You are on page 1of 12

Bilgisayar ile Saysal zmleme

Yrd.Do.Dr. Serhat YILMAZ

Saysal zmlemenin Tanm


Analitik yntemlere alternatif, basit ama tekrarl hesaplamalar
Bilgisayar, hesap makinesi gibi mikroilemci tabanl saysal sistemlere problem zdrmeyi amalar
Analitik zmleme Yntemi 10*10=100 Bir fonksiyonun kk f(x)= ax2+bx+c x1,2= b 4ac 2a
x1 x

Bilgisayar ile Saysal zmleme Yntemi 10*10= 10 10 ........................10 =100 10


n 10

f(x )

Karekk

Kke yinelemeli S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007 yaklam

Bilgisayarlar veya saysal hesap makinelerinin hesaplama doruluu kullandklar kelime uzunluuyla snrldr.

Kullandklar optimizasyon yntemine gre bu hata en aza indirilmeye allr.

ok tekrarlamal ve karmak problemleri kabul edilebilir (hata pay rnein 1/10^16 gibi) bir yaklaklkla, ok hzl ve ilem hatas yapmadan zebilmesi nedeniyle saysal yntemler ileri dzeyde matematik problemlerini bilgisayarda zmek iin tercih edilen yntemlerdir.

S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007

Belirli sayda ve srada dzenlenmi ilemler bilgisayar yardmyla yaplrlar.


stenen duyarlla sahip sonular elde edebilmek iin kullanlacak yntemlerin tespiti, gelitirilmesi, en etkin olanlarn saptanmas ve problemin karakteristiine uygun olanlarn seilmesini salarlar. Etkin kullanm 1980'ler

Saysal zmleme
nmerik zmleme, optimizasyonda saysal yntemler

nmerik analiz
mhendislikte saysal yntemler

approximate Gibi adlar altnda computation


S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007 3

Analitik zm tercih edilen zm olmakla birlikte btn problemlerin bu yntemle zlemedii bir gerektir rnein kuantum fiziinde Scrdinger dalga denklemi. 1., 2. 3. dereceden bir polinomun zm de analitik olarak yaplabilir ancak polinomun derecesi daha yukar knca ok zel durumlar dnda analitik zm zordur veya yoktur. 3 bilinmeyenli bir denklem takmnn, bir matrisin elle zm

Fakat 100 veya 1000 bilinmeyenli bir denklem takmn hatasz ve abuk zmek gtr
S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007 4

Teknolojinin vazgeemedii ve ska kulland bir ilem olan fourier dnm belirli fonksiyonlar iin elle analitik olarak yaplsa da saysal veri ilemede saysal yntemler gereklidir.

Saysal grnt ileme, pattern (rnt), ses tanlama gibi iaret ileme konularnda, bilgisayarl saysal denetimde, bilgisayar destekli analiz ve tasarm programlarnda saysal zmleme yntemleri kullanlrlar.

S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007

Btn yntemlerde izlenecek yol


Bala

Program

lk tahmin deerlerini ata

Saysal zmleme yntemini kullanarak problemi z

Tekrarlama dngs

zm sonucu ne kadar hatal hesapla

< s ?

Hata
E zm sonucunu gster
S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007

Durdurma Kriteri
6

Kapsam
1. Saysal zmlemeye Giri 2. Saysal Hesaplamalarda Gerek Duyulabilecek Matlab lemleri 3. Saysal Hesaplamalardaki Hatalar, Hata Kaynaklar 4. Denklem zmleri 5. Dorusal Denklem Sistemlerinin Saysal zmleri 6. Dorusal Olmayan Denklem Sistemlerinin zm 7. nterpolasyon 8. Saysal Trev ve ntegral 9. Adi Diferansiyel Denklemlerin Saysal zmleriKaynaklar
S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007 7

Kaynak Kitaplar
1. Neuman,E., Tutorial1,Getting Started with Matlab, S. Illionois Un. at Carbondale 2. Neuman,E., Tutorial2, Programming in Matlab, S. Illionois University at Carbondale 3. Akta, Z. , Saysal zmleme, ODT Yaynlar,1984 4. aal, B., Saysal Analiz, Birsen Yaynlar,1992 5. Uzun,., Nmerik Analiz, Beta Yaynlar, 1998 6. Tapramaz,R., Saysal zmleme, Literatr Yaynlar,2002 7. Scheid, F.,Numerical Analysis, Schaums Outlines,1976 8. Yksel,., 2000, Matlab ile Mhendislik Sist. Analizi ve zm,Vipa Yaynlar 9. Chapra, S. ve Canale,R.P., Yazlm ve Programlama Uygulamalaryla Mhendislik iin Saysal Yntemler, eviren: Heperkan,H., Kesgin,U., Literatr Yaynlar,2003 S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007 10. Kreyszig, E., Advanced Engineering Mathematics, John 8

11. Gerald Recktenwald, Numerical Methods with MATLAB:Implementations and Applications, 2000, Prentice Hall, ISBN: 0201308606
12.George Lingfield, Numerical Methods using Matlab, 2000, Prentice Hall, ISBN:0130126411 13. Stephen Robert Otto, James P. Denier ,An Introduction to Programming and Numerical Methods in MATLAB,

14. Numerical Analysis with Matlab,http://www.math.siu.edu/matlab/tutorial5.pdf

Takip Edilecek Kitap


S. YILMAZ, Bilgisayar ile Saysal zmleme, KO Yaynlar, Yayn No:162, Ocak 2005-Kocaeli
S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007 9

Dersle ilgili bilmeniz gerekenler


Bu ders sonuta Matlab veya herhangi bir programlama dersi deildir. Sadece programlama arac olarak bu derste Matlab komutlar tercih edilmitir. Matlab saysal zmlemede tercih edilen ve ska kullanlan bir programlama aracdr (11,12,13,14)

2. blmn ilenmesi srasnda saysal zmleme yntemlerini uygulayabilmek iin az nce gsterilen ak emasndaki iterasyonlar gerekletiren temel dngleri, matris ilemleri iin i ie oluturulan dngleri, hesaplamann ne zaman durdurulacan belirlemek iin gerekli karlatrma komutlarn, iterasyona bir yerden balayabilmek iin balang deerlerinin nasl atandn , her bir deiken iin ayn ilevi gren alt alta bir sr satr yazmaktansa baka bir dosyada fonksiyon oluturup gerektiinde onu armay ve buna benzer sadece hesaplama yntemlerini ilgilendiren birka temel programlama kavramn iyi zmsemi olmanz istenir. Bunun iin gerek dersin labaratuar saatlerinde gerekse kendi bilgisayarnzda bu temel komularla program egzersizleri yapmalsnz.
S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007 10

Her saysal zmleme yntemi ezberlenmesi gereken yeni bir ak emas ve yeni bir program deildir. Eer byle yapmaya baladnz hissediyorsanz bu ders amacna ulaamam demektir. Bu ekilde de snavda baarl olabilirsiniz ancak ezberlenmesi gereken ok sayda program vardr ve siz kafanzda ktphaneler tamak zorunda kalrsnz ki derste verilmek istenen ey bu deildir.

Her saysal zmleme ynteminin nce el ile zm verilmitir. Bunda ama rendiiniz temel bilgilerle bu zm admlarndan yola karak onu tarif eden bir ak ynergesi oluturabilmeniz ve yntem ne olursa olsun her koulda bildiiniz komutlar kullanarak bu ynergeyi bilgisayarn diline evirmenizdir.

Derste verilen algoritma ve programlar tek zm deildir, sadece yol gstermesi iin rnek olarak verilmitir. Kendiniz farkl ve daha esnek ve daha ksa kodlar her zaman yazabilirsiniz.
S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007 11

Dersin ileni biimi ; dnem banda dersin ileniinin nasl olaca verilmekle birlikte aadaki aklama genel hatlaryla yol gsterici olacaktr; Geen yllarda vize ve finalden nce en az birer tane yoklama snav yapld ve konu bitimlerinde devler verildi. Bunlarn ortalamas vizeye ve finale %30u amayacak ekilde etki etti

rencilerin ders srasnda verilen problemleri tahtada aklayarak veya dnem sonunda derse katkda bulunacak yeni konularla ilgili sunumlar hazrlayarak derse katlmalar beklenir

S.YILMAZ,KOU,ELO_HAB,2007

12

You might also like