Isl lem Nedir ?

08 Mart 2009 8 yorum Isl ilem, zellikle metalik malzemelere uygulanan ve malzemenin mekanik zelliklerini scaklk deiimi ile iyiletirme amal prosesler btnne denir. Isl ileme verilebilecek en eski rnek demirciler, nalbantlar ve silah ustalar tarafndan kullanlan elie su verme ilemidir. Bu uygulamada belirli bir scakln zerine karlarak ekillendirilmesi tamamalanan elik, suya sokularak hzl bir ekilde soumas salanr. Hzl souma, eliin mikro yapsnda deiimlere sebep olur ve daha sert bir malzeme haline gelmesini salar Su verme ileminin elik malzemede sertlie sebep olmasnn nedeni Karbon elementinin eliin farkl fazlardaki (allotrop) znrl ile ilgilidir. Demir ve karbonun farkl scaklktaki bir biri iindeki znme deerlerine gre hazrlanan demir-karbon faz diyagram, demirin farkl scaklklardaki fazlar ile ilgili de bilgi vermektedir.

Austenite : stenit Pearlite : Perlit Ferrite : Ferrit Liquid : Sv Fe3C : Sementit, Demir karbr Ledeburite : Ledebrit

Carbon: Karbon Mass: Arlk, ktle Eutectoid : tektoit Eutectic : tektik Yukardaki grafikte gsterildii gibi, iinde arlka yaklak %0.76 karbon ihtiva eden bir elik 727 C ye stldnda stenit fazna geer. stenit faz, grafikden de anlalabildii gibi % 2.14 civar karbon zebilmektedir. Ferrrit faz ise sadece %0.022 orannda karbon zebilir. Oda scaklnda %0.76 karbon ihtiva eden bir eliin iinde karbon ounlukla Fe3C (demir karbr) bileii olarak bulunur. Bu malzeme 727 C zerine stld zaman, malzeme iindeki Ferrit yaps stenite gei yapar, Fe3C elementlerine ayrlr ve bu bileikden gelen karbon stenit yaps iinde znr. Bu koullardaki malzeme suya atlarak hzl soutmaya tabi tutulursa karbon difzyonu engellenmi olur . Yap iindeki karbonun tekrar Fe3C bileiini oluturmasna imkan kalmaz ve Fe3C oluturamayan karbonlar malzeme yapsnda hapsolur, eliin bu formuna martensit denir. Martensit ok sert ve krlgan bir demir fazdr. Bir ok farkl sl ilem, martensitin kontroll olarak oluturulmas ile ilgilidir. Su verme ileminden sonra genellikle menevileme (temperleme) ilemi uygulanr. Temperleme scakl eliin kimyasal yapsna bal olmakla birlikte yaklak olarak 600 C civarndadr. Bu ilem martensit yaps oluumu srasnda meydana gelen malzeme iindeki gerilimleri azaltr ve yapnn iindeki karbonun difzyonunu salar. Bu ilem sonunda daha az krlgan fakat sertlik ihtiyacn karlayan bir elik elde edilmi olur. Dier sl ilem metodlar ile ilgili yazlar gelecekte yaynlanacaktr.