Ak bir em-i ilahidir benim pervanesi

eyh Galip

1798 Dinle neyden, bir hikye anlatyor

ki yol vardr; uzun olan kitaplardan geer, ksa olan sevgiden Anlatacam hikye yolun uzunundan balayp bir hayli ilerledikten sonra Beyhan Sultanla karlanca ksa olanndan devam eden Mehmed Esad Galipin hikyesi Ben, tm bu hikyenin hem bahtiyar hem hznl, en mhim tanym Galipin ocukluuna, ilk genliine, medrese ve Mevlevi derghndaki ilim, irfan talebeliine, ilk iirine, Mesneviyi hfzediine, divann tertibine, muhteem Hsn Akn varoluuna, ilhamna, hrsna, ak arayna ve nihayetinde ak bir dilberde bulup cayr cayr yanmasna, pimesine, tm varl muhabbetle kucaklamasna, Mehmed Esad Galip iken eyh Galip, Galip Dede oluuna, uzun geceler mum nda hasretle dkt gzyalarna, akla semaya kalkna, Hakka vuslatna Hepsine ben tanm Bir vakit, kamlktan kesip vatanmdan ayr kodular beni Cismimi keskin baklarla budayp srladlar, aylar boyu tenhada bekletip kuruttular. Atete yanmayaym diye buhara tutup eriliimi dorulttular. Sonra dokuz bouma pay ettiler ki dokuz boumlu insan grtlandan sesime ses gelsin ncecik cismime yedi delik atlar ki insan bandan mlhem kulaklar, gzler, burun ve az olsun. Baparemi takp bdem, susam ve parafin yala-

nr- ak

17

rna daldrp yaladlar Lo dehlizlerde kurudum, kavruldum Suyum ekildike sandm ki lyorum Sonra hlim selim bir delikanl ald eline beni lk o fledi nefesini bedenime de ruhuma can geldi. O cann iinde; filizlendiim billur gl, gnein iimi stan hareleri, kularn cvlday, kklerimi gdklayan balklar, ince bedenimi okayan meltem, raks ettiren bahar rzgrlar vard Hi bilmezdim iimde saklanan hazineyi tizarm sessiz bir lk sanrdm, meer ne yank, ili bir tizmiim Delikanl parmaklar arasnda tuttuu cismime fledike, parmaklar arasnda ben aladm. Dile gelen onun hasreti miydi, yoksa benimki mi bilemedim, inledike inledim Onunla nice gnler, kederli geceler geirdim, derdine srda oldum. Kamlktan kesilip kopartldm vakit sanmtm ki, hayattaki yegne ac, vatandan ayrlktr. Meer ondan zdrapls da varm; yrei ateiyle paralar, gnl sahibini yakp kl edermi Bu derdin adn ilk kez, ah edip khrolan delikanldan rendim ki; Ak imi Yaz delikanl derdine are buldu mu, hibir zaman bilemedim. Nasl olduysa oldu, bir zaman sonra ondan da ayr dtm, elden ele getim. Trl nefeslere tercman oldum ama her daim demolu fledike szladm, bedbahtlara da e oldum bahtiyarlara da Yank feryadmla kadnlar da alad erkekler de Babas Mustafa Reit Efendinin beni dergha getirdii, kirele svanm duvara yaslayp brakt o gn grdm Esad Galipi ilk kez Galip odaya girer girmez, henz bir ocuk olmasna ramen ilminden, terbiyesinden ve elbette yaradlndan hasl olan edebinden kendimden getim Yenikap Mevlevihanesinde dnyaya gelen bu ocuk, dedesi ile air ve lim olan babas Mustafa Reid, Hazreti Mevlanaya intisap ettiinden, onlardan tevars, tasavvuf ehline mensuptu Mevleviliin ince teferruatlarn ailesinin ahvalinde bellemiti. Babas ilme ehemmiyet verdiinden, Galipin tedris etmedii ders, nnde diz krmad lim kalmamt. Hamdi Mehmedden Arapay, Hoca Neetten Farsay

18

mine sultan nver

renmiti Ondaki iir istadn fark eden de airlerden bir air olan Hamdi Mehmed olmutu. Galiple merref olduum o gn, ileride zamannn en gen ve en beli airlerinden biri olacak bu ocuk Hoca Neetin rahlesi nnden kalkp gelmiti. Kire duvara yasl vaziyette duran beni, yani yeni neyini eline alp yumuak ve merakl baklarla izlerken hl az evvel Melami-merep stadyla zikrettikleri bir gazeli mrldanyordu Ah mazi O tasasz gnler O vakitleri, Galip de benim kadar zlyor mudur? Geri Galip, artk o eski Galip midir?.. phem u ki belki de maziye dair o iimi stan hatralar da oktan uup gitmitir zihninden yle ki Galip senelerdir zerini edeple rtt bir akla halla oldu ve nihayet kora dnd Etrafndaki kaln ve kirli madde duvarlarn ykp hakk ve hakikati ak ile grd Ak ile yanp pitikten sonra, aksz geen her soluu bahtszln ta kendisi bildi. Zannmca demolunun lm sand, Mevlana Hazretlerinin de buyurduu gibi onun iin vuslatt O, Beyhan Sultanla ak ateine dt ve stanbulu kasp kavuran yangnlardan daha dehetli alevler iinde yand Nihayet ikilik kalkt, birlik oldu, ne Beyhan kald ne eyh Galip te ben evveliyata dair byle hatralar hayallerken Galata Mevlevihanesinin yedi yldr eyhliini yapan Galip Dede, derghn giriindeki talk yolda, avluya girenleri karlayan fildii mermer emenin yan bana diz km, srtn ihtiyar dut aacna yaslam tefekkr etmekte Elindeki tesbihi biteviye parmaklar arasnda evirirken, ben ekseriyetle olduu gibi onun yannda, dizleri zerindeyim. Henz krk bir yanda olmakla birlikte getiimiz ilkbahara nazaran daha zayf, daha hznl ama daha bir vakur. Guruba alan akam gneinin bal sars altnda, omuzlarnda koyu yeil bir cbbe ile yle alicenap grnyor ki! Kalbinde dinmeyen sz, validesinin kayb, bir yara izi gibi suretinde okunuyor. Aln

nr- ak

19

tefekkr hlinden izgilenmi, baklar cam gibi donuk ama hayret verici ekilde de ateli Elini sol yanna koyup edeple mehule selam verince anlyorum ki ilham gelmitir ve eyhim klarn mutlak akndan bahsedecektir Lakin ilhamna sesi tercman olmaynca yreinde hasl olup zihninde ekillenen beyitleri duyamyorum Ah sesli sylese de akn nuru ile nurlanp gzlerim kamasa, mest olsam Tefekkr iin bu zarif ve sevimli mermer emenin yan ban tercih etmesine baklrsa, ak suretinde tand Beyhan Sultan anyor olma ihtimali kuvvetle muhtemel. yle ki Beyhan Sultann emeleri ok sevdii ve hayr-hasenat dairesinde stanbulun muhkem yerlerine irili ufakl emeler, adrvanlar yaptrd, hasar grenleri onartt malumatm dahilinde Bu tafsilat ben bilirim de eyhim Galip bilmez mi? Erken yata meyveye durup, olgunlua eren Galip sevdiinin sevdiini sevmekte, bu sebeple bu emenin yan banda sklkla diz krp boyun bkmekte Beyhan Sultan, Galibimin yreini tututurup cehennemi zalimlikte senelerce yanmasna sebep olan dilber Konyadaki o ilk karlamalarnn ardndan Galip hamu oluverdi de gnlerce sustu. Ne bir iir syledi ne tek bir kelam etti Yangn ne snd, ne de dindi Pervane oldu ak ateine, o atete yand, eridi, bitti, cismi kayboldu, lisan kayboldu Ve dahi onun nezdinde lem yok oldu Bundan on drt yl evvel, Hicri 1196, miladi 1784 senesiydi Galip henz yirmi alt yanda fakat divan olan, Hsn Ak gibi airi uarann iltifatna mazhar bulunmu bir edebi harikay terkip etmi beli bir airdi Divan kapsnda ona lezzet veren mhim bir vazifesi de vard, evresince seviliyor, sayg duyuluyordu iir meclislerinin ve en nadide meklerin vazgeilmez sanatkrlarndand Lakin tm meziyetlerine ramen tasavvuf ehli olarak yetimenin hasletiyle hep arbal ve mtevazyd Bir derdi vard ki o da derinden hissettii, sebebine de vakf olduu hlde aresini bulamad koca bir boluk idi. Sebebine vakf

20

mine sultan nver

olduu bu dert; aktan mahrum oluuydu Mevlevi derghna gidip gelmesine, mesneviyi defalarca hatmetmesine ramen, efendisi bildii Mevlana Hazretleri ve birok Can gibi hakiki ak yaamak derdindeydi Okumalarndan, ibadetinden feyz alyordu ama gerek akn eksikliini de her daim hissediyordu. Yarm kalyordu bir eyler iirlerini yazarken, hele Hsn Ak kaleme alrken ilham ona dost olmutu, ak ise tanmadan ama yceliini tahmin ederek, tecrbeleri dinleyip belleyerek duyumsam ve szlerine yolda etmiti Lakin o, akn hakiki hlini tanmay, bulmay yle ok arzu ediyordu ki Ona den ak aramakt; bir dilberin nazenin simasnda, bir derviin ya da dostun sznde, bir ceylann kara, ahu gzlerinde, rzgrn esintisinde bulana kadar aramak O vakitler Konyaya, Mevlana Hazretlerinin ruhaniyetini ziyarete gitmiti Galip Sultan III. Selim Han ise henz ehzadeydi ve amcas Hnkrmz I. Abdlhamidin karar zere Konyada ikamet etmekteydi. ehzade Selim ile Galip burada iir meclislerinin birinde karlamlar ve sanatn soluu ile gnlleri kaynaarak dost olmulard. Zira ehzade Selim de tabiat itibariyle gayet sanatkrane karakterli ve ince mizal idi. Hattatlk, musikiinaslk, airlik gibi vasflarnn yan sra mstesna gzellikte ney flerdi ehzade ile Galipin bir araya gelip karlkl, biz neylerine fleyip iir syledii ok sk vaki olmutur Galip, Konya ovasnn bahara durduu gzel bir gnde, balaryla mehur Meramn ieklerle deli talk yollarndan geip ehzade Selimin ikametgahna vard Kolunun altnda ben ve Hsn Akn yazl olduu desteyle saraya girdiinde, kethdann refakatinde ehzadenin has dairesine gtrld Galip, ehzade Selimi yalnz bulacan sanyordu ancak daireye girdiinde nili duvarlarn kesindeki sedir zerinde bir dilberi fark etti. ehzade Selim, hatunun yanna oturmu olduundan, Galip, onu haremi zannedip mahcup oldu ve bir kabahat ilediini dnerek geri adm att.

nr- ak

21

ehzade, o vakit Galipin ahvalinden anlayarak yanna vard, her daim olduu gibi muhabbetle karlayp ieri buyur etti. Galipin mahcubiyeti devam edince ehzade onun hissiyatnn sebebine vakf olup, yanndaki dilberi takdim etti: Hemirem Beyhan Sultan Galip, gen kz simasna bakmakszn selamlayp kendisine iaret edildii zere iki kardein karsndaki Venedik ii ceylan derisinden iskemleye yerleti. Kolunun altndaki kt demetini dizlerinin zerine alrken ehzade Selim aklad: Hemirem ksa bir sre iin ziyaretimize gelmitir stanbuldaki meclislerde szlerinin namn iitmi, hatta bir mekte de sen gazelini sylerken harem tarafndan dinlemi kinizin de Konyada bulunuu ho bir tesadf oldu ki bu frsattan istifade etmemiz gerektiine kani olup seni ardm Geri hemirem Beyhan, anlam veremediim bir hlde airimizi buralara kadar yormayalm diye srar etti ama ahsmda pek kymetli bulduum iki naif insanla mek etmek her zaman nasip olacak bir vaka deildir O vakit Galip, baklarn yerden kaldrp on sekizindeki Beyhan Sultana nazar etti Ah etmez olayd Gzlerini hemen baka tarafa evirdiyse de hayalinde Beyhann cemalini seyretmeye devam ediyordu, ondan baka bir ey grd yoktu. Baklarn yeniden kaldrmaya cesaret edemiyordu, elleri boanp iki yanna dmt, daha fenas yreine bir era dmt Bedeninin titremesini ben dahi bulunduum yerden hissedebiliyordum. Velhasl Mevla, Galipin yalvarlarna cevap vermi, ak anszn karsna kvermiti Galipin arad ak bir kalba girip cisim bulmutu Beyhan Sultann mahcup glmseyii ate olup derviin gnlne konmu, kvlcmyla ruhunu tututuruvermiti. Galip iskemleden dverecek sandm ama kr tutundu O gn, yle garip bir hlde okudu iirlerini Sanmyorum ki ne dediinin ne de iittiinin farkndayd Sadece ah ettii vakit derinden hissederek inliyordu.

22

mine sultan nver

O gn Galipin beni parmaklar arasna alp flemesini ne ok isterdim O boynunu bkm bedenime ses verirken kim bilir nasl bir name hissiyatndan kk salp vcut bulacakt? Bir zamanlar o ak, naif delikanlnn fledii zamanki gibi mi ses verecektim kainata? Ah Galip ah Dikkatimi celbeden uydu ki; o gn Beyhan Sultan da bir sevda sarholuu iindeydi Zannmca Galipin yreinde ne varsa onun gnln dalayan da ayns idi Lakin ben bir daha Beyhan grmedim ama her daim onu hissettim. Beyhan Galipin hliyle hemhl olup, lacivert gecelerin sessizliinde ince parmaklar arasnda inleyip, gzyalar kat cismim zerine szlrken hissettim Yemeden imeden kesildii ile vaktinde, gn karanl yararken Beyhan Sultann ismini anp ah etmesinde hissettim Seneler boyu her seher vakti, gnein ilk yalmlarnn aydnlnda, ne sylediini, nasl sylediini bilmeden, dilinden beyitler dkld, kendisine ramen iir soluduu vakitlerde hissettim Hiliktir, yokluktur, varlktr; ad ak Beyhandr, Esad Galiptir ad ak

Hoa bak zatna kim zbde-i lemsin sen Merdm-i dde-i ekvn olan demsin sen. (Kendine iyi bak nk lemin zsn sen. Varlklarn gzbebei olan insanolusun sen.)
eyh Galip

1784 Beyhan Sultan

Saanak yamurun altnda atm doludizgin sryorum Dizginleri dahi braktm, hayvanmn yumuak yelesine, onu incitmeyecek kadar hafif tutundum Rzgr, yamurla slanp arlam ipek rtm bamdan alp oktan arkamda kalm kayalklarn zerine brakt. Ah, Avadaki at iftliimizin bu korulukla evrili meras Bembeyaz papatyalarn, mavi mine ieklerinin, yeil imenler iinde endam ettii bu krlarda, atm rzgr delercesine kotururkenki hrlm! Bana elik eden cariyeleri ve onsuz darya adm atamadm haremaasn bamdan savdm, asayiimden sorumlu kolluklar ise iftlikte braktm ve nihayet zgrm Rzgr, dalm salarmn arasna giriyor, tenimi ve ince boynumu okayp yeniden ge karyor. Kimi zaman onun esintisinde kendi kokumu duyuyorum Rahmet damlalarnn serinlii yzme arpyor, aldm nefese rutubet karyor

nr- ak

101

Gkyz gri bulutlarla kapl, gndz olmasna ramen sanki gece olmu gibi karanlk ve puslu Byle havalar dier insanlara hzn, keder alasa da bana mutluluk veriyor, yaadm hissediyorum Tepeden trnaa var olduumu hissettiim u an, bir yandan umut ediyorum ki zerimdekileri srlsklam eden bu saanak, yreimdeki atei de sndrsn ve kurtarsn beni ac ekmekten Ne fayda, ah ne fayda... sterse kar yasn da donarcasna yeyim, ierime ceviz iriliinde dolu taneleri yasn... Yine de bu kor olmu, snmek bilmeyen yangn dinmez, ince ince harlanr da tm bedenime, ruhuma yaylr Ah Esad Galip ah Atmn zerine eilip onun nurlu bir el demi gibi ak lekeli alnn okuyorum ve Hadi bakalm, ftursuzca koma zaman diyorum Kan bana iyiden iyiye snm olan doru ngiliz atm szm emir telakki ediyor, sanki cihan hanedann mensup bir sultan olduumu biliyor da asil bacaklarn ap daha bir hzl yol alyor. Baharla birlikte itlerin toprakla bulutuu sathlarda rengrenk, mis kokulu vahi iekler am, meray saran koruluk yeile durmu, kimi aaklar msr patla grnmyle iee brnm lerideki tepelerin arasndan denizin griye durmu mavilii ve hrn dalgalar seyrediliyor O vakit esefle iftlie dnme vaktinin geldiinin farkna varyorum. Bugn bana kz kardeim Hatice Sultan da elik etti ve onu daha fazla endielendirmemeliyim. Zira az sonra hemirem hrriyetime dknlm, kurallara uymazlm nedeniyle bana sitem edecek, biliyorum Atmn dizginlerini tutup ekiyorum ve onu aksi istikamete, siluet hlinde grnen iftlik evine doru sryorum Bu arada kayalklarn nnden geerken kammn ucuyla rtm alp bam balyorum.

102

mine sultan nver

Tehlikeli olsa da itlerin zerinden atlayp ahrlarn nne geldiimde, ocukluumdan beri tandm ihtiyar seyis, kolunu kaldrp iaret ediyor ve koar admlarla yanma geliyor. iftlie yaklamamla peime den atl kolluklarm da hayvanlar daha durmadan zerinden atlayp kouyorlar. Seyisin yardmyla atmdan inerken, cariyeler elbisemin atmn terkisine den eteklerini topluyorlar. Yorgun ve srlsklam hlime aldrmadan ahra dalyorum. nk bir mddet daha yalnz kalmak istiyorum Ahrdaki Arap atm, doru ngilizi setiimden olsa gerek naz yapyor bana, avucumdaki ekerlere itibar etmiyor, ksm sanki Dorusu iri cssesine de hi yakmyor bu naz hli Henz taze bir ksrak iken tandm onu, nceleri bana pek yz vermese de imdilerde seyisin sylediine gre geleceim gn bilir, yolumu gzlermi Fakat hayat byledir gzel ksram, senin de, benim de kaderimiz sevdiimizi hasretle beklemek Atmn kumral yelesini okayp lekesiz pak alnn pyorum. O zaman tslayarak burnuyla itiyor beni, kolumun altna iri kafasn sokmaya gayretleniyor Ne gzel gzleri var, uzun kirpiklerinin altndan bakan bu kestane yuvarlaklar lemin en gzel gzleri olsa gerek O vakit nedimem Mahmurenin beni soran sesini duyuyorum ahrn talnda. Onun varln frsat bilip Hadi bakalm diyorum mahzun atma ve kabininin gcrdayan ahap kapsn aralayp onu dar ekiyorum. Bana yardmc olma gayretindeki iki seyise iaret edip onlar durduruyorum ve atn eyeri ile dizginlerini onu incitmeyecek ekilde bizzat kendim takyorum. Lo ve saman kokan ahrdan, baharn endam ettii gn yzne kyoruz. Mahmure beni grnce endieyle yanma geliyor ve ne kadar slandm grnce lk atmamak iin eliyle azn kapatyor. Kalfann, iftlik evinden bu tarafa, elinde yn bir rtyle bize doru geldiini grnce Mahmureye gtryorum atm: Nedimem, biraz dolan hadi, bak ne kadar mahzun onu koturmadmz iin

nr- ak

103

Mahmure nazl nazl itiraz ederken seyislere emir veriyorum. Onlar atn yanna varp avularn, Mahmure ayan basp ksn diye eyere yakn tutarken cariyem seyisin omzundan tutup destek alyor ve nihayet eyerin zerinde Fakat nedense, cariyem atnn dizginlerine aslmak yerine seyislerin geri ekilmesini bekliyor. Tam ben iftlie doru gidecekken atn zerinden eilip fsldyor: Sultanm, bekleyin aryorum ve manasz baklarm Mahmureye yneltiyorum. Simasndaki apkn ama neeli glmseme nedense Galipin hayalini bir adm ne karyor. ne karyor diyorum, nk onu dnmediim zamanlar dahi her an Galipin hayaliyle megul zihnim Sanki o her daim hlyasyla yanmda gibi Mahmure, seyislere ve cariyelere yle bir bakp gizlice gmleinin iinde saklad rulo edilmi kd uzatyor bana Ah kalbim, zavall yreim ne olur byle rpnma. Belki Galipten deildir Rabbim ltfediyor bana, sevdiimden ilk mektubumu alyorum heyecandan titreyerek Avucumun iinde sk sk tutuyorum kymetlimi ve kimselere belli etmemeye alarak, rtmn bir kenarn perde yaparak gsme bastryorum Ap Galibimin yazd satrlar okumak istiyorum, fakat burada olmaz. Etrafm saran mahiyete hlimi belli etmemek iin baka eyler dnmeye gayret ediyorum ve yeniden Mahmureye bakyorum. Mahmure, al oturmu yanaklarma m glmsyor, yoksa heyecanma m bilemiyorum; fakat az sonra beni kendi hlime brakmak iin atnn dizginlerini ekip trs yrtmeye balyor. Mahmure de benim kadar sever atlar aslnda. Fakat ekiniyor ite, birilerinin ayplamasndan, validemin, kalfalarn kzmasndan endie ediyor. Yakn zamanda Divan yelerinden kazaskerin torununun izdiva teklifini reddederek sarayda kalmay tercih etti. Arzusu mnasip grlp sarayda ikamete devam edeceinden, bu iltifata halel getirmek istemiyor, biliyorum Niin bu hrriyet

104

mine sultan nver

frsatn kard, anlam deilim. yle ki ya otuzu oktan geti belki de byle bir teklifle bir daha muhatap dahi olmayacak Kalfa, omuzlarma yn rty rterken, guruba doru ar admlarla yol alan asil Arap atn ve nedimemi izliyorum Aniden dinmi yamurun hafif melteminde uuan rts ve maviye alan srmal etekliinin kvrmlaryla atn zerinde ne ho grnyor ve ne kadar mesut Yrekten arzu ediyorum ki tm sevdiklerim mutlu olsun, tebaamz hatta tm cihan insanlar huzur iinde olsun Peki ben niin bu kadar mutsuzum? imdi gsme bastrdm bu mektup da korkutmaya balad beni. Henz tek bir kelimesini okumadan, endieler ruhumu sarmakta; ya fena bir eyler yazdysa Korkuyorum Oysa daha birka gn evvel mutluluktan uuyordum, yle bahtiyardm... Ruhumu ve bedenimi hi bu kadar taze, nee dolu hissetmemitim. Hele ki air Galipin de bana sevdal olduunu rendiimde sanki cennetle mjdelenmi gibiydim Ne oluyor, nasl oluyor da byle gelgitler iine dyorum, bir vakit cihann en mesut kadn, bir vakit en bedbaht olabiliyorum? ayorum... Bu hlin tek bir aklamas vardr diyorum sonra: Akn hlleri ite Bir taraftan da bundan sonrasnda neler olacan merak ediyorum. Kavuamama ihtimalini dnmek her ne kadar tedirgin etse de beni, derhl zihnimden kovuyorum bu fikri ve sonrasnda ruhumu saran umut hli beni yreklendiriyor yle ki biz murat edersek vuslatmz iin hibir engel yok. O, hayranlk duyulan, beli bir air ve vazifesi de bir hayli mhim ve iaesi yerinde Aabeyim ehzade Selimin hakiki dostu olmakla birlikte Sultanmz, amcam Abdlhamidin de itibar ettii ahsiyetlerden Allahm bir rya gerek olabilir mi, Galiple vuslatmz ne kadar yakndr? Ah, yine gsm daraltp nefesimi kesen yrek arpntm balad. Esad Galip Yreimin varln seninle fark ettim ki elimle gsm tutuyorum ki bir an evvel gesin bu hl, ama onu

nr- ak

105

hayal ederken yle sk oluyor ki bu vaka, sanki zaman ve mekndan azad oluyorum bu zamanlar Ardndan ondan ayr yayor olmann hasretini hissediyorum ruhumun derinlerinde htimali bir hayli kuvvetli olan vuslat daha ne kadar bekleyecek olmann endiesi, sevdiceime zlemim Kim bilir bir daha nerede karlarz diyorum, ne zaman? Ben hanedan sultanlarndan biriyim ki hr bir kadn kadar rahat deilim. Bu sebeple sevdamn da bir edebi olmal. Ve sonra yeniden korkularm gn yzne kyor Ben bu hlde iftlik evinin her admda gcrdayan ahap basamaklarn karken kz kardeim Hatice grnyor sahanlkta. Benim bu srlsklam, arsz, yaramaz ocuklar gibi kaamama glmsyor ve validemiz Adilahn beni derhl huzuruna beklediini bildiriyor. Oysa ben birka gn iftlikte kalmak iin msaade almtm Sultanmz amcamdan. Hayrdr inallah, bu kadar ivedi ve mhim havadis nedir acaba? Validem, nedendir bilmem son gnlerde her daim beni yannda istiyor, yanmda olmasa dahi baklarn, alakasn hep zerimde hissediyorum Sultanmz, babam Mustafann Rus Harbinin ac nihayetinin kederinden vefat etmesinin ardndan, cariyeleriyle eski saraya intikal etmiti validem. Vaktini hayr ilerine ve musikiye vermiti; fakat nedendir bilmem, son zamanlarda tm alakas benim zerimde Munis tabiatl kz kardeim ve peimizde iki cariyeyle odama gidiyorum. nce slak kyafetlerimden cariyelerimin yardmyla kurtulup fildii mermer hamamda ykanyor, temizleniyor ve snyorum. Ardndan souklukta rahatlayp cariyelerin hazrlam olduu kyafetlerimi giyiyorum. iftlikten ayrlnca hareme uramakszn eski saraya, validemin yanna gitmek niyetindeyim. O nedenle onun huzuruna kabilecek ekilde nce kk, gm pulcuklarla sslenmi saf ipekten beyaz bir gmlek, krmz bir alvar giyiyorum. zerime kk

106

mine sultan nver

inci taneleri ili, dal desenli zarif, koyu vine rengi kadife kaftanm geiriyorum. Cariyelerimin yardmyla yine gm iplik ve inci taneleriyle sslenmi vidala pabularm da ayama geirince hazr saylrm. Salarm bir an evvel kurusunlar diye alevlenmi minenin yannda taratyorum Hmeyra kalfa uzun, kzl salarm kemik tarakla incitmeden tarayp gm tellerle sekiz belik ryor. Sonra yanaklarma allkla renk verip, gzlerime ince bir srme ekiyorlar. Kardeim ehzade Selimin hediyesi zmrt gerdanl ve Galibimi nakhanede grdm gn parmamda olan yakut yz takyorum ki o aklma dtke bu yz okayaym ve sevdiimin hasretine teselli olsun Kimi zaman, ryalar hakikati haber veren, hisleriyle vuku bulacak hadiseleri evveliyatnda sezen bir tabiatm var ki az sonra validemin mhim bir havadis vereceini tahayyl ederek tedirgin oluyorum Bir eyler bilip bilmediini anlamak maksadyla benden ya kk Haticemin glen gzlerine bakyorum ama baklarndan anladm kadaryla onun da bu hususta bir malumat yok. Gslerime ve belime oturan kaftanmn altn kemerini takp cariyenin tuttuu aynada suretime bakyorum. Kzl salarm akta brakan telkari ilemeli pembeye alan rtmn zerine deerli talarla ssl tokam da ilitirince vidala pabulardan vazgeip ceylan derisi terliklerimi ayama geiriyor ve yle bir etrafmda dnyorum. Nadiren olduu zere, bu kez aynadaki Beyhan beeniyorum Ah Galip, niin bylesine gzel olduum zamanlar nazarndan mahrumum? Kadns bir his olsa gerek, beni byle ho olduum zamanlar grmesini yle istiyorum ki! O vakit Hatice Sultan da hazrlanmak iin kendi dairesine ekiliyor ve ben yalnzlm frsat bilip halayklara msaade veriyorum Hl gri bulutlarla kapl ve her an yeniden saanan brakmaya hazr gkyzne bakp pencerenin kenarndaki sedire oturuyorum. minenin alazn izlerken kalbimin arpntsnn

nr- ak

107

dinmesini bekliyorum fakat faydasz Daha fazla sabredemeyerek sevin ve endie karm bir ruh hliyle ruloyu ayorum. Ah, Galipin el yazs, ilk kez nazarmda Ne ok ince, ne de ok kaln bir divitle yazlm Mavi ile kartrd siyah mrekkebi, harflerin kalna dnd srt blgelerinde iyiden iyiye maviye durmu. Ak lafzn oluturan ayn, n ve kaf ve seni kelimelerini ise siyah mrekkebine krmz kartrarak yazm Sanki bir mektup deil de mahir bir nakkan elinden km minyatr Aslnda titreyen parmaklarmn arasnda tuttuum, bir mektuptan ziyade iir yazlm bir kt Zaten ak, sevday, nesirden daha beli anlatan iir deil midir? Esad Galipe hasretimi onun divann ya da Hsn Ak mesnevisini okuyarak dindirmeye alrdm ki yenice dillendirdii bu satrlar ziyadesiyle mesut etti beni... Allahm cihann en bahtiyar kadnym ben kr sana Derd-i akn ben senin bhde izhar eylemem Lf edp h- enini kendime kr eylemem Hsl lem bilir bu srr inkr eylemem Gizlesem de aikr etsem de cnmsn benim Ey gl-i b- vef mlumun olsun bu senin Hr- cevr ile sakn terk eylemem pirmenin lme var ayrlma yokdur yle tutdum dmenin Gizlesem de aikr etsem de cnmsn benim Gh- ikrr eyleyp gh- dnp inkrdan Aksini seyreylerim ynede dvrdan Geri bu sretle pinhn eylerim ayrdan Gizlesem de aikr etsem de cnmsn benim Beste kldm sz- efkr o zlf-i snble Oldu Glip perde-i hm muhayyer snble

108

mine sultan nver

Her i bd--bd balandm hev-y kkle Gizlesem de aikr etsem de cnmsn benim Ah, hissiyatm sze dkecek hlde deilim Gzyalarm, al oturmu yanaklarmdan szlp hzla inip kalkan gsme yol alrken sevdiimin son satrlarn okuyorum: Hoa bak zatna kim zbde-i lemsin sen Merdm-i dde-i ekvn olan demsin sen. Kndekari kap tklatlp Hatice Sultann arabada beni bekledii bildirilince aziz mektubumu yeniden rulo yapyorum ve dudaklarma gtrp sevgiyle pyorum. O vakit Galibimin son szleriyle ahsma bahettii ehemmiyet, yreimin bir kesinde sinsice bekleyip ilk frsatta gn yzne kmaya gayretke korkularm uzun sreliine bertaraf ediyor. Ve yeniden ayaklar yerden kesilmi, akn hlyasnda savrulan bir a dnyorum Kapdan neeyle karken tm dnyay kucaklamak geliyor iimden ve sevdiceimin cesur szlerini yreimde tekrar ediyorum: Kendine iyi bak nk lemin zsn sen. Varlklarn gzbebei olan insanolusun sen.

Hasl alem bilir bu srr inkr eylemem, Gizlesem de aikr etsem de canmsn benim
eyh Galip

1799 Beyhan Sultan

Yreim mazinin tatl ve ac hatralarnn arlyla ezilmeye devam ediyor Sultanahmet Camiinin kadnlar mahvilinde, hanedan hanmlarna ayrlm zel blme yerlemi, minberde gnllere ileyen sohbetini dillendiren Galibimi dinliyorum. Yanmda Sultan Selim Hann validesi, babamn ba kadn Mihriah Sultan, kendi validem Adilah Kadn, biraderimin hasekilerinden Refet Kadn, Zibifer Kadn ve ikbali Meryem Hanm var Bizlere refakat eden hizmetkrlarmz ve cariyelerimizle bir hayli kalabalz. Kadn efendilerin baklar ise benim zerimde zerime giydiim, Fransz modasnn en zarif rneklerinden olan elbise bir hayli dikkatlerini ekti. Refet Kadn daha beni grr grmez, hatrm sormadan bu elbiselerden sipari etti. Her ne kadar Sultan Selim benim savurganla kaan harcamalarma ses karmasa ve hatta Avrupay her hlimle takip ediimi vgleriyle yceltse de kadn efendilerin benim bu ahvalimin dedikodusunu ettiklerini iitiyorum Biraderimin ksrln, soyunun tutmadn dillendirip duracaklarna benim lafm etsinler raz-

268

mine sultan nver

ym imdi dahi beni haset baklaryla szp duruyor ve aralarnda fsldayorlar Ne yapaym, ben de byle avunuyorum Am arayan nazarlarn zerimde olduunu bile bile, Edirnekari sslemelerle bezenmi kafesin arkasndan grdm eyhimden baklarm alamyorum Herkese, her eye ramen onu doyasya izliyorum Galip bu sene krk ikinci yan sryor fakat ahali onun ok daha yal olduunu sanyor. Kumralmn sa ve sakalndaki aklar, simasnn yumuakln sertletiremeyen derin yz izgileri, senelerce yreinde tad akmzn yk ile hafif kamburlaan omuzlar, muhtemelen onu olduundan yal gsteriyor Ben ise ona her nazar ediimde, Konyada ilk grdm hlini hatrlyorum. Ah civanm, yiidim, beli airim Hl beni deliler gibi sevdiini ve dinmek bilmeyen bir akla andn bilmek yle gurur verici ki! Sultan Selim Han bir vakit saraym ereflendirdiinde, Galipe duyduum biare aktan ok ge de olsa haberi olduunu sylemi ve niin Halep valisi ile izdivacm ncesinde kendisine derdimi dillendirmediimden, Galipe dair talepte bulunmadmdan dem vurmu, sitem etmiti. Meer ili kardeim, daha o zamanlar, mnasebetimizi bilmese de hissiyatmz, zevklerimiz, beenilerimiz ve sanatkr hlimizle bizi birbirimize pek yaktrrm. kimizi de pek sevdiinden Mustafa Paa ile izdivacm sz konusu olmadan evvel bizim vuslatmz hayallermi Selim, kendi hissiyatn bildirdikten sonra Galiple olan konumasndan bahsetti. Her ikisinin de tm szlerini bir bir anlatt O, anlattklarnn ardndan benim mteessir olacam sanyordu lakin ben tam aksine mesut olmutum. Onun beni bylesine byk bir akla sevmesinden ve bu akn hasretiyle, bir Mevlevi dervii olarak her vakit diledii gibi, Hakka ulamada akn yedi basaman trmanyor olmasndan memnun ve bahtiyar olmutum. Onun murat ettii gibi kmillikte adm adm ilerliyor olmasna vesile olmak benim iin gurur vericiydi.

nr- ak

269

Hilikte ve sonsuzlukta da olsa nihayet Galibimle kavuuyor olmak hakiki vuslat deil de neydi? Galibimin, biraderimle ettii szleri iittikten sonra tm hrnlm, asabiyetim, fkem dinginlemeye durdu. Tuhaf bir mlayimlik reklendi zerime nk Mevlam ltfetti ve eyhimin szlerinin manasna erdim, uhreviyata dair derunumda bir kap aralanverdi Ah Galibim Kader, alnyazs kimizi ayn kubbe altnda buluturan bu muhteem camii, senin ann ve hretinle hnca hn dolmu Ahali kulak kesilmi, dikkatle beli szlerini dinliyor Biraderim Sultan Selim dahi maiyetiyle birlikte, gney bat kesine kurulmu hususi mahfilinde, ruhundan hasl olup yreinden szlen ve sonra dudaklarnn arasndan dklen szlere meftun Sohbetin hem derin manalara gebe hem de vasatlarn dahi zahmetsizce anlayabilecei kadar duru Ela gzlerinin yumuak ve mfik baklar, sesinin dingin tonuyla birleiyor ve cemaatin gnlne atein bir muhabbet salyor Lakin ince bedenin daha bir zayf Mtemadiyen de cierlerinden gelen ve beni ziyadesiyle endielendiren ili bir ksrkle szn kesmek mecburiyetinde kalyorsun Esrarn topraa verdiin gnden beri shhatin pek iyi deil iitirim Yine birbirini aralksz takip eden orulara niyetlenirmisin, ok az yer, iermisin Bana derdin ya Hoa bak zatna asl sen iyi bak zatna, benim mutluluum iin yle ki senden gelen havadisler iyiyse ben de iyiyim Sultanahmet Camiindeki sohbet bitip, evvela Galipin refakatinde Hnkrmz Selim Han ve ardndan cemaat dalnca bizler de mabeyn arabalarmza binmek iin dar ktk. O vakit yanma Alehandro yanat. lk genliini geride brakan ve giderek bedenen olduu gibi ruhen de olgunlaan bu adam pek seviyordum. Altn rengi sa ve sakalyla her ne kadar spanyolum dese de Britanyal gibiydi ve bana artk lkesine dnm olan sevgili arka-

270

mine sultan nver

dam Lady Madisonu hatrlatyordu. Bildiim kadaryla spanyollarn ekseriyeti esmer ve kavruk olurlar Tahminimce bir ara Alehandronun da itiraf ettii gibi anas belli olsa da babas onun tahminin aksine Britanyal olmal smini Mslman olduktan sonra Abdullah olarak deitirdi fakat ben her ikisini birden kullanmay tercih ediyorum. Alehandro ismi Galipin de dahil olduu hatralarm daha bir canl tutuyor nk Alehandro her zamanki nezaketiyle beni selamlaynca hatrn sordum. Gayet iyi olduunu gryordum fakat bana nazar eden baklarnn ayn zamanda Simlay aradn da biliyordum. Onun bu hline tebessm ettim ve bana sunduu mektubu alrken Simlann bulunduu yeri iaret ettim. Alehandro onu grnce bir sre kaamak izledi ve sonra beni tekrar selamlayarak arkasn dnp hzl admlarla gzden kayboldu. Bu adam benim Simlam deli gibi seviyor Fakat niin itiraf etmiyor mana veremiyorum. Sanrm Simla da ona kar latif duygular besliyor fakat zavall kz, ocukluundan beri srd g hayat sknete erip huzuru bulunca, bundan daha fazla nimete layk olmay lks buluyor anlalan Elindekilere kretmeyi ve sahip olduklaryla yetinmeyi biliyor Elimdeki mektubun zerinde eyhim Galipin mhrn grnce arabaya binmeyi dahi unutarak ivedilikle atm ve efendimin hafif yana yatk, esnek bir karakteristii olan gzel yazsn okumaya baladm Ah Galip, nasl da hakkaniyetle ve ince dnrsn Esad Galip mektubunda bana samimiyetle hitap ediyor ve eer ben de mnasip bulursam Alehandro ile Simlann vuslatn arzu ediyordu Bu talebinin sebebi ise, her iki gencin de birbirini seviyor olduunu hissetmesi ve sonrasnda bizzat Alehandronun bu hissiyatlarn tasdik etmesiydi Mektubu bitirince oktan arabann iine yerlemi, beni bekliyen Simlaya dnp baktm

nr- ak

271

Gzel, melez yzn skca saran rtnn altndan uzun, kmr karas salar grnyor. Yavrum Haticenin elini tutmu, bcr bcr konuan kzm tebessm ederek dinliyor. O vakit ban kaldrp bana bakyor ve ben de ona gz krpyorum, seviniyor Benim neemle sevinir Simla. yle sadk, gler yzl ve iyi tabiatldr. Cismi, endam ise tartmasz gzellikte imdiye kadar pek ok talibi kt fakat o evlenmek yerine Mahmure gibi benim yanmda kalmay tercih etti. Bakalm Alehandronun niyetinden bahsettiimde ne olacak? Aslnda tahmin ediyorum; Galipin Alehandronun velisi olarak sarayma gelip kendisini isteyeceini sylediim vakit gzel ban hemen ne eecek Simla Utanacak, yanaklar ala duracak Kmr gzlerini benden karacak ama ben o bir ift ceylan gzn akla parldadn bileceim. Ah Simlacm benim, talihin ak olsun Daha Galipin mektubunu okumay nihayete erdirmeden baladm seni sevdiine Tpk tahmin ettiim gibi oldu, Simla ben havadisi verince ne diyeceini bilemedi Utand, skld fakat bu kez izdiva teklifini kabul etti. Derhl adab- muaeret, gelenek ve grenekler gerei dn iin hazrlanmaya baladk. Bu uh sarayda imdiye kadar byle bir nee grlm deildi. Cariyeler ve hatta ben bile Simlann telana bir ekilde ortak olduk ve her birimizin elinde ya ine ya makas, eyizi bir an evvel hazr etme gayretine dtk. Yavrum Hatice de ok eleniyordu. Ablas gibi bildii Simlann yanmzdan ayrlmasn istemiyordu fakat yerlere salan kumalarn zerinde yuvarlanmaktan da byk haz alyordu. Sahil saray, cariyelerin ve benim neeli kahkahalarmzla, telal kouturmalarmz ve haykrlarmzla nlyordu Hepimiz mesut idik Ve beklenen gn geldi att Alehandro ile Simla nikhlarnn Galata Mevlevihanesinde kylmasn arzu etmilerdi. Nitekim onlar iin kutsal bir meknd buras Bir zamanlar bahedeki narn gvdesine yaslanp birbirlerine sarlarak uyumular, azl, tynetsiz haydutlardan bu dergha snarak korunmulard. Nikhlarn ise Mevlevihanenin eyhi, air Mehmet Esad Galip kyacakt.

272

mine sultan nver

Haftalar haftalar kovalad ve nihayet nikh gn geldi. Mevlevihanenin avlusu insan kalabalyla dolmutu. Derghn uhrevi havasna karan nee; bambaka, asude bir mekn klyordu burasn. Ya yeni yeni amaya balayan erguvanlarn, nergizlerin, meyve aalarnn mis kokulu trlarna ne demeli? Ahaliden biri gibi giyinmi onlarca muhafz kalabalk arasnda kol geziyordu. Alehandronun sadakatinden memnun olan Hnkrmz Selim Han dahi nikh merasimine terif etmilerdi. Derghn avlusundan dar taan bu kalabaln bir nedeni de onun merasime icabetiydi. Biz hanmlar, baclar dairesinden izliyorduk merasimi. Sanki benim vuslatmm gibi sevin iindeydim, heyecanlydm Nihayet Alehandro ve Simla eyhimiz Galipi takip ederek geldiler Sultan Selim Hann huzuruna. Selamlamalarn, Sultanmzn genlere iltifat edip onlar tebrik etmesinin ardndan ran kilimleri zerine diz krld ve ahitler ile stanbul ahalisi huzurunda nikhlar kyld. O vakit; Galibimi, Alehandroyu ve Simlay seyreyleyip, alnyazlarmz mukayese ederken, kaderin garip tecellisinin farkna vardm da tepeden trnaa rperdim... Ben bir Osmanl hanedan yesiydim Saray terbiyesiyle yetimi, gzellii dillere destan... Her bir arzusunu derhl yerine getirmek iin etrafnda pervane gibi dnen nedimelere sahip, hayat boyunca yokluk grmemi bir varsl stanbulun en mthi saraynda ve hu konaklarnda yaam, dnyann nimetlerini tatm, en gzel elbiselerini giymi bir dilber Beyhan Sultanm Galip ise bir Mevlevi eyhi Baba ve anne tarafndan Mevlevi terbiyesiyle yetitirilmi, gen yata Mevlevi eyhi olmu. Yazd iirler btn stanbulun dilinde. Her sohbet meclisinde onun ismi geer... Osmanl Hnkrlarnn ilim ve iir meklerine katlm, Sultann zel iltifatlarna mazhar olmu... Gen yata kaleme ald divan ve Hsn- Akyla herkesin gptayla bakt bir ahsiyet

nr- ak

273

Simla, Hintli bir kle Genliinin ilk senelerinde kle tacirleri tarafndan karlarak stanbula getirilmi gzel bir kz. Zulmn, acnn ve hakaretin her trlsn grm Cihan ehirlerinin en aciz meknlarnda, yar a yar tok yaam Srekli kendisinden istifade etmeye alan insanlar adeta hayatn zindana evirmi. Kimsenin dnp de kendisiyle ilgilenmeyecei bir hayat Alehandro, spanyol bir hrsz ve katil ledii sulardan dolay idama mahkm edildii iin kendisine teklif edilen casusluk vazifesini kabul ederek stanbula gelmi. Ama maks talihi burada da yakasn brakmam. Yaamak iin kamak, almak ve ldrmek zorunda En izbe han kelerinde, en kuytu sokaklarda dolam stanbullunun varlndan haberdar bile olmad bir delikanl stanbulda iki mauk vuslata erecek denildiinde akla gelecek ilk isimler: Beyhan Sultan ve eyh Galip Yeryznde asla kavuamayacaklar denildiinde zikredilecek ilk isimler ise biri garptan dieri arktan gelip, kaderleri burada birleen Simla ve Alehandro Ak ateiyle yanan birbirine sevdal Beyhan Sultan ve eyh Galipin vuslata ermemesi iin hibir sebep yok Hayatlar, yollar ok farkl Simla ve Alehandronun kavumas iin ise hibir gereke yok Peki ya hakikatte olanlar? Kaderin garip tecellisi ite Hlimizin srl hikmetine kendimce iman edip, kaderden raz olarak yeniden mutluluklarn samimiyetle paylatm Alehandro ve Simlam izlemeye baladm. Fakat dikkatim bahtiyar iftten ziyade Galipin zerine odaklanverdi. Nedense hli pek houma gitmedi. Sanki birka hafta evvel onu camide grdm gnden beri daha bir sararp solmu, bir deri bir kemik kalmt. Nasl da kmt. Bir ara ahitler yeni ifti tebrik ederken Galipi azl bir ksrk nbeti tuttu. O vakit altn srmal cbbesinin cebinden mendilini karrken, seneler evvel, akmzn en mesut gnlerinde, samn telleriyle onun iin ilediim mendili drverdi. O yere