Yeni olumu martensit

Yksek derecede menevilenmi blge

Orijinal sertlik

Sertlik

Yandaki diyagramda talama srasnda oluan scakln etkisiyle, bir yksek hz eliinin yzeyinde meydana gelen eitli blgeler grlmektedir. Talama sonras yaplacak gerilim giderme menevii yeniden olumu martensiti menevilemeye yneltir. Yzeyin przl olmas, alma srasnda meydana gelen ekme ve basma gerilmeleri nedeni ile eliin mekanik zelliklerini zayflatr. Yzey przleri elik ierisinde hzla oalp atlamalara ve krlmalara yol aan mikro atlaklar artrr. rnein bu artlarda alan zmbalarn yzeyi ok iyi talanmaldr.

Talanm bir yksek hz eliinde sertlik dalm

Silindirik olarak talanm zmba: Sarma, kenardan atma riski yksek

Dikine talanm zmba : Daha dzgn giri ve kayma hareketi zmba mrn artrr

Farkl ta imalatlarnn benzer isimlerle piyasaya srdkleri talardan elde edilen verim, ok deiken olabilmektedir. Kullanc asndan en iyi ta cinsi ve yaps deneyim ve eitli testler sonucunda ortaya kar. Aadaki rnekte olduu gibi ta imalatlar tane bykl balayc ve numaralarn ieren ta seimi veya tavsiyelerini kendi tablolaryla yaynlarlar. Soutucu sv ve yalar srtnmeyi azalttklar iin ve bylelikle s oluumunu engellediklerinden kullanlmas tavsiye edilir. sabetli seilmi soutucu sv veya yalar talamann kalitesine ve ta mrne ok etki eder.

33

Desenleme : stenilen desenin kalp yzeyine bir fotografik ilemle transfer edilmesidir. Daha sonra desen, istenilen derinlie uygun bir asidin kontroll bir ekilde uygulanmas ile dalanr. Hem tm kalba, hem de kalbn belli yerlerine uygulanabilir. yi bir desen kalitesinin elde edilebilmesi iin i yaps kkrt ve fosfordan mmkn olduunca arndrlm kalp eliklerine ihtiya vardr. Yzey sertletirme ilemleri (nitrasyon veya alevle sertletirme) desenleme ileminden sonra yaplmaldr. rnein, 1.2312 plastik kalp elii ierisindeki kkrt ve fosfor nedeliyle desenleme iin uygun deildir. Ayn analizde olup ta kkrt ve fosfor iermeyen 1.2738 elii ise desenlemede mkemmel sonu verir.

34

Blm 3

SOUK ELKLER

SOUK ELKLER Oda scaklnda alan kalp ve takmlarda, yksek scaklklara dayanm gerekmediinden, souk i elikleri ok iyi anma dayanm ve tokluu salayacak ekilde alamlandrlrlar. Geleneksel souk i elikleri grupta toplanr : 1- Havada sertleen elikler 2- Yksek karbonlu ve kromlu elikler 3- Yada sertleen elikler Dier souk i elikleri : 1- zel souk i elikleri 2- Toz metal souk i elikleri 3- Toz metal yksek hz elikleri

ok kullanlan souk i elikleri aada tablo halinde verilmitir.

DRRENBERG KODU Extra Nr. 45 PV 6 CP 10 V 2210 P5M CPPU CPW Hidalgo I A 50 NC 50 E VNC 4 Z1B
DMo 5 CPR CPOH CP 4M WP 7 V D-AMO PMD M4 PMD 9 PMD 10 PMD 23 PMD 30 PMD 60

Alman Malzeme No. - Kodu

1.1730 - C45W 1.2067 - 102Cr6 1.2080 - X210Cr12 1.2210 - 115CrV3 1.2363 - X100CrMoV51 1.2379 - X155CrVMo121 1.2436 - X210CrW12 1.2550 - 60WCrV7 1.2714 - 56NiCrMoV7 1.2721 - 50NiCr13 1.2767 - X45NiCrMo4 1.2842 - 90MnCrV8 1.3343 - (S 6-5-2) Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn Drrenberg zel rn

AISI/SAE Karl

Si

Kimyasal Bileimi Mn Cr W Mo V Ni

Co

0.45 0.30 0.70

L3 D3 L2 A2 D2 D6 S1 6F3 L6 O2 M2 -

1.00 0.25 0.35 1.60 2.00 0.25 0.30 12.0 1.20 0.70

1.00 0.30 0.60 5.00

1.00 0.30 0.80 1.00 0.20

1.55 0.25 0.30 12.00 2.10 .025 0.30 12.00 0.80 0.60 0.70 0.30 1.00 2.00 0.56 0.30 0.70 1.00 0.50 0.25 0.50 1.10 0.45 0.25 0.30 1.40 0.90 0.30 2.00 0.40 0.90 1.20 1.00 0.60 0.50 0.60 1.35 1.75 2.45 1.30 1.30 2.30 -

3.50 10.5

0.50 0.15 1.70 0.20 0.15 3.30 4.00 -

4.10 6.40 5.00 1.90

- 12.00 2.50 1.40 1.70 8.00 5.00 7.80 4.50 4.20 1.75 5.25 2.50 0.30 -

1.50 1.50 0.50 0.20

4.50 4.00 5.80 1.30 8.70 1.20 9.75 -

4.20 6.40 5.00 3.10 4.20 6.40 5.00 3.10 4.20 6.50 7.00 6.50

37

Souk i eliklerinde en ok grlen ekil deiimleri drt grupta toplanabilir : 1- Anma 2- Dklme 3- Ezilme 4- Krlma

eitli eliklerin Anma Dayanm ve Tokluk Kyaslamalar : Malz.No: Anma Dayanm

1.2713 1.2767 1.2365 1.2344 1.2542 1.2367 1.2510 1.2842 1.2363 1.2379 1.2080 1.3343 PMD M4

Tokluu

Souk i eliklerinde kullanm alanna gre, anma dayanm veya tokluk ok nemli zelliklerdir. Srekli anmaya maruz kalan kalp veya takmlarda, tokluk zelliine bakmadan yksek sertlie eriebilen elikler tercih edilebilir. Bu kalplarda darbe olmadndan tokluu dk olabilir. Fakat hem anma hem de darbenin olduu kalplarda, tokluu da yksek olan elikler tercih edilmelidir. Aksi takdirde krlmalar, atmalar yaanabilir. Yksek darbe ile alan kaln sac kesen makas azlar, zmbalar veya souk makaslarda ise tokluk zellii en n planda gelir. Bu nedenle tokluu yksek olan elikler VNC4 ve WP7V elikleri tercih edilmelidir. Ayrca, toz metalurjisi rn bir elik olan PMD 9'da bu takmlarda ok iyi sonu vermektedir. 58 RC'ye kadar hem anma, hem de tokluu maksimum dzeydedir.

38

Kesme Kalplar : Kesme Kalplar malzemeyi makaslama usl ile keser. Kesme srasnda levha kalnlnn sadece te biri kesilir; geri kalan kalnlk, ekme gerilmeleri yznden kendiliinden krlr. Kesme ilemi sonunda, kesme azlar arasndaki aralk, levha kalnl ve elik cinsine bal olarak bir apak oluur. Hassas kesme kalplarnda daha hassas kesilmi paralar elde edilir. Kesici zmba ve kalp arasndaki boluktan dolay, hassas kesme kalplarnda ok salam klavuzlara gerek vardr. Bu kalplarda, ayrca itici pim grevi yapan bir kar basn zmbas da gereklidir. Kesme srasnda, kesme boluunda ekme gerilmeleri oluturacak kalp tasarmndan kanlmaldr. Hassas kesme kalp paralar dik alr, dz kenarlara sahiptir ve ok iyi yzey dzgnl vardr.
bask yay civata bask plakas klavuz pimi bask plakas zmba tutucu plaka kesme kalb alt tutma eleman delici zmba itici ekil verici zmba kaydrc plaka kesme zmbas klavuz kolon alt plaka

Kesme kalb paralar

delici zmba para delici kalp

Standard kesme kalb

delici zmba bask plakas di para delici kalp kar zmba ve itici pim

Hassas kesme kalb

39

Kesme Boluu : Kesme boluu, zmba ile kalp arasndaki mesafedir. Temiz bir kesim iin boluk miktar ok nemlidir. Bu miktar kesilecek malzemenin sertlik ve kalnlna baldr. Yetersiz boluk kesim iin gerekli basncn artmasna sebep olur ve kalb abuk andrr. Fazla boluk da kesim kenarlarnn bozuk kmasna sebep olur. Sac kalnlnn yzdesi olarak, her bir kenar iin tavsiye edilen boluklar aada sraldr.
Kesim Zmbas Kuvvet d

Dk sertlikteki elik Orta sertlikteki elik Sert elikler Paslanmaz elikler Bronz Pirin Bakr Alminyum

% 4-6 % 5-7 % 6-8 % 7-9 % 7-9 % 3-5 % 3-4 % 7-9

Kesim apa paras

Kesim plakas

ekillenme blgesi

Toz Metalurji rn Souk elikleri : Son senelerde zellikle yksek miktarlarda kesim yapan kesme kalplar ve zmbalarda tercih edilen toz metal rn elikler, geleneksel yntemlerle retilen 1.2080, 1.2379 gibi eliklerden kat kat daha uzun mrl olmaktadr. Yandaki mikro yaplardan grld gibi toz metalurji rn eliin yapsnda karbrler (beyaz renkli) ok homojen dalmtr. Bu dalm sayesinde eliin tokluu ve anma dayanm ok iyi deerlere sahip olmaktadr. rnein, erozyon kt gibi uygulamalarda sk sk yaanan tel krlma problemi bu tr eliklerde olmamaktadr. Sebebi ok ince dalm karbrlerdir. Geleneksel yntemlerle retilen eliklerde karbrler daha byk ve uzun olduklarndan telin kopmasna sebep olmaktadrlar. Takip eden sayfada belli kalplarda toz metal rn elikler ile bilinen geleneksel souk i eliklerinin mr asndan kyaslamalar verilmitir.
40
Toz metal rn eliin mikroyaps

Geleneksel yntemlerle retilmi eliin mikroyaps

Uygulamadan rnekler : Toz metal rn PMD M 4 ile 1.3343 (HSS) mr kyaslamas : in Tr : Takm : malat Tr : lenen Malzeme : Sertlii : Yzey Durumu : retilecek Para Says : Problem : Deney Sonular Denenen elikler : Sertlikleri (RC) : malat Adedi : Takmn Tashihe Gitme Sebebi : Souk Zmba Mekanik C 45 200 HB Haddelenmi 55.000 Adet/Ay 1.3343 (HSS)'de grlen ok hzl anma 1.3343 64 4.800 Anma PMD M4 64 26.500 Anma

PMD M4 ile 1.2601 eliinin mr kyaslamas : in Tr Takm malat Tr lenen Malzeme Sertlii Yzey Durumu Sac Kalnl Problem Deney Sonular Denenen elikler Sertlikleri (RC) malat Adedi Durma Sebebi : : : : : : : : : : : : Souk Zmba Mekanik 34 CrMo 4 200 HB Siyah 3 mm 1.2601'de kelerden atmalar 1.2601 61.5 17.000 Atma / Krlma PMD M4 63 155.000 Anma

Kesme Kalplarnda yi Bir Verim in : Kalbn oturmasna ve presin duruuna dikkat ediniz. Yeterli miktarda yalayc kullannz. Kalplarn tam ve dengeli desteklendiini garantileyiniz. Talama ihtimali kendini belli etmeden, kesme azlarn dzenli bir ekilde talaynz. Her talamadan sonra yeniden menevi yapnz. Ar ykler altnda alan kalplar uzun sreli altktan sonra, dk scaklkta bir gerilim giderme ilemi yapnz.

41

eitli Kesme lemleri in Tavsiye Edilen elikler Takm elik Cinsi Kullanm Sertlii (RC) Sayfa

Transformatr ve Dinamo Saclar Zmba CPPU (1.2379) CPOH CPR CPOH CPW (1.2436) 60 - 62 60 - 62 62 - 64 60 - 62 61 - 62 97 113 114 113 98

Matris

Kesme Kalplar ve Zmbalar elik levha ve bantlar, alminyum ve alamlar, bakr ve alamlar kalnl 3 mm'ye kadar Kalnl 3 - 6 mm aras CPW (1.2436) CPR PMD M 4 CPPU (1.2379) PMD M 4 1.3343 VNC 4 (1.2767) WP 7 V Hidalgo 1 (1.2550) VNC 4 (1.2767) 60 - 63 62 - 64 62 - 64 56 - 60 61 - 62 56 - 60 54 - 56 55 - 58 54 - 58 50 - 52 98 114 115 97 115 107 103 122 99 103

Kalnl 6 - 12 mm aras 12 mm st

Kat, Karton Kesme Baklar CPOH CPW (1.2436) CPR 60 - 62 61 - 63 62 - 64 113 98 114

Deri, Kauuk, Plastik, Alminyum Folyo Kesme Baklar CPOH CPW (1.2436) CPR 60 - 62 61 - 63 62 - 64 113 98 114

42

Takm

elik Cinsi

Kullanm Sertlii (RC)

Sayfa

Souk Ekstrzyon Takmlar CPPU (1.2379) CPW (1.2436) NC 50 E (1.2721) DMO 5 (1.3343) PMD M 4 . DMO 5 (1.3343) PMD M 4 P5M CPW Hidalgo 1 DMO 5 PMD M 4 (1.2363) (1.2436) (1.2550) (1.3343) . 58 - 62 58 - 62 54 - 58 60 - 64 60 - 64 60 - 64 60 - 64 56 - 60 58 - 62 54 - 58 60 - 64 60 - 64 97 98 101 107 115 107 115 94 98 99 107 115

Kalp ekirdekleri, Zmbalar

Kesme Baklar

Kesme Baklar

Mutfak Eyalar Kesme Kalplar ve Pres Kalplar Pres Takmlar NC 50 E (1.2721) VNC 4 (1.2767) Z1B (1.2842) NC 50 E (1.2721) VNC 4 (1.2767) CPPU VNC 4 DMO 5 PMD M (1.2379) (1.2767) (1.3343) . 4 56 - 58 52 - 55 58 - 62 54 - 58 52 - 55 60 - 62 54 60 - 64 60 - 64 101 103 104 101 103 97 103 107 115

Kesme Kalplar

Desen Kalplar

1.2080 eliini Neden Tavsiye Etmiyoruz ? 2080 1) Sertlik

60-62 RC
Sadece yzeyde belli bir kalnlk 60 - 62 RC'yi bulur. 5 - 10 mm talamadan sonra sertlik hzla der. Hemen hemen ekirdeine kadar ayn sertliktedir. lemeden sonra sertlik dmez.

2379
>58 RC

<58 RC

2) Yzey sertletirme ilemleri (ou 480 OC ve st scaklklarda yaplr.) 2080 2379

200 OC'nin stnde, karbonu kafes dna kaar, sertlik hzla der. Bu zellii yznden tel erozyona da uygun deildir. Menevi scakl olan 550 OC'ye kadar, tm zellikleri ayndr. 480 OC'de yaplan PVD'ye uygundur. Ayrca CVD, plazma nitrasyonu, nitrasyon, tel erozyon ve talama iin uygundur.

43

Takm
Bask Makaralar (Druckrollen)

elik Cinsi

Kullanm Sertlii (RC)

60 58 58 60 58 58 60 60 58 60 60 54 54 50 52 58 58 60 60 56 56 62 60 60 60 62 58 58 55 54 60 58 58 56 56 54 54 54 60 60 58 60 60 50 50 64 62 62 62 62 62 62 64 62 62 62 56 56 56 56 62 62 62 62 62 62 64 62 62 62 64 60 60 58 56 63 62 62 58 58 56 56 56 64 62 62 62 62 54 56

Sayfa
114 97 113 114 97 113 114 97 97 98 97 103 103 97 97 98 97 98 97 114 114 98 113 98 114 97 114 94 103 114 98 97 97 99 103 122 99 114 113 98 87 97 103 122

Boru retimi (Bask, Dorultma, Bkme, Profil ve Kalibrasyon) CPR CPPU (1.2379) CPPUW (1.2376) CPOH (-) Profil Makaralar CPR (-) (Profilrollen) CPPU (1.2379) CPOH (-) Dorultma Makaralar CPR (-) (Richtrollen) CPPU (1.2379) CPPU (1.2379) Kalibrasyon Makaralar (Kalibrierrollen) CPW (1.2436) CPPU (1.2379) Bkme Makaralar (Biegerollen) VNC 4 (1.2767) VNC 4 (1.2767) Kvrma Makaralar (Brdelrollen) CPPU (1.2379) CPPU (1.2379) Di ve entik Ama Makaralar (Gewindewalzrollen und Kerbverzahnung) CPW (1.2436) Trtl Ezme Makaralar CPPU (1.2379) (Rondel Oder Kardierrollen) CPW (1.2436) CPPU (1.2379) Oluk Makaralar (Sickenrollen) CPR (-) Derin ekme Sac Kalplar CPR (-) Kalp Zmbas CPW (1.2436) CPOH (-) Kalp Matrisi CPW (1.2436) CPR (-) Souk Bkme iin Alt ve st Paralar CPPU (1.2379) 10 mm'ye Kadar Saclar CPR (-) P5M (1.2363) 10 mm'nin zerindeki Saclar VNC 4 (1.2767) Makas ve Biyet Baklar (Souk Makaralar iin Alt ve st Baklar) CPR (-) 3 mm'ye kadar CPW (1.2436) CPPU (1.2379) CPPU (1.2379) 3 - 6 mm aras Hidalgo 1 (1.2550) VNC 4 (1.2767) WP 7 V 6 mm ve st Hidalgo 1 (1.2550) Alt ve st Dairesel Baklar CPR (-) 2 mm'ye kadar CPOH (-) CPW (1.2436) CP 10 V (-) 2 - 4 mm aras CPPU (1.2379) 4 - 6 mm aras VNC 4 (1.2767) Biyet Baklar WP 7 V (-)

44

SOUK ELKLER AINMA DAYANIMLI ELKLER Alan Pnmatik Tama Tesisi Kum Pskrtme Makinas Seramik ve Porselen Sanayii Anan Para Tayc Girii Tavsiye Edilen elik Cinsi DUROSTAT 400 Sertlik RC veya ekme Dayanm (N/mm) Sayfa 40 40 56 - 60 60 - 62 60 - 62 60 - 62 58 - 60 60 - 62 60 - 62 40 114 114 113 87 97 97 87 -

Koruma Levhas DUROSTAT 400 Frlatma Dilileri CPR Kartrc Kolu Form Kalb Pres Takm Bak CPR CPOH CP 10 V CPPU (1.2379) CPPU (1.2379) CP 10 V Pres Plakas DUROSTAT 400

Briket mali

Pres Zmbas

YEN ELKLER

CPOH
%1C % 8 Cr AINMA DAYANIMI EN YKSEK OLANI

CP 4M
% 0.6 C % 5.0 Cr

WP 7V
% 0.5 C % 7.8 Cr EN TOK OLANI

45

Blm 4

PLASTK KALIP ELKLER

PLASTK KALIP ELKLER Plastik kalp elikleri, kullanlan plastik hammaddenin cinsine gre anmaya, basnca ve korozyona maruz kalrlar. Bu nedenle, ok eitli plastik kalp elikleri gelitirilmitir. Aada en ok kullanlan plastik kalp elikleri sralanmtr.
Kimyasal Bileimi Si Mn S Cr Mo Ni

DRRENBERG KODU
Yzeysel Sertleen elikler

Alman Mlz. No.

1.2162 1.1730 1.2312 1.2738 1.2714

Kodu
21MnCr5 C45W 40CrMnMoS86 40CrMnNiMo864 56NiCrMo V 7

AISI/SAE
~P2

V -

Al -

EPM 2
Kalp Hamili elii

0.21 -

1.30 - 1.20

Extra Nr.45
n Sertletirilmi elikler

0.45 0.30 0.70 -

MCMS MCME A 50

P20+S 0.40 - 1.50 0.05 1.90 0.20 - P20+Ni 0.40 - 1.50 - 1.90 0.20 1.00 0.53 0.50 1.70 0.10

ekirdeine Kadar Sertleen elikler

WP 5 V CPPU VNC 4 Z1B WP 7 V

Korozyon Dayanml elikler

1.2344 X40CrMoV51 X155CrVMo121 1.2379 X45NiCrMo4 1.2767 90MnCrV8 1.2842 Drrenberg zel rn 1.2083 1.2316 Patentli 1.4112 1.2307 1.2391 1.2891 3.4365 2.1285 2.1247 Patentli X42Cr13 X36CrMo17 X90CrMoV18 31CrMoV9 15CrMoV5 34CrAlNi7 AlZnMgCu1.5 CuCoBe CuBe2

H13 D2 O2 420 440B

~4340 -

0.40 1.00 1.55 0.45 0.90 0.50 0.42 0.36 1.40 0.90

- 5.30 1.40 - 12.0 0.70 - 1.40 0.30 4.00 -

1.00 1.00 -

2.00 - 0.40 -

0.10 1.50 Nb

- 7.80 1.50 - 13.0 -

HC 50 R 65 RN 15 X
Nitrasyon elikleri

- 16.0 1.20 - 15.0 2.00 18.0 1.10

- 4.50 -

0.31 0.15 0.35 -

- 2.40 0.20 -

1.00 - 1.40 0.90 - 1.70 0.20 1.00

0.30 - 1.00

Ni 50 Alu 89
Kalplk Alminyum

7075

% 5.5 Zn, 2.5 Mn, 1.5 Cu, 0.30 Mn, 0.30 Cr, 0.4 Si, 0.5 Fe, 0.2 Ti, Al Kalan % 1 Co, 1 Ni, 0.5 Be, Cu Kalan % 2 Be, 0.4 Ni+Co, Cu Kalan % 2.5 Ni, % 0.7 Si, % 0.4 Cr, Cu Kalan
49

Cupro CB Cupro B2 Cupro NS

Plastik Kalplarndan Beklenen zellikler Hzl ilenebilirlik zellii Isl ilem srasnda boyut deiiminin az olmas Parlaklk Basn dayanm Anma dayanm Bu zelliklere gre, plastik kalplarnda kullanlan elikler aadaki snflarda incelenebilir. bask yay 1-Yzeysel Sertleen elikler : Bu elikler sementasyon gibi yzey sertliini artrc yntemlerle sertletirildiinde, anmaya ok dayankl bir yzey ve tok bir ekirdee sahip olurlar. Anma dayanmnn yksek olmas gereken baz plastik enjeksiyon kalplar bu eliklerden yaplabilir. Havada, yada ve tuz banyosunda su verilebilirler. 2-n Sertletirilmi elikler :
yerletirme kalplanm para bur Bu elikler kullanm kolayl halkas nedeniyle giderek daha ok talep Bir plastik enjeksiyon kalb paralar g r m e k t e d i r. o u p l a s t i k kalplarda 1100 N/mm (350 HV) ekme mukavemeti yeterlidir. n sertletirilmi elikler bu sertlikle teslim edilir. 1.2312, 1.2738 bu tr eliklerdendir. Yzey sertliinin yetersiz kald durumlarda nitrasyon yaptrlabilir. Gerekirse yeniden sertletirme yaplabilir. Bu durumda 50 - 52 - 54 RC'ye kadar ulalabilir. skc plaka itici plakalar itici pim destek plakas klavuz pim merkezleme burcu

kalp ekirdekleri boluk plakas itici plaka

1.2738 eliinin daha stn zellikleri sebebi ile 1.2311 elii yava yava talep grmez hale gelmitir. ok kaln llerde bile ekirdek sertliini kaybetmemesi, ayna gibi parlayabilmesi ve desenlenebilmesi en nde gelen zelliklerdir. Ancak nikel ierii yznden byk kalplarda ileme kabiliyeti iyi deildir. Byk kalplarda bu yzden 1.2312 elii tercih edilir. erisindeki S (kkrt) ilavesi ileme kolayl salar. Parlaklk ve desenleme kabiliyeti 1.2738 kadar iyi deildir. 3-ekirdeine Kadar Sertleen elikler : Yksek basnlarn sz konusu olduu plastik kalplarda, basma mukavemetlerinin yksek olmas nedeniyle tercih edilirler. Yzeysel sertleen eliklere gre avantajlar sertliin sadece yzeyde deil, ekirdee kadar srmesidir. Bu yzden, ok andrc plastiklerin kalplarnda zellikle tercih edilir. rnein, 1.2767 elii bakalit kalplarnda zellikle tercih edilir. ok iyi parlaklk desenleme zellii vardr. 52 RC'ye sertletirilebilir.

50

4-Korozyon Dayanml elikler : PVC gibi kimyasal yollarla elik zerinde asit etkisi yapan plastiklerde kalp eliinde "Korozyon Dayanm" aranr. Cl (klor) gaznn H (hidrojen) ile birlemesi sonucunda meydana gelen HCl (hidroklorik asit) zamanla kalpta oyuklanmalara sebep olur. Bunun yansra, deiik scaklklarda alan iyerlerinde sk sk grlen youma (kondensasyon) ve nemli ortamlarda da nemden kaynaklanan korozif etki, paslanmaz elik kullanmn artrmaktadr. Bu nedenle elik imalatlar plastik kalplarndan beklenen dier zelliklere ilave olarak "Korozyon Dayanm" olan elikleri gelitirmilerdir. Bylelikle kalplar krom kaplamaya gerek kalmaz. Soutma kanallarnda paslanma olmadndan maksimum soutma verimi elde edilir. Bu elikler ierisinde 1.2316 gibi n sertletirilmi (30 - 33 RC) olann yansra, RN 15 X gibi tavl durumda teslim edilip, ilemeden sonra sertletirilebilenleri de vardr. Tamamyla paslanmaz olmas gereken kalplarda hamil 1.2316, ekirdei de RN 15 X eliinden yaplabilir. RN 15 X elii 60 - 62 RC'ye sertletirilebilme ve ok iyi parlama zelliklerinin bir arada olduu yeni gelitirilmi bir eliktir. 5-Nitrasyon elikleri : Plastik enjeksiyon ve ekstzyon makinelerinin vida ve silindirlerinde kullanlan eliklerdir. 30 - 35 RC arasnda bir sertlik deerinde ve dorultulmu olarak kullancya teslim edilir. Talal imalattan sonra paralar nitrasyon yaplarak yzeyde 70 RC'ye kadar ulalr. Bylece ii tok, d anmaya dayankl bir maml elde edilmi olunur. zellikle 1.2891 ve 1.2307 elikleri en ok kullanlanlardr. 6-Kalp Hamili elikleri : Kalp hamillerinde St'si (ekme dayanm) garantili olmayan St 37, St 42 veya St 52 kullanmak zamanla problemlere yol amaktadr. Bu problemlerin en bata geleni zamanla yksek basnlarn etkisiyle l deitirmelerdir. Bu da apaklanmaya yol aar. Hatta baz kalplarda hamil gelen basnc eit datmyorsa krlmalar bile olabilir. Bu nedenle kalp hamillerinde ekme dayanm minimum 65 kg/mm olan 1.1730 elii daha ok tercih edilmektedir.

Plastik enjeksiyon rn paralar

51

eitli Plastik Kalp eliklerinin Genel Kullanm Alanlar 1.1730 (Ex. Nr. 45) : Kalp hamili olarak veya tabla olarak kullanlr. Platina veya demir gibi mekanik zelliklerin dk olduu malzemelerde genellikle yaanlan ekirdein oynamas, apak oluumu, hamilde ezilme gibi sorunlar bu elik ile alabilir. Bu sorunlar grerek kalb tek para yapmak isteyenler iin daha ekonomik bir zmdr. 1.2312 (MCM S) : Ayna parlakl gibi bir parlaklk derecesinin art olmad kalplarda 1.2738 yerine rahatlkla kullanlabilir. Daha yksek sertliklerin ilenmesi ok rahattr. 30 - 33 RC sertlikte teslim edilir. Daha yksek sertliklerin gerektii durumlarda alevle sertletirme veya nitrasyon yaplabilir. Desenlemeye uygun deildir. 1.2738 (MCM E) : Ayna parlaklnn elde edilebildii 30 - 33 RC'ye sertletirilmi eliktir. 1.2311 plastik kalp eliinin yerini almtr. Daha yksek sertliin gerekli olduu durumlarda alevle sertletirilebilir veya nitrasyon yaplabilir. Desenlemeye ok uygundur. RN 15 X : Paslanmaz, yksek toklukta, anma dayanm yksek, 60 - 62 RC'ye sertleebilen eliktir. Gda endstrisi, plastik sanayii, korozyon dayanm ve anma dayanm gerektiren paralarn imalatnda kullanlr. RN 15 X yksek miktardaki sert karbrlerden oluan, yksek toklukta, CVD, PVD ve nitrasyona ok iyi cevap veren bir eliktir. 1.2316 (R 65) : Korozif etkisi olan PVC gibi plastiklerin kalplarnda, sertletirmeye gerek kalmadan kullanlabilen bir eliktir. Tamamyla paslanmaz olmas gereken kalplarda ekirdek olarak 1.2083, hamil olarak 1.2316 iyi bir ikili oluturur. 1.2767 (VNC 4) : Andrc etkiye sahip bakalit gibi plastiklerin kalplarnda kullanlabilir. %4 nikel ierii sebebi ile sertleebilirlii ok yksektir. Parlaklk kabiliyeti iyidir. 1.8550 (Ni 50) : Yine 30 - 33 RC'ye sertletirilmi, fevkalade nitrasyon sonularnn alnabildii nitrasyon eliidir. Vida, kovan yapmnda ve plastik kalplarnda ok iyi sonu verir. 0.1 mm 'ye varan nitrasyon derinlii ile bilinir. zel Alminyum ve Bakr Alamlar : Alu 89 : iirme kalplarnda elie kar ekonomik bir seenektir. Ayrca enjeksiyon kalplarnda, oto lastiklerinin kalplarnda prototip kalplarnda, termoform kalplarnda ve plastik profil reten makinelerin kalibratrlerinde kullanlr. CUPRO CB : Bakrn sl iletkenliinin yksek olmas, yksek sertlik ile birletiinde, ortaya bu alam gibi ok amal bir malzeme ortaya kmtr. iirme kalplarnda, kokil kalplarnda ve baz plastik kalplarnda akma olarak kullanlr. CUPRO B2: Sertlii neredeyse elik kadar-dr. (40 - 44 RC) abuk souma gereken yerlerde akma olarak, baz kalplarda yekpare olarak kullanlr. CUPRO NS : Yksek ekime dayanml ve yksek scakla dayanm olan berilyum iermeyen bakr alamdr. Plastik enjeksiyon kalplar, Ni 50 nitrasyon eliinden yaplm vidalar ekirdek, nozullar ve termoform kalplarnda kullanlr.
52

Kalbn Paralar in Tavsiye Edilen elikler :

TAKIM Vida

ELK
1.2307 1.2379 1.8550

ALIMA SERTLKLER
1000 - 1100 HV (Nitrasyonlu) 58 - 60 RC 1000 - 1100 HV (Nitrasyonlu) 950 - 1000 HV (Nitrasyonlu) 1000 - 1100 HV (Nitrasyonlu) 1000 - 1100 HV (Nitrasyonlu) 30 - 33 RC 30 - 33 RC 65 kg/mm 30 - 32 RC 30 - 32 RC 58 - 60 RC 58 - 60 RC 44 - 48 RC

Silindir

1.2344 1.2307 1.8550

Kafalar tici Plaka Tutucu Plaka Kalp Hamili Bask Plakas tici Pimler

1.2316 1.4122 1.1730 1.2312 1.1730/1.2312 1.2379 1.2842 1.2344

Andrc lavesine Gre elik Seimi : Andrclar plastiin sertliini, elektrik arklarna ve atee dayanmn artrmak iin ilave edilir. Bunlardan bazlar cam tozlar, fiber camlar, silikatlar, metal oksitler, toz metaller vs. dir. Bu ilaveler bask srasnda kalp eliini andrr ve izer. Kalplamada daha yksek basnlar gereklidir. Bunlarn miktar arttka kalptaki bu tr plastiklerde anma artar. Andrc miktar

Az Orta Yksek

ok yksek

1.1730

1.2738 1.2312 30-33 RC

1.2344 46-48 RC

1.2083 1.2316 30-35 RC

1.2767 50-52 RC

1.2379 60-62 RC

CPOH PMD M4 (Drrenberg (Yksek hz zel rn) elii) 60-62 RC 64-66 RC

53

Plastik Hammaddeler : Plastik kalb seiminde gz nne alnmas gereken hammadde cinsleri aadaki gibi gruplanabilir. 1- Termoplastikler : Bu gruptaki plastik eitlerinin de kendi arasnda eitli gruplar vardr. Fakat genelde vakum ile, hava enjeksiyonu ile iirilerek ekillendirilirler. Baz cinsler kalb paslandrc etki yapar. Bu yzden korozyona dayanml plastik kalp elikleri seilmelidir. 2 - Termosetler : Bu tr plastiklerin sert ve andrc etkisi yznden kalp eliinin anma dayanmnn ve sertliinin yksek olmas gerekir. elie sertletirme yaplmas gerekir. eitli Plastiklerin lem Scaklklar :
PLASTiK ABS Asetal Akrilik Naylon 66 Polistiren Polietilen Polipropilen PVC YAKLAIK LEM SICAKLII C 225 180 - 200 200 - 225 300 200 220 - 280 220 150 - 210 PARALANMA SICAKLII C 310 220 - 240 250 320 - 330 250 320 - 350 280 180 - 220

Not : Geri dnm yeniden kazanlm (recycled) ABS, 15 dakikay geen duraklamalarda kalplarda kolayca oksidasyona sebep olabilir.

Talama ve Parlatma Tavsiyeleri : 1- Talama : Talama srasnda ok yksek s aa kmamaldr. Aksi halde yap ve sertlik deiir. Her ta deiiminde alma paras temizlenmelidir. Her bir kademede deitirme izgilerde dzensizliklerden kanmak iin ok nemlidir. 2- Parlatma : Kaba mikron parlatmadan bir ince kademeye geerken parlatlan yzey pamukla ok iyi bir ekilde temizlenmeli, her bir kademede ayr parlatma takmlar kullanlmaldr. Yksek devirli aletler tercih edilmeli, yzeyde dalma yapmamaya dikkat edilmelidir.
Freze, torna dalma erozyon

Kaba talama Ta tane bykl 40 80 120 160 Hassas 220 P 240 P 280 P 320 P 360 P 400 P 500 Elmas pasta ile parlatma Tane bykl 45 Hassas talama Ta tane bykl

yi yaplm bir talama, parlatmann yarsdr !

P 600 P 800 Hassas P 1000 P 1200

25

15 8 5 3 1

Hassas

54

Blm 5

SICAK ELKLER

SICAK ELKLER Oda scaklnda veya dk scaklklarda ekillendirilmeyen demir, elik ve dier metallerin stlarak ekillendirilmesi scak i eliklerine olan ihtiyac dourmutur. En ok kullanlan scak i elikleri aada sralanmtr. Scak i eliklerinde aranan belli bal zellikler : Yksek scaklkta mekanik zelliklerini koruyabilmesi Yksek scaklkta anma dayanmlarnn ykseklii Is iletkenliinin ykseklii Bu zellikler, scak i eliklerine krom, molibden, tungsten, vanadyum, nikel ve kobalt elementlerinin uygun bir ekilde ilavesiyle elde edilebilir. Uygun bir elik seimi, uygun talal imalat, uygun sl ilem ve uygun kullanmnn nemi en ok scak i eliklerinde ortaya kmaktadr. Bu drt kademeden biri veya daha fazlasnn eksik yaplmas durumunda kalpta atlama, krlma, erken anma vs. kanlmazdr. ESR (Electro Slag Remelting) : Son senelerde ESR, elektro curuf alt ergitme metodu ile retilmi scak i eliklerinin imalat artmaktadr. Bata metal enjeksiyon kalplarnda tercih edilmesi gereken bu elikler fiyatlarnn pahallna ramen daha verimli bir retim gerekletirdiklerinden dolay n plana kmlardr. Yksek scaklklarda tane snrlarna yerleerek, tane gevreklii yaratan kkrt bu eliklerde ok az miktardadr. Mekanik zellikler ve eliin yaps yne baml deildir. EFS (Extra Fine Structure) : ok nce Yapl Scak elikleri : Bu eliklerin yaps, retim esnasnda bir takm ekstra ilemler uygulanarak son derece ince hale getirilmitir. Bylelikle mekanik zellikleri her noktada ayn olmas (izotropi) salanr. Alam elementleri ok iyi datlmtr. Yksek scaklklarda tane gevreklii yapan kkrt minimum seviyededir. Tavlanm yapda son derece niform bir yap hakimdir.
Kimyasal Bileimi

Drrenberg Kodu Alman Malzeme No.-Kodu

WP 5 WP 5 V DM 3 DM 3 X W9 WP5X NCM1 A 50 DM3 Co 1.2343 1.2344 1.2365 1.2367 1.2581 1.2606 1.2713 1.2714 1.2885

AISI/SAE C H11 0.38 X38CrMoV5 1 H13 0.40 X40CrMoV5 1 H10 0.32 X32CrMoV3 3 X38CrMo5 3 0.37 H21 0.30 X30WCrV9 3 H12 0.35 X37CrMoW5 1 6F2 0.50 55NiCrMoV6 6F3 0.53 56NiCrMoV7 X32CrMoCoV3 3 3 H10A 0.30

Si 1.00 1.00 0.25 0.30 0.30 1.00 0.30 0.30 0.20

Mn Cr W 0.30 5.00 0.40 5.00 0.40 3.00 0.30 5.20 0.40 2.70 8.50 0.50 5.00 0.60 0.60 0.80 0.80 1.10 0.40 3.00 -

Mo V 1.30 0.40 1.30 1.00 3.00 0.60 3.00 0.60 - 0.40 0.50 0.80 0.30 0.10 0.50 0.10 3.00 0.50

Ni Co 1.70 1.70 - 2.81

57

METAL ENJEKSYONU (Pressure Die Casting) Kurun, kalay, bakr, alminyum, inko gibi demir d metallerin, yksek hassasiyetli bitmi durumda imalatn salayan bir yntemdir. Sv metal yksek basn altnda, scak i eliinden yaplm kalba enjekte edilir. Bu yntemde scak ve souk kamal makineler olmak zere iki tr makine kullanlmaktadr. Scak kamaral makinelerde hem basn kamaras hem de piston sv metal iine yerlemitir. Bu yzden srekli yksek scakla maruz kalrlar. Bu nedenle sadece kurun, kalay ve inko gibi dk ergime noktal metallerin dkmnde kullanlrlar.
hareketli kalp hamili sabit kalp hamili hareketli maa kza hareketli maa maa ekirdek datc kovan maa sabit kalp ekirdei hareketli kalp ekirdei eik pim

kalp altl itici itici plaka geri itici pim geri itici pim klavuz pim klavuz bur

kilit

Souk kamaral makinelerde, sv metalin bulunduu frn, enjekMetal enjeksiyon kalb siyon makinesi ile balantl deildir. Bu yzden kamara yksek scaklktan daha az etkilenir. Fakat anma oran yksektir. Kovan, dkm ba ve datc, yksek scaklkta periyodik gerilmelere ve yksek basnla akan scak svnn sebep olduu erozyona maruz kalrlar. Enjeksiyon kalplarnda sv metal kalp iinde ksa bir srede katlar. Bu yzden kalp elii olarak kullanlan scak i eliklerinden aadaki zelliklere sahip olmas beklenir. Ani scaklk deiikliklerine dayankllk, Yksek scaklkta tokluun olmas, Anma dayanm iyi dzeyde olmas, Taneler aras korozyona dayanm, Yksek sl iletkenlik.

ticiler ilemin hzn artrrlar. Scak metal ile temas ettiklerinden dolay snr ve basnca maruz kalrlar. ticiler scak i eliinden yaplr ve itici yzeylerin anma dayanmn artrmak iin sertletirmeden sonra nitrasyon yaplmalar gerekir. Enjeksiyon Kalplarnda Tasarm ve alma Srasndaki Kalp Bakm ok pahal kalplarn alma mrlerinin uzun olmas iin, yolluklarn yerleiminin olduu kadar, kalbn uygun yerleimi ve doru tasarm da arttr. Katlama srasnda kalba gelen s, soutma suyu delikleri, parann boluu etrafndaki tm alanda dzgn bir s dalmn salayacak ekilde datlmaldr. Aksi takdirde, a gibi grnen ilk atlaklar sl gerilmelerin de etkisiyle balar. Bu durum, eer boluk etrafndaki soutma delikleri yetersiz uzaklkta ise hemen meydana gelir.
58

Metal Enjeksiyon Kalplarnn Verimlerini Etkileyen Faktrler : 1- letme Faktrleri : Yeni bir kalbn almaya balatlmas, Kalplarn n stlmas ve bunlarn nasl yapld, Soutma suyunun durumu, (yumuak olmal ve kapal bir sistem olmal) Kalbn kontroll almas, Yalama ve nasl yapld, Sv metalin kontrol ve nasl dkld, zellikle yolluklardaki enjeksiyon hz. 2-Kalp Yapm Faktrleri : Yolluun tasarm, alar ve yzey durumu, Soutma kanallarnn kaviteden uzakl ve yerleimi, ekirdein yzey durumu minimum 280 kumla bitirilmelidir. Erozyon ile ilenmi yzeyler talanmal, sdan etkilenmi tabaka uzaklatrlmal, ve d keskin kelerden kanlmal, daha byk radys, daha uzun alma mr. 3-Kalp Malzemesi ve Isl lemi : yi bir karbr dalm, yksek derecede temizlik ve dk kkrt ierii, Sertletirme scaklnn seimi, sre ve seilen menevi scakl (sertlik), Sertletirme ne karbrizasyon ne de dekarbrizasyonun olduu ortamda yaplmamal.

Malzeme Temel Kalp Malzemesi zellikleri Sertlik Menevi Dayanm Scak Akma Dayanm Srnme Dayanm Sneklik Tokluk

Tasarm llendirme Kalp Maalar Kenarlar Delikler Keler Soutma Kanallar Yolluklar

Kalbn malat leme Erozyon Parlatma Kaynak Gerilim Giderme

Isl lem n Istma Ostenizasyon Scaklk/Zaman Su Verme Ortam Menevi Yzey lemi

Basnl Dkm Makinas Makinann zellikleri Hidrolik Basn lem Girdileri

retim lemin Kontrol Kalbn n Istma Scakl Dklen Metal Zn, Mg, Al, Cu bileim scakl st Scaklkta Tutma Sresi Soutma

Muhafaza Temizlik Kumlama Gerilim Giderme Kaynak

Isl letkenlik Yalama Isl Genleme Katsays Mekanik Ykleme Kalp mrn Etkileyen Faktrler

59

Metal Enjeksiyonu Srasnda Meydana Gelen Gerilmeler Bu gerilmelerin nasl olduunu anlamak iin 100 mm uzunluundaki, 1.2344 scak i eliini stmaya balayalm. 630 C 'ye geldiinde boyunu lelim.
Isl genlemeden kaynaklanan uzunluk fark =0.798 mm'dir.
elik ubuk uzayabildi. Byle bir durumda bir zarfa/hamile sk geirilmi ekirdek nasl uzayabilir/genleebilir? Genleemeyecei iin kalpta gerilmeler olumaya balar. Uzamaya kar koyarak gerilmeler dourur. Eer bu gerilmeler kalp eliinin ekme veya basma gerilmesini aarsa ne olur? Aadaki diyagramda grld gibi atlama ve krlmalar yaanabilir.

100.00 mm 30 C deki uzunluk 630 C deki uzunluk 100.798 mm

ekme Dayanm
Yksek Scaklklarda eliin ekme Dayanm

Gerilme Kalp gerilim giderme tavlamasna gitmeli

Akma Dayanm

ekirdek yzey scakl 600 700 C Bask says

Enjeksiyon kalplarnda diyagramda grld gibi kalbn almasyla biriken gerilmelerin deeri kalp eliinin kalc ekil deitirmeye balama snr olan, ekme dayanmn atnda kalp zerinde zaman ierisinde mikro atlaklar ve krlmalar meydana gelir. Bunu nlemek iin kalplarn n stlmas gerekmektedir. Aadaki deney sonular 100 mm uzunluktaki bir numunenin farkl scaklklardaki uzamalarn gstermektedir. Buna gre, kalba ne kadar yksek derecede n stma yaplrsa uzama/gerilmeler o oranda azalmaktadr.

ekirdek yzey scakl Soutma kanallar 100 mm uzunluundaki, eitli n stma scakllarna stlm 1.2344 elik numunelerin 630 C'deki uzunluklar : 60

100 oC ye n stlm 200 oC ye n stlm 300 oC ye n stlm

scaklk farkll 530 oC scaklk farkll 430 oC scaklk farkll 380 oC

100.705 mm 100.572 mm 100.505 mm

Enjeksiyon Kalplarnda Kalp eliklerinden Beklenen zellikler Metal enjeksiyon kalplar ok hzl deien sl ve mekanik yklemelere maruz kaldndan, kullanlan eliin ok byk nemi vardr. Kalp eliinden beklenen zellikler : Isl genleme katsays (dk olmal) Isl iletkenlik (yksek olmal) Scak akma dayanm (yksek olmal) Menevi direnci (yksek olmal) Srnme direnci (iyi olmal) Sneklik (iyi olmal)

Saysz sebepler yznden kalbn mr tehlikeye girer. Bunlardan en nemlileri aada sralanmtr. 1. Isl atlaklar 2. Erozyon / Korozyon 3. Byk atlama veya krlmalar 4. entiklenme 1) Isl atlaklar : Isl atlaklar, deiik scaklklarda almalardan kaynaklanan scaklk gerilmelerinin yava yava meydana getirdii atlamalardr. ncelikle mikro dzeyde balayan atlaklar yava yava ilerler ve yzeyde ince atlaklar olutururlar. Aadaki faktrler sl atlaklara etki eder. Kalp scaklnn deiimi n stma scakl Kalbn yzey scakl Dkm srasnda tutma sresi Souma hz Gerilme ykselticiler kenarlar, keler, delikler, yzey przll, inklzyonlar sl atlaklarn daha da hzl ilerlemesine sebep olurlar. 2) Erozyon / Korozyon : Enjeksiyon srasnda, bazen sv metal ile kalp elii arasnda reaksiyon oluabilir. Bu durum temas noktalarnda eliin bnyesinde zlmelere sebep olabilir. Erozyona etki eden faktrler : Dklen metalin scakl : inko 480 C zerinde, alminyum 720 C zerinde elik ile reaksiyona girer Dklen metalin bileimi : Saf metaller ticari alamlara oranla yzeye daha fazla zararldr. Bu durum inko ve alminyum iin de geerlidir. Kalbn tasarm : Sv metal, kalbn tasarm yznden ok hzl giri yapyorsa, baz noktalarda hzl anmaya sebep olabilir. Kalbn sl ilemi : Sertletirilmi elik her zaman yumuak tavl elikten daha dayanmldr. EDM - Erozyon ile inilen yzeyin etkilenmesi : Erozyon ile inilen yzeydeki mikro atlaklar talama ve parlatma ile uzaklatrmak gerekir.

61

 Yzey ilemleri : Yzeyde bir oksit filminin (kalbn sl ilemden gelmi hali) bulunmas ok faydaldr. Bu film kalp meneviten ktnda zerinde mevcuttur. alan kalbn belli aralklarla sklp menevi scaklnn biraz altnda iki saat bekletilmesi ile bu film tekrar elde edilebilir. Nitrasyon da yzeyde koruma salar. Baz aratrmalar kumlamann da kalp mrn artrdn gstermitir. 3) Byk atlamalar veya Krlmalar : Kalp eliinin dayanm, keskin keler veya dier gerilme yaratan ksmlar ile atlamadan veya krlmadan yke dayanm kabiliyetidir. Bu zellik elie ve yaplacak sl ileme baldr. Kalpta zaman ierisinde ortaya kacak olan gerilmelerin sadece enlemesine deil ayn zamanda boylamasna da dalm asndan elektro curuf ergitmeden (ESR) gemi eliin kullanm arttr. 4) entiklenme : Kalbn ayrm kenarlarndan veya kelerinden entik etkisi ile krlmas, genelde ok dk scak sertlikten kaynaklanr. Bunun anlam, yksek scaklkta eliin sertliinin dmesidir. Bu da kalbn alma srasnda entik etkisine maruz kalarak krlma riskini oaltr. Erkek ve dii kalb birletiren kilitleme basnc ile enjeksiyon basnlar bu bakmdan nemlidir. 1.2344 eliinin 32 Deiik Isl lemi ve Sonular
Akma Dayanm Rp mN/m
1610 1635 1530 1690 1635 1470 1310 1000 1390 1375 1495 1435 1505 1605 1600 1470 1600 1460 965

Isl lem Tr
1050+400/2 475/2 500/2 530/2 550/2 600/2 625/2 650/2 1000+250/1+1 1025+250/1+1 1050+200/1+1 +250/1+1 +300/1+1 +400/1+1 +450/1+1 +500/1+1 +550/1+1 +600/1+1 +650/1+1 1000+250/1+1 1050+250/1+1 1100+250/1+1 1050+450/1+1 +525/1+1 +600/1+1 +600/1+1 1010+540/2+2 +540/2+2 1080+540/2+2 +540/2+2 +540/2+2 1030+610/1+1

ekme Dayanm Rm mN/m

1900 1930 2000 2085 2010 1775 1620 1285 1795 1830 1960 1905 1910 1980 1930 2015 1950 1680 1150

Sertlik RC
(52.5) (53) (53.5) (54.5) (53.5) (51) (48.5) (41) 49.5 52 54 53 (52.8) 53.5 54.5 55.5 54 49.5 40 53.5 54 54.5 54 56 46.5 46.5 52 53 58.5 55.3 55.3 45

Tokluk KIC mN/m

48 33 27.5 24.5 23 33 52.5 77 45.5 50 47 54.5 57.5 37.5 31.5 27.5 26.5 32.5 62.5 52 47 42 37 27 46 41 26.9 27 24 29 26.5 75

3/2

2040 2190 1740 1740

62

Metal Enjeksiyon Kalplarnda Verimli malat in Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 1. Yksek sertliin atlak balangcna kar ok iyi bir dayanm vardr. Ancak alminyum enjeksiyonunda 48 RC, bakr alamlarnda 44 RC'den yukars tavsiye edilmez. atlak ilerleme hz ve krlma riski, sertlik arttka artar. 2. eliin sertletirilmesi srasnda, dk soutma hz uygulanrsa, arplma riski azalr. Dier taraftan, ok dk soutma hz krlma tokluunu azaltr. Yksek soutma hz (rnein, tuz banyosu) en iyi yapy ve kalp mrn ortaya karr. 3. Tuz banyosunda sertletirme srasnda, dekarbrizasyon (elikte karbon kayb) veya karbrizasyon (karbon art) erken atlamaya yol aar. 4. Kalp su vermeden hemen sonra 50 - 70 0C 'ye der dmez menevilenmelidir. Aksi taktirde atlamalar, krlmalar yaanabilir. ki defa menevi, iyi bir sonu almak iin gereklidir. 5. Gerek su verme ncesi, ilemeden doan gerilmeleri bertaraf etmek, gerekse de belli bir sre altktan sonra meydana gelen gerilmeleri yok etmek iin "Gerilim Giderme Tavlamas" muhakkak uygulanmaldr. 6. Erozyon sonras, kmrlemi tabaka ta ile alnmaldr. (en az 30 - 40 ) 7. Menevi sonrasnda kalbn yzeyindeki oksit tabakas ile imalata balamaya allmaldr. Eer talama yaplacaksa veya son lye getirilecekse, bunu takiben yeniden oksitlendirilmelidir. Oksitli yzey kalb korur. 8. Nitrasyonun uzun sreli olmas fayda deil, zarar getirir. Ksa srelerde fakat sk aralklarda yaplmas daha iyidir. 9. yi bir n stma arttr. 10. EFS veya ESR ileminden gemi elikler ile ie balanmaldr. 11.Tuz banyosunda su verilmi kalplar alr almaz, scak suda kaynatmal, fra ile iyice temizlenmelidir. Kelerde kalan kalnt tuzlar, ok korozif olduklarndan ve boluklar meydana getirdiklerinden, krlmalara sebep olurlar.
Dkm Scaklklar :
Dkm n Istma Scakl ( oC) Scakl ( oC)
250 - 300 150 - 200 150 - 200 250 - 300 150 - 200 150 - 200

Metal
Alminyum (Al) inko (Zn) Magnezyum (Mg)

Tavsiye Edilen Tokluktaki Metal Ak Hz (m/sn)

18 - 60 12 - 40 50 - 80

1 Kg Arlktaki Para in Ak Hz
40 30 50

Kelerdeki min. Radys

1 mm 0.5 mm -

Not: Daha byk paralarda, daha dk hz gereklidir. Soutma suyu : Suyu 20 - 50 oC arasna n stn, Aralarda su akn kontrol edin, Kalp alma scaklnda iken soutma suyunu amayn, Kavite yzeyindeki scaklk deiikliklerini en aza indirin.
63

Dklen Alama Gre elik ve Sertlik Seimi

Para smi
Balama plakalar

Kalay/Kurun/inko
1.1730 300 HB

Alminyum/Magnezyum
1.2312 - 1.1730 300 HB 1.2312 - 1.1730 300 HB 1.2344 42 - 48 RC

Bakr/Pirin
1.2312 - 1.1730 300 HB 1.2312 - 1.1730 300 HB 1.2885 350 - 400 HB 1.2344 (40 - 44 RC)

Destek plakalar

1.1730 300 HB

ekirdek

1.2738 (290-330 HB) 1.2344 46 - 50 RC

Sabit ilaveler Maalar Yolluk paralar

1.2344 48 - 52 RC 1.2344 48 - 52 RC

1.2344 42 - 46 RC 1.2344 42 - 48 RC 1.2344 46 - 50 RC (Nitrasyon yaplm) 1.2344 46 - 50 RC (Nitrasyon yaplm) 1.2344 42 - 48 RC (Nitrasyon yaplm)

1.2885 (40 - 45 RC) 1.2885 (40 - 45 RC) 1.2885 42 - 48 RC 1.2344 / 1.2885 42 - 48 RC

Enjeksiyon memesi

1.2083 40 - 44 RC 1.2344 (46 - 50 RC)

tici Pimler

1.2344 46 - 50 RC (Nitrasyon yaplm)

1.2344 46 - 50 RC (Nitrasyon yaplm) 1.2344 42 - 46 RC (Nitrasyon yaplm)

Dalc piston ve enjektr

1.2344 ESR 42 - 46 RC (Nitrasyon yaplm)

ESR ileminden geirilmi cinsleri daha yksek verimle alr.

Enjeksiyon makinelerinin pistonlarnda hala dkme demir veya scak i elii mi kullanyorsunuz ?

Pistonluk bakr (Cupro NS)

Deneyin ...
42 - 52 - 62 - 72 - 82 - 92 102 - 113 - 123 mm aplarda
64