Hazırlayan :Sibel Ekmekçioğlu

Avrupa Kalite Ödülü

Avrupa Kalite Ödülü, Avrupa Kalite Kuruluşunun ve Avrupa Komisyonunun desteği ile 1991’de 
başlatıldı.   Avrupa   Kalite   Ödülü,   Avrupa   Kalite   Yönetimi   Vakfının(EFQM)   her   yıl  düzenlediği   Avrupa 
Kalite Yönetimi Forum’unda verilmektedir. 10
EFQM 1988’de önde gelen 14 Avrupa ülkesinin yürütme kurulu başkanları tarafından çeşitli 
kalite yaklaşımlarını somutlaştırmak ve böylece hızla küreselleşen pazarlarındaki kurumsal konumlarını 
koruma   güçlerini   daha   da   geliştirmek   amacıyla   kurulmuştur.Buradan   da   anlaşılacağı   gibi   EFQM’in 
misyonu  “Avrupa’da sürdürülebilir Mükemmelliğin itici  gücü  olma”,  vizyonu  ise  “Avrupalı  kuruluşların 
mükemmelliğe   eriştikleri   bir   dünya”   dır.   Ekim   1999   itibariyle   kuruluşun   üye   sayısı   pek   çok   Avrupa 
ülkesinde ve pek çok sektörde faaliyet gösteren kuruluşların katılımıyla 800’ü aşmış durumdadır.11
Örgütün 2 temel hedefi bulunmaktadır.
1. Batı Avrupa Yönetim ekiplerinin küresel rekabet üstünlüğüne erişmeye yönelik kalite girişimlerinin 
gelişmesini desteklemek.
2. Avrupa’daki  kalite kültürünü bir bütün olarak geliştirmek
EFQM’   in   başlıca   halka   ilişkiler   çalışmalarından   biri   Avrupa   kalite   ödülüdür.   EFQM   her   yıl 
kurumsal kalite alanındaki en dikkat çekici başarıyı belirleyip öteki işletmelerin örnek almaları gereken 
bir model olarak ödüllendirir.

EFQM Modelinin ana hatlarını aşağıdaki şemada görebilirsiniz.

10
Sami Ünal Yalavaç, İş Mükemmelliği Modelinin Toplam Kalite Yönetimindeki Yeri
ve Uygulamaları, M.Ü.Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1999, s.91
11
KalDer, EFQM, KalDer Yayınları, s.23
Şekil 7. Avrupa Kalite Yönetimi Vakfı İş Mükemmelliği Modeli12
Şekilden   anlaşılacağı   gibi   TKY,  işletmenin   her   alanını   kapsayan   bir  kavramdır.   Daha   iyi  bir 
kalite arayışı sürecindeki bir işletmenin hiçbir unsuru bu kavramı dışında tutulamaz. 13 Performansla ilgili 
tüm   boyutlarda   sürdürülebilir   mükemmelliği   gerçekleştirmek   üzere   pek   çok   yaklaşımın   olabileceği 
gerçeği üzerine kurulmuş olan model aşağıdaki ifadeye dayanır:
Performansa, Müşterilere, Çalışanlara ve Topluma yansıyan mükemmel sonuçlar, İşbirlikleri, Kaynaklar 
ve   Süreçler   aracılığıyla   gerçekleştirilir.   Şekildeki   modelin   dinamik   yapısını   ortaya   koyar.   Bu   oklar, 
girdilerdeki iyileştirmeyi sağlayan ve böylece sonuçlardaki iyileşmelere yol açan yenilikçilik ve öğrenme 
yaklaşımını gösterir. 14
Bu ödül de, 9 kategori bulunmaktadır.
1. Liderlik %10
2. Politika ve strateji %8
3. Çalışanların yönetimi %9
4. Kaynaklar %9
5. Süreçler %14
6. Müşteri tatmini %20
7. Çalışanların tatmini %9
8. Toplum üzerindeki etki %66
9. İş sonuçları %1515

Avrupa Kalite Ödülü ve Mükafatları için başvuruda bulunacak şirketlerin, Avrupa Toplam Kalite 
Yönetimi Modeline dayanan bir Özdeğerlendirme formunu doldurmaları ve 75 sayfayı geçmeyen bir 
rapor hazırlamaları gereklidir.
Müracaatlar altı yedi kişilik bir ekip tarafından değerlendirilir, bunların hepsi üniversite mezunu 
ve   kalite   uzmanlarıdır.   Daha   sonra   bu   müracaatlar,   çeşitli   Avrupa   ülkelerinin   mensubu   üst   kademe 
yöneticiler   ve   akademisyenlerden   oluşan   Ödül   Jürisi   tarafından   incelenir.   Jüri   müracaat   edenler 
arasından kalite uygulamalarını belirlemek, doğrulamak ve izlemek için saha ziyaretleri yapmak üzere 
gerekli yeterlilik seviyesinde olan şirketleri seçer.16

a. Avrupa Kalite Ödülünün Kuruluşlara Katkıları

Bir ödül kazanılsın veya kazanılmasın müracaat etmenin en büyük yararı, devamlı iyileştirme 
sürecini, şirketin kuvvetli yönlerini ve hangi alanlarda daha fazla iyileştirme ihtiyacı olduğunu ölçen özel 
yetiştirilmiş değerlendiricilerden gelen geribildirim raporlarıdır. 
Avrupa Kalite Ödülü, TKY ilkelerini uygulamak yolunda yürüyen şirketleri ön plana çıkarır. Bu 
şirketler   hem   şirket   performansının   iyileştirildiğini   hem   de   müşterilerin   memnuniyetinin   arttığını 

12
The European Quality Award 1992, EFQM; Avrupa Kalite Ödülü ‘nün Tanıtım Dökümanı,s.10.
13
John G.Fisher, Kıyaslama Yoluyla Performans Nasıl Artırılır, Rota Yayınları, İstanbul, 1998, s.117­118.
14
EFQM, a.g.e., s.14-15
15
  Benchmarking Uzmanlık Grubu,  Kıyaslama (Benchmarking) “Başkalarından Öğrenmek, Kalder Yayını No:15, İstanbul, 
Kasım 1997, s.12.
16
Sami Ünal Yalavaç, a.g.t., s.91
ölçümlerle kanıtlamışlardır.
Özdeğerlendirme  uygulaması  sonucu   olarak  ortaya  çıkan   iyileştirme  ihtiyacı   olan  alanlar  ve 
bunlara ilişkin yapılan iyileştirme çalışmaları, her kuruluşa planlı olarak iyileştirilmiş sonuçlar elde etme 
fırsatını vermektedir.
İyileştirme   ihtiyacı   olan   alanlardan   biriden,   proseslerin   doğru   olarak   tanımlanmadığı   veya 
düzeltilmesi   gerektiği   işareti   geliyorsa,   İş   Prosesini   Yeniden   Kurma   İlkeleri   (bütün   organizasyon 
süreçlerinde)   uygulanarak   iyileştirme   aşamasına   daha   çabuk   varılabilir.   Bu   işaretler   Toplam   Verimli 
Bakım,   Kaynaklar   ve   Prosesler   alanlarında   istenen   iyileşmelerin   gerçekleşmesi   için   daha   iyi   yollar 
bulunmasına ve Müşteri taleplerinin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur.
TKY   ,   işletmede   üstün   başarı   evresine   ulaştıracak   araçları   sunmaktadır.   Sertifikasyon   bile 
nispeten kısa vadeli bir başarı süreci olarak görülebilir. Bir ISO belgesi almaya niyet eden bir kuruluş bu 
belgeyi genellikle bir yıl içinde alabilir. Fakat sertifikasyon sürecinin maksadı bu değildir. Sertifika bir 
şirketin   artık   iyi   belirlenmiş   olan   işleri   ve   faaliyetleri   iyileştirme   sürecini  başlatma   imkanı   sağlar.   En 
büyük kazanç işte buradadır. TKY ile sertifikasyon arasındaki ilişki de değerini burada kanıtlar. TKY 
süreci işin yapılma şeklinde iyileştirme fırsatlarının bulunmasının devamlı vurgulanmasını gerektirir ki, 
bu da sertifikasyon sürecinin özünü teşkil eder.
Sonuç   olarak   bir   kuruluş   stratejilerini,   sistemlerini,   tarzını   ve   yapılarını,   kendi   değerleri   ve 
müşterilerinin ihtiyaçları ile ne kadar çok bağdaştırabilirse, kuruluş o kadar güç kazanır. Önemli olan 
kalite sürecinin nasıl algılandığı değil, ne üretmeye niyet edildiğidir. Koşullar, kuruluş için sürdürülebilir 
büyümenin   garanti   edileceği   ve   müşterinin   daha   yüksek   bir   değer   elde   edeceği   şekilde   tespit 
edilmelidir.17 

b.Avrupa Kalite Ödülünün Toplumla İlgili Sonuçları

Toplumla ilgili sonuçlarda aşağıdaki iki alt kriter gözönünde bulundurulmalıdır.

• Algılama Ölçümleri

Bu   ölçümler   toplumun   kuruluş   hakkındaki   algılamalarını   anketler,   raporlar,   kamuya   açık 

toplantılar, toplum örgütleri ve devlet yetkilileri gibi kaynaklardan elde edilen verilerdir.
Toplumun   algılamasına   ilişkin   ölçümler,   kuruluşun   amacına   bağlı   olarak   aşağıdaki   konuları 
içerebilir:
 Toplumsal sorumluluk sahibi bir kuruluş olarak
1. Toplum açısından gerekli bilgilerin açıklanması 
2. Fırsat eşitliği uygulamaları 
3. Yerel ve ulusal ekonomi üzerindeki etki
4. İlgili yetkililerle ilişkiler
5. Etik davranış
 Faaliyetlerini yürüttüğü yerdeki topluma katılım
1. Eğitim ve öğretim faaliyetlerine katılım

17
Sami Ünal Yalavaç, a.g.t., s.92-93
 2. sağlık ve refah konularına destek
3. Spor ve eğlence faaliyetlerine destek
4. Gönüllü çalışmalar ve hayır işleri
 Kuruluşun   faaliyetleri   ve/veya   ürün   ömrü   süresince   ortaya   çıkan   rahatsızlık   ve   zararların 
azaltılması ve önlenmesine yönelik çalışmalar
1. Sağlığa ilişkin riskler ve kazalar
2. Gürültü ve koku
3. Tehlikeler(güvenlik)
4. Kirlilik ve zehirli atıklar
 Kaynakların korunması ve sürekliliğini destekleyen çalışmaların raporlanması
1. Taşıma biçiminin seçimi
2. Ekolojik etki
3. Atıkların ve ambalajlamanın azaltılması ya da kaldırılması
4. Hammadde ve diğer girdilerin ikamesi
5. Gaz, su, elektrik, yeni ve dönüşümlü malzemeler gibi yardımcı kaynakların kullanılması
• Performans Göstergeleri

Bu göstergeler kuruluşun kendi performansını izlemek, anlamak, tahmin etmek ve iyileştirmek; 
toplumun kuruluşa ilişkin algılamalarını tahmin etmek amacıyla kullandığı iç göstergelerdir.
Topluma   ilişkin  iç  performans   göstergeleri   yukarıda   sıralanan   konuların   yanı   sıra   kuruluşun 
amacına bağlı olarak, aşağıdaki konuları da içerebilir:
 İstihdam düzeylerindeki değişikliklerin ele alınması
 Basında yer alma
 Yetkili ve resmi kurumlarla ilişkiler:
1. Belgelendirme
2. Onay ve izinler
3. İthalat/ihracat
4. Planlama
5. Ürün çıkış izni
 Kazanılan unvan ve ödüller 18

18
EFQM, a.g.e., s.31-32-33