Professional Documents
Culture Documents
karşısında ayakta kalabilmek için büyük çaba harcayan örgütleri birçok yönden
etkilemiştir. Çıktıları olan mal ve hizmetleri en iyi şekilde üreterek pazarlamak ve
rakipleri arasında fark yaratmak zorunda olan örgütler, performanslarını artıracak iş
görme yöntemleri aramaktadırlar. İşte bu arayışlar içinde ortaya çıkan ve de
yaygınlaşmaya başlayan performans artırıcı yöntemlerden olan Toplam Kalite Yönetimi
anlayışı, gelişmiş bilgi teknolojisi ve öğrenen örgütler gibi konuların da etkisi ile
örgütler yapılarını değiştirmeye başlamışlardır. Bu değişikliklerin başında da dikey
yapıdan yatay yapıya ve örgüt yapısında yalınlaşmaya doğru bir geçiş görülmektedir.
Söz konusu gelişmeler hiyerarşinin önemini azaltarak, dar yönetim alanlarında kendi
bireysel sınırları içinde çalışan müdür ve çalışan olarak tanımlayabileceğimiz dikey
yapılanmayı ortadan kaldırmaktadır. Yatay yapıların oluşturulabilmesi ise etkin bir
şekilde ekip kullanımı ile mümkündür. Bu yüzden, sürekli etkileşim halinde çeşitli
işlevleri yerine getirmeye çalışan zor sorunlara çözüm arayan yönetim ve iş ekipleri
önem kazanmaya başlamıştır. Bu dönemde ayrıca kendi kendini yöneten ekipler; belirli
bir işi yaparken çıkan sorunların çözümü, planlama ve yaptıkları işi kontrol etme, yani
işin başından sonuna kadar tam sorumluluk verilmiş ve işin bütününden sorumlu olup,
iş bitimine kadar iş ile ilgili bütün konularda karar verme yetkisine sahip ekiplerdir.1
1
“ takım düşüncesine ulaşmak yönündeki yaklaşımları engelleyen unsurlar arasında
sayılıyorsa da, “ etkili bir takımın kazandırdıklarına”sadece göz atmak bile, bizi hemen
“ bu engellerin mutlaka ve zorlanarak aşılması gerektiği” sonuca götürür. Her şey bir
yana,sıradan topluluklara “takım olma becerisini” kazandıran esas unsur, “öncelikle”
bireylerin “etkin ve katılımcı” olma heyecanıdır. Dünyalı olmaktan evrensele uzanan
çizgi üzerinde, varolma sebebine ışık tutan asıl önemsenmesi gereken renk, işte bu
heyecandır. Bu heyecan, “yaşarken sadece gözlemci olmayı ve olup biteni uzaktan
izlemeyi” reddeder. Aksine, “oyuncu olmaya ve evrende fark yaratmaya adanmış bir
hayatı” tanımlar2
Takımlar; bir işin bir defada doğru yapılması ve geliştirilmesi prensibini esas
alarak, Planla - Uygula - Kontrol et - Önlem al (PUKÖ) mantığına uygun olarak
çalışmalarını sürdürmektedir. Ayrıca projelerde Problem Çözme Teknikleri etkin
biçimdekullanılmaktadır.
2
Besim ÇALISKAN, TAKIM OLMA BECERİSİNİ KAZANMAK, www.unalsavas.kolayweb.com,
İnternet Erişim Tarihi:05 Ocak 2003
2
Bireyselliğin ötesinde, takım ruhu içinde ve ortak hedefler doğrultusunda
projelere yaklaşılarak işlerin sonuçlandırılması, gerek kuruluşlardaki iyileştirme ve
geliştirilme faaliyetlerinin başarısı, gerekse çalışanların, bu faaliyetlere katılımları ve
başarılarından duyacakları mutluluk nedeniyle, motivasyon ve kuruma olan
bağlılıklarının arttırılması açısından önemi büyüktür. Ayrıca çok başarılı çalışmalar
sonucunda kazanılacak ödüller de iş hayatının tatlı anıları olarak hep zihinlerde
kalacaktır.3
Takım Kavramı
Takım önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmak için bir araya gelmiş, birbirine
bağımlı ve birlikte hareket eden iki veya fazla kişinin oluşturduğu topluluktur.
Takımın tanımında üç önemli öğe göze çarpmaktadır. Bunlardan birincisi, takımın
oluşturulabilmesi için iki veya daha fazla kişinin gerekmesidir. Takımların çoğunun
eleman sayısı on beşin altındadır. Ancak bu rakam bazen yetmiş beşe kadar çıkabilir.
İkincisi takımı oluşturan kişiler birbirlerine bağımlıdırlar ve birlikte hareket ederler. Bir
başka deyişle, devamlı olarak karşılıklı etkileşim halindedirler. Birbirleriyle etkileşim
3
Lütfi PİŞİREN, www.eso-es.net/kurumsal/yazi, İnternet Erişim Tarihi:01 Ocak 2003
4
TAKIM ÇALIŞMASI, www.google.com., İnternet Erişim Tarihi : 01 Ocak 2003
3
halinde olmayan kişiler, örneğin bir yemek kuyruğunda yanyana duran veya bir
asansörü paylaşan kişiler bir takım oluşturmazlar. Üçüncüsü, takımı oluşturan kişiler
belli bir amacı gerçekleştirmek için çalışırlar. Örneğin, yeni bir bilgisayar geliştirmek,
ortak bir kitap yazmak gibi.5
TAKIM TÜRLERİ
İş hayatında gitgide yaygınlaşan takımlar üzerinde şimdiye dek bir çok
araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmaların vardığı ortak sonuca göre takımlar biçimsel
ve biçimsel olmayan olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Biçimsel takımlar, belirli işleri yapmak, görevleri yerine getirmek üzere örgüt
tarafından kurulan topluluklardır. Bu tür takımlarda üyelerden örgüt hedeflerini
gerçekleştirmeye yönelik davranışlarda bulunmaları beklenir.
Biçimsel takımlar bir takım alt gruplar halinde ele alınabilirler. Bunlardan
birincisi biçimsel takımları dört alt grupta inceler.
5
TAKIM YÖNETİMİ- İnsankaynaklari.com/ İnternet Erişim Tarihi: 22 Aralık 2002
6
Erol EREN,ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ VE YÖNETİM PSİKOLOJİSİ,Beta Basım,1998
4
b.Karşılıklı işlevsel gruplar: Bu gruplar işlevsel sorunlara çözüm üretmek
amacıyla değişik iş alanlarından gelen bireyin bilgi ve tecrübelerini bir araya getiren
gruplardır. Grubu oluşturan bireyler birbirlerinin görevlerini icra edecek şekilde
eğitilmişlerdir.
c.Yönetsel bağımsızlığa sahip gruplar: Bunlar asli görevlerini yerine getirmenin
yanı sıra kiralama, planlama, programlama ve yapılan işlerin değerlendirilmesi gibi
ek görevlerle de uğraşan bağımsız gruplardır.
d.Geçici takımlar: Bu gruplar belli bir görevi icra etmek üzere görevlendirilmiş
elemanlardan oluşur. Görev tamamlanınca grup dağılır.
a.Dikey takım: Dikey takım, bir yöneticiden ve biçimsel bir emir komuta
zincirinden ona bağlı kişilerden oluşur. Bazen işlevsel takım veya emir takımı olarak
da isimlendirilen dikey takım, bazı durumlarda üç veya dört seviyeli bir hiyerarşiden
oluşturur ve örgüt içinde genellikle tek bir bölümü kapsar. Örneğin, bir hastanenin
ikinci katında, üçüncü vardiyada nöbet tutan hemşireler grubu, başhemşire ve ona
bağlı hemşirelerden meydana gelmiş dikey bir takımdır. Şirketlerde ise, finansal
değerlendirme bölümü, kontrol bölümü, muhasebe bölümü ile insan kaynakları
yönetimi bölümü gibi bölümler komuta bölümleridir ve hepsi örgüt tarafından
elemanların ortak faaliyeti ve etkileşimleri yoluyla belirli hedeflere ulaşmak üzere
düzenlenmişlerdir
b.Yatay takım: Yatay takım, aynı hiyerarşik seviyeden ancak değişik uzmanlık
alanından gelen elemanların oluşturduğu bir takımdır. Birkaç bölüm içinde seçilen
elemanlarca özel bir görevi yerine getirmek üzere kurulur ve görev bittikten sonra
dağılırlar. Yatay takımların en yaygın iki türü geçici görevler için kurulan bölümler
arası takımlar ve komitelerdir.
5
Geçici takımlar, yukarıda belirtildiği gibi belli bir faaliyeti geliştirmek üzere değişik
bölümlere mensup elemanların bir araya gelmesiyle kurulan ve görev sona erdiğinde
dağılan gruplardır. Bazen çapraz işlevsel takım olarak da adlandırılırlar. Üretim
bölümünde yeni bir ürünü oluşturmak veya bir okulda yeni bir müfredat programını
oluşturmak üzere bir araya gelmiş üyelerin oluşturduğu topluluklar buna örnek
gösterilebilir. Bu tür işler birkaç bölümün ortak çalışması ve birçok kısmın fikirsel
katkılarıyla gerçekleştirilirler. Bu yüzden yaptıkları çalışmalar çok verimli olur.
Komite genellikle daha uzun ömürlü bir topluluktur ve örgütün ayrılmaz bir
parçasını oluşturabilir. Komite üyeliği için kişinin uzmanlığından çok örgüt içindeki
pozisyonuna ve unvanına bakılır. Oysa geçici takım oluşturulurken kişinin problem
çözmedeki kişisel nitelikleri gözönüne alınır. Komitelerde, süregelen sorunlara
çözüm aranır. Mesela işçilerin oluşturdukları komiteler; iş kuralları, iş düzeni
değişiklikleri ve işi iyileştirme konularında önerilerde bulunan komitelerdir. Geçici
takımlar örgütün yatay yapısının bir parçası olarak bazı konularda faydalar sağlarlar.
Bu konular şu şekilde özetlenebilir:
1. Örgüt üyeleri arasında bilgi alışverişini sağlarlar.
2. Örgütsel birimlerin koordinasyonu konusunda öneriler üretirler.
3. Mevcut birimler örgütsel sorunlara çözümler oluştururlar.
4. Yeni örgütsel uygulamaların ve politikaların geliştirilmesine yardımcı
olurlar.
c.Özel amaçlı takımlar: Özel amaçlı takımlar, örgütün biçimsel (formal) yapısı
dışında kalan özel öneme sahip ve yaratıcılık gerektiren projelerin gerçekleştirilmesi
için kurulmuş takımlardır. Örneğin, Mc Donald's tavuk köfteli hamburgerlerin
üretimi için böyle bir takım oluşturmuştur. Mc Nugget takımındakiler işlerini
başarıyla yürütebilmek için tek başlarına çalışabilecekleri bir adaya taşınmışlar ve
örgütün resmi yapısı dışına çıkmışlardır. Özel amaçlı takımlar örgütlerin bir
parçasıdır ancak üyeler kendilerini ayrı bir topluluk olarak görürler. Yukarıda adı
geçen tüm biçimsel takımlar amaçlarına ulaşabilmek için ustalıkla yönetilmelidirler.
6
çalışmalarının ulaştığı başarının bir ürünüdür. İş görenlerin yönetimde söz sahibi
olmaları, bilgi paylaşımı ve onlara daha kaliteli bir iş performansı yakalama
konusunda fikirlerinin sorulmasıyla başlamıştır. Şirketler zamanla önce problem
çözme takımlarına, ardından yönetsel bağımsızlığa sahip takımlara doğru adım
atmışlardır.7
Ekip bir insan grubudur, fakat insanları bir grup olarak bir araya getirebilmek
mümkün olsa da, bunlardan bir ekip oluşturmak her zaman mümkün olmayabilir. Bu
nedenle iki kavram birbirinin yerine kullanılmamalıdır. Ekip paylaşılan bir misyonu ve
toplu bir sorumluluğu içermektedir.9
7
Çok sesliliğe değer verme: En iyi sonuçların çıkması için çok farklı düşüncelerin
bir araya gelmesi gerekir, diğer yandan da çok sesliliğin kakafoni'ye dönüşmemesi
önemlidir.
Eğitimin gözden geçirilmesi: Geribildirim almak her tür öğrenmede olduğu gibi
burada da çok önemlidir. Takım oluşumunun ve çalışmasının her aşamasının
değerlendirilmesi ve gözden geçirilmesi özellikle ilerideki çalışmalar için çok faydalı
olacaktır.
Takım çalışması giderek daha çok talep edilen bir eğilim olmakla beraber, dikkat
edilmesi gereken noktalar gözden kaçırıldığında avantajlarından çok dezavantajlarının
olabileceği gözden kaçırılmamalıdır. 10
10
TAKIM ÇALIŞMASI , www.kariyer.net.tr , İnternet Erişim Tarihi:03 Ocak 2003
8
hangi faktörün belirlediğine karar vermek zordur. Bazı durumlarda grup içindeki
çatışmanın büyüklüğü grubun daha etkin bir başarı sergilemesini sağlar.11
11
Erol EREN, ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ VE YÖNETİM PSİKOLOJİSİ,Beta Basım,1998
9
5. Kaynakların tahsisi. Organizasyonda çalışma grubunun kullanacağı kaynaklar
sıklıkla başka birimler veya elemanlar tarafından kullanılmamalı; grup üyeleri
çalışmalarını rahat bir ortamda sürdürebilmeli.
Diğer yandan bir takımı 'kötü bir takım' yapan sebepler de vardır. Mark
Fischetti'nin deyimiyle bu hastalıklardan bazıları ise şunlardır;
Kolektif Amnesi (Toplu hafıza kaybı): Hafıza kaybı, projenin bir takım
çalışmasına ihtiyacı olup olmadığını sorgulamadan yöneticinin bir takım oluşturması
sonucu ortaya çıkar. Takım elemanları neden orada olduklarını ve ne yapmaları
gerektiğini merak edip dururlar?
Liderlik fobisi: Liderlik rolünün abartılması ve genellikle mantık dışı bir şekilde
liderden korkulması. Semptomları: Kararlar verilemez. Sorunlar üst üste biner. Lider
takımın çalışmalarına engel olur.
12
Can Aktan, www.canaktan.org/yönetim , İnternet Erişim Tarihi: 05 Ocak 2003
10
ilgisizliği ve gerekli koşulların sağlanamaması yüzünden takım hayati tehlike
içindedir.13
SONUÇ
Göç eden kazları hiç izlediniz mi? “V” şeklinde bir formasyonda uçtuklarını fark
etmişsinizdir. Kazlar, her yıl göç mevsiminde kuzey-güney hattında yolculuğa
çıktıklarında havada süzülürken takım olarak "V"şeklinde bir formasyonda
uçarlar.Bilim adamları araştırmış, “Bu kazlar neden “V” şeklinde bir grup halinde
uçarlar” diye…Sonuçta, kazların hiç de “kaz kafalı” olmadıkları ortaya çıkmış. Bilim
adamlarının araştırmalarına göre kazların takım halinde gerçekleştirdikleri bu" V"
uçuşlarından insanoğlunun da ders alacağı çok noktalar mevcut...Yapılan araştırmalara
göre,uçan her kuş, kanat çırpma esnasında arkasındaki kuş için onu kaldıran bir hava
akımı meydana getiriyor. "V" şeklindeki formasyonla uçan kaz grubu, kanat çırpışları
sırasında oluşturdukları hava akımından meydana gelen kolaylık sayesinde uçuş
menzillerini yüzde 71 gibi oldukça büyük bir oranda uzatıyorlar. Yani, tek başına
gidebilecekleri maksimum yolu takım halinde neredeyse ikiye katlıyorlar.
Yine araştırmalara göre bir kaz ,"V"grubundan çıktığı anda uçmakta güçlük çekiyor.
Çünkü kaldıraçlı hava akımının dışında kalmış oluyor. Bunun sonucu olarak da hemen
formasyona geri dönüyor ve “V” nin takım gücünü tekrar yakalıyor.
belli hedefleri olan ve bu hedeflere ulaşmak için bi araya gelen takım ruhlu insanlar,
hedeflerine daha kolay ve çabuk erişirler. Çünkü bir takım olmanın çekimini,
motivasyonunu kullanırlar. Her şeyin iyice kompleksleştiği ve kollektif şuurun büyük
işlerde olmazsa olmaz bir şart haline geldiği çağımızda, insanlar hedeflerine (deha
çapında da olsa) ferdi gayretlerle değil, bilgi,deneyim, gayret birliğinin bir araya geldiği
takım ruhunun gücüyle ulaşabilirler.
13
TAKIM ÇALIŞMASI , kariyer.net.tr , İnternet Erişim Tarihi: 03 Ocak 2003
11
12
13