PLCNN TANITILMASI

1.1 PLC (Programlanabilir Lojik Kontrolr) Nedir? Programlanabilir Mantksal Denetleyici (Programmable Logic Controller PLC) analog-dijital giri/k balantlar araclyla bir ok makine ve sistemi kontrol eden ve bu amala saysal ilemleri, zamanlama, sayc, veri ileme, karlatrma, sralama, kendi bnyesinde 8-16 bit veri transferi ile programlama destei salanm, giri bilgilerini kullanarak, k nitelerine atayan giri/k, bellek, CPU ve programlayc blmlerinden oluan entegre sistemidir. Dier bir tanmla; Endstriyel uygulamalarn her dalnda yaplan genel amal kumanda ve otomasyon almalarnn bir sonucu olan PLC teknii, kullanclara Adan Zye her trl zm getiren komple bir teknoloji alt gurubudur. Endstriyel kontroln geliimi PLClerin gerek yerini belirlemitir. lk nce analog kontrolla balayan, elektronik kontrol sistemleri zamanla yetersiz kalnca,zm analog bilgisayar adn verdiimiz sistemlerden dijital kkenli sistemlere gemitir. Dijital sistemlerin zamanla daha hzlanmas ve bir ok fonksiyonu , ok kk bir hacimde dahi yapabilmeleri onlar daha da aktif klmtr. Fakat esas geliim, programlanabilir dijital sistemlerin ortaya kmas ve mikroilemcili kontroln aktif kullanma geirilmesinin bir sonucudur. Mikroilemcili kontroln, mikroilemci tabanl komple sistemlere yerini brakmak zorunda kalmas, Z80 ile aylarca sren tasarlama sresinin yannda, en azndan 50 tane bask devre yaptrmak zorunda kalnmas ve en kk deiikliin bile ar bir yk olmasnn bir sonucudur. te bu noktada PLCler hayata girmeye balamtr. lk ticari PLC, 1969 ylnda MODICON firmas tarafndan gelitirilmitir. O yllarda, rleli kumanda devreleri yerine kullanlmak zere gelitirilen bu cihaz ile yalnz temel lojik ilemler yaplabildiinden PLC olarak adlandrlmtr. lk PLC nin endstride baar ile uygulanmasndan sonra, Allen-Bradley, General Electric, GEC, Siemens ve Westinghouse gibi firmalar orta maliyetle yksek performansl PLCler retmiler, daha sonra Mitsibishi, Omron ve Toshiba gibi firmalarn ucuz maliyette yksek performansl PLCler gelitirmelerinden sonra, bu cihazlar endstriyel otomasyon devrelerinde yaygn olarak kullanlmaya balanmtr. Gnmzde retilen denetleyicilerde, temel lojik ilemlere ek olarak aritmetik ve zel matematiksel ilemler yapabilmekte ve bu nedenle daha karmak kumanda ve kontrol ilevleri geekletirilebilmektedir. Bu denetleyicilerin geri beslemeli kontrol devrelerinde de kullanlmaya balanmas, allagelmi PLC adnn tartlmasna neden olmutur. Bir ok retici firma, bu denetleyicilerin hem lojik temelli kumanda devrelerinde hem de geri beslemeli kontrol sistemlerinde kullanlmalar nedeni ile, PLC yerine Programlanabilir Denetleyici (Programmable Controller) adn kullanmay uygun bulmu ve kiisel firmalar ise, kiisel bilgisayarlarla kartrmamak ve ilk kez PLC ad ile retildiinden bu ismi kullanmay srdrmlerdir.

ekil 1.1-PLCnin evresel Elemanlarla Etkileimi ekil 1.1 deki blok diyagramda da gsterildii gibi PLC; sensrlerden ald bilgiyi kendine verilen programa gre ileyen ve i elemanlarna aktaran bir mikroilemci sistemdir. Sensrlere rnek olarak,

herhangi bir metali alglayan ekdktif sensr, statik elektrik bir cismi hisseden kapasitif sensr, alglayan optik sensr, PLC giriine uygun gerilim vermede uygulanan buton ve anahtarlar verilebilir. elemanlar iin ise PLC kndan alnan gerilimi kullanarak hareket enerjisi uygulanan motorlar, bir cismi itme ve ekmede kullanlan silindirler, k yayan lambalar uygun rneklerdir. Son yllarda endstride PLC kullanmna olan talebin hzla artmasnn nedenleri, PLCnin zellikle fabrikalarda otomasyon, asansr tesisatlar, otomatik paketleme, enerji datmlar sisteminde ve tama band sistemlerinde, doldurma sistemlerinde ve dana birok alanda retimi destekleyen ve verim artnn yan sra rn maliyetinin minimuma ekilmesidir. Klasik rleli kumanda sistemlerinin yerlerine PLC sistemi ile programlanabilir kontrol sistemlerinin almas teknik ynden byk bir yeniliktir. Kk boyutlu birka PLC modeli dnda yeni retilmekte olan btn PLC modellerinde, bir kontrol algoritmas yazmak iin gerekli basit aritmetik ilemler yaplabilir. Bir PLCnin endstriyel otomasyon devrelerinde, lojik denetleyici veya endstriyel kontrol sistemlerinde, saysal denetleyici olarak kullanlmas; PLClerin ilem yeteneinden ok amaca uygun olarak giri/k birimlerinin varl ile ilgilidir. Eer bir PLCde analog iaretleri saysal iaretlere dntren (ADC) ve saysal iaretleri analog iaretlere dntren (DAC) giri/k birimleri yoksa veya bu birimler PLCye balanmyorsa, ilem yetenei ne olursa olsun bu PLCyi saysal denetleyici olarak kullanmak olanakszdr. PLClerin en yaygn kullanld alanlar, endstriyel otomasyon devreleridir. Bilindii gibi, endstriyel otomasyon devreleri lojik fonksiyonlarla ifade edilebilen sistemlerdir. Geleneksel olarak yardmc rle veya kontaktr, zaman rlesi ve sayc gibi elemanlarla dzenlenen endstriyel otomasyon devreleri, gnmzde yerini PLCli endstriyel otomasyon devrelerine brakmtr. 0oC-60oC arasndaki scaklklarda ve %0-%35 nem oranndaki koullarda gvenle kullanlabilen PLClerin giri/k birimlerinde 24VDC yada 110,220VAC gerilimler kullanlabilir. 1.2 PLClerin Geliimi Ve Tercih Sebebleri: 25 yl nce sanayi uygulamalarnda kullanlmaya balanm ve son 10 yldr IDEC, FESTO, MITSUBISHI, SIEMENS, AEG, OMRON, TOSHIBA, WESTINGHOUSE, GENERAL ELECTRIC, GEC gibi firmalarn, taban ve programlama mant birbirine ok yakn, kendi aralarnda deiik stnlkler ile ayrlan PLC sistemlerini gelitirmeleriyle, otomatik kontrol sistemlerinde hz, kontrol, gvenlik, rn kalitesi yan sra,yeni bir rn imali iin kumanda devrelerinin yeniden oluturulmas, montaj ve balantlar yerine sadece PLC programlama ile giderilmesi ok byk bir avantaj salamtr. Bu da PLC tabanl kontrol sistemlerinin endstriyel otomasyon, devrelerinden vazgeilmez bir sistem olarak kullanlmas ve her geen gn yeni zellikler ile gncelletirilmesi gereini dourmutur. PLClerin kullanlmad tarihlerde sistem ihtiyalar deitii zaman rle bobin balantlarnn komple deitirilmesi gerekmekteydi. Byle bir durumda eski modellerin her birinin deitirilmesi mmkn olmakla birlikte gerek retim hz ve verim gerekse ekonomik adan bir takm dezavantajlar oluturmaktadr. programlanabilir denetleyiciler geleneksel rleli kontrol devrelerinde birok elle balant ilemini elemine eder. lemci tabanl kontrol sistemi olan PLC sistemi ile rleli geleneksel sistemler karlatrldnda PLCnin kk ve pahal olmamas ayrca bir stnlk salar. Bunun yan sra programlanabilir denetleyiciler gvenilirlik, dk g tketimi, kolay yaylma yetenei, eitli sistemlere balanabilirlik, yeniden programlanabilme, ve esneklik gibi avantajlar salar. 1.3. Kontrol Sistemi Bakmndan PC ve PLClerin Karlatrlmas Endstriyel kontroldeki yeni trendler, software tabanl kontrol sistemlerini gndeme gelmesine yol amtr. Kontrol sistemleri iin PC tabanl ya da PLCye dayal kontrol yapsnda karar vermeden nce, dikkate alnmas gereken tm noktalarn titizlikle analiz edilmelidir.

ekil 1.2 PC ile PLCnin Karlatrlmas 1.3.1. Donanm PLC adndan da anlald gibi, PLCde bir bilgisayarn en nemli zellikleri grlr. Fakat bu onun herhangi bir bilgisayarla ayn zelliklere sahip olduunu gstermez. O kontrol amal bir bilgisayardr; 55 derece scaklkta bile rahatlkta alr, bir ekran yada disket srcsne ihtiyac da olmayp, kendi bana gnde 24 saat alabilir. PLClerin ortaya klarndaki temel noktalardan biride, nceden hazrlanm ve kendi bana alabilecek paralar birletirerek, sorunlar zmektir. Sadece programnz hazrlar ve programnz kontrol edersiniz. Tasarm almalar srasnda, elektronik i yapyla veya direkt olarak ilemci dili ve yapsyla ilgilenilmedii iin ok daha az bilgi ve uzmanlk gerektiren bu sistem, ayn zamanda kullancnn hata yapmasn da zorlatran zelliklere de sahip olduu iin, btn tasarmclara tavsiye edilir. Amatr veya profesyonel bir otomasyoncu olmak, bu sistemlerin kullanmnda bir sorun karmaz. Bir bilgisayarn kontrol ilemleri iin, hem maliyeti yksektir, hem de kontrol ilemlerinde her zaman gerekli olmayacak bir ok paray standart olarak ierir; fakat bizim iin gerekli olan en temel ihtiya olan endstriyel giri ve klar salamaz. Endstriyel giri ve klar, bilgisayarnzn alt 5V deerlerinin ok stndedir, tabi akm ynne de baklrsa, bilgisayarn bu kadar yksek akmlarn onda biriyle bile ba edebilmesi ihtimal ddr. Bir PLC,seilen tipe bal olmakla da beraber, 24V DC veya 220V AC gibi her yerde kullanlabilecek, bir motoru veya baka bir elektromekanik aleti kumanda edebilecek k voltajlarna, ve ister dijital isterse de analog sinyal olsun eitli girilere sahiptir. Bu girilere bir dmeyi, bir alarm kn veya baka bir aletten gelen scaklk klar da balanabilir. Balantlarn yaplmasndan ve program yazlmasndan sonra; makinalar kumanda edecek olan PLC; girilerdeki voltaj deerini okur, nceden yazlm olan komutlarn gsterdii ilemleri yapar ve istenilen klara voltaj verir yada vermez. Bir bilgisayara eitli kartlar takarak belli bir seviyeye kadar dijital ve analog giri/k yapmak mmkn olabilir yani kontrol ve kumanda ilemleri yerine getirilebilir. Fakat btn bunlar yapmak iin, bilgisayarn i yapsyla ilgili bir ok bilgiye ihtiya duyulur. Bilgisayar, gnde 24 saat gibi onun baa kamayaca srelerde ve onun giremeyecei kk panolarda kullanmak ve benzeri bir ok sorunla daha uramak , hem vakit hemde maddi ynden avantaj salamaz. 1.3.1.1. Donanm kullanm sresi maliyetleri PC dnyasndaki gelimelerin, sistemin gncelliini koruyabilmesi iin her 2 ile 4 ylda bir yenilenmesi gerekmektedir. Dier taraftan, endstriyel teknolojiler iin bu sre, 5 ile 7 yl olarak n grlmektedir. Baka bir deyile, PC tabanl bir sistemin, gncel teknolojideki yeniliklere adapte olabilmesi asndan kullanm nemli bir husustur. PC tabanl kontrol sistemi iin, seimde kritik olan ve yukarda aklanan etkenlerin her birinde risk/sorumluluk analizi yaplmaldr. Analizi genele yaynca, sistem sorumluluunun kimin zerinde younlamasnn tercih edildii belirleyici olacaktr. Ayrca, konuya sat sonras destek olma asndan bakldnda, PC tabanl kontrol sisteminde, sistemi temin eden kaynaklar oalacandan, firmalarn bu konudaki sorumluluu da azalacaktr.

1.3.2. Yazlm PC tabanl kontrol sistemleri, uygulama iin gerekli operasyonlar gerekletirecek ekilde gelitirilen bir yazlm sistemidir. Bu nedenle bu tip sistemler, ayn zamanda yazlm motoru(soft control engine) olarak ta adlandrlmaktadr. Unutulmamaldr ki, PC tabanl kontrol sistemi istendiinde zel iletim sistemi iin gelitirilmektedir. Bu noktada asl mesele bir iletim sisteminin seimidir. Windows NT, kabul edilebilir bir iletim sistemi olarak dnlebilir. 1.3.3. Hafza Mbyte veya Gbyte dzeyinde hafza gereksimi olan uygulamalarda, PLCler genelde yardmc ilemci(micoprocessor) desteine ihtiya duymaktadrlar. PC tabanl sistemlerin, sabit disklerinin Gbyte dzeyine erimesi, yksek hafza gereksimi olan uygulamalarda avantaj salamaktadr. 1.4 Kontrol Sistemi Bakmndan PLC ile Elektromekanik Sistemlerin Karlatrlmas Bir tesiste elektriksel olarak yaplabilen en basit kontrollerden birisi de kilitleme devresidir. Kontrol tekniinde kilitleme devresi olarak balangta rle-kontaktr kombinasyonlar daha sonralar ise transistor ve TTL devreleri ile gerekletirilen VE, VEYA gibi kap devreleri ve Flip-Floplar kullanlmtr. Teknolojik gelimeler paralelinde mikroilemcilerin gelimesi sonucu elektro mekanik kilitleme devrelerinin yerine geen PLC cihazlar kullanlmaya balanmtr. Elektromekanik kontrol sistemlerinde uygun ekilde balama, kilitleme devrelerinde kullanlan ekipmanlarn birbirleri arasnda, amacna uygun ekilde birletirilmesidir. Baka bir kilitleme iin baka bir elektrik tesisatnn yaplmas gerektii aktr. Az sayda cihazn kullanld bir kilitlemede byle bir tesisat yapmak yada deitirmek zor deildir ama kullanlan materyaller arttka bunlarn balanmas ve dzenlenmesi olduka zaman alr ve olduka fazla iilik gerektirir. Bu tip tesisat ve kontrol yntemleri seri retim yapan tesisler ve otomatik almas gereken bantlarda byk nem tarlar. Bu tip sistemlerde emniyetli kontrol ok nemli bir rol oynar. Bununla birlikte yariletken teknolojisinin hzl geliimi ve buna paralel olarak entegre devre teknolojisi ile beraber bilgisayar sanayisinin kurulmas, fabrika otomasyonunda, bu tekniin kolayca uygulanabilmesini salamtr. Programlanabilir bir otomasyon ile kontroln otomasyon cihazlarna yazlan bir programdaki komutlar ile belirlendiini gryoruz. Elektro mekanik kontroldeki gibi kontrol elemanlar arasndaki elektriksel balantlar ayn zamanda kontrol programn olutururken bu modern yntemde bu balantlar sadece giri k temin ederler. Bylece bir otomasyon cihazndan, bir programlama nitesinden kontrolle ilgili olarak hazrlanm olan bir programdan ve giri k iaretlerinden oluur. Hafzal ve programlanabilir lojik kontrol cihazlarnda istenen kontrol fonksiyonlar, bir program aracl ile komutlar eklinde belirlenir. Basit bir programlama dilinde komutlardan veya kontak plan eklinde hazrlanan bir programdan yada fonksiyon plan eklinde oluturulan programdan bir programlama nitesi zerinden bellee verilir. Otomasyon cihaznn almas ile otomasyon cihaznn kontrol nitesi program otomatik olarak tarar. Bu taramalar srasnda bellekteki adresler sra ile sorulur. Program komutlarnn bir kez taranmasndan sonra, tarama otomatik olarak tekrarlanr. Bir otomasyon projesinin gerekletirilmesinde uygulamann rle-kontaktrler ile ve PLC cihazlar ile olmas halinde aradaki fark u ekilde aklanabilir: Rle kontaktr sistemi ile PLC cihazlar ile 1. Problemin belirlenmesi

2. n projelendirme ve cihaz seimi 3. Akm yolu emasnn yaplmas 4. Cihazlarn montaj 5. Kablolama ilerinin yaplmas 6. Kablolama testinin yaplmas 7. letmeye alma ve deiiklikler 8. Dkmanlama/Arivleme Tablo 1.1- Rle ve PLC Cihazlarnda Proje Gerekletirme Aamalar PLC cihazlarnn otomasyonunda, elektro mekanik sistemlere nazaran ekonomik adan avantajl olmasnn yannda, dier nemli stnlkleri nedeni ile gnmzde olduka yaygn olarak kullanlmaktadr. 1.4.1 PLCnin Elektromekanik Sistemlerden Ana stnlkleri Ana stnlkleri u ekildedir: 1) Elektriksel fonksiyon ve tm kilitleme ile kontrollerin, otomasyon cihazlarn program ile ilgili olmas nedeni ile herhangi bir deiiklik, yaplan elektrik tesisatndan bamsz olarak programlama cihaznda tulara baslarak yaplabilir. 2) Hibir hareketli yan olmad iin akm gerektirmez. 3) Elektro mekanik kontrol tekniine gre enerji bakmndan daha tasarrufludur. 4) Kaplad hacim ynnden yer ve malzeme tasarrufu salar. 5) Btn giri klarda iaret seviyeleri LEDlerle gsterildii iin tm sinyallere hakim olma imkan mevcuttur. Arza annda byk kolaylk salar. 6) Programn elektriksel tesisatndan bamsz olmas, dolaysyla ile ksmi iletmeye alma yada msaade etmesi en byk avantaj saylmaldr. 7) Projenin gerekletirilmesinde aamalar daha ksa olduu iin zamandan tasarruf salanr. 8) Otomasyonda kullanlan programlar kolayca kopya edilebilir. 9) G klar transistorlu olduu iin dier kontaktrl sisteme gre kontrol enerjisi tasarruf ynnden de stnlk salar. Bir programlama cihaz ile btn devreler programlanabilecei gibi ilgili btn kilitlemeler, sayc devreleri, flip-floplar, zaman devreleri oluturulabilir. Kontrol genel olarak; analog ve dijital olarak gruplandrlabilir. Analog bir kontrolde, kontrol byklnn genlii ve iareti nemlidir. Saysal kontrolde ise kodlanm saylar bilgiyi tarlar. Endstriyel kumanda devreleri lojik temele dayanan a-kapa (ON-OFF) ya da al-dur biiminde alan geleneksel olarak kontaktr, yardmc rle ve zaman rlesi gibi elemanlarla gereklenen devrelerdir. Yeterli sayda giri-k birimleri,temel lojik ilemleri yapmak iin gerekli komutlar,zamanlayclar ve yardmc rlenin ilevini stlenecek saklayclarn bulunduu bir PLC ile geleneksel kumanda devrelerinin ilevine sahip PLCli kumanda devreleri gereklenebilir. Endstriyel kumanda devrelerinin PLClerle gereklenmesi iki admdan oluur:

A) Kumanda probleminin zm iin gerekli lojik fonksiyonun veya kontakl kumanda devresinin tasarlanmas, B) Elde edilen lojik fonksiyonun veya kontakl kumanda devresinin programlanmas ve PLCye yklenmesi Kumanda probleminin zmne ilikin lojik fonksiyonun veya kontakl kumanda devresinin tasarlanmas iin ya lojik devre tasarm yntemlerinden, yada varolan endstriyel kumanda devrelerinden yararlanlr. ekil 1.3-Elektromekanik sistemle kontrol Lojik devre tasarm yntemleri ile elde edilen lojik fonksiyonlar kolayca programlanabilir. PLCler belirli bir kumanda ilemi iin tasarlanm bulunan endstriyel kumanda devrelerinin programlanmasna uygun yapdadr. Tasarlanm bir kumanda devresinin programlanmas ve yazlan programn PLC program belleine yklenmesi ile tasarm sreci tamamlanr. PLCler iin kumanda devresi ile ilgili kiilerin kolayca anlayp uygulayabilecei programlar kullanlr. programlama iin ya zel bir programlayc,ya da PLCleri programlamak amacyla gelitirilmi ve kiisel bilgisayarlarda DOS veya WINDOWS ortamnda alan paket programlar kullanlr. zel programlayc cihazlarnda, genellikle deyim listesi ile programlama, kiisel bilgisayarlarda ise btn programlama teknikleri kullanlr. ekil 1.4 -SIMATIC PLC cihaz ile kontrol Sonu olarak; K1 ve K2 ye artk ihtiya yoktur. Tm kablo balantlarna da ihtiya yoktur. Yapacamz i sadece program SIMATIC cihazna yklemektir. Program istediimiz zaman deitirebiliriz. Sistemi geniletme imkanmz her zaman mevcuttur.

Payla Bu mesaj paylan Digg Del.icio.us Technorati Twitter Facebook Spurl this Post!

Reddit! Friend Feed! Uurtmalar Rzgarn Gc ile Deil, O Gce Kar Koyduklar iin Ykselir. Alnt ile Cevapla

22-09-2006 16:48#2 Klavyeah

Profesyonel ye

yelik Tarihi 28-08-06 Ya 26 Mesajlar 304 Poplarite 84 Ynt: Plc 'nin Tantlmas =TEZ= 1.5. Bir Kontakl Kumanda Devresi ile PLC Kumanda Devresinin Karlatrlmas Belirli ilevi yerine getirmek iin tasarlanm geleneksel kontakl kumanda devresi, ayn yap kulanlarak bir PLCli kumanda devresine dntrlebilir. Bu ekilde gereklenmi bir PLCli kumanda devresi, genellikle, kontakl kumanda devresi ile ayn ilevi grr. Bununla birlikte, her iki tr devre arasnda, aada aklanan nedenlerden dolay farkl alma biimleri ortaya kabilir. ekil 1.5 DIN ve ANSI standartlarna gre izilmi bir kumanda devresi 1.Kontakl kumanda devrelerinin ileyii ile PLCli kumanda devrelerinin ileyii farkldr. PLC kumanda devrelerinde, klarn hesaplanmas, programda yazlan sraya gre olur. Kontakl kumanda

devrelerinde ise, byle bir alma biimi sz konusu deildir, devre elemanlar paralel alr. rnein ekil 1.5deki kontakl kumanda devresinde, S1 butonu basldnda K1 ve K2 kontaktr bobinleri ayn anda gerilim alr. Bu kumanda devresinin PLC ile gereklenmesi durumunda ekil 1.6da ise, nce K1 kontaktrne ilikin k deeri, daha sonra K2 kontaktrne ilikin k deeri hesaplanr. ekil 1.6. PLC giri k noktalar ve merdiven diyagram Her iki devrenin altrlmas durumunda, klarn ald deerleri hesaplamak iin nce ekil 1.6da verilen devreyi tekrar gz nne alnrsa kontakl kumanda devrelerinde, kontaktr veya rlenin bobin devresine gerilim uygulandktan belirli bir sre sonra kontaklar konum deitirir. Bobinine gerilim uygulanan bir kontaktrn kontaklarnn konum deitirmesi iin geen sre kapama gecikmesi olarak tanmlanr ve bu deer kontaktrn tipine bal olarak 10 ms ile 50 ms arasnda deiir. rnein ekil 1.5 de verilen kontakl kumanda devresinde , S1 butonuna basldnda K1 ve K2 kontaktr bobinlerine ayn anda gerilim uygulanr. Bu kontaktrlerden kapama gecikmesi daha ksa olan kontaktr devreye girer. Kapama gecikmesi daha uzun olan kontaktr hibir zaman devreye giremez. Her iki kontaktr kapama gecikmelerinin eit olmas durumunda hangi kontaktrn daha nce devreye girecei belirsizdir, devreye ilk giren kontaktr devrede kalr. ekil 1.5de verilen kumanda devresi PLC ile gereklenmek istendiinde PLC giri-k balantlar ve merdiven diyagram program ekil 1.6daki gibi olur. ekil 1.6da verilen merdiven diyagram program yrtldnde, srayla aadaki ilemler gerekleir. X1 ve X2 giri deerleri okunur ve giri grnt belleine alnr. Yalnz S1 butonuna baslmas durumunda, giri grnt belleine X1=1 ve X2=0 dr. Merdiven diyagramnn birinci basamandaki Y1 k deeri hesaplanr ve saklanr.Y1 k; X1=1, X2=1 ve Y2=0 olduundan Y=1 olacaktr. Y1 ve Y2 deerleri k grnt belleine yazlr, k birimine transfer edilir ve 1. adma dnlr.Y1=1 ve Y2=0 olduundan K1 kontaktr bobini gerilim alr ve devreye girer.K2 kontaktr ise devreye giremez Tekrar 1. Adma dnldnde, S1 butonu serbest braklm olsun. Bu durumda Y1 deeri, nceki admda Y1=1 olduundan, Y1 k lojik 1 deerinde kalacaktr.S0 durdurma butonuna basncaya kadar Y1=1 deerini koruyacaktr. Bu devrede Y2 k hibir zaman etkin olamaz. Y1 ve Y2 klarna ilikin lojik fonksiyonlar yazlarak olas giri kombinasyonlarn, Y1 ve Y2 deerleri bir tablo bir tablo halinde verilebilir.Y1 ve Y2 klarna ilikin lojik fonksiyonlar. biiminde verilebilir. Bu fonksiyonlara gre, X1 ve X2 girilerinin eitli kombinasyonlarnda, Y1, Y1+ ve Y2, Y2+ klarnn ald deerler Tablo 1.2deki gibidir. Tablo 1.2. X1 ve X2 girilerinin eitli kombinasyonlarnda, , Y1, Y1+ ve Y2, Y2+ klar

ekil 1.6 de verilen merdiven diyagram programnda, Y1 ve Y2ye ilikin program basamaklarnn yeri, deitirildiinde, devrenin alma biimi deiir. rnein, Y2ye ilikin basamak daha nce yazlrsa, bu kez S1 butonuna basldnda, Y2=1 olur ve Y1 k hibir zaman(Y1=1) olmaz. ekil 1.7 Kontakl Kumanda Devresi 2.Kontakl kumanda devrelerinde, kontaklarn fiziksel yapsndan kaynaklanan kstlamalar vardr. Boolen Cebri aksiyomunun her zaman geerli olabilmesi iin butona basldnda kontaklar konum deitirirken de, devrenin srekli kapal kalmas gerekir. Kontakl kumanda devrelerinde kullanlan buton, kontaktr veya rle gibi elemanlara ilikin kontaklar, zel yaplar dnda, genellikle bu zellii salamaz. Bu nedenle, herhangi bir kontaktr yada rle bobinine ilikin normalde ak(NA) ve normalde kapal (NK) kontaklar ieren geri beslemeli bir kontakl kumanda devresi, ngrld gibi almayabilir. ekil 1.7de bu tr bir kontakl kumanda devresi ve ayn devrenin PLC ile gereklenmesi halinde Ladder diyagram program verilerek, her iki devrenin almas karlatrlmtr. ekil 1.8 PLCli Kumanda devresi Bu iki devre iin, S1 butonuna ardarda iki kez baslp brakldnda, Y1 ve Y2nin alaca deerler Tablo1.3daki gibi deiir. Tablo 1.3.Kontakl kumanda ve PLCli kumanda devrelerinde S1e gre Y1,Y2 klar Her ne kadar kontakl kumanda devrelerinin alma biimi ile merdiven diyagram programnn yrtl biimi farkl olsa da ayn sonu elde edilen devrelerde vardr. 1.6. PLC Byklkleri ve Uygulamalar PLC lerin bir ok lde fark ve eitleri vardr. Sembolik olarak ayr kategori bykl ierisinde;Kk(Small), Orta (Medium) ve Byk (Large ) snflandrlr. Kk(Small): Bu gurubdaki kategoride PLC 128 I/Onun zeri giri/k ve 2KBbyten zerindeki hafzaya sahiptir. Orta(Medium): Bu gurubdaki kategoride PLCler 2048 I/O ve 32 Kbyten zerindeki hafzaya sahiptir. zel I/O modlleri bu kategoride analog fonksiyonlar, ilem kontrol uygulamalar ierisinde rnein, s, bask, skma, ak, arlk, pozisyon (durum) gibi kolaylkla adaptasyon salamaktadr. Geni(Large): Bu gurubdaki kategoride PLCler 8192 I/O ve zeri giri/k modll ve 750 Kbyte hafza ve zerine sahiptir. Bu tr gurup, PLCye kuvvet veren limitsiz uygulamalar iindir. PLCler gnmzde endstrinin her dalnda kullanlmaktadr. Kimya ve otomotiv sanayinde kat ve elik retimine ve otomasyon gerektiren imalathanelerde umumiyetle kulanlmaktadr. Balca kullanm alanlarn sralarsak;

Bina otomasyonu, Hidrolik presler,Trafik lambalar, Konveyorler, Otomatik kaplar, Asansrler, Is kontrol gerektiren frnlar, Kartrclar, ieleme makineleri,Paketleme makineleri, Pompalar, Hidrolik kaldrma platformlar, Otomatik st sam makineleri vb. gibi yerlerde kullanlmaktadr. Kullanm alanlar buna benzer olarak artrlabilir:Bu rnekleri daha detayl olarak incelenmek gerekirse; a) Konvoyr Sistemleri: Motorlar durdurmak altrmak, gelen malzemeleri saymak iin bir program yazarak, 15 dakikalk bir zaman ayrmak yeterlidir. Ayr ayr tanan malzemeleri sayabilir ve stoklar da, daha rahat tutulabilir. b)Kap Kontrol Sistemleri: PLC kk boyutlaryla en kk makinalara bile sar; mesela giri-klarda kaplarn kontroln yapabilir, ara geldiinde kaplar otomatik ap kapayabilir. c)Trafik Lambalar: Trafiin durumuna gre trafii ynlendirilebilir. Trafik klarn rahata programlayp braklrsa, gerisini PLC halledecektir. d)Paketleme makineleri: Paketlemenin her trl aamasnda her trl kontrol yapmak, eitli ilemleri srayla ve istenilen sayda yapmak ve retilen paketleri saymak PLC ok kolay yaplacaktr. e)Frnlar : Is proses deerlerinin llmesi, scakln ve prosesin istenilen ekilde ynlendirilmesi ve vanalarn alp-kapatlmas iin artk eski metodlar kullanlmayacak; PLCyi programlayarak; hem yer, hemde maliyet olarak daha avantajl daha gvenilir bir sistemle alma imkanna sahip olunacak. .Kumanda panosunda elemanlar daha azalaca iin hata bulmak kolaylaacak ve frn ssn ve alma sresini kontrol etmek iin rahatlkla ekran taklabilecektir. f)Kartrclar(Mixer): Kazanlarn istenilen ekilde doldurulup-boaltlmasn, ve istenilen scakla ulaldnda kartrma ileminin balamasn ve bitmesini, daha sonrada materyalin boaltlmasn salamak iin PLC kullanlr. g)ieleme Makineleri: ieleri saymak, uygun zamanlarda vanalar amak, kapaklar takmak ve hatta ieleri istiflemek gibi

iler. h)Hidrolik presler: Preslerin kumandasnda kullanlan btn kumanda sistemini bir PLC ile ok daha rahat yaplabilir ve bylelikle uluslar aras standartlara uygun presler yapmak daha kolay olacak, nk mekanik yntemlerle veya klasik panolarla uygulanmas gereken bir ok gvenlik nlemini, program yazarak zlebilir. Kullanlan elektrik veya elektronik elemanlardan bir ounu iptal edip, yerine PLC kullanlrsa daha az vakitte, da gvenilir ve daha az yer kaplayan sistemler kurulabilecektir. )Pompalar: Diyelim ki pompanz var, son seferde ka litre sat yaptnz veya makina aldndan beri ka litre sat elde ettiniz. Litre fiyatnz ne kadar ve mteri size ne kadar bir cret deyecek. Programnz yazn ve gerektiinde birim fiyatlar deitirin, yada u andaki enflasyona gre otomatie balayn ve mesela ayda %15 art salayn. 1.7. Programlayc Birimi: Programlayc arabirimi PLCleri programlamak ve yazlan programn derlenip program belleine yklenmesi amacyla kullanlr. Programlayc birimi mikroilemci tabanl bir zel el cihaz olabilecei gibi bir kiisel bilgisayarda olabilir. Bu birim, programn yazlmas, PLCye aktarlmas ve istenirse alma srasnda giri/k veya saklayc durumlarnn gzlenmesi ya da baz parametrelerinin deitirilmesi olanaklar salar. Gnmzde PLCleri programlamak iin daha ok kiisel bilgisayarlar kullanlr. Herhangi bir kiisel bilgisayara yklenen bir editr-derleyici program yardmyla PLCler daha kolay bir biimde programlanabilir. Her PLC reticisi firma, zellikle kumanda devreleri ile ilgili kiilerin kolayca kullanabilecekleri veya uyum salayabilecekleri editr derleyici programlar gelitirmilerdir. Programlama iin kiisel bilgisayarlarda Dos veya Windows ortamnda alan paket programlar kullanlr. zel programa cihazlarnda, genellikle deyim listesi ile programlama, kiisel bilgisayarlarda ise btn programlama teknikleri kullanlmaktadr. BLM II PLC BLMLERiNiN iNCELENMESi 2.1. PLCnin Donanm: Genel olarak PLC aadaki ekilde gsterildii gibi blmlere ayrlmtr: A) Giri-k Birimleri (Input-Output Sections) B) Merkezi ilem Birimi (Central Processing Unit-CPU) C) Bellek (Memory) D) Sinyal Tama Sistemleri (BUS Systems) E) G Kayna (Power Supply) F) Programlama Cihazlar (Programming Devices)

ilk etapta PLCyi 3 ana blmde inceleyecek olursak; Merkezi ilem Birimi, Giri/k Birimi, Programlama birimi eklinde ayrabiliriz. Aadaki ekil bu blmleri gstermektedir: ekil 2.1 PLCnin Blmleri 2.1.1. Merkezi ilem Birimi (CPU, Central Processing Unit) : Merkezi ilem Birimi PLC sisteminin beyni olup ierisinde ok eitli lojik kap devreleri mevcuttur. CPU bir mikroilemci tabanl sistem olup kontrol rleleri, sayc zamanlayc gibi fonksiyonlar yerine getirir. CPU; ok eitli sensr devrelerinden gelen giri bilgilerini okuyarak bellekteki depolanm kullanc programn yerine getirerek, uygun k komutlarna ve kontrol devrelerine gnderir. Merkezi ilem birimi, g kayna (power supply) ve ilemci-bellek (processor-memory) modlleri arasndaki haberlemeyi salar. ekil 2.2de basitletirilmi blok ema grlmektedir. ekil 2.2 Basitletirilmi CPU yaps G kayna birimi ilemci ve bellek ile birlikte ekil 2.3de grld gibi bu iki birimi evrelemi olarak da bulunabilir. ekil 2.3 CPUdan Ayr Bulunan G Kayna Birimi CPU deyimi sk sk ilemci (processor) deyimi ile birlikte kullanlmaktadr. Programlanabilir denetleyicilerin beyni olan CPU nitesinin byk bir blmn ilemci-bellek birimi oluturmaktadr. Bu birimde;mikroilemci, bellek ipleri, bilgi okuma ve bellekten bilgi isteme ve programlama cihazyla ilemcinin gereksinim duyduu haberleme devreleri bulunmaktadr. PLCnin geliimi CPUnun zelliklerinin artmasyla paraleldir. Gnmz PLC sistemleri pek ok ilemi yapabilir niteliktedir. Bunlar ; Mantksal ilemler Sayma ilemleri Zamanlama, Karlatrma Matematiksel ilemler Reglatr kontrol Mandallama zel tan ilemleri Kayan sayclarn ilenmesi Kod evirme Programlanabilir denetleyicilerin beyni olan CPU ailesinin byk blmn ilemci bellek (processor memory) birimi tekil etmektedir. Bu modl; mikroilemci, bellek ipleri, programlama cihaz ile ilemci arabirimi iin gerekli iletiim devrelerini kapsamaktadr. Daha kk sistemlerde mikroilemci, bellek ve iletiim tek bir modl ierisinde bulunabilir. ilemci ve I/O (Input/Output) modlleri tarafndan, kullanlan dk seviyeli voltaj iin bir doru akm g kayna gereklidir. Bu g kayna CPU ats altnda olabilecei gibi;PLC sistemi bnyesinde bamsz fakat PLC sistemine bal olabilir.

Son dnemlerde PLCler temel lojik ilemleri ok hzl yerine getirebilecek karar verme kapasitesine sahiptir. 2.1.2. I/O Giri/k Birimleri I/O ksm giri ve k modllerinden ibarettir. I/O sistem formlar denetleyiciye balanan cihazlar aracl ile irtibatlandrlr. Bu arabirimin amac; harici cihazlara eitli sinyaller alma gnderme durumlardr. Giri cihazlar rnein; push-button (dokunulduunda ON, brakldnda OFF) limit switches (snr anahtarlar) sensrler, seici anahtarlar,thumbwheel anahtarlar giri modl zerindeki terminallerle irtibatlandrlr. Nasl ki bir PLCnin beyni CPU ise giri/k modlleri de PLCnin gz kula ve dilidir. Giri/k birimi bir giri/k rafndan ibarettir. Giri/k birimleri makine veya ilem cihazlarnda 120VAC deerdeki sinyali kabul eder ve denetleyicinin kullanabilecei 5VDC sinyal formuna dntrr. k biriminde denetleyici sinyalleri (5VDC), harici sinyallerde 120VAC olarak makine veya ilem kontrolnde kullanlr. Bu k sinyalleri optik izolatrler veya g elektronii elemanlar kullanlarak yksek akm kontrol salanr. ilemci ile giri/k raflar arasndaki iletiimde ayr balant kablolarna msaade edilir. Bu durum aadaki ekilde grlmektedir. ekil 2.4 ilemci ile I/O Raflar Arasndaki iletiim Giri/k birimlerinde her bir giri/k zel bir adrese sahiptir. Bu adresler ilemci tarafndan bilinmektedir. Giri/k birimlerine giri/k elemanlarn irtibatlandrmak veya ayrmak (takmak ve karmak) ok kolay ve pratiktir. Ayrca dier bir modl ile deitirmek son derece basittir. Giri/k devresini ON/OFF durumunu her bir modl lambalar ile gstermektedir. Bir ok k modl ayn zamanda atk sigorta gstergesine sahiptir. k cihazlar rnein kk motorlar gibi, motor balatclar,selenoid valfler ve gsterge klar k modl zerindeki terminallere irtibatlanr. Bu cihazlar ayn zamanda gnl hayatta ba vurulan elemanlardr. istenen program, programlama cihaz veya terminal ile ilemcinin belleine yklenir. Bu program rle ladder lojii kullanlarak girilir. Program, asl denetim veya makinelere kadar ardl ilemlerle sonulandrlr. 2.2 Ayr Giri/k Birimleri: Bir ok I/O birimi bu trdendir, ve en ok kullanlan arabirim modldr. Bu tip arabirim, ON/OFF kontrol salayan seici anahtarlar (sellektr switches) push buttons (basmal butonlar ) ve snr anahtarlar ( limit switches) gibi girilerin balanmasn salar. Ayn ekilde k kontrol lambalar (lights) , kk motorlar (small motors), selenoidler (selonoids) , rle ve motor startrleri gibi ON/OFF anahtarlama kontrolne sahip cihazlarla snrlandrlmtr. Her bir ayrk I/O modl gcn ortak voltaj kaynandan almaktadr. Bu voltajlar farkl byklk ve tipte olabilir. Bunlar mevcut eitli AC ve DC voltaj deerlerinde olup aada verilmitir.

Tablo 2.1 Tipik bir PLCnin zellikleri ekil 2.5 AC Giri Arabiriminin Blok Diyagram Yukardaki ekil 2.5de giri modlne bir alternatif akm iin giri yaplan blok diyagram gstermektedir. Giri devresi iki temel blmden olumutur: G ve lojik blm. Bu blmler elektriksel olarak bamsz iki birim olmakla birlikte normalde bir devre iinde birletirilmilerdir ekil 2.7 220 Voltluk giriin PLC giriine balanmas Basmal buton (puss button) kapatld zaman 220V AC R1 ve R2 direnleri zerinden kpr tip dorultmaca uygulanr. Optik izolatrdeki led ile dier tarafta optik olarak(ON-OFF),dk seviyeli DC gerilim elde edilir(5V DC). Zener diyot voltaj snr, dk seviyeli voltajn meydana getirilebildii duruma gre ayarlanr. Foto transistrle ledden k arpt zaman ilemciye dk seviyeli(5 VDC) bylece iletilmi olur. Optik izolatr yalnzca lojik devrelerden yksek AC voltaj ayrmakla kalmaz ayn zamanda ilemciye geici hat voltajn deiiminin getirecei zararlara kar korur. Ayrca izolatr optik izolatr elektriksel grlt etkisinden ilemciyi korumaktadr. Kuplaj ve izolasyon bir pulse transformatr kullanlarak meydana getirilebilir. ekil 2.8de tipik bir k iin arabirim modlnn blok diyagram grlmektedir. Giri modlne benzer olarak k modl de g ve lojik blm olmak zere iki ksmdan olumaktadr. ekil 2.8 k Arabirim Modlnn Blok Diyagram G ve lojik birimleri birbirine bir izolasyon devresi ile kuple edilmilerdir. ekil 2.9 Bir AC k Modlnn Basitletirilmi Devresi ktaki cihaz lojik blmden gelen 5V sinyalin kontrol ettii elektronik bir anahtar aracl ile kontrol edilmektedir. ekil 2.9da tipik bir AC modlnn ematik balant devresi grlmektedir. Bu birimde lojik programa uygun olarak ilemci tarafndan k durumlar set edilir. ilemci tarafndan bir k gerilimi uygulandnda (5VDC), optik izolatrlerdeki LEDin k yaymas ile birlikte fototransistr anahtarlanarak iletime geirilir buda triyan tetiklenerek iletime geirilmesi ve k eleman olarak kullanlan lambann ON durumuna dnmesi demektir. Lojik birimdeki LEDin snmesi ile birlikte lojik 0 durumu oluur ve fototransistr iletime geemez. k AC olduu iin triyak kesime gidecektir. Eer kta bir DC makine kontrol edilecekse, triyak zorlamal bir devre ile kesime gtrlr. G blmnde meydana gelebilecek arzalardan, optik izolasyondan dolay PLC cihaz zarar grmeyecektir. alma srasnda ok sayda yksek hzl ON-OFF gerektiren durumlarda doru akmda transistor, alternatif akmda ise triyakl devreler tercih edilir. PLC zerindeki k modllerinden yksek akm ekilemez. rnein kontak kl devreler 6A mertebesinde, triyak ve transistrl devreler 1A yada 2A mertebesinde yklenebilir. Her cihazn maksimum akm kapasitesi o modelin kataloglarnda mevcuttur. Yksek akmlarda triyak veya dier yeni etken elemanlar yerine standart rleler kullanlmaldr. PLC cihazlarnda geri beslemeli kontrol uygulamalar iin gerekli olan analog/dijital evirici (ADC) ve dijital/analog evirici (DAC) gibi giri/k birimi mevcuttur. 2.2.1.Analog Giri/k birimleri (I/O Modules) ilk retilen PLCler sadece ON-OFF kontroll cihazlara balanmaya izin veren ayrk giri/k arabirimleri ile snrlandrlmt. Bu snrlandrmadan dolay birok ilem uygulamalar ksmi olarak PLC tarafndan kontrol edilebilmekteydi. Gnmz PLCleri ise kontrol ilemlerinin ounu pratik

olarak yerine getiren, analog arabirimleri ve ayrk giri/k arabirimlerini iermektedir. Analog giri modlleri, analog girilerden alnan analog akm ve gerilimleri alarak bir analog-dijital evirici (ADC) aracl ile dijital data formuna dntrlr. Burada dnm seviyeleri analog sinyal ile orantl olarak 12 bit binary ve 3 dijit BCD kodlu deer olarak ifade edilir. Analog sensr elemanlar s, k, hz, basn, nem sensrleri gibi transduserlerdir. Btn bu alglayclar analog girie balanabilir. Analog k arabirim modl, ilemciden dijital datalar alarak, gerilim ve akmla orantl olarak dntrr ve bir cihaz analog olarak kontrol eder. Dijital data bir btn olarak dijital-analog evirici (DAC)den geirilerek, analog formda sinyal elde edilir. ekil 2.10 Harici tel balantl tipik bir k modl Sonu olarak;giri/k birimleri CPUyu d ortamdaki alglayclar ile ilemcilere balayan birimlerdir. D ortamdaki baz alglayclar unlardr: Snrlama anahtarlar (limit switches) Basma dmeler (push buttons) Basn anahtarlar (pressure switches) Seviye anahtarlar Basn uyarclar Dntrcler (transducers) Seici anahtarlar (selector switches)

PLCnin k sinyallerine gre alan d ortamdaki ilemcilerden bazlar unlardr: Selenoid valfler Lambalar Motor srcleri Rleler Kontaktrler Gstergeler 2.3. Giri Ve klara Balanan Sensr Ve i Elemanlar 2.3.1. Giri nitesine Balanan Sensrler ekilde PLC giriine balanan sensrlerin balcalar grlmektedir. ekil2.11.ada dmeyle kumanda edilen normalde ak kumanda olan kapayc kontak sembol verilmitir. ekil 2.11 k nitesine balanan i elemanlar (a)Dme ile kontrol edilen normalde ak kapayc kontak sembol(b)Normalde ak kapayc kontak(c)Normalde kapal ac kontak(d)indktif sensr(e)Kapasitif sensr(f)Ia duyarl Optik Sensr Elektirik anahtarlama sembollerinden ekil 2.11.bde normalde ak, kapayc,anahtara basldnda ksa devre olur ve PLCye 24 volt verir. ekil 2.11.cde ise normalde kapal ac kontak tersi ilemi yapar yani anahtara basldnda PLCye gelen 24 voltu keser.2.11.ddeki endktif sensr iki besleme(24V-0V) ucu ve bir ka sahiptir. Etki alan dahilinde manetik bir madde (metaller gibi) bulunursa knda 24 V verir aksi taktirde k 0 volttur. Ksaca belirtmek gerekirse aktifken k veren sensrdr. ekil 2.11.e ve 2.11.f de ise srasyla statik elektrie duyarl (herhangi bir cismi alglayabilir) kapasitif sensrle, a duyarl optik sensrler grlmektedir. sensrde ayn ekilde alr.

2.3.2. k nitesine Balanan i Elemanlar PLC kndan 24 voltluk bir gerilim alnabilir. Eer kontrol edilen i eleman daha farkl bir gerilim veya akmla altrlyorsa ara bir devre(rle gibi) kullanlmas gerekir. Eer farkl bir deikenle(silindir kullanlyorsa hava deikendir) kullanlyorsa; gerilimi kullanlan deikene dntren bir elemana ihtiya vardr. (Elekto-Valfler; elektrik-hava dnmn salar.) Balca k nitesi balantlar; AC-DC motorlar, lamba ve LEDler, rleler, elektro-pnmatik valfler, ses uyarclardr. 2.4 Bellek (Memory) Bellek, denetleyicideki kontrol plan veya programn saklamak iin kullanlr. Bellekte saklanan bilgi, hangi girie gre hangi k iaretinin saklanaca ile ilgilidir ve gerekli hafza miktarn programn yaps belirler. Bellek bit olarak isimlendirilen zel bilgi paracklarn depolar. 1Byte=8 bit ve 1024Byte=1K olup bellek kapasitesinin miktar bu birimlerle ifade edilir. 2.4.1 I.Grup Bellekler RAM (Random Access Memory) ad verilen rastgele eriimli belleklerdir. Bu tip belleklerde enerjinin kesilmesiyle birlikte eldeki bilgi kaybolur. Programlama esnasnda yazma ve okuma ilemlerinin yerine getirilmesinde kullanlr. PLC cihaz bnyesinde mevcut olan pil (genelde 3.6V lityum pil kullanlr) ile RAM beslenerek program saklanabilir. Tabi ki batarya enerjisi bittii anda program silinecektir. RAM bellek zellikle programlarn test alma durumlarnda byk kolaylk salar. 2.4.2 II.Grup Bellekler ROM (Read Only Memory) verilen salt okunur belleklerdir. Bu bellek tipi silinebilir ve programlanabilir olmasna gre alt gruplara ayrlr. 2.4.2.1 PROM (Programmable Read Only Memory) Programlanabilir salt okunur bellek (PROM); salt okunur bellein (ROM) zel bir tipidir. PROM bellek balangta bulunan ve ilave edilen bilgilerin ip iine yazlmasna msaade eder. PROM iine yalnzca bir defa bilgi yazlabilir. PROMun ana dezavantaj silinebilir ve yeniden programlanabilir olmamasdr. PROMda programlama, eritme veya koparma mantna gre yapldndan, eriyebilir balantlarn eritilmesi geri dn olmayan bir ilemdir. Bu sebeple PROMun iine bir program kodu yazlmadan nce tm hata kontrol ilemlerinin bitirilmi olmas gerekmektedir. 2.4.2.2 EPROM (Erasable Programmable Read Only Memory) EPROM olarak isimlendirilen silinebilir, programlanabilir salt okunur bellek, PLC cihazlarnda ska kullanlan bellek tipidir. Yazlm olan programlar nce EPROM belleinde saklanr ve buradan merkezi ilem birimine gnderilir. 2.4.2.3 EAROM (Electrically Alterable Read Only Memory) Elektrikle deiebilir salt okunur bellekler EPROM bellee benzer fakat silmek iin bir ultraviole k kayna gerekmez. EAROM ipi silerek temizlemek iin bir silici gerilim uygun bir pine uygulanr. Bir defa silindikten sonra bellek tekrar programlanabilir. 2.4.2.4 EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) EEPROM hafza tipi ise EPROM hafzada olduu gibi enerjinin kesilmesi durumunda bile eldeki bilgiler kaybolmaz. Yazma ve silme ilemlerinde zel aralar gerekmez. PLCye monte edilen EEPROM veya EPROM hafzalar kaset iinde depolanm bulunan programa gre alacaktr. Buna gre ROM kaset deitirilerek istenilen program altrlabilir. Veri tablosu; giri ve k durumlar, zamanlayc ve sayc deerleri ve veri depolar gibi bilgileri ieren, program da tamak iin gerekli bilgileri depolar. Tablonun durum verisi ve saylar olmak zere 2 gruba ayrlr. 0 ve 1 durumlar bit yerlerine kaydedilen bilginin ON-OFF durumudur.

PLCnin giri/k iaret durumlarnn tutulduu zel bellek alan giri/k grnt bellei olarak adlandrlr. Giri/k arabirimi, bir giri/k birimi zerinden kumanda elemanlarna balanr. Giri Grnt Bellei Programn yrtlmesi srecinde giri birimindeki iaret durumlarnn sakland zel bir bellek alandr. Her evrimin balangcnda giri birimindeki deerler yeniden alnr ve bu deerler bir evrim sresince deimez. k Grnt Bellei Kontrol programnn yrtlmesi srecinde hesaplanan deerlerin sakland zel bir bellek alandr. Kullanc programnn yrtlmesi tamamlandnda k birimine transfer edilir ve bir sonraki ileme kadar bu deerler tutulur. 2.5 Sinyal Tama Sistemleri (BUS Systems) Giri/k modlleri ile mikroilemci arasndaki bilgilerin tand yollardr. Sinyaller elektriksel olarak tanmaktadr. Adress BUS: Bellek blgeleri iin seilen adres bilgilerini tar Data BUS: Giri/k modllerinden bellek blgelerine karlkl olarak bilgi aktaran kanaldr Control BUS: Transfer kontrol ve CPUnun senkronizasyonu iin zamanlama sinyalleri tar. 2.6 Programlayc Birimi ekil 2.12 Siemens PLC Programlama nitesi PLCleri programlamak ve yazlan programn derlenip program belleine yklenmesi amacyla kullanlr. Programlayc birimi mikroilemci tabanl zel bir el cihaz olabilecei gibi bir kiisel bilgisayarda olabilir. Bu birim programn yazlmas, PLCye aktarlmas ve istenirse alma srasnda giri/k veya saklayc durumlarnn gzlenmesi yada baz parametrelerin deitirilmesi olanaklarn salar. Gnmzde PLCleri programlamak iin daha ok kiisel bilgisayarlar kullanlr. Herhangi bir kiisel bilgisayara yklenen editr derleyici program yardmyla PLCler daha kolay bir ekilde programlanabilir. Her PLC reticisi firma, zellikle kumanda devreleri ile kolayca kullanabilecekleri veya uyum salayabilecekleri editrderleyici programlar gelitirmilerdir. 2.7 G Kayna (Power Supply) PLC modl ile birlikte yada ayr olabilir. PLC tipine gre giri gerilimi 24V DC yada 110V AC, 220V AC olabilir. CPU ,bellek ve giri/k modlleri iin gerilimler retir.

[Linkleri grebilmek iin ye olunuz | ya da yeliinizi aktifletiriniz.] Konu MuraTh tarafndan (09-12-2008 Saat 04:19 ) deitirilmitir. Payla Bu mesaj paylan Digg Del.icio.us Technorati

Twitter Facebook Spurl this Post! Reddit! Friend Feed! Uurtmalar Rzgarn Gc ile Deil, O Gce Kar Koyduklar iin Ykselir. Alnt ile Cevapla

22-09-2006 17:03#3 Klavyeah

Profesyonel ye

yelik Tarihi 28-08-06 Ya 26 Mesajlar 304 Poplarite 84 Ynt: Plc 'nin Tantlmas =TEZ 2 = PLC PROGLAMLAMAYA GENEL BAKI

3.1. Giri: Genel olarak, bir kumanda devresinin tasarm iin temel lojik ilem komutlar yeterlidir ve bu komutlara zamanlayc komutlar da denir. Programlama, belirli bir grevi yapmak zere tasarlanm bir kontrol ya da kumanda sisteminin PLC de gereklenmesi iin, yrtlmesi gereken ilemleri salayan, komut dizisinin yazlmasdr. PLC programlar bilgisayar programlaryla byk lde

benzerlikler gstermelerine ramen, yapsal olarak daha farkl olduu sylenebilir. Gnmzde retilen PLClerde, kumanda devrelerinin gereklenmesine ilikin lojik ilem komutlarndan kontrol algoritmalarn yazlmasna ilikin matematik ilem komutlarna kadar geni bir komut kmesi bulunur. 3.2. Programlama Yntemleri PLCler iin gelitirilmi olan programlama dilleri, kontaktrl ve rleli kumanda devrelerin tasarm ile ilgilenen kiilerin kolayca anlayp uygulayabilecei biimdedir. Genel olarak i trl programlama ynteminden sz edilebilir. Bunlar; A) Deyim listesi ile programlama(statement list,instruction list) B) Merdiven diyagram ile programlama(Ladder programming) C) Dier programlama yntemleri(grafcet,lojik kap sembolleri, kontrol ak veya sembolik dil ile programlama). Bu programlama yntemlerinden, deyim listesi ve merdiven diyagram ile programlama, genellikle el programlayclarnda kullanlr. Kiisel bilgisayarlarda her yntemi de kullanmak mmkndr. Programlama teknikleri yazl biimine gre iki guruba ayrlr. Bunlar; Adm-adm ardl programlama veya dorusal programlama(lineer programlama) ve Yapsal programlamadr. 3.2.1. Adm-adm programlama Adm-adm programlama, btn komutlarn ayn program iinde yer ald ve komutlarn art arda yazld bir programlama biimidir. Adm-adm programlamada, komutlar yazl srasna gre yrtlr ve bir evrim boyanca btn komutlar ileme girer. Bu programlama tekniinde btn deyimler ana programda bulunur. Kesme alt programlarnn, PLC alma gvenlii asndan, ksa ve hzl ilenmesi gereken program paralarn iermesi gerektiinden, kesme alt programlar iin komut kstlamalar konabilir. Bu programlama biiminde btn komutlar ana programda bulunur. Alt programlar ve kesme alt programlar, ana programn program sonu komutundan sonra, srayla yazlr. [Linkleri grebilmek iin ye olunuz | ya da yeliinizi aktifletiriniz.] Konu MuraTh tarafndan (09-12-2008 Saat 04:19 ) deitirilmitir. Payla Bu mesaj paylan Digg Del.icio.us Technorati Twitter Facebook

Spurl this Post! Reddit! Friend Feed! Uurtmalar Rzgarn Gc ile Deil, O Gce Kar Koyduklar iin Ykselir. Alnt ile Cevapla

23-09-2006 01:35#4 Klavyeah

Profesyonel ye

yelik Tarihi 28-08-06 Ya 26 Mesajlar 304 Poplarite 84 Ynt: Plc 'nin Tantlmas =TEZ= Plc 'nin Tantlmas nc Tez

btn deyimlerinin ilenmesi zorunluluu yoktur. Organizasyon bloundaki programa gre baz bloklar ileme girmeyebilir. ileme girmeyen bloklara ilikin sonularn son deerleri bellekte tutulur. Kesme hizmet programlar iin zel program bloklar tanmlanmtr. ekil 3.2de verilen programlama biiminde OB1 organizasyon blou, PB1, PB2, PB3 program bloklar ve FBl , FB2 fonksiyon bloklardr. Organizasyon blouna OB1e yazlan JU(koulsuz atlama) ve JC(koullu atlama) komutlar bloklarn ileme girme sras belirler. ekilden grld gibi, herhangi bir bloktan baka bir bloa da atlama yaplabilir. Her blok adm-adm programlanr. ekilden grld zere, herhangi bir bloktan baka bir bloada atlama yaplabilir. Bu programlama

ynteminde, kesme istei geldiinde tanmlanm zel bloklar ileme girer. Bu programlama ynteminde, sistem almasna ilikin organizasyon bloklar ve kesmeli almaya ilikin organizasyon bloklar sistem program tarafndan iletilir. rnein, ekil 3.2de gsterilen OB21 organizasyon blou, baz Siemens S5 serisi PLClerde, elle durma (STOP) konumundan alma durumuna (RUN) geildiinde sistem program tarafndan iletilen bir organizasyon bloudur. OB22 organizasyon blou ise PLCye enerji verildiinde sistem program tarafndan iletilir. Kesmeli almaya ilikin benzer organizasyon bloklar bulunur ve bu bloklar sistem program tarafndan iletilir. 3.3.Programlama Dilleri 3.3.1.Merdiven Diyagram (Ladder Diagram, LAD) Amerikan lojik, rle sembollerini kullanan grafiksel metoddur. Merdiven diyagram ile programlama teknii, kontakl kumanda devrelerinin ANSI(American National Standarts instute) standartlar devre simgeleri ile gsteriliine benzeyen bir programlamna biimidir.Bilindii gibi kontakl kumanda devreleri, normalde ak(NA), normalde kapal(NK) kontaklar, kontaktr ve/veya yardmc rle bobinlerinden oluan devrelerdir. Bu devrede kullanlan elemanlar u ilevleri yerine getirir.Daire iinde M1 ve M2 simgeleri gsterilen elemanlar bir kontaktr bobini ierir.Bu elemanlara ilikin normalde ak kontaklar yatay iki paralel izgi ile normalde kapal kontaklar iki paralel izgiyi kesen eik bir izgi ile gsterilir. Kontakl kumanda devreleri,elemanlarn uyarlmam durumlar iin izilir. Bu devreler, kontak konumlarnn ak ya da kapal olmas durumlarna gre, akm yolu izlenerek incelenir(akm mant). ekil 3.3deki devrede, S1 normalde ak (NA) butonuna basldnda, devredeki dier elemanlarn kontaklar kapal olduundan SO(NK) ve M2(NK) M Bobini uyarlr ve bobine ait kontaklar konum deitirir. Birinci basamaktaki S1 butonu paralel bal M1 kontann kapanmas ile, S1 butonu serbest brakldn da M1 bobini akm yolu kapal tutulur. Bylece, kontaktr bobinini kendi konta zerinden salanr. Bu ekilde yaplan kontakl geri besleme tutma kilitleme yada mhrleme olarak adlandrlr. M1 kontaktrnn ikinci basamakta bulunan normalde kapal konta, M1 kontaktr devrede olduu srece ak olacandan, M2 kontaktrnn devreye girmesini nler.S2 butonuna basldnda, M2 kontaktrnn devreye girmesini nler. S2 butonuna basldnda, M2 kontaktrnn devreye girmesi iin M1 kontaktrnn devreden kartlmas gerekir. Bunun iin, S0 butonuna baslr ve M1 kontaktr akm yolu alarak M1 devreden karlr.M1 devreden kartldktan sonra, S2 butonuna basldnda M2 kontaktr devreye girer. Kontakl kumanda devrelerinin incelenmesi, daha sistematik olarak yaplabilir. Bunun iin, kontakl kumanda devrelerine ilikin lojik fonksiyonlardan yararlanlr. rnein Tablo 3.1.deki gibi bir tablo dzenlenerek devre daha kolay incelenebilir. Bu amala giriler ve kontaktr kontaklar tablonun soluna, klar (kontaktr bobini, yardmc rle bobini) ise tablonun sana yazlr ve her ka ilikin lojik fonksiyonlarn ald deerler bu tabloda deerlendirilir. ekil 3.3 Ladder diyagram programlama rnei M1+ ve M2+ klarna ilikin lojik fonksiyonlar M1+=S0(S1+M1).M2 M2+=S0(S2+M2).M1 PLCler iin gelitirilmi olan Ladder(Merdiven) diyagram program ekil 3.3de verilen kumanda devresine benzeyen bir programlama biimidir. Bu programlama tekniinde de,normalde kapal(NK) kontak, normalde ak(NA) kontak gibi ayn ileve sahip elemanlar bulunur. Kontaktr veya rle bobinleri, PLC k adresleri ve saklayclara kar der. ekil 3.3de verilen kumanda devresi ile ayn ileve sahip bir PLCli kumanda devresi grlmektedir.

Burada, S0 durdurma butonu normalde kapal konta zerinden PLC X1 giriine balandndan ,merdiven diyagram programnda X1 normalde ak(NA) kontak olarak yer almtr.

Devam 48 Sayfa : [Linkleri grebilmek iin ye olunuz | ya da yeliinizi aktifletiriniz.] Tezlerin Devam Gelecektir Konu MuraTh tarafndan (09-12-2008 Saat 04:20 ) deitirilmitir. Payla Bu mesaj paylan Digg Del.icio.us Technorati Twitter Facebook Spurl this Post! Reddit! Friend Feed! Uurtmalar Rzgarn Gc ile Deil, O Gce Kar Koyduklar iin Ykselir. Alnt ile Cevapla

24-09-2006 17:22#5 Klavyeah

Profesyonel ye

yelik Tarihi 28-08-06

Ya 26 Mesajlar 304 Poplarite 84 Ynt: Plc 'nin Tantlmas =TEZ= Tez 4

1. PROGRAMLANABLR LOJK KONTROL SSTEMLER 1.1 GR: Endstriyel uygulamalarn her dalnda yaplan genel amal kumanda ve otomasyon almalarnn bir sonucu olan PLC teknii, kullanclara Adan Zye her trl zm getiren komple bir, teknoloji alt grubudur. Endstriyel kontroln geliimi PLClerin gerek yerini belirlemitir. lk nce analog kontrolle balayan, elektronik kontrol sistemleri zamanla yetersiz kalnca, zm analog bilgisayar adn verebileceiz sistemlerden, dijital kkenli sistemlere gemitir. Dijital sistemlerin zamanla daha hzlanmas ve birok fonksiyonu, ok kk bir hacimle dahi yaplabilmeleri onlar daha da aktif klmtr. Fakat esas geliim, programlanabilir dijital sistemlerin ortaya kmas ve mikroilemcili kontroln aktif kullanma geirilmesinin bir sonucudur. Mikroilemcili kontroln, mikroilemci tabanl komple sistemlere yerini brakmak zorunda kalmas, Z80 ile aylarca sren tasarlama sresinin yannda, bask devre yaptrmak zorunda kalnmas ve en kk deiikliin bile ar bir yk olmasnn sonucudur. te bu noktada PLCler hayatmza girmeye balamtr. Programlanabilir lojik kontrolrlerin k 60'li yllarn sonu ile 70'li yllarn balarna dayanr. lk kumanda kontrolrleri balant programlamal cihazlard. Bu cihazlarn fonksiyonlar, lojik modllerin birbirine balant yaplarak birletirilmesi ile gerekletiriliyordu. Bu cihazlarla almak hem zordu, hem de kullanm ve programlama olanaklar snrlyd. Bugnk PLC'ler ile karlatrldnda son derece basit cihazlard. PLC'lerin ortaya karlma amac, rleli kumanda sistemlerinin gerekletirdii fonksiyonlarn mikroilemcili kontrol sistemleri ile yerine getirilebilmesidir. Lojik temelli rle sistemlerine alternatif olarak dizayn edildiklerinden PROGRAMLANABILIR LOJIK KONTROLR (Programmable Logic Controller) adi verilmitir. lerleyen zaman iinde eitli firmalar muhtelif kapasitelerde PLC'ler retmilerdir.Bu firmalar arasnda Mitsubishi, Toshiba gibi firmalar kk tipte, kapasite bakmndan alt ve orta sinif PLC'ler retmilerdir. Siemens, Omron, Allen-Bradley, General Electric, Westinghouse gibi firmalar da PLC sistemlerini daha geni bir tabana yayarak alt, orta ve st snflarda PLC'ler retmilerdir.

1.2 PLC

Gnmzde endstride hemen hemen her alanda el demeden eitim srecine girilmitir. El demeden gerekletirilen retimlerde PLCler kullanlmaktadr. PLC Programlanabilir Lojik Kontrolr ngilizce kelimelerinin ba harflerinin alnarak ksaltlmas ile oluur.

PLC bir bilgisayara benzetilirse; girilerinde Mouse ve klavye yerine basit giri balantlar vardr. Yine klarnda ekran yerine basit k balantlar vardr. Girilere balanan elemanlara sensr, klara balanan elemanlara da i eleman denir. ekil-1.1 PLC Genel Blok emas stteki ekildeki blok diyagramda gsterildii gibi PLC sensrlerden ald bilgiyi kendine gre ileyen ve i elemanlarna gre aktaran bir mikroilemci sistemidir. Sensrlere rnek olarak, herhangi bir metali alglayan endktif sensr, PLC giriine uygun gerilim vermede kullanlan buton ve anahtarlar verilebilir. elemanlar iin PLC kndan alnan gerilimi kullanan kontaktrler, bir cismi itme veya ekmede kullanlan pnmatik silindirleri sren elektro-valfler, lambalar uygun rnektirler. 1.3 PLC SSTEMLERNN AVANTAJLARI PLC'lerin, daha nce kullanlan konvansiyonel sistemler ile karlatrldnda bir ok avantaj vardr. Eski sistemlerin getirdii birtakm zorluklar bugn PLC'lerin yaygnlamas ile a1mtr. PLC sistemleri nceki sistemlere gre daha az yer kaplamaktadr. Dolaysyla kontrol sisteminin yer ald dolap yada pano boyutlar olduka klmektedir. Snrl alanlarda kontrol mekanizmasnn kurulmas imkan ortaya kmtr. Sistem iin sarf edilen kablo maliyetleri nispeten daha azalmtr. Ayrca PLC sisteminin kurulmasnn kolay olmas ve kullancya, kurulu hazr bir sistemin zerinde deiiklik ve ilaveleri kolayca yapabilme esnekliinin salanmas, PLC'lerin giderek yaygnlamasna ve endstride her geen gn daha fazla kullanlmalarna neden olmutur. Bu avantajlar ile proje maliyetleri de azaltlarak, proje mhendislerine de ticari adan byk faydalar salamtr.

1.3.1 PLC LE RLEL SSTEMLERN KARILATIRILMASI 1. PLC ile daha st seviyede otomasyon salanr. 2. Az sayda denetim yaplan durumlarda tesis yatrm PLC de daha fazladr. 3. PLCli sistem daha uzun sre bakmsz alr ve ortalama bakm onarm sresi (MTTR-Meal Time To Repair) daha azdr. 4. Arzalar aras ortalama sre (MTBF-Mean Time Between Feilures) PLCli sistem iin 8000 saatten daha fazladr. 5. Teknik gereksinimler deiip arttka PLCli sistem az bir deiiklikle ya da hibir deiiklie gereksinim duyulmadan yenilie adapte edilebilirken rleli sistemde bu olduka zordur. 6. PLCler daha az bir yer kaplar ve enerji harcarlar 1.3.2 PLCLER LE BLGSAYARLI KONTROL SSTEMLERNN KARILATIRILMASI Endstriyel kontroldeki yeni trendler, software tabanl kontrol sistemlerini gndeme getirdi. PC tabanl kontrol sistemi seimiyle srecin sadece ilk adm atlmaktadr. Peki ya daha sonras?

Kontrol sistemleri iin PC tabanl ya da PLC ye dayal kontrol yapsnda karar vermeden nce, dikkate alnmas gereken tm noktalarn titizlikle analiz edildiinden emin olunmaldr. Yazlm PC tabanl kontrol sistemleri, uygulama iin gerekli operasyonlar gerekletirecek ekilde gelitirilen bir yazlm programdr. Bu nedenle, bu tip sistemler, ayn zamanda yazlm motoru (soft control engine) olarak da adlandrlmaktadr. Unutulmamaldr ki, PC tabanl kontrol sistemi sipari edildiinde, zel bir iletim sistemi iin gelitirilmektedir. Bu noktada asl mesele bu iletim sisteminin seimidir. Windows NT, gerek zamanl (real time) veya bir baka gerek zamanl iletim sisteminin seimi yaplmaldr. Bu sistemler iin en yaygn olarak kullanlan Windows NTdir. Bu iletim sisteminin zorlu endstriyel ortamlarda gerek zamanl kontrol amal dizayn edilmemi olmas nedeniyle, zerinde younlaan tartmalara ramen, PC tabanl kontrol sistemlerinde, % 90 civarnda bu iletim sisteminin kullanld tahmin edilmektedir. Konuya genel olarak bakldnda, Windows NT, kabul edilebilir bir iletim sistemi olarak dnlebilir. Donanm Sistem seiminin en kritik etkenlerinden birisi de donanmdr. Yazlm zerinde koaca donanm iin genellikle u seenekler sz konusudur; Endstriyel PC Ticari bir PC Ak kontrolrler (open controller) Her hangi bir bilgisayar satcsndan kolayca temin edilebilen ticari PCler, ekonomik fiyat ve temin kolayl avantajlarna sahiptir. Buna karlk endstriyel koullarda alma performans yeterli dzeyde deildir. Dier taraftan endstriyel PLCler sanayideki ar alma koullar iin gelimi zelliklere sahip cihazlardr. (sarsntl, nemli, tozlu, grltl ortamlar iin nleyici donanmlara sahiptirler). 0- 60 C ortam slarnda ve %0 ve %95 aras nem oran olan ortamlarda alabilir. Bununla birlikte farkl programlama dili, arza bulma ve bakm kolaylklarnn olmas gibi zelliklerden dolay bilgisayarlardan farkldrlar. Bilgisayarlarn arza ve bakm servisi ile programlama dillerinin renilmesi iin zel bir eitime gerek vardr. PLC programlama dili klasik kumanda devrelerinde uygunluk salayacak ekildedir. Btn PLClerde hemen hemen ayn olan AND, OR, NOT (VE, VEYA, DEL) gibi boolean ifadeleri kullanlr. Programlama klasik kumanda sistemini bilen birisi tarafndan kolayca yaplabilir. Byk apl kontrol sistemleri iin bilgisayarlarn mikroilemcilerin kullanlmas, 10 adet rle kontaktr elemanlarndan daha az eleman gerektiren kontrol devrelerinde de klasik kumamda devrelerinin kullanlmas daha avantajl ve gereklidir. Dier seenek olan ak kontrolrler ise, PLC yapsnn iine, PC tabanl kontrol yapsnn entegre edilmesiyle ortaya kmaktadr. Hafza MByte ve GByte dzeyinde hafza gereksinimi olan uygulamalarda PLCler genelde yardmc ilemci (coprocessor) desteine ihtiya duyulmaktadr PC tabanl sistemlerin , sabit disklerinin GByte dzeyine erimesi, yksek hafza gereksinimi olan uygulamalarda avantaj salamaktadr. zet olarak PLC ile PC hakknda unlar sylenebilir; 1. PLCli sistem endstriyel ortamdaki yksek dzeydeki elektriksel grlt elektromanyetik

parazitler, mekanik titreimler, yksek scaklklar gibi olumsuz koullar altnda alabilir. 2. PLClerin yazlm ve donanmlar o tesisin elemanlarnca kullanlmak zere tasarlanmtr. 3. Tehis yazlaryla hatalar kolayca bulunabilir. 4. Yazlm, alagelmi rle sistemleri ile yaplabilir. 5. Bilgisayarlar birden fazla program deiik sralarla esnek bir ekilde gerekletirirken, PLCler tek bir program sral bir ekilde batan sona gerekletirir. 6. Ayrca PC tabanl sistemin, gncel teknolojideki yeniliklere adapte olabilmesi asndan kullanm sresi daha ksadr. 2. PLC KULLANIM AMACI 2.1 GENEL KULLANIM AMACI Genel olarak PLC, endstri alannda kullanlmak zere tasarlanm, dijital prensiplere gre yazlan fonksiyonu gerekleyen, bir sistemi yada sistem gruplarn, giri k kartlar ile denetleyen, iinde barndrd zamanlama, sayma, saklama ve aritmetik ilem fonksiyonlar ile genel kontrol salayan elektronik bir cihazdr. Aritmetik ilem yetenekleri PLC'lere daha sonradan eklenerek bu cihazlarn geri beslemeli kontrol sistemlerinde de kullanlabilmeleri salanmtr. PLC sistemi sahada meydana gelen fiziksel olaylar, deiimleri ve hareketleri eit1i lm cihazlar ile belirleyerek, gelen bilgileri yazlan kullanc programna gre bir deerlendirmeye tabi tutar. Mantksal i1emler sonucu ortaya kan sonular da kumanda ettii elemanlar araclyla sahaya yanstr: Sahadan gelen bilgiler ortamda meydana gelen aksiyonlarn elektriksel sinyallere dnm halidir. Bu bilgiler analog yada dijital olabilir. Bu sinyaller bir transduserden, bir kontaktre yardmc kontandan gelebilir. Gelen bilgi analog ise, gelen deerin belli bir aral iin, dijital ise sinyalin olmas yada olmamasna gre sorgulama yaplabilir.Bu hissetme olaylar giri kartlar ile, mdahale olaylar da k kartlar ile yaplr. PLC ile kontrol yaplacak sistem byklk asndan farkllklar gsterebilir. Sadece bir makine kontrol yaplabilecei gibi, bir fabrikann komple kumandas da gerekletirilebilir. Aradaki fark sadece kullanlan kontrolrn kapasitesidir. PLC'ler, bugn akla gelebilecek her sektrde yer almaktadr. Kimya sektrnden gda sektrne, retim hatlarndan depolama sistemlerine, marketlerden rafinerilere kadar ok geni bir yelpazede kullanlan PLC'ler, bugn kontrol mhendisliinde kendilerine hakli bir yer edinmilerdir. Elektronik sektrndeki hzl gelimelere paralel olarak gelien PLC teknolojisi, gn getike ilerlemekte otomasyon alannda mhendislere yeni ufuklar amaktadr. Bu yzden de her teknikerin yzeysel bile olsa biraz bilgi sahibi olmas gereken bir dal konumuna gelmektedir. 2.2 GENEL UYGULAMA ALANLARI Yakn zamana dek PLClerin bugnk kadar yaygn kullanlmamasnn 2 nedeni vardr. Mikroilemcilerin ve ilgili paralarn fiyatlarnn olduka dmesiyle maliyet verimliliinin (I/O noktas bana maliyet) artmas ve karmak hesap ve iletiim grevlerini stlenme yeteneinin, PLC yi daha nce zelletirilmi bir bilgisayarn kullanlyor olduu yerlerde kullanlabilir hala getirmesi. PLC uygulamalar iki snfta toplanabilir: Genel ve Endstriyel uygulamalar hem ayrk hem de proses sanayilerinde mevcuttur. PLClerin doduu sanayi olan otomotiv, en byk uygulama alan olmay srdrmektedir. Yiyecek ileme ve hizmetleri gibi sanayilerde u an dnyada gelien alanlar arasnda

PLClerin kullanld 5 genel uygulama alan vardr. Tipik bir kurulum, kontrol sistemi sorununa zm, bunlarn bir ya da daha ounu iererek bulunur. Bu 5 alan unlardr: Payla Bu mesaj paylan Digg Del.icio.us Technorati Twitter Facebook Spurl this Post! Reddit! Friend Feed! Uurtmalar Rzgarn Gc ile Deil, O Gce Kar Koyduklar iin Ykselir. Alnt ile Cevapla

24-09-2006 17:25#6 Klavyeah

Profesyonel ye

yelik Tarihi 28-08-06 Ya 26 Mesajlar 304 Poplarite

84 Ynt: Plc 'nin Tantlmas =TEZ= Tez 4 Devam

2.2.1 SIRA (SEQUENCE) KONTROL PLClerin en byk ve en ok kullanlan ve sral alma zelliiyle rleli sistemlere en yakn olan uygulamasdr. Uygulama asndan, bamsz makinalarda ya da makine hatlarnda, konveyr ve paketleme makinalarnda ve hatta modern asansr denetim sistemlerinde bile kullanlmaktadr. 2.2.2 HAREKET KONTROL Bu dorusal ve dner hareket denetim sistemlerinin PLC de tmletirilmesidir ve servo adm ve hidrolik srclerde kullanlabilen tek yada ok eksenli bir sistem denetimi olabilir. PLC hareket denetimi uygulamalar, sonsuz bir makine eitlilii ierir. (rn. metal kesme,metal ekillendirme, montaj makinalar) ve oklu hareket eksenleri ayrk para ve sre sanayi uygulamalarnda koordine edebilirler. Bunlara rnek olarak; kartezyen robotlar, film, kauuk ve dokunmam kuma tekstil sistemleri gibi, ala ilgili sreler verilebilir. 2.2.3 SRE DENETM Bu uygulama PLCnin birka fiziksel parametreyi (scaklk, basn, debi, hz, arlk vb gibi) denetleme yeteneiyle ilgilidir. Bu da bir kapal evrim denetim sistemi oluturmak iin, analog I/O gerektirir. PID yazlmnn kullanmyla PLC, tek bana alan evrim denetleyicilerinin (single loop controllers) ilevini stlenmitir. Dier bir seenek de her ikisinin en iyi zelliklerini kullanarak PLC ile kontrolrlerin tmletirilmesidir. Buna tipik rnekler de plastik enjeksiyon makinalar, yeniden stma frnlar ve bir ok dier yn denetimi (batch-control) uygulamasdr. 2.2.4 VER YNETM PLCyle veri toplama, inceleme ve ileme son yllarda gelimitir. leri eitim setleri ve yeni PLClerin geniletilmi bellek kapasiteleriyle sistem, artk denetledii makine veya proses hakknda veri younlatrc olarak kullanlabilir. Sonra bu veri, denetleyicinin belleindeki referans veri ile karlatrlr ya da inceleme ve rapor alm iin baka bir aygta aktarlabilir. Bu uygulamada byk malzeme ileme sistemlerinde ve kat, birincil metaller ve yiyecek ileme gibi bir ok proses sanayinde ska kullanlr. 2.3 SMATIC S7-200 MICRO PLC 2.3.1 SIMATIC S7-200 PLC NEYE YARAR? Kk boyutlar ve gl komut seti ile S7-200 , kk otomasyon projelerinin her dalnda kullanabiliriz. Baz uygulama alanlar bina otomasyonu, hidrolik presler, trafik lambalar, otomatik kaplar, asansrler, s kontrol gereken frnlar, kartrclar, ieleme makineleri, paketleme makineleri, pompalar, hidrolik pnmatik kaldrma platformlar gibi birok dalda kullanlr.

Bu rnekleri daha ayrntl olarak incelersek; 1. Konveyr Sistemi: Motorlar durdurmak-altrmak ve gelen malzemeleri saymak iin bir program yazmak iin 15 dakika ayrmak yeterlidir. Ayr ayr tanan malzemeleri sayabilir ve stoklarnz da dah rahat tutabilirsiniz. 2. Kap Kontrol Sistemi: Kk boyutlar ile en kk makinelere bile sar; mesela giri klarda kaplarn kontroln yapabilir, ara geldiinde kaplar otomatik olarak ap kapayabilir. 3. Trafik Lambalar: Trfiin durumuna ve hatta younluuna gre trafii ynlendirebilirsiniz. 4. Frnlar: Is ve proses deerlerinin llmesi, scakln ve prosesin istenilen ekilde ynlendirilmesi ve vanalarn alp-kapatlmas iin 50 satrlk bir program yazarak, hem yer, hem de maliyet olarak daha avantajl ve daha gvenilir bir sistemle alacaksnz. Sistemde hata bulmanz kolaylaacak, frn ssn ve alma sresini kontrol etmek iin kolaylkla ekran takabileceksiniz. 5. Pompalar: Bir Pompanz var, son seferde ka litre sat yaptnz veya makine aldndan beri ka litre sat k elde ettiniz. Litre fiyatnz ne kadar ve mteri size ne kadar bir cret deyecek. Programn yazn ve gerektiinde birim fiyatlar deitirin, yada fiyat artn otomatie balayn ve mesela ayda %10 otomatik art yaptrn.

2.3.2 SIMATIC S7-200 MICRO PLCNN TEMEL PARALARI VE FONKSYONLARI CPU ad verilen blm PLCnin ana beyni olarak ilev grr, bir bilgisayarn merkezi ilem birimi olarak da tanmlanabilir. Bu blmn i yapsnda mikroilemcileri, mikrokontrolrleri ve Ram-EEPROM gibi hafza birimlerini ierir. CPU, PLCnin en nemli paras olup, onun tm fonksiyonlarn salayan beynidir. Bizim iin etkili olan temel zellikleri ise hz, ileyebildii komutlarnn says ve bu komutlarn yeterince etkili olmasdr. Biz genellikle CPUnun, programlanmasyla, zel fonksiyonlarnn ayarlanmasyla ve dolaysyla, istediimiz zelliklerde almasyla ilgileniriz. S7-200 n 6 eit CPUsu vardr. CPU seerken nemli bir noktada, CPUlarn hzdr. S7-200lerin ilemci hzlar ok yksektir. CPU 212, 1024 tane binary ilemi 1.3ms ve CPU 214 ise 0.8ms de tamamlar. Yani yaklak olarak 1.000.000 adet ilemi 1 saniyede yapabilirler. Uygulamanzn gerektirdii hza gre CPUlarn hzn da dikkate almanz dk hzl CPUlar satn alrken nemli bir faktr olmakla beraber, S7-200 gibi yksek hzl PLC kullanyorsanz, pek sorun olmaz! Bu nemli nokta da CPU-212 veya CPU-214 semeye karar vermektir. Programlama ve birok fonksiyon asndan birbirinin ayn olan bu iki tipten CPU-214de CPU-212de olmayan baz nemli noktalar bulunuyor. 2 tane 7kHzlik hzl sayc ve 2 tane PTO/PWM darbe genilii modlasyonu klarn kullanmak baz durumlarda faydal olabilir. PTO klarla STEP motorlar veya DC motorlar rahatlkla ve ayrca masraf yapmadan kontrol edebilirsiniz yada PWM klarla lamba k iddetini arttrp azaltabilirsiniz. PTO klar Trke darbe katar k olarak adlandrlr ve istediiniz frekansta ve istediiniz miktarda kare dalga k vermenizi salar. PWM kta ise, kare dalgann frekansn ve simetrisini deitirebilirsiniz. Bunlarn yannda S7-214de ki yksek hzl sayclar da unutmamak lazm. Bu sayclarda, bir aftn dnn kontrol edebilmeniz iin uygun modlar vardr ve bu komple sistem, ayrca aft encoder kullanarak; motor hz ve pozisyonlama kontrol yapabilmenizi belli ller dahilinde mmkn klar. PLClerin haberleme yetenekleri, onlarn d dnyaya uyum salama gleriyle doru orantldr. PLCnizi tek bana hereyi yneten ve btn ihtiyalarn tek bana salayan bir adam gibi tasavvur etmeyin. CPUnuz bir ok aletle bilgi al veriinde bulunup, grevlerini yerine getirebilir. S7-212yi dnebileceiniz birok alete ok rahatlkla balayabilir ve bilgi transferi gerekletirebilirsiniz.

CPUnun kendi haberleme portu RS-485 olup birok cihazn ayn hat zerinden haberlemesini salayabilir. CPUnuzu bilgisayara balamak iin kullandnz RS-232 seri haberleme portuna taktnz zel kabloyu, barkod okuyucu veya yazc gibi RS-232 haberleme protokoln kullanan cihazlarla bilgi al veriinde bulunmak iinde kullanabilir olmanz size iki ayr protokol tipini de, kullanma avantajn verir. Barkod okuyucudan aldnz bilgilerle stok tutabilir, yazcnzdan her trl bilgiyi bastrabilir yada bilgisayarnzla istediiniz gibi haberleme yapabilirsiniz. Bu arada baka bir PLC ile de haberlemeniz mmkn. Immediate I/O adyla anlan komutlar kullanarak normalde her evrimin banda gerekletirilen okuma ve yine her evrimin sonunda gerekletirilen darya yazma ilemini evrimin ortasnda o komutlar ilenildii anda gerekletirmenizi salar. S7-214n bildiimiz 24 saatlik gerek bir saati vardr. Ayn zamanda gn-yl ayarlamas ve okumas yapabilen, bu saati kullanarak, zamana bal olaylar daha iyi kumanda edebilirsiniz. S7200n makine tasarmnda ve daha sonra program gelitirlmesinde ok faydal olacak, test ve hata bulmaya ynelik fonksiyonlar vardr. Bu fonksiyonlar deiken ad verilen: zamanlayc(timer), sayc(counter), hafza bitleri(memory bits), zel hafza bitleri(special memory bits) ve normal hafza blgesi(variable memory) gibi programlama srasnda kullandmz gereleri daha iyi kontrol etmek iin kullanrz. Bu fonksiyonlar sralarsak, ok deikeni takip etme fonksiyonu(taking snapshots): Programnzn almas esnasnda CPU 212de 1, CPU 214de 8 defa olmak zere 8 ayr deikeninin deerini nceden belirlediiniz komutlardan sonra kaydedilmesini salayabilirsiniz. Bylece program hatalarn bulmanz kolaylar. Bir deikeni takip etme fonksiyonu(tracing): Programn her evrimi sonunda yani her ileyiinin sonunda nceden belirlediiniz bir deiken (zamanlayc, sayc, hafza blgesi...) kaydedilir ve kaydedilen bu deerleri daha sonra programnzdaki hatalar bulma amacyla kullanabilirsiniz. Tek veya ok evrim(single/multiple scan): Programnzn istediiniz evrim says sresince almasn, sonrada durmasn salayp, PLCyi ara basamaklarda kontrol edebilirsiniz. Bu sayede sistem zerinde ok daha kolay dzeltmeler yapabilirsiniz. Deikenlerin deerlerini program dnda zorlama ile deitirme (force) fonksiyonu: Bu fonksiyonu kullanarak girileri, istediiniz deerler geliyormu gibi almaya zorlayabilir (yani girilerin ve ieride bulunan deikenlerin (zamanlayc-sayc-hafza bitleri...) deerlerini gerekte olmayan bir deere getirip sabitleme yapabilirsiniz), ve bylece programn ileyiinden etkilenmeyecek bir giri simulatr(input simulator) elde edebilirsiniz. Deikenleri istediiniz gibi belli deerlere sabitleyebilir ve programn kontrln, atlama(jump) komutlarndan evvel gelen deikenlerin deerlerini deitirerek, programda belli ksmlarn, istemediiniz zamanlarda ilenmemesini salayabilirsiniz. Bu zellii kullanrken dikkatli olmanz nermek yerinde olur, alan bir sistemde bir k bitini, 1e sabitleyerek, bir motoru, programn kontrl dnda altrabilir ve dolaysyla mesela motoru fazla zorlayp yakarak sistemi bozabilir ve insanlara zarar verebilirsiniz. Hafza kartuu, S7214de bulunan ek bir zelliktir. Bu kartu zellikle yurt dna veya veya uzak yerlere yollandnz makinalar iin zellikle faydal olacaktr. Programda yapacanz deiiklikleri ofisinizde yapacak ve daha sonra bunu S7-214n zerinde bulunan kartu takma blmn kullanarak hafza kartuuna ykleyeceksiniz. Bundan sonra, hafza kartuunu makinanzn bulunduu yere yollamanz ve kartuu S7-214e yklemeniz mmkn. PLCye giren elektirii kesip kartuu takacak, daha sonrada PLCyi altracaksnz. PLC stnde dolu bir kartu grnce, bir evvelki programn silerek, yeni program kendi iindeki EEPROM hafzaya ykleyecektir ve tabi hafza

kartuunu daha sonra karmalsnz. S7-200de bulunan ifre koruma sistemi, makinanzn taklit edilemez olmasn ve yetkisiz kiilerce programnzn deitirilememesini salar. Kendinizin ve makinanzn gvenlii iin rahata kullanabileceiniz bu metodun reticilerimize faydal olacan dnyoruz. 3. PLC NN YAPISI G kaynaklar Merkezi ilem niteleri (CPU) Dijital giri/k birimleri(Dijital I/ O Modules) Analog giri / k birimleri(Analog I/ OMmodules) Akll giri/k birimleri (ntelligent I/O Modules) zel modller Haberleme modlleri (Communication Modules) Kartlarn takld raflar (Subracks) Balant modlleri (Interface Modules) Tamamlayc ekipmanlar

3.1 G KAYNAKLARI Bu modller PLC iindeki kartlarn beslemelerini (Giri k kartlar hari saklamakla ykmldr. D kaynak beslemelerini PLCnin i voltaj seviyelerine indirirler. PLC iindeki kartlarn g sarfiyatna gre kaynan maksimum k akm deiik deerlerde seilebilir. k akmnn ok yksek olduu durumlarda fan nitesi ile soutma gereklilii yoktur.G kaynann iindeki hafza yedekleme pili ile CPU iindeki kullanc program, kalc retentive iaretleyiciler, sayc ve zamanlayc ierikleri gerilim kesilmesine kar korunabilir. Bu yedekleme pili enerji yokken deitirilecekse, dardan bir kaynakla g kayna beslenmelidir. 3.2 MERKEZ LEM BRMLER (CPUs) Merkezi ilem birimleri PLC sisteminin beyni olarak dnlebilir. Bu birimler kumanda edilen sisteme ait yazlmn(sadece mantk yazlmnn) sakland ve bu yazlmn ilendii kartlardr.Merkezi ilemci haricinde program hafzas ve programlama cihaz balants iin bir interface ierir.Ayrca baz modellerde baka PLC guruplar ile beraber alabilmeleri iin zel interfacelerde bulunur. CPUlar oklu ilemci sistemi ile dizayn edilmitir.Bir standart mikroilemcinin yan sra CPU tipi ile balantl olarak bir yada daha fazla Gate-Array Teknii ile zel olarak gelitirilmi dil ilemcisi bulunur. Bu dil ilemcileri tanmlanm olan kumanda komutlarn ok ksa srede ilerler.Dil ilemcilerinin ileyemedii komutlar da standart mikro ilemci yorumlar.Standart mikroilemci ile dil ilemcisinin yada ilemcilerinin Co-Procsssing diye adlandrlan bu alma tarz ile almalar, PLC kumanda programnn ok ksa zaman aralklarnda ilenmesini salar.Standart mikroilemci ayn zamanda iletim sisteminin almasndan ve interfacelerin sorgulanmasndan sorumludur.Sadece okumaya ynelik (ROM) hafza iinde iletim sistemi bulunur.Kullanc tarafndan yazlan PLC program ise CPUnun okunabilir-yazlabilir (RAM) hafzas iinde yer alr.rnek olarak CPU 944n i yaps u ekildedir;

ekil-3.1 CPU 944n i yaps Sistemde kullanlacak CPUnun seiimi nemlidir. stenen fonksiyounu uygun ekilde yerine getirebilmesi iin CPUnun ilem hz, hafza kapasitesi ve spesifik zelliklerinin processin minimum gereklerini salamas arttr. CPU ne kadar gl ise saklanabilecek kullanc program o kadar geni, bu programn ilenebilmesi de o kadar ksa srede gerekleecektir. Bir baka deyile processi kontrol eden sistemin kendi kontrol mekanizmas (CPU) processe gre atl kalmamaldr. rnek olarak SIMATIC 115U serisi CPUlar dnlecek olursa ,bu serideki CPUlar CPU 941,CPU 942, CPU 943, CPU 943, CPU 944, ve CPU 945 olarak be eittir. Serinin en alt modeli olan 941 modelinde bir bit operasyonu yerine getirilmesi iin gereken zaman 1,6 uS iken, serinin en st modeli olan CPU 945te ayn ilem 0,1uSdir. Buradan da anlalaca zere sistemi kontrol eden CPU^nun performans sahadaki aksiyonlar farketme, deerlendirme ve karara varma aamalarn minimum zamanda gerekleyebilecek durumda olmaldr. CPUlar ayrca kumanda edilen sisteme gre PID fonksiyonlarn da ileyebilir.Analog modller ve PID yardmc software ile balantl olarak sekiz PID kontrol evrimine kadar ilem yaplabilir. CPUlarn program ilemesi daha ileride detayl olarak ilenecektir. 3.3 DJTAL GR/IKI BRMLER (Dijital I/O Modules)

PLCnin giri bilgileri kontrol edilen ortamdan veya makinadan gelir. Gelen bu bilgiler iimde PLC var yada yok eklinde deerlendirilmeye tabi tutulan sinyaller sisteminin dijital girilerini oluturur. Dijital giriler PLC ye eitli saha lm cihazlarndan gelir. Bu cihazlar farketmeleri gereken olay gerekletiinde PLCnin ilgili giri bitimini 0 sinyal seviyesinden 1 sinyal seviyesine karrlar. Bylece sistemin sahada olan hadiselerden haberdar olmasn salar. Dolaysyla sistem iindeki fiziksel deiimleri PLCnin anlayabilecei 0-1 sinyallerine dntrrler. PLCnin giriine gelen sinyaller basn alterlerinden ,snr alterlerinden , yaklam alterlerinden vaye herhangi bir rle,kontaktr yada otomatn yardmc kontandan gelebilir. Sinyal PLC d binary sinyaldir ve giri modllerinde PLCnin i sinyal seviyesine indirirler. Tek bir giri modllerinde 8, 16 yada 32 bit dijital saha bilgisi okunabilir. Modller zerinde her girie ait bir LED bulunur ve gelen sinyalin seviyesi buradan anlalabilir. PLCnin giri sinyallerini okuyabilmesi iin bu sinyallerin kartn tipine gre ilgili aralkta olmas gerekmektedir. rnek olarak SIMATIC S5 115U PLCnin giri modllerinde 24V DC bir giri iin 0 sinyal seviyesi 30V ile +5V arasndadr ayn giriin bir sinyal seviyesi iin olmas gereken gerilim seviyesi ise, +13V ile +30V aralnda olmaldr. Alternatif gerilimli giriler iin gerilim seviyesinin yan sra gelen sinyalin frekansnda nem tamaktadr. Bu sinyallerin izin verilen frekans aral 47Hz ile 63Hzdir. Baz giri modllerinde girilerin okunmas yine baka bir giriin tetiklenmesi ile engellenebilir. Bu ekilde istenilen sinyaller iin PLC kr olarak altrlabilir. Yarca giri modlleri kesmeli alma (interrupt) modunda alabilir. PLCnin sahadaki yada prosesdeki bir eye binary olarak mdahale edecei zaman kullanld birimler dijital k birimleridir. Dijital k modlleri PLC i sinyal seviyeleri prosesin ihtiya duyduu binary sinyal seviyeleri eviren elemanlardr. Bu modller zerinden bir kn set edilmesi ile sahadaki yada kumanda panosu iimdeki herhangi bir eleman kumanda edilebilir. Bu eleman bir lamba, bir rle yada bir kontaktr olabilir. Dijital k modlleri rle, triyak yada transistr kl olabilir. Sahaya yaplan kumandann hzl olmas gerektii durumlarda doru gerilimle alyorsa transistr, alternatif

gerilimle ile alyorsa triyak kullanml yzden de kart zerine ekilecek max. k akmlarna dikkat etmek gerekir. SIMATIC S5-115U sistemlerinde kullanlan 24V k modllerinde max. k akm 0,5A olabilir. Alternatif akm klarnda ise k akm 2Ae kadar kabilir. Dijital k kartlar da, giri kartlar gibi 8, 16 yada 32 bit olabilir. Bu modllerde de her bite ait sinyal durumunu gsteren bir LED bulunur. Ayrca kartn zelliine gre ksa devre dedektr de bulunabilir. Sadece giri sinyalleri okutan ve sadece k sinyallerini gsteren kartlar yannda hem giri hem de k birimleri ieren kombine giri k kartlarda vardr. Bu kartlar snrl sayda giri k iin yer tasarrufu salar. 3.4 ANALOG GR/IKI BRMLER (Anolog I/O Modules) Kontrol edilen sistemdeki btn sinyallerin varlklarna yada yokluklarna gre sorulan sinyaller beklenemez. rnek olarak bir scaklk yada basn deeri dijital olarak sorgulanabilir ancak bu deerin net bir ekilde belirlenmesi dijital giri modlleri ile mmkn olmaz. te burada devreye analog olarak yaplan kontrol devreye girer. Analog deer kullanmnda alt snr ve st snr deerlerin arasnda kalan blgeye kontrol yaplr. Bu kontrollerin yaplmas analog giri k kartlar ile mmkn olmaktadr. Analog giri modlleri prosesten gelen analog deerleri dijital deerlere dntrr. Yalnz ncelikle lm yaplan fiziksel bykln PLCnin anlayaca dile evrilmesi gerekir. Bu ilemi gerekletiren cihazlara transmitter ad verilir. Transmitterler problarndan ltkleri byl deerlendirerek 0-20mA, 4-20mA yada 0-10V gibi belli aralkta ifade edilen sinyallere evirirler. Bu sinyaller de PLCnin analog giri kartlar ile intern bus hatt zerinden CPUya okutulur. Bylece PLC belli aralklarda deien deerleri ileyebilir duruma gelir. SIMATIC analog giri kartlarnda lm yapla aral belirleyen lm aralk modlleri bulunur. Bu modln taklmas ile beraber analog kart zerindeki switch ayar da yaplarak analog deer okuma iin gerekli artlar yerine getirilmi olur. Analog deer kartlar mmkn olduu kadar grltye kar korumal retilirler. Btn modller deer aral amn belirleyebilir ve kablo kopma durumunu ihbar edebilir. SIMATIC S5-115U kartlar 50mV, 500mV, Pt100, 1V, 5V, 10V, 20mA +4-20mA aralklarnda lm yapabilirler. Analog k modlleri sisteme analog olarak mdahale edilmesi gereken durumlarda kullanlr. Bu modllerle sahadaki bir eleman 0-10V, 0-20mA yada 4-20mA klar ile oransal olarak kontrol edilebilir. PLCnin analog klar ile bir actuator ynetilebilir. CPU tarafndan karar verilen k deerleri dijital formda analog k kartnn ilemcisine iletilir. Bu deerler bir dijital-analog evirici ile analog voltaj deerlerine evrilir. Ayrca bir voltaj-akm evirici ile k akmlar oluturulur. Bir programlanabilir lojik kontrolr CPUsunun performans o CPUnun analog deer ilemesi ile orantldr. 3.5 AKILLI GR/IKI MODLLLER (intelligent I/Q Modules) PLClerin normal lojik fonksiyonlar dnda birtakm zel fonksiyonlar da bulunmaktadr. Bu fonksiyonlarla k gzetimli, dier bir deyile kapal evrim geri besleme kontrol uygulamalar gerekletirilebilir. Bu tip modller yksek hzda ve ok ileri derecede hassas kontrol imkanlar salamak iin tasarlanmlardr.Akll giri-k kartlar kapal evrim kontrolnde, pozisyonlamada, sayma ve oranlamada ve analog deer ilemede kullanlr . Akll I/Q modllerin salad avantaj, bu modllerin zaman asndan kritik olan grevlerini tamamyla kendilerinin grmesidir. Birok durumda bu kontrolleri kendi zerk ilemileri gerekletirirler. Bylece CPUnun kendi grevlerine konsantre olmas salanarak sistemin kontrol hz

byk oranda arttrlm olur. Bu akll giri-k modlleri, saha ile birebir giri-k kanallar zerinden balantldrlar. Payla Bu mesaj paylan Digg Del.icio.us Technorati Twitter Facebook Spurl this Post! Reddit! Friend Feed! Uurtmalar Rzgarn Gc ile Deil, O Gce Kar Koyduklar iin Ykselir. Alnt ile Cevapla

24-09-2006 17:32#7 Klavyeah

Profesyonel ye

yelik Tarihi 28-08-06 Ya 26 Mesajlar 304 Poplarite

84 Ynt: Plc 'nin Tantlmas =TEZ= Plc Tez 4 ve Download Link

[Linkleri grebilmek iin ye olunuz | ya da yeliinizi aktifletiriniz.] 3.6 ZEL MODLLER PLC ler iin tasarlanm zel modller isminden de anlalaca zere PLC nin vazifesi olmayan daha ok kiisel bilgisayarlarn grevi olan bilgi saklama uygulamalarnda kullanlr. Bu saklanacak bilgilerin CPU ierisinde sabit olarak yer almas gereksiz ve ou zaman imkanszdr.Bu yzden PLC sistemi iine dahil edilen bir kart ile bilgi alnmas, alnan bu bilgilerin ilenmesi ve byk oranlarda (CPU ierisinde saklanamayacak boyutta) saklanmas salanr.Bu tr ilemlerin gerekletirilebilmesi iin zel modl ierisinde birtakm yazlmlar yaplmas gerekir.CPU bu kartlara bilgileri internal bus hatt zerinden eitli komutalarla gnderir. Dos ortam komutlarn altrabilir ve rnek olarak database ierisinde bilgi saklayabilir. PLC ye taklabilen bu tip kart modeli PCler ayrca flopy drive zerinden bilgilerin backup olarak yedeklenmesini de salarlar. Burada saklanan deerlere ulalabilmesi iin CPU ierisinde ilgili data bloklarn alm olmas gerekmektedir. CPU iindeki STEP5 data bloklar herhangi bir ara ilem gerektirmeden excel yada lotus dosyalar iine entegre edilebilir. 3.7 HABERLEME MODLLERi (Communication modules) Kominikasyon modlleri PLClerle giri-k birimleri arasndaki yada baka PCler arasndaki data alveriini salarlar. Bu modller direkt balant (point to poin) ile iletilebilecei gibi bir network zerinden de iletilebilir. Bire bir balantda balant yaplan CPU ift interface ierir. Bir porta programlama cihaz ile ulalrken dieri zerinden haberleme salanr. Bylece sisteme daha fazla sayda I/Q dahil edilmesi mmkn olur. Ayrca LAN (local area network) zerinden de data alverii salanr. Bu networklar iinde PLCler PCler saha elemanlar ve Workstationlar bulunabilir . Prosesin monitr zerinden izlenmesi printer raporlamalar da bu tip haberleme modlleri zerinden yaplr. 3.8 KARTLARIN TAKILDII RAFLAR (Racks) PLC kartlarnn takld bu raflar PLC snflarna gre farkllklar gstermektedir. PLC grubu iinde S590 ve S5-95 direkt olarak rayl montaj olup herhangi bir rafa monte edilmemektedir. S5-100 kartlar submodle olarak tabir edilen elemanlar zerine monte edilmektedir. Bu elemanlar zerinde bulunan bus hatt ile haberleme salanmaktadr.Ayrca modler yapda olan bu elemanlar montaj kolayl salamaktadr. Submodler ray zerine taklrlar. S5-100 tipi PLCye ait kartlarda submodller zerine vidalanmak suretiyle monte edilir. S5-115 sistemlerinde submodllerin grevlerini subrackler yerine getirir. Subrackler ray sistemine uyumlu olmayp vida montaj ile sabitlenirler. Bu elemanlarn ihtiyaca gre deiik tipleri bulunmaktadr. Baz modellere sadece giri-k kartlar taklabildii gibi bazlarna da eitli zel modller taklabilmektedir. S5-115 sistemi subracklerin de ayrca baz yksek akm ekebilen kartlarn soutulabilmesi iin fan nitesi montaj da yaplabilmektedir. S5-135 ve S5155 sistemlerinde kartlarn takld raflar daha zellikli olup PLC de kullanlan kartlarn beslemelerini

salayan g kayna da barndrmaktadr. Ayrca bu g kayna iinde soutucu fanlar bulunmaktadr.

4. PLC LER ARASI HABERLEME (BUS) SiSTEMi 4.1 GiRi Bir retim hatt birden fazla CPUnun kumanda ettii istasyonlardan oluuyor ise bu istasyonlarn birbiri ile uyum iinde almalar gerekir. Uyumlu almann yolu istasyonlar kumanda eden CPUlarn birbirleri ile veri al verilerinin dzenli salamas ile olur. rnein; iki istasyondan meydana gelen bir sistemde, 1. istasyonda lme 2. istasyonda lm sonucuna gre ayrma ilemi yaplacaktr. 1. istasyonda llen parann 2. istasyona gnderebilmesi iin 2. istasyonun hazr olduuna dair bilginin 1. istasyon tarafndan alnmas gerekir. 2.istasyon lme sonucu elde edilen ayrma bilgileri (kaln, normal, ince) 1. istasyondan almal ve ona gre paray farkl bantlara gnderebilmelidir. CPUlar arasnda iletilecek bilgi says kadar hat ekmek (paralel haberleme) gereksizdir ve ekonomik deildir. Bunun yerine gnderilecek bilgiler gnderici CPU tarafndan tek hat zerinden protokol erevesinde sra ile gnderilir. Alc CPU ayn protokol ile gnderilen bilgileri alr, dzenler ve kullanr. (seri haberleme). Bu ve benzer haberleme sistemlerimde her zaman CPUlarn haberlemesi sz konusu deildir. ou zaman merkezde bir CPU (master) ve bunun ilk farkl istasyonlardaki giri k verilerinin merkeze iletilmesi amacyla kullanlan yardmc birimlerde (slave) oluur. Bu yapya BUS sistemi denir. ekil4.1de bu yap ayrntl olarak gzkmektedir. S5-155U ana PLC dir. Dier PLC lerden gelen bilgiler bu PLC de derlenir. Burada yle bir soru akla gelebilir. PLC sistemlerinde ok sayda giri k saysna ulaabilir. Dolaysyla her istasyonda bir CPU olacak ekilde ok sayda CPU mu? Yoksa tek CPU kullanlarak istasyonlar ile slavelerle haberleme mi kullanlmal? Bu ncelikle sistemlerin bykl ve istasyonlarn birbiri ile olan bamll ile ilgili bir durumdur. ncelikle farkl sistemleri tek CPU ile kumanda etmek demektir, sistemleri birbiri ile kilitlemek demektir. Yani, sistemlerden veya CPUlardan herhangi birinden oluan bir arza dier sistem veya CPUda almamasna neden olur. Ayrca programn ok uzamas demek evrim sresinin yani giri ve klarn gncelletirilme sresinin ok uzamas demektir. Bu da programlanmada istenmeyen bir durumdur. Ancak her sistem iimde farkl bir CPU kullanmak demek sistemin maliyetinin artmas demektir. Gnmzde otomasyon alannda retim yapan bir ok firmann rettii bir BUS sistemi vardr. Bu sistemleri birbirinden ayran temel zellikler unlardr. Veri ve kumanda hatlarnn birbiri ile nasl baland (topoloji ekli:aa, yldz, dz hat, daire) Maksimum iletim hatt uzunluu Veri iletim hz Hatasz veri transferi Balanabilecek maksimum giri k eleman says Piyasada bulunan saha elemanlarna (sensr ve alma elemanlar) uyumlu olmas Saha elemanlarnn sistem alrken deitirilebilir olmas v.b.

Bu blmde veri al verii salamak amacyla kullanlan BUS sistemlerinden, MPI AS-I PROFIBUS a sistemlerinin zerinde durulacaktr. 4.2 MPI HABERLEME SiSTEMi (Multipoint interface) MPI haberleme sistemi zellikle CPUlar aras haberleme ilemlerinde ok youn olarak kullanlr. Konfigrasyon ve kullanm olduka basittir. iki damarl (profibus) kablosu bir kablo ve MPI balant konnektr dnda bir donanma ihtiya duymazlar. Haberleme kablosu (profibus kablosu) MPI hattna, programlama cihaz balant kablosu (MPI kablosu) balanyormu gibi balanmaldr. Maksimum 32 adet katlmc balanabilir ve iletim hatt uzunluu en fazla 50 metre olabilir, 50 metrenin zerindeki mesafeler iin RS 485 ykseltici kullanmak gerekir. Her ykseltici hat uzunluu 1000m kadar karabilir. Toplam 10 ykseltici kullanlabilir. iletim hattnn balang ve biti noktalarndaki konnektrlere sonlama direnci konmaldr. (konnektr on konumuna alnmaldr) 4.3 AS-I HABERLEME SiSTEMi (Aktuator Sensor interface) Giri sinyalleri ile k elemanlarnn birbiri ile balanarak bir ebeke oluturduklar alt seviyeli bir haberleme sistemidir. Mevcut bir haberleme sisteminin tamamlaycs olarak dnlebilirler. zel yass bir kablo ve buna taklan bir balant eleman ile sistemin oluturulmas, devreye alnmas, sonradan eleman eklenip karlmas olduka basit bir yapdadr. Sisteme eklenmesi dnlen giri veya k elamanlar kuplaj modlleri ile AS-I kablosuna eklenir (zel formdaki bir modl bastrlarak kablo izolasyonu delinerek kontak salanr) Bir CPUnun AS-I ile haberleebilmesi iin AS-I master AS-I slavelerin kullanlmas gerekir. AS-I master, CPU montaj rayna taklan AS-I haberleme ilemcisidir. (CP 342-2). Dier sinyal modlleri ile ayn zellikte kullanlr. CPU ile dahili bus sistemi zerinden haberleir. AS-I hattna balanan sensr veya alma elemanlarnn, master tarafndan yaplan bildirimleri anlamalar ve kendi verilerini mastera iletebilmeleri iin AS-I slaveler kullanlr. Slaveler AS-I kablosu zerine eklenen ve zel bir adresleme nitesi yardm ile 1 ile 31 arasnda adreslenen elemanlardr. Yeni alnan bir slave fabrika tarafndan adreslenmemise 0 adresine sahiptir. Slaveler sadece master tarafndan kendilerine bildirilen emri alr ve kendi durumunu mastera bildirirler. Her AS-I slavei giri veya k olarak kullanlabilir. Her slavee 4 bit transferi yapabilir. Bu durumda bir AS-I hattna maksimum 31 eleman taklabilir ve her eleman 4 bit transferi yapabildiine gre 4x31=124 ikili sinyal iletebilir. AS-I besleme gerilimi 30Vcc ve her bir slavee bal sensr alma eleman iin de 100mAdir. AS-I hattndan hem besleme hem de veri aktarm yapldndan zel bir besleme nitesine ihtiya duyurulur. Maksimum hat uzunluu 100mdir. Daha uzun mesafeler iin kullanlmaldr. 4.4 PROFiBUS HABERLEME SiSTEMi (Process Field Bus) Profibus haberleme sistemi Siemensinde iinde bulunduu bir ok PLC retici firma tarafndan gelitirilen ve standart olarak kabul edilen bir a sistemidir.Farkl amalar iin gelitirilen PROFIBUS

sistemleri olmasna ramen biz sadece PROFIBUS DP (merkezi olmayan evresel birimlerin) zerinde duracaz. PROFIBUS DP (dezentrale peripherie) otomasyon cihaz ile merkezi olmayan cihazlar arsnda hzl bir ekilde ver al veriimi salayan bir haberleme sistemidir. zellikle PLCnin merkezde, evre birimlerinin (slave) alma sahasnda (iin yapld yerde) olduu durularda iletim hatlarnn oluturulmas ok kolay bir ekilde gerekletirilmektedir. Merkezdeki CPU (master) giri bilgilerini slavelerden okur, bunlar iler ve k bilgilerini slavelerin klarna yazar. Profibus teknik zellikleri Her bir bus blmne 32, toplam 126 katlmc balanabilir. evre birimleri (slaveler ve saha elemanlar (sensr, motor) alma esnasnda taklp karlabilir. Bu dalm token-passing sisteminin master-slave sisteminin ynetimine gre yaplr. Veri transferi iki damarl blendajl kablo veya optik iletkenler ile yaplr. Veri iletim mesafesi elektrik kablolar ile 12 km , optik kablolar ile 23.8 km kadar olabilir. Modler deitirme ve cihazlarn deitirilebilmesi mmkndr. PROFIBUS DP iki ekilde oluturulabilir; 1. Mono master 2. Multi master,

4.4.1 Mono Master (DPM 1: DP- Master 1. Snf) Sistemi Tek merkezli kumanda eklidir. Merkezi kumanda birimi olarak PLC kullanlr ve evresel birimler (slaveler PLCe balanrlar. Program belirlenen evrim dahilinde slavelerden bilgileri alr ve onlar deerlendirir. ekil-4.2 Mono Master Sistemi 4.4.2 Multi Master (DPM : DP Master 2. Snf) Sistemi Bu sistemde birden fazla master bulunur. Bu masterlar birbirinden bamsz olarak, her biri bir master ve ona ait slavelerden meydana gelen alt sistemleri olutururlar. Ana sisteme ait farkl grevleri yerine getiriler. ilave grselletirme, arza takip dzenei gibi. Slavelere ait giri k grntleri btn masterlerden okunabilir. klara bir ey yazlmas ise sadece ilikilendirilmi master tarafndan gerekletirilebilir. Masterler birbirileri ile veri alverii yapabilirler. Multi master sisteminde evrim sresi olduka uzundur. Bu sistemler Token Passing (bayrak yar) sistemine gre alrlar, yani bayraa sahip olan gnderme hakkna sahip olur. Bu hak master den mastere belli zaman aralklarnda devredilir. 5. PLC PROGRAMLAMA 5.1 BiLGiSAYAR PROGRAMLARIYLA PLC PROGRAMLARININ FARKI Bilgisayar programlar yaptklar ileri, srasyla ve birbiri ardnca test edebilen belli mantk ilemlerine gre yerine getirirler. Fakat PLC ler iin durum biraz daha farkldr. PLC program devaml bir cevrim

halindedir. Btn komutlar srasyla iletilir ve yine baa dnlr. PLC programnn tamam bilgisayar dillerinde dng ad verilen ksmlar gibidir. PLC program yksek seviyeli programlama dillerinde While/Wend komutlar arasnda yazlm program paralarna benzer ekilde altrlr. Fakat PLC programnn ilem tarz itibariyle, biraz fark vardr. PLC de program ayn anda birka olay gerekletirir. Dolaysyla birbirinden bamsz olaylarn ve dolaysyla komutlarn ayn anda iletilmesi, yani bir olay bitmeden dierine balanlmas gerekir. Bu i iin en ideal ileyi tarz, bir dng iine btn komutlar yazmak ve dngy de btn olaylarn en iyi ekilde kontrol iin dngy mmkn olan en yksek hzda altrmaktr. PLC lerde, bilgisayarlarda olduu gibi bir ilemi bitirip baka bir ileme gemek mantkl deildir. Mesela bir motora kapy kapamas iin klardan voltaj veriyorsunuz. Bu ii bir bilgisayar program yazarak yapyorsanz, kapanma komutunu verirsiniz ve kap kapanana kadar dolaysyla ilem bitene kadar Program alt satra gemez, yani bu srada baka hibir ilemi yapamazsnz. PLC sistemlerinde ise ilemin tamamlanmas nemli deildir, program batan sona saniyede binlerce kez iletilir. Programda komutlar, yaplmas gerekiyorsa, yani nlerindeki mantksal ilemin sonucu izin veriyorsa iletilir. Bylelikle ayn anda birbirinden bamsz olarak hem A kaps alyor hem de B vanas kapatlyor ve bu srada yazcya bilgi yollanyor olabilir. 5.2 PROGRAMLAMA AISINDAN PLC NiN BiLGiSAYARA GRE AVANTAJLARI Bir makinann, bir fabrikann yada her hangi bir prosesin gerekletirilmesi srasnda ayn anda bir ok olay meydana gelir ve bunlarn bir sra halinde olmas gerekmez. Dolaysyla normal bilgisayar programlaryla bu gibi bir prosesi kontrol edemezsiniz. Fakat bir PLC iin ayn anda gerekleen bir ok olay kumanda etmek hi sorun deildir. Bu arada srf kumanda ilemlerine ynelik bir ok komutu da fazladan ihtiva etmesi sebebiyle, PLC ile bu tip programlar yazmak ve altrmak kolaydr. CPU yu programlayabilmek iin LAD (merdiven diyagram) ve STL (program listesi) gibi eitli diller kullanlabilir. 5.3 STANDART PROGRAMLAMA SIMATIC CPUlarn programlanmasnda STEP5 adl programlama paketi kullanlr. Bu paket basit mantk kurma fonksiyonlardan, kullanc program tarafndan arlabilecek kompleks sistem fonksiyonlarna kadar birok zellii ierir. STEP5 ile programlama yaplrken, programlayc, mesleki kkenine gre sunulan imkanlardan birini seerek kendine en uygun programlama ortamn yaratabilir. SIMATIC program, merdiven mant (Ladder Diagram LAD), lojik kap mant (Control System Flowchart CSF) veya komut listesi (Statement List STL) olarak hazrlanabilir. Bu gsterimler DIN 19239 standardna gre hzrlanmtr. Rle mantna aina olanlar Ladder Diagram ile, mantksal kap ilemlerine aina olanlar Control System Flowchart ile program yazlabilir. program gsterimi arasndaki farklar zellikle binary operasyonlarda gze arpmaktadr. Yazlan program ok zel komutlar iermedii srece bir gsterimden dierine kolaylkla dntrlebilir. Ayrca bu programlama imkanlar iinde kapasite farkll vardr. Szgelimi LAD ile gerekletirilemeyen baz fonksiyonlar CSF ile, CSF ile gerekletirilemeyen baz fonksiyonlar da STL ile gerekletirilebilir. STEP5 programlama dilinde lojik operasyona tabi tutulacak sinyaller adreslenirken ncelikle adresin yer ald byte yazlr. Byte ve bit numaras nokta ile ayrlr. rnek olarak 19. byte iinde ilk bit kastediliyor ise bu adres 19.0 olarak yazlmaldr. Bu adresin giri mi

yoksa k m olduu ise bu adresin nne yazlan harf ile belirtilir. Yazlmak istenen adres k ise, ingilizce versiyonda Q19.0 olarak yazlr.Misal olarak bir giriin olup dierinin olmad (10.0 var, 10.1 yoksa, k 20.0 verilsin) bir VE fonksiyonu gerekletirilmek isteniyor olsun. Bu fonksiyonu yerine getiren program 3 ayr gsterimde u ekilde gsterilir; 5.3.1 LOJiK KAPI GSTERiMi (CSF) Yazlan programn CSF ile gsteriminde kullanc programn kutucuklar olarak grmektedir. Bir lojik kilitleme en az bir kilitleme kutucuu ve bir sonu kutucuundan olumaktadr. Her kilitleme bal bana bir birimdir ve STEP5 yazlmnda segment olarak tabir edilen bir birimi kapsar. Yaplacak olan lojik ilemin yerine getirilmesi gereken artlar, kilitleme kutucuunun sol tarafnda yer alrlar. Burada operasyona giren sinyal var olmasna gre sorgulanacak ise dz bir izgi ile, var olmamasna gre sorgulanacak ise, dz izgi ve bir ember ile gsterilir. Kutucuklarn sa tarafnda yaplan lojik ilemin sonucu yer alr ve bu sonu = iaretiyle gsterilir. Teorik olarak bir ok ve ya da veya kaps yazlabilir. Bunun snr kullanc hafzas ile ilgilidir. Bu program modunda yaplan lojik kilitlemeler her segment iin sadece bir sonuca balanabilmektedir. CSF modunda STEP5 komutlarnn tamam gsterilmemektedir. Bu fonksiyonlarn gsterilebilmesi iin STL moduna geilmelidir. Eer program grafik olarak gsterilemeyen komutlar ieriyorsa, ekrana getirilmesinde ilgili segment otomatik olarak STL modunda gsterilir. 5.3.2 KONTAK PLAN GSTERiMi (LAD) Program LAD modunda yazlacak yada izlenecek ise, binary kilitlemeler kontak sembollerinin ard arda yada alt alta sralanmas eklinde yaplr. Operasyona tabi tutulacak sinyaller keli parantezler olarak resmedilirler. Sinyal lojik 1 seviyesine gre sorulacak ise keli parantez ierisi bo halde, lojik 0 seviyesine gre sorulacak ise keli parantez ierisine / ekli ile gsterilir. Sorgulama sonucu, bir akm yolu hatt gibi resmedilen lojik kilitlemenin sa tarafna eklenen parantez ile gsterilen bobindir. Kilitlenme artlar salandnda bu bobinin enerjilendii dnlebilir. Kontaklar normalde ak ve normalde kapal kontak olarak kilitleme artlar meydana getirilebilir. Grafik olarak gsterilemeyen komutlar CSF de olduu gibi otomatik olarak STLe geilerek ekrana getirilir. 5.3.3 KOMUT LiSTESiNiN GSTERiMi (STL) Bir dier programlama cinsi olan STL modunda, yerine getirilmesi istenen lojik fonksiyonun artlar ve sonular ve komut listesi (mnemonic) olarak hazrlanmaktadr. Mnemonic komutlar iki ksmdan oluur. Birinci ksm operasyon ksmdr ve prosesrn bu komutla ne yapmas gerektiini belirler. ikinci ksm ise operand ksmdr. Bu ksmda da operasyon ksmnda ki ilemin hangi sinyale uygulanaca belirlenir. Mnemonic komutlar prosesr tarafndan ekranda grld haliyle yukardan aaya doru ilerlemekte ve her lojik art sras geldiinde sorgulanmaktadr. Bu programlama / izleme modunda meydana getirilen her sonucun tek tek segmentlere yerletirilmesine gerek yoktur. Bir segment iinde birden fazla lojik ilem gerekletirilebilir.Bu modda lojik 0 sorgulamas yaplacaksa komutun arkasna N not harfi eklenir 5.4 PROGRAMLAMA

Genel olarak, bir kumanda devresi tasarm iin temel lojik ilem komutlar yeterlidir ve bu komutlara zamanlayc komutlar da eklendiinde btn kontakl kumanda devreleri gerekletirilebilir. Herhangi bir kontakl kumanda devresi bir lojik fonksiyon ile ifade edilebilir. Biz burada temel PLC komutlarn greceiz: 5.4.1 VE (AND) iLEMi Bu rnekte yaplan i, I 0.0 olarak adlandrlan giriten gelen sinyalin deeri ile I 0.1 giriinden gelen sinyalin deerinin mantksal VE ileminden geirilmesidir. Ayrca normalde ak kontak iin seri balant komutudur. Bu diyagramn STL karl ise: LD I 0.0 //I0.0 Giriini oku A I 0.1 //ve bu sonucu I0.1 girii ile A(nd) yani VE ilemine tabi tut = Q0.0 //And ileminin sonucuna gre Q0.0 kn 1 yap 5.4.2 VEYA (OR) iLEMi Bu rnekte I0.0 girii ile I0.1 giriinin mantksal OR ileminden geirilmesidir. Normalde ak kontaklar iin paralel balant komutudur. Bu diyagramn STL karl; LD I 0.0 //I0.0 Giriini oku O I 0.1 //bu sonucu I0.1 giriiyle O(r) yani VEYA ilemine tabi tut = Q0.0 //Or ileminin sonucuna gre Q0.0 kn 1 yap 5.4.3 VE DEiL (AND NOT) iLEMi Normalde kapal kontaklar iin paralel balant komutudur. Bu LAD diyagramn STL karl; LD I 0.0 //I 0.0 Giriini oku AN I 0.1 //I 0.0 ile I 0.1i Ve Deil ilemine tabi tut = Q0.0 //Ve Deil ileminin sonucuna gre Q0.0 kn 1 yap 5.4.4 VEYA DEiL (OR NOT) iLEMi Normalde kapal kontaklar iin paralel balant komutu. Bu diyagramn STL karl; LD I 0.0 //I 0.0 giriini oku OR I 0.1 //I 0.0 girii ile I0.1 giriini Veya Deil ilemine tabi tut = Q0.0 //Veya Deil ileminin sonucuna gre Q0.0 kn 1 yap 5.5 PROGRAMLAMADA DiKKAT EDiLECEK HUSUSLAR 1. PLC kumanda devresinde sinyal ak soldan saa dorudur. 2. Elemanlarn hibirisinin datm hattna direkt olarak balant yaplamaz. Eer gerekli olursa

programda kullanlmayan yardmc rlelerin normalde kapal kontaklar zerinden balant yaplabilir. 3. Herhangi bir rle bobininden sonra kontak balants yaplamaz. Eer gerekli ise bu kontan rle bobininden nceye alnmas geekir. 4. iki veya daha fazla rle bobini paralel balanabilir. 5. Kontak ve bobin numaralar o PLCye ait kullanma klavuzundan renilmelidir. 6. RNEK SiSTEMLER 6.1 PRESLEME MAKiNESiNiN PLC iLE KONTROL Aada ema olarak gsterilen presleme makinesi alma prensibi u ekilde olacaktr. Magazin ierisinden aa alnacak para V1 valfi ile kontrol edilen itici piston tarafndan yuvaya srlr. Daha sonra V4 valfi ile kontrol edilen sktrc piston aa harekete balayarak paray presler ve bu konumda 3 saniye bekler. Bekleme sresi sonunda itici ve sktrc ayn anda harekete balayarak ilk konumlarna geri dnerler. Daha sonra V3 valfi ile basnl hava pskrtlmesi, V2 valfi ile de atcnn yukarya hareketi salanr. Basnl hava ile atlan para S4 sensr tarafndan hissedilerek atcnn aa konuma, V3 valfinin de kapal konuma gelmesi salanr. Bylece bir hareket periyodu tamamlanm olur. S5 sensr ilenmi para blmnn dolmas halinde lamba ikaz vererek yeni bir periyoda balanmasn engelleyecektir. ekil-6.1 Pnmatik Presleme Makinesi Sensrlerin klarn PLC girilerine, PLC klarn da elektrikli valf girilerine balarz.Yazacamz kk bir PLC program ile bu sistemi kolay bir ekilde kontrol edebiliriz. Program ierisinde kullanlacak sinyaller unlardr: GiRiLER: IKILAR: I 0.0 Start Butonu Q 1.0 Lamba Yakma I 0.1 S1 Sensr Q 1.1 V1 A Sinyali I 0.3 S3 Sensr Q 1.2 V2 A Sinyali I 0.4 S4 Sensr Q 1.3 V3 A Sinyali I 0.5 S5 Sensr Q 1.4 V4 A Sinyali 6.1.1 BASiTLETiRiLMi PROGRAM: Segment 1: Start sinyali geldiinde V1 valfinin a sinyalini gnderen ksmdr. Segment 2: Q 1.1 sinyali geldikten sonra ve itici silindirin tamamen dar ktn bildiren sinyal geldiinde V4 valfini yani presleyecek silindiri dar karacak sinyali gnderir. Segment 3: Q 1.4 sinyali geldikten sonra ve presleyici silindirin tamamen dar ktn bildiren I 0.3 sinyali geldikten zamanlayc alr. Segment 4: Zamanlayc klarn 1 yapt anda ve itici ve presleyici silindirler ieri girdii zaman paray itecek olan basnl hava(V3 valfi) ve atc silindiri dar karacak olan V2 valfine sinyal gnderir.

Segment 5:ilenmi para blmnn dolduunu bildiren sensrden gelen I 0.5 sinyali ikaz lambasn yakarak yeni bir periyoda balanmasn engeller. 6.2 NAUTOS MONiTORiNG SiSTEM Nautos Monitoring sistemi Gemilerde Makine Kontrol Odalarnda (MCR) bulunan bir izleme sistemidir. incelediim donanmamzn sava gemilerinde Nautos sistemi Siemensin S5 marka PLC leri kullanlarak yaplmtr. Gemi ierisindeki tm sensrler MCR daki PLC lere gelerek ilenir. Nautos monitoring sistemine gemi dahilindeki tm scaklk, yakt, ve su seviyeleri gelmektedir. Ana dizeller, yardmc makinalar ve GT leri burada oluan bilgileri ile srekli gzetim altnda tutarz. Btn makinalara ait her trl bilgi (scaklk, basn, devir, on/off durumlar gibi...) buraya gelir. Makinalardan veya baka herhangi bir yerden gelen tm alarmlar hem monitrde yazl olarak gzkr hem de alarm geldiine dair sesli ikaz duyulur. Ayn zamanda gelen tm alarmlar printer ile de yazlr. Bu sistemde her 4 yardmc makine iin ayr ayr bulunan ageler vastas ile monitrden yardmc makinalar kontrol etme imkan vardr. Monitrden yardmc makinalar start/ stop edilebilir, istenilen makinann alteri kurulabilir. ekil-6.2 de Nautos Sistemi ayrntl olarak gsterilmitir. Bu ekilde genel olarak PLC lerin ve yardmc birimlerin birbirleri ile balantlar gsterilmitir. PLC ve yardmc elemanlar daha ayrntl olarak anlatrsak; Watch Panel Geminin Kpr stndedir. nemli alarmlar buraya da gelir ve gemi komutan bu panel ile MCRa (makine kontrol odas) mdahale edebilir. MCR Desk MCR odasnda, monitrlerin de zerinde bulunduu masadr. Bu monitrlerin her birine farkl bilgiler gelir. Grevli kiiler bu ekranlardan gemideki birok blm hakknda bilgi alabilir ve buralara direk mdahale edebilir. Mimic Lamp Panel geminin her katnn ayrntl haritas zerindeki valfleri ve nemli blgeleri lamba olarak gstermi. Bir yerde sorun ktnda veya bir valf konum deitirdiinde monitrn yan sra bu geni haritada da tam gemideki yerinde ledin yanmas veya snmesi ile anlarz. S5 155U makine kontrol odasnda bulunur ve monitr sisteminin ana PLC sidir. Agelerin PLC lerinden ve EU-183U lardan gelen bilgiler S5 155U da derlenerek monitrlere gnderilir. Bilgilerin bazlar mimic lamp panele gider. AGE nautos sisteminde 4 adet Age istasyonu mevcuttur. Age istasyonlar sayesinde ana PLC ile dizeller haberleirler. Dizel jeneratrden scaklk devir gibi bilgiler Age zerinden ana PLC ye gider. Ageler bal olduu yardmc makinaya srekli olarak kumanda ve kontrol ederler. Agelerde PLC S5 115 U kullanlr. Bu PLC lere daha nceden yklenmi program dahilinde yardmc makinenin start, stop, emercensi stop, otomatik devreye girme gibi grevleri yerine getirmesini salar. Resim-6.3 de sensr girileri gsterilmi. incelediimiz gemide MCRa 1200 tane sensrden bilgi geliyordu. Ve bunlarn hepsi de deiik sensrlerdir. MCRa gelen sensr eitleri: PT 100 (-30,+150C), NiCrNi (0-900C), 0-20 mA lik transdser, 4-20 mA lik transdser, 0-10 V luk transdser, +/- 10 V luk transdser v.b. Bun sensrlerin hepsinin deiik klar var. Bu yzden direk olarak PLC ye balayamyoruz. Zaten PLCde de 1200 tane sensr alabilecek input yoktur. Bu yzden EU183U arabirimleri kullanlyor. Bunlarda her elemana gre ayr yer var. rnein PT100 baladmz yere thermocupl

balayamyoruz. nk ikisinin de voltaj klar farkl. ET100 monitoring sistemin kontrol blmne iki kablo hatt ile baldr. ET 100 ler MCR daki mimik panelin alarm lambalarn (dijital output) Kontrol eder. Ve iki adet dizel makinenin eksozlarn (analog input modl) kontrol eder. Ve ET 100 ile monitoring sistem arasnda seri data transferi vardr. Konu MuraTh tarafndan (09-12-2008 Saat 04:20 ) deitirilmitir. Payla Bu mesaj paylan Digg