIM BİRİMLERİ

A. Giriş Birimleri
Bilgisayarla iletişim kurulmasını sağlayan ve istenilen bilgilerin bilgisayara girilmesini
sağlayan donanımlardır.
Klavye: Bilgisayarla yazı yazmaya yarayan ve daktiloya benzeyen alettir. Yabancı
diller için düzenlenmiş türüne “Q Klavye”, Türk alfabesine göre düzenlenmiş olanına “F
Klavye” denir. Klavye girişine takılır.
Fare: Bilgisayarın kolayca yönetilmesi için geliştirilmiş hemen hemen en ucuz
parçasıdır. Pek çok şekli ve türü bulunan fare, basit yapısına rağmen bugünkü bilgisayarların
en önemli parçasıdır. Fare girişine takılır.
Tarayıcı: Fotoğraf, grafik, çizim, resim... gibi kağıt üzerinde yer alan bilgilerin
bilgisayara girilmesinde kullanılır. Bir fotokopi makinesi gibi çalışır.
Web Kamerası: Hareketli video görüntülerinin bilgisayara girilmesinde kullanılır.
Normal bir kamera gibi çalışır.
Mikrofon: Bilgisayara dışardan ses kaydedilmesini sağlar. Kablosunun ucundaki jack
çıkışı ses kartındaki girişe uyduğu sürece bilgisayara her türlü mikrofon bağlanabilir.
Joystick (Oyun Çubuğu): Bilgisayarda oyunlar oynarken kullanılan ve fare ile aynı
mantıkla çalıştığı halde çubuk şeklinde özel bir yapısı olan alettir. Ses kartındaki joystick
girişine takılır.

B. Sistem Birimleri
Bilgisayara girilen bilgileri işleyen birimlerdir. Yani bir nevi bilgisayarı bilgisayar yapan
parçalar bunlardır diyebiliriz.
İşlemci: Bilgisayarın her türlü işlemini gerçekleştiren ve yöneten en önemli
parçasıdır.
RAM Bellek: Programların çalıştırılması için saklama birimlerinden çağırılıp
yüklendiği bilgisayarın çalışma hafızasıdır. Ne kadar büyük olursa bilgisayar o kadar rahat
çalışacaktır.
Güç Kaynağı: Kasa içersinde bilgisayara şebekeden gelen elektriği gerekli birimlere
dağıtan birimdir ve satın alınan boş kasa ile birlikte gelir.
Ekran Kartı: Sistemden aldığı sinyalleri alıp görüntüye dönüştürerek monitöre ileten
karttır.
Ses Kartı: Sistemden aldığı sinyalleri sese dönüştürerek hoparlöre ileten, yada
dışardan gelen sesleri bilgisayarın anlayabileceği hale getiren karttır.
Ethernet Kartı: Yerel ağ (birbirine yakın olan bilgisayarlarla kurulan ağ) üzerindeki
bilgisayarların birbiri ile haberleşebilmesini sağlar.
Faks / Modem Kartı: Bilgisayarın telefon hattı üzerinden başka bilgisayarlarla yada
faks makineleriyle haberleşmesini ve bilgi alışverişinde bulunabilmesini sağlayan özel bir
karttır.
C. Çıktı Birimleri
Bilgisayarın ürettiği bilgileri kullanıcına göstermek için kullandığı birimlerdir.
Ekran (Monitör): Ekran kartından gelen sinyalleri görüntüye dönüştürerek gösteren
televizyona benzeyen cihazdır.
Yazıcı: Bilgisayarda bilgileri kağıda dökmek için kullanılan yazıcıların başlıca türleri
nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli ve lazerdir.
Hoparlör: Bilgisayarda ses kartı tarafından üretilen seslerin kullanıcı tarafından
duyulmasını sağlar.
D. Saklama Birimleri
Sabit Disk: Bilgisayarın merkez saklama birimidir ve en yüksek saklama kapasitesine
sahiptir. İç yapısı üst üste dizili manyetik diskler şeklindedir.
Disket: Saklama kapasitesi oldukça düşüktür (1.44 MB) ve çok yavaş çalışır.
CD Sürücüler (CD – ROM / CD – RW / DVD): Saklama kapasitesi standart 650 –
700 MB arasında olan oldukça kullanışlı saklama birimleridir.

YAZILIM
Bilgisayara yüklenen her türlü programa yazılım denir. Virüslerde yazılımdır. Bazı
yazılımlar olmadan bilgisayar donanımları hiçbir işe yaramaz.

A. Sistem Yazılımları
Temelde bilgisayarı çalıştıran ve donanımların birbirleriyle haberleşmesini sağlayan
yazılımlardır. Bunlar tür yazılımlar olmadan bilgisayarı çalıştırabilmek mümkün değildir.
BIOS: Anakartta bir çipte yüklü olan küçük bir programdır, ancak bilgisayarın
çalışmasında önemli bir rol üstlenir. Bilgisayarın açılışında çalışma ortamlarını ve bilgisayarı
testten geçirir.
İşletim Sistemi: Kullanıcıların amaçlarına göre kullanıcı ile donanım arasındaki
iletişimi sağlayan platformdur. Bazı Türleri:
· Windows
· Linux
· Unix
· MacOS
Sürücüler: Bir anlamda donanımların kendilerini işletim sistemine tanıtmak için
kullandıkları kimlikleridir diyebiliriz.

B. Uygulama Yazılımları
Kullanıcının amacına göre bilgisayara yüklenen ve işletim sistemi tarafından
çalıştırılan yazılımlardır.
Özel Yazılımlar: Bunlar tek bir amaç için yazılmış programladır. Örneğin Paint
yazılımı bilgisayarda yalnızca çizim yapmak için kullanılır.
Paket Yazılımlar: Birden çok iş gören, yada birden fazla programı bünyesinde
barındıran yazılımlardır. Bunlara en güzel örnek Microsoft Office program paketidir. Word
(Kelime İşlemci), Excel (Hesap Tablosu), Access (Veri Tabanı), Binder (Ciltçi), Powerpoint
(Sunu hazırlama), Outlook (E-mail yönetimi) programlarını bünyesinde bulundurarak
bilgisayarı ofisinde kullanan kişilerin her türlü ihtiyacına cevap vermektedir.
KLAVYE
Klavye, üzerinde harf, rakam, özel karakterler ve özel fonksiyon tuşlarının bulunduğu
bir bilgisayar giriş birimidir. Bilgisayar temelde klavye aracılığıyla yönlendirilir ve kumanda
edilir. Klavyenin tuşlarına basıldığında, basılan tuşun kodu bilgisayarın CPU'su tarafından
değerlendirilmek üzere belleğe aktarılır ve yankısı yada neticesi ekrana gelir.
Klavyeler üzerindeki harf tuşlarının diziliş şekline göre F veya Q tipi olurlar. Farklı
firmaların ürettiği klavyelerde bazı farklı tuşlar bulunabilir.
Klavyenin üzerinde bulunan bazı tuşlar, ekrana bir karakterin yazılmasına neden
olmazlar. Çünkü bu tuşlar bir görüntüden öte bir etki oluştururlar. Ancak bu tuşların işlevleri
programdan programa değişiklik gösterebilir. Örneğin bir çok programda F1 tuşuna basıldığı
zaman o sırada çalışan program veya yapılan işleme bağlı olarak ekrana yardımcı bilgi
getirilmektedir.
Enter tuşu: Bilgisayara bir işi yapmasını söylemek, bir komutu çalıştırmak için
kullanılır. Kelime işlemcilerde ise yeni bir paragrafa geçmeyi sağlar.
Esc (Escape) tuşu: O sırada yapılan işi yarıda kesmek, vazgeçmek veya geriye
dönmek amacıyla kullanılır. Windows uyumlu programlarda Esc tuşu genellikle iptal
düğmesini temsil eder.
Fonksiyon tuşları: Bu tuşlar belirli bir işlemi çabucak yapmak için kullanılır. Örneğin
F1 tuşu çoğu programda yardım bilgilerini ekrana getirir.
Tab tuşu: DOS ortamında bu tuşa basıldığı zaman imleç veya ekleme noktası 5
karakter genişliği kadar sağa gitmektedir. Başka bir deyişle DOS ortamında 5 kez boşluk
tuşuna basmak yerine bir kez tab tuşuna basmak aynı etkiye sahiptir. Kelime işlem
programlarına paragraf girintisi için, windows'ta iletişim kutusu pencerelerinde ise düğmeler
arası geçişte kullanılır.
Caps Lock tuşu: Bu tuşa bir kez basınca (klavyenin sağ üst köşesinde ilgili ışık yanar
ve) klavyeden hep büyük harf girebilirsiniz. Bir kez daha basarsanız, yine küçük harf moduna
geçilir.
Shift tuşu: Bu tuşa bir harf tuşu ile birlikte basıldığında, o harfi büyük yazmakta veya
bir rakam tuşu ile birlikte basıldığında ise o rakam tuşunun üst kısmında belirtilen özel
karakteri yazmaktadır.
Ctrl ve Alt Tuşları: Başka tuşlarla birlikte aynı anda bastığınızda, belirli işlemleri
yapmaya yarar. Örneğin bazı programlarda Ctrl+S dosyayı kaydeder, Ctrl+Alt+Del bilgisayarı
resetler.
Alt Gr tuşu: Q dizilişine sahip klavyelerde Türkçe'ye özgü ç,ş,ü ve ö gibi harflere yer
bulabilmek için bazı tuşlara 3. bir görev verilmektedir. Bu 3. görevi kullanabilmek Alt Gr tuşu
basılı iken söz konusudur.
Windows tuşu: Bu tuş Windows işletim sistemlerinde Başlat menüsünü açar. Ayrıca
başka tuşlarla birlikte kısa yol tuşu olarak kullanılır. Klavyenin sol alt köşesinde Ctrl ile Alt
tuşları arasındadır.
Sağ fare tuşu: Windows'ta sağ fare tuşu ile aynı görevi görür. Klavyedeki yeri boşluk
tuşunun sağındaki Ctrl tuşunun solundadır. Bu arada Ctrl, Shift ve Enter tuşları kullanım
kolaylığı düşünülerek klavye üzerinde ikişer adettir.
Back Space (Geriye Silme) tuşu: Klavyede rakamların bulunduğu sırada en sağda
olan bu tuş, ışıklı göstergenin(imlecin) solunda bulunan karakteri silmek için kullanılır.
İmlecin solundaki karakter silindiği için sağında bulunan bütün karakterler bir karakter
genişliği kadar sola kayarlar.
Del (Delete) tuşu: Del tuşu ise imlecin sağındaki karakteri siler.
İns (İnsert) tuşu: İnsert tuşu açık/kapalı mantığıyla çalışır. İnsert açıkken yazılan
karakterler sağdaki karakteri ileri doğru iterek araya yerleşir. İnsert kapalı iken ise yazdığımız
karakterler daha önceki karakterlerin üstüne yazılır.
 Home tuşu: Bu tuş satırın başına gitmemizi sağlar.
End tuşu: Bu tuş satırın sonuna gitmemizi sağlar.
Page Up tuşu: Bu tuş bir sayfa yukarı çıkmamızı sağlar.
Page Down tuşu: Bu tuş bir sayfa (bir ekran görüntüsü kadar) aşağı inmemizi sağlar.
Pause tuşu: Bu tuş yapılan işlemin bir tuşa basana kadar durdurulmasını sağlar. Bir
tuşa basınca işlem kaldığı yerden devam eder.
Print Screen tuşu: DOS ortamında çalışırken bu tuşa basmanız halinde o sırada
ekranda ne görülüyorsa yazıcıya gönderilir. Windows ortamında bu tuşa bastığınızda yine
ekranın resmi çekilir. Ancak ekranın resmi yazıcı yerine, geçici bilgi saklama ortamı olan ve
Pano adı verilen ortama aktarılır. Daha sonra panoda saklanan resmi Paint gibi bir boyama
programına aktarıp istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
İmleç tuşları: Bu tuşlarla imleci ekranda istediğiniz yere götürebilirsiniz.
Nümerik klavye: Num Lock ışığına bağlı olarak, buradan rakamları girebilir veya
imleci kontrol edebilirsiniz. Num Lock ışığını Num Lock tuşu yakar veya söndürür.
Bunlardan başka yeni tip klavyelerde Sleep(Stand-by/Bekleme uyuma modu), Power (açma-
kapama) gibi bazı tuşlar da vardır.

İŞLETİM SİSTEMLERİ
İşletim sistemi nedir?
İşletim sistemi, bilgisayarın açılışı esnasında hafızaya yüklenen ve yüklendikten sonra
diğer yazılımların çalışması için bir temel görevi gören bir yazılımdır. Diğer yazılımlara genel
olarak "uygulama" yazılımları adı verilir. Uygulama yazılımları, işletim sistemi tarafından
sağlanan temel uygulama parçacıklarını çeşitli şekillerde kullanarak değişik gereksinimlere
cevap vermektedirler. Sade bir ifadeyle, işletim sistemini alfabeye benzetebiliriz. Uygulama
yazılımları da işletim sisteminin ortaya koyduğu bu alfabeyle yazılan kitapçıklar, kitaplar ve
ansiklopediler olarak düşünülebilir.

İşletim sistemleri arasında ne fark vardır?

Farklı işletim sistemleri farklı kullanıcılara ve farklı gereksinimlere hitap ederler. Bir
nükleer reaktörün kontrolünde kullanılan bilgisayarlardan beklenenler ile 13 yaşında bir
çocuğun evinde kullanacağı bilgisayardan beklenenler çok farklıdır. Ev kullanıcıları için
görsel kullanıcı arayüzü daha gelişmiş işletim sistemleri geliştirilirken, iş ile ilgili
gereksinimleri karşılamak üzere tasarlanan işletim sistemlerinde sistem kaynaklarını görsel
estetik ile harcamak yerine metin temelli arayüzler kullanılarak bilgisayarların işlem gücünün
yüksek düzeyde korunması hedef alınmıştır.

BİLGİSAYARIN AÇILMASI VE KAPATILMASI

Bilgisayarın Açılması:
1- Kasa üzerindeki güç düğmesine basılır.
2- Monitör üzerindeki güç düğmesine basılır.

Bilgisayarın Kapatılması:
Sırasıyla şu işlemler yapılmalıdır:
1- Çalışmakta olan bütün programlar ve açık olan bütün pencereler kapatılır.
2- Başlat düğmesine basılır.
3- Çıkan menüden 'Bilgisayarı Kapat' a tıklanır.
4- Çıkan pencerede 'Bilgisayarı Kapat' seçili hale getirilir.
 5- Tamam'a tıklanır.
6- Monitörün güç düğmesine basılarak elektrik bağlantısı kesilir.
Diğer seçenekler:
Yeniden başlat: Bilgisayarı kapatır ve yeniden başlatır.(Bazı sorunların
giderilmesinde yararlı olabilir.)
Askıya al: Bilgisayarı kullanmadığımız durumlarda daha az enerji tüketmesi amacıyla
bilgisayarın uyku durumuna geçirilmesini sağlar.
Oturumu kapat: Bir kullanıcıdan başka bir kullanıcıya geçmeye (Bilgisayarın başka
bir kullanıcı adına açılmasına) yarar.(Bilgisayarı, birden çok kullanıcının kendi isteğine göre
özelleştirmesinde kullanılabilir.)

WINDOWS XP İŞLETİM SİSTEMİ

İşletim sistemi (Operating System) bilgisayarın işlemlerini kontrol eden yazılımdır.
Bilgisayarın donanımını ve uygulama yazılımlarını kontrol eden ve düzenleyen bir grup
program olarak tanımlanabilir. MS-DOS, Unix, IBM OS/2 ve Microsoft Windows işletim
sistemlerine örnek olarak verilebilir.
Windows XP (eXPerience), Windows 2000 ile Windows ME’nin yerine geçmiştir.

Windows XP’nin 3 sürümü bulunmaktadır:

Windows XP Professional: Tüm iş türleri için tasarlanmıştır ve bazı durumlarda,
evinizde ağ ortamı varsa ev kullanımı için olabilir. Microsoft Windows NT Workstation ya da
Windows 2000 Professional’dan Windows XP Professional’a yükseltilebilir.
Windows XP Home Edition: Bir ağ içinde çalışmayan ev bilgisayarları için
tasarlanmıştır. Windows XP Home Edition, Windows 98 ya da Windows Me’den
yükseltilebilir.
Windows XP 64-Bit Edition: Yalnızca 64 bit bilgi işlem özelliğini destekleyen belirli
bilgisayar türlerinde çalışmaktadır. Bu bilgisayarlar, yüksek grefik ve çoklu ortam tasarımı
gibi çok fazla bellek gerektiren belirli işler için tasarlanmıştır.

Masaüstünüzü Özelleştirin
Masaüstünüze
ekleyeceğiniz
sembolleri
belirlemek için;
masaüstüne fare ile
sağ klik yaparak
açılan pencerede,
Özellikler
(Properties)
menüsünden
Desktop (Masaüstü)
seçeneğine
tıkladığınızda açılan
pencerede General
(Genel)
seçeneğinden
yararlanabilirsiniz. Masaüstü sembollerinden My Documents, My Computer, My Network
Places ve Internet Explorer programlarına Masaüstünden ulaşım için önlerindeki onay
kutusunu işaretlemeniz gerekmektedir. Masaüstünü temizle (Clean Desktop Now) seçeneği
ile bütün ikonları silmeniz de mümkün. Ayrıca Change Icon (İkonu Değiştir) seçeneğinden
yeni simgeler belirlenebilir.
UYGULAMA
Masaüstünden Bilgisayarımı (My Computer) kaldırın
Internet Explorer’ı ekleyin.
Masaüstünü temizleyin.

MASAÜSTÜNÜ DÜZENLEMEK
Masaüstüne sağ tıklayın > Simgeleri Yerleştir (Arrange Icons By) > Otomatik
Düzenle (Auto Arrange). Bu durumda bütün var olan semboller sola yaslanır ve sürüklemeye
çalışsanız bile tekrar yerlerine dönerler. Simgeleri adlarına, türlerine, tarihlerine de göre de
düzenleyebilirsiniz.
Masaüstünü Temizlemek: Masaüstüne sağ tıklayın > Simgeleri Yerleştir> Masaüstünü
temizleme sihirbazını çalıştır (Run Desktop Cleanup Wizard) > ileri > seç> ileri> son.
Böylece istemediğiniz sembolleri kaldırabilirsiniz. Bu işlem sonucunda Kullanılmayan
Masaüstü Kısayolları (Unused Desktop Shortcuts) klasörü masaüstünde oluşur. Bu klasöre
çift tıklarsanız sildiklerinizi görürsünüz ve tutup masaüstüne çekerseniz yeniden yüklemiş
olursunuz. Kullanılmayan Masaüstü Kısayolları’nın içindeki bir sembole tıklayın ve solda
yer alan Dosya ve Klasör Görevleri menüsünde Bu Dosyayı Taşı seçeneğini seçin ve
istediğiniz yere taşıyın. Ayrıca bu menüden bu kısayolu Yeniden Adlandırabilir,
Kopyalayabilir ya da Mail Yollayabilirsiniz.

Programı simge durumuna küçültür yani simgesi görev çubuğuna indirilir.

Pencere boyutunu küçültür.

Programın penceresini tamamen kapatır.

Programın penceresini tam ekran boyutuna getirir.

DOSYA VE KLASÖRLER YARATMAK, DÜZENLEMEK VE SİLMEK

1. Yolu: Başlat (Start) > Tüm Programlar > Windows Gezgini (Klasör görünümünde) >
Documents and Settings > bil1 > Belgelerim (My Documents)> Sol pencereye sağ klikleyin >
Yeni > Klasör yolunu izleyerek yeni bir klasör yaratın. Klasöre bir ad verin.
2. Yolu: Menü’den File (Dosya) > New (Yeni) > Folder (Klasör).
2. Klasöre çift klikleyerek içini açın. Boşluğa sağ klikleyin Yeni > Metin Belgesi (Text
Document). Açılan dosyaya bir ad verin.
Metin belgesine çift tıklayarak açın.
Metin belgesine birşeyler yazın ve X sembolünden kapatın. Değişikliklikleri kaydetmek
istiyor musunuz sorusu için Evet seçeneğini işaretleyin.
Oluşan metnin boyutlarına göz atın.
Klasörün içinde sağ tıklayın Yeni > Bit Eşlem Resmi (BitMap Image) seçeneğine klikleyin.
Dosyaya isim verin.
Dosyaya çift tıklayın. PAINT programı açılır. Birşeyler çizin ve programı kapatın.
Değişiklikleri kaydedin.
Dosyanın boyutuna ve türüne göz atın. Artık klasörünüz içinde 2 dosyanız bulunuyor; biri
metin diğeri grafi dosyası.
Metin ve Grafik dosyalarının her ikisini de seçmek için birine sol klikledikten sonra
klavyeden Ctrl tuşunu basılı tutun ve diğer simgeye tıklayın. Böylece her iki dosyayı da
seçmiş olursunuz. [Alternatif Yol: Menüdeki Düzenle (Edit) > Hepsini seç (Select All)].
Dosyalar seçiliyken sağ klik yapın ve Gönder > Sıkıştırılmış Klasör seçeneğine tıklayın.
Sıkıştırılmış dosya, dosyalarınızdan birinin adını alır ve boyutu daha küçüktür.
Sıkıştırılmış klasörü açmak için çift tıklayın.
Geri tuşuyla yarattığınız klasöre ulaşın ve klasörü seçin. Klasöre sağ tıklayın ve açılan
menüde Yeniden Adlandır seçeneğine tıklayarak, klasörünüzün adını değiştirin. [Alternatif
Yol: Klasörü seçin ve bir kez daha sol klik yapın, böylece ismi değiştirme hakkına sahip
olursunuz.
Klasöre sağ klikleyin ve Kopyala seçeneği ile klasörü kopyalayın. (Klavyeden CTRL +C
tuşları ile ya da menüden Düzen > Kopyala seçenekleri ile de kopyalayabilirsiiz). Masaüstüne
gidin ve sağ tıklayın, açılan menüde Yapıştır seçeneğine tıklayın (ya da klavyeden CTRL+V
ye da Düzen > yapıştır). Böylece klasörüzün bir kopyasını başka bir yere taşımı oldunuz.
Masaüstündeki klasörü seçin ve klavyeden Delete ile ya da klasöre sağ tıklayarak açılan
menüden Sil seçeneğini seçerek klasörü silebilirsiniz.

GERİ DÖNÜŞÜM KUTUSU

Ayrıca Masaüstünde bir de Geri Dönüşüm Kutusu (Recycle Bin) bulunmaktadır.
Bilgisayardan silinen her dosya burada korunur. Dosyalar buradan geriye alınabilir. Ancak
Geri Dönüşüm Kutusu içindeki dosyalar silindiğinde bir daha ulaşılamazlar. Çift
kliklendiğinde içeriği görüntülenir. İçinde yer alan bir dosya sağ tıklayarak seçilip, DELETE
(SİL) düğmesine basılarak tamamen bilgisayardan silinebilir ya da Restore (Geri Al)
seçeneği ile silinmeden önceki konumuna geri döndürülebilir.

WINDOWS XP’Yİ KİŞİSELLEŞTİRMEK

TEMA DEĞİŞTİRMEK
Başlat > Denetim Masası (Control Panel) > Görünüm ve Temalar
Görev Seçin başlığı altındaki Bilgisayarın Temasını Değiştirin > Temalar > Windows Klasik’i
seçin. Sonra tekrar Windows XP’ye geçin.

ARKA PLAN UYGULAMAK

Başlat > Denetim Masası > Görünüm ve Temalar > Masaüstü Arka Planını Değiştir >
Listeden Bir Arka Plan seçin . NONE seçimi arka planı kaldırır. None seçtikten sonra
herhangi bir renk uygularsanız arka plan seçtiğiniz renge dönüşür.
Gözat (Browse) seçeneği ile bilgisayarınızda kayıtlı olan bir resmi de arka plan yapabilirsiniz.

EKRAN KORUYUCU SEÇMEK

Ekran koruyucu bilgisayarınızın monitörünün kalıcı olarak değişmeden çok uzun süre
burakıldığında belirli bir desenin “kalıcı iz bırakması”nı önlemek içindir. Modern monitörler
bu tip bir etki altında kalmaz, ancak monitörünüzün eylemsiz geçen bir süreden sonra güç
koruma kipini otomatik kulanmasını sağlamak için bir ekran koruyucu kullanmak yararlıdır.
Ayrıca ekran koruyucuya şifre de koyularak başkalarının masaüstünüze göz atmalarını da
engellemiş olursunuz.
Başlat > Denetim masası > Görünüm ve Temalar >Ekran Koruyucu Seç seçeneğinden ekran
koruyucunun sağındaki oka tıklayın ve seçenekleri görün.
Resimlerim Ekran Koruyucu Seçenekleri (My Pictures Slide Show) seçeneğine tıklayın.
Ayarlar > Gözat > Tamam > Ön izleme ile ekran koruyucusunun nasıl çalıştığını izleyin.
Slayt gösterisini bitirmek için fareyi oynatın ya da bir tuşa basın.
Parola eklemek için parola korumasına tıklayın.
Ekran koruyucusunu kaldırmak için None’ı seçin.

GÖRÜNÜM ÖZELLİKLERİNİ DEĞİŞTİRMEK

Görünüm özelliklerini değiştirerek masaüstündeki simgelerin adlarının yazım tarzını renk
şemalarını değiştirmeniz mümkündür. Başlat > Denetim Masası > Görüntü > Özellikler >
Görünüm (Appearance)

MONİTÖR AYARLARINI DEĞİŞTİRMEK

Başlat > Denetim Masası > Görüntü Özellikleri > Ayarlar (Settings)
Ekran çözünürlüğü Arttıkça piksel boyutu azalır ve daha geniş bir ekran alanı aynı görüntü
olarak gösterir.
En fazla çözünürlüğe ayarlayın > Ön izleme ekranı değişikliği gösterir. > Uygula > Evet
En düşük çözünürlüğe ayarlayın.

SİSTEMİN TARİH VE SAATİNİ DEĞİŞTİRMEK

Görev Çubuğunun en sağında yer alan saate çift tıklayın. Saatin yazdığı kısımdaki oklarla
saati ayarlayın. Sol taraftaki takvim hem önceki yılları hem de önümüzdeki yılları
gösterebilmektedir.

BÖLGE VE DİL AYARLARINI DEĞİŞTİRMEK

Başlat > Denetim Masası > Tarih, Dil, Saat ve Bölgesel Ayarlar > Bölge ve Dil Seçeneklerine
tıklayın. Standartlar ve Biçimler Alanından başka bir ülke seçin, Konuma bu ülkeyi seçin.
Bütün özellikleri seçtiğiniz ülkeye ait özellikleri yansıtır. Para birimi, ölçü birimi vb. Diller >
Metin Hizmetler ve Giriş Dilleri > Ayrıntılar > Dil Ekle seçeneğiyle dili ekleyin.

WINDOWS GEZGİNİ (WINDOWS EXPLORER)

Bilgisayarınızda ve ağ üzerinden bağlı olduğunuz diğer bilgisayarlardaki tüm dosya,
klasör, sürücü ve dış aygıtlara bakmak için Windows Gezgini kullanılır.
Windows Gezgininizi açmak için:
Başlat > Tüm Programlar > Donatılar > Windows Gezgini ya da
Başlat menüsüne sağ tıklayın ve açılan menüde Araştır’ı seçin.
Windows gezgininde sarı olarak gösterilen simgeler klasördür.
Mavi vurgulu olan o anda seçili olandır.
+ işareti bir klasörün içinde alt klasörleri olduğunu simgeler.
Windows Gezginini’nin başlık çubuğu altında bir Menü çubuğu ve bu çubuğun altında da
penceler içinde komut simgeleri ve adres satırının yer aldığı Araç Çubuğu yer almaktadır.
Klasörler (Folders) penceresine tıklayın (aktif halden çıkarın). Bu durumda
pencerenin ağ tarafı aynı kalır, ama sol tarafta artık seçili klasörler yoktur. Bu kısım klasör ya
da dosya ie ilgili görev listesini ve konumları gösterir. Bu görünüm, öğelere bakmanın
Windows XP yoludur.
Klasör görünümünde Bilgisayarım’a çift tıklayın, bu durumda bilgisayarınızdaki
depolama aygıtlarına (A, C, D,..) ulaşırsınız. C’te tıkladığınızda ise C’de yer alan bütün dosya
ve klasörlere erişebilirsiniz.
Documents and Settings’e tıklayın. Kendi kullanıcı adınızın üstüne tıklayın. Seçtiğiniz
kısım Windows Gezginin solunda ve içeriği ise sağda görüntülenir.
 Dosya yolu: Dosya yolu \ sembolü ile belirtilir. Örneğin C’nin altındaki Documents
and Settings’de yer alan bil1 kullanıcısına ait belge1.doc dosyası, adres satırında
C:\Documents and Settings\bil1\belge1.doc olarak gösterilir. [Araç çubuğunda Adres satırı
yoksa çubuğun üstüne sağ klikleyin ve Adres Satırını seçin]
Araç çubuğunun en sonunda yer alan simge View (Görünüm) ile ilgilidir. Dosyaların
Windows Gezgini’nde nasıl görülmesini istediğinizi belirlemenizi sağlar.
View Menüsünde şu seçenekler yer almaktadır:
1. Ayrıntılar: Ayrıntılar tıklandığında dosyaları ayrıntılarıyla gösterir (dosyanın oluşturulma
tarih, boyutu vb.) Ayrıntılar seçeneği seçildikten sonra açılan sütunların herhangi birine sağ
kliklendiğinde daha fazla ayrıntı seçeneğine ulaşabilirsiniz.
Film Karesi Görünümü: Yalnızca Resimlerim ve Alt klasörler için bu seçenek vardır.
Listele Görünümü: Dosya ve klasörleri adı ve türüyle listeleyerek görüntüler.
Küçük resimler görünümü
Döşeme görünümü:Büyük simge ya da klasör simgesini, dosya ya da klasör adını ve geçerli
kalsördeki her dosya için en fazla iki ek bilgiyi görüntüler. Bu bilgi dosya türüne bağlı olarak
farklılaşır.
Dosya özelliklerini görüntülemek için özelliklerini görmek istediğiniz dosyaya sağ
kliklemeniz yeterlidir.

DOSYA VE KLASÖRLERİN DİSKETE KOPYALANMASI

Klasöre sağ klikleyin ve Kopyala seçeneği ile klasörü kopyalayın. (Klavyeden CTRL
+C tuşları ile ya da menüden Düzen > Kopyala seçenekleri ile de kopyalayabilirsiiz).
Masaüstüne gidin ve sağ tıklayın, açılan menüde Yapıştır seçeneğine tıklayın (ya da
klavyeden CTRL+V ye da Düzen > yapıştır). Böylece klasörüzün bir kopyasını başka bir yere
taşımı oldunuz.

DONATILAR
Windows işletim sistemiyle birlikte gelen, kullanıcılara faydalı olabilecek çoğunlukla
basit ve küçük olan uygulamalar.
Windows işletim sisteminde birlikte kullanıcılara faydalı olabilecek Donatılar adıyla
gruplanmış bir çok uygulama verilir. Bunlar paket program'lar gibi belli bir konuda bir çok
faydalı işlevi barındıran büyük çaplı uygulamalar olmayıp, sadece belli bir işleve sınırlı bir
düzeye kadar gerçekleştirebilen küçük programlardır. Paket programların aksine işletim
sistemiyle birlikte bedava geldiklerinden ve Windows işletim sistemi yüklü her makinede
bulunduklarından bilinmeleri faydalıdır. Ayrıca, en gelişmiş uygulamalarda dahi bulunan
temel program özelliklerine sahip oldukları için, bilinmeleri, daha gelişmiş programların daha
kolay öğrenilmesini sağlayabilir. Ancak bunlardan geniş kapsamlı bir kullanım beklenemez.
Bunun için, hemen her birinin işlevini daha iyi yerine getiren bir paket program satın alınması
gerekir. Donatılara başlat menüsünden Başlat-Programlar-Donatılar tıklanarak erişilebilir.

Temel Donatılar
Donatılar menüsünün hemen altında, kullanıcıların en çok ihtiyaç duyacakları
programlar bulunur. Bunların öğrenilmesi benzer işleve sahip programların öğrenilmesinde
bir ara basamak olabilir. Zira tüm programların sahip olduğu bazı ortak özellikler vardır.
Örneğin hepsi kendilerine ait bir pencere içinde çalışırlar. Basit bir programda pencerelerle
çalışmayı öğrenen bir kullanıcı, ne kadar karmaşık olursa osun gelişmiş bir programın
pencereleriyle de pek fazla zorlanmadan çalışabilir.
Tüm programlar kendi işlevlerine uygun dosya türleri üzerinde çalışır. Bu yüzden
hemen her programda Dosya menüsü bulunur ve o menünün altında dosya işlemleri yapmaya
yarayan Yeni, Aç, Kaydet, Farklı Kaydet, Yazdır ve Çıkış gibi menü maddeleri bulunur. Her
uygulamanın açtığı dosya türü değişebilir ancak açmak için yapılan işlemler, çoğu kez dosya
açmaya yarayan aynı diyalog kutusunu kullanarak gerçekleştirilir. Bir başka ortak menü de
Düzen menüsüdür. Burada bir dosya içindeki nesnelerle ilgili çeşitli işlemler yapmaya
yarayan Geri Al, Kes, Kopyala, Yapıştır ve Tümünü Seç gibi maddeler bulunur. Bir yazı
parçasını kopyalamakla bir resim parçasını veya herhangi bir başka nesne türünü kopyalamak
arasında pek fazla fark olmadığından, bir programda bu işlemi gerçekleştirebilen kullanıcı
diğerlerinde de bu işlemi öğrenmiş kabul edilebilir. Windows'ta hemen her uygulamada
kullanıcılara bir sorunla karşılaştıklarında yardımcı olabilecek Yardım menüsü bulunur. Bu
menüdeki maddelere tıklanınca ekrana gelen pencere standarttır. Sadece o pencerenin içeriği
programdan programa değişebilir.
Donatılar arasında en çok kullanılanları şöyle sıralanabilir:
Görüntü İşlemci: Görüntüler (resimler) üzerinde çalışmaya yarayan bir uygulama.
Resimlerin tamamı veya bir parçası üzerinde bir çok işlemin yapılabilmesine olanak tanır.
Ayrıca kağıt üzerindeki herhangi bir resmin bilgisayar aktarılmasında tarayacılar'la birlikte
çalışabilir.
Hesap Makinesi: Adından da anlaşılabileceği gibi bir hesap makinesinde bulunan işlevleri
yerine getirir. Basit veya normal bir hesap makinesi görünümünde çalışabileceği gibi bilimsel
bazı işlemleri gerçekleştirebilen karmaşık bir makine gibi de çalışabilir
Not Defteri: Basit bir metin düzenleyici (yazı yazmaya yarayan program) işlevine sahiptir.
Bir metni yazmak, okumak veya üzerinde herhangi bir değişiklik yapmak için kullanılabilir.
Ancak bu program sadece içerik yani asıl yazılan metin üzerinde işlem yapar. Yazıları kalın
veya yatık yapmak, boylarını ve tiplerini değiştirmek gibi biçim üzerinde işlemler yapmaz.
Numara Çeviricisi: Basit bir metin düzenleyici (yazı yazmaya yarayan program) işlevine
sahiptir. Bir metni yazmak, okumak veya üzerinde herhangi bir değişiklik yapmak için
kullanılabilir. Ancak bu program sadece içerik yani asıl yazılan metin üzerinde işlem yapar.
Yazıları kalın veya yatık yapmak, boylarını ve tiplerini değiştirmek gibi biçim üzerinde
işlemler yapmaz.
Paint: Çizim veya resim yapmaya yarayan program. Beyaz bir sayfayı andıran bir alanda
çeşitli şekiller çizmek, renklendirmek, resimlerin herhangi bir bölümü üzerinde taşımak
kopyalamak ve silmek gibi bir çok işlemin yapılabilmesini sağlar.
WordPad: NotDefteri'nden daha gelişmiş, MS Word programıyla uyumlu çalışabilen bir
metin düzenleyici. Bu uygulamada metnin üzerinde içerik üzerinde işlemler dışında
biçimlendirme işlemleri de yapılabilir. Bu uygulamada MS Word'ün dosyaları oluşturulabilir
ve açılabilir. Word bu dosyaları tanır ve üzerindeki biçimlendirme işlemlerini geçerli kabul
eder.

Çoklu Ortam Donatıları

Bilgisayarların sadece hesap yapabilen aygıtlar olmaktan çıkıp; görsel ve işitsel
işlevler kazanmasıyla çokluortam ( multimedya ) kavramı gündeme gelmiştir. Yazı, görüntü,
renk, müzik, ses ve film gibi daha önce her biri ayrı bir aygıt tarafından işlenebilecek ortamlar
artık tek bir bilgisayar tarafından çalıştırılabilmektedir. Windows işletim sistemi çeşitli çoklu
ortam araçlarına sahiptir:
ActiveMovie Denetimi: Bu araç bilgisayarda film gösterilebilmesini sağlar. Filmi içeren bir
dosya herhangi bir dosya gibi bulunduğu sürücü ve klasörden açılır ve bu program filmi bir
pencere içerisinde gösterir. Filmler yazı ve resim dosyalarına oranla çok daha fazla veri
içerdiklerinden, genellikle disketler oranla daha yüksek bir veri depolama kapasitesine sahip
olan CD'lerde dağıtılır.
CD Okuyucusu: CD'lerde saklanan ses dosyalarını çalmaya yarar. CD ürütücüsü ( CD
Player) bulunan setlerinin çalabildiği müzik CD'lerini çalabilir. Ses CD'lerinde müzik verisi
'iz' denilen çeşitli bölümlerde saklanır ve isteyen kullanıcı dilediği izden itibaren okuyucuyu
yürütebilir. Normal şartlar altında CD Okuyucu ilk izden itibaren çalar.
Ortam Yürütücüsü: Bu araç çeşitli ses ve film biçimlerini çalıştırmak için konulmuştur.
Gerektiğinde CD Okuyucusu, gerektiğinde de ActiveMovie denetimi olarak çalıştırabilir. Bu
donatı bilgisayarla müzik üretilmesinde kullanılan MIDI adı verilen türdeki aygıtlarla da
bağlantılı olarak çalıştırılabilir.
Ses Denetimi: Bilgisayarın içinde bulunan veya dışarıdan ( bilgisayarın arkasındaki giriş ve
çıkışlarla) bağlanabilen her türlü ses biriminin oylumunu (volümünü, şiddetini ) ayarlamak
veya tamamen devre dışı bırakmak için kullanılır. Bu aygıtlar arasında mikrofon ve hoparlör
sayılabilir.
Ses Kaydedicisi: Bir mikrofona verilen sesin bilgisayar tarafından istenilen yerlerde
kullanılabilecek ses dosyaları haline getirmeye yarar. Kaydedilen ses dosyası .wav uzantılı
olur ve bu tür dosyaları tanıyabilen ( Ortam Yürütücüsü dahil) her tür programda çalınabilir.

Faks Donatıları
Bilgisayarla fax-modem kartı adlı birimin bulunması durumunda bir faks aygıtı
işlevini de görebilmektedirler. Bunun için Windows'ta faks alıp göndermek için çeşitli araçlar
bulunur. Ancak bunlar bazı durumlarda kendiliğinden yüklenmez ve Windows kurulurken
faksla ilgili bazı seçeneklerin belirtilmesi gerekebilir. Faksla ilgili donatılar :
Faks İste: Bu program herhangi bir faks aygıtı veya faks özelliği olan bir bilgisayardan
gönderilen faksın alınması için kullanılır.
Kapak Sayfası Düzenleyicisi : Faks belgelerinin kendine özgü bir biçimi olduğu için diğer
programlarda üretilen yazı veya resimler faks çekmekte kullanılamayabilir. Bunun için faksın
kapak (ilk) sayfası bu programda düzenlenebilmektedir.
Yeni Faks Yarat : Yeni bir faks belgesini gönderilmek üzere hazırlar. Faks belgesi herhangi
bir faks alıcı aygıta faks numarası yazılarak gönderilebilir.

İnternet Araçları
İnternet'in yavaş yavaş bilgisayar dünyasının en önemli bileşenlerinden bir olmasıyla
birlikte, kullanıcıların İnternet erişiminde faydalanabilecekleri programlar Windows işletim
sistemiyle birlikte (ücretsiz) olarak verilmeye başlanmıştır. Bunlardan en çok kullanılanı
Internet Explorer'dır. Bu program İnternet'e bağlanmayı, herhangi bir sitedeki internet
sayfalarına erişimi sağlamaktadır. Bu programla birlikte e-posta ( e-mail , bilgisayarlar
arasında elektronik mektup), haber grupları ( news, e-posta aracılığıyla yapılan tartışmalar)
gibi alanlarda işlem yapabilen çeşitli programlar bulunmaktadır.
İnternet'te her hangi bir makineye bağlanılabilmesi için öncelikle İnternet bağlantısının
sağlanması gerekir. Bu da genellikle bir İnternet Servis Sağlayıcı'dan İnternet hesabı
alınmasıyla gerçekleştirilir. Bunun dışında bir bilgisayarın İnternet'e bağlı olası için modemi
(veya fax-modem'i) olması gerekir. Bu durumda bir çevirmeli bağlantı ( telefon hatlarını
kullanarak bağlantı) kurulabilir.

Sistem Araçları
İşletim sistemi işlevlerine ek olarak kullanıcıların hizmetine sunulmuş araçlar Sistem
Araçları denir. Sistemle ilgili bütün işlemlerde olduğu gibi bu programları kullanırken dikkatli
olunması gereklidir. Her birinin işlevi tam olarak bilinmeden kesinlikle kullanılmamalıdır.
Diğer donatıların aksine, bunları kullanmak bazı riskler içerdiğinden yeni kullanıcıların
bunlarla işlem yapması önerilmez. Sistem Araçları kapsamında bulunan uygulamalar :
Disk Birleştiricisi : Sabit disk ve disketlerde depolana veri miktarını, bazı işlemlerle bir
ölçüye kadar arttırabilen uygulamadır. Disklerde dağınık durumda bulunan dosya parçalarını
bir araya getirerek yerden tasarruf sağlar. Sabit diskte boş yerin artmasını ve dosyalarla
işlemlerin hızlanmasını sağlayabilir.
DriveSpace : Sabit diskte bulunan dosyaları sıkıştırarak ayrı bir sürücü harfiyle ( H: ) saklar.
Sıkıştırma aynı yere daha fazla veri depolayabilme demektir. Dosyalar yine C:'de
bulunuyormuş gibi göründüğünden normal kullanımı etkilemez. Ancak bu durumda C:'de
normalde olduğundan daha fazla boş yer bulunur. Sabit diskte boş yer kalmadığında
kullanılabilir.
ScanDisk : Disklerde oluşabilen bozuklukları anlamaya ve gidermeye yarar. Örneğin, diskte
bulunan ancak işletim sisteminde yok görünen veya tam tersi durumdaki dosyaları bulur.
Bilgisayar düzgün olarak kapatılmadığında bu program işletim sisteminin açılışında çalışmaya
başlar. Bilgisayarın düzgün olarak kapatılmaması, Oturumu Kapat'la Bilgisayarınızı Şimdi
Kapatabilirsiniz mesajı görünmeden veya kilitleme sonucu zorunlu olarak güç (power)
düğmesinden kapatma sonucunda meydana gelir.
Sıkıştırma Aracısı : DriveSpace'le sıkıştırılmış dosyaları son halleriyle yeniden sıkıştırmaya
yarar. Sadece sıkıştırmayı güncellemeye yarayan bu uygulama DriveSpace bir kez
kullanıldıktan sonra kullanılabilir.