ANAKKALE HATTAT: AYRAL

SEZER*
r
A CALlGRAPHER IN ANAKKALE WAR:
anakkale Wurs, .fi!{ht of exislencefor Turkish Nalian, were the most soldier ease during World War
L. Artists attemled lO the war.v a.l from ever)' .iab. The famous calligrapher of the lusl period; Macit Ayral attended to the
but he Hlas di.I'chargedfor his url by Mustafa Kemal Pa.vha. BemlHe of the sensitiye decision of
Macit Ayral run his life, so he become an important artist in Turkish iirt History at the Art History.
L
Kelimeler: anakkale Savaflan, hallal Macir Ayral
Key Words: O/wHale Wars, Atmrk, Calligrapher Ayral.

anakkale, en byk
gelip byk hsranlarla dnp esrarengiz
anakkale, ve
galip bir yerdir. anakkale
Trk'n ve
tarihidir.
anakkale bir milletin topyekun
var olma mcadelesidir. Bu mcadeleye
toplumun her kesiminden insanlar, byk bir
zveriyle iinde, kyl,
esnaf, doktor,
gibi mesleklerden bulmak
mmkndr. Bu anakkale
olan nl hattat Macit (. 1961)
ve Atatrk'n
konu
i. Macit ve
Hseyin Mi:icit Ayral, 1891 (1308)
Beylerbeyi'nde Zhd Bey,
Zibhiye mdr
idi. ilk tahsilini Beylerbeyi Hamidiye Mektebi'nde
skdar son iken
sebebiyle tahsilini 1908
da Evkaf Nezareti Kalemi'nde memurluk
daha sonra polis mdriyeti sicil
mmeyyizi olarak devam etti. 1923'de bu grevin-
den
Caddesi'nde serbest hat-
yapmaya Harf takip eden
Ankara'ya ve emekli oluncaya
kadar ViHL.yet Meclis-i Umumi grevi-
ni yrtiti. 1955'te tekrar dndkten
sonra, Gzel Sanatlar Akademisi'nde hat
dersleri vermek
zere Irak'a davet edildi. Burada drt ve
1959'da Trkiye'ye dnd. 19 Mart 1961 tarihinde
vefat etti'.
Macit Ayral, ilk hat derslerini Hamidiye
Mektebi'nde okurken Ali Efendi'den
Daha sonra Enderun Mektebi hat Ahmet
Efendi'ye devam etti. Sonra Medreset'l-
Hattatin'e gitti ve tahsilini Burada
HuJOsi Efendi'den' ta'lik icazeti Aynca
Efendi'den' cell sls
Ali Efendi'nin Bey'e' ait
ve murak.ka'lardan nemli lde faydalandI. Mikit
Ayral, ta'lik ve nesih ziyade, sls ve
Yrd. Do Dr., Gzel FakllL",i Gelcnek<CI Trlc EI Sanat/an Blmii yesi
i -Mahmut Kemal Son Hanatlar, 1970, s. i 79-182; Rado, 1984, 5. 263; M. Derman.
Yirmind Macil Aym.l" . Blteni, S. 2, 1981, s. 7-12: M. HUsrev "Macit 1991, s.284.
Rendi: Ali Efendi'nin Melaebi'nde yapll, zerine
Diyanet mdr oldu. \940'da Ankara'da vefat etti. Taliki Sami Efeorn'deo (Bkz. M. Kemal a.g.e. , s. 293)
3-Hulilsi Efendi: Fatih dernfunlanndan ve hocalanndan Hi\f,z Mustafa Efendi'nin 1286 (1869) Istanbul
HulOsi Efendi Muhsinz<'lde Bey'den Talik Hasan Hsn Efendi'den Arif
Bey'den Fakat feyz Efendi (. 1912)'dir. Hulilsi Efundi 1358 (194) vefat elli. (Bkz. M. Kemal ag.e.. ,.551;
Rado. a.g.e. ,252: M. HaJ1al Hulil,i Efendi, Uilc Dergisi, VII, 1990, s. 15-20; Ali Alpaslan, Tarihi.
bul, 1999, s. 182: Muhittin Serin, Hat ve 1999. S. 261')
4-smatl 1289 (1873) Mehmet Efendi'den suls- Sami
Efendi'den divaru, celi cell sls ve ekmesini Muhrelif nk'a, Medresetiil- ve ecu sls mual-
bulundu. Tczyiru 1936'dan sonra Deylel. Gzel Akademi.i'nde IC'"Lhip den;leri verdi. 1946 vefat etti.
(Bkz. M.Kemal Inal, a.g.e. , s. 97; Rado, a.g.e. , S. 25B; i-;Iarn Kltr Hal 1992, s. 225; Ali Alpaslan,
a.g.e. , s. 127; Serin, a.g.e. , s. 178)
Bey: l235 (1820) istanbul'da Bey, nce Ali Vasfi Efendi'den, SO.ltra ty7.esinin zevci Mllsk1.fa (.
i 876)'den "ls- Hm1lyun Kalemi'nde ve Hademe-i vazifesinde
Bursa Ulu Ciimli Efendi ile 1297 (\880) vetal etti. (Bkz. M.Kemal a.g.e. , s. 384;
Rado, a.g.e. ,S. 220; Ali Alpaslan, a.g.e. ,s. 140: Muhitlin a.g.e. ,s. 147)
Sanal Dergisil i i
ile Sliiste nceleri Bey'in
tavnm de, sonradan bu slfibu terk
ederek Osman' takip eUi.CeII slste
Efendi' yolunda eserler (Resim 1-2).
t. Macit sls bir
(Alparslan, a.g.e, s.99)
Mfieit Ayral, asra sanat
boyunca Maeid yamnda Hseyin
Ma.cid, Macid b.
zel koleksiyonlara pek ok
eseri camiierde mev-

2. MaciL 1376 tarihli eel) sls
bir a.g.e, s.99)
II. Macit Ayral anakkale
3 1914 - 9 Ocak 1916 tarihleri
anakkale eereyan eden
i. Dnya nemli asken faaliyetlerinden-
di. 28 Haziran 1914'de AVllSturya- Macaristan
Ferdinand'm bir mi!-
liyetisi ldrtilmesiyle Avusturya-
Macaristan, ilan etti. Rusya'lUn
korumak iin Av-usturya- Macaristan'a
cephe zerine Almanya da Rusya'ya
ve Fransa, yamnda yerleri-
ni almea, ncesindeki gizli blok ortaya
Bylece Almanya, Avusturya- Macaristan ve
Devletleri ile
Fransa ve Rusya'dan Devletleri,
ikiye blen iki kutup haline
geldiler. Dnya
Devleti, 2 19 14'te Al.tnanya ile giz.Li bir

1914'te "ngiliz kaan
Goeben ve Breslau Alman gemileri
geerek Sivastapol ve
Novorosisk Bunun zerine
i 1914'te Rusya, Kafkaslan geerek
Bylece Osmanh Devleti
Dnya girdi. Bir bir sre
devam eden anakkale devlet-
lerinin ile auakkale
i. Dnya ve
nemli bir
etken oldu'".
inEiHiklarla kaynarken,
ileri hat siperlerinin
zetindeydi. Bu Trk birlikleri
ellerinde bulunan piyade tfeklerine ve
cevhere dayanarak Cephe
Yarbay Mustafa Kemal idi. ularda-
ki birliklerden ilk rapodar gelmeye
raporlarda hibir heyecan izi yoktu. Savunma
dzenleri emre gre Asker ok
istekliydi. Btn gelen
raporlarm hepsi cmle ile bitiyordu: "Gayret
bizden tevfik "II
Anburnu cephesi Mustafa
Kemal, bir ara, en u
kadar gidip, askerlerle birlikte
askere byk moral veriyordu. Bir gn,
sipere zaman, zerinde
Kerim'den elle ayetler ve Allah'm byk
isimlerinin grd. Bu gzel
askere yksek moral veriyor, diren veriy-
or, g veriyordu.
Askerini kontrol eden Yarbay Mustafa
Kemal bu sayfalan dikkatle okurken birisinin
nnde "Bunu hemen 'bulup
banagetirin" dedi
Biraz sonra o sahibi

"Buyurun ben
Miicit"
Mustafa Kemal:
"Sen hemen siperden diye emrediyor
ve
J052 (IM2) Hadi (1Jnii Ali Buyk AJ,"*" 1U1l3
l:yiikii;ck: f.lifaredli. .. (<i
i 10(1698) -.tl.. (Bkz. istItu. s. 3Jl:
ag.e. . so 100: Ali . "M; Seli., [lg.e.. so 15)
1253 (18.18) }'.... Moliye gm. 'oe N",*,", KabILi
rayin kaiemin crmk!iyc 13])(19J2) '<tt F1i:njj!illis-
stiNi Raiii <M"vc a:I1 Ali ve
(B1o_ M.Rcrnal age. ,!< 359: ag.e., s. 239; ag.e. ," 217; Ali age ," 122; Muhittin &>in, aRe. , s. 158)
S-M agm,so 284; Ali ag.e. ,so %
9--MH"Li.=' agm, so 284
LO-P.m..J\Ckn, 1935; KaJri fuk 1935; ve
Sii7iiblb', 'eGeli Rdrei, DiA,YIIL 1993, so 205-
:m.
i i .. a.g.e., s. 48.
Dergisill2
ve dn, gzel yaz-
maya devam et. Senin yerine siperlere girecek bin-
lerce gnll Ylehmetik var; ama bu kadar gzel
yazabilen bu millet ok az bulur ""
Atatrk'n o hassasiyeti ve o emri olmasa,
Hattat Macit Ayral da, belki, anakkale
bir mehul asker olacak; dnyadan
cak ve dnya bu hat
Bu da gsteriyor ki, Mustafa Kemal
Trk tarihi ve Trk dili kadar Trk da
byk bir ehemmiyet Hatta 16 Mart
i 923'de Adana'daki bir "
kalan bir milletin hayat biri
demektir" diyerek bir milletin dnya mil-
letleri yerini alabilmesi iin bir sanata
sahip
bir nutkunda ise" Trk milletinin tarihi bir
de gzel sanatlan sevmek ve onda ykselmektir.
Bunun iindir ki, milletimizin gzel sanatlara
sevgisini ve her trl ve tedbirlerle
besleyerek milli lkmzdr" sz-
leriyle Trklerin ve bu sahada
ykselmeleri
Sonu
ve Cumhuriyet devrini idrak
olan Macit Ayral, tarifinde ve yaz-
mada, zellikle ve tarihsiz hat-
ve devrini tespitte fevkalade mahir idi. Milcit
Ayral, bir ara dersleri vererek,
Arap
ile
Cumhuriyet devri bir kpr vazifesi gr-
Sanat boyunca eserlcr
ve talebe
Sanat) seven ve Trk
takdir eden Mustafa Kemal Atatrk,
bir Yine bir nutkunda,
"Hepiniz milletvekili olabilirsiniz, bakan ola-
bilirsiniz, hatta olabilirsiniz. Fakat
diyerek toplum-
daki mmtaz yerini tayin anakkale
en lise
dahi askere bir dnemde. cepheden
bir askeri etmesi iin terhis
Atatrk'n sanat ve sevgisinin gzel
bir
KAYNAKA
Alpaslan, Ali, (1999), Hat Tarihi,
Kredi
Kemal, (1994), Atatrk ve evresindek-
iler, Ankara.
Belen, Fahri, (i 935), anakkale
Derman, M. (1990), "Hattat HuIQsi Efendi",
Lale Dergisi, VII, 1990.
Derman, M. (1992), Kltr
Hat IRClCA
Derman, M. Yirminci
Macit Ayral", Sandoz Blteni, S. 2,

Eyice, Semavi, (2006), "Atatrk ve Trk
XXXi,
Gencan, Mehmet (2003), anakkale
ve Szlenler, anakkale.
Mahmut Kemal, (1970), Son Hattatlar,
buL.
Zekeriya, (1993), "anakkale
Muharebeleri",
Sleyman Sa'deddin, (1928), Tuhfe-
i Hattatin,
Perk, Kadri,(1935), anakkale Tarihi,

Rado, (1984), Trk
Serin, Muhittin, (1999), Hat ve
Hattatlar,
M. Hsrev, (1991), "Macil Ayral",
IV,
Talha, (2004), anakkalc ve
Gezi Rehberi,
l2-Mehmet Gencan, a.g.e., s. 48-49.
Eyice, "Atacrk ve Trk XXXI, istanbul, 2006, s. 335
14-Kemal Anburnu, Atatrk ve evresindekiler, Aokara, t994, s. 32
Sana' DergiSi! 13