You are on page 1of 26

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

wigni 12

gamomcemloba palitra L 2011

UDC (uak) 821.111(73)-32 p-47

`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~ es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli. sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs 50 saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan. saqarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur biblioTekad aqcia. es wigni msoflio literaturis am unikaluri biblioTekis nawilia.

gamomcemloba palitra L, 2011


yvela saavtoro ufleba daculia.

ISSN 1987-9628 ISBN 978-9941-422-64-5

edgar po

moTxrobebi
zaur kilaZis Targmani

feriis kunZuli
Nullus enim locus sine genio est1. serviusi
`La musique, _ wers marmonteli im Tavis Contex Moraux-Si2, romelic CvenTan yvelas ase uTargmnia: `zneobrivi moTxrobebi~. hoda, TiTqosda dascinis kidevac imis Sinaarss, _ La musique est le seul des talents qui souissent de lui meme; tous les autres veulent des temoins3. aq igi erTmaneTSi urevs tkbili bgerebiT mogvril siamovnebas da maTi Seqmnis unars. sxva niWis darad, musikasac SeuZlia Cveni aRfrTovaneba maSinac ki, roca martoni vvarjiSobT da msmeneli ara gvyavs. swored is garemoeba, rom mas ZaluZs efeqturi iyos da didi sixaruli mogvaniWos martoobis Jams, msgavssa xdis sxva niWTan. is idea, romelic mweralma sustad gamoxata an msxverplad miitana maxvilsityvaobis erovnuli siyvarulis sakurTxevelze, Tqma ar unda, cxadliv gvamcnobs, rom umaRlesi donis musika suliT xorcamde mxolod martoobis Jams SegvZravs. visac Cangi misi gulisTvisRa uyvars da sulieri kmayofilebiT usmens, imwuTasve gaiziarebs asegvarad gamoTqmul am mosazrebas. magram codvil mokvdavTaTvis aris kidev erTi siamovneba _ SeiZleba es iyos erTaderTic _ musikaze ufro rom zemoqmedebs Cvens grZnobebze marto yofyvela adgils hyavs Tavisi mfarveli angelozi (laT.). zneobrivi anu zneobis Sesaxeb. 3 `musikaluroba erTaderTi niWierebaa, Tavisi TaviT rom kmayofildeba, sxva yvelas meore piri sWirdeba~ (fr.).
2 1

nis Jams. bunebis wiaRSi moxvedris bednierebas vgulisxmob. marTlacda, Tu kacs surs Caxvdes am miwaze didebas RvTisas, martomyofi unda eziaros am didebas. me Tu mkiTxavT, rac unda iyos, yovelis _ ara marto adamianiSvilis _ arseboba, garda niadagSi aRmocenebuli mwvaniT Semosili Cumi mcenareebisa, Semusravs aremidamos xeds, ebrZvis adgilis dedas. WeSmaritad, siyvaruliT vumzer bneliT mocul velebs, Canacrisfrebul kldeebs, moCuxCuxe wyaroebs, SfoTsavse, kvnesiT mTvlemare tyeebs, mTebs, medidurad rom Camoscqerian bars _ me miyvars bunebis es saocreba, veeberTela nawilebi sulisa da gulis mqone mTelisa _ mTelisa-meTqi, romlis forma (sferoseburi) usrulqmnilesi da yovlismomcvelia; planetaTa dasSi miixveva misi bilikebi; mTvarea misi saTno msaxuri; mze RvTaebrivi meufe misi; maradiulobaa sicocxle misi; fiqrebi misi romeliRac ufals dastrialebs; Semecnebaa siamovneba misi; usasrulobasTanaa wilnayari misi bedi; misi codna Cvenze msgavsia Cveni codnisa animalculae-s1 Sesaxeb, romliTac savsea Cveni tvini _ amisdakvalad es arseba warmogvidgeba viTarca wminda usulo da materialuri, iqneb, amgvarad warmovudgebiT Cvenc am animalculae-s. Cveni teleskopebi da maTematikuri gamokvlevani yovelTvis imas gvamcnoben _ miuxedavad meti wili briyvi mRvdelmsaxurebis brtyeli sityvebisa, _ rom sivrces da misgan gamomdinare moculobas didi mniSvneloba aqvs zesTa umaRlesisaTvis. ciklobrivia varskvlavTa moZraoba da amitomac gamoricxulia udidesi raodenobis ciuri sxeulebis Sejaxeba. zustad iseTi formisa arian es sxeulebi, rom mocemul zedapirze unda daetios rac SeiZleba meti materia, xolo Tavad es zedapiri isea mowyobili, rom rac SeiZleba mravalma arsebam naxos TavSesafari. amdeni ver moTavsdeboda amave farTobis zedapirze, sxvagvarad rom yofiliyo mowyobili igi. sivrcis usasrulobam ar unda gvafiqrebinos, RvTisTvis mniSvneloba ara aqvs moculobaso, radgan mis Sesavsebad SeiZleba arsebobdes usasrulo materia; da radgan naTelia, rom materiisTvis
1

mikroskopuli arsebebi (laT.).

es sicocxlisunarianobis miniWeba principia _ marTlacda, ramdenadac Cven amis Caxvedra SegviZlia, ZiriTadi principia _ gamovlineba RvTaebrivi nebisa _ logikuri ar unda iyos is varaudi, rom es principi SeiZleba mcirediT SemoisazRvros, Cven xom yoveldRe vxedavT xsenebuli gamovlinebis kvals; swori iqneba, Tu vityviT: vrcelze vrcelia misi meufeba. Tuki Cven vnaxulobT sasrulis uqonel ciklebSi ciklebs, rodesac yovelive trialebs sadRac SoreTSi danTqmuli RvTaebrivi centris garSemo, am garemoebis analogiurad xom SeiZleba vivaraudoT sicocxlis arseboba sicocxleSi, mcireTa yofna udidesTa wiaR da yvela amaTi erTad ki _ RvTaebriv sulSi? erTi sityviT, SeSlilTa msgavsad vcdebiT esodeni Tavdajerebulobis gamo, rodesac gvjera, kaci Tavisi awmyo-momavliT samyarosaTvis ufrore mniSvnelovania, vidre is `RvinWani xevisani~, romelsac xnavs da Tesavs da sZuls kidevac, usulobas ukiJinebs mas da amis mizezad is mohyavs, rom arc arasdros unaxavs moqmedeba misi sulisa1. mTaze an tyeSi, mdinaris an zRvis napirze yofnis xans Cems am da amdagvar fiqrebs dahkravda iseTi elferi, rasac yoveldRiur cxovrebaSi fantastikurs daarqmeven xolme. bevrs vxetialobdi aseT midamoebSi cnobismoyvareobiT moculi, martodmarto viyavi xSirad; yuradRebiT vakvirdebodi bunebas, imas, rasac gadavawydebodi _ bnelsa da uZiro xevs, tbis naTel zedapirze areklil zecas; xsenebuli yuradReba miT ufro micxoveldeboda, rodesac gavifiqrebdi, marto var, Cem garda aq aravinaa. viRac frangs2 briyvulad mouxsenebia cimermanis erTi cnobili Txzulebis Semdegi pasaJis gamo: La solitude est une belle chose; mais il faut quelqu un pour vous dire que la solitude est une belle chose3. marTlac asea, magram es xom TavisTavadac cxadia. erTxel, martodmarto rom vxetialobdi romeliRac
Tavis traqtatSi De situ orbis, moqcevaTa Taobaze rom saubrobs, pomponius mela ase gvamcnobs: `qveyana an didi cxovelia, an...~ da a.S. 2 savaraudod, frang mwerals onore de balzaks. 3 `martooba mSvenieria, magram isic aucilebelia, vinmem giTxraT, martooba mSvenieriao~ (fr.).
1

Soreuli mxaris mTianeTSi, mTvlemare, mdumared molivlive, sevdis momgvreli mdinareebisa da kaeSniT mocul tbaTa sanapiroebze, sadRac aq wyaro da kunZuli davinaxe. uecrad wavawydi am adgils. ivnisis Tvis foTolTa Sriali ismoda, am aremidamos saWvretad buCqnaris qvemoT, kordze wamovweqi, misi ucxo surneleba trialebda irgvliv. vgrZnobdi, mxolod me unda memzira am suraTisaTvis, zmanebisdari rom Canda. yoveli mxriT _ garda dasavleTisa, saiTkenac mze gadaxriliyo _ zurmuxtisfrad idga tyis zRudeni. patara mdinare moedineboda aq da mkveTrad uxvevda. aRarsad Canda, TiTqosda aqve, aRmosavleTiT, momwyvdeuliyo da gasasvlels veRar poulobda xeebis muq-mwvane tevrSi da saidanRac, sapirispiro mxridan (mwoliaresa da zeviT macqerals ase meCveneboda) CanCqerad moiRvreboda usasrulod da Cumad, Seferili saRamo xanis zecaze damavali mzis mewamuli da oqrosferi sxivebiT. daaxloebiT SuagulSi am mcireodeni sivrcisa, sadamdisac miswvdomoda Cemi dabinduli mzera, mdinaris mCqrolav mkerdze patara mrgvali kunZuli davanebuliyo. napiri da Crdili aq ise Serwymula, TiTqosda haerSi erTTavad SenivTebula, _ wylis sarkisebur zedapirs iseTi naTeli gadasdioda, rom Znelad Tu ityodiT, sad, ferdobis romel adgilze Tavdeboda zurmuxtisferi kordi da iwyeboda brolisebri tbis samflobelo. aqedan, sadac me vimyofebodi, SemeZlo Tvalis erTi gadavlebiT mexila kunZulis aRmosavleTisa da dasavleTis napirni. gasaocari gansxvaveba SeiniSneboda imaT Soris. baRnaris mSvenierTa haramxana gamoCnda dasavleTiT. mzis almacer sxivebs ise aeelvarebina da aelaplapebina qvemoT yvelaferi, rom mTeli es aremidamo icinoda yvavilTa siciliT. swori, mokle da surnelovani balaxebi asfodelebiT gadapentiliyo. xeebi idgnen aq moqnilni, mxiarulni, zeaRmarTulni, naTliT mosilni, graciozulni, imaTi aRnagoba da foTlovani tevri, priala, kriala da Wreli kanisa raRac aRmosavlurs mogvagonebda. sicocxlis didebulebiTa da sixaruliT gamsWvaluliyo aqauroba da Tumca zeciT monaberi niavic ki ar iZvro8

da, yovelive aq mainc frTxialebda, mi da mo dafarfatebda uricxvi pepela viTarca frTosani titebi1. sxva, anu aRmosavleTi napiri kunZulisa bnel-ukun CrdilSi danTqmuliyo. mkacri, Tumca ki mSvenieri da mSvidi bindi mohfenoda yovelives. muqferisani iyvnen iq xeebi, daRvremiT mdgarni, gulis momkvleli sevdiT daxrilebi da damwuxrebulebi zar-zeimiT gvamcnobdnen glovasa da udroo sikvdils. Savferi balaxi gadahkvroda im adgils kviparosis CrdiliviT, mravali uSno goraki warmoCeniliyo imaT Soris, dabali, viwro da mogrZo, saZvaleTa msgavsi, Tumca samarovani ar iyo es adgili, gadaburuli rutiTa da rozmariniT. xeTa Crdilebi mZimed CaWdeodnen wyals, TiTqosda Cakarguliyvnen imis siRrmeSi da gadmoscemodaT iqauri sibnele. ase warmovidgine, TiTqosda am CrdilTagan yoveli, mzis sul dabla, dabla CaSvebisdakvalad, quSad moscileboda mis dambadebel xeTa tans da Caxveuliyo dinebis wiaR; da sxva Crdilebic scildebodnen wamis umalesad xeebs da warxocilTa, dakrZalulTa adgils ikavebdnen. Cems fantaziaze mimZlavrebulma am ideam didad imoqmeda da ocnebaTa burusSi gamxvia. `Tuki odesme yofila sadme mojadoebuli kunZuli, _ vTqvi CemTvis, _ swored es unda iyos. es aremidamo TavSesafaria oriod unazesi feriis, daRupul modgmis naSierTa. iqneb, imaTia es mwvaneSi Cafluli saflavebi? _ an iqneb, isini adamianiSvilTa darad eyrebian TavianT tkbil sicocxles? Tu momakvdavni ganilevian sevdiT da ase nelinel, nelinel miabareben suls ufals, viTarca xeebi, erTimeoris miyolebiT icileben Crdilebs da sabolood kargaven kidec Tavis substancias? wyalSi inTqmeba xis Crdili da rom ileva TandaTanobiT, sul ufro da ufro Savdeba, SeiZleba swored aseTia feriaTa damokidebuleba yovlismomcveli sikvdilisadmi?~ sanaxevrod daxuWuli TvalebiT ase rom vfiqrobdi, mze swrafad wveboda mosasveneblad, maliad, maliad miixveoda morevi kunZulis garSemo da mohqonda, moaqanebda veeberTela,
1 Florem putares nare per liguidum aethere. P. kommire (yvavili medini eTeriTaa naSobi. mama komire).

TeTrze TeTr Wadris qerqebs. asegvarad mbrunav wylis zedapirze mravalnairad aRiqmeboda xis es naWrebi da mkvircxl warmodgenas SeeZlo nebismieri sagnis gamosaxuleba mieniWebina maTTvis. ase ocnebamoreulma kacma im feriaTagan erT-erTi davlande, swored imaze vfiqrobdi am cota xnis win da axla kunZulis dasavleTiT Camofenili naTlidan wynarad mieltvoda sibneles. tanalva qali idga saocrad pawawina navSi da xelT epyra zmanebis dari umsubuqesi xofi. daisis ukanaskneli wuTebis sinaTleze mxiarulebis arili gadasdioda saxeze, magram male kaeSniT aRibeWda CrdilTan SeerTebis kvalobaze. uCumrad micuravda, dabolos, kunZuls Semouara da isev moatana naTels. `feriis Cumi triali am kunZulis garSemo, _ aRar gamiwyvetia Zafi fiqrisa, _ swored es aris misi xanmokle sicocxle. midis zamTari da midis zafxuli. sikvdilis weliwads moaxloebia igi; radgan xom vxedav kargad, rogor Caixvia wylis bneleTma, da sul ufro uSavesi gaxda sibnele misi~. kvlav gamoCnda navi igi da masze feria; magram axla mas etyoboda, rom mosWarbeboda sazrunav-saorWofo da Semcireboda simxiarule. kvlav moiqca sinaTlidan siSaveSi (imwuTasve rom imZlavra) da kvlav moswyda Crdili da CainTqa Savi xis feris wyalSi da ylapi uyo bnel-ukuneTma. da kvlav da kvlav garSemo uvlida feria am kunZuls (sanam mze qvemore eSveboda dasaZineblad), da axla, sinaTleSi yoveli misi gamoCenis xans, sul ufro da ufro sevdiani, uRono, bundi da mimqrali Canda; da yoveli misi wiaRsvla siSaveSi, yoveli misgan mosxletili Crdili wyvdiadis meufebas mowmobda ukve. dabolos, rodesac sruliad gailia mzis Suqi, feriam, aCrdilma imisma, rac iyo, mWmunvared gaswia naviTurT Savi xis feris dar nakadisaken _ da Tu gamovida iqidan, ver getyviT, radgan siSave Camowva yvelgan da aRar minaxavs saxe misi momjadoebi.

10

kldovani mTebis ambavi


1827 wlis SemodgomiT, virjiniis StatSi, Sarlot-svilis axlos rom davsaxldi, SemTxveviT gavicani batoni ogastes bedlou. yovelmxriv sayuradRebo gaxldaT es ymawvili jentlmeni da mec didi gulisyuriTa da cnobismoyvareobiT movekide am nacnobobas. Tu vin iyvnen misi sulieri da xorcieli naTesavebi, ver davadgine. verc misi ojaxis Sesaxeb gavige veraferi. verc is miTxres, Tu saidan iyo Camosuli. ki geubnebiT, ymawvili jentlmeni-meTqi, magram misi asaki Zalian saeWvo Seqmniliyo CemTvis. Tqma ar unda, ymawvili Canda, Tavadac amas ambobda, ymawvili varo, magram zogjer vifiqrebdi xolme, asi wlisa unda iyosmeTqi. yvelaze ufro gasaocars am kacis aRnagobas SearqmevdiT. uCveulod maRali da gamxdari, welSiac metad moxrili iyo. mWle da grZelze grZeli kidurebi hqonda; Subli _ farTo da dabali, saxe _ usisxlo, piri veeba da moZravi, mTlad kbilebCoRera, oRond saRi, aqamde amis msgavsi me arc araferi minaxavs. sasiamovno Rimili hqondao, amas ver ityodiT, magram rogorRac Tqvens guls ki igebda amiT da, amasTan erTad, sul erTTavad sevdiT moculi iRimeboda. dReniadag waruvali Canda misi kaeSani. Tvalebi uCveulod didroni hqonda da katisebr mrgvali, gugebi upataravdeboda da udiddeboda xolme sinaTlis dakleba-momatebis kvalobaze, viTarca es katisebrTa ojaxis cxovelebs sCveviaT. Tvalis TeTroni sakvirvelad auelvardeboda mRelvarebis Jams da TiTqosda ki ar irekleboda, Signidan gamoscemda sxivebs sanTlis an mzis msgavsad, Cveulebriv ki bundi da librgadakruli mTlad azrmoklebuli Canda da ase ifiqrebdiT, didi xnis dasamarebuli gvamisaao.
11

Tavadac didad swyinda, rogorc Cans, Tavisi aseTi garegnoba da xSiradac axsenebda, TiTqosda undoda aexsna Tu gaemarTlebina, ramac pirvelad guli momikla, magram sul male Sevegue amas da aRarc mimZimda imasTan yofna. TiTqosda surda, ufro gadakvriT eTqva, vidre pirdapir mohyoloda mtkicebas, marTalia, dRes aseTs mxedavT, magram erT dros rom genaxeT, Zalianac mogewonebodiT, nevralgiis gauTavebelma Setevebma mimiyvana am dRemdeo. wlebis ganmavlobaSi erTi eqimi naxulobda, gvarad templtoni, moxuci jentlmeni, ase, samocdaaTi wlisa unda yofiliyo. pirvelad saratogaSi Sexvda da im dRidan moyolebuli am kacma didad uSvela, anu, ase sjeroda mas. dabolos, bedloum, mdidari rom gaxldaT, xelSekruleba daudo eqim templtons. am xelSekrulebis Tanaxmad, eqims miecemoda gasamrjelo, raTa mTeli dro da Tavisi saeqimo gamocdileba am avadmyofisTvis moexmara. Tavis siymawvileSi eqim templtons bevri umogzauria da parizSi yofnis xans mesmeris erTguli mimdevari gamxdara. magnetur xerxebs iSveliebda es kaci da pacients mwvave tkivilebi Seumcira; am warmatebis Sedegad, raRa Tqma unda, avadmyofi garkveulwilad gaiziarebda im moZRvrebas, am xerxebs rom esaZirkvleboda. magram im eqimma, yvela enTuziastis darad, sulac moisurva mowafis gadmoyvana Tavis rwmenaze da imdenad iyoCaRa, rom is wamebuli kaci mravalgzis gaxda cdispiri. bevr cdas is Sedegi hqonda, Cveulebrivi rom iyo am ukanasknel xanebSi da dRes ukve xandaxan Tu ipyrobs yuradRebas an sulac veRar amCneven, magram imxanad, aq moTxrobili ambavi rom moxda, TiTqmis arc iyo cnobili amerikaSi. me imis Tqma minda, rom eqim templtonsa da bedlous Soris nelinel, cxadliv damkvidrda rapport-i, anu magneturi damokidebuleba. magram zustad ver getyviT, xsenebuli rapport-i Cveulebrivi Zilis sazRvrebs scildeboda-meTqi; oRond ufro swori iqneboda, Tu amas ZilquSis mZlavrobas davarqmevdiT. pirveli cda magneturi Zilis gamowvevisa sruliad gaucudda mesmerists. mexuTed Tu meeqvsed nawilobriv miaRwia mizans da isic didi Zalisxmevis Sedegad. mxolod
12

meTormetejer moupovebia sruli warmateba. Semdgom amisa, pacientis neba male emorCileboda mkurnalis gankargulebas, da imxanad, rodesac pirvelad gavicani oriveni, sul mcireodeni Segoneba sWirdeboda eqims da Zili maSinve moicavda avadmyofs, romelsac SeiZleba arc ki scodnoda, Tu iyo vinme am dros masTan. axla ki, 1845 wels, msgavs saocrebas yoveldRiurad aTasebi xedaven da me vbedav es TiTqosda SeuZlebeli movlena aRvwero, rogorc sruli realoba. didi temperamentis mqone gaxldaT bedlou. mgrZnobiare, aRgznebuli, aRtacebuli, Zalumi da mravalferovani warmosaxva icoda, rac, Tqma ar unda, kidev ufro gacxoveleboda morfs SeCveul kacs, bevrsac ylupavda am balRams, uromlisodac veRarc warmoedgina arseboba. Cveulebriv, did dozas daayolebda xolme sauzmes, ufro sworad, erT finjan magar yavas da SuadRemde aRarafers Wamda, mere ki martodmarto an ZaRlis TanxlebiT didxans daexeteboda ukacriel, sevdis momgvrel mTebSi, Sarlotsvilis dasavleTiTa da samxreTiT rom mdebareobs da romelsac kldovan mTebs uwodeben. erT moquruxebul, Tbilsa da nislian-burusian dRes, noembris miwuruls, wlis im dros, ucnauri interregnum1 rom aris, rasac amerikaSi `indielis zafxuls~2 eZaxian, batoni bedlou, Cveulebisamebr, mTaSi saxetialod wavida. dRe gavida da is jer kidev ar dabrunebuliyo. saRamos rva saaTi iqneboda da karga magradac SevSindiT, rad daagviandao da saZebneladac unda wavsuliyaviT, rom uceb gamoCnda saR-salamaTi, oRond Cveulebrivze ufro agznebuli ki gaxldaT. Tavis mogzaurobasa da dagvianebis mizezze rom gviambo, gaocebuli davrCiT. _ Tu gaxsovT, _ gviTxra man, _ daaxloebiT dilis cxra saaTze gavedi Sarlotsvilidan. maSinve mTebs mivaSure da aTisTvis erTi, sruliad ucnobi xevi vnaxe. didi yuradRebiT vakvirdebodi iqaurobas im mixveul-moxveul viwroebSi mimavali. didebuli sanaxavi iyoo is mTeli aremidamo, amas
1 2

umefobis xana (laT.). oqros Semodgoma.


13

ver ityodiT, magram imdenad udaburi da mowyenili Canda, rom aRtacebuli davrCi. TiTqosda sruliad Seuryvneli iyo es mivardnili adgili. fiqri ver momecilebina, rom iq, sadac me mivdiodi, am mwvanekordiansa da nacrisfer qva-RorRze kacs ar gaeWaWanebina... Sesasvleli ise SezRuduli iyo da miudgomeli, rom im RartafSi misasvlelad erTi da ori ki ara, ramdenime sxvadasxva adgilas SemTxveviT gavla dagWirdeboda. amisdakvalad sulac ar Canda SeuZlebeli, rom Tavgadasavlebis mZebnelTagan mxolod me unda vyofiliyavi pirveli, vinc am udabur adgilas fexi daadga. sqeli da ucnauri nisli Tu kvamli, rogorc es gviani zafxulis dros icis, mZimed CamoSliliyo, yoveli sagani moecva Cem garSemo da, raRa Tqma unda, es sagnebi ciebcxelebiani kacis TvaliT danaxuls damsgavseboda. imdenad ganuWvreteli iyo es sasiamovno burusi, rom Tormet iardze ukve veRarafers vxedavdi, savali metad mixveul-moxveuliyo, mze ar Canda da male aRar vicodi, saiT mivdiodi. Cveulebriv efeqts miaRwia am dros morfma da mTel am aremidamos didi yuradRebiT vakvirdebodi. foTlis TrTola _ balaxis feri _ futkris zuzuni _ namis elvareba _ niavis fSvinva _ tyis surneleba, mTeli am samyaros Cqami iyo saTave mxiaruli da nairferi, uwesrigod moZalebuli aRfrTovanebuli fiqrebisa. ramdenime saaTs mivdiodi aseT yofaSi. nisli sul ufro dabla ganrTxmuliyo da mTlad garSemomxveoda. bolos xelis faTuriTRa mivikvlevdi gzas da maSin eniT uTqmelma SfoTianobam momicva, rogorRac avnerviuldi, vWoWmanobdi, kankalma amitana. fexis gadadgmisa meSinoda, vaiTu, sadme ufskrulSi gadaviCexo-meTqi. isic gamaxsenda, Tu ra ucnauri ambebi mouyoliaT am kldovani mTebis Sesaxeb, TiTqosda veluri, sisxlismsmeli tomebi binadrobdnen am tevrebsa da gamoqvabulebSi, aTasnairi bundi zmaneba dameufla da Tavgza amibnia. zmaneba-meTqi, romelTa bundovaneba kidev ufro aZlierebda Cems sasowarkveTilebas. uceb Cemi yuradReba miipyro xmamaRla dolis cemam. didad gamikvirda, raRa Tqma unda, sad dolis cema da sad
14

es mTebi-meTqi. mTavarangelozis sayviris xmac ki ar gamaocebda ase. magram SiSisa da cnobismoyvareobis axali, kidev ufro gamaognebeli mizezi davinaxe, TiTqosda gasaRebebis didi Sekvra yofiliyo, JRaruni da Cxereba momesma da imave wams Savtuxa, naxevrad SiSvelma kacma Camirbina yviril-yviriliT. CemTan ise axlos iyo, rom imisi sunTqva momeaxla saxeze. cal xelSi foladis rgolebiT gawyobili romeliRac iaraRi daekavebina. miimala Tu ara nislSi, fexdafex mihyva xvneSa-xvneSiT Tvalebabrialebuli veeberTela cxoveli. namdvilad ar Sevmcdarvar, es iyo afTari. am urCxulis danaxvaze ise aRar SevSinebulvar, radgan axla ki davrwmundi, momeCvena-meTqi da yoveli Rone vixmare, raTa gons movsuliyavi, gabedulad da cocxlad mevlo. Tvalebs vifSvnetdi. gavyvirodi. xelebi daviCqmite. wyaro davinaxe uceb, davixare, davisvele kiseri, xel-piri. aman miSvela, gons movedi da movicile is Cemi Semawuxari guneba-ganwyobileba, wamovdeqi, axla ki sul sxva kaci var-meTqi, gavifiqre da mtkiced da mSvidad ganvagrZe is Cemi ucnobi savali. dabolos, daZabulobisgan qancgawyvetili, mZime haerisgan sulSexuTuli erTi xis Ziras Camovjeqi. mzem gamoixeda uceb da foTolTa tevris bundi Crdili daefina balaxs. erTxans gaocebuli davcqerodi am Crdils. gavSeSdi kidevac gakvirvebisagan. maRla avixede. es xe palma iyo. Tavzardacemuli wamoviWeri _ mZinavs-meTqi. es fiqri raRas miSvelida. vxedavdi da vgrZnobdi, srul Wkuaze viyavi. am srul Wkuaze myofi aRviqvamdi mTel samyaros axal da eniT uTqmel SegrZnebebisas. imwuTasve Takara sicxe dadga. sakvirveli surneleba mohyveboda niavs. Cqafuni Camesma, TiTqosda aq unda yofiliyo wyaluxvi, mdore mdinare, romlis xmasac SerTvoda mravalricxovani brbos ucnauri yayani. Cems maSindel yofas zustad ver agiwerT; vidre gaognebuli yurs vugdebdi am xmebs, TiTqosda jadoqarma joxi aiqniao, qaris uecarma da Zalumma kveTebam am aremidamos nisli Semoacala. Turme maRali mTis Ziras vmdgarvar da gavcqerodi vee15

berTela vels, romelzec miiklakneboda didebuli mdinare. imis sanapiroze moCanda aRmosavluri qalaqi, romlis msgavsi arabul zRaprebSi Segvxvedria, Tumca es, Cem win mdebare, ufro sakvirveli sanaxavi iyo. im adgilidan, saidanac me davyurebdi, TiTqosda rukaze dauxatavTo, yoveli kuTxe da kunWuli Canda am qalaqisa. auracxeli mcxovrebliT mofenili quCabandebi yovelmxriv kveTdnen erTmaneTs da ufrore xeivnebs mogvagonebdnen, vidre quCebs. TvalismomWreli ferebiT gamoirCeoda saxlebi, sadac ki midgebodiT, yvelgan dainaxavdiT sakvirvelad moxatul-moCuqurTmebul aivnebs, verandebs, minareTebs, samlocveloebs. bazari duRda da gadmoduRda, sulo da gulo, ra ar gamoetanaT aq _ abreSumebi, muslinebi, moelvare daSnebi, uZvirfasesi qvebi da samkaulebi. yovel mxares da yovel nabijze dainaxavdiT almebsa da palankinebs, taxtrevnebiT dahyavdaT banovanebi, mZimed daabijebdnen brwyinvaled morTuli spiloebi, yvelgan idga saocrad gamoWrili kerpebi; mooqrul-movercxlili iyo dolebi, droSebi, gongebi, kverTxebi. da am brboSi, jajRansa da areul-dareulobaSi, uricxv Sav da yviTel turbanebian da labadebian, mofriale wverebian xalxSi daexeteboda auareba morTul-mokazmuli wminda xari. amave dros, aqve Wyivil-wiviliT daSliginebda aseve morTuli maimunebis jari, daZvrebodnen meCeTebis lavgardanebze, minareTebsa da samlocveloebze. xalxiT gaWedili quCebidan, sadac ki gaixedavdiT, eSveboda kibeebi, romelTa bolo safexurebi sabanao adgilebs ebjinebodnen, Tavad mdinare ki am dros TiTqosda Zlivs miedineboda damZimebuli uamravi gadatvirTuli gemiT. aRarc ki Canda mdinaris zedapiri. qalaqis irgvliv wamoWimuliyo palmebisa da qoqosebis didebuli koromebi, aTaswlovani giganturi gasaocari xeebiTurT. aqa-iq moCanda brinjis mindvrebi, CaliT daxuruli qoxmaxebi, wyalsatevi, mivardnili taZari, boSaTa banaki, tanwerweta qaliSvili, doqiT Tavze martodmarto am didebuli mdinaris napirisken mimavali. Tqven, rasakvirvelia, SegiZliaT TqvaT, zmaneba iyo es da meti araferio, magram ase ar aris. rasac me vxedavdi, rasac
16

me vfiqrobdi, rasac me vgrZnobdi, ar hgavda sizmars. namdvilad srul gonebaze viyavi. pirvelad ki Semepara eWvi, fxizeli Tu var-meTqi, magram male davrwmundi, cxadliv vxedavdi yvelafers, marTlac, vinmes rom sZinavs da ZilSi eWvi gauCndeba, Tu mZinavso, am eWvis dazustebas ver axerxebs da imwuTasve iRviZebs. ase, magaliTad, novalisi ar cdeba, rodesac ambobs: `Tu gvesizmreba, gvZinavso, maSin male gaviRviZebT kidevac~. yvelaferi, rac vnaxe, sizmari unda yofiliyo uTuod, sizmari da meti araferi, magram raki veWvobdi da vyoymanobdi, vifiqre, sxvanair fenomens gadavyrivar-meTqi. _ ver daviCemeb, rom cdebiT, _ Seawyvetina eqimma templtonma, _ magram mere ra moxda, miambeT, Tqven adeqiT da iq qalaqSi CadiT... _ ho, me avdeqi, _ ganagrZo didad gaocebulma bedloum da Tan eqims Sescqeroda, _ avdeqi-meTqi, rogorc Tqven brZaneT, da qalaqSi Cavedi. auareba xalxSi gamoviare, quCebSi gamosuliyvnen da erTi mimarTulebiT midiodnen, yovel nabijze etyobodaT, rom saSinlad ganrisxebuliyvnen. uceb, Seucnobeli impulsis gamo, didi gulisyuriT daviwye iqaurobis Tvaliereba. TiTqosda vicodi, rom mniSvnelovani ambebi unda gadamxdenoda, Tumca, ar vicodi, ra da rogor. vxedavdi im brbos da vgrZnobdi, Zalian mtrulad viyavi ganwyobili misadmi. davusxlti da swrafad wamovedi, qalaqs Semovuare da sxva gziT Semovedi. yvelgan Rrianceli idga, javriT yayanebdnen. sanaxevrod indoelTa, sanaxevrod evropelTa msgavsad morTuli patara jgufi davinaxe, meTaurebi hyavda, jentlmenebi, romelTac britanuli formis msgavsi tansacmeli ecvaT da quCebidan auracxeli brbos gayra undodaT. brZolis velze dacemulis iaraRi avisxi da umciresobis mxare daviWire; arc ki vici, vis Sevebi mTlad gaafTrebuli, nervuli sasowarkveTilebiT moculi; bevrni iyvnen da male gvajobes, ukan davixieT da romeliRac Senobas SevafareT Tavi. barikadebi avageT da axla ramdenime xniT daculi viyaviT. Senobis saxuravTan erTi saTvalTvalo sarkmeli iyo da iqidan davinaxe, aboboqrebuli uricxvi brbo erT, mdi17

nareze gadmodgmul didebul sasaxles miawyda da ieriSiT Sig SeWras lamobda. anazdad sasaxlis zeda fanjridan viRac CamouSves, diacuri Sesaxedaobis kaci, imis TanmxlebT TavianTi turbanebisagan Toki SeekraT da imiT. navi daxvda iqve da mdinaris meore mxares gadavida. axla ase movisurve. mokle, magram mgznebare sityviT mivmarTe Cems amxanagebs, imaTTagan ramdenime gverdSi amomidga, Senobidan gamovcvivdiT da Sleguri ieriSi wamoviwyeT. Cvens garemomcvelTa brboSi SeviWeriT, pirvelad Sedrknen da ukumidgnen. Semdeg mxneoba moikribes, gaafTrebiT Semogvities da isev ukumidgnen. am dros karga didi manZiliT davciliT im Senobas da sadRac, viwro quCebSi movxvdiT areul-dareulebi, Tavgzaabneulebi, zemodan dagvyurebda maRali saxlebi, romelTa qveS arc arasdros CamouRwevia mzis naTels. qalaqis kacni ficxlad gvitevdnen, Subebs gviRerebdnen, isrebis setyva dagvayares. gasaocari isrebi hqondaT, malaur daxveul kriss mogvagonebdnen, mosriale gvelebis msgavss. am Savi, grZeltariani isrebisaTvis Sxamiani wveri daetanebinaT. marjvena safeTqelSi momxvda erTi isari. tortmaniT waviqeci. imave wams sulisamomxdelma uRonobam momicva. erTi gavibrZole... sunTqva Semekra... da... movkvdi. _ axla ki, _ gavuRime me, _ veRar ityviT, sizmari ar iyoo is Tqveni Tavgadasavali, rogorRa dagvimtkicebT, mkvdari varo? es sityvebi rom vTqvi, rasakvirvelia, did winaaRmdegobas movelodi bedlousagan; magram rogor gavocdi, rodesac SevniSne, meryeobda, SekrTa, mTlad gafiTrda da aRaraferi mipasuxa. templtons Sevxede. gaSeSebuli da gaognebuli ijda Tavis savarZelSi _ kbilebi ukawkawebda da sadacaa Tvalebi wamoucvivdeboda budidan. ganagrZeTo! _ uTxra man bolos xrinwiani xmiT bedlous. _ karga xans, _ Tqva man, _ Cemi erTaderTi grZnoba Tu SegrZneba aryofnis wkvarami iyo, azri sikvdilisa. dabolos, TiTqosda suli Cemi uecrad da Zalumad raRacam gaanaTa, msgavsad eleqtrobisa. sinaTle da moqniloba aRviqvi amasTan
18

erTad. sinaTle ki ar mixilavs, SevigrZeni. TiTqosda imave wams miwidan wamovdeqi, magram ver vgrZnobdi sxeuls, mxedvelobis, smenisa da Sexebis unari damkargvoda. brbo aRarsad Canda. bunti CaTavebuliyo. garkveulwilad damSvidebuliyo qalaqi. Cem qvemoT gvami egdo, safeTqelSi isari hqonda gayrili, Tavi SeSupeboda da damaxinjeboda. magram yovelive amas me ki ar vxedavdi, vgrZnobdi. sruliad aumRvreveli gaxldiT. gvamsac ar SevuSfoTebivar. rame neba-survili ar mqonda, magram raRacam ki maiZula moZraoba. SevfrTxialdi, msubuqad gamoveSure qalaqidan, garSemovuare mas da imave gziT gamovedi, romliTac Sevedi. xeobis im adgils rom mivatane, sadac afTars gadavawydi, raRacam deniviT damkra; sxeulic SevigrZeni da neba-survilic gamiCnda. isev gavxdi is, rac viyavi da saswrafod Sinisken gamovwie, magram imas, rac gadamxdenoda, ar daekarga realobis sicxade da axlac, amwuTSiac ki ver getyviT, sizmari iyo-meTqi. _ arc iyo, _ Zalian Cafiqrebuli Canda templtoni, _ magram ki aris Zneli sxva rame davarqvaT. savaraudoa, rom Tanamedrove adamianis suli gansacvifrebeli fsiqikuri aRmoCenebis karibWesTan misula. modi da axla am azrs davjerdeT. danarCeni SeiZleba ase aixsnas. aba, erTi es feradi suraTi naxeT, ki mindoda ufro adre meCvenebina, magram gaurkveveli SiSis gamo dRemde ver SevZeli. davxedeT im suraTs, veraferi iseTi mniSvnelovani ver SevniSne, magram bedlous ki Tavzari dasca. Sexeda Tu ara, kinaRam grZnoba dakarga. patara portreti iyo da meti araferi, zedmiwevniT zustad, ara vcdebi, imeorebda misi saxis nakvTebs. yovel SemTxvevaSi, ase gavifiqre suraTis SexedvisTanave. _ aba, daakvirdiT, _ Tqva templtonma, _ am suraTis TariRs, ai, aq, am kuTxeSi, ZlivsRa Cans _ 1780. swored am weliwads dauxatavT es portreti, Cemi gardacvlili megobris, batoni oldebis suraTia, kalkutaSi gavicani is kaci, uoren hastingsis mmarTvelobis xans, oci wlisa viyavi maSin. pirvelad rom saratogaSi gnaxeT, batono bedlou, swored gasaocari msgavseba Tqvensa da am portrets
19

Soris iyo mizezi, rom gagicaniT, dagimegobrdiT da bolos xelSekrulebac ki davdeT. mas mere sul Tqveni kompanioni var. swored amas miveltvodi, nawilobriv an sulac imis gamo, rom guli mikvdeboda im Cemi daRupuli amxanagis gaxsenebaze. Cveulebrivi cnobismoyvareoba dameufla da cotaTi SevSfoTdi kidevac TqvenTan Sexvedris xans. Tqven rom gamowvlilviT aRwereT, Tu ra mogeCvenaT im mTebSi, cxadliv mogvagonebs indoeTis qalaq benaress wminda mdinaris sanapiroze. is bunti, brZolebi da sisxlis Rvra marTlac momxdara Seit-singis ajanyebis dros, 1780 wels. maSin hastingsi Zlivs gadarCenila cocxali. turbanebisagan gakeTebul Toks rom Camohyva, Tavad Seit-singi gaxldaT. SenobaSi Secvenili jariskacebi iyvnen sipaebi da britaneli oficrebi, maT xelmZRvanelobda hastingsi. imaT Soris mec viyavi da yoveli Rone vixmare, raTa win aRvdgomodi im oficris mier anazdeulad da sabediswerod wamowyebul ieriSs. igi quCebSi Seeba brbos da bengalelis mowamlulma isarma mouRo bolo. is oficeri Cemi uZvirfasesi megobari iyo. gvarad oldebi. am xelnawerSi SegiZliaT amoikiTxoT (Tqva es da rveuli gamomiwoda, swored axlaxan daewera ramdenime furceli), rom im dros, rodesac Tqven mTebSi is ambavi gadagxdaT, me aq, saxlSi gamowvlilviT aRvwerdi im ambavs rveulSi. daaxloebiT erTi kvira gavida am saubris Semdeg, roca Sarlotsvilis gazeTma Semdegi cnoba gamoaqveyna: `Rrma mwuxarebiT viuwyebiT baton ogastes bedlos gardacvalebas, am jentlmenis keTili guli da mravali Rirseba didxans iyo Sarlotsvilis moqalaqeTa Tayvaniscemis sagani. baton b-s ukve ramdenime weliwadi awuxebda nevralgia, romelmac bevrjer kinaRam bolo mouRo; magram es avadmyofoba ar yofila misi sikvdilis uSualo mizezi. igi erTi metad uCveulo SemTxvevis gamo gardaicvala. ramdenime dRis win kldovan mTebSi seirnobis xans odnav gacivda da cieb-cxeleba Seeyara, amas daerTo TavSi moWarbebuli sisxlis mowola. Sveba rom mieniWebina misTvis, eqimma templtonma sisxlis adgilobriv gamoSvebas mimarTa. wurblebi safeTqle20

bze daasves. Tavzardamcemi iyo avadmyofis uecari sikvdili da, rogorc aRmoCnda, wurblebTan doqSi sruliad SemTxveviT moxvedriliyo Wiayelas msgavsi Sxamiani gvelisZua, romelsac zogjer mezoblad mdebare tborSi pouloben. swored igi mikvroda misi marjvena safeTqlis mcire ZarRvs. samedicino wurbelasTan misi didi msgavsebis gamo Secdoma metad gvian SeuniSnavT. N. B. Sarlotsvilis Sxamiani gvelisZua SegiZliaT gamoarCioT wurblisagan siSaviT da, gansakuTrebiT, im xveuli da Wiayeliseburi moZraobiT, gvelma rom icis~. am sayuradRebo SemTxvevaze xsenebuli gazeTis redaqtorTan rom vsaubrobdi, uceb vkiTxe, rogor moxda, rom daRupulis gvari ase dauweriaT-meTqi, _ bedlo. _ mgonia, _ vuTxari me, _ raRac iciT da imitom, magram me sul ase vfiqrobdi, rom es gvari u-Ti mTavrdeboda. _ raRac iciTo? ara, _ mipasuxa man, _ es beWdvis ubralo Secdomaa. am gvars, bedlos, yvelgan da yovelTvis boloSi u daerTvis da arc arasdros gamigonia, rom sxvagvarad daeweroT igi. _ hoda, _ Caviburtyune me da mivtrialdi, _ swored uTqvamT, yovelive gamonagonze ucnauria WeSmaritebao, radgan Tu bedlos u-s gareSe ukuRma wavikiTxavT, gvari oldebi iqneba, es kaci ki meubneba, beWdvis Secdomaao.

21

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

`kviris palitris~ biblioTeka

wigni 13

redaqtori elene salariZe koreqtorebi: mari gunTaiSvili nino lolua natalia CimakaZe kompiuteruli uzrunvelyofa giorgi asaTiani ydis dizaini eTer gziriSvili proeqtis menejeri TinaTin asaTiani

gamomcemloba palitra L, 2011 misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 38-38-71 E-mail: book@palitra.ge www.50.kvirispalitra.ge

seriis wina wignebi:

wigni 1 onore de balzaki Sagrenis tyavi

wigni 2 jek londoni martin ideni

wigni 3 SoTa rusTaveli vefxistyaosani

wigni 4 aleqsandre diuma sami muSketeri or tomad

wigni 5 uiliam Seqspiri hamleti

wigni 6 Jiul verni 80 000 kilometri wyalqveS

wigni 7 mixail bulgakovi ostati da margarita

wigni 8 oskar uaildi dorian greis portreti

wigni 9 Carlz dikensi devid koperfildi

wigni 10 erix maria remarki triumfaluri TaRi

wigni 11 frederik begbederi 99 franki

seriis momdevno wignebi:

homerosi odisea

main ridi uTavo mxedari

Tomas mani budenbrokebi

You might also like