Professional Documents
Culture Documents
Yatay kurbalar:
Dorultu deitirmeye yarayan elemanlardr. Gvenlik, kapasite ve seyahat konforu asndan nemlidir. (yi projelendirilmezse iletme hz der ve kapasite azalr). Merkezka kuvveti nedeniyle savrulma ve devrilmeli kazalar olabilir.
Kurba eitleri
A) Basit daire kurbalar B) Bileik daire kurbalar C) Ters daire kurbalar
b= bisektris uzunluu (some noktas ile kurba orta nokta arasndaki mesafe). B noktas da bisektris noktasdr.
t= teet uzunluu Developman boyu: TO veTF noktalar arasndaki yay uzunluu R= yatay kurba yarap
ALNYMAN
Bileik Kurbalar
Bir ortak teetin ayn tarafnda genellikle farkl yarapa sahip iki dairesel yaydan oluan kurbalardr. Kullanlmalar zorunlu olmadka tavsiye edilmez. Gvenlik asndan byk kurbaya ait yarapn, kk kurba yarapna oran 1.5 dan fazla olmamaldr.
Bileik kurbalar
ki basit kurbadan oluur. , 1, 2, R1, R2, t1 ve t2 olmak zere yedi eleman mevcuttur.
Bileik Kurbalar
1) 1, 2, R1 ve R2 biliniyor
= 1+2
S1A= S1C= R1.tg(1/2) S2C= S2B= R2.tg(2/2) S1S2=S1C+S2C= R1.tg(1/2)+ R2.tg(2/2) SS1S2 geninin bir kenar ve alar belli olduundan
t1= SS1+S1A
SS1S2 geninde a ve SS1 kenar bilinmektedir. Sins teoremi ile SS2 ve S1S2 uzunluklar hesaplanabilir
CS2= S1S2 S1C
Aranan t2 ve R2 deerleri
t2= SB= SS2+ S2B= SS2+CS2 R2= CS2.cotg(2/2)
Ters Kurbalar
-Ortak bir teetin iki yannda bulunan iki dairesel kurbadan oluur. Dk standartl yollarda kullanlr. - ki kurba arasnda dever uygulamasna yetecek kadar dz bir ksm bulunmas gerekir. Daha sonra grlecei zere minimum 60 metredir.
TERS KURBA
TERS KURBA
Ters kurbalar
S1S2 uzunluu ile l, 1, 2 ve R1 in bilindiini kabul edelim ve aranan R2 deeri olsun
C2S2= S1S2- l R1.tg(1/2) C2S2= R2.tg(2/2) R2= [S1S2- l R1.tg(1/2)]/tg(2/2)
KURBALARDA DN
-Tatlarn kurbalara geldiinde alinyimandaki hzlarn koruyacak ekilde hareket etmesi arzu edilir. -Ancak zellikle dalk blgelerde yaplan dk standartl yollarda, yer yer kk yarapl kurbalar kullanlmak zorunda kalnabilir. -Tatlarn emniyetli bir ekilde dnebilecekleri yatay kurba yarap, tat tipi ve boyutlar ile hzna baldr. -Kurbann balangcnda erilik yarap sonsuz iken, bu deer srekli klr ve kurba iersinde tat istenilen dn asn kazandnda erilik yarap sonsuz deere ular.
W. v 2 F= g R
g= yerekimi ivmesi
F= merkezka kuvveti (kg)
P= me.N = me.W
W . v2 P = g R = v2 me = W W g.R
(P= F kabul edilmitir)
v2 me = 127,4.R
Deversiz durumda kurbada savrulmaya neden olan hz
Yatay kurbalarda karlalan merkezka kuvvetinin devirme etkisi, tatn W arlnn dtaki tekerleklerin yol yzeyine dedii noktaya uygulad W.(e/2) momenti ile karlanr.
e F.h = W. 2
W v e . .h = W. g R 2
2
Uygulamada, tat stabilitesini bozan merkezka kuvvetinin savurma ve devirme etkilerini karlamak iin kurba iine doru enine ykseltme (dever) yaplr. Deverli kurbalarda savrulma ve devrilmeye neden olan kritik hzlar:
Vsav =11,3
m .R
e
p= enine ivme (m/sn2) V= tat hz (m/sn) m= tat ktlesi(kg) d= enine eim (dever (%))
R= kurba yarap(m)
Kurbada meydana gelen enine ivmenin birim zamandaki deiimine sademe ad verilir
t, L uzunluundaki gei erisinin katedilmesi iin gereken zaman olup, deeri: t= L/v veya 3,6L/v dir.
p' =
dp p = dt t v2
P= 0,3 m/sn3 den itibaren sademe hissedilir. En yksek deer 0,6 m/sn3 alnr.
En Kk Kurba Yarap
v2 v2 = tg + m e + m e . . tg g.R g.R v2 = tg + m e g.R v2 = d + me 127.R 2 vp R = min 127(d + m ) e
Formlden grlecei zere, merkezka kuvvetinin bir ksm dever ile bir ksm enine srtnme katsays ile karlanmaktadr. Enine srtnme katsays, kuru yollarda 0,40-0,50 arasnda olup, hz arttka klr.
200
400
600
800
1000
200
1000
DEVER
Tatn maruz kald enine ivme tamamen enine eim yani dever ile karlanrsa, enine ivme sfr demektir. Bu ekilde elde edilen devere teorik dever ad verilir. Enine ivme bants sfra eitlenerek bulunur.
v2 p= - 9,81.d = 0 ve v = v p 12,96.R 2 vp d = 0,00786. teo R
-Kurba iinde duru halinde veya yava seyreden motorlu ve motorsuz tatlar iin kurbann iine doru kayma ve devrilme tehlikesi mevcuttur.
Gerekte enine ivmenin bir ksm deverle bir ksm da enine srtnme ile karlanr. Yarsnn dever, yarsnn da enine srtnme ile karland durumda dever miktar
d = 0,00393.
vp
teo
v p3 Ld =0,0354. R
Deverin Uygulanmas
A) Yolun eksen hattnn sabit tutulup, i kenarn drlp, d kenarn ykseltilmesi, B) Yolun i kenar kotunun sabit tutulup, eksen hatt ve d kenarn ykseltilmesi, C) D kenar kotunun sabit tutulup, i kenar ve eksen kotlarnn drlmesi
(1 /
3) Ld
TO
(1/3)Ld
rnek: Proje hz 80 km/st, platform genilii 10 metre, alinyimanda enine eimi %2 olarak planlanan bir yol iin 400 metre yarapl bir yatay kurbada uygulanacak dever miktar ve rakordman boyunu hesaplayarak, eksen hattnn (kotunun) sabit tutulmasna gre, platformun i ve d kenarnn durumunu plan ve boykesitte gsteriniz.
zm:
R=400 m, Proje hz 80 km/st, platform genilii:10 metre
Vp 802 d = 0,00443 = 0,00443* = 0,07 R 400 Vp 803 L = 0,0354 = 0,0354 * = 45,31m d R 400 3 2
2 2 1 1 L = * 45 = 30 m L = * 45 =15m 3 D 3 3 D 3
D kenar
5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m 5m
%2
%1
%0
%1
%2 %3 %4 %5 %6 %7 %7
10m
%2
%2
%2
%2
%2
kenar
eksen
D kenar
kenar
GE ERLER
Alinyimandan aniden kurbaya giren aralarda merkezka kuvveti doar. Bu kuvveti dengelemek iin, dever yannda alinyiman ile kurba arasna gei erisi yerletirilir.
Gei erisi yardmyla merkezka kuvveti, gei erisi uzunluu boyunca datlm ve kurba balangcnda merkezka kuvvetinin etkisi ortadan kaldrlm olur.
K= erilik
Gei erisi
L= gei erisi uzunluu A= gei erisi balangc E= gei erisi sonu k= erilik -Herhangi Lx mesafesindeki erilik k=(K/L)*Lx -E noktasndaki erilik K=1/r olduundan
k= Lx/(L*R)
v2 v3 p' = R = L R.L v
L denklemden ekilirse ve hz km/st cinsinden ifade edilirse,
Vp L= 46,7.R.p'
Sademe= p= 0,3-0,6 m/sn3 arasndadr
Kbik Parabol
Alinyiman ile dairesel kurba arasna gei erisinin yerletirilebilmesi iin, dairesel kurbann teet noktasndan itibaren merkeze doru bir miktar telenmesi gerekir. Buna rakordman pay denir. (dier eriler iin de geerlidir) Kbik parabol ve denklemi
x3 y= 6C
(C = R.L) = sabit
dy 3x 2 x 2 tg = = = dx 6C 2C
x= L iin (yani gei erisi sonu E iin), gei erisi uzunluunun yatay izdmne eit olduu dnlrse ve C= R.L olduu dikkate alnrsa
L L L tg = = = 2C 2R.L 2R
2 2
s = e . cot g
x= L iin
buradan
L3 L3 L2 y =e= = = 6C 6R.L 6R
L2 2R L s= . = 6R L 3
z= L/2
L2 f= 8R
L2 e R = = 24R 4 L2 R m= = 48R 2
Klotoid
Yksek standartl yollarda kullanlan eridir.
R.L= A2
Klotoid, gerekte bir spiral olup, gei erisi olarak balangtan itibaren belli bir uzunluu dikkate alnr.
X =L -
5 L 40.A 4
L9 3456.A 8
- ...
L3 L7 L11 Y= + - ... 6.A 2 336.A 6 42240.A10 x m = X - R. sin t y m = Y + R. cos t y T = Tu = X - Y. cot gt k sin t R = y m - R = Y - R (1 - cos t) S = x2 + y 2 Y y tg = = arctg X x
l2 b= 2R
Yukardaki forml, dk hzlarda geerli olabilir; ancak hz ykseldike, kar eridi ihlaller artabilir. Bu nedenle hz yksek olan kesimlerde geniletme fazla tutulur Tek eritli
0,05.V p b= + 2R R l2 0,05.V p b=n + 2R R l2
Yolda geniletme
Geniletme Uygulanmas
Geniletme, gei erisi boyunca lineer olarak artar. Geniletme gei erisi bitiminde maksimum deere ular. Geniletme, ya eksen hatt deimeden d ve i kenar geniletmesi yaplr; ya da i kenar geniletilerek, eksen hatt kaydrlr.
Gei Erisiz Durumda Geniletme Uygulamas (eksen hatt sabit, i ve d kenarda eit geniletme) Geniletme, rakordman uzunluu balangndan balar; TO noktasndan 1/3Ld mesafede maksimum deere ular. 2/3Ld 1/3Ld
TO
b/2
2/3Ld 1/3Ld
TO
Yeni eksen
h h -h L .h 1 = 2 1 k = 1 k L h -h 2 1
2h .L 1 k= h -h 2 1
Yatay Kurbalarda Gr
Gr mesafesi = S
M R R
Bina Gr hatt
Yatay Kurbalarda Gr
-Yatay kurbalar ierisine den binalar, yarma evleri veya benzeri sabit engeller gr mesafesini azaltr.
-zm olarak: mmknse, sabit engeller uzaklatrlmal veya kaldrlmal; mmkn deilse yarap byltlmeli veya gzergah kaydrlmaldr. Eer yarma evi mevcutsa,
tralanmaldr.
Gr snrlayan engel
nesne
S<d durumu
Uygulama: Proje hz 90 km/st olan bir karayolu kesiminde,yarap 400 metre, sapma as 85o olan bir kurba zerinde eksenden 15 metre ileride sabit bir engel bulunmaktadr. Gei gr uzunluunun salanabilmesi iin engelin mevcut durumu uygun mudur? Deilse ne yaplmadr. D1= 8+0,2V= 8+0,2*90= 26m D2= 8+0,2V= 8+0,2*75= 23m
Ls= S= (d1+d2)*V1/(V1-V2)= (26+23)*90/(90-75)= 294m d= p.R./180= 593m (developman boyu) S<d dir. X=S2/8R= (294)2/8*400= 27 metre 27-15= 12 metre gzergah telenmelidir