TANE BOYUTUNU SAPTAMADA KULLANILAN YNTEMLER

Sertletirilmi bir eliin tane boyutunun saptanmasnda stenitik tane boyutu ima edilir. Ostenitik tane boyutundan; eliin soumasndan ve stenitin dier bir faza dnmesinden nceki tane boyutu anlalr. Orijinal ostenit taneleri genellikle eliin oda scaklnda soumas sonucunda ortaya kar.

TANE BOYUTU LM YNTEMLER 1. ASTM STANDARTLARI LE SINIFLANDIRILAN TANE BOYUTU 2. ISO-NDEX G 3. KESME GRAFK YNTEM 4. KIRILMA DENEY

A- ASTM SATNDARTLARI LE SINIFLANDIRILAN TANE BOYUTU

Bu yntem daha ok dkm malzemelerin kristal tane byklklerini tespit etmek iin kullanlr. Tane boyutunun mikroskopta 100 bytmede tespiti yaplr. ASTM tane boyutu numaras 1 in2lik tane saysna tekabl eder. Aadaki tabloda gsterilmitir.

astm 1 in2 tane says

0 0.5

1 1

2 2

3 4

4 8

5 16

6 32

7 64

8 128

9 256

10 512

 Tane boyutu numaras N ile yz bytmedeki 1 in2 deki tane says n arasnda n = 2N-1 bants mevcuttur. ASTM tane boyutu numarasnn deerlendirilmesi standart tane boyutu izelgesiyle veya zel merceklerle saptanr. Aadaki ekillerde yaplarn zel merceklerle gsterimi verilmitir.

ASTM tane boyutlar 5 ve 7,5 iin tane iin tane boyutu

B- ISO-INDEX G
Bu yntemde belli bir bytmede inceleme srasnda transparant olamayan bir cam ekran veya bir mikrograf (fotoraf) zerinde 79.8 mm apa karlk gelen 500 mm lik bir alan iindeki taneler saylr. Bytme o ekilde seilir ki alan iine en azndan 50 tane sokulur. Bu alandaki tane says n n = n1 + n2 den karlabilir. Burada : n1 = dairenin tamamen iinde yer alan tanelerin says n2 = daire tarafndan kesilen tanelerin yar says n deerinden,m (mmdeki tane says) hesaplanabilir. m = 2n(g/100)2 Burada g - lineer bytmedir. ISO-index G aadaki bantdan elde edilir.

G = (log m /log 2) - 3 ASTM E 112- 63e gre G ile ASTM arasnda G = ASTM-0,046 Bants mevcuttur.

Sonu olarak:
Sadece tam veya yar birimler kayt edildiinden tm pratik amalar iin G,ASTMe eit olarak alnabilir.Bylece ISO-NDEX G izelgelerden veya byteten hesaplanr ki bu da ASTM tane boyutu numarasna uygun der.

C-KESME GRAFK YNTEM

Balca yksek hz eliklerine uygulanan bu yntemde,1000 bytmede 0,005 in uzunluunda bir izgi ile kesilen taneler saylr.Bu say kesme deeri Iy direkt olarak gsterir.Tahmin ya bir transparant olmayan bir cam ekran veya lekli byte yardmyla yaplabilir. Normal olarak 10 saym yaplr. Kesme deeri (I) olarak bunlarn ortalamalar alnr. Eer ASTM tane boyutu numarasnda (rnein 100 bytmede mikrograf zerinde 1 in2 deki tane says olduu gibi) ortalama tane boyutu kesme lei (skalas)(I) zerinde ifade edilirse n =(2.I)2 elde edilir. n =2n-1 eitliinde N iin zm yaplrsa N = 2(log I /log 2) +3 Elde edilir.Bu iliki aadaki ekilde gsterilmitir.

20

Tane boyutu,kesme lei

15

10

5 10 Tane boyutu -ASTM lei

D-KIRILMA DENEY
Bu deney iin bir seri sertletirilmi ve krlm deney paralar bir mukayese lei olarak kullanlr. Bu numuneler en byk tane boyutu 1 ve en k 10 olmak zere numaralandrlmtr. Aadaki ekilde grld gibi Shepherds ve Jernkontorentin olmak zere 2 seri vardr.ou pratik amalar iin bu iki lek eit olarak ifade edilir. Bir sertletirilmi elik krld zaman krlma yzeyi genellikle sertletirilme ncesi mevcut olan stenitik tane snrn takip eder.Dolaysyla bu yzeyin incelenmesi stenitik tane boyutu hakknda bilgi verir.

TANE BOYUTUNUN SAPTANMASINA AT RNEKLER

YZEY SERTLETRME LEM UYGULANAN ELKLER Bu tr eliklerde tane boyutu genellikle McQuaid-Ehn yntemiyle saptanr. Bu yntemde elie 925 o C de 8 saat karbrzasyon uygulanr ve elik karbrzasyon Ortamnda paketlenmi haldeyken soutulur. Bu deney eliin karbrzasyon srasnda tane bymesine kar hassasiyetini gsterir.

elik uzun sren karbrzasyon ileminden sonra yavaa soutulursa,tane snrlarnda karbrler kelir.Byle bir hal eliin tane boyutunun tahminini kolaylatrr.

Yzey sertletirme ilemi uygulanm bir elikte a-kaba taneli b-ince taneli yaplar

YKSEK HIZ ELKLER

Temperleme ilemi tane snrlarn gizleyici bir eilim gsterdii iin sertletirilmi yksek hz eliklerinde tane boyutunun mikroskop yardmyla en iyi bir ekilde tespiti su verilmi ve temperlenmi haldeki numunelerde yaplr.bununla beraber,600oC zerindeki scaklklarda tane snrlar daha keskin olur(aadaki ekildeki gibi).bu rnekteki numune %5 nitrikasitle dalanmtr.Daha keskin hatlar pikrik asit ieren tane snr dalaycs kullanldnda ortaya kar.

YAPI EL VE TAKIM EL
Su verilmi ve temperlenmi Cr-Ni ve Cr-Ni-Mo eliklerinin tane snrlarn ayrt etmek zor olabilir.525oC de 3 saat temperleme sonras yava soutma uygulamak suretiyle tane snrlar daha belirgin olarak ortaya kabilir. Bu ilem iin tane snr dalaycsn kullanmak gerekir. Yandaki ekilde gsterilmitir.