ELEKTRON K Y YECEK- ECEK LETMELER VE TRK YEDE B R UYGULAMA Mehmet AVUOLU, Yrd.Do.Dr.

anakkale Onsekiz Mart niversitesi, Gkeada Meslek Yksekokulu E-mail: mcavusoglu@comu.edu.tr Rdvan VARLI, retim Grevlisi anakkale Onsekiz Mart niversitesi, Gkeada Meslek Yksekokulu E-mail: rvarli@comu.edu.tr Z Biliim teknolojilerindeki hzl gelimeler, iletmelerin alma ekli ve ynetim yaplarnda radikal deiikliklere neden olmu ve iletmelerin post-modern ynetim modelleri erevesinde rgtlenmesi ve elektronik ortamda i yapmas gerekliliini ortaya karmtr. Bu durum klasik ekonomik sistem anlay ile i yapan birok sektr internet ortamnda da i yapmaya zorlamaktadr. zellikle byk ehirlerdeki youn i temposu, buralarda yaayan insanlarn evleri yerine iyerlerinde daha ok vakit geirmeleri ve birok ilerini internet aracl ile zme alkanlklar, evde yemek yapp yeme alkanln azaltm, bunun yerine hazr yemeklerle beslenme alkanl getirmitir. Bu almada, Trkiyede yeni yeni uygulanmaya balanan ve hzla yaygnlaan Elektronik Yiyecek ecek letmelerinin alma sistemi, geliimi konusunda yaplmas gerekenler, Trkiye turizmine salayaca yararlar ve geleneksel Trk mutfann dnyaya tantm asndan salayaca katklarn ele alnmas amalanmtr. Anahtar Kelimeler: ebeke Organizasyonlar, E-Ticaret, Elektronik Yiyecek ecek letmesi ELECTRONIC FOOD & BEVERAGE ENTERPRISES and A STUDY IN TURKEY ABSTRACT Accompanied by the rapid progress of informatics technologies cause radical changes in the working systems and the managerial structure of the companies and paved the way for postmodern organization model based on computer data. This development compels numerous classical business sectors to do business in internet medium. Particularly the dynamism of big cities, the urban dwellers spending their daily lives more in their working places than in their homes, and their growing habit of using internet for multi-purposes have adversely affected their home cooking and eating at home habits, creating fast food culture. With this study, it is intended that this new-found but fast growing Electronic Food And Drinks Companies of Turkey will be examined and sectors growth potentialities, the contributions for the Turkish tourism and also serve the purpose of spreading the traditional Turkish food and drinks all over the world dissected. Keywords: Network Organizations, E-Commerce, Electronic Food and Drinks Companies

85

GR Biliim teknolojilerindeki gelimeler ve kresel rekabet, iletmelerin bilgi temelli sanal bir organizasyon modeli erevesinde rgtlenilmesi gerekliliini ortaya karmtr. ebeke organizasyon eklinde rgtlenme, iletmelere kresel rekabet ortamnda ayakta kalma, yeni i yap biimleri ve ynetim stratejileri gelitirme frsatlar sunmaktadr. Yeni ekonomik sistem olarak adlandrlan, internet ekonomisi, internet temelinde alan ve bilgisayar alar zerinden dnyann her yerine ulaabilen elektronik ticaret ve ebeke organizasyonlarn ortaya kmas ve tm dnyaya yaylmasn salamtr. Gnmz iletmelerinin rekabet edebilmek ve piyasada ayakta kalabilmek iin, teknolojik gelimeleri takip etmek ve kullanmak bir zorunluluk halini almtr. Bu nedenle iletmelerde biliim teknolojileri kullanm, iletme maliyetlerinin drlmesi, rn farkllatrma ve rakiplere kar stnlk salayc bir prestij unsuru olmutur. Post-modern organizasyonlar olarak da adlandrlan bu yeni model iletmeler, ibirlii yapt iletmelerle kurduu hiyerarik kademelemeden uzak iliki modeli, mteri memnuniyetini n planda tutan politikalar ve hzl deien mteri istek ve ihtiyalarna ok ksa srelerde cevap verebilme yetenei ile iletme ynetimi ve uygulamalarnda radikal deiikliklere neden olmutur. almamzn ilk blmnde, post modern rgt modellerinden biri olan ebeke Organizasyonlarn tanm, ikinci blmde Elektronik Ticaretin tanm, nc blmde de, Elektronik Yiyecek ecek letmelerinin tanm ve alma ekli aklanmtr. Bu konuda Trkiyede faaliyet gsteren elektronik yiyecek iecek iletmelerinin ilk rneklerinden ve en ok bilineni olan ve lke apnda yaygn kullanma sahip www.yemeksepeti.com irketinin alma ekli aklanmtr. almann sonu blmnde ise, elektronik yiyecek iecek iletmesi web sitelerinin lkemizde yaygnlatrlmas ve gelitirilmesi konusunda yaplmas gerekenler zetlenmitir. 1. EBEKE ORGAN ZASYONLAR

ebeke organizasyonlar, ksa veya uzun vadeli ibirlikleri oluturmak amacyla en az iki veya daha fazla organizasyonun katlmyla oluan post-modern bir rgtsel modeldir. Organizasyon yeleri birbirlerine sk bir bilgi ve iletiim a ile baldrlar. ebeke organizasyonlarda iler kendi alanlarnda uzmanlam iletmeler tarafndan yrtlmektedir. Biliim teknolojilerindeki yenilikler, gnmzde faaliyet gsteren ebeke organizasyonlara uluslararas oyuncularla beraber i yapma imkan salamtr. ebeke organizasyonlarn yapsnda, ortak giriim (joint venture), d kaynaklardan yararlanma, (outsourcing), ekirdek yetenek (core competence), stratejik ibirlii (stratejik alliances), renen organizasyon (learning organization) ve yaln ynetim gibi birok uygulama bir btnlk ve ahenk ierisinde baaryla uygulanabilmektedir. 1980li yllara kadar verimlilii esas alan kitle retimi (mass production) ve buna uygun hiyerarik-brokratik organizasyon yaplar, yaanan hzl deiimi karlamada yetersiz kalmlardr. Geleneksel anlaya sahip iletmeler kitle retimini tercih ederken ada iletmeler esnek retim ve uzmanlamaya ncelik veren yeni yaplar bulmaya almlardr. Post-modern yaplar diye adlandrlabilecek rgt yaplar iinde en yaygn olanlarndan biri, ebeke Organizasyon (network organization) yaplardr. ebeke, birimler veya bireyler arasnda etkileim younluunu gsterir. Her birey veya birim, dier birey veya birimle olan etkileimiyle balar oluturur. Bu balar etkileim hatlardr. Ama bu etkileim hatlar dmn (rnein iletme) says, dmler aras etkileimin younluu (kalitesi) ve eide (birimlerin birbirine yaknlna) gre gevek veya sk olabilir. letmeler dikey btnleme yoluyla

86

bymeden uzak durarak bamsz tedarikiler veya datclarla ibirliine gitmeyi yelemektedirler. Program, maliyet fiyatlar ve hiyerarideki orta kademe mekanizmas gibi isel koordinasyonlar yerine pazar srkleyicili mekanizmalarla birimler aras balanma yoluna gitmektedirler. Pazar mekanizmasyla i yapan bamsz iletmelerin temel yeteneklerinin birletirilmesiyle ebeke rgt yaplar ortaya kmaktadr. (t, 2006) ebeke yesi iletmeleri bir araya getiren aralarnda yapm olduklar ibirlii anlamasdr. Bu anlamaya gre iletmeler byle bir ibirliine giderken kendi aralarnda bir koordinasyon merkezi ve ortaklaa bir genel koordinatr atayarak faaliyetlerini yrtmeye alrlar. (Eren 2001: 264-265) Bir baka tanma gre ebeke organizasyonlar, bir mal veya hizmeti retebilmek iin yaplmas gereken i, faaliyetler ve bunun iin gerekli olan kaynaklarn tek bir iletmenin bnyesinde toplanmas yerine, farkl iletmelere datlm olmasdr. Yani ayn amaca hizmet eden iler ve bunun iin gerekli olan kaynaklar ayr ayr iletmelerin bnyesinde yrtlmekte ve toplanmaktadr. Bu farkl iletmeler daha byk bir iletmenin iinde bulunabilirler. Byle bir durumda bir nevi byk iletme iinde kk iletmeler grnm ortaya kacaktr. ebeke organizasyonlarn dier nemli bir zellii de daha nceki organizasyon yaplarnn ana karakteri olan komuta ve kontrol bak as yerine, hiyerarik kademelemeden mmkn olduu kadar uzak yatay ilikiler iinde alan birimlerden olumasdr (Koel 2005: 395-396). 2. ELEKTRON K T CARET (E-T CARET)

Ksaca e-ticaret olarak adlandrlan elektronik ticaret, bilgisayar alar aracl ile rnlerin retilmesi, tantm, sat ve demesinin yaplmas olarak tanmlanmaktadr. Ayn zamanda eticaret, internet ortamndaki yaz, ses ve grnt eklindeki saysal bilgilerin ilenmesi, iletilmesi ve saklanmas temeline dayanan ve bir ekonomik deer yaratmay amalayan ticari ilemlerin tmn ifade etmektedir. Elektronik ticaret, bilgi, rn veya hizmet satn alma ve satma faaliyetlerinin bilgisayar alar kanalyla gerekletirilmesin yansra, sunulan bilgi, rn veya hizmet iin talep yaratmak (pazarlama), mteri destei vermek (satn btn evrelerinde) ve de ticari kurumlar ve mterileri arasndaki ticari ve lojistik iletiimi yine kresel bilgisayar alar kanalyla salamaktr (Talyan 2006: 46). Elektronik ticaret kavram, iletiim ve bilgisayar teknolojilerinin geliimine paralel olarak ortaya kan ve ticareti kolaylatran bir yeniliktir. E-ticaret, yeni bir kavram olmasna karn, geerli olan esas ve ilkeler bakmndan geleneksel ticari yntemlerle benzerlikler iermekte ve geleneksel ticarete bir alternatif oluturmaktan ok onu btnleyen ve kolaylatran bir yntemdir. (Anbar 2007) Elektronik ticaret, temel olarak iki tip faaliyeti iermektedir (etinkaya 2006). Dolayl elektronik ticaret : Fiziki mallarn elektronik siparii, posta hizmetleri veya ticari tayclar kullanarak geleneksel kanallar zerinden fiziksel olarak teslim edilmesi sistemidir. Dorudan elektronik ticaret : Bilgisayar yazlmlar, elence ierikleri veya kresel lekte bilgi hizmetleri gibi fiziksel varl olmayan mallarn ve hizmetlerin on-line sipari, deme ve teslimini ieren ticari ilemlerdir. Genellikle her iki e-ticaret yntemi de ayn firma tarafndan yaplabilmektedir. rnein online yazlm satan bir firma, ayn rn rafta paket iinde de satabilmektedir.

87

3.

ELEKTRON K Y YECEK- ECEK LETMES KAVRAMI

Gnmz insannn beslenme tarz eskiye oranla byk deiiklikler gstermektedir. Teknolojinin gelimesi, kentleme, kadnn i hayatna atlmas, youn i temposu, seyahat etme, yalnz yaama gibi etkenler nedeniyle insanlar, beslenmelerine daha az zaman ayrabilmekte ve geleneksel beslenme alkanlklarn deitirmektedirler. Gnmzde her geen gn artan ve yaygnlaan bir tketim biimi olmaya balayan fast-food ayak st beslenme ve attrma gibi ifadelerle dilimize yerlemitir. Fast-Food veya hzl hazr yemek sistemi az zamanda ok sayda tketiciye hizmet veren, standart yntemlerle hazrlanm besinlerin retildii ve satld bir yemek sistemidir. Bu sistem, gn evinden uzak geiren insanlarn hem damak zevkine hitap etmi hem de zaman problemine zm getirmitir. lkemizde, Fast-Food terimi, hem hzl hazr yemek sistemi hem de ayak st sokakta yenilen yiyecekler anlamnda kullanlmaktadr. lkemizde en ok tketilen fast-food tr yiyecek iecekler arasnda; dner, kebap eitleri, lahmacun, pide, kokore, balk-ekmek, simit, tost, hamburger eitleri, souk sandviler, pizza, kzarm patates, kzarm tavuk, kumpir, kolal iecekler, ay, kahve yer almaktadr (www.afiyetle.com 2007). nternet teknolojileri ve elektronik ticaretteki gelimeleri takip eden giriimciler ekonomik hayata srekli deiik bir i modeli kazandrmaktadrlar. Son yllarda lkemiz giriimcileri de Trkiyedeki hazr yemek sektrne hareketlilik kazandracak yeni bir i yntemi getirmilerdir. Elektronik yiyecek iecek iletmeleri olarak adlandrlan bu iletmeler gelimi lkelerde olduka yaygndr. Bu e-ticaret uygulamas son ylarda lkemizde de yaygnlamaya balam ve paket yiyecek iecek servis anlayna yeni bir bak as ve hareketlilik getirmitir. Gelimekte olan lkelerde e-ticaret kullanm iletmelere, etkili ve ucuz bir pazarlama kanal sunarak, yeni i yap yntemleri gelitirme, yksek yatrm ve harcama yapmak zorunda kalmadan birok pazara girebilme, bu pazarlarda hzl, ucuz ve kaliteli rn sunabilme, stratejik ibirlikleri ve ortak giriim imkanlar yapabilme ans sunmaktadr. Elektronik yiyecek ve iecek iletmeleri, genellikle ulusal bir at altnda rgtlenen ve byk ehirlerdeki hazr yemek sat yapan iletmeler ile yelik sistemi ad altnda stratejik ibirlikleri oluturan bir rgt yapsna sahiptir. Bu rgt yapsnda, elektronik yiyecek ve iecek iletmesi tamamyla araclk fonksiyonu stlenerek mterilere kar tek bir iletme imaj vermektedir. Bu iletmeler ebeke organizasyon erevesinde i yapma sistemine sahip olduklar iin, restoranlar, bankalar, kurye irketleri, reklam irketleri gibi birok iletmeyle ibirliine gitmekte ve ebeke organizasyon yapsndaki koordinatr iletme roln de elektronik yiyecek ve iecek iletmeleri stlenmektedir. ebeke organizasyon yapsna sahip elektronik yiyecek iecek iletmesi yaplanmasn ekil 1de grebiliriz. ekil 1: ebeke Organizasyon Yaplanmas eklinde rgtlenmi Bir Elektronik Yiyecek ecek letmesi
RESTORANLAR KURYE RKETLER KOORD NATR LETME (ELEKTRON K Y YECEK ECEK LETMES )

BANKALAR

REKLAM RKETLER

88

Elektronik yiyecek ve iecek iletmeleri, AB entegrasyon srecindeki Trkiyedeki yiyecek iecek sektrne belirli standartlarda retim yapma ve bunlar mteriye belirli bir kalitede sunma imkanlar da vermektedir. Elektronik yiyecek iecek iletmelerinin taraflar ve alma sistemi ekil 2de yer almaktadr. ekil 2: Elektronik Yiyecek ecek letmelerinin Taraflar ve alma Sistemi.

lkemizde yiyecek iecek sat yapan yerel iletmeler, genellikle telefonla sipari sistemi ile alan ve mterilere kar ok gven vermeyen bir sat ve pazarlama yapsna sahiptir. Klasik sistemde i yapan yiyecek ve iecek iletmelerinde, ncelikle hazr yemek siparilerini alacak olan bir personel istihdam edilmek zorunluluu vardr. Bu personel srekli bir telefonun banda oturarak sipari almakta ve alnan sipariteki yiyecek ve ieceklerin hazrlanmas iin baka alanlara talimat vermektedir. Daha sonra hazrlanan sipari, ambalajlanarak varsa datm yapan personele, yoksa da alanlardan birine teslim edilerek mteriye gnderilmektedir. Bu alma sisteminde mteri adres bilgileri genellikle szl olarak datc personele sylendii iin birok teslimat sorunlar yaanmaktadr. 3.1.Elektronik Yiyecek ecek letmelerinin, Hazr Yiyecek ecek Sektr ve lke Turizmine Salad Avantajlar: Elektronik yiyecek iecek iletmelerinin, hazr yiyecek iecek sektr ve lke turizmine salad birok avantaj vardr. Bu avantajlar aadaki ekilde zetleyebiliriz: Trk mutfa ve hazr yiyecek iecek kltrnn tm dnyada yaygn tantm salanmtr. Tek bir web sitesi zerinden dnya mutfaklarnn birok eidi ve zellikle Trk mutfandan birok yemek ve iecein pazarlanmas salanmtr. lkemize gelen turistlerin uluslararas fast food firmalarnn (Burger King, Pizza Hut, Mc.Donalds gibi) da iinde bulunduu bir Elektronik Yiyecek ecek iletme web sitesinden gvenli bir ekilde alveri yapma imkan salanmtr. Uluslararas yiyecek iecek standartlar (TSE, HACCP ve ISO gibi.) ile retim ve sat yapan uluslararas Fast-Food iletmelerinin de siteye ye yaplmas ile yerli iletmelerin de bu standartlar ve i yap biimlerini renmeleri imkan yaratlmtr.

89

Hazr yiyecek iecek retici iletmelerin, etkin bir ekilde rnlerini tantma imkan salanmtr. Yemeksepeti.com zerinden verilen sipariler elektronik ortamda, internet zerinden ve yazl formatta yaplmas, telefon grmesi ile alnan siparilerdeki yanl anlamalar ortadan kaldrarak, mteri ile satc iletmeye gvenli alveri imkan salamtr. (www.maxihaber.net 2005). Uluslararas hazr yiyecek iecek iletmeleri ile yerli iletmeleri bir platformda bir araya getirerek, yerli iletmelerin yeni i yap yntemlerini renmeleri imkan salanmtr. Mteriler ve tedarikilere kar modern iletme imaj fikri verme ve mteri odakl alma imkan salamtr. Elektronik yiyecek iecek iletmelerinden maksimum fayda salamak iin gereksiz harcamalara son verilmi bu da, stok, reklam, pazarlama ve nakliye maliyetlerini azaltarak verimlilik ve karllk art salamtr. Mteriye 7 gn 24 saat hizmet alma olana salamtr. Tek bir web sitesi ats altnda toplanan ok sayda iletmeden yiyecek iecek seimi yaplmas olana salanmtr. Rekabetle gelen kalite anlay salamtr. Siteye verilen siparileri, siparii veren mterinin adresine en yakn blgedeki restorana ynlendirme imkan. Byk ehirlerdeki hazr yemek retimi yapan ve sisteme ye olarak i yapmak isteyen iletmeleri tek bir web sitesi ats altnda toplamtr. Oluturulan web sitesinde olduka detayl ekilde ifade edilmi yemek eitleri, men seenekleri, frsat rnleri, ekonomik men eitleri bulunmaktadr. Siparilerin deme ekillerini (kapda kredi kart ile deme, yemek eki, nakit deme gibi) belirleme seenei vardr. Siparilerin toplam miktarn bulmak iin hesaplama blm, Yemeksepeti.comun en nemli zellii sipari vermek iin kredi kart art olmamas. (www.habervitrini.com 2007) Siteden yaplan alverileri tek bir yerde toplamak iin alveri sepeti hizmeti. Sipari gn ve saatini belirleyeceiniz bir tarihte getirilmek zere nceden sipari verebilme olana. Elektronik yiyecek iecek iletme sistemine dahil olmak iin iyeri ye olma seenei. Belirli bir sipari adetinden sonra hediye kazanmak veya indirimlerden yararlanmak iin, mteri yelik seenei uygulamas mevcuttur. nsanlarn youn i temposu nedeniyle kendilerine ayrdklar zaman azalmtr. Bu nedenle bu sitedeki brokrasinin azl insanlarn internetten yemek siparii vermelerini kolaylatrmaktadr. (www.aksam.com.tr 2006) lkemizdeki internet kullanmnn oranlarnn %2 seviyelerinde olmas nedeniyle, halen www.yemeksepeti.com sitesinin en byk rakibinin hala daha klasik sistem olan ev ve cep telefonlar ile sipari verme sistemi olduu dnlmektedir. (Anda 2003) Yemeksepeti.com'da sipari verilen rnler arasnda Japon, in, Amerikan ve Meksika mutfa yemeklerini talep eden ciddi bir kitle olsa da, kebap ve pizza en ok sipari edilen rn olma zelliin korumaktadr. (www.dunyagazetesi.com.tr 2005)

90

3. TRK YEDE FAAL YET GSTEREN ELEKTRON K Y YECEK LETMELER NDEN WWW.YEMEKSEPET .COM S TES N N ALIMA S STEM

ECEK

Trkiyede faaliyet gsteren elektronik yiyecek iecek iletmelerinden www.yemeksepeti.com sitesinde bulunan kurumasal bilgiler, misyon ve vizyonu, alma sistemi ve iletme ilkeleri hakknda bilgiler aadaki zetlenmitir. Yemeksepeti.com Trkiyenin en gelimi ve ilk online yemek siparii sitesidir. 2000 yl ierisinde faaliyete gemi olan Yemeksepeti.com lkemizdeki paket servis anlayna ok daha verimli ve hzl bir alternatif getirmeyi hedeflemektedir. Misyonu; ncelikle Trkiye'deki, daha sonra ise Orta Dou ve Avrupa'nn gelimekte olan lkelerindeki tm internet kullanclarna ve ilgili tm restoranlara, internetten yemek siparii verebilme ve alabilme olana salamaktr. nternet teknolojilerindeki btn yenilikleri takip eden ve alanna giren uygulamalarn hemen hepsinde Trkiye'de nc olan Yemeksepeti.com, gnlk hayatmzda son derece ciddi bir sorun olan 'Acaba ne yesek?', 'Pizzacnn telefonu kat?', 'Telefondan sipari verelim ama hep diet kola yerine normal kola geliyor', 'Men olsayd da neler yiyebileceimizi grseydik', 'Acaba o buraya paket servis yapyor mu?', 'Netteyim imdi telefon aamam, bir daha balanmam da dakikalar srer', 'Toplantya girmeden siparii versem acaba adam gelince bekler bekler gider mi?' ve benzeri yzlerce probleme son derece radikal bir zm getirmesi asndan Trkiye'de bir ilki gerekletirmektedir. Bu buluma tamamyla interaktif bir ortamda salanp teknolojinin tm imkanlar ile desteklenerek hata pay sfra yaklatrlm, verilen bir sipariin en ksa zamanda ve en doru ekilde kullancya ulatrlmas bir hedef deil bir zorunluluk olarak belirlenmitir. www.yemeksepeti.com sitesinde Trke kullanm seenei yannda ngilizce kullanm seenei de bulunmaktadr. Servis hzn ve kalitesini srekli arttrmay hedef olarak semi olan www.yemeksepeti.com, u aamadaki faaliyetlerini alt ana konu bal altnda toplamtr; (www.yemeksepeti.com 2007) Internet kullanclarna istedikleri restoranlardan istedikleri yemekleri sipari verebilme imkann hibir ek cret demeksizin sunmak. Internet'ten de sipari almak isteyen restoranlarn hepsine, hem mevcut olan altyaplarn kullanarak hem de en gelimi teknolojiyi yakalayarak sipari alma olana salamak. Kullancy sipari verdii restoranlarn bulunduu kiisel web sayfas ile karlamak ve bu restoranlarn menlerindeki deiikliklerden kullancy haberdar etmek. Yemeksepeti.com'dan verilen siparileri inceleyerek kullancnn damak tad ve btesi erevesinde yeni menlerin, promosyonlarn ve yemeksepeti.com ailesine katlan yeni restoranlarn bilgilerini kullancya bildirmek. Yemek sipariini kullancnn belirleyecei ileri bir tarih ve saatte kendisine ulaacak ekilde verebilmesini salamak. Yemek kavram ile ilgili tm konularda internet kullanclarn bilgilendirmek ve bir yemek portal olarak hizmet vermek.

www.yemeksepeti.com tamamyla interaktif bir ortamda alan, teknolojinin tm imkanlar ile desteklenerek hata pay sfra yaklatrlm, verilen bir sipariin en ksa zamanda ve en doru ekilde kullancya ulatrlmas bir hedef deil bir zorunluluk olarak belirlemitir.

91

Elektronik Yiyecek ecek letme Sitesinin alma Sistemi: www.yemeksepeti.com adresine girilir. Sitedeki menler seenei tklanarak yiyecek ve iecek eitlerine ulalr. Size yakn restoranlar seebilmek iin tm restoranlarn bulunduu blgeler tuunu tklayarak istediiniz restoran seme hakknz da bulunmaktadr. Size en yakn blgedeki restorana sipari vermeniz siparilerinizin ok ksa srede elinize ulamas asndan nem arz etmektedir. Seilen yemekler sepeti onayla butonuna baslarak bir sepette toplanr. Seilen yemek eitleri ve fiyatlar ekrann sol kesindeki yemek sepetim blmnde yazlmaktadr. Bu blmde srekli olarak sipariin toplam bedeli de yazlmaktadr. Yiyecek ve iecek siparileriniz bittiinde, sepeti onayla butonuna basarak sipari onaylanmaktadr. Vereceiniz siparii iptal etmek iin sepeti boalt seeneini tklamanz yeterli olacaktr. Sipari verebilmeniz iin siteye ye olmanz arttr. Siteye ye olmayan kiiler sipari verememektedir. Sipariler hibir ekstra cret demeden, 10-45 dakika (restorann ortalama gnderim sresi) ierisinde mterinin eline ulamaktadr. Yemeksepeti.com sitesine verilen sipari daha sonra yazl formatta restoranlara iletilmekte ve sipari restoran tarafndan hazrlanarak mteriye ulatrlmaktadr. Yemek sipari bedeli restoran tarafndan gnderilen yiyecek ve iecekleri tespit edecek olan kurye tarafndan tahsil edilmektedir. ye restoranlar, yaplan anlamalar gerei, yemeksepeti.coma belirli dnemlerde sipari miktarlar zerinden yzdelik bir komisyon demesi yapmaktadrlar. Yemeksepeti.com sitesine ayrca kablolu televizyon kanal DigiTrk zerinden de sipari verilebilmektedir. DigiTrk zerinden verilecek siparilerde yemeksepeti.com yesi olmak (burada DigiTrk yelii kaydndaki yelik adres bilgisi yeterli olmaktadr) ve internet balantsnn olmas gerekmemektedir. (www.kurumsalhaberler.com 2007) SONU VE NER LER Biliim teknolojilerindeki gelimeler ve kresel rekabet iletmeleri bilgi temelli organizasyon modelleri erevesinde rgtlenmeye zorlamaktadr. Bu gelimeler lkemizde klasik anlamda i yapan yiyecek-iecek iletmelerinin organizasyon yaps ve i yap biimlerinde de yeni i modellerinin ortaya kmasn salamtr. Dnyada uzun yllardr kullanlan fakat Trkiyede yeni yeni kullanlmaya balayan, elektronik yiyecek-iecek iletmeleri lkemizde ilk defa www.yemeksepeti.com firmas ile uygulanmaya balanmtr. nternet aracl ile yaplan elektronik ticaretin birok sektrde kullanlmas, hazr yemek reticilerinin de ilgisini ekmi ve bu sektr bir sitede birletiren www.yemektarifi.com sitesi ile yiyecek-iecek sektrnde elektronik ticaret uygulamas ilk defa internet ortamnda 7 gn 24 saat hizmet uygulamas ile faaliyete balamtr. Bu site zellikle Trk mutfann ve Trkiyedeki hazr yeme ime sektrnn dnyada tantm ve lkemize gelen turistlerin lkemizde ne tr yemekler yenildii hakknda bilgi sahibi olmalar konusunda nemli katklar salayacaktr. almamzda Avrupa Birliine entegrasyon srecindeki Trkiyedeki Elektronik Yiyecek ecek letmelerinin, hazr yiyecek iecek sektr ve srdrlebilir turizm kalknmasna salayabilecei katklar konusundaki neriler u ekilde zetlenebilir; Elektronik yiyecek iecek iletme web sitelerinin lkemize gelecek yabanclara da hizmet verebilmesi ve Trk mutfann uluslararas tantm asndan sitelerde ok dilde yayn yaplmaldr. Avrupa Birlii gda standartlarnn yaygnlatrlmas ve siteden sat yaplan yiyecek ve ieceklerin belirli bir

92

kalitede olabilmesi iin sadece gda standartlarna uygun retim yapan hazr yiyecek ve iecek iletmeleri ile ibirliine gidilmelidir. renci potansiyeli ve gen nfusu yksek olan illerde hazr yiyecek ve iecek tketiminin yksek oranlarda olmas nedeni ile bu illerde elektronik yiyecek iecek iletmelerinin yaygnlatrlmas tevik edilmelidir. nternet ortam dnda yeterince tantm yaplmayan Elektronik Yiyecek ecek letmelerinin tantmlarnn yazl basn (gazete, dergi gibi), grsel ve iitsel basn (radyo, televizyon gibi) ve turistik blgelerdeki turistik tesislerde etkin tantmnn yaplmas gerekmektedir. Web sitesi ierisinde Trk mutfandaki yemek tarifleri de verilerek, sitelere lke mutfann tantm asndan da bir misyon eklenebilir. Elektronik yiyecek iecek iletmelerinde yaanan sorunlar da aadaki ekilde zetleyebiliriz: Teknolojik internet altyap yetersizlikleri nedeniyle bilgisayar kullanmnn evlerde youn bir ekilde kullanlmamas, sektrn mteri potansiyelinin snrl sayda kalmasna neden olmaktadr. Hazr yemek yeme alkanlklarnn daha ok metropol niteliinde veya niversite renci potansiyeli yksek ehirlerde yaygn olmas, sektrn mteri potansiyeli dk ehirlerde yaygnlamasn engellemektedir. cretsiz yelik sistemi sayesinde isteyen herkesin Elektronik Yiyecek ecek iletme sitesine ye olabilmesi ve bazen yelerin verdii mteri bilgilerinin doruluunun teyit edilmemesi, siteye yanl sipari verilmesine neden olabilmektedir. lkemizdeki yiyecek iecek iletmelerinin byk bir ounda gda hijyeni ve retim standartlarna yeterince nem verilmemesi nedeniyle, zellikle turistik blgelerdeki turistlerin Trk hazr yemek irketleri yerine uluslararas irketleri (McDonalds, Pizza Hut v.b) tercih etmeleri sorunu ortaya kmaktadr. REFERANSLAR Anbar, Adem. E-Ticarette Karlalan Sorunlar ve zm nerileri. nternet Adresi: http://www.akdeniz.edu.tr/iibf/yeni/genel/dergi/Sayi02/anbar.pdf. [Eriim Tarihi: 4 Nisan 2007]. Anda, kr. nternette 450 Sanal Restoran At. nternet Adresi: http://www.milliyet.com.tr/2003/08/18/business/bus12.html. [Eriim Tarihi: 4 Nisan 2007]. etinkaya, Murat, Serdar Altnok, brahim H. Sugz. Elektronik Ticaret ve Trkiye Ekonomisi zerine Olas Etkileri. nternet Adresi: http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=244. [Eriim Tarihi: 20 Nisan 2007]. Eren, Erol, (2001). Ynetim ve Organizasyon, stanbul, Beta Yaynclk, 5.Bask, s.s:264-265 Fast Food. nternet Adresi: [Eriim Tarihi: 30 Mart 2007]. http://www.afiyetle.com/makale.php?mid=1491&d=fast-+food.

362 Restoran Digi Kumandanzn Ucunda. nternet Adresi: http://www.kurumsalhaberler.com/news_detay.aspx?id=3439. [Eriim Tarihi: 9 Nisan 2007]. Kredi Kart Onlar Hi lgilendirmiyor. nternet Adresi: http://www.habervitrini.com/haber.asp?id=179644. [Eriim Tarihi: 9 Nisan 2007]. McDonald's, Yemeksepeti.com'da. nternet Adresi: http://www.maxihaber.net/arsiv/2005/arsiv_haziran_2005.htm. [Eriim Tarihi: 1 Haziran 2005]. t, Adem. Kreselleme ve Bilgi Toplumu Balamnda ebeke ve Sanal Organizasyon Yaplar ve Elektronik Ticaret. nternet Adresi: http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=192. [Eriim Tarihi: 12 Eyll 2006].

93

Talyan, Mustafa. (2006). Elektronik Ticaret, Sakarya Kitabevi, Adapazar, s:46 Koel, Tamer. (2005). letme Yneticilii, Arkan Yaynclk,10.Bask, stanbul, s.s. 395-396 Yemek Sipariinden 10 Milyon $ Kazand. 2006. nternet Adresi: http://www.aksam.com.tr/haber.asp?a=34549,11&tarih=11.04.2006. [Eriim Tarihi: 9 Nisan 2007]. Yemeksepeti.com, nternet Adresi: http://www.yemeksepeti.com/aboutus.asp. [Eriim Tarihi: 30 Mart 2007]. Yemek Sitesi Kursam m? Dedi, imdi Gnde Doksan Bin Kiiyi Doyuruyor. 2005. nternet Adresi: http://www.dunyagazetesi.com.tr/news_display.asp?upsale_id=220280. [Eriim Tarihi:19 Nisan 2007].