Nemli havada bakır,yeşil renkte koruyucu bir bazik bakır karbonat,Cu2(OH)2 CO8

tabakasıyla örtülür.Havadaki SO2 bakırla birleşerek yeşil bazik sülfat Cu4(OH)6SO4 teşkil
edebilir.Bakır çatılarda görülen yeşil renk bu bileşiklerden ileri gelir.
Bakır kuru havada dayanıklıdır.Suyun hiçbir temperaturda etkisi olmaz.Ametallerle
oldukça kolay birleşerek başlıca bakır(l) tuzlarını verir.bakır alevi yeşile boyar.Bakır klor
içinde yanarak başlıca CuCl verir; CuCl2 elde etmek için kızıl derecedeki bakıra klorun fazlası
etkilendirilmelidir.Bu anhidr bakır(ll) klorür sarı renktedir.Siyah bakır oksid, CuO , i HCl de
çözündürmekle yeşil bir çözelti elde edilir; bunun uçurulmasıyla mavi-yeşil renkte hidratlı
CuCl2 , 2H2O billurları kalır. Bakır(ll) klorür suda çözünür,derişik çözeltisi
yeşildir;seyreltikleştirilince bütün seyreltik Cu++ tuzları çözeltileri gibi mavi olur.Mavi rengin
Cu(H2O)4++ kompleks iyonlarında ileri geldiği bildirilmektedir.Amonyak fazlasının ilavesi
daha mavi Cu(NH3)4++ iyonlarını verir.HCl ile ıslatılmış bakır halojenürler alevi maviye
boyarlar.İndirgenler etkisinde CuCl2 bakır(l) klorüre dönüşür,bu sonuncu çok az çözünür
olduğundan çöker.İndirgen olarak bakır veya SO2 kullanılabilir.

CuCl 2 + Cu → 2CuCl ↓

2CuCl 2 + SO2 + 2 H 2 O → 2CuCl + H 2 SO4 + 2 HCl

Birinci halde CuCl 2 + HCl + Cu karışımı renk gidinceye kadar ısıtılır,elde edilen çözelti
fazla su içine dökülünce CuCl çöker.CuCl2 nin SO2 ile indirgenmesi seyreltik çözeltide olur ve
doğrudan doğruya CuCl ayrılır.Bakır sülfat daha ucuz olduğundan genellikle bakır sülfat ve
sodyum klorür karışımının indirgenmesi tercih edilir:

2CuSO4 + 4 NaCl + SO2 + 2 H 2 O → 2CuCl + Na 2 SO4 + 2 NaHSO4 + 2 HCl

Bakır(l) klorür,suda çözünmeyen,billuri beyaz bir maddedir.Soğukta fazla miktarda

suda,beyaz toz kısmi hidroliz sonucu sarılaşır.Kaynatmakla hidroliz tam olur kırmızı bakır(l)
oksid meydana gelir:

2CuCl + H 2O → Cu 2 O + 2 HCl

Bakır(l) klorür 422o de erir ve 1400o de kaynar.1600o deki buhar yoğunluğu Cu2Cl2 ye
tekabül eder.Bu tuz HCl de çözünür,az dayanıklı,suda dissosiye olan CuCl , 2HCl
kompleksini verir.Bu dissosiyasyon ürünü,renksiz pullar halinde billurlaşan dayanıksız
2CuCl,CO,2H2O bileşiğini vermek üzere karbon monoksidi absorbe eder.Bu özellikten,gaz
karışımları analizinde,karbon monoksidi absorbe etmekte faydalanılır.Havada CuCl in HCl li
çözeltileri bazik tuz teşekkülünden ötürü yeşil renge döner:
 1
2CuCl + O2 + H 2 O → 2Cu (OH )Cl
2

Klor etkisi altında CuCl bakır(ll) tuzuna dönüşürse de,yüksek temperaturda bunun aksi
olur:

2CuCl + Cl 2 ↔ 2CuCl 2

Bakır (l) iyodür, Cul marshite adıyla avustralyada bulunur.Bakır iyod buharında
ısıtmakla teşekkül eder.Bakır sülfat çözeltisine bir alkali iyodür çözeltisi ilave edilirse evvela
bakır(ll) iyodür olması muhtemel yeşil çökelek ayrılırsa da,bu hemen beyaz bakır iyodürle
serbest iyoda ayrılır:

2CuSO4 + 4 KI → 2CuI + 2 K 2 SO4 + I 2

Kükürt dioksidi beraberinde yalnız CuI ayrılır:

2CuSO4 + 2 KI + SO2 + 2 H 2 O → 2CuI + K 2 SO4 + 2 H 2 SO4

Bir alkali siyanür çözeltisi,bir bakır(ll) çözeltisine ilave edilirse beyaz renkte bakır(l)
siyanür çöker,siyanojen ayrılır:

2CuSO4 + 4 KCN → 2 K 2 SO4 + 2CuCN ↓ +(CN ) 2 ↑

Bakır(l) siyanür alkali siyanürün fazlasında çok dayanıklı bakır siyanür kompleksi
Cu(CN)4 vererek çözünür;ve bu çözelti artık bakır reaksiyonu vermez.Bu reaksiyondan
analizde,bakırla kadmiyumu ayırmakta faydalanılır.Karışıma KCN in fazlası katıldıktan sonra
H2S gazı geçirilirse yalnız kadmiyum sülfür çöker.
Bakırı kükürt buharında yakmakla bakır(l) sülfür Cu2S teşekkül eder.Bakır
tozunu,kükürt çiçeği fazlansında 440o nin altında ısıtmakla siyah bakır(ll) sülfür CuS elde
edilir.Bu, Cu2S den daha az dayanıklıdır,hafifçe ısıtmakla Cu2S e dönüşür:

2CuS → Cu 2 S + S

Asidlendirilmiş bakır sülfat çözeltisini kükürtlü hidrojenle muamele etmekle siyah bakır
sülfür çöker:

Cu + + + H 2 S → CuS ↓ +2 H +

Bu çökelti nemli iken havada çok kolay bakır sülfata yükseltgenir.

 Bakırın en iyi çözücüsü nitrat asididir.Derişik HNO3 ile NO2 seyreltikle ise evvela NO
çıktığı ve Cu++ tuzlarının teşekkül ettiği bildirilmektedir:

Cu + 4 HNO3 ( derisik ) → Cu ( NO3 ) 2 + 2 NO2 ↑ +2 H 2 O

3Cu + 8 HNO3 ( seyreltik ) → 3Cu ( NO3 ) 2 + 4 H 2 O + 2 NO ↑
2 NO + 2O2 → 2 NO2

Bakır nitrat mavi renktedir,adi temperaturda 6H2O ve -20o de 9H2O ile billurlaşır.
Derişik HCl bakırla kaynatılırsa zorlukla reaksiyon olur,hidrojen çıkar ve CuCl teşekkül
eder:

2 HCl + 2Cu → 2CuCl + H 2 ↑

Birkaç damla nitrat asidi reaksiyonu kolaylaştırır.

Derişik sülfat asidi sıcakta bakırla indirgenir ve bu reaksiyon laboratuarlarda SO2 elde
edilmesi için uygulanır:

Cu + 2 H 2 SO4 (derisik ) → CuSO4 + 2 H 2 O + SO2 ↑

Bakır sülfat,bakırın en önemli tuzudur.Yukarıdaki şekilde anhidr renksiz tuz elde

edilir.Fakat hava beraberinde seyreltik sülfat asidiyle bakırdan veya bakır oksidden mavi bakır
sülfat çözeltisi elde edilir ki, bu çözeltilerin uçurulması ile mavi penta hidrat billurları CuSO4,
5H2O kalır:

2Cu + 2 H 2 SO4 ( seyreltik ) + O2 → 2CuSO4 + 2 H 2 O

CuO + H 2 SO4 → CuSO4 + H 2 O

Billuri bakır sülfata mavi vitriol veya göz taşı denir.Havada çiçeklenir,soluk mavi
CuSO4,3H2O ya dönüşür; 100o de monohidrat ,250o de anhidr tuza dönüşür.Anhidr bakır sülfat
su kaparak tekrar pentahidrat bileşiğine dönüşür.Bundan,bazen su kapan reaktif olarak
kullanılır.Laboratuarlarda alkolün susuz olup olmadığını anlamak için alkol,susuz bakır
sülfatla çalkalanır.Bakır sülfat renksiz kalırsa alkol susuzdur,maviye dönüşürse alkolde su
bulunduğu anlaşılır.

Bakır sülfat elektrolitik kaplamada,bakır arsenit ve asetat gibi boyacılıkta kullanılan

bakır tuzlarının çoğunun hazırlanmasında ve bilhassa tarımda haşarat öldürücü olarak
kullanılır.Kireç sütünü bakır sülfat çözeltisine dökmekle hazırlana Bordo bulamacı bağ parazit
mantarı mildiyuya karşı üzüm bağlarına sıkılır.İçme suyu rezervuarlarına, suya hoşa gitmeyen
tad ve koku veren yosunların gelişmesini önlemek için milyonda 1-2 oranında bakır sülfat
katılır.

Bakır sülfat çözeltisi zayıfça hidrolizlenir,turnusolu kırmızıya çevirir,fakat metil ornja

bir şey yapmaz.
 Bakır(l) (kupro) sülfat,Cu2SO4, bakır(l) oksidi dimetil sülfat ile 169o de ısıtmakla elde
edilir:

Cu 2 O + (CH 3 ) 2 SO4 → Cu 2 SO4 + (CH 3 ) 2 O

Teşekkül eden beyaz toz eterle yıkanır ve vakumda kurutulur.Su beraberinde hemen
bozunur:

Cu 2 SO4 → CuSO4 + Cu

Amonyakta bozunmadan çözünür,[Cu2(NH3)4]SO4, H2O teşekkül eder.Bu çözeltiden

karbon monoksid geçirilirse, beyaz billuri Cu2SO4,2CO,H2O teşekkül eder.
Bakır tuzları,alkali hidroksid veya bakır hidroksidle muamele edilirse bazik bakır tuzları
ayrılır.Bunların en önemlileri karbonatlardır.Bir kupri tuzu çözeltisine bir alkali karbonat
çözeltisi ilave edilirse daima,bileşimi değişen, bazik bakır karbonat ayrılır.Tabii bazik
karbonatlardan azurit ve malahiti daha evvel gördük.
Beyaz billuri bir madde olan bakır(l) klorür nemli olarak ışığa tutulursa yeşil bazik tuz
CuCl2, Cu(OH)2, H2O teşekkül eder.Halbuki amonyaktaki çözeltisi CuCl(NH3)2 oksijensiz
ortamda renksizdir,kapalı şişelerde bir bakır yaprağı beraberinde saklanır;havada kısmen
yükseltgenerek bakır(l) ve (ll) nin kompleks bileşiklerini vererek mavileşir:

1
2CuCl ( NH 3 ) 2 + 4 NH 3 + H 2 O + O2 → Cu ( NH 3 ) 4 Cl 2 + Cu ( NH 3 ) 4 (OH ) 2
2

Bu çözelti gaz analizlerinde karbon monoksid ve asetilen absorbe etmek için

kullanılır.İçinden asetilen geçirilirse parlak kırmızı bakır(l) asetilür Cu2C2 ayrılır.Bu madde
kuru halde patlayıcıdır,süzülüp su ile yandıktan sonra derişik klorür asidi veya potasyum
siyanür çözeltisi ile ısıtılırsa saf asetilen elde edilir:

Cu 2 C 2 + 2 HCl → 2CuCl + C 2 H 2
Cu 2 C 2 + 2 KCN + 2 H 2 O → 2CuCN + 2 KOH + C 2 H 2

Bir huni içine konulan bakır talaşı üzerinden aynı bir amonyak çözeltisi birkaç defa
geçirilirse koyu mavi Shweitzer belirteci [Cu(NH3)4](OH)2 elde edilir.Bu çözelti selülozu,
mesela süzgeç kağıdını çözündürür.
Yukarıdaki söylediğimiz gibi bakır sülfat çözeltisi,sodyum ve ya potasyum hidroksid
çözeltisiyle muamele edilirse mavi bakır(ll) hidroksid çöker.Fakat bakır sülfat çözeltisi
sodyum potasyum tartarat(seingnette tuzu) çözeltisiyle muamele edildikten sonra alkali
hidroksidle muamele edilirse, artık çökelti olmaz,çünkü Cu++ katiyonu kompleks teşkil
etmiştir,elde edilen,koyu mavi çözeliye Fehling çözeltisi denir,aldehidler mesela glikozla
kaynatılırsa bu çözeltiden kırmızı bakır(l) oksid Cu2O ayrılır.Bu reaksiyondan faydalanılarak
glikoz tayini yapılır.Teşekkül eden Cu2O süzülüp, kurutulup tartıldıktan sonra glikoz miktarı
hesaplanır.
 Bakırın analitik tanınması----Bakır(ll) tuzu çözeltisi potasyum ferro siyanür
çözeltisiyle karıştırılırsa esmer kırmızı renkte kupri-ferrosiyanür Cu2[Fe(CN)6] çöker.
Yükseltgen alevde bakırla teşekkül eden boraks incisi sıcakke yeşil,soğuyunca berrak
mavi renkte olur.İndirgen alevde teşekkül eden inci ise sıcakken renksizdir,soğuyunca
donuklaşır.
Kükürtlü hidrojen Cu++ ile,amonyum sülfür ve seyreltik asidlerde çözünmeyen siyah
bakır(ll) sülfür CuS verir.Bu çökelti,civadan farklı olarak derişik nitrat asidiyle kaynatılınca
çözünür.

Bakırın alaşımları---- Bakır elektrik tel ve kablolarında,su borularında,çatıları

kaplamada ve daha başka bir çok yerlerde elementel olarak kullanıldıktan başka,alaşım
halinde de çok kullanılır.Bakır alaşımlarının en önemlileri tunç(bronz) bakır,kalay ve bazen de
çinko ihtiva eder;pirinç bir bakır-çinko alaşımıdır.Alman gümüşü bakır,çinko ve nikel ihtiva
eder.Bütün madeni paralarda bakır bulunur.