Alminyumun kat-kat kaynak kabiliyeti sayesinde,alminyum ekstrzyonunda ii bo profiller ok yaygn olarak kullanlmaktadr.

Bu kaynak kabiliyeti sayesinde bu gn ekonomik olan kprl kalplarn kullanlmas mmkn olmutur. rnlerden beklenen yksek estetik ve mekanik beklentiler profil kalitesini ykseltmeye ynelik almalar da arttrmtr. Kprl kalplar ile i bo profillerin ekstrzyonunda, alminyum, kalbn zvanay destekleyen ayaklarndan ayrlarak kaynama odasnda tekrar birleir (ekil 1). Kaynak kalitesi rn mekaniini ve ou zaman da rr estetiini etkiler. Alminyumun kaynann olumas ve kalitesi, malzemenin ayaklardan akndan kaynama odasndaki basn ve scaklk gibi birka deikene baldr. ekil 1 de alminyumun kalp ierisindeki ak admlar gsterilmitir. Birinci admda (a) biyet blnerek gzleri doldurmaya balar. kinci admda (b) malzeme gzleri ve kaynama havuzunu doldurur ve kaynama balar. nc admda ise (c) malzeme istenilen eklini almaya balar.

ekil 1

Alminyum kat-kat kaynad zaman iki nemli soru vardr; alminyum kaynad m? Kaynak blgesi ne kadar iyi kaynad. Kaynak havuzunun ne llerde olmas gerektii ile ilgili deneyimlerimiz ve basit tasarm kurallarmz var; ama geree yakn bir ekilde tahmin etmek ve kaynama odasnda neler olduunu anlamak asndan bu basit kurallar ve deneyimler yeterli deil. Kalbn kaynama havuzundaki kayna ile ilgili bir ok teori ortaya atlmtr. Bunlardan ilki Akaret tarafndan ortaya konmu ve kaynak kalitesinin sadece kaynak havuzundaki basn ile ilintili olduunu iddia etmitir. Buna alternatif olarak Piwnic ve Platann ne srd sisteme gre ise kaynak; basn, basncn etki zaman, scaklk, ve kaynama srasndaki malzemeye etkiyen etkin gerilmenin bir fonksiyonu olarak tanmlamtr. Bu modelin biraz deimi halleri de mevcuttur. Bu model %100 doru sonu vermese de kaynak kabiliyetini arttrma asndan hangi parametrelerle oynamamz gerektii hakknda bize bilgi verir.

Piwnic ve Platann modeline gre kaynak;

T >= 3200 C iin; W Lim = 4.9063 e W: Kaynan gereklemesi iin ayrt edici bir deerdir.

-0.0017T

P: Alminyumun karlatklar yerdeki birbirlerine yapt basntr (kaynama havuzunda).

eff : Etkin Gerilim T: Scaklk Yani W, temas basncnn zamana gre integralidir. W, WLim deerine ulat zaman kaynak gerekleir. WLim deerinin nasl bulunaca ile kaynaklarda bir ok alma var. Bu deer fabrikalarda da deneysel olarak bulunabilir. WLim forml de bu almalar neticesinde elde edilmitir ve sadece 3200 C yukarsnda geerlidir ki, zaten alminyum ekstrzyonu 4500 C den yukarda gerekletii iin bu sorun deildir (ekil 2).

ekil 2: WLim scakla bal olarak deiiyor. WLim ne kadar az olursa o kadar iyidir, ulamas daha kolay olur.

ekil 3: Ayak dizayn ile alminyumun ak eklinin ve l metal blgesinin deiimi ekil 3 te ayak dizayn ile alminyumun ak arasndaki ufak balant grlebiliyor. Ayan kalnlamas ile l metal blgesi artm. ekil 4 te ise kaynama mikro yaplar var. Soldaki resimde kaynamann ksmi gerekletii bir kaynak, sadakinde ise tam gerekletii bir kaynak grlyor.

ekil 4

Sonu olarak; kprl kalplarla ekstrzyon yaplrken, kaynak istediimiz ekilde olmuyorsa, daha iyi yapmak iin gereken parametreler yukarda verilen formlden kartlabilir. i bo profillerin kaynak kabiliyeti kalp dizaynna olduu kadar (ekil 3 ve 5), ekstrzyon oranna (basnca etki eder), ayak says (temas yzeyini, kaynak saysn arttrr), ekstrzyon hz (sreye etki eder), gei uzunluu (basnca ve sreye etki eder), biyet scakl (kaynama havuzundaki malzeme scaklna etki eder), zvana ekline (ekil 5) baldr.

ekil 4 : Bir boru profilinin ekstrzyonunda ayak ve zvanadaki basn dalm (profilden profile deiir)

Kadir Haim Derman