T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

TESSAT TEKNOLOJS VE KLMLENDRME

ATIK SU TESSATI

ANKARA 2006

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER NDEKLER
NDEKLER.....................................................................................................................i AIKLAMALAR...............................................................................................................iii GR ..................................................................................................................................1 RENME FAALYET -1 ................................................................................................3 1. BNA ATIK SU TESSATININ BLMLER .........................................................3 1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ksmlar ............................................................................3 1.1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ana Borusu .................................................................4 1.1.2. Atk Su Kolonu ..................................................................................................4 1.1.3. Atk Su Kat Borusu............................................................................................4 1.1.4. Atk Su Balant Borusu ....................................................................................4 1.1.5. Atk Su Havalk Borusu .....................................................................................5 1.2. Atk Su Tesisatnn Denmesinde Dikkat Edilecek Hususlar ....................................7 1.3. Bina Atk Su Tesisatnn Boru ap Tayini................................................................7 1.3.1. Boru ap Hesab...............................................................................................9 1.4. Atk Su Borularnn Denmesi...............................................................................11 1.5. Atk Su Borularnn Sabitlenmesi ............................................................................11 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................13 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................14 LME VE DEERLENDRME.................................................................................15 RENME FAALYET -2 ..............................................................................................18 2.ATIK SU TESSATININ AIZLARININ AYARI .........................................................18 2.1. Alaturka Tuvalet Ta..............................................................................................21 2.2. Alafranga Tuvalet Ta............................................................................................22 2.2.1. Alttan kl Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar................................22 2.2.2. Arkadan kl Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar ............................23 2.2.3. Duvar Dzlemine Bitiik Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar ..............24 2.3. Lavabo ve Eviye .....................................................................................................25 2.4. Kvet ve Du Teknesi .............................................................................................26 2.5. Pisuarlar..................................................................................................................27 2.6. Yer Szgeci ............................................................................................................28 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................29 LME VE DEERLENDRME.................................................................................30 RENME fAALYET -3...............................................................................................32 3. BNA ATIK SU TESSATINn testi ..............................................................................32 3.1. Kolon ve Daire i Borularn Testi ..........................................................................32 3.1.1. Su ile Testini Yapma........................................................................................32 3.1.2. Duman ile Testini Yapma.................................................................................33 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................34 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................36 LME VE DEERLENDRME.................................................................................37 RENME FAALYET4 ..............................................................................................39 4. ATIK SU TESSATININ kanalizasyon balantlar........................................................39 4.1. Bina D Atk Su Tesisat .......................................................................................39 4.1.1. Atk Su Rgarlar.............................................................................................40

4.1.2. Ana Rgarlar ...................................................................................................41 UYGULAMA FAALYET...........................................................................................42 LME VE DEERLENDRME.................................................................................43 MODL DEERLENDRME...........................................................................................44 CEVAP ANAHTARLARI .................................................................................................46 NERLEN KAYNAKLAR..............................................................................................47 KAYNAKA ....................................................................................................................48

ii

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 582YIM030 Gaz ve Tesisat Teknolojisi Istma ve Shhi Tesisat Atk Su Tesisat Atk su tesisatn deme ile ilgili temel bilgi ve becerilerin kazandrld renme materyalidir. 40/32 Boru tesisatl modllerini alm olmak. Atk su tesisatn demek.

Genel Ama:
Gerekli ortam salandnda, atk su tesisatnn ksmlarn tanyarak, standartlarna ve tekniine uygun atk su tesisatn deyebileceksiniz.

Amalar:
MODLN AMACI

Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun bina atk su tesisatn deyebileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun atk su tesisat azlarn ayarlayabileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun bina atk su tesisatnn kaak testini yapabileceksiniz. Gerekli donanm kullanarak standartlara uygun atk su tesisatnn kanalizasyona balantsn yapabileceksiniz.

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Atlye, snf, laboratuar, kalem, metre, P.V.C. boru, balant paralar, conta, testere, ee, kelepe, matkap, dbel, krc delici makine, tornavida ve su terazisi. Uygulama odalar. Atlyede bulunan cihaz, makine, takmlar ve aletler. Her faaliyet sonrasnda o faaliyetle ilgili deerlendirme sorular ile kendi kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda size lme arac (uygulama, soru-cevap)uygulayarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir.

LME VE DEERLENDRME

iii

iv

GR GR
Sevgili renci, Gelien teknoloji ve buna bal olarak deien yaam standard inaat sektrn de yakndan etkilemitir. naat sektrn oluturan birimlerde kalfa, usta, teknisyen ve mhendise kadar deiik bilgi ve beceriye sahip bireyler ekip halinde alarak inaat alannda ihtiya duyulan hizmetleri retmektedir. Her trl temizliin su ile yapld gibi her trl hastalnda su ile gelecei bilinen bir gerektir. O halde suyu her an deiik amalar iin insanlarn hizmetine sunan SIHH TESSAT denilen boru a salkl yaam iin ok nemlidir. SIHH TESSAT salkl, gvenli ve rahat bir yaam iin gerekli temiz ime ve kullanma suyunun temini deiik amalarda kullanlan atk sularn insan salna zarar vermeyecek ekilde binadan hzla uzaklatrlmas ile ilgili bilim ve uygulama alandr. Bu modl shhi tesisat sisteminin alt yapsn oluturan bina ii ve d ATIK SU tesisat sistemlerinde kullanlan PVC borularn denmesi, atk su azlarnn braklmas, sabitlenmesi ve kaak testinin yaplmas ile ilgili bilgi ve becerileri kapsamaktadr. u modl renmenizde sorumluluk sizindir. Hazrlanan bu kitap okuyarak konuyu anlamanz ve uygulamalar verilen l ve zelliklerde yapmanz ok nemlidir.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET -1

AMA
Uygun ortam salandnda bina ii atk su tesisatnn blmlerini, denmesinde dikkat edilecek hususlar renecek, standartlara uygun olarak borularn aplarn hesaplayabilecek ve demesini yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: evrenizdeki yaplmakta olan inaatlarda yetkililerden izin alarak atk su tesisatnn blmlerini inceleyiniz. Piyasada tesisat ileri yapan ustalardan atk su borularn derken dikkat ettikleri hususlar reniniz. Proje izen brolardan tesisat projesi temin ederek seilen boru aplarn arkadalarnzla inceleyiniz.

Aratrma ilemleri iin inaat irketlerinden ve proje izimi yapan brolardan yararlanabilirsiniz

1. BNA ATIK SU TESSATININ BLMLER

1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ksmlar
Su kullanma yerlerinden gelen atk sular binann 1,0 - 1,5 m. dna tayan boru blmlerinin toplamdr. (ekil 1-1) Bina ii atk su tesisat boru blmlerinin grevleri dikkate alnarak, ana boru, kolon, kat borusu, balant borusu, havalk borusu olmak zere be blmde incelenir.

ekil 1.1: Bina ii atk su tesisat ve blmleri

1.1.1. Bina i Atk Su Tesisat Ana Borusu Binann atk su kolonlarndan gelen pis ve kirli sular toplayarak binann 1,0 - 1,5 metre dna, bina d atk su tesisatna ileten boru blmdr. Atk su kolonlarndan gelen pis ve kirli sular bina temel snrlar ierisinde toplayp tek bir boru ile bina d atk su tesisatna iletir. (ekil 1-1) Baz binalarn bina ii atk su tesisatlarnda atk su ana borusu yaplmaz. 1.1.2. Atk Su Kolonu Yaplarn katlarndaki su kullanma yerlerinden gelen sular atk su ana borusuna yada bina dndaki rgara ileten dey denmi boru blmdr. (ekil 1-1) 1.1.3. Atk Su Kat Borusu Katlardaki su kullanma yerlerinden gelen atk sular en yakndaki atk su kolonuna ileten yatay denen bina ii atk su boru blmdr. (ekil 1-1) 1.1.4. Atk Su Balant Borusu Su kullanma yerleri ile kat borusu arasndaki atk su boru blmdr. (ekil 1-1)

1.1.5. Atk Su Havalk Borusu Atk su borular ierisindeki hava basncnn art ya da eksi ynde deimesi, sistemdeki suyun akn engelledii gibi kokularn binaya yaylmasn nleyen sifonlardaki suyun kaybna neden olur. Bu durumda sifon kendisinden beklenen grevi yapamaz. Bina ii atk su tesisatndaki ak hava basncn sabit tutmak iin yaplan boru hattna havalk borusu denir. Atk su kolon borusunun en son pis ve kirli su toplama noktasnn bina atsnn zerine kadar kartlan boru blmdr. ( ekil 1-1) 1.1.5.1. Havalk Kolon Borusu Bu sistemde atk su kolonu yannda bulunan, ikinci bir havalk kolonu ile havalandrlr. Havalandrma kolonu her katta atk su kolonuna balanr. Atk su balant borular ise sadece atk su kolonuna baldr. Atk su kolonu at zerine kadar karlr. ekil1.2

ekil 1.2: Havalk Kolon Borusu

1.1.5.2. Her Su Kullanm Yerinden Havalk Borusu ekilmesi Bu yntem mkemmel, fakat ok pahal bir havalandrma yntemidir. Bu sistemde, hela ta, lavabo, du teknesi gibi btn salk gerelerinin sifonu ayr ayr 50 mm apnda havalandrma borusuna baldr. Sifonlarn en az iki ap ilerisinden balanan havalk borular, ortak bir havalk borusu ile birletirilerek yatay bamsz havalandrma kolonuna balanr. ekil1-3de bu sistem grlmektedir.

ekil 1.3: Her su kullanm yerinden havalk borusu ekilmesi

1.1.5.3. Atk Su Borusunun Havalk Borusu Yaplmas Atk su kolonlarnn ayr ayr veya birka kolonun at arasnda birletirilerek, ayn apta at zerine kadar uzatlarak yaplan havalandrmadr. Bu sistem basit, ucuz ve yaygn olarak uygulanan havalandrma sistemidir. Byk binalarn atk su tesisatnn havalandrlmasnda yetersiz kalr. ekil 1.4

ekil 1.4: Atk su kolonu havalk sistemi

1.2. Atk Su Tesisatnn Denmesinde Dikkat Edilecek Hususlar

Kat borularnn mmkn olduu kadar ksa olmasna, Borularn suyun akn kolaylatracak ekilde eklenmesine, Deyden yataya geen boru tesisat noktalarnda, yay dirsek veya iki ak dirsek kullanlmasna Alt kata denen ana borularn, bina dna en ksa yoldan karlmasna, Her kolonun eriilebilecek en alt noktasna bir temizleme kapa konulmasna, Yatay borulara eimin %2 verilmesine, Zemin zerinde denen boru alt ve yanlarnn ince kumla beslenmesine, sert cisimlerden korunmasna, Her kolonun mutlaka ap deimeden at zerine kadar karlmasna, zerine havalk borusu ve apkas taklmasna, Atk su boru azlarnn deme ve duvara balanacak tesisat u malzemesinin cins ve zelliine gre uygun llerde braklmasna,

Atk su azlarnn iine pislik, har vb. maddelerin gitmesini nlemek iin iyi bir
ekilde geici olarak kapatlmasna. Atk su tesisatnda kullanlan PVC borularn, birbirine eklenmesinde mutlaka uygun boru contalar kullanlmal ve iyi bir szdrmazlk salanmasna dikkat edilmelidir.

1.3. Bina Atk Su Tesisatnn Boru ap Tayini

Bir binada ortaya kan atk sularn ana kanala veya fosseptie aktlabilmesi iin gerekli boru ( PVC ) tesisat belirli yntemlere uygun olarak yaplmaldr. Atk su tesisat tketim birimi yntemine gre hesaplanr. Tablo 1.1de tesisat u malzemelerinde oluan atk su miktarlar, akma deerleri ( atk su tketim birimi ) ve balant boru aplar belirtilmitir.

Tesisat u malzemeleri

Hela ta Ykanma teknesi Oturmal ykanma teknesi Ayak ykama teknesi Du teknesi Kova doldurma (kk) Kova doldurma (orta) rdek ykama ve dezenfeksiyon Aygt Srg ykama teknesi Pisuar (1/2 basl) Bulak ykama teknesi (tek gzl) Bulak ykama teknesi (ift gzl) Byk bulak ykama teknesi Lavabo (kk) Lavabo (byk) Bide Deme szgeci (70) Deme szgeci (WC gibi tali yerde)

Atk Su Miktar (Lt/ s 2,5 1,75 1,5 1,0 1,0 1,0 1,5 2,5 2,5 1,0 1,0 1,5 2,0 0,25 0,5 0,5 2,5 0,5

Atk Su Tketim 10 7 6 4 4 4 6 10 10 4 4 6 8 1 2 2 10 2

Balant Borusu ap Mm 100 70 70 70 70 70 70 100 100 70 70 70 70 70 70 70 70 70

Tablo 1.1: Atk su miktar, akma deeri ve balant aplar.

Tablo 1.2 de %1 ve % 2 eimli prz katsays m:0,35 ve m:0,25 olan yatay atk su borularndan geebilecek atk su miktarlar ve bunlara karlk gelen atk su tketim deerleri grlmektedir. Prz katsays m=0,35 Eim 1/100 Eim 1/50 Q Atk su Q Atk su (lt/s) tketim (lt/s) Tketim birimi birimi 1,4 25 2,0 36 3,9 100 5,5 147 7,0 270 10,0 400 12,3 600 17,5 875 28,0 1550 38,0 2170 Prz katsays m=0,25 Eim 1/100 Eim 1/50 Q Atk su Q Atk su (lt/s tketim (lt/s tketim birimi birimi 1,75 32 2,25 41 4,9 130 6,9 185 9,0 360 12,6 500 15,0 750 21,0 1050 33,0 1900 46,0 2630

Boru ap mm 70 100 125 150 200

Tablo 1.2: Yatay atIk su borular tketim deerleri ve boru aplar

Atk su tesisatnda kullanlan yatay atk su borularndan geebilecek atk su miktarlar ve bunlara bal olarak alnmas gerekli atk su tketim birimleri Tablo 1.2 de belirtildii gibidir. Dey atk su borular tablo 1.3de belirtilen deerlere gre seilmelidir. Atk Su Tketim Birimi 40 150 400 900 2200 Atk Su Borusu ap 70 100 125 150 200

Tablo 1.3: Dey borularda atk su tketim birimine gre atk su boru aplar

1.3.1. Boru ap Hesab

ekil 1.5: Boru ap hesab iin rnek atk su emas

Yukarda emada verilen su tketim yerlerine gore boru aplar yle hesaplanr. Kolon 2ye her katta kvet, lavabo, szge balanmtr. Kvetin tketim birimi tablo 1.1e gore 6dr. Lavabonun tketim birimi (byk) 2dir. Deme szgecinin tketim birimi 10dur.Bunu tabloya dkersek aada ki sonular kar. 1 numaral kolon boru ap hesab: Kolon Numaras 1 1 1 Kat Ad 4 4 4 Tesisat U Malzemesi Kvet Lavabo ( byk) Banyo szgeci Toplam
Tablo 1.4: Kolon tketim deerleri

Tketim Birimi 6 2 10 18

Boru ap mm 70 70 70 70

Dier katlar da bunun ayns olduuna gre kat borusu ap ayn olacak, kolon ap deiecektir. Kolon boru aplarna 1.3den baklacaktr. Kolon Numaras 1 1 1 1 Kat Ad 4 3 2 1 Tketim Birimi 18 18 +18= 36 18+36= 54 18+54= 72 Boru ap 70 70 100 100

Tablo 1.5: Kolon tketim deerlerine gre boru aplar

2 Numaral kolona her katta iki gzl eviye balanmtr. ki gzl eviyenin tketim birimi tablo 1.1e gore 6dr.

2 Numaral Kolonun Boru ap Hesab:

Kolon Numaras 2 2 2 2 Kat Ad 4 3 2 1 Tketim Birimi 6 6+6=12 12+6=18 18+6=24 Boru ap 70 70 70 70

Tablo 1.6: Kolon tketim deerlerine gre boru aplar

3 numaral kolona her katta 4 adet lavabo balanmtr. Lavabo (byk) tketim birimi Tablo1.1e gore 2dir. Kolon Numaras 3 3 3 3 Kat Ad 4 3 2 1 Tketim Birimi 2*4=8 8+8=16 16+8=24 24+8=32 Boru ap 70 70 70 70

Tablo 1.7: Kolon tketim deerlerine gre boru aplar

10

Yataydaki ana boru apnn hesab:

Kolon numaras 2-3 aras 1-2 aras 1 ve ncesi Tketim birimi 32 32+24=56 56+72=128 Boru ap 70 100 100

Tablo 1.8: Yatay boru tketim deerlerine gore boru aplar

Hesaplamalar bittikten sonra her balant blmne boru aplar yazlr. Daha detayl bilgiyi shhi tesisat resim modllerinde bulabilirsiniz.

1.4. Atk Su Borularnn Denmesi

yi denmi atk su tesisat aadaki zelliklerde olmaldr: Binann tm atk sularn kesintisiz olarak, sala zarar vermeyecek ve insanlar rahatsz etmeyecek bir ekilde bina dna tamaldr. Koku, gazve bcekler atk su borularndan binaya gememelidir. Borular ve boru eklemeleri salam gaz ve su szdrmaz olmaldr. Atk su tesisatnda kullanlan borular mutlaka TSE Belgeli olmal, yapnn esnemesi ve oturmasndan zarar grmeyecek ekilde denmelidir. Atk su borular yatayda veya deyde densin, mmkn olduu kadar dz ve ksa olmaldr. Yatay denen borular bel vermeyecek ekilde uygun aralklarla binaya kelepelerle balanmaldr. Atk su borular bina ierisinde mmkn olduunca grlmeyecek yerlere, tesisat bacas, dk deme iersine, asma tavan iine, duvar kelerine denmelidir.

1.5. Atk Su Borularnn Sabitlenmesi

Borularn sabitlenmesinde kelepeler kullanlr Borularn ap, iindeki akkan scaklna ve ortam scaklna gre nerilen boru tespit aralklar tablo 1.9 gsterilmitir. Boru Anma ap mm 50 70 100 125 150 Scakla Gre PVC Boru Tespit Aralklar mm 20 C 1500 1650 2000 2200 2400
Tablo1.9: Atk su borularn sabitleme aralklar

40 C 1200 1500 1700 1900 2100

11

Bina iinde kelerden denen kolon borular kat yksekliinin ortasnda kelepe ile sabitlenmelidir. Kelepeler borularn kaymalarn nlemek iin muf altlarna konulmaldr. ekil 1.6

Resim 1.1: Kelepe ile kat ortasnda sabitleme

Aadaki ekillerde kelepe eitleri grlmektedir. ivili olanlar duvara ivi apndan kk delik delinerek aklr. Vidal tipler ise duvara delinen delie uygun dbel aklr ve vidalanr.

Resim 1.2: Atk su boru kelepeleri

12

UYGULAMA FAALYET-1 UYGULAMA FAALYET

LEM BASAMAKLARI
PVC boru ve ek paralarn malzeme listesine gre hazrlaynz. Borular deyeceiniz blm hazrlaynz. Kelepe yerlerini iaretleyiniz. Breyize elmas matkap ucunu taknz ve iaret yerlerinden deliniz.. Kullanacanz kelepe eidine gre kelepe ivilerini veya dbeli aknz. Kelepeyi duvara sabitleyiniz. lk boru parasn 500 mm olacak ekilde kesiniz. Borunun mufuna contay taknz, kaydrc srnz,100x100 atal boruya ekleyiniz. 400 mm lsnde boruyu hazrlaynz. 100x100 atala conta taknz ve kaydrc srnz, 400 mmlik boruyu ekleyiniz. Yataydaki boru hazrlaynz, su terazisi yardmyla %2 eim veriniz ve altn ince kumla besleyiniz. Deydeki borular da 8. madde ki gibi ekleyiniz. Borularn kelepesini srayla sabitleyiniz. Biten iin l,terazi ve temizliini kontrol ediniz.

NERLER
PVC borularn ve ek paralarnn delik, atlak olmamasna dikkat ediniz. Gerekli temizlii yapnz. lmlendirmeye ve markalamaya dikkat ediniz. Matkab darbe konumunda altrmay unutmaynz. Delie uygun apta dbel kullannz. Kelepeye zarar vermeyiniz. Boruyu dzgn kesiniz ve pah krnz. Genleme payn unutmaynz. (10mm) Kesme kalb kullanmay unutmaynz. Kaydrcy fazla srmeyiniz. Eimi doru veriniz, kumun tasz olmasna dikkat ediniz lmlendirmeye dikkat ediniz. Kelepeleri dzgn vidalaynz. inizi arkadalarnzla birlikte inceleyiniz.

13

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET-2

Aadaki atk su tesisatn yapnz. Tolerans +- 5 mm dir.

ekil 1.6: Atk Su Boru Tesisat

UYGULAMASI YAPILACAK N MALZEME LSTES Tek atal 100x100 mm 1 adet Dirsek 450 Tek atal Rediksiyon Tapa PVC boru PVC boru PVC boru 100 mm 100x70 mm 100x50 mm 50 mm 100 mm 70 mm 50 mm 1 adet 1 adet 1 adet 1 adet 2000 mm 500 mm 400 mm

14

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz.

A-OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

1. Bina ii atk su tesisatnn doru tanmlamas aadakilerden hangisinde yaplmtr? A) Su kullanma yerlerinde oluan kirli ve pis sular pis su kolonuna aktan boru blmdr. B) Su kullanma yerlerinde oluan kirli ve pis sular toplayp binann 1,0 1,5 m. dna tayan boru tesisatdr. C) Kirli ve pis sular binann 1,0 1,5 m. Dnda toplayp ehir kanalizasyonuna aktan boru blmdr. D) Binann 1,5 m dna tanan pis ve kirli sular toplayp ehir dna tayp zararsz hale getirilmesi iin denen boru hattdr.

2.Aadakilerden hangisi bina ii atk su tesisat blmnden deildir?

A) Atk su tesisat ana borusu B) Atk su kolonu. C) Bina d atk su tesisat. D) Atk su havalk borusu. 3.Aadakilerden hangisi atk su havalk borusunun grevidir? A) Bina ii atk su tesisatnda ak hava basncn sabit tutmak. B) Atk su tesisatnda baca grevi yaparak pis koku ve gazlar dar atmak. C) at vb. yzeylere den sular toplayp atk su tesisatna aktmak. D) Katlardaki su kullanma yerlerindeki pis ve kirli sular atk su kolonuna aktmak. 4. Aadaki llerden hangisi 100 mm apndaki atk su borusunun kelepe araldr? A) 1500 2300 B) 1700 2000. C) 1900 2400 D) 1600 - 2200 5. Yatay denen atk su borularna % ka eim verilmelidir? A) % 5 B) % 4 C) % 0,5 D) % 2

15

6. Atk su borular nerelere denmemelidir?

A) Dk demeye B) Asma tavan iine C) Salon ve yatak odasna D) Tesisat bacas iine 7. Temizleme kapa atk su tesisatnn neresine konulur? A) Her kolonun ulalabilecek en alt noktasna B) Her kolonun daire giriine. C) Her kolonun atdaki blmne D) Her kolonun orta kattaki blmne

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. renme faaliyetlerindeki eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz.

16

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

KONTROL LSTES DEERLENDRME KRTERLER
1 2 3 4 5 6 7 8 Kullanlacak malzemeyi doru listelediniz mi? l doruluu ve tamln kontrol ettiniz mi? Ekleme yerlerindeki geilerin doruluunu kontrol ettiniz mi? Eimi doru verdiniz mi? Kelepelerin yerini tespit ettiniz mi? i sresinde bitirdiniz mi? Emniyetli alma kurallarna dikkat ettiniz mi? Takmlarn bakmn yaptnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam doru ise bir sonraki faaliyete geiniz.

17

RENME FAALYET2
AMA

RENME FAALYET -2

Uygun ortam salandnda, salk gereleri iin azlar brakmay tekniine uygun olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Atk su azlar inaatn hangi aamasnda braklr aratrnz. nternetten lavabo, hela talar ve seramik malzeme reten firmalar bulunuz, lginizi eken yaz, resimlerin ktsn alnz, arkadalarnzla inceleyiniz

2.ATIK SU TESSATININ AIZLARININ AYARI

Shhi tesisatnn, atk su borularn dedii ve azlar brakt aama inaatn kaba inaat, aamasdr. Demeler bitmemi kat betonu konumundadr. Bu konumda lmlendirme ok nemlidir. Tm lmlendirmeler bitmi deme ve duvara gre yaplacandan ham demeden ( kat betonu ) sonra deme yksekliinin duvar, karo ve seramik paynn ne olaca bilinmelidir. Bu bilgiler inaatn sorumlusundan renilebilinir. Shhi tesisat deme ve duvar kaplama malzemesine gre baz lleri bilmeli ve hesaplamaldr. ekil 2.1de deme betonu zerinin seramik kaplanmasnda ekil 2.2de mozaik kaplanmasnda ve ekil 2.3de duvarn fayans kaplanmasnda kan ller grlmektedir.

ekil 2.1: Deme betonunun seramik (karo) kaplanmasnda kaplama pay ve lleri

18

ekil 2.2: Deme betonunun mozaikle kaplanmas

ekil 2.3: Duvarn fayansla kaplanmasnda kaplama pay ve lleri

Yapnn kalitesi ve zelliine gre baz inaatlarda lmlendirmenin yaplabilmesi iin bitmi demeye gre 1m (tesviye) izgisi izilir. Shhi tesisat bu izgiyi lmlendirmede kullanabilir. Shhi tesisatn kurulmasnda kullanlan btn ller bitmi demeye gre belirlenmitir. Atk su borularnn denmesi ve azlarn braklmas kaplama pay alnarak yaplmaldr. Verilen rnekte lavabonun atk su aznn ham demeden ykseklii hesaplanmtr. rnek: Lavabo atk su az bitmi demeden 500 mm yksektedir. Karo fayans kaplanacak bir deme iin lavabonun atk su k az ekseninin bitmemi demeden ykseklii ka mmdir? Tesviye betonu : 30 mm Fayans karo yaptrc : 6 mm Fayans karo kalnl : 9 mm Toplam : 45 mm 50mm alnr.

19

Lavabo atk su boru az ham demeden 500 mm + 50 mm = 550 mm yksekte olmaldr. ekil 2.4

ekil 2.4: Lavabo atk su az ykseklii

Deyde olduu gibi yatayda da denecek atk su borularnn lmlendirilmesinde duvar kaplama pay dikkate alnr. rnek: Alaturka hela ta atk su k az merkezi bitmi duvardan 265 mm olmaldr. Buna gre ham duvardan azn merkez ls ne olmaldr? Sva kalnl : 30 mm Fayans yaptrc kalnl : 5 mm Fayans Kalnl : 6 mm Toplam : 41 mm Ham duvardan alaturka hela ta az merkezi 265 + 41 = 306 mm310 mm alnr. ekil 2.5

20

ekil 2.5: Alaturka hela ta aznn duvardan uzakl

Ayarlar yaplan atk su tesisat azlar ak braklmamaldr. Azlar PVC tapalarla ya da kattan top yaplarak tkanmal ve zerleri al ile gvenli bir ekilde kapatlmaldr. Braklan azlar terazisinde olmaldr. Az lleri imalat firmalara gre deiiklik gstermektedir. Onun iin tesisat nceden salk gerelerinin llerini renmelidir.

2.1. Alaturka Tuvalet Ta

Alaturka hela tann sifonu akta veya gizli olarak iki ekilde az braklr. Koku ve gazlarn binaya szmamas iin hela talarnda lastik contal standart sifonlar (es) kullanlr. Sifonu akta monte edilen hela talarnda kendinden contal adaptr taklmaldr.

Resim 2.1: Standart hela ta sifonu (es)

21

Sifonu gizli monte edilen hel ta montajnda, sifonun demeye oturma yeri tespit edilmelidir. Sifonu akta braklan montajda ise, sifon deme altnda askya alnp sabitlenmelidir. Sabitleme balama teli ile iki katl sa rg yaplarak terazisinde olmaldr. Sifon ekseninin bitmi duvardan akl hela tana gre deiebilir, 265 - 350 mm aras uygundur. nemli olan bitmi duvarla hela ta arasnn 100 mm olmasdr. ekil 2.7 Sifonun etraf harla sabitlendikten sonra az kapatlarak etraf ince ve kuru kumla doldurulup sktrlr.

1.Sifonun demeye oturan yeri harla doldurularak sabitlenir.

2.Sifonun az kapatlarak etraf kumla doldurularak sktrlr.

ekil 2.6: Alaturka hela ta aznn sabitlenmesi

2.2. Alafranga Tuvalet Ta

Alafranga hela talarnn atk su az lleri tiplerine ve firmalara gre deiir. Yapda hangi tip alafranga hela ta kullanlacaksa, lmlendirme ona gre yaplr. Alafranga hela talar atk suyun kna gre alttan kl ve arkadan kl olmak zere iki tipte retilmektedirler. Ayrca duvar dzlemine bitiik ve duvara aslan hela talar da vardr. 2.2.1. Alttan kl Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar Alttan kl alafranga hela ta tanm olarak; gizli kl, dey eksenli, az demenin zerinde kalan hela tadr. Bu hela talarnn atk su tesisat genellikle asma tavan ile deme arasnda veya deme altnda bulunur. Atk su az demeye sfr braklr ve sonradan taklan kadann ykseklii 50mm olur. Alafranga hela talarnn baland atk su borular ve havalandrma borular ap 100 mm olmaldr. Hela tann baland noktann atk su kolonuna uzakl elden geldiince ksa tutulmaldr. Atk su aznn merkezinin duvardan uzakl 200 mm olmaldr. ekil 2.8

22

ekil 2.7: Alttan kl alafranga hela ta atk su az

1. Atk su borusu alafranga hela tann lsne ayarlanr.

2.Atk su borusunun ykseklii maks. 15 mmye ayarlanr.

3. Atk su borusunun evresi har ile doldurulur.

4. Atk su borusunun ucuna lastik kada taklr ve az geici kapatlr.

ekil 2.8: Alttan kl alafranga hela ta atk su aznn sabitlenmesi

2.2.2. Arkadan kl Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar Arkadan kl alafranga hela talar tanm olarak ak kl; yatay eksenli seramik salk gerecidir. Alafranga hela tann atk su aznn braklmasn da atk su tesisatnn durumuna gre iki yntem uygulanr. Demeye dik veya demeye paralel az brakma yntemleri. 2.2.2.1. Demeye Dik Az Brakma Alafranga hela ta bu yntemde 90lik, az lastik contal dirsek balants ile Alttan kl alafranga hela ta haline dnr. Atk su borusu kat demesinin altndan veya dk demenin iinden geer. Atk su k az ekseninin bitmi duvara uzakl, seilen rne gre deiir. ekil 2.10

23

ekil 2.9: Demeye dik alafranga hela ta atk su az

2.2.2.2. Demeye Paralel Az Brakma Yapnn atk su kolonu, tesisat bacas veya aydnlkta yer almaktadr. Bu sistemde, alafranga hela ta atk su tesisatna balanaca atk su k az ekseni, bitmi demeden 170 mm stte olacak ekilde braklr. Alafranga hela ta ile atk su aznn birletirilmesinde kada kullanlr. ekil 2.11

ekil 2.10: Demeye paralel alafranga hela ta (klozet) atk su az

2.2.3. Duvar Dzlemine Bitiik Alafranga Hela Talarnda Atk Su Azlar Duvar dzlemine bitiik alafranga hela talar; atk su klar arkadan ya da alttan kldrlar. Duvara sfr montaj edildikleri iin tesisatn gizlenmesi, mekn iinde l nokta brakmamas, temizliinin kolay olmas gibi sorunlar zmlenmi ada bir rndr. Duvar dzlemine bitiik alafranga hela talarnn az iki ekilde braklr. 2.2.3.1. Demeye Dik Az Brakma Bu balant eklinde firmalarn zel rettikleri dirsein girecei atk su k ekseninin bitmi duvardan uzakl 250 mm olmaldr. Atk su az bitmi demeye sfr braklmaldr.

24

2.2.3.2. Demeye Paralel Az Brakma Az lastik contal zel dz boru ile yaplan, arkadan kl balantdr. Yapnn atk su tesisatnn tesisat bacas veya aydnlkta yer ald durumlarda ideal zmdr. Bu balantda, dikkat edilmesi gereken dz borunun balanaca atk su k ekseninin bitmi demeden 170mm yukarda braklmasdr. Ayrca atk su borusu mufu bitmi duvara sfr braklmaldr.

2.3. Lavabo ve Eviye

Lavabo eitleri ok fazladr. Yapda kullanlacak lavabo trne gre atk su lmlendirmesi yaplr. Genelde lavabolarn atk su aznn ekseni bitmi demeden 450 550mm arasnda alnr ve az ap 50mmdir. ekil 2.12

ekil 2.11: Lavabo atk su az

Yapda kullanlacak eviye eidine gre atk su az braklr. Eviyelerde bitmi demeden atk su aznn merkezinin ykseklii 500 - 600 mm arasnda alnabilir. Az ap 50mmdir. ekil 2.13

25

ekil 2.12: Eviye atk su az

2.4. Kvet ve Du Teknesi

Yapda kullanlacak kvet eidine gre atk su aznn ls deimektedir. Gmme kvet atk su az bitmi demeden 50 mm ve bitmi duvara sfr braklr. Boru ap ise 50mmdir. ekil 2.14

ekil 2.13: Kvet atk su az

26

Du teknesi eitleri ok fazladr. Du teknesinin bitmi duvara sfr ve yandaki duvardan uzakl 150mm alnr. Dk demeden ise 100mm yukarda az braklr. Atk su boru ap ise 50mmdir. ekil 2.15

ekil 2.14: Du teknesi atk su az

2.5. Pisuarlar
stten temiz su girili pisuarlarda, atk su az ap 50mm, pisuar ekseni zerinde, bitmi demeden 450mm yukarda braklr. ekil 2.16 stten ve arkadan temiz su girili pisuarlarda arkadan kl sifon kullanlacaksa, bitmi duvarda pisuar ekseni zerinde, bitmi demeden 415mm ykseklikte atk su az ap 50mm braklr. ekil

ekil 2.15: Pisuar atk su az

27

2.6. Yer Szgeci

Szgeler konulduklar yerlere gre atk su azlar ve lleri deiir. Banyolara konan yer szgeleri kvetle ayn atk su azna balanabilir. Ayr az braklacaksa szgecin lsne gre bitmi demeyle sfr olacak ekilde atk su az braklr. ekil 2.16

ekil 2.16: Szge atk su balants

28

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

Aadaki planda gzken tesisat u malzemelerinin atk su azlarn braknz.

KULLANILACAK MALZEMELER Tek atal Dirsek 450 Tek atal Rediksiyon Tapa PVC boru PVC boru PVC boru 100x100 mm 100 mm 100x70 mm 100x50 mm 50 mm 100 mm 70 mm 50 mm

LEM BASAMAKLARI
Projeye uygun boru aplar seimi boru gei yerlerini tespit etme. Atk su borularn yatayda ve dikeyde deme. Atk su borularn sabitleme. Atk su tesisatnn az ayarn su terazisi yardmyla yapma.

NERLER
Projedeki boru aplarna gre borular geireceiniz yerleri iaretleyiniz ve delikleri anz Atk su borularn yatayda derken eime dikkat ediniz. Borularn kelepe yerlerini standartlara gre iaretleyiniz ve tespit ediniz. Braktnz azlarn terazisinde olmasna dikkat ediniz.

29

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz.

A-OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

1. Bina atk su tesisatnn lmlendirmesi nereye gre yaplr? A) Bitmi duvar ve demeye gre. B) Bitmi tesviye betonu ve briket duvara gre C) Tula duvar ve dk demeye gre D) Kaba sva ve betonarme betonuna gre 2.Aadakilerden hangisi bina ii atk su tesisat aznn kapatlmasnda kullanlr? A) Te B) Tapa C) Dirsek D) Temizleme Kapa 3.Alaturka hela tann bitmi duvardan arkasnn uzakl ka mm olmaldr? A) 60 mm B) 80 mm C) 100 mm D) 110 mm 4. Hela talarnn baland kolon ve havalk boru ap ka mm olmaldr.? A) 50 mm B) 70 mm C) 90 mm D) 100 mm 5. Lavabo atk su az ykseklii ka mm olmaldr? A) 400 450 mm B) 300 400 mm C) 450 550 mm D) 600 650 mm 6. Kvet ve du teknesi aznn ap ka mm dir? A) 25 mm B) 40 mm C) 35 mm D) 50 mm

30

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

KONTROL LSTES DEERLENDRME KRTERLER
1 2 3 4 5 6 7 8 Kullanlacak malzemeyi doru listelediniz mi? l doruluu ve tamln kontrol ettiniz mi? Ekleme yerlerindeki geilerin doruluunu kontrol ettiniz mi? Eimi doru verdiniz mi? Kelepelerin yerini tespit ettiniz mi? i sresinde bitirdiniz mi? Emniyetli alma kurallarna dikkat ettiniz mi? Takmlarn bakmn yaptnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam doru ise bir sonraki faaliyete geiniz.

31

RENME FAALYET3 RENME FAALYET -3

AMA
Uygun ortam salandnda bina ii atk su tesisatnn sznt, kant testini uygulayacak ve kaak yerlerinin tamirini tekniine uygun yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli Aratrmalar unlardr: evrenizdeki yaplmakta olan inaatlarda yetkililerden izin alarak atk su tesisatnn testini ustalarla birlikte yapnz. Atk su tesisat deyen kiilere genelde szntlarn olduu yerleri sorunuz. Arkadalarnzla bu konular tartnz. Aratrma ilemleri iin inaat irketlerinden, proje izimi yapan brolardan ve internetteki inaat irketi sayfalarndan yararlanabilirsiniz

3. BNA ATIK SU TESSATININ TEST

Atk su tesisat borular dendikten sonra boru zerleri kapatlmadan gzden kam muhtemel olabilecek hatalara kar test edilir. Bylece sistemin gvenirlii kontrol edilmi olur. Sistem iletmeye aldktan sonra fark edilen hatalar binada istenmeyen hasarlara neden olur. Atk su tesisat borularnn tmnn testi bir defada yaplmas en doru yoldur. Fakat yaygn geni denmi atk su tesisat borular blmlere ayrlarak test edilebilir. Atk su tesisat borular kaak testi su ve duman ile iki usulde yaplr.

3.1. Kolon ve Daire i Borularn Testi

3.1.1. Su ile Testini Yapma Atk su tesisatnn su ile testi en emin test tekniklerinden biri olmakla birlikte uygulamas zor ve zaman alcdr. Atk su boru tesisatnn btnn bir defada su ile test etmek mmkn olmaz. Su ile testte atk su tesisat borular blmlere ayrlarak her kat ayr test edilir. Her blmn test basnc 1,5 mssdur. Denenecek atk su tesisat boru blm 1,5 metre yksekliinde su ile doldurulur. Test uygulama sresi 30 dakikadr.

32

PVC borular ile yaplm atk su tesisatnn su ve duman ile testinde boru ular tapa ile kapatlabilecei gibi uygun konumlarda adaptr contalarda kullanlabilir. ekil3.1 atk su tapalar. Bu tapalardan dz olanlar boru ularna, dirsekli olanlar atal ilerine, kolonlarn testinde kullanlrlar. Deneme tapas takldktan sonra kelebek somunu varsa elle yoksa uygun azl anahtarla sklr. Cvata, esnek lastii genileterek boru i yzeylerine bask uygular ve szdrmazl salar.

ekil 3.1: Atk su tapalar

3.1.2. Duman ile Testini Yapma Yal paavra, katranl kt veya duman karan zel maddeler zel bir haznenin iinde yaklr ve meydana gelen duman tesisata hava fleyici tarafndan flenir. Azlar daha nceden kapatlm olan boru blmnde kaak yerleri varsa dumann yapt ses veya kokudan kolaylkla tespit edilir. Denemenin baarl olabilmesi iin azlarn szdrmaz olmas ve en yksekteki ak boru azna duman gelir gelmez kapatlmas gerekir. Kaak yerleri fleyiciden ve dumandan uzak duran bir kii tarafndan aranr. Denemede duman basnc 25 mmss olmaldr.

33

UYGULAMA FAALYET-1 UYGULAMA FAALYET

LEM BASAMAKLARI
Kolonun 1. kat atal ayrmn tapa ile kapatnz. Daire iindeki btn azlar tapa ile kapatnz st kattan atal ayrmndan su ile doldurunuz. Doldurma ilemini bitirdikten sonra 30 dakika bekleyiniz. Tesisatn her tarafn kontrol ediniz. Suda eksilme varsa kaak yerini tespit ediniz. Kaak varsa suyu boaltnz. Kaak olan blmdeki boru veya ek parasn deitiriniz. nceki ilemleri tekrar ederek testi tamamlaynz.

NERLER
Tapaya kaydrc srnz. Kapanmayan az dikkat ediniz. Suyu tarmaynz. Srenin tamamn bekleyiniz. Tesisat gzle kontrol ediniz Kaak var m? Baknz, szntlar olabilir, elle kontrol ediniz. Suyu kaak boaltnz. olan yere kadar kalmamasna

Boruyu veya ek parasn kontrol ediniz. Yeniden testi yaparak kaak olup olmadna baknz. Yaptnz dier iler iinde ayn ekilde testi uygulayabilirsiniz.

34

UYGULAMA FAALYET-2
LEM BASAMAKLARI
Kolonun st kat atal ayrmn tapa ile kapatnz. Daire iindeki btn azlar tapa ile kapatnz. Kattan atal ayrmndan duman doldurma ve basn 25 mmss olunca tapayla kapatnz. Doldurma ilemini bitirdikten sonra 10 dakika bekleyiniz. Tesisatn her tarafn kontrol etme. Koku ve is kontrol yapnz Duman basncnda dme varsa kaak yerini tespit ediniz. Kaak varsa duman boaltnz. Kaak olan blmdeki boru veya ek parasn deitiriniz.

NERLER
Tapaya kaydrc srnz. Kapanmayan dikkat ediniz. az kalmamasna

Duman basncn tam salaynz. Srenin tamamn bekleyiniz. Tesisat gzle kontrol ediniz Koku var m? Kaak var m? Baknz, szntlar olabilir kontrol ediniz. Duman boaltnz. Kap pencereleri ak tutunuz. ve

Boruyu veya ek parasn kontrol ediniz. Yeniden testi yaparak kaak olup olmadna baknz. Yaptnz dier iler iinde ayn ekilde testi uygulayabilirsiniz.

nceki ilemleri tekrar ederek testi tamamlaynz.

35

UYGULAMA FAALYET-3 UYGULAMA FAALYET

kinci faaliyette yapm olduunuz uygulamann aadaki ilem basamaklarna gre kaak testini yapnz. ( Su ve duman ile)

LEM BASAMAKLARI
Kolonun 1. kat atal ayrmn tapa ile kapatnz. Daire iindeki btn azlar tapa ile kapatnz st kattan atal ayrmndan su ile doldurunuz. Doldurma ilemini bitirdikten sonra 30 dakika bekleyiniz. Tesisatn her tarafn kontrol ediniz. Suda eksilme varsa kaak yerini tespit ediniz. Kaak varsa suyu boaltnz. Kaak olan blmdeki boru veya ek parasn deitiriniz. nceki ilemleri tekrar ederek testi tamamlaynz.

36

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LE VE DEERLEND RME

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz.

A-OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

1. Su ile kaak testinde bekleme sresi ka dakikadr? A) 10 dakika B) 15 dakika C) 25 dakika D) 30 dakika Aadakilerden hangisi bina ii atk su tesisat su ile deneme testi basncdr? A) 2,0 mss B) 5 mss C) 1,5 mss D) 1,0 mss Aadakilerden hangisi atk su tesisat duman testi basncdr? A) 25 mmss B) 20 mmss C) 30 mmss D) 15 mmss Kaak testi yaplmazsa aadakilerden hangisi daha sonra grlebilir? A) Bir ey olmaz B) Zamandan kazanlr C) ilikten kazanlr D) Bina kullanlmaya balannca kaak kabilir.

2.

3.

4.

37

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

KONTROL LSTES DEERLENDRME KRTERLER

1 2 3 4 5 6 Ek yerlerini kontrol ettiniz mi? i sresinde bitirdiniz mi? Emniyetli alma kurallarna dikkat ettiniz mi? Takmlar bakmn yaptnz m? Yeterli basnta su ve duman bastnz m? Yeterli sreyi beklediniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Cevaplarnzn tamam doru ise bir sonraki faaliyete geiniz.

38

RENME FAALYET4 RENME FAALYET4

AMA
Uygun ortam salandnda; bina d atk su tesisatn demeyi renecek, rgar ve kanalizasyon balantsn tekniine uygun olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Rgarlarn yapldklar malzemeleri reniniz. nternetten atk su borusu reten firmalarn sayfalarna giriniz ve aldnz atk

su, kanalizasyonla ilgili ktlar arkadalarnzla inceleyiniz.

4. ATIK SU TESSATININ KANALZASYON BALANTILARI

4.1. Bina D Atk Su Tesisat
Binann 1,0 -1,5 metre dndan balayp ehir kanalizasyonunda ya da rtme ukurunda son bulan atk su tesisatnn boru blmdr. Binann uygun olan eitli yerlerinden kartlan atk su borular rogarlar aracl ile birletirilip ehir kanalizasyonuna balanr. ( ekil 4 .1 )

ekil 4.1: Bina d atk su tesisat

39

Bina d atk su tesisatnda kullanlacak boru seiminde ve uygulanmasnda genellikle yeteri kadar nem verilmez. Bina ii atk su tesisatnn grevini srekli ve tam olarak yapabilmesi bu blmn salkl almasna baldr. Bina d atk su tesisat yaplrken her trl olaslklar dikkate alnarak zenle yaplmaldr. 4.1.1. Atk Su Rgarlar Rgarlar atk su borularna dirsek yapmakta, birden fazla kolun birletirilmesinde ve temizleme bacas olarak kullanlrlar. Atk su rgarlar 50 x 50 cm llerinde yaplr. Dz denmi atk su borularna 30 mde bir rgar yaplmaldr. Atk su rgarlar ya ve kuru olarak iki ekilde yaplrlar. Ya rgarlar iine ulalabilir szdrmaz haznelerdir. Yatay borular bu hazneye balanr. Atk su bu haznede dinlendii gibi, bu hazneden borulara ulamak ve mdahale etmek mmkndr. Ya atk su rgar ekil 4.2de grlmektedir. Deme altndan giden borulara konan temizleme kapaklarna ulaabilmek iin kuru rgar yaplr. Kuru atk su rgar ekil 4.3de grlmektedir

.
ekil.4.2: Ya atk su rgar

ekil 4.3: Kuru atk su rgar

40

4.1.2. Ana Rgarlar Binann evresindeki atk su rgarlarndan gelen atk sularn topland rgardr.. Her binada bir adet ana rgar bulunur. ekli ve ileyii ekil1.2deki ya atk su rgaryla ayndr, sadece lleri 80x80 cmdir. Ana rgardan ehir kanalizasyonuna balant yaplr. D atk su borularnn denmesine ehir kanalizasyonuna baland noktadan balanr. Kanalizasyona genellikle uygun yerlerde, balama azlar braklmtr. Bu yaplmam ya da braklan az bulmak mmkn olmamsa, kanala bir delik amak gerekecektir. ehir kanal genellikle beton borudan yaplmtr. Delik sivri ulu bir murla veya krc makine ile dikkatle alr. Buraya, boyu kanal kalnlna eit bir kol az hazrlanarak yerine bol imentolu harla tespit edilir. Aadaki iki ekilde kanalizasyona balant grlmektedir.

ekil 4.4: Atk su borusunun kanalizasyona balants

41

UYGULAMA FAALYET UYGULAMA FAALYET

LEM BASAMAKLARI
Binadan inen kolona yakn rgar tespit ediniz. Kolondan sonra ana boru hattn rgara kadar deyiniz Atk su rgarlarn ana rgara PVC veya bz boru ile balaynz. Kolon ve rgar arasnda ana boruyu faaliyet 3deki gibi su ile testini yapnz Atk su rgarlar ile ana rgar arasn blm blm duman testini faaliyet 3deki gibi test ediniz. Kaak yoksa borularn rgara balant yerlerini imento harc ile tespit ediniz. Rgarlarn kapaklarn kapatnz.

NERLER
Kolonlara en yakn rgarlar bulunuz.. Ana boru hattn %2 eimle deyiniz Atk su rgarlar arasndaki hatt en az 200 mm apnda borudan yapnz. Su basncnn 1,5 mss olmasn ve 30 dakika sreyle bekleyiniz Duman basncnn 25 mmss olmasn ve 10 dakika sreyle bekleyiniz. Tespit etme ileminde 1 lek imento 3 lek ince kum kullannz. Rgar kapaklarnn tam oturmasn ve szdrmazl salaynz. Borularn vermemesi sktrnz. kmemesi ve bel iin ince kumla

Borularn altn ve evresini ince Boru ve rgarlarn d etkilerden korunmas iin ince toprakla sktrnz. kumla kapatnz. Boru ve rgarlar tasz ince toprakla sktrarak kapatnz.

42

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

LE VE DEERLEND RME

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz.

A-OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

1. Atk su rogarlar hangi amalarla kullanlmaz? A) Atk su borularna dirsek yapmakta B) Birden fazla kolun birletirilmesinde C) Temizleme bacas olarak D) Atk su borularnn depolamada Bina d atk su tesisat nerede son bulur? A) Kanalizasyonda B) Rgarda C) Kolonda D) Binann altnda Dz denmi atk su borularna ka metrede bir rogar yaplmaldr? A) 20 m B) 25 m C) 30 m D) 35 m Atk su rogarlar arasnda ki boru ap en az ka mm olmaldr? A) 100 mm B) 200 mm C) 250 mm D) 300 mm Borularn alt hangi malzeme ile doldurulmaldr? A) Killi toprakla B) naat artklaryla C) ri talarla D) nce kumla

2.

3.

4.

5.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. renme faaliyetlerindeki eksikliklerinizi faaliyete tekrar dnerek, aratrarak ya da retmeninizden yardm alarak tamamlayabilirsiniz. Hepsine doru cevap verdiyseniz modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz

43

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

DEERLENDRME LE
Atk su modl, faaliyetleri ve aratrma almalar sonunda kazandnz bilgi ve becerilerin llmesi ve deerlendirilmesi iin kendinizi uygulama iini yaparak deerlendiriniz. Bu deerlendirme sonucuna gre bir sonraki modle geebilirsiniz.

UYGULAMA
Aada ekli ve lleri verilen atk su boru devresini duvar yzeyine deyiniz. Malzeme listesini karnz. Kaak testini yapnz. Tolerans btn llerde 5 mm

44

UYGULAMASI YAPILACAK N MALZEME LSTES

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Tek atal Dirsek 450 Tek atal Dirsek 450 Tek atal Dirsek 450 Tapa (kapak) PVC boru PVC boru PVC boru Kelepe Kelepe Kelepe 100x100 mm 100 mm 100x70 70 100x50 50 mm 100 mm 100 mm 70 mm 50 mm 100 mm 70 mm 50 mm 1 adet 1 adet 1 adet 1 adet 1 adet 1 adet 1 adet 2400 mm 900 mm 1000 mm 4 adet 1 adet 1 adet

NOT: Tolerans btn llerde 5 mm.

PERFORMANS DEERLENDRME PERFORMANS DEERLENDRME

KONTROL LSTES
GZLEMLENECEK DAVRANILAR Kullanlacak malzemeyi doru listelediniz mi? l doruluu ve tamln kontrol ettiniz mi? Ekleme yerlerindeki geilerin doruluunu kontrol ettiniz mi? Eimi doru verdiniz mi? Kelepelerin yerini tespit ettiniz mi? Kaak testini yaptnz m? i sresinde bitirdiniz mi? Emniyetli alma kurallarna dikkat ettiniz mi? Takmlar bakmn yaptnz m? Evet Hayr

1 2 3 4 5 6 7 8 9

45

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1CEVAP ANAHTARI
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. B C A B D C A

RENME FAALYET 2 CEVAP ANAHTARI

1. 2. 3. 4. 5. 6. A B C D C D

RENME FAALYET 3 CEVAP ANAHTARI

1. 2. 3. 4. D C A D

RENME FAALYET 4 CEVAP ANAHTARI

1. 2. 3. 4. 5. . D A C B D

46

NERLEN KAYNAKLAR NERLEN KAYNAKLAR

Dr. SIDAL Cavit, Etem Sait Z, Shhi Tesisat ve Istma Blm Bilgi lem Yapraklar Snf II, G..T.E.F. Matbaas, Ankara, 1987. Kumral Sabri, Tesisat Teknolojisi Ve lem Yapraklar II.Snf, Devlet kitaplar Mdrl, stanbul, 2004. Makine. Y. Mhendisi Rknettin Kkal, Shhi Tesisat, Issan almalar No: 147, stanbul, 1997. T.M.M.O.B. Makine Mhendisler Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar Yayn Nu: 122, stanbul, 1987 Y.Dr. SIDAL Cavit, Etem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Emel Matbaaclk, Ankara, 1984. Ege Yldz plastik rn katalogu Frat plastik rn katalogu Hakan plastik rn katalogu Pilsa plastik san. rn katalogu Serel montaj el kitab: Serel seramik sanayi ve ticaret A.. Vitra seramik salk gereleri rn katalogu, 2003

47

KAYNAKA KAYNAKA
Dr.SIDAL Cavit, Etem Sait Z, Shhi Tesisat ve Istma Blm Bilgi lem Yapraklar Snf II, G..T.E.F. Ankara, 1987. Kumral Sabri, Tesisat Teknolojisi Ve lem Yapraklar II.Snf, Devlet kitaplar Mdrl, stanbul, 2004. Makine.Y. Mhendisi Rknettin Kkal, Shhi Tesisat, Issan almalar No: 147, stanbul, 1997. Makine.Y. Mhendisi Rknettin Kkal, Mimarn Tesisat el Kitab, Issan almalar No: 238, stanbul, 1999. T.M.M.O.B. Makine Mhendisler Odas, Shhi Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar,Yayn Nu: 122, stanbul, 1987 Tesisat detaylar: mar ve skan Bakanl Mesken Genel Mdrl Proje ve naat Dairesi 8 Y.Dr.SIDAL Cavit, Etem Sait Z, Yapda Shhi Tesisat, Emel Matbaaclk, Ankara, 1984 Berke plastik Ege Yldz plastik rn katalogu Frat plastik rn katalogu Hakan plastik rn katalogu Ktahya vit. sanayii Pilsa plastik san. rn katalogu Serel montaj el kitab: Serel seramik sanayi ve ticaret A. SPK Plastik boru katalou Vitra seramik salk gereleri rn katalogu, 2003 www. abka.net www. berkeplastik.com.tr www. hakan.com.tr www. spk.com.tr www. vitra.com.tr www:kutahyavit.com.tr www. pilsa.com tr

48