EŞZAMANLI MÜHENDİSLİK

M. Cemal Marangoz ve İ. Ferdi Şen

Gaziantep Üniversitesi Endüstri Mühendisliği Bölümü 27310 - Gaziantep

“Eşzamanlı Mühendislik”, çeşitli mühendislik aktivitelerinin klasik üretim anlayışından farklı

olarak, işlemlerin sırayla yapılması yerine, adından da anlaşılacağı gibi, aynı anda, yani

eşzamanlı üretim yapılması esasına dayanır. Bu da demek oluyor ki, tüm tasarım aşamaları

üretimin fonksiyonel bir optimizasyon parçası konumundadır.

Bu yöntem sayesinde, tasarımcılar ürünün erken üretim aşamalarında görünüş, tasarım ve

üretim durumunu göz önünde tutma imkanı bulurlar. Yani tasarım sürecinde tüm mühendislik

çalışmalarını aynı anda ve etkili bir şekilde yürütebilirler. Amerikan Savunma Enstitüsü

eşzamanlı mühendisliği şöyle tanımlar:

“Ürünlerin eşzamanlı ve entegre üretimi sırasında ilgili işlemleri, üretimi ve üretim

sonrasında servisi sağlayan bir disiplin.”

Bu yaklaşım üretimin her aşamasındaki çalışanları, üretim zincirinin diğer birimlerinin

dışında tutmak yerine; kalite, maliyet ve müşteri istekleri unsurlarının tamamını göz önünde

tutmaya yönlendirir. Bu üretim felsefesinin en büyük avantajı, problemleri en aza

indirmesidir. Tasarım aşamasında eşzamanlı mühendislik prensipleriyle çalışmak,

üretilebilirliğe (prodüktivite) katkıda bulunur ve maliyetleri düşürür.

Amerika, Avrupa ve Japonya’da yapılan son çalışmalar, fabrikadaki tasarım uygulamaları,

araştırma-geliştirme, ve üretim zincirinin servis evreleriyle birleştirilmesine yöneliktir. Yani

eşzamanlı mühendisliğin temel mantığı olan “tasarım işlemleri ile üretim planlarını aynı

anda uygulama” ilkesine, müşteriye yönelik servis imkanını bağlama, ilkesi güdülmektedir.
Genel bir tanımla mühendislik, “Bir şeyin nasıl doğru bir yöntemle yapılabileceğini öğreten

ve bütünsel düşünmeyi sağlayan düşünme sistemi” şeklinde tanımlanır ise, eşzamanlı

mühendisliğin tasarım ve üretim elemanlarının aynı anda çalıştıkları etkili bir yöntem

olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Bu üretim felsefesinde genellikle şöyle bir işlem sırası vardır. Başta ihtiyaçlar temin edilir,

ürün özellikleri belirlenir ve tasarım mühendisleri üç boyutlu çalışmalara başlar. Tezgahlarda

test için prototipler üretilir, istenilen seviyeye ulaşılınca en son tasarım şekliyle üretim yapılır.

Bu aşamada prototiplerin uygun olup olmadığına üretim mühendisleri karar verir.

Bilinen bir gerçek şudur ki, üretim; analizler, temel araştırma işlemleri, kontrollü deneyler,

cesur kararlar ve birimler arasında iletişimi gerektiren zor bir süreçtir. Bu süreç ancak birkaç

şekilde başarıyla tamamlanabilir. Bu başarı ne tasarım ve üretim birimlerinin sorumluluğu tek

başına alması; ne de faaliyetlerini birbirlerinin prensiplerine göre yürütmesi ile kazanılabilir.

Başarıya en yakın yol ise; birimlerin üretim sürecinde, etkili bir takım çalışması ile

oluşturdukları üretim mantığıyla gidilecektir.

Eşzamanlı mühendislik sistemi, üretim için birimlerin kararlarıyla birlikte beklentilerinin

sentezini de ister. Tasarım elemanlarının amaçları üründen bekleneni veren fonksiyonelliği

sağlayan özellikleri geliştirmektir. Üretim birimleri ise yapılan prototipin özelliklerinde

üretim için çalışırlar. Bununla beraber üretim safhasında ki uygulamalar, her iki birimin ortak

kararıyla alınır.

Özet olarak, eşzamanlı mühendislik, ürün henüz tasarım aşamasında iken devreye girerek

üretim problemlerini çözmek, ürün geliştirme ve üretim süresini kısaltmaya yönelik bir üretim

felsefesidir. Bu disiplinde iki ana senaryo olduğunu düşünebiliriz. Biri, ürün oluşturmak için

yeni üretim sistemi planlamak, diğeri ise üretim sistemi oluşturmak için bir ürünü
tasarlamaktır. Fakat her iki yaklaşım da ürün ve üretim sistemi arasındaki karşılıklı ve

eşzamanlı araştırma-geliştirme mantığına dayanır.

KAYNAKLAR

[1]SOHLENIUS, G. (1992) Concurrent engineering, Annals of the CIRP, 41-2, pp. 645-655.

[2]PENNELL, J.P. & WINNER, R.I. (1989) Concurrent engineering: practices and prospects,
Proceedings of the IEEE Global Telecommunications Conference and Exhibition,
Piscataway, NJ, USA, 1, pp. 647-655.

[3]NEVINS, J.L., WHITNEY, D.E. & DEFAZIO, T.L. (1989) Concurrent Design of Products
and Processes: A Strategy for the Next Generation in Manufacturing (New York, McGraw-
Hill).

[4]NNAJI, B.O. & LIU, H. (1990) Feature reasoning for automatic robotic assembly and
machining in polyhedral representation, International Journal of Production Research, 28-
3, pp. 517-540.

[5]NNAJI, B.O. & LIU, H. (1990) A product assembly modeller, Proceedings of the 1st
International Conference on Automation Technology, Taipei, Taiwan, 4-6 July, pp. 455-
464.

[6]NNAJI, B.O., KANG, T., YEH, S. & CHEN, J. (1991) Feature reasoning for sheet metal
components, International Journal of Production Research, 29-9, pp. 1867-1896.

[7]KUSIAK, A. (1993) Concurrent Engineering: Automation, Tools, and Techniques (USA,

Wiley Interscience).