ÖZET

a−x b.(a − x)
Bu deneyde amacımız zamana karşı ln ve ln grfikleri çizilerek elde edilen
b−x a.(b − x)
1 b.(a − x)
doğruların eğiminden bulduğumuz hız sabiti ile ln =k2. t denklemi kullanılarak
a − b a.(b − x)
hız sabitlerinin bulunması ve karşılaştırılmasıyla II . mertebe reaksiyon hız sabitini bulmaktır.
Bu hız sabitinin bulunmasında titrasyon metodundan yararlanıldı. Denklemden elde
ettiğimiz kort = 5,13 dk-1 . N-1 , grafikten elde ettiğimiz kort =3,6 dk-1 . N-1 olarak bulundu. Kort
değerlerinin yaklaşık olarak aynı çıkması bekleniyordu. Bizim elde ettiğimiz sonuçlarda da
büyük hatalar söz konusu değildir.

1
 1.GİRİŞ VE AMAÇ
Deneyde amaç reaksiyon hızı hakkında bilgi edinmek ve II . mertebeden reaksiyon hız
sabitini bulmaktır. Tepkime hızını tepken derişimine bağlı olduğunu gösteren , deneysel
olarak geliştirilmiş bağıntıya hız yasası- hız denklemi denir.
aA + bB  gG + hH+ ....
TH=k.[A]m . [B]n
İkinci dereceden bir tepkimenin hız denkleminde üslerin toplamı (m+n+.....) 2’ye eşittir.
TH = k.[A]2 olarak gösterilir. Birimi M-1 . s-1 ya da M-1. dk-1 dir.
Çözeltinin pH’sine bağlı olarak renk değiştiren komplex yapı daki organik bileşiklere
indikatör denir. Asit-baz indikatörleri zayıf asit veya zayıf bazdır. Titrasyon işlemi ise çeşitli
indikatörler kullanılarak asit sarfiyatıyla çözelti içindeki baz miktarının bulunması işlemine
dayanır. Biz burda baz olarak NaOH asit olarak etil asetat kullandık. Titrasyon sırasında
indikatörün ilk renk değişimi gösterdiği anda titrasyon bitirilmelidir. Bizim çözeltilerimizde
renk değişimi pembe olarak gözlendi.

2.KURAMSAL TEMELLER
2.1.MOLEKÜLERİTE VE DERECE
Tepkimeye giren molekül sayısına molekülerite adı verilir.Denel yoldan belirlenen derece
ile stokiyometrik denklemden görülen genellikle birbirinden farklıdır.Genel bir kural
olmamakla birlikte bazı basit tepkimeler için molekülerite dereceye eşit olabilir.Mekanizması
karışık olan tepkimeler için molekülerite ile derece kıyaslaması çok anlamsızdır.bir,iki.üç
molekül ile başlayanlara sırasıyla unimoleküler tepkime,bimoleküler tepkime,trimoleküler
tepkime denir.tepkimelerin çoğu unimoleküler ve bimolekülerdir.
2.2.MAKROMOLEKÜLLER
Makromoleküller veya polimerler, kovalent bağlar yardımıyla aynı küçük moleküllerin
biraraya gelmesi suretiyle meydana gelirler. Mesela, formaldehit (CH2O) simetrik trioksan
olarak isimlendirilen bir trimer (CH2O)3 ve uzun bir zincir polimer olan paraformaldehit HO
(CH2O)nH'i teşkil eder. Burada n, 8 ile 100 arasında değişir.
Makromoleküller bir boyutlu polimerler olabilir. Bunlar tabii olarak ortaya çıkan lastik, ipek,
asbest ile suni madde olan polietilen ve sıvı silikonlardır. Keza, bunlar mika, grafit veya
volkanize (çapraz bağlı) lastikte olduğu gibi iki boyutlu ve kuvars veya elmasda olduğu gibi
üç boyutlu da olabilirler.
Polimerlerin özelliklerini bunu meydana getiren dev moleküllerin özellikleri belirler. Silikon
sıvılar, mika ve kuvarsın hepsi silikooksijen bağlara sahiptir. Fakat birbirine olan bağlantı sıra
ile bir, iki ve üç boyutludur. Diğer bir misal de grafit ve elmas olup, tamamen karbondan
ibaret olmalarına rağmen, çok değişik yapıya sahiptirler. Grafitte karbon atomları iki boyutlu
levhalarda bağlı olup, levhalar arasındaki bağ oldukça zayıftır. Levhalar birbiri üzerinde
kolayca kayarak grafiti yumuşak ve mükemmel bir yağlayıcı yaparlar. Elmasta ise karbon
atomları birbirine üç boyutlu bağlı olup, üç boyutlu bir yapı ortaya çıkar. Elmas, kuvvetli
kovalent bağlardan dolayı en sert maddedir.
Canlılardaki glikojen, nişasta, selüloz ve protein, polimerdirler.

2
2.3.TEPKİME HIZI
Kimyasal tepkimelerin bir amacıda,tepkime hızının tepken derişimine nasıl bağlı olduğunu
gösteren bir bağıntı türetmektir.deneysel olarak geliştirilen bu tür bağıntıya hız yasası ya da
hız denklemi denir.
aA+bB+… gG+hH+…
Burada a,b,..denkleştirilmiş eşitliğin stokiyometrik katsayılardır.Bu tepkimenin hızını
aşağıdaki gibi ifade edebiliriz.
Tepkime hızı=k[A]m[B]n
[A],[B]…tepken molariteleridir.m,n,…üsleri ise genellikle küçük tamsayılardır.
Bir tepkimenin hızının belirtilmesinde “derece”terimi iki şekilde kullanılır.(1)m=1
ise,tepkime A ya göre birinci derecedendir denir.(2)tepkimenin toplam derecsi ise,tüm üslerin
toplamıdır:m+n+…Orantı katsayısı k,tepkime hızı ile tepken derişimlerini ilişkilendiren
sabittir ve hız sabitini adını alır.
2.3.1.İKİNCİ DERECEDEN TEPKİMELER
İkinci dereceden bir tepkimenin hız denkleminde üslerin toplamı(m+n+…)2 ye eşittir.bu
tepkimenin hız denklemi
Tepkime hızı=-([A]nın degişim hızı)=k[A]2
Burada k’nın birimi M-1s-1 ya da M-1dak-1şeklinde ifade edilebilir.
2.4.TİTRASYON
Titrimetrik analiz titrasyon işlemine dayanır. Analiz numunesindeki madde miktarının, bu
madde ile reaksiyon veren ayarlı bir çözeltinin hacmi ölçülerek tayin edilmesi yöntemine
titrimetri denir.
Titrasyonda tayini yapılacak olan maddenin çözeltisi uygun hacimli bir erlene, ayarlı çözelti
ise bir bürete konur. Erlene indikatör çözeltisinden bir iki damla ilave edilir. Büret musluğu
sol elin parmakları arasında, erlen sağ elle tutularak ve erlen çalkalanarak titrasyon
gerçekleştirilir. Bu işleme titre edilen çözeltide indikatörün dönüm noktası rengi hakim
oluncaya kadar devam edilir.
Titrimetride kullanılan başlıca reaksiyon tiplerinden biri nötralleşme reaksiyonlarıdır.
Nötralleşme reaksiyonlarına asit-baz reaksiyonarıda diyebiliriz. Asit-baz reaksiyonları, sulu
çözeltilerde asitlerle bazlar arasındaki reaksiyonlara dayanan tayin metodlarıdır. Kullanılan
asit ve bazların özelliklerine bağlı olarak, çok sayıda asit-baz titrasyon türü vardır. Bir asitle
bir baz arasındaki reaksiyon ile genellikle nötral bir çözelti elde edildiğinden, bu tayin
metoduna nötralimetre de denir.
2.4.1. DÖNÜM NOKTASI
Titrasyon işleminde ayarlı çözeltideki madde ile titre edilen çözeltideki maddelerin,
birbirine eşdeğer oldukları noktaya ekivalens noktası denir. Bu noktada indikatörler
yardımıyla belirlenebilir. Bir titrasyon işlemi esnasında, deneyle ulaşılan ekivalens noktasına
dönüm noktası veya titrasyon sonu denir. Titrasyon sonucunun güvenilir olması, dönüm
noktasının doğru tespit edilmesine bağlıdır. Bu noktaya yaklaşıldığında, ilave edilen titrant
damlaları civarında, indikatörün dönüm noktası rengi belirir ve bu renk bir süre sonra
kaybolur. Bu durumda titrasyon yavaşlatılır, ilave edilen bir damlanın civarındaki renk
kaybolduktan sonra yeni bir damla daha ilave edilir. Bu suretle titrantın bir damlası ile
indikatörün dönüm noktası rengi yakalanmaya çalışılır.
Dönüm noktasında aşağıdaki eşitlik yazılabilir:

Nasit * Vasit =Nbaz * Vbaz

Nasit ve Nbaz , asit ve bazın normaliteleri, Vasit ve Vbaz , asit ve bazın hacimleri

3
 3. DENEY YÖNTEMİ

3.1. DENEYİN YAPILIŞI

İlk etapta deney için 0,02 N etil asetat, reaksiyona göre 0,025 N NaOH , titrasyon için 0,05
N NaOH ve ayrıca 0,05 N HCl çözeltileri hazırladık. 750 ml’lik balona 50ml etil asetat , 500
ml’lik balona 0,025 N NaOH çözeltisinden 50 ml koyduk. Bir süre sonra NaOH çözeltisini
etil asetat çözeltisinin üstüne boşalttık ve toplam 100 ml olan çözelti elde etmiş olduk. Bu
çözeltiyi belli aralıklarla çalkalayıp karıştırdık. Belirlediğimiz 5 ,10 , 15 , 25 ve 40 dk’lık
aralıklara göre titrasyona başladık. 5. dk’da karışımdan 10 ml çektik ve içinde 10 ml 0,05 N
HCl çözeltisi olan erlene boşalttık. Bu karışımı fenolftalein yanında ayarlı 0,05 N NaOH
çözeltisi ile titre ettik . elde ettiğimiz bu karışımı büretin altına koyarak titrasyona başlamadan
önce büretin içerisindeki çözeltinin hacmini ölçtük. Titrasyonu başlatıp renk değişimi
gözlendiği anda işleme son verdik. Ve büretteki kalan hacmi okuyup tekrar kaydettik.
Başlangıç ve bitiş hacimleri arasındaki farkı belirlemiş olduk. Bu işlemleri diğer belirlenmiş
dakikalar için de tekrarladık.

3.2.DENEY VERİLERİ

Tablo1: Deney Verileri

t(dk) V(ml) c=(b-x) x (a-x)
5 9,1 0,00998 0,00362 0,00668
10 9,3 0,00907 0,00453 0,00577
15 9,5 0,00816 0,00544 0,00486
25 9,7 0,00725 0,00635 0,00395
40 10 0,00589 0,00771 0,00259

4.DENEYSEL SONUÇLAR VE TARTIŞMA

4.1. SONUÇLAR VE HESAPLAMALAR

a = (0,02 . f1 . 50 ) / 100 N
b = (0,0025 . f2 . 50 – V1 . f3 . 0,05 ) / 100 N
c = (b-x) = ( 10 . 0,05 . f3 – V . 0,05 . f4 ) / 10 N
x = (b-c) N
(a-x) = a-(b-c) N
f1 =1,03088 f2 = 1,08968 f3 = 1,028 f 4 = 0,9102
V1 = 0,05 ml

a = (0,02 . 1,03088 . 50 ) / 100 = 0,0103 N

4
b = ( 0,025 . 1,08968 . 50 – 0,05 . 1,028 . 0,05 ) / 100 = 0,0136 N

5 dk için :
c = (10 . 0,05 . 1,028 - 9,1 . 0,05 . 0,9102 ) / 10 = 0,00998 N
x = 0,0136 – 0,00998 = 0,00362 N
a-x = 0,0103 – 0,00362 = 0,00668 N

10 dk için :
c = ( 10 . 0,05 . 1,028 - 9,3 . 0,05 . 0,9102 ) / 10 = 0,00907 N
x = 0,0136 – 0,00907 = 0,00453 N
a-x = 0,0103- 0,00453 = 0,00577 N

15 dk için :
c = ( 10 . 0,05 . 1,028 - 9,5 . 0,05 . 0,9102 ) / 10 = 0,00816 N
x = 0,0136- 0,00816 = 0,00544 N
a-x = 0,0103 – 0, 00544 = 0,00486 N

25 dk için :
c = ( 10 . 0,05 . 1,028 – 9,7 . 0,05 . 0,9102 ) / 10 = 0,00725 N
x = 0,0136 – 0,00725 = 0,00635 N
a-x = 0,0103 – 0,00635 = 0,00395 N

40 dk için :
c = ( 10 . 0,05 . 1,028 – 10 . 0,05 . 0,9102 ) / 10 = 0,00589 N
x = 0,0136 – 0,00589 = 0,00771 N
a-x = 0,0103 – 0,00771 = 0,00259 N

t ln[(a-x)/(b-x)] 0
5 -0,401 -0,1 0 10 20 30 40 50
10 -0,452
-0,2
15 -0,518
-0,3
25 -0,607 y = -0,0119x - 0,3345
-0,4 R2 = 0,9926
40 -0,821 ln[(a-x)/(b-x)]
-0,5
-0,6
-0,7
-0,8
-0,9
t(dk)

Grafik 1

5
 0
0 10 20 30 40 50
t ln[(b(a-x)/a(b-x)]
-0,1 5 -0,123
Grafik 2
10 -0,174
-0,2
y = -0,0119x - 0,0565 15 -0,24
R2 = 0,9926
m 1,2 = k .
ln[b(a-x)/a(b-x)] -0,3
( a-b) 25 -0,329
40 -0,543
-0,4
-0,0119 = k . (-0,0033)  k = 3,6 dk-1 .
-0,5
N -1
-0,6
t(dk)

1 b.(a − x)
k.t= ln
a − b a.(b − x)

k1 . 5 = (-303) . ( -0,123)  k1 = 7,45 dk-1 . N -1

k2 . 10 = (-303) . ( -0,174 )  k2 = 5,27 dk-1 . N -1
k3 . 15 = ( -303) . ( -0,240 )  k3 = 4,84 dk-1 . N -1
k4 . 25 = (-303 ) . (-0,329 )  k4 = 3,98 dk-1 . N -1
k5 . 40 = ( -303) ( -0,543)  k5 = 4,11 dk-1 . N -1

kort = 5,13 dk-1 . N -1

4.2.TARTIŞMA
Deneyde elde ettğimiz kort değerimiz 5,13 dk-1 . N -1 , grafiklerden elde ettiğimiz değerde 3,6
dk-1 . N -1 ‘dir. Eğer iki kort arasındaki fark 1,53 değilde daha büyük bir değer olsaydı
deneyimizde çok büyük hatalar söz konusu olabilirdi. Deneyde incelenen V-t değişkenleri bu
sonuç arasında ki fark ne kadar büyük olmasada deney veriminin %100 olmasını
engellemiştir. Grafik 1 ve grafik 2 ‘den bulduğumuz kort değerleri eşit çıkmıştır.

5. DENEYİN ELEŞTİRİSİ VE ÖNERİLER

Denklemden ve grafiklerden elde ettiğimiz sonuçlar arasındaki farkın nedeni indikatörün ilk
renk değiştirdiği anı yakalayamamamızdan ve bürettteki hacim değişimlerinin net olarak
görülmemesi ve titrasyonu üç farklı elin yapması sebep olarak gösterilebilir. Tam verim almak
için titrasyonun tek el tarafından yapılması daha uydun olurdu.

6
 6.KAYNAKLAR
1- www.kimyaevi.org
2- http://tr.wikipedia.org
3- Sarıkaya, Y., 2005, Fizikokimya, Ankara , 1150s.