You are on page 1of 23

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

wigni 4

gamomcemloba palitra L 2010

UDC (uak) 821.133.1-311.3 d-561

`50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~ es proeqti msoflios araerT qveyanaSia popularuli. sxvadasxva gamokiTxvis saSualebiT, mkiTxveli irCevs 50 saukeTeso wigns msoflio literaturis saganZuridan. saqarTveloSi `kviris palitris~ am proeqts mravali aTasi adamiani gamoexmaura. swored maTi dadgenilia im rCeuli wignebis nusxa, romelic `palitramediam~ realur biblioTekad aqcia. es wigni msoflio literaturis am unikaluri biblioTekis nawilia.

gamomcemloba palitra L, 2010


yvela saavtoro ufleba daculia.

ISSN 1987-9628 ISBN 978-9941-422-56-0 (orive tomi) ISBN 978-9941-422-68-3 (tomi I)

aleqsandre diuma

sami muSketeri
tomi I
ivane maWavarianis Targmani

avtoris winasityvaoba saidanac irkveva, rom ambis gmirebi, romlebzedac pativi gvaqvs mkiTxvels movuTxroT, ar arian miTologiurni, Tumca maTi saxelebi `os~-ze da `is~-ze bolovdeba.

daaxloebiT erTi wlis winaT, roca samefo biblioTekaSi ludoviko meToTxmetis istoriisTvis masalebs veZebdi, SemTxveviT wavawydi `batoni dartanianis mogonebebs~, romelic, iseve, rogorc im drois nawarmoebTa umravlesoba, roca avtori, Tumca simarTlis Tqma ki swadia, magram cdilobs, Tavidan aicilos amis Sedegad mcire Tu didi xniT bastiliaSi jdoma, _ dabeWdili iyo amsterdamSi, pier ruJTan. saTaurma mimizida. memuarebi biblioTekis mcvelis TanxmobiT Sin waviRe da gatacebiT davewafe. ar Sevecdebi, dawvrilebiT ganvixilo es saintereso nawarmoebi, mxolod im mkiTxvelT, romelTac warsulis fasi ician, vurCev, yuradRebiT gaecnon maT. isini am memuarebSi ipovian xelovanis erTi xelis mosmiT Seqmnil portretebs, da, Tumca es naucbaTevi Canaxatebi umetes SemTxvevaSi Sesrulebulia yazarmis karebsa da samikitnos kedlebze, mainc Seicnoben maTSi ludoviko mecametes, ana avstriels, riSelies, mazarinis da im drois sxva didebulT; suraTebi iseve namdvilia, rogorc b-ni anketilis1 TxzulebebSi. rogorc cnobilia, mwerlis axirebul gonebas xandaxan is aaRelvebs, rac mkiTxvelTa farTo wrisTvis SeumCnevelia.
1

abati anketili (1723-1806) _ safrangeTis mravaltomiani istoriis avtori.

memuarebis ukve aRniSnuli RirsebebiT iseve aRfrTovanebulni, rogorc ueWvelad aRfrTovandebian sxvebic, Cven mainc yvelaze metad gagvaoca erTma garemoebam, romlisTvisac, albaT, Cvenamde aravis araviTari yuradReba ar miuqcevia. dartaniani ixsenebs, rom, roca pirvelad gamocxadda mefis muSketerTa kapitanTan, baton de trevilTan, mis misaReb oTaxSi Sexvda sam axalgazrdas, romlebic msaxurobdnen im saxelovan polkSi, sadac Tavadve surda Caricxvis pativi hqonoda; da rom maT erqvaT aTosi, porTosi da aramisi. gamogitydebiT, ucnobma saxelebma gagvaoca. maSinve gavifiqreT, rom es mxolod fsevdonimebia, romliTac dartanianma dafara namdvili saxelebi, SeiZleba cnobilic, Tuki am metsaxelebis matarebelT isini Tavadve ar airCies im dRes, roca TavianTi Tavnebobisa Tu ganawyenebis an kidev siRaribis gamo muSketeris ubralo mosasxami moirges. mas Semdeg mosveneba davkargeT, vcdilobdiT, imdroindel TxzulebebSi wavwydomodiT Tundac kvals am araCveulebrivi saxelebisas, romelTac aseTi cxoveli interesi aRgviZres. marto im wignebis CamonaTvali, romelic am mizniT wavikiTxeT, albaT mTel Tavs Seadgenda, rac Zalze sasargeblo, magram arcTu saintereso iqneboda mkiTxvelisTvis. amitom mxolod vetyviT maT, rom im wuTs, roca aseTi xangrZlivi da unayofo ZiebiT guldamZimebulebma gadavwyviteT, Tavi gagvenebebina kvlevisTvis, Cveni cnobili da swavluli megobris, polen parisis rCeviT moviZieT Tabaxis naxevari xelnaweri, romelic moniSnuli iyo #4772 Tu 4773-iT, zustad ar gvaxsovs da dasaTaurebulia Semdegnairad: `graf de la feris mogonebani zogierT ambavze, romelic safrangeTSi moxda ludoviko mecametis mefobis bolos da ludoviko meToTxmetis mefobis dasawyisSi~. SegiZliaT warmoidginoT, rogor gagvixarda, roca am xelnaweris, Cveni ukanaskneli imedis, furcvlisas meoce gverdze aRmovaCineT aTosis saxeli, ocdameSvideze _ porTosis, xolo ocdameTerTmeteze _ aramisisa. savsebiT ucnobi xelnaweris povna im epoqaSi, roca istori6

ulma mecnierebam ganviTarebis aseT maRal safexurs miaRwia, saswaulad CavTvaleT. viCqareT mogveTxova misi dabeWdvis nebarTva, raTa odesme sxvisi tvirTiT gamovcxadebuliyaviT warweraTa da kazmuli sityvierebis akademiaSi. Tu ver movaxerxebdiT _ rac advili SesaZlebelia, _ frangul akademiaSi sakuTari tvirTiT SevsuliyaviT. Cvens movaleobad miviCnieT gveTqva, rom amgvari nebarTva siamovnebiT mogvces, rasac aseve siamovnebiT aRvniSnavT, raTa sajarod vamxiloT is arakeTilmosurneni, romelnic amtkiceben, TiTqos Cveni Tanadrouli xelisufleba maincdamainc keTilganwyobili ar aris literatorebisadmi. axla mkiTxvelis yuradRebas mivapyrobT am Zvirfasi xelnaweris pirvel nawilze, aRvudgenT Sesafer saTaurs da pirobas viZleviT, Tu is warmateba xvda, romelsac imsaxurebs, da raSic eWvi ar gvepareba, maSinve gamovaqveynebT meore nawilsac. jerjerobiT ki, raki mamobili meore mamad iTvleba, mkiTxvels nebas vaZlevT, CvenSi, da ara graf de la ferSi, eZebos kmayofilebisa Tu mowyenis saTave. raki yvelaferi davadgineT, SevudgeT Txrobas.

Tavi pirveli batoni dartanian-mamis sami saCuqari 1625 wlis aprilis pirvel orSabaTs daba mengi, sadac `vardis romanis~1 avtori daibada, iseT mRelvarebas moecva, TiTqos hugenotebi2 Seseodnen, iq gamagrebasa da mis meore laroSelad3 gadaqcevas apirebdnen. mravalma moqalaqem, didi quCis mxridan gamoqceuli qalebi rom dainaxa da karapanebTan bavSvebis Rriali gaigona, saCqarod Caicva javSani. vin muSketiT, vin basri maxviliT SeiaraRda, raTa amiT mainc gaemagrebinaT guli. yvela miiswrafoda sastumro `Tavisufali mewisqvilisken~, romlis win uamravi xalxi mogroviliyo da, cnobismoyvareobiT aRsavse, saSinlad xmaurobda. imxanad aseTi aurzauri Cveulebrivi movlena iyo. calkeuli qalaqis mematianeni TiTqmis yoveldRiurad aRniSnavdnen msgavs SemTxvevebs. warCinebuli seniorebi erTmaneTs emterebodnen, mefe kardinals ebrZoda, espanelebi _ mefes. am faruli da aSkara brZolebis garda qveyana savse iyo qurdebiT, maTxovrebiT, hugenotebiT, mglebiTa da msaxurebiT, romlebic eomebodnen yvelas _ didsa da pataras. moqalaqe iaraRs ar iSorebda, raTa moegeriebina qurdebi, mglebi da msaxurebi, xSirad _ mebatoneebi da hugenotebic, xandaxan TviT mefec, xolo kardinalisa da espaneTis winaaRmdeg igi arasdros gamovidoda. am odindeli Cveulebis mizeziT iyo, zemoxsenebul 1625 wlis aprilis pirvel orSabaTs atexili aurzaurisas, Tumca arsad Canda arc wiTel-yviTeli almebi, arc hercog riSelies4 msax1 Sua saukuneebis cnobili franguli poema, misi meore nawilis avtoria Jan mengeli (XIII s.). 2 hugenotebi _ protestanti kalvinistebi. ibrZodnen kaTolikuri eklesiis Zalauflebis SezRudvisaTvis. 3 laroSeli _ cixesimagre atlantis okeanis napiras, sadac gamagrebuli iyvnen hugenotebi. 4 kardinali riSelie _ ludoviko mecametis pirveli ministri, romelic ebrZoda feodalebs, raTa ganemtkicebina mefis absoluturi xelisufleba.

urebi, mainc yvela sastumro `Tavisufali mewisqvilisken~ rom garboda. iq misulebma maSinve dainaxes aliaqoTis mizezi. ymawvili kaci... aRvweroT igi erTi kalmis mosmiT: warmoidgineT don kixoti, oRond 18 wlisa; don kixoti msubuqad Cacmuli, ujavSnod da umuzaradod; don kixoti lurji Salis qurTukiT, romelic ise gaxunebuliyo, rom ucnauri, momwvano cisferi mieRo. warmoidgineT grZeli da Savgvremani pirisaxe; amoweuli yvrimali _ cxadi niSani cbierebisa; ybebi metismetad ganviTarebuli _ am niSniT gamoirCeva gaskoneli, Tund beretic ar exuros, Cvens gmirs ki exura swored aseTi bereti, romelic romeliRac frTiT daemSvenebina. hqonda farTo da gonieri Tvalebi, kexiani, magram koxta da lamazi cxviri; asakis kvalobaze sakmaod maRali iyo; gamoucdeli kaci Cvens gmirs samogzaurod wamosul fermeris Svilad CaTvlida, TasmiT Camokidebuli grZeli xmali rom ar hqonoda, romelic siarulisas fexebSi exlarTeboda, xolo cxenze jdomisas _ cxenis aburZgnil balans edeboda. diax, Cvens ymawvilkacs hyavda cxeni da imdenad SesaniSnavi, rom mTeli qveyana mas Sescqeroda. warmoidgineT bearnuli cxeni, 12 an 15 wlisa, Zuagaclili, Turquliani fexebiT; siarulis dros Tavi muxlebamde Caeqindra, rac zedmets xdida sadavis xmarebas, Tumca dReSi rva lies1 gavlas mainc axerxebda. saubedurod, am bedauris Rirsebani imdenad mieCqmala mis fersa da uxeiro siaruls, rom im droSic ki, rodesac yvela cxenis mcodned iTvleboda, boJansis karibWiT mengSi Semosuli aseTi cxenis gamoCenam savalalo STabeWdileba moaxdina xalxze da amis gamo aTvalwunebiT uyurebdnen mxedarsac. Wabuki dartaniani (es gaxldaT gvari am meore rosinantis mxedar don kixotisa) TviTonve grZnobda, ra sasacilos xdida es jaglagi, Tumca Tavs karg mxedrad Tvlida. amaod rodi oxravda, rodesac es cxeni aCuqa mamam; kargad icoda, rom misi
1 lie _ sigrZis Zveleburi franguli sazomi, udris daaxloebiT 4,5 kilometrs.

`raSi~, sul didi, oci livri1 Tu eRireboda, magram mamis is sityvebi, am saCuqars rom dahyvnen Tan, daufasebelni iyvnen. _ Svilo Cemo, _ uTxra gaskonelma aznaurma im wminda bearnuli kiloTi, romelic mTeli sicocxle ver moiSora henrix meoTxem2, _ es cxeni mamaTqvenis TavlaSi iSva am cametiode wlis winaT; mas aqeT Cvens saxlSia. amitom unda giyvardeT da afasebdeT. aramc da aramc ar gayidoT: dae, mSvidad, patiosnad mokvdes siberiT. Tu am cxeniT mogixdaT salaSqrod wasvla, ise mouareT da gaufrTxildiT, rogorc erTgul moxuc msaxurs. vinicobaa, bedma gagiRimaT da didebulebTan erTad sasaxleSi moxvdiT, _ ganagrZo mamam, _ ris srul uflebasac gaZlevT Tqveni Zveli didebulive gvariSviloba, Rirseulad asaxeleT gvari aznaurisa, romelsac mTeli xuTasi wlis ganmavlobaSi saxelovnad atarebdnen Tqveni winaprebi. mudam umwikvlo, patiosnebiT aRsavse iyaviT. kardinalisa da mefis garda aravis araferi dauTmoT. kargad daixsomeT, rom vaJkacobiT, mxolod vaJkacobiT ikafavs gzas dRes aznauri, da Tu vinme wuTiT mainc Sedrkeba, SeiZleba swored im wuTs dakargos bednieri SemTxveva, romelsac keTili bedi aniWebda. Tqven axalgazrda xarT da mamaci unda iyoT, amas gavalebT ori garemoeba: jer erTi _ rom gaskoneli xarT, da meorec is, rom Svili xarT Cemi. ar SeuSindeT aranair SemTxveviTobas da eZieT faTerakebi. xmlis xmareba kargad gaswavleT; muxli rkinisa gaqvT da muSti foladisa. unda ibrZoloT, sadac ki mogixdebaT; unda ibrZoloT miT ufro, rom dueli akrZalulia da, maSasadame, erTiorad mamaci isaa, vinc amas ar SeuSindeba. _ Svilo Cemo, me SemiZlia gagatanoT mxolod TxuTmeti ekiu3, Cemi cxeni da is darigeba, romelic axla moismineT. dedaTqveni Cems saCuqars daumatebs malamos recepts, romelic mas erTma boSa dedakacma misca. es malamo saswaulmoqme-

1 livri _ Zveli franguli vercxlis fuli, romelic SemdegSi frankiT Seicvala. 2 henrix IV burboni _ safrangeTis mefe (1589-1610 ww.) 3 ekiu _ sami livri.

10

dia da kurnavs yovelgvar Wrilobas, garda gulisa. gamoiyeneT yvelaferi es, icxovreT bednierad da xangrZlivad... ai, kidev ra unda giTxraT: rodi minda Cemgan aiRoT magaliTi, vinaidan me Cems dReSi ar vyofilvar sasaxleSi da mxolod sarwmunoebisaTvis omebis dros1 moxalised momixda yofna. me minda giTxraT baton de trevilze, romelic odesRac Cemi mezobeli iyo da bavSvobisas hqonda bedniereba eTamaSa Cvens mefe ludoviko mecametesTan, _ RmerTma adRegrZelos igi! xandaxan TamaSi Cxubad gadaiqceoda xolme da am Cxubidan yovelTvis mefe rodi gamodioda gamarjvebuli. baton de trevilisgan miRebulma muStebma mefes didi pativiscema da megobruli grZnobebi aRuZra am aznaurisadmi. Semdeg baton de trevils parizSi pirveli mogzaurobisas xuTjer mouxda duelSi brZola; gansvenebuli mefis gardacvalebis dRidan axalgazrda mefis srulwlovanebamde _ kidev Svidjer, Tu ar CavTvliT omebsa da sxva garemoebebs; srulwlovanebidan dRemde ki _ asjer! ai, amitom duelis asakrZalavad gamosuli mravali brZanebis da dadgenilebis miuxedavad, de trevili muSketerTa kapitania, ese igi, ufrosia gmirTa legionisa, romelsac didad afasebs mefe-batoni da TviT kardinalsac eSinia misi. riSelies ki, rogorc yvelasTvis cnobilia, bevris SiSi rodi aqvs. amas garda, batoni de trevili aTi aTas ekius iRebs weliwadSi da, maSasadame, didi da Zlieri mebatonea. manac TqvensaviT daiwyo. midiT masTan am weriliT, aiReT misgan magaliTi, raTa Tqvenc iseTive didebuli gaxdeT. am sityvebis Semdeg mamam Tavisi sakuTari xmali Semoartya Svils, siyvaruliT daukocna orive loya da gza dauloca. mamis oTaxidan gamosul dartanians deda Sexvda boSa dedakacis ganTqmuli receptiT, romlis gamoyenebac, mosmenil darigebaTa Semdeg, cxadia, xSirad dasWirdeboda ymawvilkacs. dedasTan gamoTxoveba ufro xangrZlivi, nazi da alersiani iyo, vidre mamasTan; imitom ki ara, TiTqos baton dartanians
1 igulisxmeba omebi frang kaTolikeebsa da hugenotebs Soris XVI-XVII saukuneebSi.

11

ar hyvarebodes Tavisi erTaderTi vaJi. ara, batoni dartaniani mamakaci iyo da vaJkacisaTvis uRirsad miaCnda grZnobebis ayola; qalbatoni dartaniani ki qali gaxldaT da, amasTanave, mSobeli deda. man didxans itira. Svilis sasaxelod unda aRvniSnoT, rom miuxedavad misi didi mcdelobisa _ ar damorCileboda grZnobebs, rogorc es momaval muSketers Sehferoda, Tavi ver Seikava, mravali cremli daRvara da mozRvavebul grZnobaTa naxevris damalva Tu SeZlo didi gaWirvebiT. mamis sami saCuqriT aRWurvili ymawvilkaci im dResve gaudga gzas. rogorc ukve mogaxseneT, es saCuqrebi iyo: TxuTmeti ekiu, cxeni da batoni de trevilisadmi miwerili werili. darigebebi, cxadia, saTvalavSi Casagdebi ar iyo. amgvarad, dartaniani, rogorc moralurad, ise fizikurad Zlier hgavda servantesis gmirs, romelsac ase moxdenilad SevadareT, rodesac istorikosis movaleobam gvaiZula dagvexata misi portreti. don kixots qaris wisqvilebi devgmirad eCveneboda, cxvris fara ki laSqrad. dartanians yoveli Rimili Seuracxyofad miaCnda da yoveli gamoxedva _ xmalSi gamowvevad. amitom tarbidan mokidebuli mengamde sul muStmoRerebuli miemgzavreboda da dReSi aTjer mainc stacebda xmlis vadas xels. kidev kargi, mis muSts aravisTvis moumtvrevia yba da xmalic erTxelac ar amouRia qarqaSidan. marTalia, sacodavi zerdagis danaxvaze gamvlelebi Rimils ver ikavebdnen, magram cxenTan erTad iseT mozrdil xmals xedavdnen, xolo am xmlis zemodan iseTi amayi da mkacri Tvalebi brialebdnen, rom myisve faravdnen sicils da Tu mainc mxiaruleba ZlevdaT, sifrTxiles iCendnen da antikuri niRbebiviT calybad iRimebodnen. ase xelSeuxeblad imgzavra axalgazrda gaskonelma im bedukuRmarT mengSi Casvlamde. magram iq ki, sastumro `Tavisufali mewisqvilis~ WiSkarTan cxenidan Camoxtomisas, aravin gamoegeba, _ arc sastumros patroni, arc msaxuri, arc mejinibe, rom uzangi daeWiraT. mxolod qvemo sarTulze, Ria fanjarasTan, maRali da warmosadegi garegnobis aznauri SeamCnia. igi esaubreboda or kacs, romlebic, etyobodaT, didi pativiscemiT usmend12

nen. dartanianma Cveulebisamebr ifiqra, Cemze laparakobeno, da yuri miugdo. amjerad arc Zalian Semcdara. maTi saubris sagani misi cxeni iyo. aznauri, etyoboda, dawvrilebiT usaxelebda msmenelebs am cxenis yovel Rirsebas. rogorc ukve vTqviT, msmenelebs oratoris didi pativiscema hqondaT da amitom yovel mis xumrobaze gulianad xarxarebdnen. Cven ukve viciT, rom araTu sicili, odnavi Rimilic kmaroda axalgazrda gaskonelis gasabrazeblad. advili warmosadgenia, ra STabeWdilebas moaxdenda masze es daucxromeli simxiarule da rogor gaaSmagebda aseTi dauridebeli xarxari. dartanianma, pirvel yovlisa, gadawyvita pirdapir saxeSi Seexeda im ukmexi vaJbatonisaTvis, romelic mas dascinoda; zviadad miacqerda ucnobs, amayi Tvali TvalSi gauyara da dainaxa ormoci-ormocdaxuTi wlis mamakaci, Savi, gamWriaxi TvalebiT, fermkrTali, sakmaod didcxvira, koxtad SekreWili Savi ulvaSiT. tanT ecva qurTuki da waRebSi Catanebuli mokle iisferi Sarvali imave feris TasmebiT. qurTuki da Sarvali axali iyo, magram samgzavro tomaraSi nadebs, daWmuWnils hgavda. dartanianma gamocdili mkvlevaris uaRresad maxvili mzeriT mswrafl SeamCnia yvela es wvrilmani, metic, SeiZleba igrZno kidec, rom im ucnobs didi gavlena eqneboda mis momaval cxovrebaze. magram swored imwuTas, rodesac dartaniani ase akvirdeboda iisfer qurTukSi gamowyobil aznaurs, man bearnul cxenze iseTi friad Rrmaazrovani da brZnuli Sexeduleba gamoTqva, rom msmenelebi kvlav gulianad axarxardnen. miuxedavad aznaurisaTvis Cveuli TavdaWerilobisa, mis saxezedac gairbina mkrTalma Rimilma. axla eWvi aRar iyo, marTlac Seuracxyves dartaniani. amiT gacofebulma bereti Tvalebze Camoifxata, Tan cdilobda, gaskoniaSi nanaxi mogzauri seniorebis darbaisluri manerebisaTvis miebaZa. erTi xeli xmlis vadaze daido, meoriT doinji Semoiyara da ucnobisaken gaemarTa. saubedurod, yoveli nabijis gadadgmaze ufro da ufro abrmavebda brazi. Rirseuli da qedmaRluri sityvebis nacvlad uxeSad wamoiyvira, rasac xelis aseTive uxeSi moZraoba mohyva.
13

_ ei, Tqven! _ SesZaxa dartanianma. _ diax, Tqven, batono, mag fardis ukan rom imalebiT, erTi mibrZaneT, ra gamxiarulebT ase, da mere erTad vicinoT! aznaurma Tvali cxenidan nel-nela mxedarze gadaitana, etyoba, uceb ver mixvda, rom am ucnauri sityvebiT mas mimarTavdnen. mere, rodesac aRaraviTari eWvi aRar darCa, rom es misi misamarTiT iyo naTqvami, warbebi odnav moRuSa da xangrZlivi dumilis Semdeg eniT gamouTqmeli TavxedobiTa da dacinviT upasuxa dartanians: _ me TqvenTvis araferi miTqvams, batono Cemo! _ samagierod, me geubnebiT! _ Sehyvira gaSmagebulma ymawvilkacma. mis sityvebSi igrZnoboda Tavxedoba da kargi manerebic, Tavazianoba da siZulvilic. ucnobi cota xans kvlav winandeburi RimiliT miaCerda dartanians, Semdeg fanjaras CamoSorda da neli nabijiT sastumrodan gamovida. or nabijze miuaxlovda da misi cxenis win gaCerda. ucnobis mSvidma da damcinavma ierma gaaorkeca fanjarasTan darCenil TanamosaubreTa mxiaruleba. gaSmagebulma dartanianma miaxloebuli ucnobis danaxvaze xmali qarqaSidan mTeli ZaliT amoswia. _ marTlac rom SesaniSnavi baiisferi cxenia, ukeT rom vTqvaT, SesaniSnavi iqneboda axalgazrdobaSi, _ warmoTqva ucnobma, romelic kvlav cxens aTvalierebda. Tavis msmenelT ki ise esaubreboda, TiTqos verc ki amCnevda maT Sua mdgom gaSmagebul gaskonels. _ es feri sakmaod cnobilia mcenareTa samyaroSi, magram dRevandlamde iSviaTad gvxvdeba cxenebSi. _ cxens is dascinis, vinc ver gabedavs dascinos mis patrons! _ Sehyvira trevilis Smagma mimbaZvelma. _ me, batono, xSirad ar vicini, _ miugo ucnobma, _ rasac TviTonac SemamCnevdiT saxeze, magram mainc mnebavs SevinarCuno ufleba, vicino maSin, roca movisurveb. _ me ki, _ SesZaxa dartanianma, _ ar msurs icinodes vinme maSin, rodesac me es ar msiamovnebs. _ marTla, batono?! _ ganagrZo ucnobma winandelze ufro mSvidad, _ mereda ra vuyoT! es sruliad samarTlianicaa.
14

_ Semdeg quslebze Setrialda da gaemarTa sastumrosaken, romlis WiSkarTan dartanianma Semosvlisas Sekazmuli cxeni SeamCnia. magram Cvens gaskonels rodi hqonda Cveuleba, dausjelad gaeSva is, vinc abuCad agdebas gaubedavda. swrafad amoaZro qarqaSidan xmali da Seuracxmyofels ukan daedevna yviriliT: _ mobrundiT! mobrundiT, batono lazRandarav, ar minda zurgSi CagcxoT! _ me CamcxebT? me? _ SesZaxa ucnobma, Semotrialda da didi gancvifrebiTa da zizRiT daacqerda dartanians. _ gamigone, Cemo kargo, swored Wkuidan SeSlilxarT! _ mere Cumad, TiTqos Tavis Tavs elaparakebao, daumata: _ samwuxaroa, RmerTmani! ra aRmoCena iqneboda es biWi misi udidebulesobisaTvis, romelic yvelgan daeZebs aseT mamacebs Tavis muSketerTa aseulisaTvis. ucnobma verc ki moaswro amis Tqma, dartanianma iseTi ZaliT mouqnia xmali, rom albaT es ukanaskneli xumroba iqneboda misTvis, ganze rom ar gamxtariyo. ucnobma aznaurma axla ukve dainaxa, saqmem seriozuli xasiaTi miiRoo da manac iSiSvla xmali, Tavi daukra mowinaaRmdeges da TavdacvisTvis moemzada. magram imave wuTs ucnobis ori Tanamosaubre da sastumros patroni, SeiaraRebulni joxebiT, niCbebiTa da sakecebiT, miscvivdnen dartanians. wuTSi mdgomareoba Zirfesvianad Seicvala. dartaniani iZulebuli gaxda mobrunebuliyo da pirispir Sexvedroda mozRvavebul dartymebs. misma mowinaaRmdegem xmali qarqaSSi Caago da mSvidad adevnebda Tvalyurs brZolas. aqamde brZolis aqtiorma, axla mayureblis rolic iseTive ugrZnoblobiT Seasrula. Tumca mainc burtyunebda: _ eSmakma dalaxvros es gaskonelebi! Sesvi Tavis narinjisfer cxenze eg CxubisTavi da gauSvi, wavides. _ manam ar waval, sanam anderZs ar agigeb, Se laCaro, Sen! _ uyviroda dartaniani, arc erTi nabijiT ar ixevda ukan da mardad, rac Zali da Rone hqonda, igeriebda sam mowinaaRmdeges, romlebic daundoblad scemdnen joxebiTa da sakecebiT. _ isev es gaskonuri baqibuqi! _ waiburtyuna aznaurma. _
15

patiosnebas vficav, gaskonelebi gamousworebeli xalxia. maS, ganagrZeT eg TamaSi, raki ase Zalian surs, daiRleba da TviTonve getyviT _ kmarao. magram ucnobma jer kidev ar icoda, ra jiutTan hqonda saqme. dartaniani ar ekuTvnoda imaT ricxvs, vinc odesme patiebas Txoulobs. mokvdeboda da Tavs ar Seircxvenda, amitom brZola ramdenime wams kidev gagrZelda. bolos dartaniani daiqanca, joxiT Suaze gadamtvreuli xmali xelidan gauvarda, meored moqneuli joxi Sig SublSi moxvda, sisxli waskda da TiTqmis gulwasuli miwaze gaiSxlarTa. am suraTis sanaxavad yoveli mxridan gamorboda xalxi. sastumros patrons uaresi davidarabisa SeeSinda, msaxurTa daxmarebiT daWrili saCqarod samzareuloSi Seiyvana da cotaodeni daxmareba aRmouCina. aznauri kvlav Tavis Zvel adgils daubrunda. fanjridan erTgvari mouTmenlobiT gadascqeroda mogrovil xalxs, rac, etyoboda, Zalian awuxebda. _ rogor aris is cofiani? _ hkiTxa sastumros patrons, romelic is-is iyo, Semovida Tavisi mdgmuris janmrTelobis gasagebad. _ xom uvnebeli da janmrTeli brZandeba Tqveni aRmatebuleba? _ hkiTxa sastumros patronma. _ diax, sruliad uvnebeli var, Cemo keTilo maspinZelo. axla me minda gkiTxoT, rogor grZnobs Tavs is ymawvili? _ ukeT gaxlavT, batono, Tumca axlac gulwasulia. _ marTla? _ hkiTxa aznaurma. _ magram, sanam guli wauvidoda, mTeli Zal-Rone moikriba da duelSi gamogiwviaT. _ maS, namdvili qaji yofila mamacxonebuli! _ wamoiZaxa ucnobma. _ ara, qaji rodi gaxlavT, Tqveno aRmatebulebav, _ zizRiT miugo maspinZelma, _ sanam ugonod egdo, gavCxrikeT. boxCaSi erTi perangis meti araferi aRmoaCnda, xolo qisaSi 12 ekiu udevs. es gaxlavT mTeli misi avladideba. miuxedavad amisa, sanam guli wauvidoda, amayad wamoiZaxa: parizSi rom momxdariyo
16

es ambavi, me vici, rogorc vananebdio, aq ki... dRes, dae, ase iyos, Semdeg mainc ar SevarCeno! _ maS, etyoba, romelime ufliswuli unda iyos saidumlod gadacmuli, _ warmoTqva civad ucnobma. _ es imitom mogaxseneT, batono, rom frTxilad brZandebodeT. _ gajavrebul gulze xom aravin dausaxelebia? _ rogor ara, jibeze xels irtyamda da gaiZaxoda: vnaxoT, ras brZanebs batoni de trevili, rodesac gaigebs, ra Seuracxyofa miayenes kacs, romelsac is mfarvelobso. _ batoni de trevili? _ Tqva ucnobma da Cafiqrda. _ jibeze xels icemda da batoni de trevilis gvars axsenebda?.. erTi miTxari, Zvirfaso maspinZelo, roca is axalgazrda ugrZnoblad iwva, darwmunebuli var, arc im jibes dautovebdiT gauCxrekavad, iq raRa aRmoaCineT? _ erTi baraTi gaxldaT, muSketerTa kapitnis batoni de trevilis saxelze. _ nuTu marTla? _ diax, batono, rogorc movaxsene Tqvens aRmatebulebas. mTlad sazriani kaci ar yofila sastumros patroni da ver SeamCnia, rogor Seucvala misma naTqvamma ucnobs gamometyveleba. aznauri CamoSorda fanjaras, romlis rafaze orive idayviT dayrdnobiliyo da warbebi SeeWmuxna. etyoboda, raRac awuxebda. _ dalaxvros eSmakma! _ gamocra kbilebSi, _ nuTu trevilma momigzavna es gaskoneli? metad axalgazrda ki Cans! magram xmlis dakvra mainc xmlis dakvradve rCeba, vinc unda iyos misi damkvreli, bavSvi Tu moxuci. amasTan, bavSvze naklebad miitanen eWvs, didi ganzraxvis CasaSlelad zogjer sakmarisia umniSvnelo dabrkoleba. _ da ucnobma fiqrs misca Tavi. _ erTi miTxariT, maspinZelo, nuTu ver moaxerxebT, Tavidan momaSoroT eg cofiani? marTali giTxraT, magis mokvla ar SemiZlia, sindisi nebas ar maZlevs, magram xels ki miSlis es gaskoneli, _ daumata muqariT savse kiloTi, _ sad aris axla?
17

_ Cemi meuRlis oTaxSi gaxlavT, pirvel sarTulze, Wrilobas uxveven. _ bargi Tan aqvs? qurTuki ar gauxdia? _ ara, yvelaferi qvemoT, samzareuloSi gaxlavT, boxCac da qurTukic, magram nuTu ase gawuxebT is damTxveuli?.. _ cxadia! iseTi ayalmayali atexa Tqvens sastumroSi, rom patiosani xalxi amas ar moiTmens. adiT Tqvens oTaxSi, angariSi SeadgineT da Cemi msaxuric gaafrTxileT, moemzados. _ rogor, Tqveni aRmatebuleba ukve gvtovebs? _ Zalian kargad iciT, rom mivdivar, weRan ar gibrZaneT, cxeni SegekazmaT? nuTu ar aasruleT Cemi brZaneba? _ rogor ara, batono, gana ver naxeT wasasvlelad gamzadebuli Tqveni cxeni? Sekazmuli dgas alayafis karTan! _ Zalian kargi, aba, Cqara gaakeTeT is, rac dagavaleT. `oho, _ gaifiqra sastumros patronma, _ nuTu am biWisa SeeSinda da gaurbis?~ _ magram ucnobis mrisxane gamoxedvam myisve Seawyvetina fiqri, morCilad daukra Tavi da gavida. _ ar minda, miledim dainaxos is saZageli, _ waibutbuta ucnobma. _ igi sacaa gamoivlis, Tumca ukve ratomRac igvianebs. yvelafers emjobineba, cxenze Sevjde da gzaSi Sevegebo. netavi ki vicode, ra weria trevilisadmi miweril baraTSi?! _ ucnobi wamodga da butbutiT samzareulosken wavida. sastumros patroni, darwmunebuli, rom ymawvilis iq yofna aiZulebda ucnobs, daetovebina misi sastumro, angariSis Sesadgenad Tavisi meuRlis oTaxSi Sevida, sadac dartaniani ukve mosulierebuli naxa da sityva gadaukra, policia usiamovnebas mogayenebs didebuli pirovnebis SeuracxyofisaTviso. sastumros patrons didebul kacad miaCnda ucnobi da miuxedavad imisa, rom dartaniani jer kidev sustad iyo, mainc daiyolia, dauyovnebliv gasdgomoda gzas. jer kidev mTlad daretianebuli, uqurTuko dartaniani loginidan Zlivs wamodga da maspinZlis daxmarebiT Zirs Cavida, magram samzareuloSi Sesvlis umal Tvali mohkra Tavis Seuracxmyofels. ucnobi etlis safexurTan idga, romelSic ori zorba normandiuli cxeni SeebaT. igi mSvidad emusaifeboda erT banovans.
18

misi Tanamosaubre, romlic etlis karis CarCoSi Canda, oci an ocdaori wlisa Tu iqneboda. ukve aRvniSneT, rom dartanianis maxvili mzera mswrafl amCnevda yovelgvar wvrilmans. erTi Sexeda da maSinve dainaxa, rom etlSi lamazi axalgazrda qali ijda. didi STabeWdileba moaxdina am qalis silamazem masze, miT ufro, rom es silamaze sruliad ucxo iyo samxreTelTaTvis, sadac aRizarda Cveni dartaniani. es iyo fermkrTali qali, qera, didroni daxuWuWebuli dalalebi mxrebze scemda, cisferi mibnedili Tvalebi, vardisferi Rawvebi da fifqiviT TeTri xelebi hqonda. qals cxare kamaTi gaemarTa ucnobTan. _ maS ase, misi yovladuwmindesoba mavalebs?.. _ Tqva qalma. _ amwamsve dabrundeT ingliss da iqidan maSinve acnoboT mis yovladuwmindesobas, Tu hercogi datovebs londons. _ sxvas arafers mavalebs? _ hkiTxa mSvenierma mogzaurma qalma. _ danarCeni davalebani am kolofSia Caketili, romelsac mxolod maSin gaaRebT, rodesac la-manSs gadaxvalT. _ Zalian kargi, Tqven raRas gaakeTebT? _ me parizs davbrundebi. _ im Tavxed patara biWs ki ar aswavliT Wkuas? _ hkiTxa qalma. is iyo, pasuxi unda mieca ucnobs, magram manam pirs gaaRebda, dartaniani, romelmac moismina es saubari, gareT gamovarda. _ is patara Tavxedi biWi TviTonve aswavlis Wkuas! _ Sehyvira dartanianma, _ imedi maqvs, vinc dasasjelia, amjerad veRar gameqceva. _ veRar gageqcevaT? _ Tqva ucnobma warbebis SeWmuxniT. _ veRar! nuTu ar SegrcxvebaT qalbatonisa da gaqcevas ikadrebT? xmlis amoRebas apirebda ucnobi, rodesac qalis xma moesma: _ ar daiviwyoT, rom sul umciresi dagvianeba saqmes daRupavs! _ Tqven marTali xarT, _ Sehyvira ucnobma, _ Tqven Tqveni gziT wadiT, me ki Cems gzas gavudgebi.
19

sarCevi avtoris winasityvaoba..................................................5 Tavi pirveli ...............................................................................8 baton dartanian-mamis sami saCuqari Tavi meore....................................................................................24 batoni de trevilis kabinetis mosacdeli oTaxi Tavi mesame ...................................................................................36 batoni de trevilis kabinetSi Tavi meoTxe..................................................................................49 mxari aTosisa, yawimi porTosisa da cxvirsaxoci aramisisa Tavi mexuTe ............................................................................. 57 mefis muSketerebi da kardinalis razmelebi Tavi meeqvse ............................................................................. 68 misi udidebulesoba mefe ludoviko mecamete Tavi meSvide ............................................................................ 90 muSketerebis Sinauri cxovreba Tavi merve ............................................................................... 99 mijnurobis kvanZi Tavi mecxre ............................................................................. 108 dartaniani amJRavnebs Tavis xasiaTs Tavi meaTe................................................................................ 117 Tagvis maxe meCvidmete saukuneSi Tavi meTerTmete ..................................................................... 123 kvanZi rTuldeba Tavi meTormete ...................................................................... 143 JorJ vilersi, hercogi bukingamisa Tavi mecamete.......................................................................... 152 batoni bonasie Tavi meToTxmete .................................................................... 162 mengeli kaci
372

Tavi meTxuTmete .................................................................... 173 marTlmsajuleba da mxedroba Tavi meTeqvsmete..................................................................... 182 aq moTxrobilia, Tu rogor amaod eZebda zars kancleri segie, raTa winandeburad daereka Tavi meCvidmete ...................................................................... 195 col-qmari bonasie Tavi meTvramete ..................................................................... 209 sayvareli da qmari Tavi mecxramete ..................................................................... 217 mgzavrobis gegma Tavi meoce............................................................................... 226 mgzavroba Tavi ocdameerTe..................................................................... 239 qalbatoni uinteri Tavi ocdameore ...................................................................... 249 merlezonis baleti Tavi ocdamesame ..................................................................... 256 paemani Tavi ocdameoTxe .................................................................... 268 pavilioni Tavi ocdamexuTe..................................................................... 278 porTosi Tavi ocdameeqvse .................................................................... 299 aramisis disertacia Tavi ocdameSvide ................................................................... 316 aTosis coli Tavi ocdamerve....................................................................... 337 dabruneba Tavi ocdamecxre .................................................................... 354 aRWurvilobis Zebna Tavi ocdameaTe ....................................................................... 363 miledi
373

50 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar

`kviris palitris~ biblioTeka

wigni 4

tomi I

redaqtori elene salariZe koreqtorebi: natalia CimakaZe eka gunTaiSvili nino lolua kompiuteruli uzrunvelyofa giorgi asaTiani ydis dizaini eTer gziriSvili proeqtis menejeri TinaTin asaTiani

gamomcemloba palitra L, 2010 misamarTi: iosebiZis q. 49, tel.: 38-38-71 E-mail: book@palitra.ge www.50.kvirispalitra.ge

ukve gamovida:

wigni 1 onore de balzaki Sagrenis tyavi

wigni 2 jek londoni martin ideni

wigni 3 SoTa rusTaveli vefxistyaosani

male gamova:

aleqsandre diuma sami muSketeri tomi II

uiliam Seqspiri hamleti

Jiul verni 80 000 kilometri wyalqveS

You might also like