AHLAK VE FELSEFE Burak Taracar

YAZAR HAKKINDA Burak Taracar 1977 ylnda Balkesirde dodu. Ortarenim ve lise yllarn Balkesir Srr Yrcal Anadolu Lisesinde (SYAL) bitirdikten sonra 1996 ylnda Uluda niversitesi Elektronik Mhendisliini kazand. Geirdii ar bunalm sonucu birinci snfta okuldan ayrldktan sonra bir sre tedavi olup 1999 ylnda Balkesir niversitesi Necatibey Eitim Fakltesini kazand ancak nc snfta hastalnn nksetmesi yznden oradan da ayrld. Yazmak gibi szel yetenek isteyen bir ile megul olmasna ramen grd saysal eitimin onun szel mantk ve analiz yeteneini gelitirdiini syler. u anda bir ksm baslm bir ksm baslmam Alak Suresi Analizi, Kalem Suresi Analizi, Fatiha Suresi Analizi, Yamurlar, Kurdun Duas, Sevgilime (iir), Ahlak ve Felsefe, Denemeler ve Yamurlar(senaryo) adl 9 adet eseri vardr. buraktaracar@hotmail.com buraktaracar.blogspot.com Dedem erafeddine Nerde o ky enstitleri, nerde klar yakacak pervaneler

NDEKLER nsan etmeni ve insann hatas Kesinlik ve kukuculuk Rasyonalizm Ahlaki gerekler Deerler karmaas Hadis ve snnet paradoksu Kuran ve dier kitaplarn gnderilme amac Pozitif ve negatif deerler Kader Bireysel zgrlk ve mutlak a doru Demokrasi nasl uygulanmal? Demokrasinin zulm odaklarna kar etken bir g olmas Rekabet ve eitlik Gl m hakl m? nsann yaratl bakmndan hakl ve gl nsann varlk sorunlar nsann varlk amac yilik ve ktlk niin yaratld? Gerek nedir, gerein bilgisi Dncenin sebebi, insan neden dnr Evrim konusu Reddedilen evrim; zihinsel evrim Buraka hidayetin gelii ve denklemin zm Kader deiir mi? rade Reenkarnasyon konusu Reenkarnasyonun konusunun ikinci yz/ Olumlu ksm Cebrailin bir sz Herhangi bir gece Aura zgrlk ve rade
3

NSZ Bu kitapta felsefenin Kuran denetimde olgunlamas gereken bir olgu olduunu ve Kurann ayn bir psikiyatrn hastasna, ya da bir retmenin rencisine yol gstermesi gibi felsefeye yani bilinli dnme faaliyetine yol gstermesi, denetlemesi ve klavuzluk etmesi gerektiini vurgulayacaz. nsanlar normal artlar altnda her zaman daha iyiyi ve daha doruyu bulmak iin dnrler. Bir hasta iyilemesi iin nasl bir yol bulmas gerektiini dnr, bir retmen rencilerine nasl daha iyi bir eitim verebileceini dnr, bir devlet bakan halkn nasl daha iyi ynetebileceini dnr. Btn bunlar aslnda birer dnce faaliyetidir. Filozoflar ise daha teorik ve soyut konularda dnrler. Peki kt manada dnen insanlar var mdr? Elbette vardr. rnein silah kaakl yapmay dnen ya da su tekilat kurmay planlayan bir kii Fakat biz bu kitapta normal artlar altndaki insanlar sz konusu edeceiz. Bir ksm negatif aznlk konumuz dndadr. Konumuz udur: Felsefeyi yani insann dnme faaliyetini etkisi altna almas gereken etken ya da etkenler nelerdir? nce bu soruya genel bir cevap verelim. Kanmca insann felsefi faaliyetlerini etkisi altna almas gereken eyler iyilik yolunda olmak, yardmclk, gzellik, ktlkten saknma, bilgi ve yenilik peinde olma gibi pek ok olgudur ki btn bu olgular genel olarak ahlakllk olarak isimlendirebiliriz. Buna gre evrende ahlakl olarak yer alan her olgu insann dncesine klavuzluk etmeli ahlaksz ya da gayri ahlaki olarak yer alan her olgu da insan dncesinden dlanmaldr.

Bu noktada zerinde durmamz gereken en nemli konu ahlakn veya ahlaklln kime gre olduu, etik veya ahlaki olarak tanmlanan veya tanmlanmayan veya bu ikisi arasnda derecesi belirlenen dnsel ve fiziksel faaliyetlerin kime gre, veya hangi kstaslara gre belirlendii sorusudur. Kitab yazarken Kurann Trke evirisi olarak Yaar Nuri ztrkn mealini kullandk. Umarz bize kzmalar Dnce ve hikmet yolculuuna hazr olun! NSAN ETMEN VE NSANIN HATASI Evrendeki en byk ahlak, en byk rahmet ve en byk kudretin kayna, tek bir varlktr ki o da alemlerin rabbi yce Allahtr. Buradan yola karsak, Allah, insanlara genel ahlak, iyilik, gzellik, ibadet, arnma ve saknma ilkelerini bildirmek iin peygamberler araclyla kitaplar indirmitir ve u halde insanlar iin evrende mutlak (saf) ahlakn tek bir kayna vardr. O da alemlerin rabbinin indirdii kitaplardr (Zebur, Tevrat, ncil, ve en son olarak da Kuran). Eer Kuran ncesi kitaplar deitirilmemi olsayd, evrendeki insanlarn dnce sisteminin nn aan, klavuzluk eden, yol gsteren ve denetleyen kitaplarn bunlarn hepsi olduunu syleyebilirdim. Fakat her yeni kitabn indirili sebebi bir nceki mesajn tahrip edilmesi ve kitaplarn tahrip edilmesiyle birlikte peygamberlerin mesajlarnn ve Allahn birlii ilkesinin kaybolmasdr. u anda indirilmi olduu yaklak bin drt yz yldan beri deimemi olan ve kyametten nce indirilen son kitap olduu ki bu ayn zamanda Kurann kyamete kadar korunacan ve Kurandan sonra baka bir kitap gelmeyeceini de belirtir: Hi kukusuz, o Zikiri/Kuran biz indirdik, biz; her hal ve artta onu muhakkak koruyacak olan da biziz (Hicr suresi/8)- kendi iindeki ayetlerle de sabit klnan Kuran Alemlerin Rabbinin kullar alemine indirdii en
5

detayl ve en muhteem ayetler btndr. u halde insan dncesine klavuzluk edebilecek, yol gsterebilecek ve denetleyebilecek olan son kitap da Kurandr. Bu noktadan yola karak insanlarn, Alemlerin Rabbinin ahlaki normlarn dncelerine, kalplerine ve fiziksel dnyalarna sokmak iin var olan tek kar yolun Kuran anlamsal manada okumak ve daha ok okumak olduunu syleyebiliriz. Ahlak kavramnn nemli bir zellii udur: Ahlak, zden meydana gelir. Kurann verilerine gre yaratc kudret olan Allah insan yarattktan sonra iine ruhundan flemi ve hemen ardndan meleklere Ademe secde edin! demitir. Bunun anlam, meleklerin, Allahn ruhunun fiziksel davurumu olan insana secde etmesidir. nsan, iindeki bu z nefesten dolay iinde en yce ahlaki duygular ve bak alarn, tartlar tayabilen bir varlktr. Meleklerin Ademe secde edii srasnda blisin isyann ve lanetlenmesini Kuran sra suresinde yle anlatr: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hani meleklere: Ademe secde edin demitik; onlar da secde etmilerdi. Ama blis secde etmemi, yle demiti: amur olarak yarattn kiiye secde mi ederim? Yine dedi: u benden stn kldna bir baksana! Yemin olsun, eer beni kyamet gnne kadar ertelersen, onun soyunu, pek az hari, hkmm altna alacam. Allah buyurdu: Defol git! Onlardan kim sana uyarsa, cezanz cehennem olacaktr. Ne de mkemmel ceza. Onlardan g yetirdiini sesinle yerinden oynat. Atllarn ve yayalarnla yaygara karp zerlerine ullan. Mallarda, evlatlarda onlara ortak ol, onlara habire vaatte bulun eytan onlara bir aldattan baka ne vaat eder ki! Kukusuz benim kullarm zerine senin hibir sultan olmayacaktr. Vekil olarak Rabbin yeter.

Bu ayetlerde blisin Ademin iinde bulunan nefesini/ruhunu ve cezay o anda yediini kabul ederek (nk Allahn ceza vermesinden nce eer beni kyamete kadar ertelersen tabirini kullanmtr) Ademi amurdan yaratlm bir kii olarak nitelendirdii ve Ademin iindeki Allahn nefesini/ruhunu inkar ettii iin yaratlm zaman-mekan boyutlarndaki tm ahlaki olgular da inkar ettii gzler nne serilmektedir. blis bu konu iinde iki byk hata yapmtr: 1) Ademin iindeki Allahn nefesini / ruhunu inkar ederek Allaha kar sava ama 2) Allahn iine kendi nefesini/ruhunu fledii Ademe sava aarak Allahn Ben yeryznde bir halife atayacam diyerek halife atad insan (ki bu anlamda Adem yeryznde btn ilahi ahlak olgularnn temsilcisi olacaktr) da kendisiyle birlikle cehenneme ekmek. u konunun iyi anlalmas lazm. Meleklere Ademe secde edin denmesinden nce Allah meleklere Ben yeryznde bir halife atayacam demitir. Bunun anlam kendisinin iine Allahn nefesinin/ruhunun flendii Ademin yeryznde Allahn ahlaknn yani en byk ilahi ahlakn temsilcisi olacadr. Eer bu gerekleseydi ve eytan insanlar inkara srklemeseydi bugn ahlaksal adan cennete dnm bir yeryz grebilecektik. Fakat Allah byle yapmam ve eytann insana caydrc etkiler yapabilme ihtimalini kyamete kadar ak brakmtr. Ve Allah bu diyalogun sonunda blise kar son olarak unu sylemitir: Benim kullarm zerinde senin hibir sultan olmayacaktr. Unutulmamaldr ki Allah, blise verecei cezay sadece ertelemitir ve u da gz nnde bulundurulmaldr ki blis

isyan ettii anda lanetlenmitir ve cezaya urayacan isyan ettii anda eer beni ertelersen szyle kabul etmektedir. Bu noktada insana den Kuran anlamaya alarak ve inceleyerek tpk dier ihtimal gibi , tpk insanlarn cennetten kmam ve eytana boyun ememi, onun etkilerine maruz kalmam hallerindeki ihtimal gibi yeryznde Allahn halifesi olmak, baka bir deyile insanlarn ahlak anlayyla deil, Allahn ahlak anlayyla ahlaklanarak rnek bir davran ve dnce sistemi gelitirmeleridir ki bu da ancak Kuran okuyup, anlayp hayata geirmekle olur. Unutulmamaldr ki Kurann insana verecei veriler sadece unu yap veya bunu yapma deil psikolojikman kyamete hazrlanma, imansal motivasyon, yaama bilinci, ibadet ve hayr ak, kalp temizlii gibi manevi verilerdir ki bunlar da Kuran okuduka geliir. Bu noktada Allaha isyan etmek ve Allaha itaat etmek kavramlarnn zerinde durmak gerekir ki blis, Allaha isyan etmi ve isyan ettii anda da yenilgiyi kabul ederek, Beni ertelersen szn kullanmtr. Allaha itaat etmek kavramnn dnyadaki klavuzu ise Kuran ve peygamberlerdir ve Kuran peygamberlere ynelik yle bir tabir kullanmaktadr: Biz hibir resul kendisine itaat edilmesi dnda bir ama iin gndermedik. taatin klavuzu ise Kurandr ve Rahman suresinin verilerine gre Kuran insanlar yaratlmadan nce alemlere retilen bir kitaptr. Eer Allah, alemlerin rabbi ise ve insanlara dnp tanarak doru yolu bulmalar midiyle peygamberler araclyla kitaplar gnderiyorsa, insanlara den de gnderilen kitaplar anlamsal manada aratrp inceleyerek geici bir sre olan dnya hayatnda son nefese kadar olabildiince st dzey tekaml-bilin dzeyinde hayat yaamaktr. Fakat bunun yolu din ad altnda ne srlen mezhep, tarikat, eyh, efendi gibi kisvelerin altna girmekle ya
8

da peygamberimize iftira olarak ne srlm binlerce hadisten oluan hadis kitaplar kaynak olarak kullanmakla veya dinde Allahn hakknda hkm vermedii eyleri yasalatran her trl ilmihal ve dini kitaba sarlmakla deil, peygamber olarak btn peygamberleri tanmak ve dinde klavuz olarak yalnz Kuran rehber edinmekle olur. u unutulmamaldr ki eer birilerini klavuz edinirseniz o birilerinin yolundan ve o birilerinin gittii yere gidersiniz ancak Allaha inanr ve kendisinin hakknda: Size yle bir kitap indirdik ki t ve uyarnz yalnz ondadr! Hala aklnz altrmayacak msnz? dedii Kuran rehber ve klavuz edinirseniz dlnz bu dnyada da ahirette de kesinlikle Alemlerin Rabbinden gelecektir. Bu da Kuran anlamsal olarak okuyup zerinde dnmekle olur. nsanlar Kuranda dnya, ahiret ve yaratl hakknda her trl sorunun cevabn bulabilirler nk Kurann bildirdiine gre: Biz bu Kuranda ne bir eyi eksik braktk ne bir eyi fazla yaptk ayeti Kurann insanlar iin yeterli ve doyurucu bir kitap olduunu ortaya koymaktadr. Yeter ki Kuran okuyun ve dnn. Yce Allah sizin, Onun kitabn rehber ve klavuz edindiinizi grecek ve size rahmet edecektir. Peki ahlak kavramnn altnda hangi duygu yatar? Psikoloji bilimine gre dncenin altyapsnda duygular ve duygularn zerine yerletirmi bir dnce binas vardr. Kitabmzn banda yce Allahn yaratc kudret olma zelliinden dolay, (sevmese yaratr myd?) en byk rahmetin ve merhametin sahibi olmasnda dolay (Rahman ve Rahim) ve en sevgili, en ok seven olmasndan dolay (Allah Veduddur, ok sevgilidir) Kuranda bu olgu Hz. uaybn dilinden Hud suresi 90. ayette Rabbinizden af dileyip Ona ynelin. Rabbim Rahimdir, rahmeti snrszdr; Veduddur ok sevgilidir cmlesiyle anlatlr en byk ahlakn sahibi olmasndan bahsetmitik. Allah yeryznde bir halife olarak
9

bir insan yaratacan bildirmi ve iine kendi ruhundan fler flemez, meleklere onun nnde secde etmelerini emretmiti. Burada dikkat edilmesi gereken nokta meleklerin secdesinin Ademe deil, yeryznde Allahn ahlaknn bir temsilciliini yapacak olan Ademin iindeki Allahn ruhuna / nefesine olduudur. Adem bu anlamda yeryznde Allahn bir halifesidir ve bu sebeple yeryznde en byk ahlaklln gerekliliini yerine getirmek zorundadr. te Ademin ve onun neslinden gelecek olan insanlarn duygusal ve felsefi anlamda ahlak kavramnn ltlerini gz nnde bulundurmas gereken veya ahlakn k noktas olarak anlamas gereken en temel duygu sevgidir. nk Allah en byk rahmet, merhamet ve sevginin sahibi olduu gibi bu duygular Ademin iine de flemiti. Ve bu anlamda Ademde ahlak kavramnn oluturduu binann temeli olan sevgi duygusunu en ok beslemek, bytmek ve paylamak zorunda olan bir varlktr. Ahlakn kavramnn kayna olan ve bunu belirleyen Yaratc Kudretin dnyada insanlar iin belirledii ahlak kstaslarnn temelinde sevgi duygusu vardr. Merhamet, rahmet, balama, iyilik yapma, paylama gibi olgularn temelinde de sevgi duygusu vardr. Yukarda saydmz tm zellikler ve bunlara eklenebilecek bir ok zellik sevgi duygusuna dayanr. nsann yaratlmas bile kadn ve erkein birbirini sevip birbirine sarlmasyla gerekleir. Peki Kuranda belirtilen ktlkleri cezalandrma ilkeleri neye dayanr? Kuranda haksz yere adam ldrme, hrszlk, yalanclk, kamu hakk yeme gibi grnen davranlarn cezalandrlmaya yol aabilecei belirtildii gibi Kuran bu konuyu son derece geniletmi ve u ilkeyi bir genel kural olarak insanlk alemine bildirmitir: Ktlklerin grnenine de gizli kalanna da yaklamayn. Kurann bu anlay insanlk aleminde uygulansayd ktlkleri deil yapmak
10

dnmek bile sz konusu edilmeyeceinden insanlk aleminde ktlk diye bir ey kalmazd. Biraz nce Kuranda belirtilen ktlkleri cezalandrma ilkeleri neye dayanr diye sormutuk. Kuranda belirtilen ktlkleri cezalandrma ilkeleri ise adalet duygusuna dayanr ki bu adalet duygusunun temelinde iyiyi, hakly koruma ve ktye yaptnn cezasn tattrma ilkesi gdlmektedir. Yani adalet duygusunun iyiyi, hakly koruma ilkesinde bile iyiye, haklya yneltilmi bir sevgi ve ktye yneltilmi bir caydrma ve doru yola iletme ilkesi vardr. Ve buna eklenebilecek bir sz de ktle ancak yapt ktle karlk bir cezann verilecei, ktl cezalandrma duygusunun temelinde adalet duygusu olduu, bu cezalandrmann sebebinin de ktl yapana yaptnn negatif bir olay olduunun bildirilmesi ve bu olaydan caydrlmas olduudur. u halde Allahn insanolu ile ilikisi srasnda en ok ne kan sfatlarnn merhamet, rahmet, ltuf ve sevgi duygularna dayanan sfatlar olduunu gryoruz. Balamak, merhamet etmek kavramlarnn altnda ise sevgi duygusunun olduunu gryoruz ki gerekten de Allahn Kurandaki isimlerinden biri de Vedud dur, yani ok sevgili olan. Ahlak kavramnn altnda yatan temel duygunun sevgi olduunu belirttikten sonra yle bir alm yapabiliriz: Kalbinde sevgi olmayann ahlak da yoktur ve insanlar arasnda en ahlakls kalbinde en ok sevgi tayandr. Peki felsefi metinlerde geen ahlaki kukuculuk kavramnn Kuransal bakmdan bir geerlilii var mdr? nce ahlaki kukuculuk kavramnn ne olduunu aklayalm. Ahlaki kukuculuk: 1) Bir eyin ne kadar ahlaki olup olmadn denetler. 2) O eyin ahlaki olup olmadnn neye gre belirlendiini irdeler.

11

Kuransal bakmdan ahlaki kukuculuk diye bir ey yoktur nk ahlaklln kstaslarn bizzat Alemlerin Rabbi ortaya koymutur. Bu anlamda ikinci maddeye de cevap vermi oluyoruz nk ahlaki kukuculuun kstaslar Alemlerin Rabbi bizzat Kuran tarafndan belirlenir. (r:Kalp temizlii, yardmseverlik, namaz, zekat, yetimleri koruma, aresizleri savunma vs) Bu konuya deiik bir felsefi adan baktmzda ise aynen bir matematik retmeninin snavda ocuklara retmedii konulardan soramayaca gibi Allah da insanlar bildirmedii ilkelerden sorumlu tutmaz ki bu ilkeler Kuranda ve daha nceki kitaplarn orijinal hallerinde insanlara peygamberler araclyla bildirilmitir. Bir baka bak asyla Allah, peygamberler ve kitaplar gndermitir ki insanlar bunlardan sorumlu olsun ve kyamet gn biz bunlardan habersizdik demesinler. nsann bir zellii srekli ve srekli olarak dnmesidir. Ve bu anlamda insan srekli olarak iyiyi ve gzeli bulmak iin dnr. rnein bir anne ocuunu nasl salkl yetitireceini, ona hangi saatlerde yemek vermesi gerektiini dnebilir. Bir retmen ocuklarna nasl daha iyi ders anlatabileceini dnr, bir futbolcu nasl vurmas gerektiini dnr, bir siyaseti lkesini nasl daha iyi kalkndrabileceini dnebilir. Burada ortaya kan bir baka detay dncenin bir siyasetinin lkesini nasl kalkndrabilecei gibi uzun vadeli planlar hakknda da veya bir futbolcunun bir topa o an nasl vurabileceini dnmesi gibi anlk zaman birimleri iinde de vuku bulabileceidir. Dnce yle bir olaydr ki, uzun vadeli planlar beynin bir tarafnda depolanp saklanm ve zerinde genel balamda durulan deerlendirmelerdir. Bunun yannda insan be veya daha fazla duyu organyla d dnyadan ald verileri srekli analiz eder ve ona gre dnce belirler. Aktivite bunun
12

hemen ardndan gelir. rnein bir insann yrrken nasl yrmesi gerektiini dnmesi veya bir masa tenisi oyuncusunun saliseler iinde dnp karar vererek vuruunu yapmas Dncenin genel amac doruyu ve gzeli bulmak, mutlulua ulamak, baarya ulamaktr. Yani insan kendisi iin gerekletirse de gerekletirmese de her zaman iyilik ister. Bu iyilie yneltilmi dnce ve bunun hemen ardndan gelen aktivitenin Kuransal manadaki dualarndan biri Fatiha suresindeki Dosdoru giden yola ilet bizi ayetidir. O halde dncenin genel amac doru, olumlu ve gereki bir yolda olup bunun ardndan Rahmandan gelecek bir dl beklemektir ki bu dl dnyada da ahirette de gelebilir. Bu noktada insann istemli ya da istemsiz olarak ve kendi kontrol altnda olmayan bir ekilde srekli olarak dndn ve insana aynen kalbin atmas gibi verilen bu srekli gdnn insana verilme amacnn gerek bilgiye yani Alemlerin Rabbinin birlii teorisine ulamak olduunu grdk. imdi ayn eyi tmdengelim yntemiyle ortaya koyalm. Szgelimi bir snavdasnz ve o snavda sorulan sorular da belli (dnya hayat). Peki bu snav hazrlayan retmenin ve sorularn sorulma amacnn olmamas mmkn m? Burada ok nemli iki noktaya deindik. Birincisi dnya snavn btn evreni yaratarak hazrlayan Allahn varl, ikincisi sorularn sorulma amacnn ne olduu. Burada sorularn sorulma amac derken insann dnya hayat boyunca karlat her trl durumda felsefi, etik ve ahlaki bakmdan ne gibi bir seviyede olduunun saptanmas gereine dikkat ekiyorum. Yani Alemlerin Rabbinin baz ald deerler bakmndan arlkl bir seviyedeyseniz, bir baka deyile Tartlacak eyleriniz ar basyorsa (Kuransal tabir) bunun dnyada ve ahirette mkafat olacaktr. Fakat Kurann
13

deyimiyle llp tartlacak eyleriniz hafif kalyorsa bunun da bir bedeli olacaktr. Bu noktada dikkatinizi ekmek istediim bir konu Alemlerin Rabbinin tart konusunda yalnz sevap, pozitif, olumlu eyleri hesaba katacan bildirmesidir. Bu demektir ki Alemlerin Rabbi tm gnahlar affedebilir ve yaplan iyiliklerin sevaplarn karl da kat kat verilecektir. Yani hibir olumlu dnce ve davran boa gitmeyecektir. Ve hesap gn Allahn Rahmani sfatlar devreye girip insanlar affolabilecektir. Ancak Alemlerin Rabbinin baz ald deer farkldr: Bu deerin cevabn ne kadar iyilik yaptn, ne kadar fakirleri gzettin, kalbinde ne kadar ak ve sevgi duygusu besledin, yetimlere, fakirlere ne kadar yardm ettin, ne kadar bana ibadet ettin gibi deerlerdir ve tart dediimiz olayda bunlar ortaya koyulacaktr. Altn izmek istediim ey udur: Gemiin ne kadar kt olursa olsun tvbe et ve Allaha ynel. nk Allah btn gnahlar affeder ondan sonra da iyilikler, sevaplar, hayrlar iin ko da ahirette llp tartlacak eylerin olsun. Aslnda Hud suresi 114 ayet ibadetlerin nasl bir ilev grdn aka anlatr: Gndzn iki tarafnda ve geceye yakn saatlerde namaz kl. Gzellikler ktlkleri silip sprr. te bu, Allah ananlara bir ttr. Ayetteki gzellikler ktlkleri silip sprr cmlesine dikkat ekmek istiyorum. Demek ki yaplan iyilikler, sergilenen gzellikler daha nceki gnahlardan bir iz kalmamasna da sebep oluyor. Ayette gzelliklere rnek olarak en bata namaz ibadetinin verilmesi manidardr. Biraz nce sorularn sorulma amacnda bahsettik. Bu noktada dnya hayatnda insanlarn snav edilip hangi konumda ne gibi bir tepki ya da dnce rettiinin test edilmesi Allahn Hadi yani hidayet veren sfatnn bir yansmasdr. Sz konusu l kyamet gn tartya konulacak
14

ve dl veya cezas verilecektir fakat burada tarttmz baka bir eydir. Kurann Biz her eyi gerei gstermek zere yarattk ayeti konumuzu daha anlalr hale getirebilir. Gerekte lnn karl kyamet gn verilecekse de Allahn Hadi yani hidayet veren sfat sonsuza kadar varln koruyacaktr ve insanlar cennete de gitse cehenneme de gitse gerekliin giderek daha ok farkna varacaklardr. nsanlar Allaha dnce yoluyla ibadet bile edebilirler. Bu da Allahn doru ve gzel bulabilecei eyleri dnp negatif, kt dncelerden saknmakla olur. Dndnzn ne olduunu dnmeye balayp bireysel dncelerinizi ynlendirme bilincine vardnz zaman Alemlerin Rabbi Allaha dnce yoluyla ibadetin felsefi ve uhrevi biimini de renmi olacaksnz. KESNLK VE KUKUCULUK Bu blmde balang olarak kesinlik ve kukuculuk kavramlarnn ne olduunu aklayacaz. Kesinlik iki ana alt balkta ayrlabilir. Bunlardan biri inanlan kesinlik, ikincisi ise var olan kesinliktir. Eer bir insan Yldzlarn s ve k verdiine inanyorum diyorsa bu inanlan kesinliktir. Fakat yldzlarn s ve k verdiine veya vermediine ait gerel kesinlik ise var olan kesinliktir. Var olan kesinliin var olup olmamas ya da doru olup olmamasnn inanlan kesinlikle nedensellik asndan bir balants yoktur. nk o eye insanolu inansa da o ey var ya da yoktur, inanmasa da o ey var ya da yoktur. Bununla birlikte var olan kesinlik, inanlan kesinliin nedeni ve dayanak noktasdr. nk insanolu be veya daha fazla olan duyularyla alglayamad eyler hakknda fikir yrtemez. O halde bir ey varsa insanolu o ey hakknda fikir veya gr belirtebilir.

15

nsan, aslnda gzlemci bir varlktr. Hatta o derece gzlemci bir varlktr ki Kurana gre nsan, kendi benlii zerine ynelmi keskin ve derin bir baktr ki bu lahi Kudretin yaratt insanolu hakkndaki tanm cmlesidir. Bu, u anlama gelir: nsan dnyay, evreni, evresindekileri gzlemlerken bir yandan da i dnyasnn bunlara ne ekilde cevap verdiini, ne ekilde etki-tepki mekanizmalar olutuunu ve kendi i benliinin ne gibi deiimlere uradn gzler. nsan eer bu i gzleminin farkndaysa Ben olma bilincini de kazanr. Ben olma bilincini kazanan bir insan kendini etik, ahlaki, felsefi ve manevi anlamlarda daha da derinletirmeye ve ykseltmeye alr ve bu derinleme abasyla alan yol sonunda Tanr var m? veya Tanr iin ne yapmalym? sorularyla yeni bir kapya alr. Kendi kendini gerekletiren veya kendi benliinin farkna varan insan o andan sonra kendini uyuyan, kahvalt eden, ie giden, akam yemei yiyen, tekrar uyuyan ve bu dng etrafnda dnp duran bir insan olarak deil, yaratln amac, lm ve lm sonras, Tanrnn insandan beklentileri, insann Tanrdan beklentileri gibi daha da pek ounu ekleyebileceimiz sorular soran insan olarak bulur ve bu dini / ahlaki sorular onu Tanr karsnda daha dikkatli ve sorumlu bir insan olmaya gtrr. Kurana gre evrende phecilik yoktur. phecilik insan iin var olan bir kavramdr ve pheciliin kendini en ok hissettirdii alanlar bilim dallardr. Bundan yllar nce matematikiler bir krenin hacminin ne olduunu bilmiyorlard. Kald ki fiziksel olarak mkemmel bir kre yapp hacmini lmek de insanolu iin sz konusu deildir. nk ne kadar mkemmel bir kre yaplrsa yaplsn zerinde ok kk partikller (matematiksel manada dx kadar girintiler ve kntlar) olacaktr ve bu mutlak krenin hacmi llemeyecektir.
16

Fakat Kurana gre mutlak bir kre ve o mutlak krenin bir hacmi vardr ve bu hacim 4/3 pi r kp tr. Bu, yaratc kudretin matematik bilimini soyut bir kavram olarak tanmlamasndan ve her eyi bir lye, formle, sayya balamasndan ileri gelir. nsanolu formllere ise phecilik kavramnn peinden giderek matematiksel yntemlerle (trev, integral vs) krenin evresini, alann ve hacmini lebilmektedir. O halde evrende mutlak bir bilim ve insanolunun giderek daha ok dnerek bulduu bilimsel gerekler vardr. Bu matematik bilimi gerei btn bilimlerin dayand temel dal olmak zere ayn zamanda Tanrnn varlnn da bir ispatdr. Peki bir krenin hacminin u veya bu formlle ifade edilebilmesi bizler iin bir kesinlik ifade eder mi? Eder, nk insanolu bu konuda teoremler ileri srm, deneyler yapm ve kendini ispatlamtr. Bir krenin hacminin herhangi bir formlle aklanabileceinin ispatlanmasndan sonra insann aklna u soru gelebilir. Bir kre A maddesinden yaplm ve ona u kadar s verilmise o krenin hacimce genleme katsays nasl bulunabilir? Bu noktada anlatmak istediimiz krenin hacminin ne olduu veya krenin hacimce genleme katsaysn bulmak deil, insanolunun yaratl amacna bir gz atmak. Bilim hibir zaman durmaz ve krenin hacmi, genleme katsays vs gibi sorularn peinden srekli gidilebilir. Bu ayn zamanda sonsuza kadar giden bir olaydr nk Allahn bir sfat Alimdir (her eyi bilen, ilmin yaratcs) ve her yeni bilinmeyenin ardnda yeni bir bilinmeyen vardr. Fakat insan lml bir varlktr. Demek ki insanolu evrendeki tm bilgiye sahip olmak gibi bir ama iin gelmiyor dnyaya. Bilginin sonsuz olmasnn ardnda insana verilmek istenen baka bir sr vardr. Bilginin sonsuz olmas olgusu insan srekli aratrmaya ynelten bir olgudur. Kuran bilgi sahibi olmay pozitif bir deer olarak kabul eder
17

ve bunu Her bilenin stnde baka bir bilen vardr ayetiyle ortaya koyar. Bu ayet hem bilginin sonsuz olduunun hem de bilgi sahibi olmann Allah katnda bir derece lei olduunu gstermektedir. Bilginin derinlii sonsuza kadar gider ve her yeni bilgi daha yeni bilgiler ve daha yeni sorulara, oradan da daha yeni aratrmalara yol aar. Fakat bilimsel bilgi soyut bir kavramdr ve matematik ile matematiin altyapsn oluturduu btn bilimler de ayn formlze edilmi soyut matematiksel kavramlarla aklanr. Bu adan bakldnda bilim evrende matematiksel kesinlik ifade eden soyut bir kavramdr. Biraz nce insanolunun amacnn evrendeki tm bilgiyi renmek olmadn, zaten byle bir eyin mmkn olmadn aklamtk. Peki nedir ama? nsanolunun bilgi renme amac rendii btn eylerden yola karak bir yaratcs olduu gereine ulamak bunun bir yan kolu olarak da rendii bilgiyi yararl olarak kullanmaktr. Bunu yapt takdirde yaratcsna kendisine verdii bilgi nimetinin karln Onu tanyarak, iman ederek ve elinin altndaki bu bilgi nimetini doru yol iin kullanarak kretmi olabilir. Peki imdi insan-bilgi ilikisini biraz daha derinden inceleyelim. nsann en nemli zellii duygusal bir varlk olmas ve psikolojisinin deiken bir varlk olmasdr. nsan, duygusal normlarnn ve psikolojik etki-tepki mekanizmasnn nasl ilediine baklarak cennetlik veya cehennemlik olur. Eer Allahn birliine inanma, sevgi, sayg, kutsal deerleri yceltme gibi pozitif duygular basknsa cennetlik, iddet, yalanclk, zorbalk, su ileme drts gibi negatif deerleri basknsa cehennemlik olur. O halde bir krenin hacminin u veya bu formlle edilmesinin herhangi bir insan iin bir fark yoktur. Olay udur: Eer insan bilimi ahlaki / Kuransal normlara uygun olarak salk, eitim, yardm gibi amalar iin kullanyorsa onun bilimi ahlakidir. Fakat elindeki bilimsel
18

verileri atom bombas, kitle imha silahlar yapmak iin kullanyorsa onun bilimi gayri ahlakidir. u halde bilimin insan iin gerel bir deer olmadn, insann kendi alnyazsndaki veya kendi gerekliindeki btn olaylarn onun aklnda ve kalbinde gizlendiini, bilimin sadece bunlar gerekletirmek iin bir ara olduunu ortaya koymu olduk. imdi bilgiyi iki ana balkta ele almak istiyorum: 1) Bilimsel / matematiksel / soyut bilgi 2) Duygusal / ruhani bilgi Bilimsel / matematiksel / soyut bilgi, belirli nitel ve nicel tanmlamalara bal olan, tartmalarn sz konusu olmad ya da baka bir ekilde ifade edersek evrendeki gereklii bakmndan tartmalarn sz konusu olmad fakat insanlarn hakkndaki gereklie ulancaya kadar tartt mutlak bilgidir. rnein kpn hacminin bir kenarnn kp olmas yada fizikte hzn gidilen yolun trevi olmas yada iki gezegen aras ekim kuvvetinin GMm/r kare olmas gibi bilgiler matematiksel formllere dayanan somut bilgilerdir ve bunlarn evrendeki varl yani Allahn bunlar yaratmas ve dzenlemesi bakmndan bir kesinlik sz konusudur. Fakat insanolu bakmndan bu bilgilere ulancaya kadar tartmalar sz konusu olabilir. O halde ahlak kavram ve phecilik arasnda yle bir ahlaki kanun ortaya koyabiliriz. nsanlar herhangi bir bilgisel geree ulatktan sonra ondan daha yksek bir bilgisel gerek bulmadka veya o bilgisel gerekliin yanll ispatlanncaya kadar o bilgisel gereklie iyimser bir yaklam gstermelidirler yahut inanmaldrlar. Fakat o bilgisel gereklik herhangi bir ekilde zedelenirse veya yanll ispatlanrsa yine ve daha iyisini
19

dnmeye balamaldrlar. Bu ahlaki yaklamdr. Burada sz konusu ettiim inanlan kesinliktir. Var olan kesinlik ise, Yaratc Kudret kendisini hak olarak yaratt iin zaten ahlakidir ve insanlar alg ve dnme zellikleriyle srekli olarak inanlan kesinlii var olan kesinlikle birletirmeye yani var olan kesinlii bulmaya ve inanmaya almaldrlar. Bu ikisinin birlemesine iman denir. pheciliin amac, eer bilimsel gerekler iin kullanlacaksa, bilimsel gereklere ulamak iindir. Bu yntemle alglanan gereklerden yola klarak nermeler ortaya atlr, daha sonra o nermelerin eksik ynlerini ortaya karacak veya yanlln ispatlayacak her trl olaslk aratrlmaya balanr. Eer daha kesin veya daha detayl karmlar ortaya konabiliyorsa bu sefer ayn ilemler yenileri hakknda tekrarlanr. Bu noktada gerek ama inanlan kesinliin var olan kesinlie yaklamasdr ki bunun psikolojik altyapsnda insann kendini gvende hissetme duygusu veya arzusu yatar. nsan kendini hem bilgisel hem imansal hem de psikolojik olarak gvenli hissetmek, kesinlikli bilgiye iman etmek ister. nsan kendini bilgisel olarak gvende hissetmek ister nk dnyada yaad srece yapaca ve dnecei her ey doru bilgiye dayanm olmaldr. nsan kendini imansal olarak gvende hissetmek ister. Bu yzden en yceye, en merhametliye, en kudretliye ve en erefliye inanr ve bu inan insann yaad sre boyunca Yaratc Kudrete dayanmasndan, yardm etmesinden, ibadet etmesinden dolay onun psikolojik olarak kendini gvende hissetmesine sebep olur. Bu psikolojik gven hissi ise insann lm bir felaket olarak deil, Yaratcsna kavuma olarak alglamasna sebep olur. Ve bu kendini gvende hissetmek arzusundan kaynaklanan geree ulama tutkusu insan en kesin gereklie gtrr.

20

pheci bak asn bilimsel ve duygusal bilgi asndan ele aldk. imdi de phecilii toplum ynetimi bilimi asndan ele alalm. rnein yle bir nerme ortaya koyalm: Bir insann dverek iddet yoluyla onun kolunu krana on yl hapis cezas verilmelidir. Bu noktada herkes farkl eyler syleyebilir. Ve bu noktada verilecek ceza ok tartmaldr. Kimi insan bir yl ceza diyecektir, kimi be yl, kimi de on yl. Ksacas her kafadan ayr bir ses kacaktr. Bu ok tartmal bir konudur. Herkes insiyatifi kendisi kullanmak isteyecek ve herkes kendi bak asnn doru olduunu syleyecektir. Sorumuz udur: Doru ve adaletli bir tane olduuna gre her kafadan kan ayr her sesin hibirisi doru deildir. O halde bu gibi adaleti ilgilendiren konularda hkm kayna nedir? zm: Yaratc Kudret nasl evrendeki ileyi akm asndan belirli kurallar ortaya koymusa, yaratt insanlk alemi iin de adaletli kanunlar ortaya koymutur. Ve bu adaletli kanunlar kyamete kadar hi deimeyecek olan Kurann ieriinde yer almaktadr. Daha nce var olan kesin gerek ile insanlarn alglad gerek arasndaki farktan sz etmitik. te adalet konusunda var olan ideal kanunlar Kurandadr. nsanlarn ne kadar adaletli olduklarnn ls ise toplumsal adalet kanunlarn Kuransal ltlerle ne kadar yaknlatrdklaryla doru orantldr. Bu konu yalnz adaletin Kurana yaknl konusunda deil toplum ynetim bilimi, eitim sistemi, savunma, demokrasi, salk sistemleri ve birok konuda da aynen byledir. Yani insanolunun herhangi bir konuda yapp ettiklerinin gzel-irkin, doru-yanl, iyikt olduunun lt onlarn Kurana ne kadar uygun olup olmad lt ele alnarak tartlabilir. Kendisinin iinde ne bir eyin eksik ne bir eyin fazla braklmadn syleyen Kuran mutlak gereklik olarak karmzda bulunmaktadr.
21

imdi bir baka nerme ortaya koyalm: Mikroplar ve virsler hastala sebep olur. Bu, nedenselci bir yaklamdr. nermeyi ortaya koyan, kannda mikrop bulunduunu ve sonu olarak hastaln meydana geldiini bilmektedir. Bu nerme doru bir nedensonu ilikisine dayand iin ahlakidir diyebiliriz. Bu bakmdan genel manada her doru neden-sonu ilikisine dayana nermelere ahlakidir diyebiliriz. rnekler: Elime scak su dkld, elim yand. Snavlara alamadm iin baarsz oldum. Gkyzndeki yldzlar belirli fiziksel kanunlara gre dnyorlar. Peki Tanr asndan bir phecilik bahsinden sz edebilir miyiz? Hayr, nk Kurann bir ayetine gre Allah, gkleri ve hak olarak yaratmtr. Bu anlamda bakldnda Allahn yaratt her eyin gerek olduunu da syleyebiliriz. Peki daha nce var olan kesinlik ve inanlan kesinlikten bahsetmitik. Allah gkleri ve yeri hak olarak yarattna gre btn bu gzlemlediimiz uzay, dnya, dalar, denizler Allahn yaratt gerekliklerdir. Hatta insann ruhi durumu, i psikolojisi, su, ceza, adalet, sevgi, nefret, ak, utanma, boyun eme, huzur ve sakinlik gibi kavramlar da var olan kesinlikli kavramlardr. Peki insann d dnyada, i dnyasnda ve adalet, su, ceza gibi kavramlar hakknda gzlemleyip inand eyler ne kadar kesindir? Olay udur: Allah, gkleri ve yeri hak olarak yaratmtr ayetine gre ve Biz her eyi sadece gerei gstermek zere yarattk ayetine gre ortada yle bir durum sz konusudur: nsan gzlemleyici bir varlktr ve yukardaki iki ayete gre Allah insan gstermek zere evren diye bir gereklik yaratmtr. Burada evrenin yanna insann kendi i evreni yani ruhu / psikolojisi kavramnn da insann kendi kendini gzlemlemesi
22

zere yaratldn da ekleyebiliriz. Yani ortada bir gereklik vardr ve insan gzlemleme gcn kullanarak anlamaya ve iman etmeye alacaktr. Daha ak ve kesin bir ifadeyle inanlan kesinliini var olan kesinlie yaklatrmaya alacaktr. Peki adalet konusunda da inanlan kesinlik veya var olan kesinlik var mdr? Evet, adalet konusundaki hkmler ve adalet kavramlar Kuranda, var olan yani yaratlm kesinlik olarak yer almaktadr. Buna Allahn kanunlar da diyebiliriz ve adalet konusundaki kavramlar hem dnyevi hem de ahiretteki adalet bakmndan Kuranda geni bir biimde aklanmaktadr. Ne var ki bugn dnyadaki btn milletler adalet konusunda inandklar kesinliin peinden gidiyorlar. Adalet konusunda her milletin ayr kanunlarnn ve ayr ltlerinin bulunmas, kresel bazda standart adalet kanunlarnn kabul edilmemi olmas, bu kanunlarn ilahi, ideal, gereki olmadn ispatlyor ki bu konuda syleyebileceim en nemli eylerden biri adalet ve davran modellerini tavsiye konusunda var olan kesinliin Kuranda yer alyor olmasdr. Grdm kadaryla insanlk alemi adalet konusunda henz inanlan kesinlikle var olan kesinlii birletirememi, bu anlamda henz snavn verememitir. Peki akn yani insann kalbinde var olan akn mutlak manada nereye ynelmesi konusunda herhangi bir tartma sz konusu edilebilir mi? Elimizdeki veriler unlardr: nsan kendisini en ok sevene, en gzele, en akllya, en bilgiliye, kendisine en ok mit ve vaat verene, gvenilmeye en layk olana, en gl ve en kar konulmaza ak olur. Gerek ak budur. Bu sebeple insann kalbindeki ak yneltmesi gereken tek ve mutlak varlk alemlerin rabbi Allahtr. nk yukarda saydmz btn zellikler ve bunlara eklenebilecek pek ok yce, ilahi zellik, Allahn isimleri olarak Kuranda yer
23

almaktadr. Allah Veduddur, ok sevgilidir, Bedidir yaratt her eyi gzelliklerle donatandr, kendisi en gzel olandr, Alimdir her eyi bilir, Rahimdir, gnahlar affedendir, Kadirdir, diledii zaman diledii eyi yapandr nsann ruhunun derinliklerinde bulunan Allahn nefesi, ona o nefesin gerek sahibiyle hayranlk ve zlem dolu duygularla bulumaya arr ve insan ite bu kendi ruhundaki Allahn z nefesinden dolay kendini gerekletirmek yani Yaratcya kavumak ister. Bu istek insann kendisini Allaha yaklatracak iyilikler, ibadetler, hayrlar yapmasna, Allahn yasaklad eylerden uzak durmasna ve Ona yakn olabilmek iin vesileler bulmasna sebep olur. te sadece bu Allahn mkemmel sfatlar ve o sfatlar bilen insann kendini Allaha ispat etme arzusu onun Hz. brahim gibi atee gzn krpmadan girmesiyle sonulanacak bir ak ve cesaret gsterisiyle sonulanabilir. Kuranda anlatld zere Hz. brahim kavminin putlarn ykm, daha sonra mantksal nermelerle de onlara galip gelince kavmi Hz. brahimi yakmak istemi, Hz. brahim gzn krpmadan iman ve Allahn birlii yolunda atee girme snavn getii anda Ey ate! brahime serin ol, selam ol! denilerek atein Hz. brahimi yakmamas salanmtr. Daha sonra da sz konusu kavim helak edilmitir. nsann herhangi bir anda Yaratcs ile u veya bu ekilde temasa gemesi, insann iindeki z nefesin Allahn nefesiyle bulumasdr ki bu anda insan kendini ve evrende ne yapmas gerektiini, ne gibi bir konumda bulunduunu anlar. Bunlardan daha nemlisi o buluma an yle bir andr ki insan flenen bir ney gibi kalbinden gelen cokulu bir yangnn ak ateiyle kendinden geer. Kurandaki Allah! Odur gerek dost! ayeti insanlar yalnzca Allah dost tutmaya aran ve bu byk bulumann, birlikteliin, Tanr-kulluk ilikisinin altyapsn hazrlayan bir ayettir.
24

Kuran, baka bir ayette yle demektedir: Gir kulluuma, gir cennetime Bu adan bakldnda Allahn varln ve birliini kabul ederek ve gerek sezgi, gerek de ibadetler yoluyla Allah hissetmeye, anlamaya alarak Allaha kulluk etme yoluna giren ve bu farkndalkl / realist Allah dncesiyle birlikte Allaha ynelen herkesin cennete girecei muhakkaktr. nsann iindeki z nefesin Allahn nefesiyle bulumas yle bir andr ki o an insan kendini var eden btn dinamiklerin ak fazna getiine ahit olur. Bu anda insann hissettii kendindeki eksik olan yary tamamlama duygusudur ve insan bu anda Ben bunun iin yaratldm der. nk insann yaratlma sebebi de aktr. Dnn bir kere Alemlerin Rabbi eer sevmeseydi yaratr myd? Hayr, O sevdii iin yaratt fakat insanolu inkar ettii iin, Allahn ayetlerine inanmad iin, onlar aratrmak ltfunda bile bulunmad iin nankr olur ve kendini atee atar. Bu noktada ahiret hayatndaki cennet ve cehennem kavramlarna biraz dikkat ekmek istiyorum. Bu dnyadaki yaptklarmz veya eksik braktklarmza kar ahirette karmza iki seenek kacak. Ya azaplarn en dehetlisi olan belirli sreli bir ate, ya da ate azabnn verdii acya denk bir mutluluk ve ltuf dnyas olan cennet. Cennet ve cehennem iki ayr u nokta veya zt kutup olarak yaratlmtr. Ve bizim iin ahirette atee dmemek veya cennete girmek ne kadar nemliyse bunlarn sebeplerini hazrlayan dnya hayatndaki fiiler, dnceler, yaplan ibadetler, yaplmayan, eksik braklan ibadetler, hayrlar ve bunlara eklenebilecek her trl iyi ve kt dnce ve fiiliyat da o kadar nemlidir. Bu yzden ou insan farknda olmasa da dnya hayatn cehennemden maksimum uzaklkta ve cennete vesile olabilecek en yakn aktivitelerle geirmeliyiz. nk sonu o kadar u noktada bir olgudur ki o sonuca sebep olabilecek her
25

trl dnce ve aktivitenin u noktada bir dikkatle yerine getirilmesi gereklidir. Bu noktann zerine bir kez daha basmakta fayda var. Dnya hayatnn ne ekilde yaandna dair bir sonu olan ahiret hayat o kadar u noktada ve zt kutupta iki farkl karlktr ki bu sonuca sebep olan dnya hayatnn bu sonuca deecek, daha baka bir deyile istenilen sonucun hakknn verilecek bir ekilde yaanmas gereklidir. Bu noktada anlattmz ekildeki bir dikkatlilik, titizlik ve disiplin ise ancak disiplinli, ilkeli bir mre yaylan, anlalarak okunan gzel bir Kuran evirisi ile salanabilir. nk Kuran Allah kelamdr ve Allahtan baka hibir varlk sizi Onun Kuranda uyard bir biimde uyaramaz. Kurann Kamer suresindeki drt kez tekrarlanan u yemine dikkatinizi ekmek isterim: Andolsun ki biz Kuran t ve ibret iin kolaylatrdk. Peki dnen mi var? Peki iman kavram hakknda insanolu bakmndan bir phecilik sz konusu olmal mdr? nsan inanmal mdr? Yoksa inanmamal mdr? Ya da ne lde inanmaldr? Olaya yle bir girile balayalm. Kk yata bir ocuk annesine bir televizyon gsterir ve annesine bu ne? der. Annesi de televizyon der. ocuk da gsterdii eyin adnn televizyon olduuna inanr ve bu bilgi aklnda bu ekilde kodlanarak kalr. Bu noktada nemli olan nokta annesinin ocua o aletin ismini retmesi deildir. nemli olan nokta ocuun karsnda grd eyi alglamas, onun var olduuna inanmas ve bunun ardndan annesine onun ne olduunu sormasdr. O cismin isminin ise televizyon ya da baka bir ey olmasnn bu adan bakldnda fazla bir nemi yoktur.

26

nsann srekli olarak ileyen dnce ve imge dnyas, onun srekli olarak algladklarna anlam kazandrmasna yardmc olur. Basit bir rnek vermek gerekirse niversitede biyoloji blmnde okuyan bir renci yeni ald kaln bir biyoloji kitabn atnda iindeki btn bilgileri aratrmak, anlamak ve bu bilgilere anlam kazandrmak ister. Biyoloji kitabnn nemi kitabn fiyat veya sayfa saysnda deil, ieriindeki bilgiler ve bu anlaml bilgilerin rencinin aklndaki sorulara cevap vermesindeki yeterliliktir. Televizyonun nemi isminin ne olduunda deil, bebein gzlerinin grd ekrandaki sahnelerin bebei etkilemesindendir. slam bilginleri tr evrenden bahsederler: 1) Srekli olarak genileyen ve canl cansz her eyi kapsayan zaman-mekan evreni 2) nsann i dnyasn oluturan akli, psikolojik, duygusal evren 3) Allahn ayetlerini anlatan Kuran evreni te insann hem kendi i dnyasna hem d dnyaya bakarak anlamlandrd ve i bakyla gzlemleyebildii Tanrya inanma duygusu, Allahn ayetlerini anlatan Kuran evrenine ynelirse o bahsettiimiz insanda giderek kesinlemeye, duygusallamaya, temiz kalplilie, samimiyete ve dostlua yaknlaan bir iman duygusu olumaya balar. Bu kesinleen iman duygusu ise insan onurlandrr, artr, temizler. Bu anlamda iman konusunda bir phecilik yoktur k iman gerein ta kendisidir. RASYONALZM Rasyonalizmin ana hedefi defolu btn dnceleri ve inanlar bir kenara brakarak ya da dlayarak mutlak doru
27

bir dnce veya inanca ulamaktr. Rasyonalizmin kurucusu Descartes bu amaca ulamak iin kendi aklndaki btn dnceleri bir bir dorulayarak ya da yanl bulduklarn dlayarak kanmca mutlak doruya ulama abas iinde bulunan bir beyin ina etmeyi ngrmtr. Fakat bir insann byle bir abaya kalkmasna kadar geen sre iinde elbette o insann aklnda birok dorular, yanllar, inanlar, duygu ve dnceler oluaca mutlaktr. Descartesin yapmaya alt hatasz dorular muhafaza etme, pheli dnceleri ve yanllar ise dlama dncesi aynen beyin sepetindeki elmalarn hepsini sepetten karp, ayr ayr kontrol edip, gzel elmalarn kalmas, rk olanlarn atlmas srecine benzer. Descartes ite bu ilemi topyekn yapmaya almtr. Fakat bu btn bir gemiin silinip her eye yeniden balamak anlamna gelir ki ne gemi tamamen yeniden ele alnabilir ne insan beynine giren veriler yaam sreci boyunca kontrol edilebilir. Yani burada filozofun yapmaya alt eyin yaplabilme olasl asndan herhangi bir ans yoktur. Dorusu u ki Descartesin kurduu akldaki dnceleri ve inanlar ele almak, onlar mantki olarak kontrol etmek, yanl olanlar dlamak ve pheli olanlar ayklama olgusu hem slam dininin amalad ama insan asndan hem de kendi entellektalitesini ve dnsel kalitesini gelitirmeye alan insan modeli asndan olumlu bir rnektir. Fakat Descartes felsefesi asndan filozofu eletirmek adna yaplmas gereken ey onun kesin doru olmayan her eye pheyle bakmasdr. nk Allahn Hadi ve Alim yani klavuzluk eden ve her eyi bilen sfatlarnn insan zerindeki tecellisi, karanlklarn karanlk nedenlerini gstermek ya da karanlklarla fazla muhatap olmak ilkesine gre deil gstermek, yaymak ve a armak eklinde olur. Rahman, karanlklarn neden karanlk olduu zerinde tartmaz. Kullarna gsterir ve k kavramn kullarnn
28

zerinde bir yol veya ama olarak ortaya koyar. O halde Descartesin rk elmalarn rkln tartma ve lme bime abas en azndan ok fazla gerekmeyen bir abadr. Kurann bir ayeti yle der: Karanlklarla k bir olmaz O halde k tektir ve o k da Rahmann gnderdii peygamberler araclyla insanlara tebli edilen kitaplardr ve tabii ki de en son olarak Kurandr. Bu noktada sz konusu ettiimiz doru yol, gzel ahlak, salkl yaam gibi kavramlarn yer ald k kaynaklar olan ilahi kitaplarn ierii asndan ok fazla detaya girmiyoruz fakat unu sylemeliyim ki insanln nuru peygamberler, n, doru yolu nuru ilahi kitaplar, gklerin ve yerin nuru ise Alemlerin Rabbi Allahtr. Filozof Descartes algladklarndan phe etme konusunda o kadar ileri gitmitir ki sonunda Ben var mym? sorusunu bile kendi kendine sormutur. Fakat sonunda algladklarnn hayal ettiklerinden daha gerek olduunun farkna varmtr ki gerekte algladklarnn dnda hayali evrenler varsaymak insanolu iin samimiyete yakmayan bir tutumdur. nk burada var olmayan ya da ahit olunmayan, alglanmayan evren ya da canl modellerinin fiziksel yada ruhsal alg mekanizmasnn nne geirilmesi sz konusudur. Bu da ahit olunan gerekliin yok saylp hayal edilen olgularn varsaylmas gibidir. Oysa insann yapmas gereken alglad gereklii gz nnde bulundurup ya da dikkate alp alglad gerek zerinden doru ya da yanl karmlar yapmak, tahminlerde bulunmak, fikir yrtmektir. Bu noktada bir nemli detayn altn izmek istiyorum. Alglanan gerek zerinden fikir yrtmek ile hayal edilen eyler zerine (alglanmam hayal veya beyinde bilinli olarak kurgulanan kurgu) fikir yrtmek arasnda bir fark vardr. Bu fark alglanan gerein alglanan
29

bir realite zerine kurulduu iin samimi olmasdr. rnein masann sert olmas gibi. Alglanmayan gerei ise iki gruba ayrabiliriz. Birincisi alglanmayan, henz hayal rn olan bir ey gerek midir? rnein dnya yerekimi ortamnda yirmi kg.lk bir masann umas gibi. u nemlidir ki hayal gerek deildir. kincisi Acaba olabilir mi? eklinde dnsel abalardr. Bunlar henz alglanmamtr ve gelecek hakknda tahmin yapmaya yarayabilir. Ve bu ikinci durum en ok bilimsel adan ortaya kabilecek gereklikler olmas ve onlarn ortaya kmasndaki ilk admlar olmas bakmndan ie yarayabilir. rnein insanlar bundan yz sene nce uzaktan kumanda ile komuta edilebilen bir insan maketi (robot) yaplabileceini bilmiyorlard. Fakat teknolojinin geliimiyle insann hayal gc (alglanmam, hayal edilen gerek) birleince byle robotlar yaplabildi. Demek ki alglanmam gerek beyindeki izofrenik hayaller olarak dnlnce bir ie yaramyor. (r:mandann st dalna kmas ve yavrusunu sinek kapmas) fakat ileride olabilecek baz olaylar tahmin etme veya kurgulama baznda olursa bilime hizmet bile edebiliyor. rnein bundan 60-70 sene sonra Aya birka saat iinde gidebilmemiz ve orada solunabilen bir hava oluturup orada tatile kabilmemiz mmkn m? Bu, u anda alglanmam bir gerek fakat belki bilim bu konuya ynelebilir ve belki de gerekleir. AHLAK GEREKLER Daha nce ahlak kavrammzn tanm olarak Kuransal kstaslar, peygamberler ve iyi, yararl, gzel davranlar ve dnceleri ele aldmz sylemitik. Bu blmde ok ilgin bir temaya dikkat ekeceiz. O da Tanrnn yada slam dini tabiriyle Allahn insan yaratr yaratmaz ona bilin ykledii
30

anda insanda ne gibi zellikler, gerei, iyiyi, kty ayrma gc ve bu gc kullanma sevisi olduudur ki bu her insann ayr ayr ahlakllk derecesini belirler. Hicr suresi 28-42. ayetler yledir: Hatrla o zaman ki Rabbin meleklere, Ben, kupkuru bir amurdan, deiken, cvk balktan bir insan yaratacam demiti. Onu, amalanan dzgnle ulatrp z ruhumdan iine flediim zaman, nnde hemen secdeye kapann. Meleklerin tm, toplu halde secde ettiler. blis mstesna. O secde edenlerle beraber olmaya kar kt. Allah dedi: Ey blis! Sana ne oluyor de secde edenlerle beraber olmuyorsun? Dedi: Kuru bir amurdan, deiken-cvk bir balktan bir insana secde etmek iin var olmadm. Buyurdu: yleyse k oradan, nk kovuldun. Din gnne kadar zerinde lanet var. Dedi: Rabbim, onlarn diriltilecei gne kadar bana sre ver. Buyurdu: Hadi sre verilenlerdensin. Bilinen vaktin gnne kadar Dedi: Rabbim! Beni azdrmana yemin ederim ki, yeryznde onlar iin mutlaka sslemeler yapacam ve onlarn tmn kesinlikle azdracam. lerinden riyaya sapmam, samimi kullarn mstesna. Buyurdu: te bana varan dosdoru yol budur. Benim kullarm aleyhine senin elinde hibir g / kant olmayacak. Azgnlarn seni izleyenleri mstesna. Demek ki insana eriyle bry, doruyla yanl, gzelle irkini, kutsalla faniyi ayrma zellii verilmesi, Allahn insann iine z ruhundan flemesinden sonra oluyor. Ve bu anlatma gre insan denilen varlk kalbinde Allahn ruhunu tamaktadr. Ayetlerde sadece riyaya, ikiyzlle sapmam, samimi kullarn Allaha varan yola iletilecei sylenmektedir.

31

Bence burada riyaya sapmamak ve samimiyetle kader konusunun ok nemli bir alakas vardr. nk Kuranda da aka bildirildiine gre kader nceden yazlm bir kavramdr. Fakat burada iki trl kader sz konusudur. Bunlardan birincisi Allahn insan yaratrken ona bildirdii yol olan, neleri yapp, nelerden uzak duracan syledii, hangi zamanda bana ne gelip o anda nasl davranmas gerektiini belirttii Allahn kulu iin yazd kaderdir. te samimiyet kavram bu noktada ok nemlidir nk yalnzca Allaha verdikleri szde samimi olarak yaayp sonuna kadar yle devam eden kullar ite bu Allahn kendileri iin yazd kaderi yaarlar. Bu kaderi yaarken bilinli olarak ne zaman ne olacan bilmeleri sz konusu edilmese bile Allaha kar olan samimiyetleri, kaderin ve evrendeki veya alemlerdeki tm oluun kuatcs olan Allahn kendileri iin yazd kaderi yaamalarna vesile olur. Allaha inanan kimse gven altndadr nk bilin altnda doru yolda olduunu bilir ve sezgisel olarak Allaha kavuaca gn hissettii iin bu, ona o gne hazrlk yapmasna vesile olur. ki trl kader vardr demitik. Bunlardan ikincisi ise Allahn bildii fakat Allahn kulundan izlemesini istedii bir yol olan fakat kulun Allaha kar olan samimiyetsizlii nedeniyle bu yolun dnda yaanan kaderdir. Yani burada Allah kulundan kendine gre gzel, iyi, doru bir yol izlemesini istemitir fakat kul ikiyzll ve samimiyetsizlii nedeniyle bu yoldan ayrlacaktr. Ayn zamanda Allah kullarn bu tutumunu onlar yaratmadan nce de bilmektedir. nk Kurann bir ayetine gre: Allah yarattn bilmez mi? Bu noktada insann neden veya hangi kstaslara gre cennete veya cehenneme gittii sorusu akla gelebilir. Eer
32

anlattmz durum birinci durumdaki gibiyse kul Allaha kar samimi olduu iin sonunda cennete gider. Fakat ikiyzlle ve riyaya sapmsa ve hayat boyunca da byle yaayp byle lmse cehenneme gider. Bu noktada insan aklna yle bir soru geliyor. Kul ikiyzlyse ve cehenneme gidiyorsa Allah onu o yapda yaratt iin cehennemlik oldu. Su Allahn deil mi? imdi burada birka noktay aklamak gerekiyor. Birincisi cehenneme giden yani ate azabyla azaplandrlacak olan varlklar kesinlikle kt tabiatl olduklarndan ve doru yoldan saptklar iin cezalandrlmlardr. Peki bu varlklara bu kt tabiat veren de Allah deil mi? Ya da tam tersi olarak gzel tabiatl olarak yarat ve gzel iler yapp doru yola giren varlklar o gzel tabiatla yaratp cennetle dllendiren de Allah deil midir? Bu noktada u ak gerei ortaya koymak gerekiyor. Alemlerin Rabbi Allah, yarattklarn belirli amalara gre ve tabii ki neler yapacaklarn bilerek yaratmtr. Kurann Allah yarattn bilmez mi? ayeti bu gereklii dile getirir. Yaratc kudret olan Allah yaratt tm kainat ve iindekileri en ince detaylara kadar programlam olarak yaratmtr. u da bir gerek ki Allah cennete giren insanlar iin onlar cennet iin yarattn, cehenneme giren varlklar iinse onlar cehennem iin yarattn aka ortaya koymaktadr. Dileyen bu konuyla ilgili ayetleri Kurandan aratrabilir. imdi elbette bu konunun nedenini merak ediyorsunuz. Bu konuyu aklamak iin yaratltan ahiretteki var yerine kadar olaylar dizisine sondan baa bakmak lazm. yle anlatalm; dnya hayatnda Allaha isyan eden, inkar eden vb gibi sulular cehenneme gitmektedir. Allaha iman eden, Ona kar samimi olan, gzel, iyi iler yapan, ibadet eden, abalayan kullar ise cennete gitmektedir. Her iki gidiin ana sebebi Allahuekber kelimesinin yani Allahn ne kadar ulu,
33

yce ve ilahi / kutsal, merhamet edici bir kudret olduunun kullar tarafndan anlalmasdr. Yani olumlu, iman eden, samimi, itaatkar, saygl olan kullar o kadar byk bir dlle karlaacaklardr ki belki o anda bizim u anda bilemeyeceimiz bir seviyede Alemlerin Rabbinin uluhiyet vasflarnn farkna varm olacaklardr. Cehenneme giden varlklar ise o kadar helak edici bir pozisyonla karlaacaklardr ki, o atele karlatklar anda onlar da Allahn kudret ve byklnn, kendilerinin ise bir hi olduunun farkna varacaklardr. Dikkat ederseniz her iki durumda kullar benim deyimimle Allahuekber kelimesinin, yani Allahn azametinin, kudret ve uluhiyetinin, ilahi ve ycelik sfatlarnn farkna deiik ekillerde varacaklardr. Cehenneme giden yand atein yakcl, cennete giden ise rahmetin byklyle Kuran hesap gnnde tip insandan sz eder. Birincisi Allahn samimi, z-sz bir, sekin kullar yani sadakiler ki bunlar direkt olarak cennete gideceklerdir. kincisi soldakiler yani inkarclar, ikiyzller, kfre sapanlar ki bunlar ok ksa sren bir sorgudan sonra cehenneme gireceklerdir. Kurann byleleri hakkndaki vurucu ayetlerinden biri udur: Gnahlarnn ne olduu gnahkarlardan sorulmaz! ncs ise cennete girmeden nce bekleyenlerdir. Bunlar inandklar halde gerekli olgunlua ulamam kendini ilahi vahyin anlamyla eitmemi fakat temiz kalpli kullardr. Bunlar da bir sre bekledikten sonra cennete gireceklerdir. Sonu olarak Allahn cehennemi de cenneti de yaratmasnn sebebinin Allah! kavramnn yceltilmesi olduunu gryoruz. Evrenin dndrlme olmasnn sebebi de, kullarn gnahkar olmasnn sebebi de, samimi ve iten mslmanlar olmasnn sebebi de hayatn sebebi de, lmn sebebi de Allah! kavramnn yceltilmesidir. Daha dorusu alemlerin yaratl sebebi Allahuekber! kavramnn
34

anlalmasdr. Rahman ve Rahim olan Allah Kuranda yle buyurmaktadr: Ben cinleri ve insanlar yalnzca bana kulluk / ibadet etsinler diye yarattm. te en azndan hr ve bamsz benlikler olarak ve Allahtan baka hibir eye balanmadan yalnz Ona kulluk eden bireyler olarak Ona kavumann / yaklamann yolu Ona kulluk / ibadet etmekle, Onun isimlerini anmakla (tespih veya dnce) , namazla, zekatla, en nemlisi de akln Onu dnmesi ile mmkn olur. nk sizlere hatrlatmak istediim en nemli nokta akln Onu dnmesi srasnda insan onunla kar karya geldii anda Onu anlar, gvene kavuur ve gerek anlamda tatmin edici bir hidayet bulur. DEERLER KARMAASI Deerler karmaas derken insanolunun gerek bireysel bazda yapp yapmamas gereken olgular: 1-) Her insann yapmas veya uzak durmas gereken olgular ve deerler var mdr? 2-)Toplumsal bazda uygulanp uygulanmamas gereken mutlak kurallar var mdr? 3-)Eer bu deerlerin ne olduunu bildiren bir mutlak doru var ise bu mutlak dorunun gerekleri bireyler ve toplumlar zerine yasalar vb. yollarla ve yaptrmlarla uygulanmal mdr? Birinci soruya cevap verirken her insandan deil de sradan, normal bir insandan bahsedelim. Ama nce unu ortaya koyalm. nc maddede belirttiimiz mutlak dorunun Yce Yaratcnn insanlara peygamberler yoluyla gnderdii kitaplar ve en son olarak da Kuran olmak zere, bu ilahi kitaplarn verileri ve doru-yanl, iyi-kt, gzel-irkin kstaslaryla birlikte, gnderilen peygamberlerin
35

hayatlarndaki rnekler olduunu zaten ortaya koymutuk. Bunu byle yaptk ki insan dncesinin ana karnndan balayp yalanmaya kadar olan ilerleme srecinde kesinlikle bir her ynden mutlak doru kitab veya ilkeleri oluturamayacan anlayalm ve mutlak / ilahi her trl dorunun ancak her trl bilginin ve hikmetin sahibi olan Yce Yaratcdan geldiini bir n kabul olarak ortaya koymu olalm. Sorumuz uydu: Her insann yapmas gereken veya uzak durmas gereken olgular, deerler var mdr? Bu soruya u ekilde cevap vereceim: Alemlerin Rabbi nasl 13.7 milyar yl nce evreni Big-Bang ile yaratmaya balayp evrenin zerinde ileyecei matematik, fizik, kimya, biyoloji, astronomi kanunlarla evreni dzenlemise / boyamsa yaratt insanolu iin de baz maddi ve manevi kanunlar koymutur. Yce Yaratc, alemlerin Rabbi Allah Kuranda ana fikir olarak yle demektedir: Ben senin parmak ularn bile nasl herkesten farkl olduunu anlaman iin farkl dzenlemisem, sen de herkesten farkl olarak, kimsenin boyunduruuna uymayarak yani benim yarattm gibi, sen olarak, en samimi halinle gelmelisin. Eer Benden veya benim gnderdiim kitaplardan deiik, farkl saplantlarn peine dersen veya ikiyzllk yaparsan ya da senin gibi fanilerin peine dersen sen olmaktan, benim kulum olmaktan karsn ve kaybedersin. Ancak samimi olmaya gayret edersen bir ekilde sana ulaacam ve greceksin benim m m daha byk yoksa yaratlmlarn m? Biz insann parmak ularn tam bir dzenlemeye gc yetenleriz. (Kyamet suresi) biimde

36

imdi iin insani boyutuna bakalm. Her insann yapmas veya yapmamas gereken deerler yalnzca Yce Yaratcnn kitabnda emredilen ve yasaklanan eylerdir ve unu zellikle vurgulamalym ki u anda bize geleneksel din olarak yaanan slamdaki kriterlerin yzde doksanyla alakasz olarak yalnzca Kurann kriterleriyle snrldr. Bu byledir nk bu snrlar anlamak veya uygulamak isteyenler Yaratana samimice balanmak isterlerse bu snrlar renmek isteyenler direkt olarak baka hibir aracya bavurmadan Kurann anlamn yani yorumsuz bir evirisini okumaldrlar. nk Alemlerin Rabbi kendi kanunlar kullarna belirli bir psikoloji yada psikolojik etki ile vermek isterken ayn zamanda indirdii Kurann srekli olarak okunarak anlamnn dnlmesini istedii bir baucu kitab (Kurann deyimiyle Zikir: srekli tekrar eden kitap,dua) olmasn istemektedir. Bunun da bir nedeni vardr nk Yce Allah kullarnn yaad sre boyunca belirli bir manevi, psikolojik boyut zerinde yaamasn istemektedir ve bu boyut da anlamnn tekrar ve tekrar zere okunarak ayn her insann parmak ucunun deiik yaratlmas gibi her kula deiik etkiler ve manevi boyutlar kazandran Kurann insan beyninde anlamlanmasyla ilgilidir. Bununla birlikte din Kuranla snrldr nk Yce Yaratc kullar iin gnderdii veya ayn zamanda hem sann hem Musann hem brahimin ve hem de btn peygamberlerin ayn ilkeler altnda tebli ettii dinde: 1-) Kullarna hidayet verici olann yalnz kendisinin olduunu 2-) Kuluyla kendisi arasna hi kimsenin girmemesini istediini 3-) Eer kulu dilerse insann bu sevgi / kulluk ilikisini Kuran anlamlandrarak yani anlamaya alarak ve aba gstererek kendi abasyla balatabileceini bildirmektedir
37

4-) unu da ekleyebiliriz: Bu rahmet kaps yle bir kapdr ki temiz kalple gelen, samimi olan ve iyi niyetle aba gsteren hi kimse bu kapdan geri dnmemitir. Kuran Allahla kul arasna giren kiilerin ve bununla birlikte bizim veya bizim efendilerimizin dini zere olmalsnz diyenlerin ve baz eyleri kafalarna gre haramlatran veya helalletiren kiilerin yaptklarn o derece su kavramnn altna sokar ki byle kiileri Allaha irk komakla sular veya daha dorusu damgalar. Ne oluyor size de Allahn size verdiklerinden bir haram yaptnz bir de helal? Allahn kullar iin kard rzklar haramlatranlar kyamet gn hakknda ne dnyorlar? (Kuran) Bu olay sadece haram veya helal konusuyla snrl deildir. Din adam olmayan bir ehir yneticisi dnelim. Bu ehir de deniz kysnda olsun. ehirdeki insanlarn bir ksm yzme biliyor bir ksm yzme biliyor. Eer bu ynetici tutup Bu ehirdeki btn erkekler yzme renmek ve ocuklarna retmek zorundadr derse ite bu insann doasnda olan yalnzca Allahn kurallarna uyma ve Ondan baka kural koyucu tanmama zelliine vurulmu bir prangadr. nk ehir yneticisi Allahn emri olmayan bir faaliyeti btn ehir halk iin bir zorunluluk haline getirmitir. Bu noktada farkna varmamz gereken eylerden biri de zgrlktr. nsan beyni gerek fikri adan gerekse yaant biimi / fiziksel adan o kadar zgrletirilmelidir ki onu Allahtan ve onun kurallarndan baka denetleyici bulunmasn.
38

Ya da fikri adan bir rnek verelim. A kentinde kentin bakan tm kentin kendi yazp izdii gazeteye abone olmasn istiyor. Bunu yapmayanlardan vergi alaca tehdidini savuruyor. te bu A kenti bakan da dnsel zgrle pranga vurmak istemektedir ve bunun slam dinindeki ad da Allaha ortak komaktr nk Allahn emri olmayan bir dnce tarz, Allahn emriymi gibi dikte ettirilmek, uygulanmak istenmektedir. Peki slam dininin insann dnsel yaants ve fiziksel dnyadaki yaant biimi konusundaki fikri nedir? udur: Minimum farz, minimum zorunluluk, maksimum zgrlk. Evrenin tekaml noktasndaki dini olan slam dininin yaptrmak istedii, Rahmann ama yalnzca Rahmann kanunlarna uyan, Ondan baka kimselerin boyunduruklarna ise boyun emeyen, yalnzca Ona kulluk eden bir dnya yaratmak. Byle bir dnya przsz ve sorunsuz olacaktr. Byle bir dnyada insan toplumu yalnzca Rahmann retisi olan Kurandaki minimum farzlar ve uzak durulmas gereken eylerle sorumlu tutulacak ve insanolu gerek dnsel dnyasnda gerekse yaant biiminde yani fiziksel dnyada mmkn olabilecek en byk zgrlkle hayatn srdrebilecektir. Bireysel bazda insanlarn uygulamas veya uygulamamas gereken kurallarn Kuransal manadaki minimum farzlar veya yasaklar olduunu ortaya koyduk. Fakat imdi olayn bir baka boyutunu dnelim. Herhangi bir lider ya da ynetici kadro, toplumunu bu kstaslardan uzaklatrp maksimum iyilik, ktlkten ise maksimum uzaklatrmaya ynelik kanunlar getirebilir mi? Cevap, kesinlikle HAYIRdr. nk Rahman, insann sorumlu olduu deerlerin yalnzca kendisinin Kuranda belirttii deerlerden ibaret klnmasn istemektedir. Bu konuda bata slam toplumlar olmak zere birok Hristiyan veya Yahudi toplumu da bir tr ikence
39

getirmektedir. Nedir bu ikence? Bu olay din adam ya da din by olarak tanmlanan kiilerin Allahn kitapta indirdii dnda helaller, haramlar, farzlar, snnetler icat etmeleri, Allahn kitab iinde hkm olmayan bir ok eyi dini kavram veya hkm alt bal haline getirerek irke sapmalar ve arkalarndan gelenleri de saptrmalar eklinde ortaya kmaktadr. Eer bu kiilerin Kuran deitirip kendi kurallarn, icat ettikleri eyleri kitaba sokmaya gleri yetseydi, bunu yaparlard. Emin olun bunu yaparlard nk son ve deitirilemeyecek olan Kuran indirilmeden nceki Tevrat ve ncil sahipleri bunu yapmlardr. Bugn iinde yemek ve kokuyla ilgili cmleler bulunan bir Tevrat ve sa ile ilgili farkl eyler syleyen drt farl ncil vardr. Bakara suresi 79-80-81. ayetler Kitab yani Tevrat ve ncili deitirenleri nasl bir son ile karlaacaklarn yle bildirmektedir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Yazklar olsun o kiilere ki, Kitap kendi elleriyle yazarlar da sonra onunla basit bir karlk satn alsnlar diye, te bu, Allah katndandr derler. Vay haline onlarn, ellerinin yazdklar yznden! Vay haline onlarn, kazanp durduklar yznden! Dediler ki: Sayl birka gn dnda ate bize asla dokunmayacaktr. De ki: Allahtan bir ahit mi aldnz! Allah ahdine asla ters dmez. Yoksa siz Allaha isnat ederek, bilmediiniz eyleri mi sylyorsunuz? onlarn sand gibi deil. Ktlk ve irkinlik kazanan, suu kendisini kuatm olan kiiler, atein dostudurlar. Srekli kalacaklardr orada. Ayetlerden anlald kadaryla Yahudi ve Hristiyan din adamlarnn Kitap deitirmelerindeki ama kendi uydurduklar cehaleti, yobazl, maskaral yayarak mevki,
40

makam, para, mal elde etmektir. Bu insanlar ayrca hakknda hibir bilgilerinin bulunmad ahiret hakknda Ate bize sayl birka gn dnda asla dokunmayacaktr demektedirler. Bu cmle onlarn hem dinde uydurma kurallar ve hurafeler getirip Allaha iftira etmelerini hem de sularn bilmi olup ceza greceklerini kabul ettiklerini gstermektedir. Olayn bu boyutu o kadar acdr ki o kitaplar deitiren din adamlar birka gn atete yanacaklarn kabul ederken Alemlerin Rabbi 79. ayette onlar iin iki kez Vay hallerine! tabirini kullanmaktadr. Mslman dnyasnda ise bu olay ok isteyip durduklar halde Kuran deitiremeyenlerin peygamberlerine iftira ederek hadis ve snnet uydurmalar ve bunlara inanmalar eklinde devam etmektedir. nk Kuran yle der: Andolsun o Kuran biz indirdik, Onun koruyucusu da elbette biziz! HADS VE SNNET PARADOKSU Bu konuyu aklama iin bamdan geen bir olay anlatmak istiyorum. Yaar Nuri ztrkn Kurandaki slam adl kitabn okumutum ve sz konusu kitapta lmne yakn Ben bin hadis uydurdum!, Ben be bin hadis uydurdum! diyerek len insanlarn olduu yazyordu. 2002 yaznda bir gece balkonumda bu konu hakknda dnrken (acaba hadis konusunu aratrmal mym diye dnyordum) peygamberimiz gelip kendisi hakknda hadis uyduranlar ve o hadis iftiralarn atanlar hakknda Benim yzm gremeyecekler! dedi. O an ok oldum. nk ortada slam dnyasnda rivayet edilerek gelen binlerce hadisin olduu gibi bir gerek vard. Biraz dndkten sonra ne kadar sahih hadis denilirse denilsin ve ne kadar geerli saylan kaynaa
41

dayandrlrsa dayandrlsn peygamberimizle ilgili uydurulan hadislere deil inanmak, muhatap bile olmamaya karar verdim. nk peygamberimiz o anda bu konuyu benim aklmdan karp tabiri yerindeyse cehenneme frlatmt. yle bir dnn. Peygamberimiz bugn geride brakt slam toplumunun kendisi hakknda rivayet olduu iddia edilen, doruluu ve yanll kesinlie bal verilere bal olmayan binlerce hadis arasnda alkalanmasn m isterdi yoksa kendisinin ulatrmakla grevlendirildii Allah kelam olan tek, mkemmel, kesin ve mutlak bir vahiy olan Kuranla m muhatap olmasn isterdi? Bu konuda ortaya koyacam mantksal ispatlarm da var: 1-)Bir hadisin 1400 yllk bir zaman diliminde bugne kadar deitirilmeden bugne gelmesi dnlemez. Kald ki teknolojinin en stn olanaklarnn, bilgisayar ve matbaa teknolojisinin kullanld gnmzde bile byk zenlerle yazlm bir kitap bile ikinci, nc ve daha sonraki basklarnda gerek bilimsel verilerin uyarlaryla gerek bizzat kitabn yazarnn daha farkl ve daha yeni dncelere ynelmesi sebebiyle farkl ekillerde kabiliyor. Kurann verilerine gre ise indirilmeye balandndan itibaren kyamete kadar korunacak son ve tek kitap ise Kurandr; Biz indirdik o Kuran biz. Onu her hal ve artta koruyacak olan da elbette biziz ayetini hatrlaynz. 2-)slam ve peygamber dmanlarnn peygamberimizden nakledilen doru bir hadisi bilerek ve isteyerek deitirmeleri sz konusudur. Bu insanlar bizzat Allah kelam olan Tevrat ve ncili deitirdiler. Korunmasz olan hadisleri ki aradan geen 1400 yllk sre boyunca ka nesil getiini de unutmamak lazm- mi bu sre boyunca u veya bu ekilde deitiremeyecekler?

42

3-)Bu ispatm en iyi anlamanz istediim Kuransal dayanakl ispatlardan biridir. Kuran der ki: Benim tehdidimden korkanlara yalnzca Kuranla t ver! Bu ayet Alemlerin Rabbinin slam toplumunun eitilmesi konusunda peygamberden yalnzca kendi indirdii vahyi kullanmas ve yalnzca onu retmesi istediinin ak bir ispatdr. Peygamberimiz kendisine vahiy indirilen btn peygamberler gibi yeryznde Allahn vahyinin retilmesi konusunda en ok istekli olan yaant tarz da Kuran yaamaya ve retmeye adanm bir peygamber idi. Onun snneti de hadisi de Kuran idi. 4-)Bir hadisin veya snnetin ele alnmasnda ok deiik verilere gre hareket edilmesi lazmdr. Deil 1400 sene sonra, Ondan 10 sene sonra yaam bir insan iin bile bu byledir. Peygamberimiz bir insanla konuurken o insann psikolojik durumu, ekonomik durumu, ailevi, sosyal durumu, bilisel, entelektel seviyesi gibi pek ok etken etkilidir. Bu byleyken peygamberimizin ve evresindekilerin hayatyla ilgili her eyi sanki yanlarnda yaam gibi ballandra ballandra anlatanlar, peygamberimizi rivayetler yoluyla vmek isterken Ona baya ve normal bir insan gibi baklmasna sebep olmaktadr. Alemlerin Rabbinin peygamberidir o. Benim tandm peygamber vahye denk vuru ve gte gerek dnyevi gerekse imansal balamda etkili ve gereki szler syleyen bir peygamberdir. 5-) Hadis konusu dinde Kurandan yzeysel bilgi edinen ve bundan te geemeyip dinde derinlie inememi dk seviyeli ve s din adamlar ve dinle uraan normal insanlar tarafndan kullanlmaktadr. Bu insanlar Kurana dayanamadklar veya Kurann arln tayamadklar iin hadislere ve baka kaynaklara ynelmektedirler ve muhatap olduklar dier insanlar ve halk da Siz Kuran anlayamazsnz, sizin ondan baka rehberlere ihtiyacnz var
43

diyerek rivayet edilen uydurma hadislere, mezhep retilerine, ilmihallere, tarikatlara ve kendilerince ermi grdkleri insanlara balanmaya ve onlarn uydurduu sama sapan Kuran d bir dine yneltmektedirler ki bunlarn ou irktir. Yaplmak istenilen Kurann dlanlarak onun yerine birtakm baka insanlarn nefislerinin, egolarnn, ceplerinin doyurulmas ve dinde peygamberin geriye brakt tek ve kesin miras olan Kurann dinde ve samimi kullarn kalplerinde olan mutlak hakimiyetinin sona erdirilmek istenilmesidir. 6-) nsan psikolojisinde yanl eyler yapan iyi insanlar iin bile hep daha iyiyi ve daha gzeli yaymak ve uygulamak vardr. Bu konuyu yle aklayacam: Peygamberimizin herhangi bir sz tek kelimesi veya iinden tek bir cmlesi deitirilse veya eklenti-arttrma yapld andan itibaren peygamberimize ait bir hadis olmaktan kar. Bunu Kurann u ayetiyle aklayalm O kuruntudan, keyfinden konumuyor! Yani peygamberimizin hayat boyunca insanlara ynelik syledii btn szler tam anlamyla llp biilmi, maksimum etkiyi ve minimum hatay ieren doruk noktadaki szlerdir. Peygamberimiz ldkten sonra bu dnyayla iliki kurup herhangi bir insan uyard andaki szler ise artk dnyadaki hata payn iermeyen Allahn kuluna peygamberin bildirmesini istedii szlerdir. Bu eit szler ekil ve duygusal bakmdan peygamberimizin veya baka bir peygamber tarafndan gelirse onun sz gibi gzkse de bizzat Allahn kontrolndeki bir mekandan ilahi bir yolla geldii iin Allahn vahyi de saylabilir. Bu bakmdan, insan psikolojisinde iyi insanlar yanl eyler yaparken bile ilerinde bir iyilik drts olduunu sylemitik. yle bir dnelim: Bir A kiisine Namaz dinin kalesidir diye bir hadis rivayeti ulasn. Bu insan daha iyi olacana veya evresine daha iyi etki edeceine inanarak
44

Namaz ve zekat dinin kalesidir diye evresine ve daha sonraki kuaklara bu rivayeti yayabilir. Bu noktada tarttmz konu A kiisinin iyi mi yapt veya yapmad deil bu szn saf peygamber sz olup olmaddr ve u da grlmelidir ki aradan 1400 sene ve binlerce rivayeti, nakilci gemitir. Sonuta nemli olan nokta udur ki kimse dini bir peygamberin anladndan daha doru anlayamaz ve bu noktada belki de peygamberimiz namazn zekata nazaran uygulanabilirlii daha olaslkl, herkes tarafndan yerine getirilebilecek bir ibadet olduuna inand iin byle bir ekilde sadece namaz rnek gstermitir. ( Bu arada buraya bir not ekleyelim byle bir hadis yoktur, konuyu amak ve rnek olmas asndan olay ben kurguladm, yanl anlalmasn) Peygamberimiz de bilmektedir ki zekat da son derece olumlu, toplumsal dayanmay salayan bir ibadettir fakat peygamberimiz bu kurguda kendi ilminden ve hikmetinden kaynaklanan nedenlerle olay sadece namazla snrlandrmtr. A kiisi peygamberimizden daha m iyi bilmektedir ki bu hadisi cahil bir ekilde deitirerek nakletmitir veya 1400 yllk geen srede tahribata urayan ve bozunan hadisleri deitirenler acaba kendilerinin toplumu peygamberden daha iyi bir yola m gtreceklerine inanmaktadrlar? Daha dorusu sorulmas gereken udur: Bu insanlar neden Kuran dlayarak veya grmezden gelerek veya hadislerin yannda bir yan kaynak olarak grerek veya Kurann tefsircisi yine hadislerdir diyerek adeta ellerini bann stnden gtrp br kulan tutmaya alan maymun gibi Allaha kar ikiyzllk veya ortak koma konumuna girmilerdir. 7-) En ok anlalmasn istediim ispatlardan biri de udur: Peygamberimiz hibir ekilde Kurann kendisine farz kld dnda ibadet, yorum, hkm ve yasak getirme hakkna sahip deildir. Bu bizzat peygamberimiz Hz.
45

Muhammed iin byle olduu gibi btn peygamberler iin de byledir. nk iin gerei Kuranda Maide suresinde Allah katnda din slamdr dendii gibi btn peygamberler ayn slam! n elileridir ve hepsinin namazlar ayn namaz, helalleri ayn helaller, haramlar ayn haramlar, ibadetleri ayn ibadetlerdir. Peygamberlerin bile dinde hkm verme veya kendilerine indirilen kitaplara ek ve ayrnt olarak snnet ortaya koyma gibi bir fonksiyonlar olamaz. Bu Kuran realitesine aykrdr. imdi bunu aklamak iin Hakka suresi 38-52. ayetleri okuyalm: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hayr, sandklar gibi deil! Yemin ederim grdklerinize, ve grmediklerinize! Ki o, ok soylu bir elinin szdr. Bir airin sz deildir o. Ne kadar da az inanyorsunuz? Bir kahinin sz de deildir o. Ne kadar da az aratrp dnyorsunuz? Alemlerin Rabbinden bir indiritir o. Eer baz laflar bizim szlerimiz diye ortaya srseydi, andolsun ondan sa elini koparrdk. Sonra ondan can damarn mutlaka keserdik. Sizin hibiriniz ona siper de olamazdnz. Gerek u ki o,saknanlar iin tam bir uyarc ve dndrcdr. Ve biz, iinizden onu yalanlayanlarn bulunduunu kesinlikle biliyoruz. Ve o, kfre sapanlar iin tam bir hasrettir. Ve o, kesin bilginin tam gereidir. Hadi artk, yce Rabbinin adn tespih et! Bu ayetlerde ncelikle vurgulanan olay bizzat Mslmanlarn Kuran anlamsal olarak aratrp dnmedikleri gerei ve Alemlerin Rabbinin bunu yapanlar adeta yere geirici bir tarzda eletirdii gereidir. Ve anlalan odur ki kendisine Kuran okuma bilinci gelip de hala Kurann anlamndan yz evirenlerin kyamet gnndeki
46

halini Taha suresi 124-127. ayetler brakmayacak bir ekilde aklamaktadr:

tartmaya

yer

Rahman ve Rahim Allahn adyla Kim benim zikrimden / Kuranmdan yz evirirse onun iin zor, skc bir hayat ekli / bir geim vardr; kyamet gn de onu kr olarak harederiz. O der ki: Rabbim, beni neden kr harettin, ben gren biri idim? Allah buyurur: Ayetlerimiz sana geldiinde sen byle unutmutun; bugn de sen ayn ekilde unutuluyorsun. sraf eden / haddi aan ve Rabbinin ayetlerine inanmayan kimseleri biz byle cezalandrrz. Ve ahiretin azab ok daha iddetli, ok daha kalcdr. Tekrar yukarda yazdmz Hakka suresindeki, Alemlerin Rabbinden bir indiritir o. Eer baz laflar bizim szlerimiz diye ortaya srseydi, andolsun ondan sa elini koparrdk. Sonra ondan can damarn mutlaka keserdik. Sizin hibiriniz ona siper de olamazdnz. ayetlerine dnmek istiyorum. Bu ayetlerde ortaya konulan bizzat peygambere siper olmak isteyenlerin veya isteyeceklerin Alemlerin Rabbinin vahyi olan Kuran grmezlikten geldikleri, onun zerinde aratrmalar yapmadklar, onun zerinde dnmedikleridir. Ortaya konulan olay Alemlerin Rabbinin bizzat kendi vahyi dnda hibir eyi din kavram altnda isimlendirmediidir. Bu ister hadis olsun ister snnet olsun ya da ister din alimlerince karara varlm bir szde fkh olay olsun te Allah bizzat peygamberine Benim dinime en ufak bir mdahale yapamazsn diyerek bunlar zetlemektedir. 8-) imdi slam sz konusu olunca ilk akla gelen iki kavram Kuran ve snnet kavramlarn amaya alacam. Peygamberimizin hadisi de Kuran idi, snneti de Kuran idi.
47

Olay budur. Kuran byle diyor ama peygamberimiz byle yapm denilen olaylarn hepsi uydurmadr. Bu konuda size ok gl ve ispatl bir rnek vereceim: Abdest konusu herkesin de kabul edecei gibi dinde ok nemli bir konudur ve abdestin nasl alnaca da Kuranda Maide suresi 6. ayette ak bir ekilde aklanmtr: Ey iman sahipleri! Namaza duracanz zaman yzlerinizi ve dirseklere kadar ellerinizi ykayn; balarnz meshedin ve topuklarnza kadar ayaklarnz meshedin / yahut ykayn. Eer cnp iseniz iyice temizlenin. Hasta yahut yolculuk halinde iseniz yahut biriniz tuvaletten gelmise yahut kadnlara dokunmusanz da su bulamamsanz temiz bir toprakla teyemmm edin: yzlerinizi ve ellerinizi ondan meshedin. Allah size zorluk karmak istemiyor. Ancak sizi temizlemek ve zerinizdeki nimetini tamamlamak istiyor ki kredebilesiniz. Bu ayetlerde Allahn emrettii ve peygamberin de aynen hibir ey eksiltip artrmadan uygulad abdest alma tarz udur: lk nce yz ykanacak daha sonra dirseklere kadar eller ykanacak, ba meshedilecek ve ayaklar meshedilecek yahut ykanacak. imdi snnet olarak ne srlen ve bugn slam toplumunun uygulad abdestin nasl kaydrldn grelim: Bugnk uygulamada ilk nce az ykanmakta ve daha sonra burun ykanmaktadr. Bu olay Kuranda yer almayan bir olaydr ve az, burun temizliinin abdest dnda yaplmas gerekmektedir. nk az ve burun temizlii srasnda istenmeyen grntler ortaya kmaktadr. Hele hele bu olay cami emelerinde umuma ak yerlerde herkesin gz nnde yapld zaman ortaya kan ses ve burundan kan burun svsnn oluturduu iren grntler tam bir faciadr.
48

Kurann abdest tanmnda bir gereklilik olarak ortaya koyduu eylere az ve burun temizliinin eklenmesi peygamberimizin bir uygulamas da deildir. Sonradan karlmtr. Kii eer ille de az ve burun temizliini yerine getirmek istiyorsa az temizliini gnmz artlarna uygun olarak di macunu ve di frasyla zel yapmaldr. Burun temizlii de milleti irendirmeyecek bir ekilde zel bir alanda kimseyi rahatsz etmeden yaplmaldr. Bunlar Kurann dinine peygamberimize iftira edilerek eklenmi sonradan uydurma eklentilerdir. kinci bir konu Kuran ilk nce yzn ykanmasn sonra ellerin dirseklere kadar ykanmasn emretmektedir. Bugnk uygulamada bu bozulmu ilknce az ve burun temizlii sonra dirseklere kadar kollarn temizlii sonra yz temizlii yaplmaktadr. Bugnk ve gemiteki ok bilenler belki bunu peygamberimizin uygulamas ve kolay yol olarak semilerse de bu byle deildir. Ne peygamberimizin uygulamasdr ne de Kurann felsefesi ve bu felsefenin getirdii gzelliklerin yansmasdr. Kuran ilk nce yznz ykayn derken; ilk nce kendinizi ve dnyaya kendi bak anz, simanz temizleyin demektedir. Yz insann en hayati organlarnn bulunduu bir alandr. Buna ek olarak siz dnyaya yznzle baktnz gibi dnya da sizin yznze bakar. Kuran bu yzden ilk nce kendi yznz ve kendi bak anz temizleyin demektedir. Bak as derken olumlu, olumsuz, iyimser, ktmser, iyilik ve gzellik zere gibi insann pek ok farkl anlamda ve pek ok derecelerde bak alar olabilir. te bu yzden ilk nce kendi bak anz temizleyin denmektedir. Kuran hemen ardndan dirseklere kadar ellerinizi ykayn demektedir. Bunun anlam gzel bir gr, grn ve bak as kazandktan sonra yaptnz iler, ortaya koyduunuz eyler gzel ve temiz olsun demektir. Eller ve kollar insann her trl fiziki
49

faaliyetinde en ok kulland organlardr. Kuran hemen bu yzden gzel olmak ve gzel bak asndan sonra insan i yapmaya, almaya yneltmekte bunun da temiz ve gnah katlmam olmasn istemektedir. Daha sonra Kuran ban meshedilmesini istemektedir. Bunun anlam da dncenin gzel olmas ve temizlenmesi gerektiidir. En son da ayaklarn meshedilmesi yahut ykanmas istenmektedir ki bu da btn bu faaliyetler srasnda izlenen yolun gzel olmasnn istenmesidir. Ayaklar konusunda meshetme konu nce ele alnarak tercihen meshedilmesinin istenmesi gibi bir anlam karlabilir. nk ayaklarn ykayamayacak durumda olan yallar veya kadnlar da tabii ki bu yntemi ncelikle kullanacaklardr. Bugnk abdest anlaynda ise nce az ve burun temizlii istenmeyen grntlerle hatta namaza hazrlanmakta olan dier insanlarn tm konsantrasyonlarn bozacak bir ekilde balamakta el ve kollarn temizlii yz temizliinden ne alnarak btn Kuransal felsefe kaybolmakta ve hatta bu Kuransal felsefeyi uygulamann getirdii manevi kazanm da kaybolmaktadr. Ban drtte birinin meshedilmesi gibi bir kural yoktur. Ban ellerin kaplayabildii kadar bir alan meshedilecektir. Ayrca ok bilmiler ayaklarn meshedilmesini ayakta mesh, orap vs. gibisinden bir koruyucu olma gibi bir arta balamlardr. Byle bir kural da yoktur. Ayaklar plak olan bir kii bile ayan kolaylkla meshederek namaz klabilir. Aslnda dinin eriat hkm olan abdest, namaz, miras veya ceza hkmleri gibi alanlarna girmeyi pek sevmem ama grdnz gibi peygamberimize iftira edilerek uydurulan dinin temel ve en ok uygulanan abdest gibi bir konusunda bile durum budur. Dinin en temel kanunu udur: Dinde peygamberlerin bile Allahn kitapta bildirdii dnda kural uygulama, helal, haram ilan etme ve yntemi belirtilen kanunlar dnda yollar izleme gibi bir ans
50

yoktur. Bunu Hakka suresi 38-52. ayetlerde aka anlatmtk. 9-) Peygamberimizin snnetine uymak konusu da slam toplumlarnca ok yanl anlalmaktadr. Uygulanmas gereken ana ilke O o gn ne yapt? deil, O bugn olsayd ne yapard? ilkesidir. Bir rnek verelim. Kuran peygamberimize ve tm slam toplumlarna temizlii tlemektedir. Uygulanmas gereken ilke o gn misvak kullanlyordu biz de bugn misvak kullanalm ilkesi deildir. Misvak o gnk teknolojik olarak gelimemi toplumda az temizlii iin kullanlan bir aa parasdr. Peygamberimiz bugn olsayd di macunu ve di fras kullanrd, sa ampuanlar, sa kremleri, vcut ampuanlar kullanrd, alt ayda bir check-up yaptrrd, ayda bir di doktoruna giderdi, sigara imezdi, alkolden uzak dururdu, internet eriim alarn kullanarak Kuran yaymaya alr, dnya toplumlarn yetimlere, fakirlere ve zulm gren halklara yardma arrd. Peygamberimizin snnetini 1400 yl nceki yaplan uygulamalarda deil, Kuransal ilkelerden yola karak bugn olsayd ne yapard sorusuna cevap olabilecek bir ekilde anlamalyz. 10-) Peygamberimizin snnetini anlamak bakmndan bir baka bak as da udur. Peygamberimiz 1400 yl nce yaam, vefat etmi ve cennete gitmitir. 1400 yl nce yaam ve vefat etmi peygamberimizle u anda bizi cennetteki mekanndan seyreden ve baz zamanlarda insanlara mdahalelerde bulunan peygamber ayn kiiler deildir. u anki peygamber, cennet denilen en mkemmel tekaml arenasnda 1400 yllk deiim, geliim ve olgunlama geiren bir peygamberdir ki bizim u anki dnyevi bak asyla anlayabilmemiz mmkn deildir. Hatta bizim sz konusu deiimi dnya hayatnda kyamete kadar geirmemiz bile mmkn deildir. Bu adan bakldnda slamiyet asndan
51

en mkemmel yaant biiminin 1400 yl nceki yaanty kopyalamak deil gelecee ulamak adna her konuda idealist ve Kuransal dncenin ardndan gitmek olduunu syleyebiliriz. Bu yaklam tarz akldan yola karak peygamberlere uzanan idealist yaklam tarzdr ki sz konusu rehber Kuran olduu iin hata pay yoktur. 11-) imdi size peygamberimizin snnetinin Kurandan mantk yoluyla aratrlmasyla rivayetler ve din adamlarnn uydurduu snnet arasndaki fark anlatmak asndan ak seik bir rnek vereceim. Bu vereceim rnek peygamberimizin gerek snnetinin braklp din adamlarnn (mezhep, tarikat, cemaat liderleri vs.) uydurduu kurallarn din olarak ortaya srlmesi ve adet olarak slam dnyasnda yaygnlamasn aklayan bir rnektir. Ve bu rnek slamn en temel ibadetlerinden namazn nasl Kurann emrettii ve peygamberimizin, ayn zamanda btn peygamberlerin kld namaz olmaktan kartlp bozunmaya urayn aklayan bir rnektir. Kurana gre namazn nasl klnabileceini anlatmak iin Kaf suresinden itibaren birok ayeti ele alacaz. Kaf suresi yle demektedir: Andolsun biz gkleri, yeri ve bunlar arasndakileri alt gnde yarattk ve bize hibir yorgunluk dokunmad. Artk onlarn sylediklerine sabret ve gnein douundan nce de batndan nce de Rabbinin hamdiyle tespih et. Gecenin bir ksmnda ve secdelerin arkalarndan Onu tespih et. Gklerin ve yerin alt gnde yaratlmasnn tespih ibadetiyle birlikte ele alnmas, Kurann namaz iinde bulunan tespih ibadetini alt vakit olarak peygamberimize emretmesi nedeniyledir. Bunlar sabah, len, ikindi, akam, yats ve geceleyin (uzunca) tespihlerdir. Gnein douundan nce de batndan nce de insann Rahman tespih etmesinin
52

sebebi, insann srekli bir sabr, kr ve hamd iinde bulunduunun ortaya konuluudur ki bu da ancak Rahmana tespih veya baka bir ibadetle gsterilebilir. Ayetin son ksm dikkatlice incelendiinde namaz ibadetinin nasl yaplacann btn detaylarnn bir cmle iinde verildiini grebiliriz. Bu ayet Gecenin bir ksmnda ve secdelerin arkalarndan Onu tespih et! ayetidir. ncelikle ayetin balang cmlesi olan Gecenin bir ksmnda teriminin neden verildiini peygamberimizin ilk ei olan Hz. Ayenin bana olan bir hitabyla tefsir etmek isterim. Annemiz bana demiti ki: Bu dnya btn inceliklerin stnn rtld bir gece zamandr. Annemizin bana olan hitab aynen buydu, ne bir kelime eksik, ne bir kelime fazla Buradan anlayabiliriz ki dnya hayat da btn inceliklerin stnn rtld bir gece zaman olarak nitelendirilmekte ve dnya hayatnn bir ksmnn da gerek namaz ii (bu konuyu birazdan aklayacam) gerek namaz d, Allahn isimlerinin tespih edilmesiyle geirilmesi istenmektedir. Yani olayn bir makro bir de mikro bak as vardr. Mikro bak as Mslmanlarn gecenin bir blmn Allah tespih etmesiyle ilgili olduu gibi, makro blm de annemizin de iaret ettii gibi dnya hayatnn bir ksmnn ibadetle (namaz, tespih, Kurann anlamn okumak, zekat vs) geirilmesiyle ilgilidir. Cmlenin ikinci ksm olan Secdelerin arkalarndan Onu tespih et! ifadesidir. Cmlenin namaza ynelik n ksmna baktmzda secdelerin tabirinden nce hibir tabir bulunmamaktadr. Bu u demektir. nsanlarn namaza Kuran okuyarak balamalar tabii ki doaldr ancak art deildir. Yani insanlar namaz direkt secde ederek balayabilirler nk eitli sebeplerden dolay Kuran ne Arapasndan ne de kendi dillerindeki evirilerden namaz iinde ezbere okuyamayacak durumda olabilir ve tabii ki Yaratc Kudret bunu dnerek kullarna namaz iinde Kuran okuma
53

zorunluluu getirmemitir. u durumda namaza balarken birka alternatifimiz vardr: 1-)Kuran okumak 2-)Kendi dilindeki mealinden (evirisinden) Kuran okumak 3-)Dilediince iinden geldii gibi dua ederek 4-)Allah veya Allahn bir ismini tespih ederek 5-)Dnce yoluyla konsantre olup ynelerek ve sonra secde ederek 6-)Daha nce de sylediimiz gibi direkt secde ederek 7-)Bunlara bizim aklmza gelmeyen fakat kiinin kendince uygun bulduu ve ben byle Allaha yneleceim diyecei baka yollar da eklenebilir. Secdelerin arkalarndan Onu tespih et! Ayette bir baka detay da verilmitir nk secdenin ve arkasndan deil secdelerin arkalarndan deyimi kullanlmtr. Yani secde tabiri iin de arka tabiri iin de oul eki kullanlmtr. Bu demektir ki: 1-)En kk oul sayma says 2 olduu iin her secde edi bir varta en az iki kere olacaktr. 2-)Secdelerin arkalarndan tabirini gz nne aldmzda her ikili secde de en az iki kere (iki varl) olacaktr. Bu demektir ki namaz en az iki rekattr ve farz tabiri minimum ykmll kapsayan bir tabir olduu iin btn farz namazlar iki rekattr. 3-)Ayette secdelerin arkalarndan ne yaplaca ak seik tartmaya yer brakmayacak bir ekilde verilmitir. Bu da secdelerden doruluta insan ister ayaa kalksn ister otursun mutlaka Allahn bir ismini tespih etmelidir gereidir. Eer durum bugnk Mslman dnyann uygulad gibi namazdan sonra Allah bir ekilde tespih etmek olsayd Kuranda namazn ardndan tabiri
54

kullanlrd nk Kuranda namaz ve secde tabirleri farkl kavramlar olarak ve birbirlerinden ayr olduu farkndalnn anlalmas gereken tabirler olarak kullanlrlar. nk Kuranda detaylar hibir ekilde atlanmaz. Ben Kuransal ve ayn zamanda peygamberimizin de kld namazn secdelerin arkalarndan blmnde ilk secdenin ardnda Rahman, ikinci secdenin ardndan Rahim isimlerinin tespih edilerek klndna inanyorum nk Kurann bir suresi hari btn surelerinin Rahman ve Rahim Allahn adyla diye balamasnn Kurann gnderildii dnya zerine ibadete ynelik bir iaret olduuna inanyorum. nk Rahman ve Rahim isimlerinin seilmesiyle hem namazlarda Rahman ve Rahim isimlerinin tespih edilmesi iaret edilmitir hem de iki rekatlk namaz iaret edilmitir (iki farkl isim kullanld iin). Kurann emrettii ve peygamberimizin de kldrd ideal bir namaz yle olmaldr: Kuran-rku-secdeler-Rahman isminin tespih edilmesi-Kuran-rku-secdeler-Rahim isminin tespih edilmesi. 1-)Namaz konusunda bir baka detay da peygamberimizin toplulua nderlik ederek kldrd namazlarda ayaktayken yapt Kuran okuma faaliyetini sesli olarak yapmasdr. Burada peygamberimizin amac Kurann en genel ve en doru-konsantrasyonlu ortamda retilebilecei ortam namaz olduu iin ayaktayken yapt Kuran okuma faaliyetini sesli olarak yapmasdr. Bu hem manta hem de Kuran realitesine daha uygun der. Oysaki bugn lkemizde namazlarda baz rekatlarda Kuran bilinli olarak imamn sessiz okumas eklinde okunmaktadr. Bu konuda da ya bir takm din byklerine ya da peygamberimizle ilgili ortaya srlen
55

yalan rivayetlere baklarak yanl bir uygulama yaplmaktadr. 2-)Bir baka detay, peygamberimiz kldrd farz namazlar dndaki namazlarda o an iin hangi isme ihtiyac varsa veya Allahn hangi isminin tecellisini kendisinin veya toplumunun zerinde grmek istiyorsa o isimleri tespih etmitir ve bunlar da ounlukla iki rekatl ve iki isimli namazlardr. Buna ynelik ispatm ise Kuranda Allahn dier isimlerinin de ounlukla ikierli olarak verilmi olmasdr. (r: Gafur-Vedud, Aziz-Hakim, Latif-Habir, Rezzak-Metin, Semi-Basir) slam dnyasnda din alimlerince peygamberimizin snneti diye retilen namaz hakknda baz gerekleri ortaya koymak istiyorum. 2002 yada 2003 senesi yaznda bir niversite kimya kitabn inceliyordum. O anda peygamberimizin geldiini hissettim ve O bana nmdeki alm periyodik cetvel tablosunu gstererek Helyum elementini iaret etti. Bak atom no su 4, proton no su 2 diyerek bana farz namazn 4 vakit ve 2 rekat olduunu anlatt. Bunun bir baka anlam ise snnet namazn yani en az ykmllkle zorunlu tutulmu iki rekatlk ksm dnda peygamberimizin kldrd eklinin 4 rekat olduu buna bal olarak drt ayakta ve iki oturulu eklinde klnddr. Ve kannatimce namaz namazn sabah da akam da dahil olmak zere rekat saylar farz yani minimum kstaslar asndan ele alndnda 2 rekat, peygamberimizin uygulamas yani snnet olarak ele alndnda ise drt rekat olarak klnmas gerektiidir. Ve bu btn namazlar iin geerlidir. Aklmda en ufak bir phe bile yoktur bu konuda. Helyum kelimesinin kkeni olan Hell kelimesinin ngilizce cehennem olduu aklma geldi bir sre sonra. Bu olaydan kardm baka bir sonu da namazn ktlklerden uzak tutup iman
56

dinamiklerini srekli ayakta tutan bir motivasyon sreci olmas bakmndan cehennemden koruyucu bir etken olmasdr. Daha sonra farz namazn 4 vakit ve 2 rekat olduunu Kurann da belirttiini anladm. nk namaz kl ibaresi vakit olarak Kuranda sadece Hud suresi 114. ayette ve sra suresi 78-79. ayetlerde anlr. Hud suresinde geen 4 vakit namaz, sabah, le, ikindi ve yats namazlardr ve bunlar farz namazlardr. sra suresinde ise 78 ayette geen akam namaz ise snnet bir namazdr. Peki bunu nereden anladm? Yani bunun Kuransal alm ve ispat nedir? Hud suresi 114. ayet yle demektedir: Gndzn iki tarafnda ve geceye yakn saatlerde namaz kl. Gzellikler ktlkleri silip sprr. te bu Allah ananlara bir ttr. Ayetin 114. ayet olmasnda bir anlam vardr. Kuran hibir sure dta kalmamak zere 114 sureden oluur ve bu farz namazlarn 114. ayette olmas da hayat boyu klnmayan hibir namazn hesap d kalmayacana iaret eder. sra suresi 78-79. ayetler ise yledir: Gnein kaymasndan / aa sarkmasndan, gecenin kararmasna kadar namaz kl. Sabah Kurann da gzet. nk sabah okunana Kuran tanklarca izlenmektedir. Sana zg bir ibadet olarak, gecenin bir ksmnda o Kuranla megul olmak zere uyank ol / uykudan uyan. Bylece Rabbinin seni vlm bir makama / Makam Mahmuda ulatrmas umulur. Ard ardna gelen bu ayetlerde peygamberimize, geceleyin Kuranla uramasnn ona zg bir ibadet olarak emredildii bildirilmektedir. Ben peygamberimize zg olan
57

geceleyin Kuranla megul olma / inceleme ibadetinin ona zg olma niteliinin bir nceki ayetteki Gnein kaymasndan / aa sarkmasndan, gecenin kararmasna kadar namaz kl emrini de kapsadna inanyorum. Yani buradan kan anlama gre akam namaz snnet bir namazdr hem de Kuransal bir snnettir. Olay biraz daha derinden incelediimizde akam namaznn klnma vaktinin gn iinde ok ksa bir sre iinde cereyan ettiini gryoruz. Bu yzden Yaratc Kudret, bu kstl sre iinde namaz klmay herkesi mecbur ya da farz klmam ve bunu Kuranda yalnzca peygamberimize zg bir ibadet ve inananlar iinde peygamberimizin bu snnetine uymak isteyenlere Kuransal bir snnet olarak ortaya koymutur. O halde akam namazn dileyen klabilir fakat imkan olmayan yahut zorlanan yahut kendisine ar gelen, istemeyen bir kii dahi klmayabilir. 12-) Namaz konusu bugne kadar tam olarak peygamberimizin kld ekilde gelmese de hem teorik hem de pratik adan peygamberimizin en ok en doru ve toplumsal adan en ok ahit olunan snnetidir. Fakat ncelikle iki konuyu tartma konusu yapacaz. Birincisi snnet kavramnn ne olduu, ikincisi bilinmeyen snnetin de Kurana bavurularak bulunabileceidir. imdi snnet kavramnn ne olduuna bakalm. Snnet, peygamberimizin slam toplumu nnde sergiledii, sergilenmesini uygun bulduu davran modellerine denir. Yoksa peygamberimizin toplum nnde zellikle yapmaktan ekindii davranlara yani peygamberimizin byle yaparak adeta bu konuda benim davranlarm zorunluluk haline getirmekten kannz dedii davran modellerine snnet denmez. Namaz konusunun peygamberimiz tarafndan nasl ince ince ilendii konusunda ise adet karmmz var. Bunlardan birincisi peygamberimizin yalnz u anda farz namaz olarak kabul edilen namazlar toplumla beraber kld veya kldrddr.
58

Yani peygamberimizin snnet namaz toplumdan ayr olarak evinde veya baka yerlerde tek bana kld namazlar deil bizzat toplumla beraber kld ve topluma rettii namazlardr. kincisi peygamberimiz yukarda farznn iki rekat ve Kuran art Rahman ve Rahim isimlerinin tespih edilmesinden ibaret olduunu akladmz namaz, Kurann retilmesi iin en uygun zaman ve mekan olarak namaz ngrd iin sabah namaz hari dier namazlar ve drt rekat ve iki oturulu olarak dzenlemitir. Bylelikle Kuran mesaj hem lafz hem de anlam olarak doru bir ekilde kitlelere ulaabilmi ve daha sonraki nesillere de ulatrlabilmitir. nc olarak zerinde nemle durduumuz nokta ise namazlarda peygamberimiz ve eittii toplum oturularda Secdelerin ardndan Onu tespih et ayeti gereince ilk oturuta Allahn Rahman ikinci oturuta ise Rahim isimlerini tespih ediyorlard. Bylelikle hem Allahn Kuranda emrettii tespih vakitlerinde tespih ibadeti yaplyor hem de rku ve secdeleri ieren fiziksel ibadet yaplabiliyordu. Yani peygamberimizin gerek snneti namaz oturularnda Kurandan olmayan insan eli ve kendisinden sonra gelen insanlarn okuduu dualar gibi dualar okumak deil Allahn isimlerini tespih etmekti. Zaten peygamberimizin kendi kendine salavat getirmesi gibi bir ey de dnlemez. Gerisini siz dnn. 13-) Hadis konusu insanlarla Kuran arasnda bir engeldir. Daha nce verdiim 11 ispat srasnda bu hadislerin peygamberimize ait olmayan szler olduunu anlayabildiinizi sanyorum. Bugn insanlar Mslmanlk gstergesi olarak 10 ciltlik hadis kitaplar almakta ve hem inandklar bu hadis kitaplaryla ilgilenmeyerek hem de aldklar bu hadis kitaplarnn kendilerinde yaratt yeterlilik duygusunun tuzana derek Kurandan da uzak dmekte ve uzaklamaktadrlar. Okumamak iin alnm ciltler dolusu
59

hadis kitaplar insanlarda psikolojik olarak yeterlilik duygusu yaratmaktadr. Kald ki peygamberimizle ilgili bilinmeyen detaylarla, uydurmalarla ve iftiralarla dolu hadis klliyatlar peygamberimizle ilgili oluturulmu bir yn yalan kmesinden ibarettir. O peygamberin hadisi de Kurandr, felsefesi de Kurandr, ibadetleri de Kurandr, insanlk alemine tleri ve uyarlar da Kurandr. 14-) O peygamber Alemlerin Rabbinin peygamberidir. Onu normal bir insan gibi tahayyl etmemenizi tavsiye ederim. nk Onun ilahi benlii, kendisi hakknda ballandrla ballandrla, sanki bire bir yannda ahit olunmu gibi anlatlan rivayetlerin hibirine yaramayacak kadar anl ve ereflidir. O anlatlabilecek bir insan deil ancak vlebilecek bir yap, bir benliktir. Ona atfedilen rivayetler, iftiralar ve hadisler ancak Onun annn kk drlmesine ve baz kendini bilmezler tarafndan alay konusu yaplmasna sebep olmaktadr. (bkz:Salman Rdi) O peygamber kendisi hakknda hadis uyduran ve bilip durduu halde bunlar yayanlar hakknda bana ok kesin bir tavr ortaya koymutur ve bana aka syledii udur: Benim yzm gremeyecekler! Artk bundan isteyen istedii sonucu karsn, yaplan zulmlerin karlksz braklacan m sanyordunuz? 15-) Bu noktada peygamberimizin bana syledii bir baka kesin ve ok edici uyary da dile getirmek istiyorum. Hadis konusu bugn dinde insanlarla Kuran arasnda bir engeldir. nsanlarn ou Kuran brakarak hadislerin peinden gitmekte ve sizi uyarmalym ki peygamberimizin Kuran brakarak hadislere gre davrananlarn kyamet gnndeki nasl hesap yerine ulaacaklar hakknda yine bana ok kesin bir uyars vardr. Peygamberimizin kulland tabir aynen udur: Srnerek gelecekler! Bu cmle umarm Alemlerin Rabbinin ilkelerinin deimezlii kadar
60

peygamberimizin ilkelerinin de Onun en gl elilerinden biri olmak bakmndan deimezliini anlatmaktadr. Artk bundan sonra insanlar unu dnmelidirler: Din peygamberimize ramen Onun tebli ettii kitabn dnda araylar iinde olmak mdr? 16-) slam dininde kaynak olarak yalnzca Kuran m yoksa bunun yannda hadisleri de kullanmal myz eklinde bir soru soralm ki hadislerin bugne kadar doru bir ekilde gelemeyeceini, eklemeler, karlmalar, saptrlmalar yaplabileceini, dolays ile bugn hadis ad altnda kullanlan kavramn peygamberimizin szlerini yanstmadn daha nce de belirtmitik. imdi olaya bir baka adan bakacaz. Bence Allahn ve mantn din konusunda bir ilkesi vardr. Din konusunda bavurulacak kaynak herkes tarafndan eriilebilecek, birbiriyle elikili olmayan, deimez, btn insanla ayn mesaj ve ana ilkeleri veren ve ulalabilen bir kaynak olmaldr. Kuran bu zelliklerin hepsini kapsar. Binlerce hadisten oluan ciltler dolusu hadis kaynaklar ise bu zelliklerin hibirine sahip olmamakla birlikte en nemlisi btn insanln ulaabilecei, kolaylkla alp okuyabilecei kaynaklar deildir ki bu Allahn Ben hepinize ayn uyary gndermitim ilkesine ters den bir olaydr. Eer peygamberimiz Kurann dnda herhangi bir ekilde kendi szlerinin yazlmasn ve saklanmasn isteseydi bunu yapard. Ama ne peygamberimiz byle yapm ne de ikinci el azlardan balayarak gelen hadisler korunmutur. Hadisler konusunun dinde bahis konusu yaplmas Allahn Kurandaki Size yle bir kitap gnderdik ki t ve uyarnz / zikriniz / erefiniz yalnz ondadr ayetine ters dmektedir. nsanlarn hadislere sarlmas peygamberimizin lmnden sonra (yaamnda buna izin vermemitir) ikinci elden Onun szlerini kayt altna almak gibi bir hata (ya da lgnlk) peine den insanlarn neden olduu bir olgu olarak ortaya
61

kan hadislere, mslmanlarn peygamberimize duyduu duygusal ba nedeniyle ortaya kan bir oluumdur. Peygamberimizi hepimiz severiz, Onun ad anldnda yreklerimiz titrer ama ounlukla olan olay udur. Birisi peygamberimizle ilgili bir hadis syleyince baka birisi saydmz herhangi bir nedenden dolay itiraz ederse Onu aforoz etmeye kalkarz. Bunun nedeni insanlarn peygamberimize olan duygusal balardr. Fakat o hadislerin ancak ve en fazla pheli olduu ounlukla iftira olduu, bizzat peygamberimizin bizim sadece Kurann anlamn okumamz istedii, o peygamberin Kurann anlatt peygamber olduu, Onun gerek hadislerinin de snnetinin de Kuran olduu kimsenin aklna gelmez. 17-) imdi size namazn vakti konusunda bile mslmanlarn rivayetlere ve uydurma hadislere inanarak, Kurana bakmay bile akllarna getirmeden ne kadar byk bir yanla dtklerini peygamberimizle benim aramda geen bir olay rnekleyerek anlatmak istiyorum. Kuranda namaz, vakti belirtilerek iki yerde geer. Bundan birincisi Hud suresi 114. ayet ikincisi sra suresi 78. ayettir. Hud suresi 114. ayet: Gndzn iki tarafnda ve geceye yakn saatlerde namaz kl. Gzellikler ktlkleri silip sprr. te bu, Allah ananlara bir ttr. sra suresi 78. ayet: Gnein kaymasndan / aa sarkmasndan, gecenin kararmasna kadar namaz kl. Sabah Kurann da gzet. nk sabah okunan Kuran tanklarca izlenmektedir.

62

Hud suresinde geen drt vaktin farz vakitler olduunu, sra suresinde geen akam vaktinin de daha nce de akladmz ve sonraki ayetle birlikte ele alndnda anlald zere snnet namazlar olduunu daha nce belirtmitik. Ama imdi Hud suresinde geen drt farz vaktin zel bir incelemesini yapacaz. Uzun zamandr bu konuyu inceliyor ve bu konuyu dnyordum. Daha nce mantken aklma yatmasna ramen aada anlatacam konu, btn mslmanlar yle yapyor, bu konu hakknda tartma aan bile yok. Herkes peygamberimizin snneti diyerek (daha dorusu yle sanarak) ayn vakitleri uyguluyor diyerek hep bu konuyu aklmdan kartyordum. Fakat 2008 yaznda bir gn yle bir hadise oldu. Olayn aklamas aadadr. Akam namaz sra suresinde geen ve drt farz vaktin dnda ele alnan snnet bir namazdr. O bir tarafa Hud suresinde geen geceye yakn saatler ya da baz meallerde geen gecenin gndze yakn saatleri terimleri sabah ve yats namazlarn anlatr. Bu konularda da bir tartma konusu yok. Fakat gndzn iki taraf terimi tartma konusudur. Gndz, gnein domasyla balar, gnein ufuk izgisinden kaymasna, bir baka deyile akam vaktine kadar devam eder. Gndzn iki taraf teriminde gndzn ilk taraf gnein domasndan tepe noktasna gelmesine kadar, ikinci taraf tepe noktasna gelmesinden batmasna kadar geen sretir. 2008 yaznda balkonumda yerde otururken bu konuyu dndm. nandm bir olay uygulamayp inanmadm halde sadece toplumsal kabulle uymak uruna kendi gereklerimi reddetmek bana sknt veriyordu. Birden Kim ne derse, ne yaparsa yapsn. Beni Kurann dedii ilgilendiriyor diyerek kendi namaz vakitlerimi inandm ekilde dzenlemeye karar verdim. Tam o anda
63

peygamberimizin geldiini hissettim ki peygamberimizi asla baka biriyle kartrmam. Ve bana beni kastederek dedi ki: Onu ok zor koullar altnda eittim! Bu sz peygamberimizin bana dair, beni onurlandran ve bana deer verdiini anlatan bir sz idi. O an ok duygulandm. Kendimi Kuran d kaynaklardan soyutlayp dini yalnzca Kurana dayanarak yaamann dllerinden birini daha almtm. Bu sz peygamberimize ve dier peygamberlere ulaan yolun da Kurandan getiinin bir ispat idi. Yeter ki insan temiz kalple Allaha ynelsin ve Kurann anlamna sarlsn. u son tahlile gre gerek anlamda namaz vakitleri unlardr: Gnein domasndan evvel klnan namaz sabah namaz, domasndan tepe noktaya gelinceye kadar klnan namaz le namaz, tepe noktadan ufkun arkasna ekilinceye kadar olan namaz ikindi namaz, o noktadan gecenin kararmasna kadar olana namaz akam namaz, ve gecenin kararmasndan sonra klnan namaz yats namazdr. 18-) Bir baka nemli detay da Cuma namazlarnn yalnz erkeklere deil hem erkeklere hem de kadnlara farz oluudur. nk bu konu hakkndaki ayetler unlardr: Ey inananlar, Cuma gn namaz / dua iin ar yapldnda, Allah anmaya / Allahn Kuranna koun! Alverii brakn! Eer bilirseniz bu sizin iin daha hayrldr. Namaz / dua yerine getirilince hemen yeryzne daln ve Allahn ltfundan nasibinizi arayn! Allah ok ann ki, kurtulua erebilesiniz. Bu ayetlerde genel manada erkekler veya kadnlar diye bir ayrm yaplmamtr. Hitap, Ey inananlar eklindedir. Yani namaz klmaya msait olan tm mslmanlar kastedilmitir. Ayrca ayetin devamn okuduunuzda Cuma
64

namaznn ksa bir ekilde klnp hemen mslmanlarn ilerine glerine dnmeleri istenmitir ki bu Allahn ibadetlerin uzun tutulmamas ve ksa fakat iman heyecanyla dolu olarak yaplmasn istediinin bir kantdr. Bu anlamda bugnk kldrlan Cuma namaznn Allahn istedii Cuma namazyla bir ilgisi yoktur Cuma namaz 2 rekattr. Namazdan nce adeta vakit geirmek uruna n ve arka namazlar klmak ve bunu bir zorunluluk haline getirmenin de bir anlam yoktur baka bir konu ise Cuma namaznn ille de cemaatle klnmas gerektii veya en az 3 kiinin olmas gerektii gibi bir Kuransal hkmn bulunmamasdr. Namaz bireysel bir ibadettir. Kulun Allaha ibadet etmesini simgeler. Yani namaz yalnz Allaha kulluk etmek iin klnr. Bu byleyken Cuma namaz cemaatle klnr, veya Cuma namaz iin en az 3 kii lazmdr gibi abes kurallar icat etmenin de bir anlam yoktur. Zaten siz farknda olmasanz da din konusunda Kurana aykr veya Kuranda olmayan fazlalk / detay icat ederek lenlerin tm amelleri boa kmtr. Siz farknda olmasanz da onlar cehennem azab iinde hazr bulundurulmaktadrlar. Bir kiinin din hakknda detay verici konumalar yapmas veya herhangi bir zmrenin, tarikatn, cemaatin, mezhebin, cemaatin lideri olmas onun hakkndaki hkm deitirmez. Hz. brahimin de dedii gibi: Yalnz temiz kalple varan kurtulur Bu ayeti tersten okuduumuzda yalnz gnahkarlarn deil kalbi irk suuna batm dindar inkarclarn da kurtulma anslar da yoktur. KURAN VE DER KTAPLARIN GNDERLME AMACI

65

Hatrlarsanz slam dininin, u anda dinin tek mutlak ve deimeyecek temsilcisi olan Kurann bildirdiine gre Tanrnn kendisi ile kulu arasna hibir fazlalk veya arac istemediini belirtmitik. u vereceimiz rnee dikkat edin. Kuran, Hristiyanlar ve Yahudiler hakknda onlarn ruhbanlar, papazlar gibi din adam snfndan zmreleri olduundan bahseder fakat Kurana gre slam dininin temsilcisi olan herhangi bir atanm veya seilmi din adam snf yoktur. Bu, u anlama gelir: Yce Allah insanlar iin tanmlad ve Bugn sizin zerinizdeki nimetimi tamamladm ve sizin iin din olarak slam setim (Maide suresi) diyerek insanlara indirdii son kitapta kesinlikle kendisiyle kullar arasnda herhangi bir arac istememekte ve kullar ile kendisi arasnda yalnzca Kuran vahyi araclyla bir iman, etkileim, ilham sentezi kurmak istemektedir. Bu sayededir ki Tanr kullarna deimeyen ve saf, mutlak, baka dillere evirisi yaplabilen bir Kuran indirmitir ki her kuluna deiik seviyede hidayet nasibi versin, onlar Kuranla uyarsn ve ne kadar inat olursa olsun tm gnlleri de onunla mjdelesin. lahi Kudretin byle yapmasnn birka sebebi vardr: 1-) Kuran Arapa olarak ak seik, anlalr ve tek bir kelimesi bile kyamete kadar deitirilemeyecek bir biimde, anlamnn anlalmas ve insanlarn her birinin kendi mr boyunca zerinde dnmeleri iin indirilmitir. Kurann Arapa indirilmesinin sebeplerinden biri de Arapann dnyann btn dillerine evirilebilecek nitelikte bir dil olmasdr. 2-) Kurann kendi dilindeki bir evirisini konsantrasyonlu bir biimde anlayarak okumaya alan bir insan Allahla kar karya gelir. Daha baka bir deyile Onun varlnn farkndalna gerek anlamda ular. Belki de Kurann ilk birka sayfasnn okunmas ve bu farkndaln balangc insann cehennemden bir ukurun bandan cennete
66

doru yol almaya balamasdr. Ve eer kii Kurann anlamsal boyutuna mr boyunca sadk kalrsa sanki Kuran onun iin Gel! Gelmezsen seni ateler iinde yakarm diyen cennetteki bir volkana dnr. Baz insanlar vardr ki dnyadayken kendini o volkann iine atar. Ama o volkan onu azap ateiyle deil ak ateiyle yakar. 3-) Daha nceden Kurann anlamn okumam insanlarn bilmedii bir zellik vardr. Kuran, fani alemin yani meleklerin veya peygamberlerin yazabilecei bir yaratlm elinden kma kitap deildir. O Kuran, Alemlerin Rabbinin indirdii kullara kyamet gn hakknda uyarlar ve mjdeler ieren, tm alemleri uyarmak iin gnderilmi (sadece insanlk alemi deil), ilahi, isabeti tartmasz, doruk noktaya km bir hikmettir ve onun dier kitaplarla alakas olmadn okurken iine girdiiniz ilahi atmosferden, yaadnz beyin frtnasndan ve kalbinizde doan klardan anlayabilirsiniz. Bu Kuran, insanlarn kalp gzlerini aacak klardan oluur. Gereince inanan bir toplum iin de bir klavuz ve bir rahmetir o (Casiye suresi) 4-) Yce Allah, insanlk alemine indirdii son kitap olan Kuranda herhangi bir din adam kesimi atamamakta ya da kullar tarafndan seilmi din adamlarn da tanmamaktadr. Kurana gre insanlk aleminde Tanr ile kullar arsnda arac, fazlalk, hkm-fetva verici bir din adam snf yoktur. Aslnda bu son din olan slamda byle olduu gibi bundan nce gnderilmi btn peygamberler ve btn kitaplarn yazgsnda da byledir. Bu arada unutmadan syleyelim. Her ne kadar Yce Allah daha nceki toplumlara deiik peygamberlerle deiik isimler altnda kitaplar gnderse de btn peygamberlerin dini slamdr ve nceki dier btn kitaplarn ana temalar, hkmleri de Kuranla ayndr. nk Kuran yle der: Allah katnda din slamdr O halde yle bir genelleme yapabiliriz: Btn kulluk aleminin dini de
67

slamdr. Ve bu aleme melekler, dier yaratlm varlklar ve hatta Onun katndakiler denilen kudretiler topluluu da dahildir. Bunu insanlk alemine indirgediimizde Ademin de, Nuhun da brahimin de, sann da, Musann da ve btn peygamberlerin namaz, orucu ve temel ibadetleri ayndr. u anda elimizde olan dier kitaplarda namazn veya orucun olmamas veya baz ibadetlerin eksik baz ibadetlerin ekleme olmas kullarn gnah ve sorunudur. Kald ki Allahn snnetine gre bir kitabn artk ondan hayr gelmeyecek kadar tahrif edilmesi durumuna gelmeden nce sonraki Kitap gnderilmekte ve yaygnlamaktadr. Tanr kendi z vahyini srekli olarak dnya zerinde sabit tutmakta ve kendisine inananlarn sarlaca bir eser brakmaktadr. Bu anlamda Kurann bizzat kendisinin belirttiine gre dnya zerine kyamete kadar hkm geecek son vahiy Kurandr. POZTF VE NEGATF DEERLER Konuya balarken ilk nce unu belirtmek istiyorum. nsanlarn uymas ya da uymamas gereken eyler ya da yapmas ve yapmamas gereken davranlar Yaratc Kudret tarafndan kesintisiz bir ekilde peygamberler ve onlarn tebli ettii kitaplar, sayfalar araclyla insanlara bildirilmitir. Bir sonraki kitabn ve veya peygamberin gnderilmesinin sebebi daha nceki reti veya retilerin kaydrlmas, deitirilmesi yani saf ve mutlak Tanr vahyi olmaktan karlm olmasdr. Ve bu anlamda son olarak gnderilen reti ve peygamber ise Kuran ve Hz. Muhammeddir. slam savunduum cmlelerimde kesinlikle daha nce gnderilen kitaplar ve peygamberleri inkar etmiyorum. Yalnzca onlarn retilerinin insanlar (zellikle dinle ilgilenen inkarclar) tarafndan byk zulmlerle deitirildiini, Kurann ise kyamete kadar

68

hkm srecek son kitap olarak okunmas gerektiine inandm sylyorum. u bir gerek ki insanlk tarihinin balangcndan itibaren toplumlara gnderilen btn kitaplarn, retilerin iindeki ana mesaj ayndr. Yani Nuha da, brahime de, Yusufa da, saya da, Musaya da ve btn peygamberlere ayn namaz, oru ve dier ibadet yntemleri, ayn ilkeler, ayn farzlar, ayn haramlar ve ayn tlerle yasaklar emredilmitir. Onlar da insanlk tarihinin balangcndan kyamete kadar olan zaman akmnda Alemlerin Rabbinin hi kimseye farkl ve ayrm yapmadan ayn ekilde yollad ayn evrensel ilkeleri tebli etmilerdir. Bu u demektir: Alemlerin Rabbinin tm insanlk alemi iin nerdii ve yasaklad ilkeler deimez ve ayndr. Hatta bunu yle rnekleyebiliriz: Hz. Muhammedin de, brahimin de, Nuhunda, sann da, Musann da kld namaz ayndr. Buna Kurann u ayetini ispat olarak sunabiliriz: Oru, sizden nceki toplumlara farz klnd gibi sizlere de farz klnd. O halde Alemlerin Rabbine inanyorsak unu kabul etmeliyiz. Alemlerin Rabbinin bizlere farz kld eylere uyulmal, yasaklardan ve haramlardan kanmal. Kalbin ve akln ayrt edebildii iyi ve kt ayrmnn gereklerini yerine getirebilmeliyiz. nk Alemlerin Rabbinin iyiliini belirledii ey mutlak ve tartlmaz iyi ve ktln belirledii ey ise mutlak ve tartlmaz olarak ktdr. Bu anlamda bu ekilde Tanr tarafndan iyilii ve ktl belirlenmi eyler insanlar tarafndan tartma konusu yaplamaz. nsan ancak bu belirlenen olgularn neden iyi veya neden kt olduuna dair derinlemesine incelemeler yaparak, felsefi dnceler reterek sebepleri ve sonular bulmaya alabilir veya aklmza gelmeyen baka eyleri de dnebilir. (rnein bin kiinin cann kurtarmak uruna bir kii gnah yokken ldrlebilir mi? Neden?) Bir baka
69

dnce tarz da bu iyilii ve ktl belirlenen eylere uyma ve kanma konusunda nasl daha fazla yol alnabileceidir. Fakat Alemlerin Rabbinin hakknda hkm verip belirledii, deerlendirdii deerleri tartma konusu yapmak ise siyaha beyaz, beyaza mor demek kadar yanl dncelere gtrebilir insan unu demeye alyorum. Burada gerek iyi ve gerek ktlerden bahsediyoruz. Yoksa iinde kt niyet olduu halde dtan iyi bir davran Allah katnda kabul grmez veya en azndan ikiyzl bir iyilik olarak kabul edilir. Oysaki nemli olan zdr, insann zdr, insann iinden geendir. yle bir rnek vermeye alaym: bir ticaret adam yle diyebilir: Ben bu mal aslnda 100 liraya aldm ve 200 liraya satyorum ama mteriye 175 liraya aldm 200 liraya satyorum dersem daha kolay satarm. Bu durumda satc kendince yalan sylemeyi para kazanma asndan yararl bulmutur ama Kuransal kstaslara gre yalan sylemek ok gnahtr ve yasaklanmtr, zellikle de ticaret konusunda Ya da baka bir rnek verelim: Yaratc Kudret yalnzca iyilikleri ve ktlkleri belirlemez, saf ve mutlak bilgiler, hikmetler de verir. rnein baln mthi bir ifa kayna olmas, bunda aratranlar iin bir ok ibretler ve mucizeler bulunabilecei veya yeni doum yapan bir annenin bebeini anne style iki yla kadar besleyebilecei gibi Kuran bazen imgeler yoluyla da dnen insanlar iin armlar yaptrr. rnein Kuranda domuz eti haramdr. Bilimsel olarak incelediimizde domuz etinin de doyurucu etkisinin olduunu fakat besin deeri olmayan bir yiyecek olduunu grrz. Bununla birlikte Kuran bu etin zorunlu durumlarda yenilebileceini syler. Peki neden haram? Ama verilmek istenen bir rnektir. Domuz, kendi dksn yiyen bir canldr. Yani burada insana denilmek istenmektedir ki yalnzca kendi beyninin dndklerini klavuz yapma.
70

Evrenden, d dnyadan, Kurandan ibret al, salkl gr asyla bak. Ya da daha geni bir bak asyla aklayalm. nsan, kendi beyninin rettiklerinden oluan ve domuzun kendi pisliini yemesine benzeyen dncelerle kendini snrlamamaldr. nsan dnce safhasnn balangcnda ilahi, Kuransal mesaj n plana alarak kendi negativitesini mmkn olduu kadar sfrlamal ve ilahi, Kuransal dnceye dayanarak artan ivmeli bir pozitif dnceye ynelmelidir. ok arpc bir baka rnek verelim. Kuran adam ldrmeye karlk ksasa ksas der. Yani ksasta sizin iin hayat vardr der. nsan haklarn savunduklarn zanneden batl dnyada adam ldrme, tecavz, hrszlk, uyuturucu gibi sular saylamayacak kadar oktur. Hatta Amerika ve baz Avrupa lkelerinde saniye bana tecavz hesaplar yaplr. slam eraitinin uyguland lkelerde ise ok caydrc cezalar sayesinde su oran da ok ok azdr. Unutulmamaldr ki Alemlerin Rabbi kendi eraitinde cezalar cezalandrmak iin deil caydrmak iin koymutur. Belki de bu yzden ahirette ateten yaplm bir cehennem ve sonsuz mutlulukla dolu bir cennet vaat ediliyor. Belki de bu yzden Allah Kuranda Gir kulluuma, gir cennetime! diyor. Aadaki ayetleri okursanz ne demek istediimi daha iyi anlayacaksnz: Rabbimiz Allahtr! deyip sonra da dosdoru yol alanlar var ya, onlar iin hibir korku yoktur, onlar tasalanmayacaklardr da Cennet halkdr onlar. Yapp ettiklerine karlk olarak srekli kalacaklardr orada. (Ahkaf 13-14) Ve yle dedim: Rabbinizden af dileyin! O balamay ok sevendir. G zerinize bol bol yamur tayc olarak gnderir. Sizi, mallar ve oullarla glendirir, size yeil
71

baheler ltfeder. Ve sizin iin nehirler aktr. Ne oluyor size de Allah iin bir vakar midinde olmuyorsunuz? (Nuh 10-13) Allah, gklerin ve yerin Nurudur. Onun nurunun rnei, iinde era bulunan bir kandile benzer. Kandil, bir sra ierisindedir. Sra, inciden bir yldz gibidir ki, douya da batya da nispeti olmayan bereketli bir zeytin aacndan yaklr. Bu aacn ya, neredeyse ate dokunmasa bile k saar. Nur zerinde nurdur O. Allah, dilediini kendi nuruna klavuzlar. Allah, insanlara rnekler verir. Allah her eyi bilmektedir. (Nur 35) Ben burada Bu aacn ya neredeyse ate dokunmasa bile k saar tabiriyle, O, balamay ok sevendir cmlesini karlatrmak istiyorum. Burada anlatlmak istenen, Ona inanan kii neredeyse ate (ak veya iman atei) yakmasa bile Allahn onu klara boaca ve imannn karlnn kat kat verileceidir. Allah hakknda dnrken ve Onun balamay ok sevdiini rendiinizde Onun Vedud (sevgili) isminin nelere kadir olabileceini de dnmelisiniz. imdi felsefi adan neden dnya hayatnn bir karl olan ahirette cehennem gibi ok ar bir ceza ve cennet gibi sonsuz bir rahmet var. Aradaki fark +2 ile -3 arasndaki fark deil, neredeyse art sonsuz ile eksi sonsuz arasndaki fark kadar. Bu kadar byk bir ceza ile bu kadar byk bir rahmetin olmas Alemlerin Rabbinin rahmetinin bykl anlamna gelir. Ahzab suresinin 72-73. ayetleri yledir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Biz emaneti gklere, yere, dalara teklif ettik de onlar onu yklenmekten kandlar, ondan rktler. nsan ise ok
72

zalim ve ok cahil olduu halde onu yklendi. Bunun byle olmas, Allahn; ikiyzl erkeklerle ikiyzl kadnlara, irke sapm erkeklerle irke sapm kadnlara azap etmesi, mmin erkeklerle mmin kadnlarn tvbelerini kabul etmesi iindir. Allah Gafurdur, Rahimdir. Ayetleri dikkatlice incelerseniz yalnzca irke sapan yani Allahtan baka ilahlar edinen, yani Allaha ortak koanlarla, ikiyzl erkek ve kadnlara azap edilecei, geri kalan insanlarn ise tvbelerinin kabul edilecei, kurtarlaca ve affedilecei bildirilmektedir. Ancak bir art vardr: Samimi bir kalpla Allaha inanmak. te samimi ve temiz kalpli insanlara Allah rahmet eder. Bu konuda insanlar arasnda din fark da yoktur. Mslman da olsa, Hristiyan da olsa, Yahudi de olsa Allahn birliine inanan herkes affedilebilir. Yeter ki Allahn birliine inansn ve imannda hayra ve bara ynelik, kendini Allaha ispatlayc bir eyler yapsn, dnce ve davranta bulunsun. Alemlerin Rabbi Kuranda yle buyuruyor: Rahmetim her yan kuatmtr. Azabma gelince, onu dilediime arptrrm. Kurann Tevbe suresi 81-82. ayetler ise yledir: Size verdiimiz rzkn temizlerinden yiyin! Bu konuda azgnlk etmeyin! Yoksa fkem zerinize ker. Ve kimin zerine fkem kerse o uuruma gider. Ve ben tvbe eden, inanan, hayra ve bara ynelik i yapp sonra da dzgn bir biimde yol alan kimseye kar gerekten ok affediciyim, Gaffarm. Sorumuz uydu: Neden bu kadar byk bir azap ve bunun kart olarak neden bu kadar byk bir rahmet var? Tehdit edildiimiz azabn ok byk olmasnn sebebi bizzat o
73

azabn gereklememesi iindir. Tehdit olarak bu kadar byk bir azap olacak ki kullar Alemlerin Rabbinin rahmetine inansn ve iman etsinler, ardndan imanlarnn ve imansal aktivitelerinin karl olarak affedilsinler ve derece bakmndan kyaslandnda rahmetinin derecesi azabnn derecesinden fazla bir sonula karlasnlar. Bununla unu sylemek istiyorum, cennetin rahmeti cehennemin azabndan byktr. Bu konuyu daha nce azabn da rahmetin de, hatta yaratlmann da sebebinin Allahn yceliinin anlalmas olduu konusunda anlatmtk. Bunu cehennemin iin yaratlanlar atete yanarak ve cennet iin yaratlanlar cennetle, Allahn rahmeti ve ltfuyla anlayacaklardr. KADER imdi bir baka mesele olan kader meselesine geiyorum (pozitif ve negatif deerlerin insan tarafndan belirlenip belirlenemeyeceini sonraya brakyorum) nsanlar ou zaman u soruyu sorarlar. Eer Allah bizim ne yapacamz, cennete mi cehenneme mi gideceimizi biliyorsa ve bizim inanan m, gnahkar m, inkarc m olacamz nceden biliyorsa bu anlamda olay bizim kontrolmzde deil ki? Dorusu u ki kader kavram deiebilecek bir kavramdr. Bunun iin Hud suresi 116-120. ayetleri rnek olarak vermeliyim: Rahman ve Rahim Allahn adyla Sizden nceki kuaklarn sz ve eser sahibi olanlar, yeryznde bozgunculuktan alkoymal deil miydi? Ama ilerinden kurtarm olduklarmzn az bir ksm dnda hibiri bunu yapmad. Zulme sapanlar ise iine gmldkleri servet marklnn ardna dp sulular haline geldiler? Halk iyilik ve bar sevenler olsayd, Rabbin o kentleri /
74

medeniyetleri zulmle helak edecek deildi ya! Eer Rabbin dileseydi insanlar elbette bir tek mmet yapard. Ama birbirleriyle tartmaya devam edeceklerdir. Rabbinin rahmet ettikleri mstesna. O, onlar ite bunun iin yaratmtr. Rabbinin, Andolsun ben cehennemi, tmden insanlar ve cinlerle dolduracam sz tamamlanacaktr. Resullerin haberlerinden, kendisiyle kalbini destekleyip salamlatracamz her eyi sana anlatyoruz. Bunda, inananlar iin bir t ve hatrlatma da vardr. Grld gibi ayetlerin banda anlatld zere helak olan medeniyetler iyilik ve bar zere olsalard helak olmayacaklard. Bu olay gelecee doru akan zaman akm iinde her eyin deiebileceine iarettir. Ve bu anlamda zaman akmnda yaanan her eyin gelecei etkilemesi bakmndan ok byk bir nemi vardr. ok basit bir rnek vereyim: Lisede derslerime ok altm, niversiteyi kazandm, niversiteyi bitirdim, iyi bir meslek sahibi oldum, altm mesleimde bir kadna ak oldum ve onunla evlendim, bir ocuum oldu, para kazandm ve bol bol zekat verdim. Bunun karl olarak Allah bir ekilde beni Kuranla tantrd ve sonra dosdoru bir hidayet verdi. Daha sonra namaza baladm ve belki bunun karl olarak hayrl bir evladm daha oldu. Ve bu ekilde sebeplerin oluturduu bu sebep sonu ilikisi cennete ve oradan sonsuza kadar gider. Ya da tam tersi bir ihtimal dnelim ayn kii iin: Lisede hi almadm babam beni okuldan ald, iki satlan bir yerde garsonluk yapmaya baladm, kt arkadalarm oldu, uyuturucuya baladm ve baml oldum, hastanelerde yattm, adam ldrdm hapishaneye girdim, ne karm ne ocuum oldu, fahielerle zina yaptm ve iki imekte ar gittiim iin 35 yamda karacier kanserinden ldm.

75

Kader sorusunun cevabn bulmak iin belki de u soruyu sormalyz: Rahman ve Rahim olan yani tm merhamet ve snrszca af ve rahmet sahibi olan Allah gerek peygamberlere gerekse inananlara gelecei olumlu ynde deitirmenin bir yolu olarak dua etme faaliyetini bir Ona yneli ve Onda bir karlk bekleyi sreci olarak Kuranda gstermi ve rnek vermitir. Bunun iin Musann Taha suresindeki Rabbine yakarn rnek veriyoruz ki vereceimiz rnekte Rahmann duaya annda cevap verii de dikkati ekmesi gereken bir olgudur. Hz. Musa Tuvada Rahmanla ses yoluyla birebir konumutur. (Rahman grmedii fakat bir tecelli olarak Rahmann yzn grd de belirtilebilir nk Allah grmek gibi bir ey sz konusu edilemez fakat Allahn yzn grmek diye bir kavramn var olduu Kuranda aka belirtilmektedir ve Kurann bir ayetine gre Allahn yzn istemek dnda bir ey iin infak etmiyorsunuz! (nfak fakirlere yardm demektir) Bu demektir ki zekat hakkyla bir gayret gstererek ve itenlikle verenler iin dnya hayatnda bile Allahn yzn grmek diye bir olgu dnlebilir. Taha suresi 8-36. ayetler yledir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Allahtr O. lah yok Ondan baka. Esmal Hsna, en gzel isimler Onundur. Ulat m sana Musann haberi? Hani, bir ate grmt de ailesine yle demiti: Bekleyin! Gzme bir ate iliti. Olabilir ki, ondan size bir kor paras getiririm, yahut onun zerinde bir klavuz bulurum. Onun yanna geldiinde kendisine Musa! diye seslenildi. Benim ben, senin Rabbin! Hadi, pabularn kar; sen kutsal vadide, Tuvadasn. Ve ben seni setim; o halde vahyedilecek olan dinle! Hi kukulanma ki ben Allahm. lah yoktur benden baka. O halde bana kulluk / ibadet et ve namazn beni hatrlayp anmak iin yerine getir. Kuku duyma ki o saat
76

gelecektir. Onu neredeyse gizleyeceim ki, her benlik gayretinin karln elde etsin. O halde ona inanmayp keyfi peinde giden, seni ondan yzgeri etmesin. Yoksa perian olursun. Nedir o sa elindeki ey Musa? Cevap verdi: O, benim asamdr. Ona dayanrm, onunla koyunlarma aatan yaprak indiririm. Onda, iime yarayan baka zellikler de vardr. Buyurdu: Yere at onu ey Musa! O da onu att. Bir de ne grsn, bir ylan olmu o, kouyor Buyurdu: Al onu, korkma! Biz onu ilk grnmne dndreceiz. Bir de elini koynuna sok! bir baka mucize olarak lekesiz, bembeyaz bir halde ksn. Bylece sana en byk mucizelerimizden bazlarn gstereceiz. Firavuna git; nk o, azd. Musa dedi: Rabbim, gsm ap genilet; iimi bana kolaylatr. Dilimden dm z, ki szm iyi anlasnlar. Bana ailemden bir yardmc ver, kardeim Harunu. Onunla srtm kuvvetlendir. Onu iime ortak kl. Ta ki seni oka tespih edelim. Seni oka analm. Kukusuz sen, bizi grmektesin. Buyurdu: stediin sana verildi, ey Musa! Grld gibi Allah, Musay belirli imgelerle belirli dnsel konulara yneltmi ve Musa, Allahla konumas srasnda yakaryla grevinin kolaylamasn ve Allahn yardmn, Allaha ibadet yolunda daha st bir konuma gemek bakmndan istemektedir. Dikkat ederseniz Musa Allahtan mal, mlk gibi fani eyler deil Allaha daha fazla yaklamak ve ibadet etmek gibi ilahi ltuflar istemitir. Bir baka rnek ura suresi 20. ayettedir: Ahiret ekinini isteyenin o ekinini arttrrz, dnya ekinini isteyene de ondan veririz. Ama bylesi iin ahirette bir nasip yoktur.

77

Bu ayet ahireti isteyenlerin cennete girmelerinin kolaylaacan, oradaki nimetlerin bu dua srdke daha da bollaacan ama ahireti brakp da sadece dnyay isteyenlere dnyadaki amellerinin karlnn verilip ahirette bir nasiplerinin olmayacan belirtmektedir. Unutmayn ki hayatn amac ahirettir. Hesap gnndeki sorguda dnya hayat sebep, sebebin sonucu ise cennet veya cehennem olacaktr ve toplu ine arlndaki bir amel bile dta braklmayacaktr. Allahn fiziki dualara yani olumlu aktivitelere nasl karlk verdiini ise ura suresi 23. ayetten anlayabiliriz. Allahn, iman edip hayra ve bara ynelik iler yapanlara mjdeledii ite budur. De ki: Ben sizden yakn akrabam / ehlibeytimi sevmeniz dnda bir ey istemiyorum. Kim bir iyilik / gzellik retirse onun iin o rettiine bir gzellik daha ekleriz. nk Allah Gafurdur, ok affeder; ekrdur, iyilie karlk verir / teekkr eder. Dikkatinizi ekmesi gereken ey yaplan bir iyilie Allahn kader plannda daha iyi veya bir baka iyi ama eklemesi, ayn zamanda ona karlk bir af, iyilik ve teekkr sunmasdr. Bu, gelecein gerek dua gerekse olumlu aktivite yoluyla gittike ok daha gzelleen bir sre olabileceinin bir ispatdr. ura suresi 25-26. ayetler yledir: Kullarndan tvbeyi kabul eden Odur. irkinlikleri / ktlkleri affeden O, yapp ettiklerinizi bilen O man edip hayra ve bara ynelik iler yapanlarn dualarn O cevaplyor, ltfundan onlara fazlasn O veriyor. nkarclara da iddetli bir azap var.

78

Grld gibi tvbe temek ve af dilemek ise insana o kt dnce veya amelin karl olan hesaptan ve hatta azaptan kurtulma ve affolma vesilesi olabiliyor. nk Allah samimi bir tvbeyi ok byk bir olaslkla affedebileceini bildirmektedir. Grld gibi iman etmek, tvbe etmek, dua etmek ve olumlu hareket / aktivite gelecein hem dnya plannda hem de ahiret plannda deimesine kesinlikle vesile olabilmektedir. Peki hala u soruyu soruyoruz: Allah her eyi bildiine gre biz ne yapsak bo, kaderimizi Allah yazm, ne yapabiliriz? yle bir rnek verelim: Dnyada senin gidebilecein bir milyar olaslkl tnel var ve bu bir milyar olasln bir milyarnn da sonunun nereye kacan Allah bilmektedir. O bir milyar olaslkl tnelden hangisini seeceini sen belirlersin ve Allah onu da bilir ama bu Allahn Batni tarafdr. Biz Onun zat hakknda her eyi bilemeyiz. Bu yzden baz insanlar iyi bir ey yaptklarnda bazen olmadk ve ok zenli bir ltuf alabilirler. Bu, Allahn ltfudur. Bazen insanlar da herhangi bir an yaarlarken ani bir ok geirirler ve yle derler: Ben bu an daha nce grmtm. in asl udur: Yaratc Kudret o insana dnyaya gelmeden nce ya da ryasnda o an gstermitir ve demektedir ki: Ben her eyi biliyorum, buna gre davran! Bu konuyu biraz daha amak ve dikkatinizi bir baka noktaya ekmek iin Yunus suresi 61-64. ayetleri yazyorum: Rahman ve Rahim Allahn adyla Bir i ve oluta bulunsan, Kurandan bir ey okusan; herhangi bir i yapsanz, siz ona dalp gitmiken biz stnzde mutlaka tanklarz. Ne yerde ne gkte zerre arlnca bir ey, ondan k de, daha by de Rabbimden uzakta / gizli
79

kalmaz; tm apak bir Kitaptadr. Gznz an! Allahn velileri iin korku yoktur. Tasaya da dmezler onlar. Onlar inanm, takvaya sarlmlardr. Dnya hayatnda da ahirette de mjde vardr onlara. Allahn kelimeleri deimez. te budur o byk kurtulu. te burada nemli olan Allahn her eyi gemiten gelecee doru olan zaman akmnda olacak btn olaylar, deiimleri, meydana kacaklar bildiine inanmaktr. Daha nce verdiimiz rnek yleydi. Dnyada senin seebilecein on milyar olaslk ve o her bir olasln bal olduu on milyar olaslk ve bu byle devam eder Ve Alemlerin Rabbi ise btn bu uzay, her bir olasl ve her bir olasln sonucunu bilmektedir. Bu olaslklardan hangisini seeceini sen belirlersin ama Allah o seimi yapacan da nceden bilir. Fakat bu Allahn Batni tarafdr. Allahn bir zellii de gizemli olmasdr. Yukarda verdiimiz rnekte Allahn her eyi bildiini ve apak bir kitapta nceden belirlediini bildiren ayette Allahn velileri hakknda bilgiler veren, onlarn korku ve tasaya dmeyeceklerini bildiren ayetler yan yana sralanmtr. Kurann Yunus suresinde bu ekilde bir balant kurmasnn nedeni Allahn velilerinin inanmalar, takvaya sarlmalar ve zellikle rnek olarak yle bir dnce tarz gelitirebilmeleridir: Allahm! u anda nmde olan kader kt gzkyor. Ama ben sana sndm, senden yardm bekliyorum. Gnahlar tvbeye dntren, tvbeyi kabul eden, insanoluna ltuflarda bulunup hem dnya hem ahiret gzellikleri veren ancak sensin. O halde bizi affet ve doru yola ilet Bu anlamda inanan kii Allahn gnahlar affedebilecei farkndalna varm, karlksz bir ltuf olarak dnyada ve ahirette daha fazla iyilik ve yaknla muhatap ltfuna
80

kavuabileceine de inanmtr. Ve Allahtan geleceini karanlklardan aydnla evirmesini istemektedir. te byle bir kii hem Allahn dilediklerini, hatta daha da fazlasn ve bir ihsan olarak da velilik makamna ykselme konumundadr. Allahn Batni taraf kullarnn geleceini deitirebilecek, aynen Nur suresindeki gibi neredeyse ate dokunmasa k saacak tarafdr ki bu ate ona duyulan sevgi ateidir. Bu ak ateini krkleyebilecek olgu ise sadece ve sadece Kurandr. Rahman suresi 59-60. ayetler yledir: Rabbinizin ayetlerinden hangisini sayarsnz yalan? hsann karl sadece ihsan O halde iyilie karlk sadece iyilik ve Kurann bir baka ayetine gre on kat iyilik, ktlk getirene ise sadece yaptnn karl vardr. u halde Allah bana geleceimde u ktlkleri yazd ve ben bu yzden bu ktlkleri yapacam, bu yzden de cehenneme gideceim diyebilir misiniz? Eer aklnz kullanrsanz gemite yaptnz ktlkleri de zalimliiniz yznden yaptnz ve bunlar Allahn yazmadn grrsnz. Bir baka rnei Hud suresi 50-52. ayetlerden veriyorum: Rahman ve Rahim Allahn adyla Ada da kardeleri Hudu gnderdik. Dedi ki: Ey toplumum! Allaha kulluk edin. Sizin Ondan baka ilahnz yok. Siz sadece uydurmalara bel balamsnz. Ey toplumum! Bu tebliime karlk sizden bir cret istemiyorum. Benim cretim, beni yaratandan bakasna dmez. Hala aklnz altrmayacak msnz? Ey toplumum! Rabbinizden af dileyin, sonra Ona ynelin ki zerinize g bol bol gndersin, kuvvetinize kuvvet katsn. Gnahkarlar olup da Allahtan yz evirmeyin.
81

Grld gibi Hz. Hud toplumunu Allahtan bakasna kulluk etmemek, yalnz Allaha kulluk etmek, Ondan af dilemek ve tvbe ettikten sonra Ona ynelmeleri konusunda uyarmtr. Bu konumda zaten peygamberlerin gnderili amac sregelen kt gidiat iyi yne evirmek ve helak durdurmaktr. Yani bir baka anlamda peygamberler ve kitaplar kaderi olumlu ynde deitirmek zere Allah tarafndan gnderilen bir rahmettir. Hud kavminin iki olasl vard. Ya akllarn kullanp Allaha inanacaklar ve bunun karl olarak hem dnyada bol bol nimetlenecekler ve tvbelerinin karl olarak da ahrette affolacaklar ya da peygamberi yalanlayp helak olacaklar. Hud suresini okursanz yalnzca Hz. Hud ve onunla beraber iman edenlerin kurtulduunu, geri kalan kavmin ise helak edildiini grrsnz. Bu ayetler gelecein, kaderin Allah tarafndan hem de kullarn kurtulmas iin deitirilmek istendiinin bir ispatdr. Ayette de grld gibi: Ey toplumum! Allaha kulluk edin. Sizin Ondan baka ilahnz yok. Siz sadece uydurmalara bel balamsnz. Allaha inanmamak, Ona ynelmemek ve Odan af dileyip gelecei olumluya evirebileceine inanmamak sadece hurafelere inanmak ve boyun emektir. Aslnda Kuran gelecein olumlu ynde deitirilmesi srasnda adeta rahmet saan bir kitaptr. Daha nce yazdmz Allahn her eyi bildii ayetiyle, Kurana sarlanlarn veli olabilecei gibi bilgiler veren ncelikle Yunus suresi 61-62. ayetlerde: Bir i ve oluta bulunsan, Kurandan bir ey okusan, herhangi bir i yapsanz, siz ona dalp gitmiken biz stnzde mutlaka tanklarz denmektedir. Ayetin iinde dier btn yaplan, dalnan iler bir yere, Kuran okumak ayr bir yere
82

konulmaktadr. Bu, insanolunun Allaha yaknlamasnda Kurann anlamn okumann ne kadar nemli bir olgu olduunun bir ispatdr. Velilik makamyla Kurann anlamn okumann, Kuran dnmenin ve Kuran-kader ilikisi hakknda dnmenin arasnda kesinlikli bir alaka olduu Yunus suresi 61-62. ayetlerde aka ortaya konmaktadr. Belki de kader hakknda dnrken neleri kendi yapt, neleri Allahn ortaya kard belki de kaderin bu ikisinin e zamanl bir toplam olduunu dnmek insan peygamberlikten sonra en yakn konuma, yani velilie gtrebilir. Kaderin ne olduu konusu her zaman tartma konusudur fakat Yunus suresi 61-62. ayetler Kurann anlamn okumakla velilik makam arasnda kesin bir alaka olduunun bir ispatdr. Gerek u ki Kuran insanlarn inanmalar ve doru yolu bulmalar iin insana kar konulmaz ispatlar ortaya koyar ve insanlar bunlar hakknda dnmeye arr. Bu nermeler hakknda birka rnek vermek istiyorum: Yoksa Onun dnda baz ilahlar m edindiler? De ki: Susturucu delilinizi getirin! Benimle beraber olanlarn da benden ncekilerin de Zikiri budur. Ne yazk ki onlarn ou hakk bilmezler; bu yzden de yz evirirler. (Enbiya 24) Bu ayette Allahtan baka ilahlar edinenlerin hakk izlediklerine dair susturucu bir kant getirmeleri istenmektedir. Ayette Hz. Muhammede indirilen Kurann daha nceki peygamberlere indirilen kitaplarn da ayn tevhid ilkelerini benzer biimlerde belirttii (Tevrat, ncil ve Zeburun deitirilmemi haliyle daha nceki bilmediimiz kitaplar) ve hak olann Allahn birlii inanc olduu bildirilmektedir.

83

O kfre sapanlar grmediler mi ki gkler ve yer bitiik idi, biz onlar ayrdk. Her canl eyi sudan oluturduk. Hala iman etmeyecekler mi? Yerkreye, onlar alkalamasn diye birtakm dalar diktik. Ve orada geni geni yollar atk ki, doru gidebilsinler. G, korunmu bir tavan yaptk. Ama onlar gn ayetlerinden hala yz eviriyorlar. O odur ki, geceyi, gndz, gnei ve ay yaratt. Her biri bir yrngede yzmektedir. Senden nce hibir insana lmszlk vermedik. imdi sen lrsen, onlar lmsz m olacaklar? Her canl, lm tadacaktr. Biz bir imtihan olarak sizi er ile de hayr ile de deniyoruz. Sonunda bize dndrleceksiniz. O kfredenler seni grdklerinde, seni u ekilde alaya almaktan baka bir ey yapmazlar: lahlarnz diline dolayan bu mu? Ama kendileri Rahmann zikrini rtp inkar ediyorlar. (Enbiya 30-36) Bu ayetlerde Big- Bang yani evrenin balangc ve dnyann yaratl srasnda evrenin balang aamasndaki belirli bir blmde gkler ve yerin bitiik olduuna dikkat ekilmektedir. Bilim dnyas bunu zamann belirli bir blmnde uzayn toz bulutu olduu eklinde aklar. Bugn bunlar bilim adamlar tarafndan aratrlm gereklerdir. Ayrca her canl eyin sudan olutuu ve belki de buradan yola klarak oluturulabilecek yeni bir evrim teorisine, gn atmosfer ve dier katmanlarla korunmasna, Ay ve Gnein belirli yrngeleri olduuna ve bunlar hakknda dnlebilecek birok ispatn olduuna dikkat ekilerek insanlarn bir ksmnn iman etmemesinin alacak bir ey olduu bildirilmektedir. 36. ayette ise inkarn sebebinin Kurann okunmamas, anlamnn stnn rtlmesi veya Kurann bir ekilde devre d braklmas olduu bildirilmektedir.

84

Gerek u ki, biz onlar ve atalarn, mr kendilerine uzun gelecek kadar nimetlendirdik. Hala grmyorlar m ki, biz yerkreye geliyor, onu ularndan eksiltiyoruz. Galip gelenler onlar m? (Enbiya 44) Bu ayette Kuran bir baka mucizeye dikkat ekerek adeta, Siz ne isterseniz olacak m? Galip gelenler siz misiniz? Kendi lm zamannz bile tayin edebilir misiniz? Ahirette ipler sizin elinizde olacak m? sorularn sormaktadr. Yce Yaratcnn kaderi inananlar iin nasl deitirebileceine dair en bata gelen rnekleri peygamberler hakkndaki Enbiya suresinin 47-95. ayetlerde grebiliyoruz: Rahman ve Rahim Allahn adyla Kyamet gn iin adalet terazilerini kuracaz / adaleti terazilere koyacaz. Hi kimseye zerre kadar zulm edilmeyecek. Hardal tanesi kadar bir ey olsa onu ortaya getiririz. Hesaplar olarak biz yeteriz! Andolsun, biz, Musaya ve Haruna hak ile batl ayran, korunanlar iin bir k ve t olan furkan verdik. O korunanlar ki, hi grmeden Rablerinden korkarlar. Kyamet saatinden de rperirler onlar. Bu, bereketli bir Zikirdir ki, onu indirdik. Yoksa siz onu inkar m ediyorsunuz? Andolsun, brahime daha nceden doruyu buluma gcn vermitik. Onu bilmekteydik biz. Babasna ve toplumuna yle demiti: u bana toplanp durduunuz heykeller de ne? Dediler: Atalarmz onlara kulluk /ibadet eder bulduk. Dedi: Vallahi, siz de atalarnz da ak bir sapklk iine dmsnz. Dedi: Sen gerei mi getirdin yoksa oynayp elenenlerden biri misin? Dedi: Hi de deil! Sizin Rabbiniz, gklerin ve yerin Rabbidir ki, onlar yaratmtr. Ben de bunlara tanklk edenlerdenim. Allaha yemin ederim, srtnz dnp gidiinizden sonra, putlarnza bir oyun
85

evireceim. Sonunda onlar para para etti. Yalnz en byklerini brakt ki, dnp ona bavurabilsinler. Dediler: Tanrlarmza bunu yapan kesinlikle zalimlerdendir. Dediler: Onlar diline dolayan bir gen duymutuk. Kendisine brahim deniliyor. Dediler: Halkn gzleri nne getirin onu ki, aka grebilsinler. Dediler: Tanrlarmza bunu sen mi yaptn, ey brahim? Dedi: Hayr, ben deil. u bykleri yapmtr onu. Hadi, sorun onlara eer konuabiliyorlarsa! Bunun zerine kendi benliklerine dndler de yle dediler: Siz, zalimlerin ta kendisisiniz. Sonra, yine kendi kafalarna dndrldler: Vallahi sen de bilirsin ki, bunlar konuamazlar. brahim dedi: Siz, Allah brakp da size hibir ekilde yarar salamayan, zarar veremeyen eylere mi tapyorsunuz? Yuh size ve Allah brakp da taptklarnza! Siz hala aklnz kullanmayacak msnz? Dediler: Yakn bunu! Eer bir ey yapacak kiilerseniz ilahlarnza yardm edin. Biz de yle dedik: Ey ate, brahime serin ol, selam ol! Ona tuzak kurmak istediler de biz onlar hsrann en beterine urayanlar yaptk. Biz onu da Lutu da kurtarp iinde alemlere bereketler sakladmz topraa ulatrdk. Ona shak baladk, ayrca Yakupu da hediye ettik. Hepsini hak ve bar iin alan insanlar yaptk. Onlar, bizim buyruumuzla yol alan nderler yaptk. Onlara iyilikler yapmay, namaz klmay, zekat vermeyi vahyettik. Onlar, yalnz bize kulluk ediyorlard. Luta da hkmranlk ve ilim verdik. Onu, pislikler retip duran bir kentten kurtardk. O kent halk yoldan km kt bir kavimdi. Onu rahmetimizin iine soktuk. O, hak ve bar iin alanlardand. Nuha gelince, o da daha nce bize yakarmt. Yakarna cevap verdik de onu ve ailesini, o byk skntdan kurtardk. Ona, ayetlerimizi yalanlayan toplululua kar yardm ettik. Ktln toplumuydu onlar. Hepsini birden batrp boduk. Ve Davud ile Sleyman
86

Hani, halkn davarnn yayld ekinler hakknda hkm veriyorlard da biz hkmlerine tanklar olmutuk. Onu Sleymana derhal kavrattk. Her birine hkmdarlk ve bilgi verdik. Davuda dalar boyun edirdik. Kularla birlikte tespih ediyorlard. Yapmak isteyince yapanlarz biz! Ona, sizi sizin iddetinizden koruyacak olan zrh yapma sanatn rettik. Peki, siz krediyor musunuz? Ve Sleymana kasrgay boyun edirdik. ini bereketlerle doldurduumuz topraa doru onun emriyle akp giderdi. Her eyi bilenleriz biz! Kendisi iin dalglk eden, daha baka i de yapan baz eytanlar da onun emrine verdik. Biz onlar koruyup gzetiyorduk. Ve Eyp, Rabbine yle yakarmt: Dert / zorluk gelip att bana; sen, rahmet edenlerin en merhametlisisin! Hemen cevap verdik ona, kendisindeki derdi kaldrdk. Tarafmzdan bir rahmet ve ibadet edenler iin bir hatrlatma olarak, ona ailesini ve beraberinde, benzerlerini verdik. smail, dris, Zlkifl, hepsi sabredenlerdi. Hepsini rahmetimize soktuk. Onlar hak ve bar iin alanlard. Ve Znnun! Hani, kzarak gitmiti de ona asla g yetiremeyeceimizi / ly ona uygulamayacamz sanmt. Sonra, karanlklarn barnda yle yakard: Senden baka ilah yok, tespih ederim seni! Kukusuz, ben zalimlerden oldum! Hemen imdadna yetitik. Gamdan kurtardk onu. nananlar ite byle kurtarrz biz! Ve Zekeriya, Rabbine yakarmt: Rabbim, beni yapayalnz, bir bama brakma! Sen, Varis olanlarn / miraslarn en hayrlssn! Kendisine hemen cevap vermi. Yahyay ona hediye etmi, karsn kendisi iin dourmaya elverili hale getirmitik. Onlar, hayrlarda yarrlar, umarak ve korkarak bize yakarrlard. Onlar, bize rpererek sayg gsterirlerdi. Ve o, cinsiyet organn / rzn titizlikle koruyan kadn. Onun barna ruhumuzdan fledik de kendisini ve olunu alemler iin bir mucize yaptk. te u sizin mmetiniz bir tek
87

mmettir. Ben de Rabbinizim. O halde, bana ibadet edin. lerini aralarnda paraladlar. Hepsi bize dnecekler. Kim inanm olarak bara / hayra ynelik bir ey yaparsa, onun gayretine nankrlk edilmez. Biz, bylesinin lehine katiplik ederiz. Helak ettiimiz bir kente / medeniyete yaamak haram edilmitir. Onlar bir daha geri dnemezler. Grld gibi her peygamber iin gerek yardm diledikleri anda gerekse yardm dilenmeden yardm edilmi ve peygamberler Allahn byk rahmet vesilelerine muhatap olmulardr. Bu ayetlerde zellikle Hz. brahimin hikayesine dikkat ekmeliyim nk 51. ayette: Andolsun, brahime daha nceden, doruyu bulma gc vermitik. Onu bilmekteydik biz. Denilmektedir. Bu ayette Hz. brahimin Yaratc Kudret tarafndan korunup kolland, kalbinin temizliinin bilindii ve alemlere ibret olacak bir rahmete muhatap olacak bir peygamber olduu bildirilmektedir. Nitekim: Dediler: Yakn bunu! Eer bir ey yapacaksanz, ilahlarnza yardm edin. Biz de yle dedik: Ey ate, brahime bir serinlik ol, bir selam ol! Ona tuzak kurmak istediler de biz onlar hsrann en beterine urayanlar yaptk. (Enbiya 68-70) Enbiya 78-82. ayetler ise yledir: Ve Davud ile Sleyman, halkn davarnn yayld ekinler hakknda hkm veriyorlard da biz hkmlerine tanklar olmutuk. Onu Sleymana derhal kavrattk. Her
88

birine hkmdarlk ve bilgi verdik. Davuda dalar boyun edirdik. Kularla beraber tespih ediyorlard. Yapmak isteyince yapanlarz biz! Ona sizi sizin iddetinizden koruyacak olan zrh yapma sanatn rettik. Peki, siz krediyor musunuz? Ve Sleymana kasrgay boyun edirdik. ini bereketlerle doldurduumuz topraa doru onun emriyle akp giderdi. Her eyi bilenleriz biz! Kendisi iin dalglk eden, daha baka i de yapan baz eytanlar da onun emrine verdik. Biz onlar koruyup gzetiyorduk. Bu ayetlerde Hz. Sleyman ve Davud hakknda nceden planlanan bir rahmetin nasl gerekletiine dikkat ekilmektedir ve yle denilmektedir: Yapmak isteyince yapanlarz biz! Grld gibi lahi Kudret ya da Kutsal Kitap olan Kuranda kendini Biz diye tabir eden kudretliler topluluu diledikleri anda iyi kullarna umulmadk rahmetler sunabilmekte hatta ayetler detaylca incelenirse onlar ibadet eden evrenin bir paras yapmaktan ziyade ibadet eden evreni onlarn hkm altna sokabilmektedir. Bu noktada u cmleye dikkat ekmek istiyorum: Yapmak isteyince yapanlarz biz! Bu cmle ilahi alemin eer diledii takdirde hibir engel tanmadan kullarna diledii yardm ve rahmeti ulatrabileceinin bir iaretidir. Kuran Enbiya suresi 79. ayette yle bir dnyevi ve ibadetsel bir dnya kurmutur ki bu kurulan sistemi Yapmak isteyince yapanlarz biz! diyerek talandrmtr. Enbiya suresi 83-86. ayetler ise yledir: Ve Eyp, Rabbine yle yakarmt: Dert / zorluk gelip att bana; sen, rahmet edenlerin en merhametlisisin! Hemen cevap verdik ona, kendisindeki derdi kaldrdk. Tarafmzdan bir rahmet ve ibadet edenler iin bir hatrlatma olarak, ona
89

ailesini ve beraberinde, benzerlerini de verdik. smail, dris, Zlkifl, hepsi sabredenlerdendi. Hepsini rahmetimize soktuk. Onlar, hak ve bar iin alanlardand. Bu ayetlerde Hz. Eypn duasyla Rahmann cevab arasndaki ilikiyi ortaya koymak gerekiyor. Dert / zorluk iinde bulunan Hz. Eyp dayanamayaca noktaya geldiini anlayp Allaha en belirgin sfatlarndan biriyle (Sen, merhamet edenlerin en merhametlisisin) dua edince kendisine bu noktann altn iziyorum, hemen- cevap verilmitir. Bu ayetler sabrn iman edenler iin ne kadar nemli bir lt olduunu ortaya koymaktadr. Ayetlerde ayrca smail, dris ve Zlkiflin sabredenler, iyilik ve bar iin dnp yaayanlar olduu, yaratl amalarna uygun davrandklar iin rahmetle karlandklar, bunun bir gstergesi olarak da Kuranda anlmak onuruyla ereflendirildiklerini nemli bir dip not olarak ortaya koyalm. Enbiya suresi 87-88. ayetler yledir: Ve Znnun! Hani, kzarak gitmiti de ona asla g yetiremeyeceimizi / ly kendisine uygulamayacamz sanmt. Sonra, karanlklarn barnda yle yakard: Senden baka ilah yok, tespih ederim seni! Kukusuz, ben zalimlerden oldum! Hemen imdadna yetitik. Gamdan kurtardk onu. nananlar ite byle kurtarrz biz! Znnun ya da Hz. Znnun nce karanlklar iinde k yolu aram, aresiz kaldn anlaynca a yani Ona ynelmi, Senden baka ilah yok, tespih ederim seni! Kukusuz ben zalimlerden oldum! diyerek samimi bir tvbeyle Ona ynelmitir. Hemen imdadna yetiitk. Gamdan kurtardk onu. nananlar ite byle kurtarrz biz!

90

ayetiyle anlatld gibi hemen imana, i parlaklna ve a kavumutur. nananlar ite byle kurtarrz biz! ayeti Allahn kitabna ve ayetlerine fkelenenlerin zerinde uzun uzun dnmesi gereken bir cmledir. Bakn bakalm evreni 13,7 milyar yl nce byk patlama ile yaratan ve her zaman bizimle olan, hem bu dnyada hem ahirette tek ve gerek dostumuz olan ve zaman gelince de bizi sorgulayacak olan Allahn rahmetinden baka snacak yer var m? Sonu olarak olay udur: man eden ve imann herhangi bir zulmle kartrmayan herkes kurtarlacaktr. Bir tek Allaha ortak komasn ve tvbe ederek gitmi olsun yeter. Bu noktada tekrar Enbiya suresinin 51. ayetine dnmek istiyorum fakat daha nce surenin psikolojisini incelemeniz bakmndan Enbiya suresinin tamamn okumanz tavsiye ederim. Yemin olsun, brahime, daha nceden, doruyu bulma gcn vermitik. Onu bilmekteydik biz! nsann aklna ilk bakta u soru gelebilir: Acaba Hz. brahim yaratltan gelen zelliklerinden dolay m Onu bilmekteydik biz! cmlesiyle onurlandrlyor yoksa kendi bana baard bir i benlik savanda doruyu bulma mcadelesinde baarl olduu iin mi onurlandrlyor. Ayetteki cmleleri ltfen dikkatlice inceleyiniz. Ayetler Hz. brahimin dnyaya geli srecinden itibaren iyi ve temiz kalpli olma, Allahn birliine inanma, Ona ortak komama ve hatta bu konuda btn toplumuyla ters dmesine ramen bildiinden caymama, Allahn birliine olan inancn atee atlma pahasna koruma sreleri boyunca srekli olarak lahi Kudret ve Onun katndakiler tarafndan izlendii hatta btn bu olacaklar daha nceden bilindii iin doruyu bulma gc
91

yani hidayetin verildii vurgulanmaktadr. Bu olay adeta anahtar kilit uyumuna benzer. Hz. brahimin hidayeti, yani anahtar doru yolu aabildii iin ve daha da nemlisi bu anahtar kullanaca daha nceden bilindii iin bu hidayet ona verilmitir. Aslnda bu noktada insanlar birka gruba ayrmakta fayda var. Birinci grup cehennem iin yaratlanlar grubudur. Kuran dikkatlice okuyanlar bilirler ki Yaratc Kudret bu insanlar dnyada bir snav arac, ahrette ise cehenneme odun olmalar ve ibret iin yaratmtr. kinci grup kendisine anahtar verilenler grubudur. Bu insanlar iinde dnya snavnda kilidi aanlar kurtulurlar, kilidi aamayanlar ise cennete girecekleri kesin olmamakla birlikte muhtemelen Allahn rahmetine nail olurlar. Peki anahtarn hidayet olduunu syledik. O zaman hidayet ne? Hidayet, Rahmana olan ynelimde hibir engel veya kayma olmadan mutlak pozitif aba sarfetmektir. Buna Kuran okuma, namaz klma dua etme, oru tutma, zekat verme iyilikler yapma, ktlklerden uzaklama gibi pek ok ey eklenebilse bile Kuranda Hz. brahimin dilinden de belirtildii gibi Yalnz temiz kalple varan kurtulur! Temiz kalbe sahip olmak iin sz konusu saydmz ibadetler ve iyiliklere ynelme, abalar ve ktlklerden uzaklama ise sadece birer vesiledir ki zaten ama temiz kalbe sahip olmaktr. Doru yolda giden zaten ibadetlerini de yapar, ktlklerden de uzak durur ve btn bunlar itenlikle yapar. Baz insanlar vardr ki gzel dnmeyi ve gzel davranmay o hale getirmilerdir ki bunu dnsel bir ilke olarak dnce plannda bile uygularlar. Kader ile ilgili yazabileceimiz ve Allahn kaderi olumlu ynde deitirebileceine dair bir ayet de Hac suresi 15-16. ayetlerdir: Rahman ve Rahim Allahn adyla
92

Kim Allahn dnyada ve ahrette kendisine yardm etmeyeceini sanyorsa; bir sebeple ge uzansn, sonra teki ilikilerini kessin de bakversin: Oyunu fkelendii eyleri gerekten giderecek mi? Biz onu, bylece ak seik ayetler halinde indirdik. Kukusuz, Allah, dilediine / dileyene klavuzluk eder. Burada vurgulanmak istenen udur: Bir insan kt bir pozisyonda olsa da, olmasa da kendi benliinin i derinliinden gelen sese kulak vermeli, Allaha ynelme duygusunu dinlemeli ve gerekletirmelidir. Byle yapt takdirde Alemlerin Rabbinden yardm, hatta daha da tesinde ltuflar, klar ve hidayet gelebilecektir. nsan Rabbini tanmaz olduu andan itibaren insan olmaktan kar. Rabbini tand ve hissettii anda ise bir anda Onunla oluverir. Benim bunca yllk Kuran okuma srecimde, Allaha olan bireysel ynelimimde, yaadklarmda rendiim udur: Allah bize yle diyor, Bana olan yneliminizde de, ibadetlerinde de ibadetsizliinde de samimi ol. Ve una inan ki bana kar samimi olduun anda beni bulacaksn. Ve greceksin senin iin neler gizlediimi Aslnda olayn z udur: Alemlerin Rabi Allah alemleri ak yznden yaratmtr. Ve bu ak yle bir aktr ki aynen Nur suresindeki, Neredeyse ate dokunmasa bile k saar ayetindeki gibi kendisini sevmeyenlere bile aktr. Ancak bu ak yle bir aktr ki kendisini inkar edeni asla kabul etmez ve atee atar. BREYSEL ZGRLK VE MUTLAK IIA DORU Bu konu balnda mutlak k kavramn i aydnlanma, huzur, bar, baar, gerei bulmaya doru yolculuk ve pek ok benzeri balk altnda da inceleyebiliriz. Ancak bu konuda
93

geni bir alm yapmadan nce belirtmeliyiz ki bireysel i aydnlanmaya ya da mutlak a doru giden yol kesinlikle bireysel vicdan hrriyetinden geer. Burada vicdan hrriyeti tanmnn din hrriyeti, inan hrriyeti, dnce hrriyeti gibi bireysel akli ve kalbi hrriyetleri kapsadn belirtmeliyim. Bunun iin ncelikle Kurann Enam suresindeki 74-83. ayetlerdeki Hz. brahimin hikayesini analiz etmemiz gerekiyor: Rahman ve Rahim Allahn adyla brahim, babas Azere yle demiti: Putlar tanrlar m ediniyorsun? Seni de toplumunu da ak bir sapklk iinde gryorum. Bylece, biz, brahime gklerin ve yerin melektunu gsteriyorduk ki, gerei grp bilerek inananlardan olsun. Gece onun stn rtnce bir yldz grd de, te Rabbim bu! dedi. Yldz batnda ise Batp gidenleri sevmem! diye konutu. Ay doar halde grnce, Rabbim bu! dedi. O batnca da yle konutu: Eer Rabbim bana klavuzluk etmeseydi saptan topluluktan olurdum. Nihayet, Gnein domakta olduunu grdnde, Benim Rabbim bu, bu daha byk! dedi. O da batp gidince yle seslendi: Ortak kotuunuz eylerden uzam ben! Ben bir hanif olarak yzm gkleri ve yeri yaratana dndrdm. Mriklerden deilim ben. Toplumu ona kar kp kant getirmeye kalkt. O dedi ki, Allah hakknda benimle ekiiyor musunuz? Beni doru yola O iletti. Ona ortak kotuunuz eylerden korkmam! Rabbimin diledii dnda hibir ey olmaz. Rabbim bilgice her eyi epeevre kuatmtr. Hala t almayacak msnz? Hem siz, hakknda size hibir kant indirmedii eyleri Allaha ortak kotuunuz halde korkmuyorsunuz da ben, ortak tuttuunuz eylerden nasl korkarm! imdi, eer biliyorsanz, iki kesimden hangisi gvende olmaya / gvenilmeye daha layktr? man edip de
94

imanlarn herhangi bir zulmle kirletmenler var ya, gvende olmaya / gvenilir olma ite onlarn hakkdr; doruyu ve gzeli yakalayanlar da onlardr. te bunlar, kavmine kar brahime verdiimiz kantlardr. Dilediklerimizi derece derece ykseltiriz. Senin Rabbin Hakimdir, Alimdir. Hz. brahim Enam suresinde de anlatld zere Allahn birliine doru giden inan aamasnda ncelikle bizzat babas Azere ve bizzat babasnn liderlik ettii toplumun putperest retisine kar kmtr. Bu anda Hz. brahimin ncelikle gerekletirdii olay i benliinde batl, gerek olmayan, negatifi dlamaktr. Ayetleri dikkatlice okursanz bu sre srasnda Hz. brahimin lahi Kudret tarafnda izlendii ve Ona yol gsterildiini de anlayabilirsiniz. Gnmzde dnyann kendini modern sana pek ok lkesinde insanlara din ve vicdan hrriyeti verilmezken ve insanlar bunu kabullenmek durumunda kalrken Hz. brahimin iindeki susturmamak uruna atee girmeyi gze almas lahi Kudretin na ve Onun akna inananlarn t ve ibret alaca bir olay olsa gerek. Bu olay Kuranda Enbiya suresi 51-73. ayetlerde yle anlatlr: Rahman ve Rahim Allahn adyla Yemin olsun, brahime daha nceden, doruyu bulma gcn vermitik. Onu bilmekteydik biz! Babasna ve toplumuna yle demiti: u bana toplanp durduunuz heykeller de ne? Dediler: Atalarmz onlara ibadet eder bulduk. Dedi: Vallahi, siz de atalarnz da ak bir sapklk iine dmsnz! Dediler: Sen gerei mi getirdin yoksa oynayp elenenlerden biri misin? Dedi: Hi de deil! Sizin Rabbiniz, gklerin ve yerin Rabbidir ki, onlar yaratmtr. Ben de bunlara tanklk edenlerdenim. Allaha yemin ederim, srtnz dnp gidiinizden sonra, putlarnza bir oyun
95

evireceim. Sonunda onlar para para etti. Yalnz en byklerini brakt ki, dnp ona bavurabilsinler. Dediler: Tanrlarmza bunu yapan kesinlikle zalimlerdendir. Dediler: Onlar diline dolayan bir gen duymutuk. Kendisine brahim deniyor. Dediler: Halkn gzleri nne getirin onu ki aka grebilsinler. Dediler: Tanrlarmza bunu sen mi yaptn, ey brahim? Dedi: Hayr, ben deil. u bykleri yapmtr onu. Hadi, sorun onlara eer konuabiliyorlarsa! Bunun zerine kendi benliklerine dndler de yle dediler: Siz, zalimlerin ta kendisisiniz. Sonra, yine kendi kafalarna dndrldler: Vallahi, sen de bilirsin ki, bunlar konuamazlar. brahim dedi: Siz, Allahn berisinden size hibir ekilde yarar salamayan zarar veremeyen eylere mi tapyorsunuz? Yazklar olsun size ve Allahn berisinden taptklarnza! Siz hala aklnz kullanmayacak msnz? Dediler: Yakn bunu! Eer bir ey yapacak kiilerseniz, ilahlarnza yardm edin. Biz de yle dedik: Ey ate, brahime bir serinlik ol, bir selam ol! Ona tuzak kurmak istediler de biz onlar hsrann en beterine urayanlar yaptk. Biz onu da Lutu da kurtarp alemlere bereketler sakladmz topraa ulatrdk. Ona shak baladk, ayrca Yakupu da hediye ettik. Hepsini hak ve bar iin alan insanlar yaptk. Onlar, bizim buyruumuzla yola alan nderler yaptk. Onlara iyilikler yapmay, duay / namaz yerine getirmeyi, zekat vermeyi vahyettik. Onlar, yalnz bize kulluk ediyorlard. Kendi kalbindeki arayan ve onu izleyen benlie yerleik otoritenin verecei cevap genellikle en sert ve susturucu ekildedir. Enbiya suresi 68. ayette yerleik otoritenin Hz. brahimin yaymak istedii a olan tavr; Dediler: Yakn bunu! Eer bir ey yapacak kiilerseniz, ilahlarnza yardm edin. cevabyla sergilenmektedir. u
96

durumda ve dnyann bugnk konjktrnde de durum byledir. Bireysel zgrlklerini i benliklerinde gerekletiren ve mutlak a doru yol almak ve aldrmak isteyen tm benlikler deiime kapal, duraan, hakim ve yerleik otorite tarafndan iddetli bir ekilde durdurulmaktadr. Bu, ister dnyann en byk sper gc olsun, ister bir Avrupa lkesi olsun, ister bir slam lkesi olsun isterse de kendi iinde boulduu kavramlar kendisi de anlamayan laik lkeler olsun kesinlikle fark etmemektedir. nk yerleik otorite tutucudur, gc elinde bulundurmak ister ve ounluun otoritesidir. Oysa yldzlar teker teker parldar ve glerini ilerindeki ktan ve lahi Kudretten baka hibir yerden almazlar. u halde teker teker parldayan yldzlarn daha ok parldamas, klarn daha ok gstermeleri ve daha fazla gstermeleri iin tek yol onlara bu frsat vermek yani bireysel din, dnce ve vicdan zgrln mmkn olduu kadar amak ve daha ok demokrasidir. yle bir rnek vermek istiyorum: Ben, Trkiyede yaayan bir Mslman olarak, 1-) Eer hrszlk yaparsam bir elimin kesilmesini istiyorum. Bu benim bakasna kar olan Kuransal kstaslar benim bu suu bilerek ve isteyerek ilemem halinde kendime hibir ayrcalk tanmadan bana da uygulanmasn istediimin bir iaretidir. Bu durumda hrszlk yaparsam bir elimin kesilmesi cezasn kabul ettiim iin hrszlk yapma veya kamu hakk yeme olaslm da sfra iniyor. Bu kanunu toplumsal olarak uygulayan lkelerdeki hrszlk oranlarn bir aratrn ve ardndan bunlar dier toplumlarla karlatrn. Aradaki fark greceksiniz. 2-) Eer ben veya ailemden biri kastl ve cana karlk olmakszn ldrlrse sulunun idam cezasna arptrlmasn istiyorum. nk bu benim yaratltan gelen en doal
97

hakkmdr ve ben veya ailemden bakas ldrlrse bunun cezas cana kar candan baka bir ey deildir. Aksi takdirde sulunun kacak bir afla her an hapisten kabilmesi mmkndr. Kald ki benim yaknmn ldrlmesinden dolay benliimde duyacam hrs ve kalbimde duyacam acy sulunun yaamnn sona erdirilmesinden baka hibir ey durduramaz. 3-) Birden fazla kadnla evlenmek istiyorum. nk bu bana inandm din olan Kurann slamnn bana sunduu doal bir haktr. u anda zerinde yaadmz ada birebir ilikiler son derece sslenmi pslenmi ve abartlmtr. Buna ek olarak birden fazla kadnla evlilik ad gsterilmeye balanmtr. Bu takdirde Allahn m insan ftratn daha m iyi dndn yoksa insann ve hatta her toplumunun farkl uygulamalar olan insan beyninin mi insan ftratn daha iyi dndn dnmemiz gerekecek. Bu soruya ncelikle kendi kafanzdan bir evet ya da hayr cevab verin sonra tartalm. kincisi tek bir e ve bir iki yllk evlilik hayatndan sonra yatakta karmla bir dost hayat geirmek istemiyorum. Bunun yerine bir erkein kalbinin birden fazla kadn da sevebilecei gereinden de yola karak sevdiim, ak olduum ve anlatm kadnlarla ak dolu sevgi dolu ve dayanma dolu ok byk ve mutlu bir ailem olsun istiyorum. Bir ocuum olmas yerine ayn anda ocuum olmasn ve hatta bakabileceim kadar ocuk yapmak istiyorum. Syleyin inandm Kurann bana verdii hakk kim almaya cret edebilir? Benim mutluluuma kim engeller karabilir veya bunu bir kural koyucu olarak zerine vazife edinebilir? 3-) Eer vefat edersem mirasmn insanlarn belirledii kstaslara gre deil, Kuransal kstaslara gre yaknlarmn arasnda paylatrlmasn istiyorum. Bunun sebebi Kuransal ltlerin mutlak adaletli olduuna inandm iin mirasmn
98

hibir hakknn yenmemesini yaknlarmn arasnda bir hakszlk yaplmamasn istememdir. Braktm miras benim deil mi? Benim mirasmn zerinde devlet nasl bir pay veya lt belirleme hakkna sahip olabilir? te insanlarn din ve vicdan hrriyetlerini kullanmasna izin vermeyen antidemokratik lkeler seviye olarak Hz. brahimin kavminden bir derece bile fazla bak as gelimemi, kendini vatandalarnn dinini, dini kurallarn, dini hkmlerini ve hatta dnsel zgrlkleri nasl ve nereye kadar ortaya kayabileceklerini, uygulayabileceklerini belirleme hakkn kendinde sahip bulunduklarn sanan kanunlar fani insan elinden kma lkelerdir ki daha nce, mutlak adalet ve mutlak doru kavramlarnn insanlar arasnda var olamayacana, deikenliine, deiebileceine ve bu mutlak adalet ve mutlak doru kavramlarnn yalnzca Yaratc Kudret tarafndan belirlenmesi gerektiine deinmitik. Bireysel dnce, din ve vicdan zgrl olmaldr ki insanlar i benliklerinde bir k sezmeye baladklar zaman bunu aka gelitirebilsinler ve ortaya koyabilsinler. Dnyada insanlarn sahip olduu en kutsal ve yaam amac olan deerler dini, vicdani (vatan sevgisi, aile sevgisi gibi) deerlerdir. Bu deerler ylesine kutsal deerlerdir ki insanlar bu uurda kanlarn, canlarn vermeyi, lmeyi hatta tm bir kitle olarak savamay gze alabilirler. Fakat dnyevi, fani deerler iin byle bir ey syleyemeyiz. nk hem reel anlamda hem de realitenin bilin altna etkisini gze alrsak kimse rnek vermek istersek para iin ya da bir saray iin ya da herhangi bir gelip geici dnya deeri iin- lmeyi gze alamaz. nsan kutsallatran deerler dini, vicdani, ahlaksal ve dnsel deerlerdir. Dini ve vicdani zgrlk konusuna geelim. Eer bir toplumun bireylerinin bu urunda lebilecekleri kutsal deerlere sahip olmas isteniyorsa o toplumun bireylerine
99

maksimum dnsel, fikirsel, vicdani zgrlk verilmelidir ki bunun iin gerekli ara mmkn olduu kadar daha ok demokrasi ve fikir, dnsel, dini zgrlktr. Demokrasinin nasl uygulanmas gerektii ve fikir zgrl bugn az sayda da olsa baz kk rneklerle sergilenmektedir. Fakat ben olayn belini kracak noktadan vurmak istiyorum. Eer bir toplumda fikir ve dini, vicdani zgrlk isteniyorsa o toplumda hakim bir snf ya da stn bir snf ya da zenginler klb ya da medya ya da tekel parti yer almamaldr. nk bunun mantksal gerekesi eer bu saydklarmzda ve hatta unuttuklarmzdan herhangi bir tanesi ynetici kitle olarak boy gstermeye balarsa o kitle halkn kendinden olan veya olmayan dier ksmn ezer, sahip olduu tekel medyayla halkn beynini ykar, devlet, toplum, kamu zenginliklerini kendi amalar ve karlar dorultusunda kullanr. Bunun sonucunda zengin ve refah sahibi bir aznlk ve ezilen, smrlen, medya tekeli sayesinde bazen de smrldnn fakna bile varmayan, gerekleri gremeyen bir ounluk oluur. Bugn dnyann pek ok yerinde durum byledir. Peki bu durum nasl nlenecek? Bu durumu nlemek iin matematik biliminden rnek vermek istiyorum. Matematikte devirsiz bir ondalkl say bulunurken, rnein 2nin karekk, nce sayyla ilgili fonksiyonun trevi alnr ve say iki anlaml rakam eklinde bulunur. Yani 1,4. Daha sonra ikinci trev alnr ve anlaml bir rakam bulunur yani 1,41. Sonra nc trev alnr ve 1,414 says karmza kar. Dikkat ederseniz her trev alta bir kesin detayl sonuca daha ulayoruz. te seim sistemleri de bilgisayarlar veya en basitinden bankamatikler kullanlarak uygulanrsa ok daha baarl ve halkn ynetici kesim zerinde daha hakim olduu sonulara ulaabiliriz. Yani halk internet zerinden veya bankamatiklerden iki ayda bir gndemdeki nemli konular
100

ya da lkeyle ilgili hangi mesele olursa olsun, en genel konulardan detayl konulara doru seim yapma ansna sahip olursa bu ok daha demokratik ve halkn kararlarnn egemen olduu bir ynetim biimi olur. Bu ekilde ynetim effaflaacak hkmet ve brokratlar ise adeta bir teknik eleman gibi alacaklardr. Aslnda byle bir yapnn faydalar saylamayacak kadar oktur ancak ben imdilik bu konuyu burada noktalamak istiyorum. zgrlklerin oy yaptrmyla ynetici kitle zerindeki denetimi ve basks bu ekilde salanabilir. DEMOKRAS NASIL UYGULANMALI Bu balk altnda demokrasinin ne olduunu ve nasl uygulanabileceini, nasl hayata geirilebileceini inceleyeceiz. Demokrasi, kanmca bir toplumdaki her bireyin istedii ekilde okuyabilecei, dnebilecei ve seslenebilecei bir ortam topluma sunan bir ynetim biimidir. Peki ama snr ne kadar ve nereye kadar? Buna klasik olarak bakalarnn haklarna zarar vermeyecek kadar eklinde bir cevap vermeyeceim. Terr sular, kamu haklar, hrszlk, edepten uzak eyler gibi bir ok konuyu Kurann yasaklad kavramlar iinde tanmlamak zere demokrasiyi, Kurann yasaklad kavramlar hari, her trl zgrln yaanmas olarak tanmlyorum. Peki demokrasinin uygulanma ekli nasl olmaldr? ster bakanlk sistemi olsun, ister yar bakanlk sistemi olsun veya parlamenter sistem olsun, demokrasinin uygulanmasndaki baar oran halkn isteklerinin ynetime yanstlma oranyla doru orantldr. Bu yzden geen blmde konuya bir i balang olarak, halkn herhangi bir konu hakknda konunun tm taraflarnca yeterince bilgilendirilmesinden sonra yaplacak internet veya bankamatik oylama sistemleriyle
101

devlet ynetiminde mmkn olabildiince daha ok pay sahibi olabilmesi rneini vermitik. Bu durumda idari ve siyasi kadrolar giderek devlet ynetiminde teknik eleman olarak alan kadrolar olmaya balayacaklardr. yle birka soruyu halka sorulmak zere rnek olarak verebiliriz. Nkleer santrallerin almasn destekliyor musunuz? Ekonomideki skma gz nne alndnda enflasyondaki bir miktar artmay da gze alarak X miktar para baslmasn destekliyor musunuz? Trkiyeden geecek A doalgaz boru hatt iin teklif verilmesini ve yatrm yaplmasn destekliyor musunuz? Komu lke X ile ilikilerin hangi seviyede olmasn istiyorsunuz? Demokrasi konusunda ikinci tartmak istediim ey kimlerin oy verip kimlerin oy vermemesi gerektiidir. Aslnda bu konunun cevab kafamda ok nettir ve zlm durumdadr fakat ben yine de ben bir beyin jimnastii olmas bakmndan tartmak istiyorum. yle drt rnek ele alalm: Birinci rnek son derece zengin bir ailenin ocuu olan ve ayrca ok zeki bir niversite rencisi, ikinci rnek orta halli bir retmen, nc rnek annesi babas olmayan, yetimhanede yetimi gen bir kz ve drdnc rnek dalk alanda yaayan, okuma yazmas bile olmayan cahil bir oban. Yaplacak herhangi bir seimde birinci rnekteki zengin ocuk toplumun zengin katmanlarn el stnde tutan partiye oy verecektir. retmen ise orta snf destekleyen partiye oy verecektir. Gen kz da sahip olduu siyasi gre gre herhangi bir partiye oy verebilecektir. Btn bunlar doaldr. Fakat sorun drdnc rnekte kmaktadr. Dalk alanda yaayan, okuma yazmas bile olmayan cahil oban terr rgtn destekleyen bir partiye bile oy verebilecektir. Sorumuz udur: Bu oylarn hepsi ayn deerde midir? Elbette say olarak birer oy olmasna ramen hibir oy
102

bilinlilik asndan ayn deerde deildir. Fakat yle bir durum sz konusudur. Her insan kendi avantajlarn ve dezavantajlarn deerlendirir ve bu deerlendirmeye gre oy kullanr. Bunu aynen hayvanlardaki yaamlarn srdrmek iin kullandklar igdlere benzetebiliriz. Bu durumda sadece niversite mezunlar oy kullanabilir diye bir ey syleyemeyiz nk her birey kendinden sorumludur ve yapt seimlerin sonularna katlanacak olan da yine kendisidir. Dadaki obann yapt elbette bar ve mantk kurallarna aykrdr fakat bu konuda yaplmas gereken tek ey eitim ve hizmettir ki devletin vatanda devlete ksmesin. Dz mantk olarak bir niversite rencisi bir ilkokul rencisinden daha fazla bilgiye ve birikime sahiptir ve konulara daha ok hakimdir. O halde daha doru kararlar verir. Buradan yola karak u karm yapabiliriz. Bir toplumda eitim seviyesi, okur yazarlk, bilgi, kltr seviyesi ne kadar ykselirse o toplum o kadar doru kararlar alr, doru kiiler seer. Alnan bu doru kararlar ve kullanlan tercihler sonucu gelen kiiler de o kadar doru kiiler olur. Bu doru kiiler toplumu daha ileriye gtrr ve bu iki etken birbirini srekli karlkl olarak destekler. DEMOKRASNN ZULM ODAKLARINA KARI ETKEN BR G OLMASI imdiye kadar demokrasinin nasl uygulanabileceinden tutun da bireysel zgrlkler, toplumsal zgrlkler, fikri geliim ve daha bir ok ynden eitli pozitif ynlerini ve faydalarn grdk. imdi ise demokrasinin toplumu egemenlii altna almak isteyen diktatrvari oluumlar veya tek bir katman snfn egemen snf olduu oluumlara kar nasl bir silah olduunu greceiz.
103

Diktatrvari oluumlarn ana zellii sadece kendi snfnn veya kendi diktasnn karlarn gzetmesi ve ana sylem olarak, Sadece benim dediim dorudur, dierleri grmezden gelinebilir demesidir. te halkn yzde yz oy katlmyla ynetimi ve ynetimin yapacaklarn belirledii seim sistemleriyle oluan ynetim biimleri toplumlar bu eit ve noktadaki diktalarn baa gemesinden uzak tutar ve bu eit halkn tmne ak seim sistemleri toplumun neredeyse btnn kucaklayan, bir aacn tm dallarna su gda gtren ana gvdesi gibi zaman zaman baz noktalarda farkllklar gsteren dallar meydana getirmi ama genel manada orta yolu izleyen ynetimlerin i bana gelmelerini ve tutunmalarn salar. Toplumlarn yzde doksan toplumun yzde onunun desteini alan bir askeri veya faist lidere hayr deyince de artk o lider iin o toplumun iinde barnmak imkansz hale gelir ve nemsiz bir budala gibi gzkebilir. te demokrasinin z buradadr. Krallk, dikta, askeri rejim gibi rejimlerde kararlarn yanlln bir yana braksak bile tek bir bireyin veya tek bir snfn tm toplumu ynetmesi ve tm toplumun kaderini belirlemesi sz konusudur. Demokraside ise insanlar bireysel olarak daha nceden programlarn aklam gvenilirlik, i yapabilirlik, kadro yeterlilii gibi eitli ynlerine de bakarak oy verirler ve bireysel oylarn toplamyla olumu toplumsal akl belirli bir sre iin toplumu ynetir. Daha dorusu kendini seen toplum nnde snav verir. Diktalarda bireyin toplumu kle yapmas, demokraside toplumun vcudunu meydana getiren hcrelerden ortak bir akl olumas sz konusudur. REKABET VE ETLK

104

Rekabet denince aklnza ne geliyor? Ayn artlara sahip iki firmann ayn koullarda yarmas rekabet midir? Peki ayn renim olanaklarna sahip iki rencinin niversite snavnda birbirinden daha yksek puan almaya almas rekabet midir? Peki yle bir rneklem yapalm. ki firma da ayn zellikte ve kalitede rn retirken birinin daha fazla kaynaa sahip olmas ve buna bal olarak daha ok reklam yapma yeteneine sahip olmas, bu yzden de daha fazla mal satmas ve kar elde etmesi rekabet midir? Peki niversite snavna hazrlanan rencilerden biri her dersten ayr ayr zel ders alrken ve buna bal olarak da zel kurslara giderken tekinin maddi imkanszlklar nedeniyle elindeki birka ikinci el niversite hazrlk kitabndan almas rekabet midir? Peki yle bir soru soralm. Bir atlet 100 metreyi 9.8 saniyede koabilme yeteneine sahipken grme engelli birinin gidecei yolu bastonla ve yardmla bulmaya almas rekabet midir? Olay biraz daha geniletelim. Dnya nfusunun % 20 si dnyadaki kaynaklarn % 80 ini kullanrken, dnya nfusunun % 80 inin normal yaam koullarnn altnda hatta ekmek, su ve ila bulamadan yaamas rekabet midir? Eer bir ilahi adalet varsa btn bunlar ilahi adaletle nasl aklanr? Bu neden byle oldu? Fakir renci bir gnah m iledi de zengin renciden geri kald? Veya sz konusu atlet dnyaya gelmeden kr adamla bir kavga yapm, yenmi ve ondan sonra byle bir zellik kazanmt? Peki dnya nfusunun % 80 ini oluturan fakir topluluk hangi ynden ve niin hakszd da dnya gelirinin % 80 i , % 20 lik aznl oluturan topluluun oldu? Su kimin? Veya sulu ve haksz kim veya haksz kim? Eer elimizde dayanak noktas olarak kullanacamz referans g olarak ele alacaksak brakalm bu dzen byle gitsin. nk glnn gc elinde bulunduraca bir noktada baka alternatifiniz yoktur.
105

Ama ya eer hakl haklysa? Ya eer dnyaya srf insan olarak geliimizden ve Tanrnn bizi ycelttii ilahi sfatlardan dolay dnyaya gelen her insann edeer olanaklara ve standartlara sahip olarak yaamaya hakk varsa? Olayn Kuransal ve gerek aklamasn sz uzatmadan yapacam. Kurann bir ayetine gre: Fazla verilenler az verilenlere aktarp hepsi onda eit hale gelmiyor. Peki Allahn nimetini mi inkar ediyor bunlar! Evet Kuransal aklamaya gre dnyaya geli annda ve dnyada bulunuun her annda insana verilen nimetler ve yardm etme gc bir snavdr ve bu snavn amalad Kuransal ideale gre her anlamda imkan fazla olann imkan az olana yardm etmesi, vermesi ve tm dnya nfusunun eit olanaklara sahip olmas sz konusudur. Bu, insan haklar ynnden byle olduu gibi, ekonomik haklar, sosyal haklar ve her trl hak paylam ynnden byledir. Kuransal anlaya gre her insan iinde bulunduu toplumun toplam nimetinin eit ve kendi payna den kadaryla buna bal olarak da belirli standartlarn stnde yaamaldr. Bunu toplumsal bazdan yukar ekip kresel bazda ele aldmzda ise bar, refah ve eitlik iinde bir dzen kurulmas sz konusudur. Konuyu biraz daha aalm. Petrol zengini lkelerde yaayan lkelerde yaayan insanlarn elebalar altndan saraylar yaptrrken, Afrikada insanlarn alktan, susuzluktan, ilaszlktan, hastalktan, yaam koullarnn ktlnden lmesi Allahn adaletsizlii midir yoksa Kuran adaletini unutan insanlarn adaletsizlii midir? Bu konu Kuransal anlaya gre bir snav, ayrca Alemlerin Rabbinin yerine getirilmesini istedii bir emirdir. Konu udur: Daha fazla imkan olan, gc olan, paras olan,
106

yardm etme olanana sahip olan birey ya da topluluk daha az imkana olana, fakire, muhtaca, yardma ihtiyac olana yardm edecektir ki dnya yaam insanlar iin bar ve refah iinde olan, iinde fesat bulunmayan bir dnya olsun. Dikkat edin. Ayet, Neden hepsi onda eit hale gelmiyor! diyor. Yani krkta bir gibi uydurma hadis fetvalaryla ya da gz boyama bir zekatla kendini temize karanlardan sz etmiyor. Kurann anlayna gre gerek mmin elinde bir para ekmei varsa onu blendir. Hatta kendisine konuk olan muhacirleri kendinden stn tutan mslmanlardan sz eder Kuran. Ve Alemlerin Rabbi kendisine verilen nimeti yeterince varlkl olduu halde sanki bitecekmi gibi saklayanlara Allahn nimetini mi inkar ediyor bunlar! demektir. Bu ayet ayn zamanda verilen maddi manevi olanaklarn insana aynen gerek bu dnyada gerekse ahirette fazlasyla verileceine dair bir szdr. Hatta Kuran bir baka ayetinde cehenneme gideceklere yiliklerinizi, hayrlarnz bu dnyada silip sprdnz, imdi atee gireceksiniz demekte, bu ayetle inanmayan inkarclara ve sululara bile dnyada yaptklar hayrlarn karlnn tam olarak verildiini bildirmektedir. Ayeti tekrar okuyalm: Fazla verilenler az verilenlere aktarp hepsi onda eit hale gelmiyor. Peki Allahn nimetini mi inkar ediyor bunlar! Aslnda bu konu tam bir snavdr. Elindeki nimetin yarsn verip Allahtan bolluunu ve bereketini dilemekle, nankr bir cimri kesilip elini sk sk kapatanlar arasnda Allah elbette hem bu dnyada hem ahirette ayrm yapacaktr. Szn bahsettiimiz yardm etme olgusu sadece para veya imkanla snrl deildir. Bir grme engellinin yaamna yardmc olmak, spastik bir ocuun eitimini bir doktor olarak zerine almak hatta bir yetimhaneye gidip ocuklara
107

para deil sevgi vermek bile ok byk ve deerli olgulardr. Sizlerin dikkatini ayrca Kurann u ayetine ekmek isterim: Allaha kim var bor verecek ki karl kat kat yaplsn ve arkasndan da byk bir dl alsn? GL M HAKLI MI? zerinde durduumuz yerkrede 2000li yllarda ne yazk ki hakl olann sznn deil gl olann sznn getii bir ada yayoruz. Sizlere birka rnek vereyim. Aslnda slam dnyasnn k Osmanl mparatorluunun kyle balad. -Bosna Hersekte yllar sren soykrmda gerek saysn kimsenin tahmin edemedii kadn, ocuk, sivil, yal demeden ikence edildi ve ldrld. Kendini pek medeni ve gl olarak kabullenen ve yle gsteren Avrupallar ta ortalarnda meydana gelen vahete dur diyemediler. Aslnda burada gl olan Srplard. Avrupallar ellerindeki silah teknolojisi ve askeri bakmdan glyd ama onlar manevi olarak eytana yneldiler. -eenistanda Rusya yllar boyu srecek bir soykrm balatt. Rusyann elindeki askeri ve ticari kozlar nedeniyle kimse buna kar kamad. Bu arada hakl sesini bile karamad. Televizyon kanallar, gazeteler ksaca tm medya adeta hibir ey olmam, olmayacakm gibi davrand. Bu sayede dnya kamuoyu da Rusya ya bask yapamad. Yani hakl yine dinlenmedi ve vahetin ardndan geriye on binlerce insan, kadn, erkek, dul, yetim Hatta hastaneler bile bombaland Rus tanklar tarafndan. Ancak glerini kalplerindeki imandan alan een mcahitler halen savamaya devam etmektedirler.

108

-srailin Filistine uygulad uzun bir gemie sahip her trl vahet yntemleri, ahtapot bombalar, kimyasal silahlar ve daha niceleri lgnlaan insan yapsnn bir rneini olutursa bile bata Amerika ve Avrupa olmak zere bu olaylar adeta Az yaptnz, biraz daha yapabilirsiniz eklinde nce knayp ardndan geitirmeleri artk olaylarn iyzn bilenler tarafndan adeta bir komedi konusu olmutur. Sonu olarak yaadmz dnyada haklnn esamesi bile okunmamakta, hakl her zaman haksz ve yenik duruma drlmekte hatta gl bile bazen hakl olduu zamanlarda sesini karamamaktadr. Giderek hem haksz hem de zalim olan kazanmaktadr. ktye gitmektedir. Bu konumda yaplabilecek en yararl ey haklya hak veren ve zulmlere kar kan devletlerin kendi aralarnda askeri, politik, siyasi ve ekonomik bir birlik oluturup mmkn olduu kadar dnyann bu gidiine dur demeye almalar, zulme yaptrm uygulamalar, hakly desteklemeleri eer gleri yetmiyorsa hi olmazsa olaylarn ayr ayr ve birlik olarak dnda kalmalardr. NSANIN YARATILII BAKIMINDAN HAKLI VE GL Alemlerin Rabbinin insan yaratma aamasnda bize haklnn m hakl glnn m hakl sorusuna Kurann Sad suresinde baz cevaplar vardr. Ltfen surenin bir ksmn yazmdan sonraki aklamalarm okurken verdiim evirisini gz nnde bulundurunuz. Sad suresi 71-88. ayetler yle demektedir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hani, Rabbin meleklere yle demiti: Ben amurdan bir insan yaratacam. Onu kvama erdirip iine ruhumdan
109

flediimde, nnde secde ederek eilin! Bunun zerine meleklerin hepsi toptan secde etmilerdi. blis etmemiti. O, kibre sapm ve inkarclardan olmutu. Allah dedi: Ey blis, iki elimle yarattma secde etmekten seni alkoyan neydi? Burnu byklk m ettin, yoksa ycelerden mi oldun? Dedi: Ben ondan hayrlym! Beni ateten yarattn, onu amurdan yarattn. Buyurdu: Hadi, k oradan! Sen kovulmu birisin. Din gnne kadar lanetim zerindedir. Dedi: Rabbim, o halde, insanlarn diriltilecei gne kadar bana sre ver. Buyurdu: Peki, sre verilenlerdensin. O bilinen gne kadar. Dedi: Kudret ve erefine yemin olsun ki, onlarn tmn azdracam. lerinden sadece samimi, sekin kullarn dta kalacaktr. Buyurdu: te bu doru! Ben de yalnz doruyu sylerim. Gerek u ki, ben cehennemi seninle ve onlardan sana uyanlarla tamamen dolduracam. De ki: Tebliime karlk sizden bir cret istemiyorum. Ben size kendiliimden / zorlamayla ykmllk getirenlerden de deilim. Bu, alemler iin bir zikirden baka bir ey deildir. Yemin olsun, bir sre sonra onun haberini bileceksiniz. Burada ele alacamz ilk konu 72. ayette bahsedilen secdenin, fiziksel manada topraktan yaplm bir yap olan maddi bir varla deil, o varln iine flenmi Tanrnn ruhuna olmasdr. Melekler aslnda insana deil, kendi varl ve iindeki Allahn z nefesiyle mkemmel bir varlk hale gelen insana nndeki cennet ve cehennem diye iki u noktada sonular bulunan seimlere cesaret edeceinden dolay secde etmektedirler. nsan bir kumar oynamayacaktr. nsan, bilinli olarak yapt seimlerden dolay ya atee girecek ya da en byk kurtulu ve sonsuz rahmete erecektir. Sad suresi 75-76. ayetleri okursanz:

110

Allah dedi: Ey blis! ki elimle yarattma secde etmekten seni alkoyan neydi? Burnu byklk m ettin, yoksa ycelerden mi oldun? Dedi: Ben ondan hayrlym! Beni ateten yarattn, onu amurdan yarattn. te burada 75. ayette insanolunun neden bu kadar deerli bir varlk olduu sorusunun cevab ortaya kmaktadr. Alemlerin Rabbi insan iin, ki elimle yarattm tabirini kullanmtr. Yani burada anlalmas istenen nokta evrende var olan en byk azapla en byk rahmet arasnda kendi tuttuu yol sebebiyle seim yapacak olan insann Rabbin iki eliyle yaratlm, daha baka bir deyimle yaratlanlar iinde en zene bezene yaratlm olmasdr. Meleklerin insana secde etmelerindeki sebeplerden biri de buradadr. Bir melek, rnein Cebrail, evreni dndrme gc ve yetkisine sahip olabilir ama onun yaratlnda Allahn emrinden kma diye bir olaslk yoktur. Yani insann meleklerden aciz olmas onu meleklerden aa klmyor. Tam tersine evrenin yaratl gayesi olan bu snavda -ki bu snavn sebeplerine de daha sonraki blmlerde gireceiz- insanolunun aciz ve risk alan varlk olmas insan nemli hale getiriyor. Alemlerin Rabbi bu ynden bakldnda risk alan ve aciz olan, hatasz ve gl olana fakat risk almayana tercih etmitir. Bu noktada blisin psikolojisinden bahsetmek gerekiyor. blis cinlerdendir. Yani Allahn kulu olmakla birlikte insann yaratl anndan nce de Allahn emri altndan sapma olasl bulunan belki de bu sapmalardan dolay meydana gelen bir kklk duygusuyla insan grnce ekle bakarak kendini ispat etme psikolojisine girmi varlklardan birisidir. Yani melek deildir blis. Kuran blisin tanmn ve yapt eyi ve insanlara bir baka uyary Kehf suresi 50-51. ayette vermektedir:

111

Hani, biz meleklere Ademe secde edin! demitik de blis dnda hepsi secde etmiti. blis, cinlerdendi. Kendi Rabbinin emrine ters dt. imdi siz, benim beri yanmdan, onu ve onun soyunu mu dostlar ediniyorsunuz? Hem de onlar sizin dmannzken. Zalimler iin ne kt bir deitirmedir bu! Ben onlar gklerle yerin yaratlmasna da kendilerinin yaratlmasna da tank tutmadm. Ben, sapp gitmileri yardmc edinecek deilim. Bu noktada ince bir detay verilmektedir. Yce Allah, yaratc Kudret olarak, yarataca blis adl varl belki yaratma aamasnda onunla kendisi arasnda var olan bir isyan sonrasnda Sapp gitmi olarak nitelendirmektedir. yle bir soru sorulabilir. nsana af ve baka anslar, rahmetler veriliyor peki o anda byle bir ans verilemez miydi? Sorunuzun karl kesinlikle hayrdr nk insan pheli, akl gz kapal, gznn nnde bir perde olan ortamda Rabbini aramakta ve Ona mmkn olduu kadar iman etmeye emir ve yasaklarna uymaya almaktadr. blisin yaratl aamasnda ne olduunu bilmiyoruz ama bu, phenin olmad, inkar edilemez bir zaman mekan ortamnda gereklemitir. Nitekim meleklerin Ademe secde ettii anda blisin bakaldrs onun lanetlenmesine sebep olmutur. Bu noktada daha nce insann daha nceden iman etme veya kfre sapma zellii bulunup kfre sapann cehenneme gideceini, sularn ve sulularn sorumlusunun Allah olmadn daha nceden aklamtk. Yani kaderi sonucu cehenneme gitti diye bir kavramn doru olmadn, insanlar uyarmak ve insanlarn doru yola girebilmesi midiyle peygamberlerin ve kitaplarn gnderildiini fakat Allahn Batn (gizli, btn gizliliklerden haberdar) sfatyla yaratt her eyin sonsuz zaman diliminde geleceklerini bildiini, fakat bunun Allahn Batni zellii olduunu sylemitik. Daha da
112

iyi anlalmas iin unu syleyebiliriz. Kullar sonlarnn ne olacan veya nereye gideceklerini bilmez fakat ite nemli olan nokta bunu bilmeden cennet ya da Allah rzas iin rekabet etmektir. Byle olmasayd, bu ekilde bir yaratl denklemi olmazd. Daha baka bir ekilde sylersek, eer cennete gideceini bilen bir insan olsayd bu insan kesinlikle imansal faaliyetler ve hayr iin aba gsterir miydi? Allah yolunda karsna ne kacan bilmeden cesaretle savaan ve alan bir mslmann dllendirilmesidir yaratl denklemine uygun olan Hatrlarsanz daha nce Allahn Batn ve Alim sfatlaryla (Gizli ve her eyi bilen) kullar yaratmasnn ve cennet ile cehennemi yaratmasnn amacnn, Allahn ycelii kavramnn anlalmas olduunu sylemitik. te blis de ayn ama iin yaratlmtr. Yani eer, blisin de sapaca ve insanlarn bir ksmn saptraca biliniyordu, o halde neden yaratld derseniz Onun da cevab Allahn ycelii kavramnn anlalmasdr. Cehennem blis ve ona uyanlarn, ktlklerin, ktlerin karldr. Cennet ise Allaha yakn olanlarn, Onu sevenlerin, Onun sevgisini kazananlarn, iman edenlerin karldr. Sonu olarak insann yaratlmas ve blisin yaratlmasndan nce balayan cennet-cehennem ayrm srecinden nce sren mkemmel evren dzeninin birbirinden ayrlmas iin, Allah iin risk alan bir varln snav edilmesi, cennet-cehennem ayrm yaplmas iin mutlak pozitif olan Allah ve Onun yolu kavramnn karl olarak cehennem ateine edeer olan eytan ve onun saptt yol diye iki kavram olmas gerekirdi. Btn bunlar bir yana insan, Allahn yarattklar iinde en sevdii varlktr nk Sad suresi 75. ayette Yce Allah Kuranda yle buyurmaktadr:

113

Ey blis! ki elimle yarattma secde etmekten seni alkoyan nedir? Burnu byklk m ettin, yoksa ycelerden mi oldun? Dikkat ederseniz burada insan iin iki elimle yarattm yani zene bezene yarattm kavram kullanlmaktadr ve belki de melekler gibi mkemmel, hatasz fakat risk almayan bir varla insan gibi hatal, tvbe edebilen ve risk alan varln tercih edilmesinin sebebi budur. Btn bu yaratl gereini bilen ve anlayan insan iin Allahn kulu olma, Onunla seven-sevilen ilikisi kurma ve karanlklara isyan etme zaman gelmitir. imdi eer dikkatliyseniz u ana kadar negatifin neden yaratld kavramn aklamaya altmz grebilirsiniz. Bu konuyu aklamak iin nce iyilik ve ktlk kavramlarn aklamak gerekiyor ve bunun iin Kurandaki anahtar ayet ise Enam suresinin ilk ayeti olan: Hamd Allahadr! O ki, gkleri ve yeri yaratm, karanlklara ve nura vcut vermitir. Sonra, gerei rtenler bunlar Rablerine denk tutuyorlar. ayetini incelememiz gerekiyor. Daha nce blisin cinlerden olduunu, melek olmadn ve ayette aklanan -gklerin ve yaratlmasnn, ardndan karanlk ve nur, yani iyilik ve ktlk kavramlarnn yaratlmasnn ardndan- bu kavramlara bal olarak insann dnyaya geli srecinden nce dnyada snav edilen bir varlk olduunu sylemitik. Yani insann yaratlmasndan nce gklerin ve yerin kuatt evren iinde cinler adyla adlandrlan ve snav edilen bir varlk snf vardr ve ayette de belirtildii gibi cinler yaratlmadan nce de Yce Yaratc gkleri ve yeri yaratmasndan (snav arenasn belirlemesinden
114

sonra) karanlk ve aydnlk, k ve nur, iyilik ve ktlk kavramlarn yaratm ve bildirmitir. Bu ayete destek olarak cinlerle meleklerin farklln anlatmak iin Kuranda Hakka suresinin 13-17. ayetlerini hatrlatmak isterim. Rahman ve Rahim Allahn adyla Sura bir fleyile flendiinde Yer ve dalar ykletilip birbirine bir arplla para para edildiinde te o gn olmas gereken olmutur. Gk yarlmtr. O gn o, lime lime sarkmtr. Melek de onun kenarlarndadr. Rabbinin arn, o gn onlarn stndeki sekiz tar. Dikkat ederseniz ayetlerde kyamet gn gn yarlmasndan, sarkmasndan ve Cebrailin de g kenarlarndan kuatmasndan bahsedilmektedir. Hatta ar ad verilen belki bizim tanmlayamayacamz bir kat da sekiz ad verilen melekler topluluunun tad bildirilmektedir. Hatta meleklerle cinler topluluunun farkn anlatmak iin Rahman suresi 31-39. ayetleri inceleyelim: Rahman ve Rahim Allahn adyla Ey arlkl ve onurlu iki toplum / ey insan ve cin topluluklar! Sizinle de megul olacaz. Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlyorsunuz? Ey insan ve cin topluluu! Gklerin ve yerin bucaklarndan / kelerinden geip gitmeye gcnz yeterse, hadi, gein gidin! Bilgi ve g dnda bir eyle geip gidemezsiniz! Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlyorsunuz? kinizin de zerine ateten bir alev ve erimi bakr / duman gnderilir de baarl olamazsnz. Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlyorsunuz? Gk yarlarak, eriyip kzarm ya / krmzya boyanm deri gibi bir gl haline geldii zaman,

115

Rabbinizin nimetlerinden hangisini sayacaksnz yalan? O gn gnahlarndan ne cin sorguya ekilir ne de insan. Bu ayetlerde insan ve cin topluluklarnn asla gklerin ve yerin snrlarndan darya kamayaca, eer bunu baarsalar bile ateten bir alev ve azapla durdurulacaklar anlatlmaktadr. Sonu olarak u ana kadar ele aldmz konu, yaratlm ve snav edilen topluluklar olarak cin ve insan topluluklarnn neden yaratld, Allahn gkleri ve yeri yaratmasndan sonra snav arac olarak neden iyilik ve ktlk, karanlk ve nur kavramlarn yaratm olduunu inceliyoruz. imdi bu konuyu biraz daha amaya alalm. Gerek u ki Allahn yaratm olduu kullar arasnda bir hiyerari, bir derecelendirme vardr. Yani Allah Yaratc Kudret olarak yaratlmlarn hiyerarisinden ayr tutarsak, en st katmanda Kuranda Biz diye anlan Yce Konsey, daha sonra Cebrail, Azrail, Mikail ve srafilden oluan drt byk melek ve Araf elileri -ki burada Araf elilerinin daha st bir konumda olduunu sanyorum ama benimki yalnzca bir tahmin- daha sonra insan cinsine geince peygamberler, veliler, ehitler, bilginler ve daha sonra takva nceliine gre mslmanlar ve daha sonra hangi dinden olursa olsun Allahn birliine ve iman edenler olmak zere bundan sonra az negatiften ok negatife olarak devam eder. Yani byk gnahlara girenler, atein en altndaki ikiyzller ve en son olarak da ordular ve lanetlenen eytan. Aklamak istediim konuda anlatmam gereken noktalardan biri udur: Bu hiyerarik tabloda en yceler de dahil olmak zere btn varlk alemi Allahn Hadi ve Nur (yani doru yolu gsteren ve n kayna / a aran) isimlerinin tecellisiyle srekli tekamle (Pozitif deiim ve geliim) uramaktadrlar ve giderek daha fazla
116

urayacaklardr. O hi durmadan tespih edenler de elbette biziz ayetini okursanz en ycelerin, Onun katndakilerin bile tespih faaliyetiyle Ona yaklama, Onun rzasn kazanma ve Onu anlama yolunda aba sarfetmekte olduunu grrsnz. Ve bu hiyerarik tablonun insan asndan olumlular yani cennete gidecekler ksmn ele alrsak her st hiyerarik snfn alt snflara gre daha bilgili, olumlu, imanl cesur ve vakarl olduunu grrsnz. Bir peygamber Cebrail olamayaca gibi normal bir Mslman da peygamber olamaz. Peki bu hiyerarik tablonun cehennem ksm neden ortaya kmtr? Cevap aktr. nsann yaratlmas esnasnda blisin Allaha isyan etmesinden ortaya kmtr. u nokta unutulmamaldr ki meleklere ve daha aa varlklara yani cinlere Ademe secde edin! emrinin verildii zaman mekan ortamnda insann bu dnyada yaad gibi baz pheler veya karmaklklar veya konsantrasyon bozukluklar yoktur. Orada emir verilen tm varlklar emir ve gerekleri konusunda kesin bilgiye ve imansal olarak da kesinlie sahiptir. Orada bir akl karmas veya bir phe yoktur. Nitekim blis, Allaha isyan ettikten sonra lanetlenmi ve en az olumlu varlk konumundan en lanetli konuma dmtr. Aslnda blisin insan yaratlmadan nce en az olumlu varlk konumunda olmas Allahn btn varlk kuramn olumluluk zerine kurduunu anlatr. Oysaki blis Allaha isyan ettii anda lanetlenmi ve belki de -buras kesin olmamasna ramen- cehennem o anda yaratlmtr. Cehennem kanmca Allahn fkesine iaret eder. Allahn fkelendii Zararsz kk gnahlar deil, bile bile yaplan, srar edilen byk gnahlardr. Nitekim Kuranda Size akladmz gnahlarn byklerinden uzak durursanz sizi sapmayan yola klavuzlar ve bereketlerle dolu var yerine ulatrrz denmektedir. Hatta Rahman ve Rahim olan Kuranda rahmetini yle anlatmaktadr: Rahmetim her yan kuatmtr, azabm ise dilediime arptrrm. Btn
117

bilgisizler dnyadaki hemen her insann cehenneme gideceini syler oysaki cehennem sadece Allahn fkesini ekenler zerinedir. Fakat bu dnce sizi u yola sevketmesin. Nasl olsa byk gnahlar ilemiyoruz o halde Allah yolunda canmz diimize takarak veya gcmz yettiince almamza, aba harcamamza, hayrlar ve iyilikleri yaymaya gerek yok. Bu takdirde insan gnah zerine dnmeye balar. nsann mantk dzeni bir izgiyle izah edilebilir. Ya sa tarafa ya sol tarafa giden bir izgi. Sa taraf iyilikleri ve gzeli simgeliyor, sol taraf ise ktlkleri ve gnahlar simgeliyor. Eer okunuz sa tarafa gitmiyorsa sol tarafa gider. yle bir rnek verilebilir. Elinden hibir ey gelmeyen bir insan bile ben Allah yolunda ne yapabilirim diye dnse, bu okun sa tarafa gitmesidir. Yaplan eylem ise her zaman dncenin ardndan gelir. O halde mantk iyi ve hayrl eylemin binasn salkl, temiz dncenin zerine bina etmektir. Hatta Kuran cehennem hakknda olaya bak asn yle bir ekilde de anlatr. Oraya girmeye kimin daha layk olduunu biz daha iyi biliriz. O halde kimse kimseyi cehennemlik olmakla itham etmesin. Herkes elinden geldiince hayr ve bar yaysn ve zendirsin. Bu en iyi yoldur. Kanmca blisin Allaha isyan Onu yeterince yceltememesinden ve bilememesinden ortaya kmtr. Daha dorusu snav edilen bir varlk olarak kendi eksikliini kabul edememesinden ortaya kmtr ki blis, Ademin iine Rahmann nefesinden flenmesinden ortaya kan sonucu yani insann en erefli yaratlan olduu sonucunu kabul edememesinden dolay lanetlenmitir. Fakat cehennem yle uzun sreli ve yakc bir atetir ki cehennemlik olan varlklarda ancak bu ekilde bir azabn sonucunda Allahn yceliini ve kudretini anlayabilmektedirler. Ve anladklar
118

anda da cehennemden kacaklardr. Yani ne insanlar iin ne dier varlklar iin cehennem sonsuz deildir. Fakat dehetine kelime yetmeyen bir ders alma ve anlama srecidir. Yce Allah ylesine yce, ihtiaml ve kudretli bir varlktr ki kendisini anlamayanlar, inkar edenleri ve hmna urayanlar cehennem ateiyle tekamle uratmaktadr. Daha nce yazdmz, Allah sevdiini sevgiyle, akyla cennette yakar sznn anlam budur. Yaratlm ve snav edilen varlklar iki seenekten birini seeceklerdir. Ya Allaha inanp bunu gereklerini yapmak -ki bunun banda Kurann anlamna sarlmak vardr- ve Allah akyla bu dnyada da ahirette de yanmak veya kalpler dnyada da ahirette de bo olarak cehennemde yanmak. O Allah, kendisine asla ortak koulmasn istemeyen hrsl bir sevgilidir ve alemlerin yaratl sebebi Alemlerin Rabbinin yceliinin anlalmasdr. Sonu olarak anlalmasn istediim cmlem udur ki cennete gidenler de cehenneme gidenler de gittikleri yere ok kutsal bir eyi, yani Allahn yceliini anlamak iin gittiklerini gittikleri yerde anlayacaklardr. NSANIN VARLIK SORUNLARI Bu blmde insann ne zaman ve neden yaratldn ve buna paralel olarak Kurann (ve tabii daha nce gelen btn kitaplarn ve sayfalarn orijinal hallerinin) neden indirildiini birbiriyle balantlar kurarak anlatmaya alacam Bu blm anlatmak iin ncelikle Abese suresi 17-42. ayetleri iyice incelemenizi istiyorum: Rahman ve Rahim Allahn adyla Kahrolas insan, ne kadar da nankrdr! Hangi eyden yaratt onu? Bir spermden! Yaratt onu, llendirip biimlendirdi onu. Sonra, yolu kolaylatrd ona. Sonra
119

ldrd onu, kabre koydurdu onu. Sonra diledii zaman diriltip ortaya kard onu. Hayr, hayr! O, Onun kendisine emrettiini hi yerine getirmedi. Hadi, bakversin insan, kendi yiyeceine! Biz suyu dktk de dktk. Sonra yeryzn yardk da yardk. Ardndan orada daneler bitirdik. zmler yoncalar Zeytinler, hurmalklar Gr imenli, bol aal baheler Meyve, otlak / sebze Sizin ve hayvanlarnzn yararna. iddetle arpann kard korkun ses geldiinde. Bir gn ki o, kii z kardeinden kaar. z annesinden, z babasndanEinden, oullarndan O gn onlardan her kiinin kendine yetecek bir ura vardr. Yzler vardr o gn, prl prl Glen, mjdelerle parldayan Ve yzler vardr o gn, toza topraa bulanm Tozu topra da bir is brmtr. te bunlardr kfre sapanlar, ktle batanlar. Ve bir baka dipnot olarak nsan suresi 1-3. ayetleri yazalm: Rahman ve Rahim Allahn adyla nsan zerinde, henz anlan bir ey olmad bir sre gemedi mi zamandan? Dorusu, biz insan karm olan bir spermden yarattk. Halden hale geiririz onu. Sonunda onu iitici, grc yaptk. Biz onu yola klavuzladk. Artk ya kredici olur ya nankr nsan suresinin birinci ayetinden de anlalaca zere insann yaratl srecinden nce de ok uzun bir yaratlmlar sreci vardr. Ben bu yaratl srecinde en sekiden en yeniye; Kuranda Biz diye anlan kudretliler topluluu, melekler ve daha sonrada insandan nce de snav edilen ve hala snavlar devam eden, kendilerini oumuz sapmtr diye nitelendirilen cinler toplumu olarak sralandn dnyorum. Kald ki ne zaman yaratld bilinmeyen argo
120

dilinde uzayl olarak adlandrlan baz varlklar da olabilir evrenimizde. Ancak burada konumuz insan ve insann hidayetidir. Esas olarak Kuran, Kuranda en son gnderilen ve deitirilemeyen son ve gerek kaynak olarak tanmlansa da dier peygamberlere gnderilen kitaplar da peygamberlerin tebli ettii ekilde ve biimde kaldklar srece onlar da ilahi ve hak kitap idi. Yani burada anlatmak istediimiz Kuranda dahil olmak zere daha nceki tm kitaplarn ve sayfalarn deitirilmemi hallerini bir araya toplarsanz bunlarn tmn Kitap bal altnda adlandrabilirsiniz. Esas olarak insan yaratlmadan hatta dnya ve dnyann iinde bulunduu evren yaratlmadan nce -yani 14 milyar yl nceki Big Bangden sz ediyorum- zaman mekan boyutlar, Alemlerin Rabbinin birlii ve Onun kullar, Ona kulluk etmek kavramlar vard. Eer yukarda yazdmz Abese suresine bir bakarsanz Kuranda verilen oluum srecinin bugnk bilimin aklayabildii oluum sreciyle ayn olduunu anlayabilirsiniz. Hatta evrenin oluum sreciyle ilgili O kfre sapanlar grmediler mi ki gkler ve yer bitiik idi, biz onlar ayrdk. Her canl eyi sudan oluturduk. (Enbiya 30) ve Hi kukusuz biz genileticileriz ayetleri bu konuyla ilgili ispatmdr. Bugn evrenin byk patlama ile birlikte k hzndan da te ve giderek artan bir ivmeyle geniledii bilim adamlarnca kabul edilmektedir. nsann ilk yaratl an ana babann dnyada fiziksel birlemesiyle oluan zigot fazyla deil, insann kendi yaratlna tank tutulduu yaratl anyla balar. Bu an byk ihtimalle Big-Bang den yani evrenin yaratlmasndan da ok daha ncedir ve bu anda insan Yaratcs ile kar karyadr. te insan tam bu yaratl annda dnyadaki snavyla ilgili her eyi kendisi seer. Hani biz diyoruz ya insana irade verilmitir. Ahirette bulaca sonu ya da dnya zerindeki gidiat kendi
121

iradesinin, seimlerinin sonucudur. te bu bilgimiz zerine imdi bir baka bilgi de ekleyebiliriz. Daha nceki bildiimiz retiye gre insann iradesi dndaki eyler Allahn sorumluluundayd. Mesela hangi lkede doaca ya da ana babasnn kim olaca ya da doutan hangi yeteneklerin ve eksikliklerin verilecei ya da fiziksel grnm vs te insann kendi iradesi dnda iinde bulunaca konumlar da aslnda Rahmann insan yarat ve insan kendi yaratlna, kaderine tank tuttuu anda Rahman ile insan arasnda geen olaylarn (snavlarn, diyaloglarn, isteklerin ve reddedilerin) sonucudur. Aslnda insana dnyaya gnderilirken ne isterse verilmi ve neyi reddetmise verilmemitir. rnein ben bugn Trkiyede domusam ve okumay ok sevmek gibi bir zelliim varsa buna karlk da fazla para kazanamyorsam bu benim tercihimdir yani nsann dnyaya geldikten sonraki bilinli iradesiyle yapt ve yapmad veya eksik brakt eyler de kendi iradesinin sonucudur ve insan bunlarn sonularndan da sorumludur. O halde unu syleyebiliriz. Kader, insan-Allah ilikisinin bir boyutu olan bir gidiattr. Yani nceden yazlm bir kader yoktur. Yalnz u vardr. Allah ve Onun katndakiler, oradaki evren kitabn okuyanlar iin evrenin yaratlndan kyamete kadar srecek zaman diliminde btn olaslklar bellidir ve bilinir. rnein sigara ien birinin kanser olma olasl arta veya elinin parmak ularn gvdenden bir metreden uzaa uzatamazsn veya bilmediin bilgi hakknda yorum yapamazsn. Bunu Kurann Fatr suresinin 11. ayetiyle aklayalm: Allah sizi bir topraktan, sonra bir spermden yaratt; sonra sizi iftler haline getirdi. Onun ilmi dnda, bir dii ne hamile olur ne dourur. Yaayan bir varla daha ok

122

verilmesi de onun mrnden biraz azaltlmas da mutlaka bir kitapta yazldr. Bu, Allah iin gerekten ok kolaydr. Grld gibi Yaratc Kudret btn varlklar yle bir olaslklar sistemi iinde yaratm ve insana yle bir hidayet vermitir ki insann yaptklarna ve yapmadklarna gre uzun mrl veya ksa mrl olmas bile bu gidiatn sonucuna gre belirlenmektedir. Burada Kuran toplam balamda nimeti mr olarak nitelese de bunun alt kavramlar iinde sevgi, kadn, ocuk, mal, mlk, zenginlik, ilahi derece trnden her trl kavram sz konusudur. Dikkat ederseniz ayette kesin bir kaderin belirlenmesinden deil gidiata gre olaslklarn belirlenmesinden bahsedilmektedir. O halde unu syleyebiliriz: nsann kendi yaratl srecindeki, Allahn kendisini yaratma safhasndaki kabul ettii veya reddettii eylerden ve kendi seimlerinden balamak zere yaayaca her sonraki an, bir nceki an veya anlarn sorumluluuyla birlikte kendi seimlerinin ve hedeflerinin, amalarnn toplamnn sonucudur. En son an olan lm an ve ahiret an ise genel toplamn sebebiyle ve sonucuyladr. Peki imdi baz sorulara cevap verelim. Neden baz insanlar Afrikada alk iinde yaarken baz insanlar bolluk veya servet iinde douyor? Neden baz insanlar salkl olarak doarken bazlar engelli olarak domaya ve yaamaya mahkum oluyor? Ya da neden baz insanlarn geni bir ailesi varken bazlar yalnz yayor? Bu konuya yle bir teoremle cevap vereceim. Yaratc Kudret insan yaratrken her insana her konuda eit ans veriyor. Mesela her konu iin normal dzey yz zerinden elli olsun. Baz insan diyor ki benim ocuum olmasn (oradan eksi be puan kalsn) buna karlk fiziksel ve ruhsal olarak ok gzel yaratlta olaym. (o eksi be puan fiziksel ve ruhsal gzellik haneme yazn). Baz insan diyor ki ben doktor
123

olaym, ok param olsun ama ok almak zorunda kalaym. (Dikkat ederseniz yine bir denge var). Baz insan diyor ki ben mrm boyunca fakir bir hayat sreyim ama mrm boyunca imanm tam olsun, lm bana abuk ve kolay gelsin. Buna karn ocuklarm ok ve hayrl olsun. Bu rnekler oaltlabilir. Fakat ben burada Allaha Elest gnnde verdii szde duran inananlardan bahsediyorum. nkarc veya ikiyzl olarak yaayanlar ve yle lenler ise bu olaslklar teoremine dahil deil. Onlar bozgunculuk yaptklar, szn dna ktklar iin kaderin dna yani cehenneme frlatlyorlar. te Alemlerin Rabbi hepimizi bir araya topladktan sonra yle bir sz almtr. Bu sz Kuranda Araf suresi 172-174. ayetlerde aklanr: Hani, Rabbin, ademoullarndan, bellerinden zrriyetlerini alp onlar z benliklerine ahit tutarak sormutu: Rabbiniz deil miyim? Onlar: Rabbimizsin, buna tanklk ederiz demilerdi. Kyamet gn, Biz bundan habersizdik demeyesiniz. yle de demeyesiniz: Daha nce atalarmz irke batmt. Biz de onlarn ardndan gelen bir soyuz. Gerei ineyenler yznden bizi helak m edeceksin? Biz, ayetleri ite bu ekilde ayrntl klyoruz ki, hakka dnebilsinler. Bu sz insanlar dnyaya geldiklerinde hangi konumda olurlarsa olsunlar Allahn birliini tanyacaklarna ve inanacaklarna dair verdikleri bir szdr. Ayette szden dnm olmann tek sebebinin ise irke sapmak, irke sapmann sebebinin de Rahmann gnderdii kitaplardan uzak derek veya reddederek atalar, bykleri yani kendilerinden nce gelenleri takip etmek olduu aklanr. Bu konuyla ilgili olarak bir baka aklama Kuranda Ahzab suresi 72-73. ayetlerde geer:
124

Biz, emaneti gklere, yere, dalara teklif ettik de onlar onu yklenmekten kandlar, ondan rktler. nsan ise ok zalim ve ok cahil olduu halde onu yklendi. Bunun byle olmas, Allahn; ikiyzl erkeklerle ikiyzl kadnlara, irke sapm erkeklerle irke sapm kadnlar azap etmesi, mmin erkeklerle mmin kadnlarn tvbelerini kabul etmesi iindir. Allah Gafurdur, Rahimdir. Ayetlerde insann ok zalim ve ok cahil olduu iin hibir zaman tamamen temiz ve tamamen mkemmel olamayaca belirtilmekte, ayrca azabn yalnzca ikiyzllerle irke sapanlara yaplaca bildirilmektedir. kiyzlln aklamas, Allaha yaratl annda verdii sze ramen bu szde durmamaktr ki bu dnyada akl ve kalp ile yaplanlarn birbirini tutmamas veya kalpten geenlerle akldan geenlerin ayn olmamas eklinde belirginleir. Ve kimsenin beklemedii ok nemli bir nokta. Allah mmin olan yani en basit olarak kendisinin birliine inananlarn hepsinin tvbelerini kabul edecek ve hepsini affedecektir. Kimse Allahn rahmetini kstlayamaz veya yle gsteremez. Burada detay nokta bu tvbenin ve pimanln ahirette, Allahn huzurunda da dile getirilebileceidir. Allahn azabyla kendini mslman gsterip cehennem rtkanl yapanlar Kuranda Hz. Musann dilinden yle uyarr: Allah hakknda gerek d bir ey sylememek benim var olu borcumdur. Her nedense eytann firavunlar slam giysisine brnm olmalarn siz mslman deilsiniz diye temiz kalpli insanlarn gzne sokup durmakta ve gerek anlamda mminleri de slamdan uzaklatrmaktadrlar. Fakat sonuta malup edilenler kendileri ve galip gelenler Allahn taraftarlar olacaktr. Sizlere Kurandan u ayetleri hatrlatmak isterim:
125

Haber ver kullarma, evet benim Gafur ve Rahim. Ama ackl azabn ta kendisidir azabm benim! Rahmetim her yan kuatmtr. Azabma gelince, onu dilediime arptrrm. Yemin olsun, zikirden sonra Zeburda unu yazmtk: Yeryzne benim iyilik ve bar seven kullarm varis olacaktr. Kukusuz bunda, badet eden / yapp deer reten bir topluluk iin kesin bir tebli vardr. Ve biz seni ancak alemlere bir merhamet / bir sevgi olman dnda bir ey iin gndermedik. De ki: Bana u vahyediliyor: Tanrnz ancak bir tek tanrdr. Peki, siz Mslmanlar / Allaha teslim olanlar msnz? Kuranda bir baka ayet Allahn birliine inananlarn ve en azndan byk gnahlardan uzak durmaya alanlarn eninde sonunda hidayete, doru yola ve baarya ulatrlacan syler nk: Eer gnahlarn byklerinden saknrsanz baz kk srmeler hari sizi dosdoru yola iletir ve o bereketli var yerine ulatrrz. Bu ayette insann yalnzca byk gnahlardan saknmasnn bile hidayete, baarya ve cennete vesile olabilecei belirtilmektedir. NSANIN VARLIK AMACI Esas olarak dnyann eski alarndan beri btn filozoflarn sorduu en genel ve zerinde en ok tartlan
126

sorulardan biridir insann varlk amac. Ben bu sorunun Felsefe biliminin amac nedir? olarak da sorulabileceini dnyorum. nk insan dier varlklardan ayran en temel e dnceyse ve dier btn fiziksel veriler lmle birlikte kayboluyorsa bu soruyu Dncenin amac nedir? diye de sorabiliriz. Elimizde yle veriler olduunu dnyorum. nsann belirli bir mr sresi var ve insan mr boyunca da dnerek bir ok geree ya tank oluyor ya da bir ok gerei dnerek buluyor. O halde bu snrlandrlm mr sresince insann bulmas gereken tek, yaln ve mutlak ve gerek ve o gerein ardnda yeni bir dnce sreci olmal. Konuyu fazla uzatmadan aka syleyeyim. nsann dnya zerindeki varlk amac ya da insan dncesinin amac Yaratcsna ya da Alllahn birlii gereine ulamaktr. Eer insan bu geree ulamadan ve bu gerein gereklerini Allaha ispatlamadan lrse fiziksel bedenin lmyle birlikte tm maneviyat ve dncesi de lr. Siz buna cehenneme gitmek de diyebilirsiniz ama ben teorik olarak insann maddi manevi tm deerlerinin helak olmas, yerle bir olmas diyorum. Bu gereklie ulamann yolu bu gereklii dnmekten geer ve bu konu hakknda elimizde kendimizi test etmek, zerinde dnmek daha da ak sylemek gerekirse gsn gere gere zerinde dnerek snav edilmek zere insanolunun elinde tek kaynak vardr. O da Kuran- Kerimdir. Ben mslmanm demekle veya kulaktan dolma bilgilerle slama giremezsiniz. lahi ve tartmasz kaynan szgecinden gemek zorundasnzdr ve bu snavdan ancak temiz kalpliler saptmadan geebileceklerdir. Kuransz bir mslmana ben mslman demiyorum akas. Ancak ii Allahn rahmetine kalm bir cahil diyorum. Allah eer onu affedecekse sadece iyi niyetinden ve Kurann nemini bilmediinden affedecektir byk olaslkla.
127

Eer Allahn birlii diye bir gereklik varsa insan buna hem duygusal yollarla hem de mantksal yollarla ulaabilir. Her ne kadar bir takm bilinemezciler Tanrnn varl bilinemezdir o halde zerinde tartlamaz derse ki aslnda hepsi salaktr, Tanrnn varl kavram insan dncesinin en temel, en byk ve en derin konusudur. Eer Tanrnn birlii diye bir kavram varsa o halde insan ya ilahi ak ateiyle yakacak ya da cehennem ateiyle yakacak bir sorun olmaldr. nk sz konusu varlk bizzat Yaratc Kudret olarak gleri, , sevgisi ve hm / fkesi sonsuz kudrette olan bir varlktr. Fakat cehennem iindekiler iin Kuranda yle bir tabir kullanlr: Artk onlar iin burada bir scak dost yoktur! Bu demektir ki Kuran Allah kendisini bilmeyenler iin bile scak bir dost olarak tantmaktadr ve sz konusu kudretin dostluk anlay yle bir u noktadadr ki ancak cehenneme kendisinin rahmetinden uzak tutulacak ekilde girenler iin Allahn dostluundan hari tutulurlar. Syle bir ey de syleyeyim. Siz onu bilmeseniz de O size dosttur. Belki onu inkar etmeniz belirli aamalardan ve eitimlerden geip Onu bulmanz iindir. Belki Onu bilmemeniz Onun hasretini ekmeniz ve bir gn Onu bulmanz iindir. Ve undan eminin: Onun dostluunu bulduunuz zaman Ondan baka dosta ihtiyacnz kalmadn da anlayacaksnz. nsanlara ise sadece sevgi ve sayg ile bakacaksnz. Allah, brahimi dost edinmiti! Allah! Odur gerek dost! Bu ayetlere biz bu konuma ulaamayz diye yaklarsanz bu yanl bir tutum olacaktr. Allah Kuranda ayetleri
128

ulalamaz olsun diye deil kullara rnek ve ibret olsun diye verir. O halde insan duygusal ya da sezgisel olarak dahi byle bir varln varln hissetmeye balad anda Ona yaknlama yolunu semelidir. Evet, Tanr kendisinin ilahi kitaplarda bildirdii eyler dnda bilinemezdir fakat bu Onun insan kavrayndan akn bir boyutta olmasndan dolaydr. Ve Allahn birlii kavramna yalnzca inanlarak ve temiz kalple ulalabilir nk bazen imansal bilgi, kantlanabilir bilgiden ok daha byk bir kavrayn ve anlayn sonucudur. O halde balangta sorduumuz insann varlk amac ya da insan dncesinin amac ya da insan felsefesinin amac sorularnn cevab udur: Dnyaya hibir ey bilmiyor halde gelen ve akl ve tecrbe yoluyla renen insan dncesinin lmden nce ulamas gereken tek bir gerek vardr. Oda dnyann, insann, varlk aleminin, evrenin ve bizim bilmediimiz alemlerin tek bir yaratcs olduu ve bu Yaratcnn da kendini bize Allah olarak tanttdr. Peki Allahn birlii gereine ulaan insan ne yapacaktr? u sorunun cevabn vermelidir kendine; Madem ki ben dnyaya gelmeden nce bile bir ekilde yaratldm, o halde bu farkndala vardktan sonra ne yapmam gerekli? Bu soruya cevab Yce Yaratc kendi kitab Kuranda verir: Ben cinleri ve insanlar yalnzca bana kulluk, ibadet etsinler diye yarattm. Bu noktada zerinde durmak istediimiz bir nokta da Allahn birlii kavramna ulaan bir insann Ona nasl kulluk etmesi gerektiidir. Birincil ya da ncelikli kavram olarak Bilerek kulluk etmek kavramn irdeleyebiliriz. Yani unu yapmamaldr insan, Ben Allahn birliine inanyorum,
129

namaz klyorum, orucu tutuyorum, zekat da veriyorum, byk gnahlara da girmiyorum, gerisi fazla nemli deil Hayr, bu deil gerek ibadet. slam dininin z aslnda yaadn an samimi yaamaktan ibarettir. Eer namaz klarken gerekten Allaha secde ediyorsan namaz klyorsundur. Oru tutuyorken gzlerin ve akln yemekten baka bir ey dnmyorsa o oru deil eziyettir. Zekat veriyorsan eer gerekten iinden gelerek ve isteyerek veriyorsan gerekten zekat veriyorsundur. Hatta slam dini ya da Allahn dini dediimiz ey bu temel ibadetlerden ibaret deildir. Sabahlar karn ve ocuklarn perek uyandrmak da ok byk bir ibadettir. Bir tandna gzel bir selam verip bir ayn imek de gzel bir harekettir. Olayn ikinci boyutu ise farkndalktr. Eer bir insan gerek dnyevi gerek ilahi yaantsn bir an bile bakalar gibi ya da otomatie balanm geiriyorsa o an l bir andr. Anlatmak istediim u kendini uzaktan seyretmek deil, yaamak ve yaadn hissetmek nemli olan. Gl grp de koklamamak, geceleri parldayan binlerce yldz bilmemek, gc yettii halde almamak, uramamak, savatn zaman lmne savamamak hep farknda olmamak ve kayp anlar veya zaman dilimleridir. Eer insan secde ederken tm benliiyle fiziksel ve ruhsal olarak secde edebiliyorsa bu bir farkndalk olaydr. Farknda olmamak sorunu ise psikolojiktir. nsann kendini bulmamasndan ve kendini tanmamasndan ileri gelir. Bu sorunun cevab da Kurann anlamdr nk Kuran okunduu srada vurduu ilahi olumlu darbeler ve kiiyi kendine getiriiyle bu farkndal salar. Hem bu konuyu amak asndan hem de bir ynden nc bir nokta ise Kurann anlamsal boyutunun yani en mkemmel ekilde tanmlamak istersek Her okuyann diline gre yaplm bir surelerin ini srasna gre Kurann bire bir evirisinin insann maddi manevi btn yaralarn saraca
130

hatta insan aktivatr ve yararl hale getirecei gereidir. Bu sayede insann hem maddi hem manevi dnyasnda ok byk deiimler ve geliimler olabilir. Hatta olay o boyutlardadr ki dnyadayken Kuran anlamsal olarak okunmasna yarar bir ekilde, sarlarak ve brakmadan okuyan bir insan bir yandan da Allahn kendisine sunduu sesli ve sessiz kader ilhamlaryla Onun huzuruna kendini gerekletirmi olgun bir birey olarak gelir. Vaat edilen sonsuzluk cenneti ise Allahn ltfunn sadece kk bir parasdr. Bilinli olarak iman etmek konusunu iki ksma ayrabiliriz. Bunlardan birincisi Kurann Enam suresinin 7488. ayetlerinde yer alan isteyerek ve sezgiyle iman etmektir. Rahman ve Rahim Allahn adyla brahim babas Azere yle demiti: Putlar tanrlar m ediniyorsun? Seni de toplumunu da ak bir sapklk iinde gryorum. Bylece biz, brahime gklerin ve yerin melekutunu gsteriyorduk ki, gerei grp bilerek inananlardan olsun. Gece onun stn rtnce bir yldz grd de, te Rabbim bu! dedi. Yldz battnda ise Batp gidenleri sevmem! diye konutu. Ay doar halde grnce, Rabbim bu! dedi. O batnca da yle konutu: Eer Rabbim bana klavuzluk etmeseydi saptan topluluktan olurdum. Nihayet, Gnein domakta olduunu grdnde, Benim Rabbim bu, bu daha byk! dedi. O da batp gidince yle seslendi: Ortak kotuunuz eylerden uzam ben! Ben bir hanif olarak yzm gkleri ve yeri yaratana dndrdm. Mriklerden deilim ben. Toplumu ona kar kp kant getirmeye kalkt. O dedi ki, Allah hakknda benimle ekiiyor musunuz? Beni doru yola O iletti. Ona ortak kotuunuz eylerden korkmam! Rabbimin diledii dnda hibir ey olmaz. Rabbim bilgice her eyi kuatmtr. Hala t almayacak msnz? Hem siz, hakknda size hibir kant
131

indirmedii eyleri Allaha ortak kotuunuz halde korkmuyorsunuz da ben, ortak tuttuunuz eylerden nasl korkarm! imdi, eer biliyorsanz, iki kesimden hangisi gvende olmaya / gvenilmeye daha layktr? man edip de imanlarn herhangi bir zulmle kirletmeyenler var ya, gvende olma / gvenilir olma ite onlarn hakkdr; doruyu ve gzeli yakalayanlar da onlardr. te bunlar, kavmine kar brahime verdiimiz kantlardr. Dilediklerimizi derece derece ykseltiriz. Senin Rabbin Hakimdir, Alimdir. Biz ona shak ve Yakupu hediye ettik. Hepsini doruya ve gzele klavuzladk. Daha nce Nuha ve onun soyundan Davuda, Sleymana, Eyype, Yusufa, Musaya, Haruna da klavuzluk etmitik. Gzel dnp gzel davrananlar byle dllendiririz biz. Grld zere Hz. brahim kendisini yaratan kudrete nce Onun dndakileri dlayarak, sonra imanla ve sonra da akla varmak istemitir. Bu kavuma herhangi bir kitabn indirilmesiyle deil sadece Hz. brahimin Ona kar duyduu ak, istek, sezgi ve bunun karlnda Allahn yol gstermesiyle olmutur. Bu olay kul ile Allah arasnda geen ve arada hibir ikiyzlln, riyakarln olmad, sadece samimiyetin ve akn var olduu bir kavuma hadisesidir. Hatta Kuranda Hz. brahimin samimiyeti o derece vlmtr ki sonunda olay Allah, brahimi dost edinmiti ayetine kadar gelmitir. Bakara suresi 124. ayette yle bir olay gelimektedir: Hani Rabbi, brahimi baz kelimelerle imtihana ekmi, o da onlarn hakkn vermi de Rab yle demiti: Seni nsanlara nder yapacam. brahim, Soyumdan birilerini de deyince Allah, Benim ahdim, zalimlere ulamaz buyurdu.
132

Bu snavda Hz. brahim, Allahn kendisine sunduu imge kelimelere en uygun tanm veya cevab vermi ve bu yzden de bir insan iin alnabilecek en byk dllerden birini almtr. Szgelimi yle bir diyalou rnek olarak verebiliriz: Allah: Ben bir iek olsaydm brahim: Dikenlerine boyun eerdim eklinde aksal ve karlkl ak anlatan cmleler gemi olabilir. Yine Bakara suresi 260. ayette insanolunun Rahmana kar nasl bir samimiyet gstermesi gerektiinin muhteem rneklerinden biri yer almaktadr: Hani, brahim de yle yakarmt: Rabbim, gster bana, nasl diriltiyorsun lleri? nanmadn m? diye sordu. nandm, dedi, ancak kalbimin tatmin olmas iin! Allah dedi: Kulardan drt tane al, onlar kendine sndrp altr. Sonra her dan stne onlardan bir para koy. Sonra da onlar ar. Koarak sana geleceklerdir. Bil ki Allah Azizdir, Hakimdir. Bu ayette Hz. brahim belki de bizim bile kalbimizde var olup olmadn bilemediimiz bir inan noktas ve derinlie iniyor ve diyor ki; nandm, ancak kalbimin tatmin olmas iin Bu muhteem samimiyet gsterisinin ardndan Yce Yaratc Hz. brahimi yle bir ekilde onore etmektedir ki Kesilerek dalara konan drt ayr kuu drt insan rknn kyametteki hallerine, Hz. brahimi ise kendine yani (Allaha) benzeterek btn iyi insan topluluklarnn kyamet gn koarak Hz. brahimin huzuruna geleceinin bir n tasviri yaplmtr.

133

Bilinli olarak iman etmenin ikinci ve sarslmaz yolu ise Kurann anlamna sarlmaktr. Eer insan dier dini ve etkileyici grnen kaynaklarn etkisinde kalmadan 1-) Btn zgrl, samimiyeti, itenlii ve yneliminin tamlyla 2-) Yalnzca Kurann anlamn rehber edinerek Alemlerin Rabbine kulluk etmeye, hatta kulluk etmenin de bir derece tesine geerek Onunla ayn dier peygamberlerin konumalar gibi samimi ve itenlikli konumalarla ve hatta Allahn dnceleri de bildiini bilip olumlu, gzel dncelerle Ona ynelirse o insan iin cehennem kaplar sonsuza kadar kapanr ve adeta dnyadayken bir cennet hayat balar. YLK VE KTLK NN YARATILDI? Kitabmzn daha nceki blmlerinde insann hatal varlk olmasna ve bir ksmnn cehenneme gidecei biline biline neden yaratld ve hatta eytann Allaha isyan edecei, lanetlenecei ve saptrc odak olaca biline biline neden yaratldn sorgulamtk ve u karara varmtk: yiliin de ktlnde sonu Alemlerin Rabbini yceliini anlalmas iindir. imdi burada iyilik ve ktlk kavramlarn biraz amak gerekiyor. Kurann anlatt iyiler ve iyilik zere olanlar, Allaha itaat edenler ve Kurann anlatt ktler ve ktlk zere olanlar ise Allaha isyan edenler manalarna gelirler ya da en genel manada bu ekilde zdeletirilebilir. nce iyilik ve ktlk kavramlarnn neden yaratldna, daha sonra varlklarn bu kavramlarla ilikilerinin ne olduuna ve en son da bu kavramlarn amalarna bakalm. u bir gerek ki Alemlerin Rabbi Allah, alemleri yaratmadan nce de saf ve mutlak k vard. Yani Onun ,
134

Tanrnn . Daha sonra srasyla yaratlmlar yaratld ve hatta Kuran bu yaratlma, arma, arya cevap verme ve iyilik zere olma halini u ayetlerle anlatr: Rahman ve Rahim Allahn adyla Andolsun biz gklere ve yerlere yle seslendik: steyerek ya da istemeyerek gelin! Onlar dediler ki: steyerek geldik! te bu ayette belirli bir dzen iinde dnen gk ve yer alemlerinin (uzay ve galaksiler, gezegenler) bu emre isteyerek uyduklar iin bylesine muhteem bir evren mekanizmasnn ortaya kt anlatlmaktadr. Bu konuyla ilgili bir baka ayet Enam suresinin ilk ayetidir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hamd Allahadr. O ki gkleri ve yeri yaratm, karanlklara ve nura vcut vermitir. Sonra, gerei rtenler bunlar Rablerine denk tutuyorlar. Karanlklar ve k terimlerinin bir baka mucizevi ekilde kullanlmas Kurann u ayetinde geer: Karanlklarla k bir olmaz! Grld gibi Yce Kudret n tek ve kendisinden kaynakl olduunu fakat karanlklarn ise Onun hari her ey olabileceini anlatmaktadr. Daha nceki paragraflarmzda insann helak olacaksa neden yaratld ve hatta blisin isyan edecei bilindii halde neden yaratld konularna parmak basmtk. u bir gerek ki bu konunun hem karanlklarla k kavramlaryla hem de yaratlmlar arasndaki seviye farkyla aklanmas mmkndr.
135

Yce Allah meleklerle birlikte cinlere ve tabii ki blise Ademin onlardan daha stn bir arlk olduunu ima ederek, insann iine kendi z ruhundan fledikten sonra secde edin emri vermesi bir a ar kelimesidir. te bu noktada zafiyet ortaya kmaktadr. Rahmana isyan edii ve bu balamda en kt gnah ilemesi bakmndan blis yaratlmlarn en aa seviyesini temsil etmektedir ve bu yzden en byk lanete arptrlmtr. Olayn bir baka pf noktas, olayn insann dnya snavndaki gibi bir iman ve iman etmeme snavn akl gz kapal iken vermesindeki gibi deil, ortadaki olayn en kk bir pheye, kararszla veya yan izmeye sebep vermeyecek netlikteyken Allahn huzurunda olduu halde blisin aka insan karsnda byklenmesidir. Soruyu bir baka ekilde soralm. Eer Alemlerin Rabbi, Kuranda belirtildii gibi btn vglere layk, mutlak iyi, rahmet ve merhamet sfatlarnn her trlsn zerinde tayan, yce ve hibir eye muhta olmayan bir varlk ise neden cennetin ve cehennemin sebeplerini, art oraya gidecek varlklar yaratmtr? Cehennem bir sonutur ve blisin isyan edip saptrc bir varlk haline gelmesi, lanetlenmesi, insanlarn dnyada snav edilip bir ksmnn cennete dier ksmnn cehenneme gitmesi art cennet ve cehennem iin yaratlan sebep kavramlar (iyilik, ktlk, k , karanlk, hrszlk, zina vb) neden yaratlmlardr? Sorumuzun cevab uradadr: Konu iyilik veya ktlk veya af ya da ceza deildir. Alemlerin Rabbi tm bunlar daha yaratmadan nce bilmektedir. unu syleyebiliriz: Alemlerin Rabbi ylesine yce bir ilahtr ki kendi urunda baz varlklarn cayr cayr yanmasn baz varlklarn ise muhteem bir dlle dllendirilmesini istemektedir. Bu yzden sebepleri ve sonular yaratmtr.Sonu olan cehennemin yakcl, cennetin gzellii ve bunlara sebep olan kavramlarn ahlaksal
136

ayrmlar arasndaki fark Alemlerin Rabbinin ycelii sebebiyledir. unu da syleyebiliriz. Allah, kudretleri sonsuz olmas itibaryla cehennemi bir snrl bir azap olarak var edip aslnda merhametli davranmtr. Alemlerin Rabbinin ycelii uruna yaratlmlarn bir ksmnn cehenneme girmesinin, Onun kty istemesi veya buna olaslk vermesi gibi konularla bir alakas yoktur. Kald ki bu ycelik psikolojisi bizim dnya hayatnda anlayamayacamz bir kavramdr. Belki de sorumuzun cevab Enam suresinin ilk ayeti olan: Hamd Allahadr. O ki gkleri ve yeri yaratm, karanlklara ve nura vcut vermitir. Sonra, gerei rtenler bunlar Rablerine denk tutuyorlar Ayetidir. Ayeti dikkatlice okumanz tavsiye ederim. Ayette karanlklar: ktlkler, ktlk sebepleri, ktler ve ktlere uyanlar, nur ise tekil olarak Allahn ve yol gstermesi, hidayeti, rahmeti olarak anlalabilir. Fakat burada gzden kardmz nokta ayetin ilk cmlesi olan Hamd Allahadr ve son cmlesi olan Gerei rtenlerin karanlklar ve nuru Rablerine denk tutmas hadisesidir. Olay bir retmen gibi anlatmak yerine biraz daha derinden girip esas meselenin ne olduunu anlatmaya alacam. Hamd, insann var olu srecinde Allaha ynelik yaad karlksz kr ve teslimiyet, bir tam anlamyla yneli hadisesidir. Yani hamdde nimete kr veya bir ey karlnda dua etme yoktur. Karlksz kr, varlna kr ve benliini Allaha teslim etme meselesidir hamd. Karanlklar ve nuru aklamak istersek karanlklar; inkar, kfr, isyan / gnah, kt yol gibi pek ok eyle tasvir edilebilir. Nur ise en basit anlatmla Allahtan kula ulaan ktr. nsanlar dnyadayken bu iyi, bu kt derler veya neyin
137

ne kadar iyi veya ne kadar kt olduunu tartrlar fakat karanlklar ve nur yani aydnlk neden yaratld diye sormak hi kimsenin aklna gelmez. Bunu anlatmak iin Biz her eyi gerei gstermek zere yarattk ayeti zerine dnmek lazm. Allah sonu olarak sebepleri yaratyor ve sonu olarak (kyamette ve sonrasnda) sonucu yaratyor. Btn bunlar ktln sebeplerine azap edilmesi ve iyilere, iyilik iin yaayanlara dllerinin verilmesi iindir. Bununla birlikte gerein gsterilmesi hadisesi evrenin balangcndan beri sregelen varlk alemine hamd kavramna uyup uymamann sonunun ne olduunun da bildirilmesi demektir. Sonu ise cennet kadar mkemmel bir sonsuzluk arenas veya cehennem kadar yakc bir azaptr. O halde Gerei rtenlerin bunlar Rablerine denk tutmas hadisesi mutlak iyi ya da mutlak kt bir kavramn olmad ve nemli olan Hz brahim rneinde olduu gibi Hanif lik yani Allahn birliini tanmak ya da tek tanrclk veya en mkemmel ve ideal anlatmyla Mslmanlk olduunu aka ortaya koyar. nemli olan ne gnahtr ne gnahkarlktr, ne sevaptr ne sevapkarlktr. nemli olan nce gerekten Allahn birliine tanklk sonra da bu tankla ne kadar sayg gsterdiinize bal olarak taknacanz tutumdur. sterseniz soruyu en genel manada soralm. Allah neden yaratyor veya neden yaratmaya balad? ncelikleri grnmeyen ayet Biz her eyi gerei gstermek zere yarattk olsa da biraz derine inebilirsek yle bir durum ortaya koyabiliriz. Allah yarattklarna kendisi uruna sonsuz mutluluk sunulacak ve kendisinden uzak dmek uruna atete uzun sre yanacak bir varlk alemi tanmlamak zere yaratt. Yani Allah cennetin de cehennemin de sebebi ve oraya girince kendi deeri, incelii, azmi, gc, ycelii anlalacak bir kavramdr. Bir bakma sanat Sertab Erenerin de deyimiyle, ncelikler yznden!
138

imdi bir baka meseleye geiyorum. Eer bir toplum iin geerli mutlak kanunlar varsa bu ayr ayr tm bireyler iin de geerli midir? Bu soruyu daha nce de sormutuk ve cevabn da vermitik. Sorunun tersinden soruluu ise ayr ayr tm bireyler iin geerli, doru, mutlak kanunlar varsa bu tm toplum iin de geerli midir? lk soruya hemen bir rnekle cevap bulalm. Kurann deimez kuralna gre sarhoken ne dediini bilinceye kadar namaza yaklalmaz. Yani namaz ibadeti yksek uur ve konsantrasyon gerektirir. Ayet, Sarhoken ne dediinizi bilinceye kadar namaza yaklamayn! eklindedir. Bu btn toplum iin geerli bir kanundur. Fakat ayet ikiliyken deil sarhoken demektedir. O halde yle bir durum ortaya koyalm. rnein bir bira itii halde kendini sarho olarak grmyorsa ve o namazn sorumluluunu zerinde hissediyorsa ve gerekten uurlu olduuna inanyorsa o zaman namaz klabilir. (Bu konuda slam literatrnde bulunan aza konulan bir damla ikiden sonra bile belirli saat veya gn namaza yaklalmayacana dair hkmler ise dinde Allaha ortak koarak kurallar koyanlarn hkm koyma heveslerinden baka bir ey deildir.) O halde bu konudaki karm teoremimiz ise u olacaktr. Bir toplumu toplum olarak balayan genel kurallar, olay bireysele indiinde kiiye zgleir ve kiinin kendi tercihlerine kalr. Bu kimseyi de ilgilendirmez nk din Allah ile birey arasnda yaanan bir olgudur. Sorumuzun ikinci ksm uydu. Ayr ayr btn bireyler iin doru, geerli, mutlak kurallar varsa bunu toplum genelinde de yayabilir miyiz? yle bir cevap verelim. slamn dnya zerine getirmek istedii din, minimum farz, minimum yasak ve maksimum zgrlkten ibaret bir sevgi ve bar dinidir. O halde ne kadar bireyler iin hatta toplumun ou iin yararl veya zararl gibi
139

grlen eyler var ise de Kurann eraitine ekleme ve karma yapmak Allaha ortak komak demektir ve drt byk mezhep bata olmak zere tarikatlar, cemaatler, ilmihaller, hadis kitaplar, namaz hocalar gibi Kurandan olmayan eylerle ekleme karma yaparak insanlar ynlendiren kurum ve oluumlar insanlar bol bol Allaha ortak komaya sevketmektedirler. Ne zaman greceksiniz ki Allah yle demektedir: Ya benim Kuranm anlamsal olarak okuyacaksnz ve onun yerini benim birliim gibi tutacaksnz, ya da dnya hayatnda ben dindarm diye Allaha ve insanlara gsteri yapacaksnz, dindarlk taslayacaksnz, kyamette de arslandan rkp saa sola kaan yaban eeklerine dneceksiniz. Baka bir tercihiniz yok! Ya Ben ve Kuran ya da ellerinizin rettikleri. Biz hem Kuran okuyoruz hem de baka kaynaklardan yararlanyoruz diyenlere de bir szm var. eer gerekten Kuran okusaydnz Onun dndakileri okumamanz gerektiini anlardnz. GEREK NEDR? GEREN BLGS Kitabmzn ncelikli blmlerinde doru veya ahlakl olann ne olduunu aklarken bunun insandan insana deiebileceini, gerek dorunun veya ahlaklnn Yaratc Kudretin kstaslar olduunu belirtmitik. imdi gerein bilgisi kavramna bir gz atacaz. Bir ita iin bir ceylan ne kadar hzldr veya bir kaplumbaa iin bir ita ne kadar hzldr? Bir ceylan iin bir aslan ne kadar gldr veya bir insan iin altnda son model bir araba varken 60 km/saat ne kadar hzldr veya yrrken 60 km/saat ne kadar hzldr? Afrikada yaayan bir hayvan iin kutuplardaki denizlerin dipleri ne kadar souktur veya buzullarda yaayan bir canl iin kuzey kutbu ne kadar souktur? Grld gibi gerein manas eitli zaman
140

mekan boyutlarnda, deiik canllara gre hatta ayn tre ait farkl canllarda bile esas olarak Alg ya gre deimektedir. Her farkl canl her farkl yaam koulunu kendi yapsna gre deiik olarak alglayabilmekte ve algsna gre farkl bir yorum yapabilmektedir. Bir insan iin alglayabildii corafya dnyann kata kadr? Peki bir karnca iin byklk ltleri neye gre deiecektir? Peki Kuranda akl, gzellik ve g sahibi olarak anlatlan Cebrail iin akl, gzellik ve gcn bir snr var mdr? Peki kyamet gnnde alacak olan sur borusunu fleyecek olan srafil iin dnyann var olmas ile yok olmas arasndaki geen zaman gerekte var olan zamann kata kadr? Veya zaman gemie doru bir ok olarak belirtilse bu ok snrl mdr? Bu noktadan bakldnda btn yaratlmlar iin kendilerinin doru bulduklar gerek, algladklar gerektir. Daha nce sylediimiz gibi nasl dorunun ve ahlaklnn llerini Allah koyduysa yaratt her farkl canl iin gerein ltleri de Allaha gredir. Bu konumdan bakldnda btn yaratlmlarn gerek hakkndaki bilgisi Yaratc Kudretin bilgisi karsnda kk dmekte veya yenik dmektedir. Belki de varmamz gereken nokta udur. Gerek, hem kendimiz iin, hem de btn dier farkl yaratlmlar iin deiiyorsa, aramamz gereken farkl yaratlmlar iin farkl gereklerin ne olduu deil farkl gereklik boyutlarnn ardndaki sr, Yaratc Kudretin bunu bu ekilde yaratmasndaki hikmettir. Elbette ki bu hikmetin en gzle grlr boyutu btn bu hikmetleri dzenleyen mutlak bir Hakim (Allah) olduudur. Veya bunu u ekilde de aklayabiliriz. Gerekliin, adaletin, bilginin ve ahlakn gerek ltlerini Allah belirler ve bunlar hakknda

141

insanolunun bilmesi gereken hkmleri Kuranda ortaya O koyar. DNCENN SEBEB NSAN NEDEN DNR? Evrende var olan olgularn ve fiziksel olularn neden var olduu anlalrsa belirli gereklere ulaabiliriz. yle bir soru soralm ve konuyu insanlar hakknda irdeleyelim. nsann neden kolu vardr? Yaarken kendi hayatn kolaylatracak, saysz yararlarda kullanacak hareketler yapmas iin. nsan neden yemek yer? Yaamas iin gerekli vitaminleri, proteinleri, yalar, mineralleri ve dier gdalar almas iin. nsan neden bacaklarn kullanr? Yrmesi ya da komas yani hareket edebilmesi iin. imdi kemik soruyu ya da ana soruyu soralm. nsan neden dnr? nk daha nce saydmz trden birok eyi hayvanlar veya bitkiler de yapar. nsann fark gerei bulma abas ya da dorular, yanllar, farkllklar ayrt etme abasdr. imdi bu en byk zellik olan insann dnme zelliinin insana neden verildiini irdeleyelim. Konuyu uzun uzun yok para iin alrsanz o para ahirette size gelmez, kadn, ocuk, mal iin yaarsanz lrken yannzda gtremeyeceksiniz diye aklamayacam. Sorunun cevab olan cmleyi Mmin suresi 67. ayette bulabiliriz. O Odur ki; sizi nce topraktan, sonra bir spermden, sonra bir embriyodan yaratt. Sonra sizi bebek olarak annelerinizin karnndan karyor, sonra gl anza ulaasnz ve nihayet ihtiyarlar olasnz diye sizi yaatyor.

142

inizden bir ksm daha nce vefat ettiriliyor. Tm bunlar, belirlenen bir sreye ulaasnz ve aklnz iletesiniz diyedir. Ksaca bu dnya en fazla 70-80 senelik bir geici kalma yeri ve lmden sonra yaama yani cennete, cehenneme, hesap gnne inanyorsak sorumuzun cevab artk kesindir. man etmek ve gcmzn yettiince, Allah yolunda hem dnyadaki hem ahretteki yararlar iin almak. nk dncenin yaratlmasnn, insana dnce gcnn verilmesinin sebebi belirli gerekler, dorular bulmaktr ve Kuransal gerekliin tesinde lml ve snrl dnya hayat iinde bulunabilecek bir gerek yoktur. Bu kitab yazdka unu gryorum. Her yolun k noktas, dorusu Allahn birliine ve Kurann anlamn okumaya, zerinde dnmeye kyor. O yolun sonras da lm sonras aydnla kyor. Bunun tesinde de bir k yolu gremiyorum. Gerisi laf- gzaf. EVRM KONUSU Evrim konusu insann maymundan geldiine inanan Darwine bir tepki olarak, Mslman ilim adamlarnca -ki trnak iinde kullandmz slam nderi olarak saylan bu Mslman ilim adamlar, evrim konusunda, hibir konuda Kurana bakmak zahmetine katlanmadklar gibi bu konuda da Kuransal bir aratrma iine girmemilerdir- tamamen yok saylm ve slam alemi bugn byk bir cehaletin iine dmtr. Oysaki Kuran evrim konusunda Darwin teorisinden de, slami saylan teorilerden de (kadnn erkein kaburgasndan yaratlmas vb.) ok farkl bir bak asyla bakmaktadr. imdi Kurann evrim konusuna nasl baktn, daha dorusu insann yaratl srecini nasl ortaya koyduunu

143

alamaya alacaz. Bu konuda vereceimiz ilk rnek Araf suresi 172-174. ayetlerdir. Rahman ve Rahim Allahn adyla Hani, Rabbin ademoullarndan bellerinden zrriyetlerini alp onlar z benliklerine ahit tutarak sormutu: Rabbiniz deil miyim? Onlar: Rabbimizsin, buna tanklk ederiz demilerdi. Kyamet gn, Biz bundan habersizdik demeyesiniz. yle de demeyesiniz: Daha nce atalarmz irke batmt. Biz de onlarn ardnda gelen bir soyuz. Gerei ineyenler yznden bizi helak m edeceksin? Biz, ayetleri ite bu ekilde ayrntl klyoruz ki, hakka dnebilsinler. Bu noktada tm insanln ruhlarnn dnyaya gelmeden nce ve toplu olarak yaratld ve Rahmann tm insanlk aleminden toplu olarak bir sz ald bildirilmektedir. Ki ayetlerde kyamet gn olarak belirlenen bir hesap zamannn insanlar cennetten kmadan nce de olsa belirli bir gemi zaman diliminde insanlara bildirildii anlalmaktadr. Bunu aklmzn bir kenarna koyalm ve bir sonraki aklayacamz blm olan Bakara suresi 30-38 ve Hicr suresi 28-42. ayetlere bakalm. nce Bakara 30- 38. ayetler: Rahman ve Rahim Allahn adyla Bir zamanlar Rabbin meleklere: Ben yeryznde bir halife atayacam demiti de onlar yle konumulard: Orada bozgunculuk etmekte olan, kan dken birini mi atayacaksn? Oysaki bizler seni hamd ile tespih ediyoruz; seni kutsayp yceltiyoruz. Allah yle dedi: u bir gerek ki ben, sizin bilmediklerinizi bilmekteyim. Ve Ademe isimlerin tmn retti. Sonra onlar meleklere gstererek yle buyurdu: Hadi, haber verin bana unlarn isimlerini, eer doru szller iseniz. Dediler ki: Ycedir ann senin. Bize
144

retmi olduunun dnda bilgimiz yok bizim. Sen, yalnz sen Alimsin, her eyi en iyi ekilde bilirsin; Hakimsin, her eyin btn hikmetlerine sahipsin. Allah buyurdu: Ey Adem, haber ver onlara onlarn adlarn. Adem onlara onlarn adlarn haber verince, Allah yle buyurdu: Dememi miydim ben size! Ki ben, gklerin ve yerin gaybn en iyi bilenim, Alemim. Ve ben, sizin aa vurduklarnz da, saklayageldiklerinizi de en iyi biimde bilmekteyim. O vakit biz meleklere, Ademe secde edin demitik de blis dnda tm secde etmiti. blis yan izmi, kibre sapm ve nankrlerden olmutu. Ve Ademe yle buyurmutuk: Ey Adem, sen ve ein cennette yerlein ve orada dilediiniz yerde, bol bol yiyin. Ama u aaca yaklamayn, yoksa zulme sapanlardan olursunuz. Bunun zerine eytan onlarn ayaklarn kaydrd da onlar iinde bulunduklar yerden kard. Biz de yle buyurduk: Bir ksmnz bir ksmnza dman olarak aaya inin. Belli bir sre kadar yeryznde sizin iin bir bekleme yeri, bir nimet / bir yararlanma imkan olacaktr. Bunun zerine Adem, Rabbinden baz kelimeler renip belledi de Ona yneldi. O da onun tvbesini kabul etti. Gerekten de O, evet O, Tevvabdr, tvbeleri cmerte kabul eder, Rahimdir, rahmetini cmerte yayar. Hepiniz oradan aa inin! dedik. Benden size bir yol gsteri ular da kim bu yol gsteriime uyarsa artk bylelerine hibir korku yoktur. Onlar kederle de yz yze gelmeyeceklerdir. Ve Hicr suresi 28-42. ayetler: Hatrla o zaman ki, Rabbin meleklere, Ben, kupkuru bir amurdan, deiken, cvk balktan bir insan yaratacam demiti. Onu, amalanan dzgnle ulatrp z ruhumdan iine flediim zaman, nnde hemen secdeye kapann! Meleklerin tm, toplu halde secde ettiler. blis mstesna. O,
145

secde edenlerle beraber olmaya kar kt. Allah dedi: Ey blis! Sana ne oluyor da secde edenlerle beraber olmuyorsun? Dedi: Kuru bir amurdan, deiken-cvk bir balktan yarattn bir insana secde etmek iin var olmadm. Buyurdu: yleyse k oradan, nk kovuldun. Din gnne kadar zerinde lanet var. Dedi: Rabbim, onlarn diriltilecei gne kadar bana sre ver. Buyurdu: Hadi, sre verilenlerdensin. Bilinen vaktin gnne kadar Dedi: Rabbim! Beni azdrmana yemin ederim ki, yeryznde onlar iin mutlaka sslemeler yapacam ve onlarn tmn kesinlikle azdracam. lerinden riyaya sapmam, samimi kullarn mstesna. Buyurdu: te bana varan dosdoru yol budur. Benim kullarm aleyhine senin elinde hibir g / kant olmayacak. Azgnlarn seni izleyenleri mstesna. u halde birka aklama yapmamz gerekiyor. Hicr suresi 29. ayete bakabilirsek: Onu, amalanan dzgnle ulatrp da ruhumdan iine flediim zaman, nnde hemen secdeye kapann! Ve Bakara suresi 31-34. ayetlerde: Ve Ademe isimlerin tmn retti. Sonra onlar meleklere gstererek yle buyurdu: Hadi, haber verin bana unlarn isimlerini, eer doru szller iseniz. Dediler ki: Ycedir ann senin. Bize retmi olduunun dnda bilgimiz yok bizim. Sen, yalnz sen Alimsin, her eyi en iyi ekilde bilirsin; Hakimsin, her eyin btn hikmetlerine sahipsin. Allah buyurdu: Ey Adem, haber ver onlara onlarn adlarn. Adem onlara onlarn adlarn haber verince, Allah yle buyurdu: Dememi miydim ben size! Ki ben, gklerin ve yerin gaybn en iyi bilenim, Alemim. Ve ben, sizin aa
146

vurduklarnz da saklayageldiklerinizi de en iyi biimde bilmekteyim. O vakit biz meleklere, Ademe secde edin demitik de blis dnda tm secde etmiti. blis yan izmi, kibre sapm ve nankrlerden olmutu. Burada isimden kast Ademe alemlerde olan her eyin manasnn, ayn zamanda doruluunun, yanllnn, ne kadarlnn, yeterliliinin, yetersizliinin vb. vahyedilmesidir. Hicr suresi 23. ayette sz konusu edilen Ademin amalanan dzgnle ulatrlmas konusu aslnda tm varlk alemine, isimlerin, imgelerin yani manalarn anlamna objektif bir bak asyla bakan insanolunun varlk boyutuna yeni bir anlam getirmesidir. nk Adem objektiftir. yinin iyiliini bildii gibi ktnn ktln de bilir. u cmle nemli: Bylesine objektif bir bak asna sahip olan Adem nasl yorum yapacaktr? Yani iyiye ne kadar hakkn verecek, kty ne kadar lanetleyecek veya kendinden uzak tutacaktr? Aslnda Ademin snav da budur. Objektif bir halde btn iyilikleri, ktlkleri ve bunlarn derecelerini ayrabilirken acaba o, Allahn emirlerine ne kadar uyacaktr? Bu, insanolunun genel snavdr da aslnda. Hepimiz de Ademin ayn bilgisiyle bu snav yayoruz. Yaarken bunu hissederiz. yi bir ey yaparken kalbimiz ferahlar ya da kt bir ey yaparken piman oluruz. Bazen de farknda olmadan kendimizi kt eyler yapyor sanrken aslnda iyi eyler yapyoruzdur. Ya da tam tersi olur. Ve bu andan ana deiir. nk baz zamanlarda iyiliin ve ktln referanslar deiir. in iine samimiyet, iyi niyete karn kt i gibi deikenler girer. nk yaamn ve snavn kkleri olan dnce aamas srekli olarak deiir. Bu arada Adem ve einin eytann vesvesesine uyup yasak meyveden yediler diye sulamayalm nk yaratlacak olan insan soyu iinde bu gnah iemeye dair en az olasl bulunan iki sekin insan Adem ve eiydi. O yzden kimse
147

Adem ve eini sulamaya veya kendini Allahn huzurunda aklamaya veya dier peygamberleri aklamaya kalkmasn. Sonu olarak melekler sadece Allaha ibadet ve Onu yceltmek iin yaratlmlardr. Oysa Alemlerin Rabbinin meleklere ve dier alt varlklara (cinlere ve onlardan olan blis dahil) Ademe secde edin! emri vermesi iki nedendendi: 1-) Allah Ademi amalanan dzgnle (yani fiziksel ve ruhsal gzellie ve isimlerin, imgelerin manasna) ulatrdktan sonra ona z ruhundan flemiti. Bu demekti ki insan kalbinden grd zaman Allahn grdn grecekti, kalbinden duyduu zaman, Allahn duyduunu duyacakt, kalbinden sevdii zaman Allahn sevdii gibi sevecekti. nsann iinde Allahn z ruhu vard artk. nsan belki Onun katnda deildi ama Ona Onun katndakilerden daha yaknd. 2-) Adem iyiliin de ktln de ve her trl imge ve anlamn da nereye kaca bilgisine sahipti. Dnya snavna inmesinden sonra btn bir insan soyu da iyinin de ktnn de bilinmesine ramen onu nasl yorumladklarna gre deerlendirileceklerdi. Daha nce Araf suresi 172-174. ayetlerde insanlk aleminin ruhlarnn dnyaya gelmeden nce belirli bir zaman mekan arenasnda yaratldn belirtmitik: Hani, Rabbin ademoullarndan, bellerinden zrriyetlerini alp onlar z benliklerine ahit tutarak sormutu: Rabbiniz deil miyim? Onlar: Rabbimizsin, buna tanklk ederiz. demilerdi. Kyamet gn, Biz bundan habersizdik demeyesiniz. yle de demeyesiniz: Daha nce atalarmz irke batmt. Biz de onlarn ardnda gelen bir soyuz. Gerei ineyenler yznden bizi helak m edeceksin? Biz, ayetleri ite bu ekilde ayrntl klyoruz ki, hakka dnebilsinler.

148

Bu ayetlerde insanolunun ilk snavnda Rahmana kar verdii bir sz gzler nne serilmektedir. Bu sz de Onun varln, birliini insanolunun tanyaca ve Ona kar kulluk / ibadet grevlerini yerine getireceine dair bir szdr. nsan neslinin dnyaya gelmeden nce baka bir boyutta (ilk olarak yukardaki Araf suresinde verilen sz srasndaki bir zaman mekan boyutunda daha sonra cennette) yaratldna dair baka bir ispat da Bakara suresi 36. ayette Bir ksmnz, bir ksmnza dman olarak aaya inin Ve Bakara suresi 38. ayette: Hepiniz oradan aaya inin! dedik. Benden size bir yol gsteri ular da kim bu yol gsteriime uyarsa artk bylelerine hibir korku yoktur. Onlar kederle de yz yze gelmeyeceklerdir. denmesidir. Buradan anlattmz nasl dnyadan sonra bir ahiret varsa dnyadan nce de bir ahiret olduu gerei ve aslnda insanlarn dnyaya toplu olarak indiidir. Nisa suresi 1. ayet yle der: Ey insanlar! Sizi bir tek canldan / candan / zden / ruhtan / benlikten yaratan, ondan eini vcuda getiren ve o ikisinden birok erkekler ve kadnlar reten Rabbiniz kar gelmekten saknn. Adn anarak birbirinizden dilekler dilediiniz Allahtan korkun. Rahimlerin haklarna saygszlktan da saknn. u bir gerek ki Allah, Rakibdir, sizin zerinizde srekli ve titiz bir gzetleyicidir. Ve Enbiya suresi 30. ayet:

149

O kfre sapanlar grmediler mi ki, gkler ve yer bitiik idi, biz onlar ayrdk. Her canl eyi sudan oluturduk. Hala iman etmeyecekler mi? Enbiya suresi 30. ayette ilknce Big-Bang yani byk patlama sonrasnda ortaya kan evrensel evrimden bahsedilmektedir. O kfre sapanlar grmediler mi ki gkler ve yer bitiik idi, biz onlar ayrdk. Bugn gerekten de bilindii gibi evren bundan 13,7 milyar yl nceki byk patlamadan sonra sfr hacim ve sonsuz younluktan, zamann sfr anndan sonra genileyen ve azalan bir younlua doru evrimleme sreci geirmektedir. Evrenin ilk balang aamalarnda hacim karmak bir toz bulutu halinde idi ve daha sonra bu toz bulutu noktasal hacimsel olarak younlaarak gezegenler, yldzlar ve dier kat cisimler meydana geldi. O kfre sapanlar grmediler mi ki, gkler ve yer bitiik idi, biz onlar ayrdk cmlesi bu yapnn Kuransal anlamda aklandr. Her canl eyi sudan oluturduk. Hala iman etmeyecekler mi? ayetini dnyadaki evrimin kkenini aklayan balca ayet olarak kabul edebiliriz. Dnyada var olan tm canllar, insanlar, hayvanlar, bitkiler ve btn trler da dahil olmak zere zaman iinde geriye gidildiinde canllk, suda balayan bir sre olarak evrimlemitir. Bu Kuransal bir gerektir. Kuranda evrim srecine atf yapan birok ayet bulunmasna ramen bu konuya devam etmek iin Nisa suresi ilk ayetine atfta bulunmak istiyorum. yle buyurulmaktadr: Ey insanlar! Sizi bir tek canldan / candan / zden / ruhtan / benlikten yaratan, ondan onun eini vcuda getiren ve o ikisinden birok erkekler ve kadnlar reten Rabbinize kar gelmekten saknn!
150

Kuransal bilgi ve mant birletirince yle bir durum ortaya kyor. nsan da tm varlklar da en ilkel ata varlk olarak suda hayat bulan bir hcre ya da bir hcre alt paracktan evrimleiyor. Bu en kk hcreden karlkl iki e meydana geliyor. Dikkat edin, dii hcreden erkek veya erkek hcreden dii meydana geliyor demiyorum. lk canl yap karlkl erkek ve dii yap meydana geliyor. Daha sonra, meydana gelen bu karlkl iki cins, erkek ve dii hcrenin birlemesiyle yeni erkek ve diiler meydana geliyor ve bu oalm su srecinden balamak suretiyle bu ekilde devam ederek bir yandan da canllk yaps evrimleerek bugnk insan ve dier varlklar modeline kadar geliyoruz. Ayette ksaca Sizi bir tek canldan yaratan, ondan onun eini vcuda getiren ve o ikisinden birok erkekler ve kadnlar reten Rabbinize kar gelmekten saknn! deniyordu. te bu bir tek canl suda hayat bulan ilk yapdr. Ondan onun einin vcuda getirilmesi bu yapnn blnerek veya baka ekilde erkek ve dii yapy ayn anda vcuda getirilmesidir. O ikisinden birok erkeklerin ve kadnlarn meydana getirilmesi ise erkek ve dii yaplarn doal birleme ve yeni yavrular meydana getirmesidir. Fakat zerinde durmak istediim bir nokta daha var. Bu evrimleme sreci tek bir ana kolun uzanmas eklinde deil eitli kollarn uzanmas, evrimlemesi eklinde meydana gelmektedir. Yani insan suda balayan insana ait ata hcreden evrimlemitir. Kedigiller onlara ait ata hcren evrimlemitir. Veya kular, bitkiler vb Dnyadaki canllk yapsnn olumas genel manada dnya zerindeki deiik artlardaki su yaplarnda balayan ve bu nedenle deiik familya, takm, snflara ayrlan canl yaplarnn evrimlemesi eklinde bir sre olabilir. stelik buna sade insann deil dier snflarn

151

da tek canldan erkek ve dii birey oluumu ve onlardan da oalm ve verimleme sreci olarak bakabiliriz. Evrim konusunda insanolu da aslnda deiik sreler geirebilmektedir. Bu konuda Kurandan aldmz bir iaret de sonraki nesillerin nceki nesillerden daha boylu poslu olmasdr. Araf suresi 65-69. ayetler yledir: Ada da kardeleri Hudu gnderdik. Dedi ki, Ey toplumum! Allaha ibadet edin. Sizin Odan baka ilahnz yok. Hala saknmyor musunuz? Toplumunun inkarc kodamanlar dediler ki, Biz seni bir beyinsizlie dm gryoruz ve kesinlikle yalanclardan olduunu dnyoruz. Hud dedi: Ey tolumum! Bende beyinsizlik yok, ben alemlerin Rabbinden bir resulm. Rabbimin peygamberlik beyyinelerini size tebli ediyorum. Ben sizin iin gvenilir bir tym. Sizi uyarmak iin iinizden bir adam araclyla size Rabbinizden bir ihtar gelmesine atnz m? Hatrlayn ki O, sizi Nuh toplumundan sonra halefler yapt ve yaratlta size daha fazla boy-bos verdi. Allahn nimetlerini ann ki kurtulabilesiniz. Bu demek oluyor ki Rahmann tavr Hz. Nuhun kavminin helakndan itibaren sonraki kavimlerin daha boylu poslu, csseli yaratlmas zerinedir. Nitekim bugn arkeologlarn bulduu daha nceki alara ait insan kalntlarnn daha kk bir yaratlta olmas da bunu kantlar. Aslnda evrim konusunda Kurann genel bak asn yanstan bir baka ayete de Enam suresi 98. ayettir: Sizi bir tek canldan / zden / ruhtan / benlikten vcuda getiren Odur. Bu oluumda bir karar klma yeri var, bir de

152

emanet olarak kalma yeri. yice aratrp kavrayan bir topluluk iin ayetleri biz tam bir biimde ayrntl kldk. te bu ayette de evrimin insan evriminin tek bir canldan veya hcre alt paracktan balad anlatlmaktadr. Dikkatinizi ekmek istediim bir baka nokta da ayetteki emanet olarak kalma yerinin evrimin geirili srecini, karar klma yerinin ise evrimde gereken olgunlua ulam ve sonraki sreci anlatmasdr. Ayette ayrca iyice aratrp bir topluluk iin denirken Kurann bilime, aratrmaya ve Allahn ayetlerini anlamaya ynelik aba harcayan insanlara ne kadar nem verdii de anlalmaktadr. Anlatmak istediim bir baka ayet ise belki biraz insan olarak haddimi ap da bir eyler sylemi gibi grnsem de fakat Kurann her ayeti zerinde dnlsn ve uzun uzun incelensin diye indirilmitirOnun ar da su zerinde idi ayetidir. Bu ayette Rahmann zerinde kuatt yaratlmlar tarafndan bilinebilecek en son nokta olan ar kelimesine dikkat ekilmektedir. Ayrca ayette dikkat ederseniz gemi zaman eki kullanlmtr. Bu, insanlar veya cinler yaratlmadan ok daha nce yaratlm olan kutsal varlklarn da sudan meydana gelen bir zden yaratldn anlatmaktadr. Burada suyun mecazi bir anlam da vardr. Su, akkanl, deiimi, safl, temizlii ve her yeni ann bir ncekinden farkl olmasn, Rahmann yaratlmlar bakndan srekli deiim, geliim ve yenilik istediinin anlatlmasdr. REDDEDLEN EVRM

153

ZHNSEL EVRM Fiziksel evrimden bahsettikten sonra insanlarn dnce zelliklerini durduran en belal konulara geliyoruz. O da nderleri putlatrmak veya dnce akmlarn putlatrmaktr. Bu ne yazk ki insanlarn var olu srecinin balangcndan beri sregelen bir sorundur ve her peygamber Biz yeniyi istemiyoruz, eskiden kalanlar ve atalarmzn yolu bize yeter diyenlere sava amak, onlara Allahn birliini ve kitaplarn tebli etmek ve bu konularda dndrmek zere gnderilmitir. Bununla beraber Allahn kurtardklar dnda ou peygamberin kavmi ya helak edilmi ya da peygamberlerin kendileri ldrlmtr. Sonras yine helaktr. Kurada Kamer suresinde surenin eitli yerlerinde tam drt kez u yemin tekrar edilir: Yemin olsun ki biz, Kuran t ve ibret iin kolaylatrdk. Fakat dnen mi var? Yukardaki ayeti iyi okumanz ve Kurann baka dillere tercmesi yaplamaz, anlam anlalamaz, dokunmak gnahtr gibi kstahlklar sergileyenlerin iinde bulunduklar atei ve onlarn kurduklar tuzaklar iyi dnmenizi tavsiye ederim. Bunlar cehennemim ta dibinden Biz buraya dtk, siz de buraya dn diye aran iblislere benzerler. Allah Kurann anlam bilinmeden ve Arapasndan anlalmadan okunduu ve Allaha kar, Allaha ramen Mslmanlk taslayan bir lke olarak Afganistan gzmzn nnde sergilemektedir. Afganistanda halkn ou Kurann lafzn bilir fakat anlamndan, merhametten, sevgiden, evkatten bu toplumda eser yoktur. Yzn aan kadnlarn yzne kezzap atlr, alktan dolay bir simit alan ocuun elleri ve ayaklar aprazlamasna kesilir. Bir eriat hkm srer orada ama
154

Kuranla alakas olmayan. Din adna slamla alakas olmayan bir dinin yaand ve kurallarn insanlarn iftira ve hakszlkla oluturduu bir eriatn yaand ve dnyann yaanmad bir yerdir oras. Kurann anlamyla veya direkt olarak bir Kuran tercmesiyle muhatap olmanz engelleyen bir din adam, bir felsefe, bir siyasal gr ya da gemite yaam ve siyasal olarak da dini olarak da ilahlatrlm bir lider Bunlarn hepsi ad ne olursa olsun Allahla aranza dikilmi putlardr. Kuranla aranza set ekmektedir. Bazen Kurann anlamn okumamay, anlam zerine dnmemeye alan, onu engelleyen nefsiniz de bir puttur sizi aldatan Daha nce de bahsettiimiz gibi Kamer suresinde drt kez yemin edilmektedir u ekilde: (Bahsi geen ayetler Kamer suresi 17,22,32,40. ayetlerdir) Yemin olsun ki biz, Kuran t ve ibret iin kolaylatrdk. Fakat dnen mi var? Ve surenin sonunda yle denmektedir: Yemin olsun, biz sizin benzerlerinizi hep yok ettik. Fakat dnen mi var? Kuran- Kerimin indirilmesinin asl amac insanlarn o kitabn ayetlerini okumadan, anlamadan, dnmeden Ben bu kitaba inandm. Ben mslmanm.demesi deildir. Kuran- Kerimin indirilmesinin asl amac kendisinin ulat her insann, onu hayat boyunca okumas, dnmesi, irdelemesi ve bu arada o insann imansal derecelerinin de artarak insan iin dnyada da ahirette de bir rahmet olmasdr. yle bir phe tam bir samalktr: Eer ben bu Kurann anlamn okur da ya anlayamazsam, ya da yanl anlarsam? Bunun
155

anlam Kurana gvenmemektir. Dolaysyla Allaha gvenmemektir. nk Alemlerin Rabbi, Kuran tm insanlar iin, stelik insan alemiyle de snrl kalmayp tm alemler iin ve gnderdii her varln yaratl, doruyu yanl ayrt etme, anlama gibi zelliklerini bilerek, gz nne alarak gndermitir. O halde ncelik eer kii Allahn birliine ve Kurann hak kitap olduuna inanyorsa aklndaki hurafeleri, eklemeleri, yanllar bir kenara brakp kendini Kurann anlamna teslim etmesi, ikinci k; eer kii Allaha inanmyorsa veya bu konuda baz bocalamalar varsa yine kiinin tek yol olarak Kurandan ilahi deerleri sorgulamasdr. yle bir karmda da bulunabiliriz: Kuransz ve kr krne bir imandansa, iman srecinde baz sorular olan bir kiinin Kuran sorgulayarak aratrmas daha doru ve makbul bir imanla neticelenir. Kuran evirileri hakknda ise size sadece kk bir ynlendirme yapabilirim. O da Kuran en son ve en yeni evirilerden ve dipnotlar, parantezleri bulunmayan evirilerden okumanzn daha iyi olacadr. nk bu dipnotlar ve parantezler iin iine evirenin yorumunun katlmas demektir. Peygamberimizin lmnden sonra insanlar uyarma grevi insanlara deil Kurana dmektedir ve bu olay ancak insanlar tarafndan Kurann evirilerinin, anlamnn ulatrlmas yoluyla yaplabilir. Kuranda Kurann insanlara peygamberlik etmesi, uyarmas sanki peygamberimiz aramzda da bizi Kuranla uyaryor dercesine u ayetle sergilenmektedir: Bu Kuran bana vahyedildi ki onunla sizi ve ulat herkesi uyaraym! Mrselat suresi ilk 7 ayet ise yledir: Rahman ve Rahim Allahn adyla
156

Yemin olsun o art arda gnderilenlere / meleklere / rzgarlara / vahyin blmlerine / kalplere inen doulara, esip de bkp devirenlere, datp yayanlara / diriltip harekete getirenlere, gerektii ekilde ayranlara, t ulatranlara / Kuran ulatranlara, zr yahut uyar iin, ki size duyurulmu olan, mutlaka gerekleecektir BURAKA HDAYETN GEL VE DENKLEMN ZM imdi size 5 ubat 6 ubat 2010 a balayan gece sabah 05.30 civar bama gelen olay anlatacam. Olayn tarihini verdim nk bu bilince erimek benim en bandan yapmak istediim bu iyilik-ktlk-nedenler-kader sorularna cevap verebilmeme sebep olmutu. O gece yine birok geceler yaptm gibi Allaha iimi dkyor, Ona dertlerimi anlatyor, dostluunu aryordum. Biraz da derinlemitim dorusu kendi i benliimin derinlerine inmek asndan. Sonunda kafamda akan soruyu patlattm ve Ona sordum. Sen kty, ktl ve cezay neden yarattn? Eer sen mutlak iyi bir Allahsan senin yarat lgatnda cehennem ve kt kavramlarnn olmamas gerekirdi. Nitekim birka dakika sonra Allahn sessiz hidayeti geldi ve btn denklem yerine oturdu. Ve bu denklem sizin de mantnza sd zaman greceksiniz ki slam alimleri bamsz olarak Kurana kafa yormam. Hatta baz sorular tehlikeli olarak bulduklar iin bu sorular hem sorma cesareti gsterememi hem de yasaklam. Oysa bu konu zerinde dnlp daha nce aklanm olsayd insanlar kafalarndaki pek ok pheden kurtulup Kuransal dnceyi de mantklarna oturtabileceklerdi hem de Kurana daha ok sarlabileceklerdi.

157

Aslnda eytann neden yaratldnn iinizde hala bir soru iareti olarak kaldn biliyorum. Ve bu sorunun cevabn Kehf suresi 50-51. ayetlerle aklamaya alacam: Rahman ve Rahim Allahn adyla Hani, biz meleklere Ademe secde edin! demitik de blis dnda hepsi secde etmiti. blis, cinlerdendi. Kendi Rabbinin emrine ters dt. imdi siz, benim beri yanmdan, onu ve onun soyunu dostlar m ediniyorsunuz? Hem de onlar sizin dmannzken. Zalimler iin ne kt bir deitirmedir bu! Ben onlar gklerle yerin yaratlmasna da kendilerinin yaratlmasna da tank tutmadm. Ben, sapp gitmileri yardmc edinecek deilim. Genel slami grleri saf d edip sadece ve sadece Kurana objektif olarak bakarsak yle bir teorem ortaya atacam. Yalnzca insan deil, Alemlerin Rabbinin yaratt tm varlk alemi, Kuranda Biz diye tanmlanan kudretliler topluluu dahil, iradeli olarak yaratlmtr. Yaratlmlar aleminin iradeli olarak yaratldna ispat olarak: Biz, gklere ve yere yle dedik: steyerek ya da istemeyerek gelin! Onlar dediler: steyerek geldik. Burada gkler, yerler, kozmos, uzay veya ne derseniz deyin, iindekilerin bir eyleri batan anladn ve bu yzden steyerek geldiklerini (burada gelmek kavramndan pek ok sonu kartlabilir, iman etmek, bir yerden bir yere gelmek, huzura gelmek, secdeye gelmek, emir altna girmek, sz vermek vb. gibi) Gerek u ki insan yaratlmadan nce kendisine boyun eip ememek, Allaha kar tutku duyup duymamak konusunda bildiimiz iki varlk cinsi vardr. Bunlar melekler
158

ve cinlerdir. Yukarda yazdmz Kehf suresi 50. ayete bakarsanz: Ademe secde edin! emrinin hem meleklere hem de daha alt varlk alemi olan cinler alemine verildiini grrsnz. Yani isyan etmek fiilini meleklerden biri de ileyebilirdi fakat melekler isyan etme seeneine yani emre boyun ememek seeneine teorik olarak sahip olmalarna ramen, isyan etmeyecek kadar st boyutta kullar ki Kuranda melekler ltuflandrlm kullardr diye anlrlarolduklar iin byle bir hataya dmediler. Daha nce elde ettiimiz verilere gre blis, kendisini ateten, insann topraktan yaratldn syleyerek isyan etmi ve Allah tarafndan lanetlenerek ktlk kavramlarnn odak noktas, k merkezi olmutur. Oysaki Kehf suresi 51. ayet ok nemlidir: Ben, onlar gklerle yerin yaratlmasna da kendilerinin yaratlmasna da tank tutmadm. Ben, sapp gitmileri yardmc edinecek deilim. Bu ayette Alemlerin Rabbi blis ve onun soyundan gelen cinleri kendi yaratllarn, yaratl srelerini bilmemekle ve hem de gklerle yerin yaratl srecini bilmemekle, buna ramen cahillikle stnlk taslamakla konumlandrmaktadr. blis ve onun soyundan olan eytanlar kendi varlk yaplarn anlayamamakla birlikte kendisine tm varln ismi ve ilmi verilen ve kendi yaratlna tank tutulan, kendi kendinin ilmine de sahip olan Ademe adeta bilgiye kar cahilliin stnlk taslamas gibi bir byklk taslama gsterisi yapmlar ve bu yzden Alemlerin Rabbi tarafndan blis, ktlk kavramlarnn k ve odak noktas ve azdrc, saptrc olarak lanetlenmilerdir.

159

imdi tekrar toparlamaya alalm. Allah katnda en yce olanlar, Ona en yakn olanlardr. Ve ayn zamanda gerein bilgisine en ok sahip olanlardr. 1-) Kuranda Biz diye ad geen kudretliler topluluu, Biz her eyi bilenleriz ayetiyle yaratlmlar iinde en ok yaknla ve hibir ey dta kalmamak zere bilmek bakmndan en ok bilgiye sahip olanlardr. 2-) nsan, daha nce Kuran ayetlerinde oka bahsettiimiz gibi Allahn meleklere Hadi, haber verin bana unlarn isimlerini hitabnda maddenin ve imgelerin ismi, bilgisi, nedeni verilen varlk olarak meleklerden daha yce, ayn zamanda kutlu klnmtr. Bunda insann iradeli varlk olarak Allaha isyan edip etmeme, arp armama yetisine sahip olmasnn, bunun karlnda cennet veya ate gibi iki u sonu arasnda bir sava yaayacak olmasnn nemli bir yeri vardr. nsan, ilk rnek olan Adem rneinde olduu gibi (benim yeni grm) Allahn merhamet, rahmet ve affedicilik, tvbeleri kabul eden (Tevvab) sfatlarnn kendisinde vuku bulduu bir arenadr. Kuranda tek bir insan yoktur ki Allaha tvbe etmi olsun veya af dilesin de o kabul olunmasn. Eer gklerle yere, steyerek ya da istemeyerek gelin! arsnda sonsuz ltuf gibi bir seenek olmasayd, gkler ve yer isteyerek geldik demezlerdi. 3-) Cinler ve cinler soyundan olan blis, varlk aleminde bilgi olarak en aa kademededir. Kuransal ayetlerde blis ve soyunun ne gklerin yaratlmas, varlk sebepleri, ne de kendilerinin yaratlmas, varlk sebepleri hakknda en ufak bir bilgiye sahip olmadklar aka belirtilmektedir. (Kehf suresi 50-51. ayetler) blis kendi ekilse grn olan atei gurur, kibir ve byklk meselesi sanp asl gzellik ve doruluun bilgi ve tvbekarlk olduunu dnememitir. Araf suresi 1126. ayetler yledir:

160

Rahman ve Rahim Allahn adyla Andolsun ki, sizi yarattk, sonra sizi biimlendirdik, sonra da meleklere Ademe secde edin dedik. Onlar da secde ettiler. Ama blis secde etmedi; secde edenlerden olmad o. Allah buyurdu: Sana emrettiimde secde etmeni engelleyen neydi? Dedi: Beni ateten yarattn, onu amurdan yarattn. Buyurdu: O halde in oradan. Senin haddine mi orada byklk taslamak! Hadi, k! Sen alaklardansn. Dedi: nsanlarn diriltilecei gne kadar bana sre ver. Buyurdu: Sre verilenlerdensin. Dedi: Beni azdrmana yemin ederim ki, onlar saptrmak iin senin dosdoru yolun zerine kurulacam. Sonra onlara; nlerinden, arkalarndan, salarndan, sollarndan musallat olacam. Biroklarn kreder bulamayacaksn. Allah buyurdu: k oradan. Yenik dm ve kovulmu olarak. Onlardan sana uyan olursa yemin olsun ki, cehennemi tamamen sizden dolduracam! Ey Adem! Sen ve ein cennette oturun, dilediiniz yerden yiyin ama u aaca yaklamayn. Yoksa ikiniz de zalimlerden olursunuz. Derken, eytan, kendilerinde gizlenmi gizli yerlerini onlara amak iin ikisine de vesvese verdi. Dedi: Rabbinizin sizi u aatan uzak tutmas, iki melek olmayasnz yahut lmszler arasna katlmayasnz diyedir. Ve onlara, Ben size t verenlerdenim! diye yemin de etti. Nihayet onlar kandrarak aa ekti. O ikisi aatan tadnca irkin yerleri kendilerine ald. Bahenin yapraklarndan yamalar yapp zerlerine rtmeye baladlar. Rableri onlara seslendi: Ben size bu aac yasaklamadm m? Ben size, eytan sizin iin ak bir dmandr demedim mi? Ey Rabbimiz, dediler, z benliklerimize zulmettik! Eer bizi affetmez, bize acmazsan elbette ki hsrana urayanlardan olacaz. Buyurdu: Kiminiz kiminize dman olarak inin! Yeryznde belirli bir sreye kadar mekan tutmanz ve nimetlenmeniz ngrlmtr. Buyurdu: Orada hayat
161

bulacaksnz, orada leceksiniz ve oradan karlacaksnz. Ey ademoullar! u bir gerek ki, size edep yerlerinizi rtecek giysi de indirdik, ss ve gsterie yarayacak giysi de. Ama korunup saknmaya yarayan giysi en hayrlsdr. te bu, Allahn ayetlerindedir. Dnp t almalar umuluyor. imdi blis ve soyu eytanlarn neden yaratldna bir aklk getirelim. Kehf suresi 51. ayet yledir: Ben onlar gklerle yerin yaratlmasna da kendilerinin yaratlmasn da tank tutmadm. Ben sapp gitmileri yardmc edinecek deilim. Ben sapp gitmileri yardmc edinecek deilim denirken sapp gitmiler kelimesi yaratltan nce olamaz. Bu, Allahn, blis ve soyunun sapacan bildiinin ispatdr. Yardmc edinecek kelimesi ise gelecek zaman kipindedir. Bu, aslnda Alemlerin Rabbi Allahn er oda olarak konumlandrlacak tek varl bilgiden uzak yani ne gklerle yerin yaratlmas bilgisi ne de kendi yaratlmasna ait z bilgi asndan bilgiden sonsuz uzakta olarak konumlandrl ve bu adan, Alemlerin Rabbinin kendi asndan, cennet, cehennem, kyamet asndan ve kullar arasndaki yartaki derece asndan bilgiye ne kadar nem verildiinin ortaya konuluudur. O halde bilen Allah bilir. Allah gerekten bilmek isteyen Kuran bilir. Allahla dost olmak isteyen de Kuran okur. O halde her kim ki Allaha ak olmak istesin, Onun gklerdeki yldzlardan daha parlak, daha kl nurunu kaderinde grmek istesin, o kii Hz. Muhammedin de peygamber olduunu kabul etsin ve Kurann anlamn okusun.

162

(Dip Not: eytann yaratl aslnda, Bakn size tuzak var diyerek ortaya konulmu bir iaret gibiydi. eytan sadece bilenle bilmeyen arasnda ayrm yaplsn ve bilginin deerinin de cennetle cehennem arasndaki fark kadar olduunun anlalmas ve bylelikle ilahi kitabn deeri anlalsn diye yaratld.) Aslnda bu noktada biraz banzn armaya baladn tahmin edebiliyorum ama nemli konudan daha bahsetmem gerekiyor. Bunlardan birincisi Ademin ilk insan olarak deil, yeryzne gelecek tm insanlarn ayn anda yaratlm olmasdr. Bu konuda ispat olarak vermem gereken iki ayet: Andolsun ki, sizi yarattk, sonra sizi biimlendirdik, sonra da meleklere Ademe secde edin dedik. Onlar da secde ettiler. Ama blis etmedi. Secde edenlerden olmad o. (Araf 11) Buyurdu: Kiminiz kiminize dman olarak inin! Yeryznde belirli bir sreye kadar mekan tutmanz ve nimetlenmeniz ngrlmtr. Buyurdu: Orada hayat bulacaksnz, orada leceksiniz ve oradan karlacaksnz. (Araf 24-25) Araf suresi 11. ayeti dikkatlice okursanz, Andolsun ki sizi yarattk, sonra sizi biimlendirdik, sonra da meleklere Ademe secde edin! dedik. denmektedir. Dikkat ederseniz Ademi yarattk deil sizi yarattk, sonra sizi biimlendirdik denmektedir. Yani burada siz kelimesinden tm insan soyu kastedilmektedir. Bu arada Ademe secde edin! emri meleklerle birlikte tm daha alt varlk gruplarna verilmitir. Yani daha nce Kehf suresinde geen blis
163

cinlerdendi. Kendi Rabbinin emrine ters dt. imdi siz beni brakp onu ve soyunu mu dostlar ediniyorsunuz? cmlesinde de vurguland gibi blis ve soyunun melek olmad ve cinlerden olduu aktr. uraya gelmek istiyorum. Emir meleklere olunca onlarla birlikte daha alt veya aa tm varlk alemine de bu emir verilmitir. Tm insan trnn ayn anda yaratld konusuna geri dnersek evet tm insan soyu ayn anda yaratlmtr fakat secde sadece Ademedir. Yani bu anlamda Adem, insan trnn en asil, en soylu ve en sekin rneidir. Bahsetmem gereken ikinci konu eer Adem ve ei yasak aatan tatmasayd cennette kalacaklard. Daha dorusu tm insan rk cennette kalacaklard. Adem ve ei insan rkndan en nadide iki ayr cinsin rnei olarak bu sorumluluun altna sokulmulard. Bu anlamda yasak aa dnda cennette herhangi bir gnah veya gnah kavram bile yoktu. Cennetteki btn nimetler onlara temiz ve helal klnmt. nk Araf suresi 19. ayette: Ey Adem! Sen ve ein cennette oturun, dilediiniz terden yiyin ama u aaca yaklamayn. Yoksa ikiniz de zalimlerden olursunuz. denmektedir. Yani cennette herhangi bir ktlk veya ktle sokucu kavram veya haram bir yiyecek (yasak aa dnda) veya gnah kavram veya gnaha sokucu davran ve hatta bunun bilgisi bile yoktu. Ancak Rahman, Adem ve eine sz konusu aac yasaklam ve insanlk aleminin bu sapmaya en az meyilli iki burcunu snav etmitir. stelik eer bunu yaparlarsa zalimler olacaklar da kendilerine bildirilmitir. Benim u anda anladm kadaryla insanolunun zalim bir varlk olarak konumlanmas da bu aac yedikten sonra balyor. Yani insan rk, en azndan Adem veya bata Adem olmak zere cennette yasak aatan yemeden nce melekler kadar veya meleklerden daha stn bir duruluk, gzellik, iyilik iindeydiler. Yasak aatan yedikten sonra zalimler haline
164

geldiler ve Ademle einin, dolaysyla da onlarla birlikte dnyaya gelen ilk nesilin ve tm insan soyunun zalimler olarak konumlanmas bundan sonra oldu. Kurandaki; Biz emaneti gklere, yere, dalara teklif ettik. Ama onlar onu yklenmekten kandlar, ondan rktler. nsan ise ok zalim ve ok cahil olduu halde onu yklendi. Bunun byle olmas Allahn ikiyzl erkeklerle ikiyzl kadnlara, irke sapm erkeklerle irke sapm kadnlara azap etmesi, mmin erkeklerle mmin kadnlarn tvbelerini kabul etmesi iindir. Allah Gafurdur, Rahimdir. Ayetinde de grld gibi insann dnyadaki hali zalim olarak nitelendirilmitir. Sonu olarak gemie bir olaslk olarak bakarsak eer Adem ve ei o yasak aatan yemeseydi insan da melekler gibi srekli sevapkar ve srekli ltuflandrlm olarak kalacakt. Dnyadaki zalimliimizin sebebi genlerimizde yatyor ama hala tvbe kaps ak Geldiimiz yer olan cennet hayatnda herhangi bir ktlk ya da gnaha girme kavram olmad gibi gideceimiz yer olan cennet ve cehennem hayatnda da herhangi bir ktlk veya isyan, gnah yoktur. Ahiret hayat Allahn istedii gibi temiz ve durudur. Cehennem sizi korkutsa bile zaten cehennemim amac ktl nlemektir. Cennete girecek kadar olgunlamam, iyilik ve gzellikte belirli bir seviyeye erimemi bireyler cehennemde cezalarn ekerler, tekaml ederler (olgunlarlar, eitime tabi tutulurlar) ve ardndan cennete girerler. Anlatmak istediim nc konu ise Araf suresi 11-18. ayetlerdir: Rahman ve Rahim Allahn adyla

165

Andolsun ki, sizi yarattk, sonra sizi biimlendirdik, sonra da meleklere Ademe secde edin! dedik. Onlar da secde ettiler. Ama blis etmedi; secde edenlerden olmad o. Allah buyurdu: Sana emrettiimde secde etmeni engelleyen neydi? Dedi: Ben ondan hayrlym. Beni ateten yarattn, onu amurdan yarattn. Buyurdu: O halde in oradan. Senin haddine mi orada byklk taslamak! Hadi, k! Sen alaklardansn. Dedi: nsanlarn diriltilecei gne kadar bana sre ver. Buyurdu: Sre verilenlerdensin. Dedi: Beni azdrmana yemin ederim ki, onlar saptrmak iin senin dosdoru yolun zerine kurulacam. Sonra onlara; nlerinden, arkalarndan, salarndan, sollarnda musallat olacam. Biroklarn kreder bulamayacaksn! Allah buyurdu: k oradan. Yenik dm ve kovulmu olarak. Onlardan sana uyan olursa yemin olsun ki, cehennemi tamamen sizden dolduracam! Rahmann meleklere ve daha alt katmandaki dier varlk gruplarna (blis ve onun soyu, cinler) secde emrinde, hitabn muhatab varlk gruplarnca ngrlmesi gereken ama mantk, Allahn dolayl yoldan, Ben zellikleri, stnlkleri, riskleri ve sorumluluklar itibaryla yepyeni bir varlk yarattm. stelik onu, sizin ona secde etmeniz gerektii kadar da sizden stn kldm. O halde benim her eyi bilen, Alim sfatm da gz nne alarak ona secde edin, emrettiimi yerine getirin mantdr. Oysa blis kendisine isyan ettiinde Rahman onun i dnyasn bildii halde ona, bu i dnyasnda oluan Allaha ve Allahn bilgisine isyan mantnn aprakln gstermek zere, Sana emrettiimde secde etmeni engelleyen neydi? diye sormaktadr. Burada Rahmann kulland engelleyen kelimesine dikkat ekmek istiyorum. Allah, engelleyen kelimesini kullanmakla blise, Ademe secde etmesine bizzat kendi egosunun engel olduunu belirtmek
166

istemitir ve hatta sezdirmek istemitir. Yani Rahman bu szyle blise gerek isyan sebebini gstererek onun balanma dilemesine zemin hazrlamak istemitir. Oysaki blis daha nce de yazdmz gibi ne kendisinin yaratlna ne de gklerin yaratlna ahit tutulmutur. Allaha yle bir cevap vermitir blis: Ben ondan hayrlym. Beni ateten yarattn, onu amurdan yarattn. (Aslnda burada Kurann bir kelam mucizesi daha var. blis kendisi iin de Adem iin de ayr ayr yarattn kelimelerini kullanarak iki varln da deiik zamanlarda yaratldn sylemektedir. Eer beni ateten onu amurdan yarattn deseydi bu her ikisinin de ayn anda yaratld anlamna gelebilirdi.) Bylelikle blis kendi benliine dnememi, ayn zamanda Allah katnda hayrn yaratltan gelen zelliklerle deil, dnsel ve fiziksel manadaki olumlu abalarla ve sonularla olacan aklna getirememitir. Nitekim ateten yaratlan Allahn huzurundan kovulmu ve kendini atee atmtr. Baka bir incelik de Araf suresi 11. ayette ilk isyan (Ademe secde etmeyi kabul etmeme) anlrken blis son defa kendi adyla anlm daha sonra 20. ayetten itibaren insan saptrmaya ve vesvese vermeye alan varlk olarak eytan adyla anlmaya balanmtr. 14-15. ayetlerde blisin yle dediini gryoruz: Dedi: nsanlarn diriltilecei gne kadar bana sre ver. Ve Allah yle buyurmaktadr: Sre verilenlerdensin. Burada dikkat etmemiz gereken nokta udur ki, insanolu eytana uymasayd ve insanlar toplu halde dnyaya inmeseydi de cennet arenasnda da kyamet gn veya dirilme gn olacakt. Bu cennette kalsaydk orada Allah iin byk bir yar ve kyamet gn de bir derecelendirme olduunun bize anlatlmasdr. Yani blis isyan etmeseydi de, Adem eytana uymasayd da cennette bir snav vard fakat cennette ne bir gnaha sokucu ey ne de bir yasak vard. Hatta gnah kavram bile yoktu.
167

Cennet arenasnda ktlklerden mmkn olduu kadar saknp mmkn olduu kadar iyilik iin almak deil sadece daha ok iyilik ve hayr iin yarmak vard. Orada tek yasaklanan ey yasak aat ve bu yasak aa da blisin isyanna kar ona uyup uymayanlarn belli olmas iin ve bu konuda bir snav arac olmas iin oraya konulmutu. blise cennette insanlar azdrmak ya da birbirine drmek gibi bir imkan ya da frsat verilmemiti. Ona sadece insanolunun yasak aatan tatmas iin vesvese verme imkan verilmiti. Rahman Araf suresi 19. ayette Ademe yle buyurmaktadr: Ey Adem! Sen ve ein cennette oturun, dilediiniz yerden yiyin ama u aaca yaklamayn. Yoksa ikiniz de zalimlerden olursunuz. Bu ayette de yasak aatan tatmadan nce insanolunda bir zalimlik ya da gnahkarlk, gnaha sapma diye bir kavram olmadn anlyoruz. imdi bir an iin blisin Rahmana hi isyan etmediini veya blis diye bir varln olmadn, Adem ile einin de yasak aatan tatmadn, bylelikle de insan soyunun yeryzne inmeyip cennette kaldn dnelim. Bu takdirde insan soyu cennette de bir snav verecekti fakat bu snav ktlklerden saknmak ve iyilik peinde komak eklinde deil cennette ktlk veya gnah diye bir kavram olmad iin- sadece ve sadece iyiliklerde ve takvada yarmak, bunun sebebinin de her insann kendi zn bulmak abas olabileceini syleyebiliriz. nk Kuran daha nceden cennette de bir lm ve yeniden dirilim gn yani insanlarn sorgulanmak zere yeniden diriltileceinin sylemektedir. Eer bu olaslk gerekleseydi cennetteki btn iyilikler, gzellikler ve hayrlar bir yana insanolu Kurann u ayetinin gereini bulmaya alacakt:
168

Gerek u ki insan, z benlii zerine ynelmi keskin ve derin bir baktr. Peki bu bakn arad ey nedir? Daha nce Allahn Ademi yaratrken onun iine kendi z ruhundan flediini sylemitik. Eer bu olaslk gerekleseydi insanolu cennette kendi z benliini tanmaya alarak, kendini bilmeye alarak iindeki Allahn z nefesine kavumaya doru bir yol tutacakt. Bir baka konu da yasak aacn ne olduu veya neyi ierdii konusudur. Araf suresi 19. ayette Alemlerin Rabbi, kulu Ademe, Ey Adem! Sen ve ein cennette oturun, dilediiniz yerden yiyin ama u aaca yaklamayn. Yoksa ikiniz de zalimlerden olursunuz. demektedir. Bu ayette kilit nokta, u aaca yaklamayn. Yoksa ikiniz de zalimlerden olursunuz cmlesidir. lk bata cennette iken insanolunun iinde hibir ktlk, gnah veya zalimlik yoktu. te yasak aatan yiyerek zalimlerden olan insanolu bu zalimliin genlerini yasak aatan almtr. Yani daha nceden tertemiz ve meleklerin secde ettii insan yaps yasak aatan yiyince zalimlik genlerini de barndrmaya balamtr. nsanolunun bu olaydan sonra zalim haline gelmesinin ve dnyadaki halinin ok zalim ve ok zalim olarak tanmlanmasnn bir ispatn da Ahzab suresi 72-73. ayetlerde grebiliyoruz: Rahman ve Rahim Allahn adyla Biz emaneti gklere, yere, dalara teklif ettik de onlar onu yklenmekten kandlar, ondan rktler. nsan ise ok zalim ve ok cahil olduu halde onu yklendi. Bunun byle olmas, Allahn; ikiyzl erkeklerle ikiyzl kadnlara, irke sapm erkeklerle irke sapm kadnlara azap etmesi, mmin

169

erkeklerle mmin kadnlarn tvbelerini kabul etmesi iindir. Allah Gafurdur, Rahimdir. O halde bu ayetten sonu karlabilir. Bunlardan birincisi, insanolunun, sorumluluunu baka hibir varln yklenmedii bir emaneti kabul etmesi ki meleklerin ve daha alt gruplardaki varlklarn Ademe secde etmesi bu yzdendir. kincisi, insan denilen varln dnyadaki halinin ilahi alemin kstaslarna gre ok zalim ve ok cahil olmas ve ncs btn insan soyu iindeki azabn yalnzca Allaha kar ikiyzllk yapanlarla ortak koanlara yaplacadr. Tvbe kavram ise bu dnyada olduu gibi ahirette de vardr. nk bu dnyada Kuranla veya dier ilahi kitaplarla hi tank olmad halde iyi niyetle ve samimiyetle olumlu abalar iinde yaayanlara ahirette gerein gsterilmesi ve tvbe nasip edilmesi mmkndr. Allah Gafurdur Rahimdir cmlesi ise Rahmann insanoluna kyamet gn hi beklemedii bir rahmetle bakacann bir n bildirimidir. Araf suresi 16-17. ayetlerde blis yle demektedir: Beni azdrmana yemin ederim ki, onlar saptrmak iin senin dosdoru yolun zerine kurulacam. Sonra onlara nlerinden, arkalarndan, salarndan, sollarndan musallat olacam. Biroklarn kreder bulamayacaksn. Burada dikkatinizi ekmek istediim ilk nokta Beni azdrmana yemin ederim ki cmlesidir. Bu cmle olana kadar evrende ne Adem asndan ne de dier varlklar asndan ktlk, ktle girme, gnah kavramlar yoktur. Yani gnah ve isyan kavramlar yoktur. Ktlk, irkinlik ve gnaha ait kavramlar blis isyan ettii anda Alemlerin Rabbi tarafndan yaratlm ve Allah, blisi bu kavramlarn odak noktas, k noktas, azdrcs olarak cezalandrmtr. Baka bir nokta ise
170

blisin insana kar sakl tutuu kini aa kartp insanlarn bir ksmn da Rahmana isyana srkleyeceini iddia etmesidir ki Alemlerin Rabbi bu isyana yle cevap vermektedir: Benim kullarm aleyhine senin elinde hibir g / kant olmayacak. Azgnlarn seni izleyenleri mstesna. Kurann geneline baktmzda blisin kendisinin bile saptramayacan batan itiraf ettii kullar snfnn riyaya sapmam, samimi kullar olduunu grebiliyoruz. O halde kurtulu iin gerekli temel kavramlardan ikisi 1-) Allahn birliine inanmak, ona ortak komamak 2-) Riyaya sapmamak, ikiyzllkten uzak durmak, samimiyeti n plana almak eklinde aklayabiliriz. Bu samimiyetli davran ve dnce kuramn insan yle ileri boyutlarda yaamaldr ki, samimiyetli davran ve dnce dindarlkta da, inkarclkta da, akta da sevdiklerine kar da ve en ok da kendine kar gsterilmelidir. Samimi olan insan kendisi olur. Samimiyetsiz insan ise kendi olmaktan kar, baka biri olur. Samimiyetimizi en ok Allaha kar gstermeliyiz nk o biz ne yaparsak, ne dnrsek bilir. O halde dnce bazna da gnahlar brakmal ve dnsel ynden mantkl ve duygusal ynden de sevgi, sevme, sevilme, ak kavramlarna yatkn olabilen insanlar olmalyz. KADER DER M? RADE Tm slam aleminin kabul ettii yanl teoremlerden biri de kaderin deimezlii hakkndaki n yargdr. Kader bilimsel manada, insann iradesini ortaya koyarak, yeni atlmlar yapma karar almasndan itibaren deiiklik srecine girer. Normal bir Mslman ya da bir slam alimi Kader
171

deimez, alnmza ne yazlmsa onu yaarz eklinde dnr. Oysaki kader bir olaslklar fonksiyonudur ve Allah ile kulun beraber ortaya karttklar bir olgudur. yle bir rnek verelim. Elinizi kolunuzla birlikte yukar, aa, saa, sola oynatma seeneklerini siz belirlersiniz. Oysaki parmak ucunuzu omzunuzdan 3 metre uzaklatrmay deneyin. Hibir insann kolu 3 metre kadar uzun deildir. O halde burada sizi yaratrken Yaratc Kudretin size koyduu bir hareket alan erevesi vardr. Yaadnz srece, rnein, kolunuz 70 cm. kadar uzun ise o alan ierisinde yapacaklarnz siz belirlersiniz fakat Yce Allah yarat kanununa gre sizin o snrn dna kmanza izin vermez ve snavnz bu 70 cm. lik alann olaslklar ile belirlenmitir. Kaderin verilen olaslklar, olabilirlikler ve snrlar ierisinde insann iradesini kullanma snav olduunu grdk. imdi size Kuransal bak asndan daha ikna edici ispatlar sunacam. Kurana gre Hz. Yunusun kavmi dnda hibir uygarln kendisine gelen eliye inanmad ve helak edildii anlatlr. imdi bu olayn mantna bakalm. 1-) Yce Yaratc sapm ve azm kavimlere belki dnerler diye uyarclar ve kesin kantlar gndermitir. Eer Allah, hr insann kendi seimiyle kullanabilecei bir iradesi olduuna inanmasayd ve insanlktan midi olmasayd peygamberler ve kitaplar gnderir miydi? 2-) Kuranda Hz. Musann hikayesinde firavun kavminin belki dnerler diye tabiri kullanlarak kan, ekirge, haerat vs. gibi azaplarla azaplandrld yani kendilerini bekleyen byk bir helak ve ahiret azab ncesinde firavun kavminin azapla da yola getirilmek istendii anlatlr. Eer Allah hr insan iradesine inanmasayd onlar helak etmeden nce bir uyar ve iaret olarak o kk azab onlara tattrr myd?

172

3-) Olaya Alemlerin Rabbinin ycelii mant asndan bakarsak acaba O, Ben onlarn iman etmeyeceklerini biliyordum, o yzden srf onlar uyarmtm demek iin onlara uyarclar ve kesin kantlar gnderdim diye bir mantk kurmu olabilir mi? Hayr. Allah hibir olguyu bou bouna yaratmaz ve hibir eyi de bou bouna yapmaz. Yani Allahn kendilerine eli gnderilen kavimlere kar da bir umudu vard. nk O zgr insan iradesini yaratmtr ve zgr insan iradesinin kendisini semesi asndan da her zaman bir kapy ak brakmakta ve yaam bitinceye kadar da bu kapy kapatmamaktadr. Nitekim Yunus kavmine de Hz. Yunus gnderilmi ve o kavim ise inanmtr. Yani peygamberlerin gnderilmesi bou bouna deildir. Kuran a gre kyamet gn yle bir oluum olacaktr: (Kaf suresi 16-33. ayetler) Rahman ve Rahim Allahn adyla Yemin olsun ki, insan biz yarattk. Nefsinin ona neler fsldadn da biz biliriz. Biz ona, ah damarndan daha yaknz. Sanda ve solunda oturmu iki grevli, kayt yapmaktadr. Bir sz sarf etmeye dursun, yanndaki gzc hemen zaptediverir. lm sarholuu hak olarak geldi. te bu, senin kap durduun eydir. Ve sura flendi. te bu, gelecei vaat edilen gndr. Her benlik, yannda bir gdc, bir de tank olduu halde gelir. Yemin olsun, sen bundan gaflet iindeydin. Ama perdeni stnden kaldrverdik. Bugn gzn keskin mi keskin! Yolda yle der: te yanmdaki, hazr! Siz, ikiniz! Tm nankrleri, inatlar cehenneme atn! Durmadan hayr engelleyeni, azgn, ikilciyi. O ki, Allahn yanna baka bir ilah koydu. Artk atn onu o iddetli azabn iine! Yolda dedi ki: Rabbimiz, onu ben azdrmadm. Onun kendisi, dn olmayan bir sapklk iindeydi. Allah buyurdu: Huzurumda ekimeyin! Ben size uyary ok
173

nceden gndermitim. Benim huzurumda sz deitirilmez ve ben kullara asla zulmetmem. O gn cehenneme: Doldun mu? deriz. O ise: Daha yok mu? der. Ve cennet, takva sahiplerine yaklatrlmtr, hi uzak deildir. te size vaat edilen budur. Allaha srekli ynelen, korunmas gerekeni koruyan herkese. Grmedii halde Rahmandan rperen ve Allaha ynelik bir kalp getiren herkese. O halde tm fiziksel olaslklar iinde Yce Allah, daha nceki ilahi kitaplar ve son olarak da Zebur, Tevrat, ncil ve amzda da Kuran olmak zere kullarn srekli bir uyar ve hidayet rehberi eliinde tutmaktadr. Ve kullarn bu ilahi yol gstermeye bakarak ne yapacaklar ise onlarn seimi ve sorumluluudur. Sonu da yani cennet de cehennem de ona gredir. u apak bir mantksal bir gerektir ki insan bilerek sorumlu olmad eyin cezasn ekmez ve dln de almaz. Daha nce defalarca yazdmz Araf suresindeki Allah ve Onun ayetlerini tanma sorumluluu biz insanoluna yeryznde bu sorumluluklara uygun yaama iradesini ortaya koymaya yarayacak bir ipucu olmaldr. Nasl gzlerimizi grmek iin ayorsak, kulaklarmzla duymak iin dinliyorsak, doru yolda olmak iin de Kurann anlamn bilinli ve srekli olarak okumalyz. Kaderin deiebileceine dair Kuransal ispatlardan biri de Hud suresi 7. ayettir: Rahman ve Rahim Allahn adyla O, odur ki, gkleri ve yeri alt gnde yaratmtr. Onun ar da su zerinde idi. Byle yapmas, i ve davran ynnden hanginizin daha gzel olduunu belirlemek iin sizi denemeye yneliktir. Sen, Kukusuz, sizler lmden sonra diriltileceksiniz! dediinde, kfre batanlar hemen ve

174

kesinlikle yle derler: Bu, apak bir byden baka ey deildir. Onun arnn bir zamanlar su zerinde olmas yarataca her eyle bir zamanlar birebir temas halinde olduunun ve onlara en st mertebeden hidayet verdiinin ispatdr. Burada su, deikenlie, akkanla, deiime iaret eder. Bu anlamda yaratlanlarn kaderi de ilk yaratldklar andaki z noktasnda aldklar hidayetten itibaren kendileri tarafndan belirlenir ve yaadklar srece de kendileri tarafndan deitirilir. Burada baz noktalar aklnza gelebilir. Eer ben kaderimi bilseydim cennete gidecek bir kader izerdim veya eer topyekn kaderi Tanr bilmiyorsa nasl kaderi planlayabilir? gibi. Hayr, O topyekn kaderi biliyor ve bu topyekn kaderi de kendisi planlad. Fakat daha nce yazdmz eylerden dolay (kullarn Onun rahmet ve azabn en u noktada grerek gerei anlamalar gibi) cennet ve cehennemi de planlad. Ancak burada yaadmz dnya srecini nasl yaadmz ve hatta dnyaya geli artlarmz, imkanlarmz, kadn, erkek, zengin, fakir, sakat, salkl doma seeneklerimiz gibi bir ok eyi de ben bu sudaki z olarak yaratlma safhasnda bir snav olarak verdiimize veya kendimiz setiimize inanyorum. nk Ar Ona kullarn ulaabilecei en son noktadr ve kullar en byk hidayeti bu noktada alrlar. Yani biz kendimiz setik dnyaya geli artlarmz ve Araf suresi 172. ayette geen Rabbiniz deil miyim? sorusuna Rabbimizsin, buna tanklk ederiz diye cevap vermi ve dnya snavnda kendi setiimiz artlarda yaayacamz hayatta Ona iman edeceimize, Onun hidayetini kabul edeceimize, Onun resullerine iman edeceimize ve Onun kitaplarn okuyacamza kendimiz sz vermitik. O halde cehenneme gidecekler iin kayglanmak yok Ama Onun rahmetini umarak
175

yaknlamak, sevgi ve sayg ba kurmak ve Onun yolunda, urunda mcadele etmek var. imdi baz eyler anlalmtr umarm. Allahn kullarna peygamberler gndermesi mantna baktmzda aka greceimiz gibi Yce Allah, kullarna verdii bamsz seme iradesi sorumluluu veya a kar gelme seenekleri arasndan kullarnn, Ben seni setim. stelik bunu zerimde herhangi bir bask ya da zor kullanma olmadan, kendi istediim iin setim diyerek gelmelerini istemektedir. Olaya Onu seven kullarnn Ona gelmesi asndan bakarsak, ak, karlkl olur. Eer burada bir ak ilikisi yaanacaksa ki Allahn bir ismi de Vedud, yani Sevgili dir- kullarnn kendisini semesi ve Ona ynelmesi karsnda Allah onlara bu sevgilerinin karln kendi uluhiyet ve yceliine yarar bir ekilde verecektir ki yaratlmlarn bylesine bir sevgi kavramn dnmesi bile mmkn deildir. Yoksa kafir-Allah kartl gibi bir tarafn Ondan nefret ederken dier taraftan Onun sanki ona muhtam gibi sevgi gstermesinin bir manas yoktur. Tabii burada hibir eyden habersizken, Alemlerin Rabbinin kendilerinin kalbini bildii iin hayatlarnn herhangi bir yerinde rahmet ve ak iinde boulan insanlar sz konusu dnda braktk. Bahsettiimiz, birbirinin varln bilen Tanr ile kul arasnda kullarn setikleri Onu isteme ve Ondan uzaklaarak karanla dme eilimleriydi. Bu konu hakknda peygamberlerin yaratlma amalarn bildiren Enbiya suresi 107-109. ayetleri yle belirtelim: Rahman ve Rahim Allahn adyla Ve biz seni ancak alemlere bir merhamet / olman dnda bir ey iin gndermedik. De ki: vahyediliyor: Tanrnz ancak bir tek tanrdr. Mslmanlar / Allaha teslim olanlar msnz?
176

bir sevgi Bana u Peki siz Eer yz

evirirlerse de ki: Hepinize ayn ekilde, ayn dzeyde akladm. Artk bilmiyorum tehdit edildiiniz ey yakn mdr, uzak mdr? Burada daha nce bahsettiimiz yalan hadis veya peygamberimize ithaf edilen hadislere gvenerek yeni dini hkmler karma konusuna da deinmek gerekiyor. nk ayette peygamberimizin azndan verilen ayn ekilde sz de ayn dzeyde sz de Kurana iaret etmektedir. Bu byleyken birtakm ok bilmilerin peygamberimizin bu iaretlerine ramen uydurma hadislere inanmalarna, bununla halk yoldan saptrmaya ve bir yandan da bu iine girdikleri yalan, iftira hadis yaygaras iinde kendilerini halktan byk grmelerine hi gerek yoktur. Kuranda Allah ile kul arasndaki akn kulun inkardan, imana, teslimiyete dnnce nasl alevlenecei hakknda bir rnek de Enbiya suresi 87-88. ayetlerde Hz. Znnun rneidir: Ve Znnun! Hani, kzarak gitmiti de, ona asla g yetiremeyeceimizi / ly kendisine uygulamayacamz sanmt. Sonunda, karanlklarn barnda yle yakard: Senden baka ilah yok, tespih ederim seni! Kukusuz ben zalimlerden oldum! Hemen imdadna yetitik. Gamdan kurtardk onu. nananlar ite byle kurtarrz biz! Yce Allahn yaratt sekin kullarna zel bir ak beslemesinin, bunu onlarn yaamlarnda gizli bir ekilde gstermesinin ve zaman gelince de bu ak ortaya karmasnn bir rneini de Taha suresinde Hz. Musann hikayesinde grebiliyoruz: (Taha 1-44) Rahman ve Rahim Allahn adyla

177

Ta,Ha! Biz bu Kuran sana, zahmet ekesin, bedbaht olasn / zorluk ve iddet sergileyesin diye indirmedik; saygyla rperene bir hatrlatma / dndrme / t verme olsun diye indirdik. Yeri ve o yce mi yce gkleri yaratandan bir vahiy olarak indirdik. O Rahman, ar zerinde egemenlik kurmutur. Gklerde, yerde, onlarn arasnda, topran barnda ne varsa Onundur! Sen bu sz aka duyuracaksan da O, gizliyi de bilir, gizliden gizliyi de! Allahtr O! lah yok Ondan baka! Esmal Hsna, en gzel isimler Onundur. Ulat m sana Musann haberi? Hani, bir ate gmt de ailesine yle demiti: Bekleyin! Gzme bir ate iliti. Olabilir ki, ondan size bir kor paras getiririm, yahut onun zerinde bir klavuz bulurum. Onun yanna geldiinde kendisine Musa! diye seslenildi. Benim ben, senin Rabbin! Hadi, pabularn kar; sen kutsal vadide, Tuvadasn! Ve ben seni setim; o halde, vahyedilecek olan dinle! Hi kukulanma ki, ben Allahm! lah yoktur benden baka! O halde, bana ibadet et ve namaz / duay, benim zikrim iin / beni hatrlayp anmak iin yerine getir. Kuku duyma ki, o saat gelecektir. Onu neredeyse gizliyorum ki, her benlik gayretinin karln elde etsin. O halde ona inanmayp keyfi peinde giden, seni ondan yz geri etmesin. Yoksa perian olursun! Nedir o sa elindeki ey Musa? Cevap verdi: O, benim asamdr. Ona dayanrm, onunla koyunlarma aatan yaprak indiririm. Onda, iime yarayan baka zellikler de vardr. Buyurdu: Yere at onu ey Musa! O da onu att. Bir de ne grsn, bir ylan olmu o, kouyor Buyurdu: Al onu, korkma! Biz onu ilk grnmne dndreceiz. Bir de elini koynuna sok! bir baka mucize olarak lekesiz, bembeyaz halde ksn. Bylece sana en byk mucizelerimizden bazlarn gstereceiz. Firavuna gir, nk o, azd. Musa dedi: Rabbim, gsm ap genilet; iimi bana kolaylatr. Dilimden dm z. Ki szm iyi anlasnlar. Bana ailemden bir yardmc ver,
178

kardeim Harunu. Onunla srtm kuvvetlendir! Onu iime ortak kl! Ta ki seni oka tespih edelim! Seni oka analm! Kukusuz, sen, bizi grmektesin. Buyurdu: stediin sana verildi, ey Musa! Yemin olsun, sana bir kez daha ltufta bulunmutuk. Hani annene vahyedileni yle vahyetmitik: Onu tabuta koyup rmaa brak! Irmak onu sahile gtrsn ki, benim de dmanm, onun da dman olan biri onu alsn. zerine kendimden bir sevgi braktm ki, gzmn nnde yetitirilesin. Hani, kz kardein yle diyordu: Onun bakmn stlenecek kiiyi size gstereyim mi? Nihayet seni annene geri dndrdk ki, gz aydn olsun, tasalanmasn. Sen bir de adam ldrmtn. O zaman seni gamdan kurtarmtk. Seni iyice bir imtihana ekmitik. Bunun ardndan, sen, Medyen halk arasnda yllarca kaldn. Sonra belirlenen bir vakitte / bir kadere gre geliverdin, ey Musa! Seni kendim iin seip yetitirdim. Ayetlerde grlecei gibi Rahman ve Rahim olan Allah, Hz. Musann kaderi hakknda Belirlenen bir vakitte / bir kadere gre geliverdin ey Musa! tabirini kullanmtr. Daha nce Musann haberi olmadan ona defalarca gizlice ltuflarda bulunmas, onu annesine mucizevi bir ekilde emanet etmesi, onun zerine, kalbine kendinden bir sevgi brakmas, Hz. Musann bir adam ldrmesinden sonra onu gamdan kurtarmas ve en sonunda da tam ayetteki gibi kelimesi kelimesine Seni kendim iin seip yetitirdim! demesi hep buna iaret eder. Bu demek oluyor ki Rahman, ltuflarda bulunaca iyi kullarna da o an gelene kadar eitli rahmetler ve snavlar tattrmaktadr. O halde en kt zamanmzda bile Allahn rahmetinden mit kesmeye ne gerek var? eer gerekten Ona inanyorsak zaman gelince Allahn bizim zerimize rahmetini indirecei ve yardm edecei kesin deil mi? Hz. brahimin elilerle konuurken dedii gibi;
179

Saptmlardan rahmetinden?

baka

kim

mit

keser

Rabbinin

Sonu olarak nerede kalmtk? Kaderin deiebilecei ve ne zaman deiebilecei Fakat burada belirtmem gereken bir nokta var. nsann kaderinin deimesi bilinli ya da bilinsiz olarak ancak kaderini ya da nndeki gelecei deitirebilmek iin kararlar almasndan ve bunun iin faaliyete gemesinden sonra balar. yle bir insan dnelim: Ben bu ana kadar ok tembeldim. Fakat bundan sonra gnde en az bir saat kitap okuyacam, internetten yerli ve yabanc, ierik olarak dolu dergi ve gazeteleri takip etmeye balayacam. Televizyon denen ve bo zaman geirmeye yarayan aptal kutusundan mmkn olduu kadar uzak duracam, alkol ve sigaray brakyorum, evreyi koruma dernei ve sokak ocuklarn koruma dernekleri gibi derneklere katlp oralarda aktif rol stleneceim, bilgisayar programcs ve yabanc dil sertifikas alp ardndan da bir i bularak ailemin ykn hafifleteceim. Tanrya ynelik dnce ve faaliyetlerimde daha samimi olacam nk en azndan Onun benim ne dndm bildiini biliyorum. Her deiik insann kendine gre mmkn olan en iyi kararlar dnebilmesi ve alabilmesi mmkndr. Byle bir insann kaderi bu dnceleri aklnda planlamaya baladndan itibaren deimeye balar ve arkasndan aktiviteleri de gelince baz konularda hemen baz konularda yakn gelecekte kader tamamen deiir ve olumlu bir dnme girer. Daha ilerideyse henz planlamad daha gzel bir yaam plan onun aklnda oluacaktr ve aklnda oluacaklar da mutlaka mmkn olan en olumlu bir biimde kullanlmas geen yaam srecinde o birey, pozitif dnmekte ve pozitif

180

davranmakta srar ettii srece olumlu bir ekilde deiim gsterir. Kurann bir ayetindeki gibi; Allahn rahmeti gzel dnp gzel davrananlara ok yakndr Fakat kader deimez, Allah ne yazdysa o olur, deyip kendi yaamndaki, dnsel yapsndaki hatalar Allaha maleden ve byle gelmi byle gider deyip hibir yeni dnceye, abaya girmeyen insann ii Allahn rahmetine kalmtr. nk byle bir insan daha olumlu, daha gzel, daha yararl bir yaamn olabileceini kabul etmemekte, stelik bunun iin ne dnsel ne de hayattaki baroln giyerek aba harcamamaktadr. Byle bir insan hayat kendisini nereye gtrrse oraya gidecektir. Burada verdiimiz birinci rnek, Mevladan ve kendisinden umudu olan insandr, ikincisi ise ii Allaha kalm, hem akl hem kalbi kapal insandr. Burada dikkat etmemiz gereken nokta kaderin, kader deiebilir dediimiz andan itibaren deieceidir. Allah hibir kuluna zulmetmek istemez fakat kullar kendilerine zulmederler. Kuran yle der; Senin bana gelen her ktlk kendi nefsindendir, her iyilik ise Allah katndandr. O halde kendisi ve yaad dnya iin gzellik isteyen ve bunun iin dnen ve aba harcayan hibir insan iin Allahn onu engellemesi veya zorluk karmas gibi bir durum sz konusu olamaz. nsann kader yapsnda dz mantk sz konusudur. Dnya hayat ile onun sonucu olan ahiret hayatn karlatrdmzda, insan sorumlu olmad eyin dln almaz ve sorumlu olmad eyin de cezasn ekmez.
181

Bu demek oluyor ki biz insanolu, dnya hayatnda Allahn belirledii snrlar iinde kendi dnsel yapmzn ve fiziksel davranlarmzn kendimiz tarafndan belirlendii bir snav sreci iinde yayoruz. Dnya snavnda insan zerinde bulunan ar ve stlenilmesi gereken, tannmas gereken sorumluluk Kuranda Ahzab suresinin 72-73. ayetleriyle anlatlr: Rahman ve Rahim Allahn adyla Biz, emaneti, gklere, yere, dalara teklif ettik de onlar onu yklenmekten kandlar, ondan rktler. nsan ise ok zalim ve ok cahil olduu halde onu yklendi. Bunun byle olmas, Allahn; kiyzl erkeklerle ikiyzl kadnlara, irke sapm erkeklerle irke sapm kadnlara azap etmesi, mmin erkeklerle mmin kadnlarn tvbelerini kabul etmesi iindir. Allah Gafurdur, Rahimdir. Bu ayetleri, Senin bana gelen her ktlk kendi nefsindendir, her iyilik ise Allah katndandr ayetiyle beraber yorumladmzda, insann dnya snav arenasnda Alemlerin Rabbi adeta bir merhamet, rahmet ve sevgi oda olarak karmza kmaktadr. nsann kendisine olan hibir ynelimine hayr demeyecek, Kuranda kfre sapanlar bile rzklandrrm diyen ve eitli bilinalt boyutlarda insana srekli hayr, sevgiyi, samimiyeti ve bar ilham eden alemlerin Nurudur O. Burada Nur tanmn zellikle kullandm nk Kurann Nur suresinin 35-38. ayetlerinde Allahn tanm yle yaplmaktadr: Rahman ve Rahim Allahn adyla Allah, gklerin ve yerin Nurudur. Onun nurunun rnei, iinde era bulunan bir kandile benzer. Kandil, bir sra ierisindedir. Sra, inciden bir yldz gibidir ki, douya da
182

batya da nispeti olmayan bereketli bir zeytin aacndan yaklr. Bu aacn ya, neredeyse ate dokunmasa bile k saar. Nur zerine nurdur O. Allah, dilediini kendi nuruna klavuzlar. Allah, insanlara rnekler verir. Allah, her eyi bilmektedir. Kandil, Allahn ykseltilmesine ve iinde adnn anlmasna izin verdii evlerdedir. Orada sabah akam Onu tespih eder. yle erler vardr ki, bir ticaret de bir alveri de onlar Allahn zikrinden / Kuranndan, namaz / duay yerine getirmekten, zekat vermekten alkoyamaz. Onlar, kalplerle gzlerin dnecei / yer deitirecei gnden korkarlar; ki, Allah kendilerine, yapp ilediklerinin en gzelinin versin ve ltfundan onlara artlar salasn. Allah dilediini hesapszca rzklandrr. O halde ekimser kalmak veya Ona ynelmemek niye? Dnyada oluan btn putperest akmlar, katliamlar, savalar, byk gnahlar niye? nsanolu kimi brakp kimin peinden gidiyor? Yoksa kendi egonuz mu kendinizi sizi dokunulmaz veya ok baarl gsteriyor veya lm ve ahiret dnyas dnda bir son var m? nsanlar bu ve bu gibi sorular kendi benliklerinde iyice dnmeli ve doruyla eriyi birbirinden ayrarak sorumluluunun gerei olan emaneti zerine almaldr. Allahn rahmetinin Ondan mit besleyen, olumlu ve olumlu abaya hazr kullarn zerine aniden bir mjde olarak gelebileceinin bir kantn da Hud suresinde Hz. brahim ve einin elilerle diyaloglarnda gryoruz: Rahman ve Rahim Allahn adyla Yemin olsun resullerimiz brahime mutu getirip Selam! demilerdi. O da Selam! demi, fazla beklemeden kzartlm bir buza getirmiti. Ellerinin ona ulamadn grnce onlardan ikillendi. Ve kendilerinden rpermeye
183

balad. Korkma, dediler, biz Lut kavmine gnderildik. Kars ayakta duruyordu; gld. Bunun zerine ona shak mjdeledik, shakn arkasndan da Yakupu. Vay bama, dedi, douracak mym ben? Kendim bir kocakar, kocam bir ihtiyar. Gerekten alacak ey bu! Dediler: Allahn emrine mi ayorsun? Allahn rahmeti ve bereketleri zerinizdedir ey ev halk! O Hamiddir, Meciddir. Bu ayetlerde ncelikle dikkatinizi Hz. brahimin elilere kzartlm buza sunmasna ekmek istiyorum. Elilerin yemee ilimeyileri hem onlarn insan deil melek olduklarnn Hz. brahime bir iareti, daha genel manada bakldnda ise Hz. brahimin dnya hayat boyunca hazrlam olduu iyi ve gzel amellerin elilere sunulmas, gsterilmesidir. Burada ok ince bir detay var. Elilerin ellerinin buzaya ulamamas, yani ondan yememeleri onlarn, dolayl yoldan Kurann sevaplarnzla ancak siz kazanl karsnz, nimetlenirsiniz, ferahlarsnz. Sizin ne sevaplarnzdan, ne gnahlarnzdan bizim sorumluluumuzda olan bir ey yoktur, ahirette ancak dnya hayatnda hazrlayp sunduunuzun karln alrsnz denmesidir. Buzann kzartlm olmas, dnya hayatnda Salih amellerin, iyi ve gzel davranlarn, ibadetlerin, insan tarafndan zene bezene hazrlanmasn ifade eder. Elilerin, Korkma, biz Lut kavmine gnderildik demelerinin ardndan 71. ayet aynen udur: Kars ayakta duruyordu; gld. Bunun zerine ona shak mjdeledik, shakn arkasndan da Yakupu. Burada Kurann Hz. brahimin ei hakknda kulland iki tasvir vardr. Ayakta durmas ve glmesi, hemen ardndan
184

da iki olun (ki bu iki oul ileride peygamber olacaktr) mjdesinin gelmesi. Aslnda Hz brahimin einin ayakta durmas ve glmesi mjdenin sebebidir. Ayakta durmak, her an bir ey yapmaya hazr olmak, almak, abalamak, mit zerine aba harcamay ve aktivite sergilemeyi ifade eder. Hz. brahimin einin glmesi ise olumlu olmay, gelecee gzel bakmay, mit etmeyi simgeler. Dikkat ederseniz nce ayakta durmak tabiri sonra glmek tabiri kullanlmtr. Bu, nce dnya ve ahiret iin Allaha gvenerek bir mit zere aba sarfedilip faaliyette bulunulmas gerektiinin ardndan da bir yandan bu abaya devam edilirken bir yandan da olumlu olmay, gelecee mitle bakmak gerektiini anlatr. Bunlar ayrca Kuranda hibir kelime ya da tabirin bo yere kullanlmadnn latif ve incelikli ispatlardr. REENKARNASYON KONUSU Dorusu u ki gerek slam dnyasnda gerek din felsefecilerinin konutuu arenalarda insanlar iin doum ve lm arasnda bir tek yaam olmas sz konusu edildiinde ilahi adalet konusundaki aklamalar yetersiz kalmaktadr. Fakat reenkarnasyon yani lmden sonra yeniden gelme sz konusu edildiinde bir ok ey akla ve adalete uygun bir hale getirilebilmektedir. imdi bir dnn. aylk bir bebek ya da be yandaki bir kz ocuu, evinde kazayla kan bir yangn sonucu yanarak lebiliyor ya da herhangi bir insan doumundan lmne kadar zengin, mutlu ve neeli bir hayat geirirken dieri ok zor artlarda, yoksul ve mcadele iinde yaamak zorunda kalabiliyor. Oysaki Rahman, indirdii Kuranda Ben kullara asla zulmetmem diye yazmtr. Fussilet suresi 46. ayet ise yledir:

185

Kim bara / hayra ynelik bir i yaparsa kendi lehinedir. Kim de ktlk yaparsa kendi aleyhinedir. Rabbin, kullara asla zulmetmez Ve Necm suresi 33-49. ayetler de yledir: O yz geri dneni grdn m? Azck verdi, sonra inatla tuttu. Gaybn bilgisi yannda da o mu gryor? Yoksa haber verilmedi mi ona, Musann sayfalarndakiler? Ve o ok vefal brahimin sayfalarndakiler. Gerek u ki, hibir gnahkar, bir baka gnahkarn yknn srtlamaz. Gerek u ki, insan iin alp didindiinden bakas yoktur. Ve onun alp didinmesi yaknda grlecektir. Sonra karl kendisine hi eksiksiz verilecektir. Hi kukusuz, son var Rabbinedir. Hi kukusuz, gldren de Odur, alatan da. Hi kukusuz, ldren de Odur, dirilten de. Hi kukusuz, iki ifti, erkei ve diiyi yaratan Odur; meni halinde atld zaman bir spermden Hi kukusuz, o ikinci oluum da Onun iidir. Hi kukusuz, zenginlik veren de Odur, nimete boan da Hi kukusuz, ira yldznn / uurlanmann Rabbi de Odur Necm suresinde Yce Allah bizlere ta eski kuaklardan beri insanlara srekli bir vahy eliinde uyarda bulunduunu ve onlara doru yolu, hidayet kapsn ve , kendisine ulaan yolu gsterdiini ayrca hibir cezann su sz konusu olmadan verilemeyeceini ki bunu Rabbin kullara asla zulmetmez ayetinde ve yukarda yazdmz Fussilet suresi 46. ayette de belirtmitik- ayn zamanda hi kimsenin ne dnya hayatnda ne ahiret hayatnda bir bakasnn iledii su yznden sorumlu tutulamayacan (su olduu halde bilerek gz yumulan gnahlar bunun dndadr) ve insan iin dnyada da ahirette de alp rettiinden, yapp ettiinden
186

baka bir karlk olmadn belirtmektedir. Burada Rahman bu karln yalnzca ahirette grlmeyeceini, dnyada da insann yapp ettiinin karln bulacan belirtmitir buna yalnzca ahiret gibi bir snrlama koymamtr. Sanyorum aklnzda reenkarnasyon, gnahkarlar iin ikinci ans, iyiler iin yeniden dnya snavna gelmeyle tekaml yani gelime ve olgunluk ve ayn zamanda iyiler iin dl ncesi byk ve zorlu snav gibi konular hakknda baz fikirler olumaya balad. Reenkarnasyon konusunda nce nemli bir tespiti ortaya koyarak baz aklamalarda bulunacaz. Sonra reenkarnasyon konusunu iki adan ele alacaz: yiler ve ktler. Kaf suresi 16-29. ayetler yledir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Yemin olsun ki, insan biz yarattk. Nefsinin ona neler fsldadn da biz biliriz. Biz ona, ah damarndan daha yaknz. Sanda ve solunda oturmu iki grevli, kayt yapmaktadr. Bir sz sarf etmeye dursun, yanndaki gzc hemen zaptediverir. lm sarholuu hak olarak geldi. te bu, senin kap durduun eydir. Ve sura flendi. te bu, gelecei vaat edilen gndr. Her benlik, yannda bir gdc, bir de tank olduu halde gelir. Yemin olsun, seni bundan gaflet iindeydin. Ama perdeni stnden kaldrverdik. Bugn gzn keskin mi keskin! Yolda yle der: te yanmdaki, hazr! Siz, ikiniz! Tm nankrleri, inatlar cehenneme atn! Durmadan hayr engelleyeni, azgn, ikilciyi. O ki, Allahn yanna baka bir ilah koydu. Artk atn onu o iddetli azabn iine! Yolda dedi ki: Rabbimiz, onu ben azdrmadm. Onun kendisi, dn olmayan bir sapklk iindeydi. Allah buyurdu: Huzurumda ekimeyin! Ben size uyary ok nceden gndermitim. Benim huzurumda sz deitirilmez ve ben kullara asla zulmetmem!
187

Kaf suresi 28-29. ayetlerde Rahman yle demektedir: Huzurumda ekimeyin! Ben size uyary ok nceden gndermitim. Benim huzurumda sz deitirilmez ve ben kullara asla zulmetmem! Rahmann kullarna asla, onlarn tasarlamadklar veya yapmadklar bir ktlk hakknda ceza vermeyecei aktr ve bunu Kurandaki Rahmann af, merhamet, sevgi ve balayclkla ilgili yzlerce ayeti ve ismi ile birlikte ele aldmzda inkar edenler, ortak koanlar ve ikiyzller hari herkese belirli bir rahmet kapsnn alaca da aktr. imdi reenkarnasyon konusunu ele almaya balayalm. nce cehennemlikler asndan bu konuyu ele alacaz. Mmin suresi 7-17. ayetler yledir: Rahman ve Rahim Allahn adyla Ar yklenip tayanlar ve onun evresindeki uurlular Rablerinin Hamdi ile tespih ederler ve Ona inanrlar. man sahipleri iin de yle derler: Rabbimiz! Sen her eyi rahmet ve ilim halinde kuattn. Tvbe edip senin yoluna uymu olanlar bala. Ve onlar cehennem azabndan koru! Ey Rabbimiz, onlar kendilerine vaat etmi olduun Adn cennetlerine koy! Atalarndan, elerinden, zrriyetlerinden bara ynelenleri de. Aziz ve Hakim olan, hi kukusuz, sensin, sen! Koru onlar ktlklerden! O gn ktlklerden koruduuna mutlaka rahmet etmisindir sen! te budur o en byk kurtulu ve eri Kfre batm olanlara yle haykrlr: Allahn fkesi, sizin kendi benliklerinize fkenizden elbette ki daha byktr. Hani, siz imana arlyordunuz da inkar ediyordunuz! Dediler: Rabbimiz! Bizi iki kez ldrdn, iki kez dirilttin. Artk gnahlarmz itiraf ettik. Buradan kmak iin bir yol daha var m? Bu halinizin sebebi u: Allaha,
188

yalnz Ona arldnzda inkar etmitiniz. Ona ortak koulduunda ise iman ediyordunuz. Artk hkm o en yce, o en byk olan Allahn. O odur ki, size ayetlerini gsteriyor ve sizin iin gkten bir rzk indiriyor. Ona ynelenden bakas t alamaz. Kafirler holanmasa da siz, dini yalnz Ona zgleyerek, Allaha dua edin. O Refidir, dereceleri ykseltendir; arn sahibidir. Buluma gn hakknda uyarmak iin emrinden bir ruhu kullarndan dilediine indirir. O gn onlar ortaya karlar. Hibir eyleri Allaha gizli kalmaz. Kimindir bugn mlk / saltanat? O Vahid ve Kahhar olan Allahn! Bugn her benlik kazandyla cezalandrlr. Zulm yok bugn! Allah hesab abucak grr. Dikkatinizi 11 ve 12. ayetlere ekmek istiyorum: Dediler: Rabbimiz! Bizi iki kez ldrdn, iki kez dirilttin. Artk gnahlarmz itiraf ettik. Buradan kmak iin bir yol daha var m? Bu halinizin sebebi u: Allaha, yalnz Ona arldnzda inkar etmitiniz. Ona ortak koulduunda ise iman ediyordunuz. Artk hkm o en yce, o en byk olan Allahn. Ayrca ura suresi 30. ayeti yazalm: Size gelip atan her musibet, ellerinizin kazand yzndendir. Allah biroklarn da affediyor. Dikkat ederseniz Mmin suresi 11-12. ayetlerde cehenneme gidenler: Rabbimiz! Bizi iki kez ldrdn, iki kez dirilttin. Artk gnahlarmz itiraf ettik. Buradan kmak iin bir yol daha var m? demektedirler. Demek ki haklarnda son olarak cehennem hkm verilenler iki kez dnyaya gelmekte ve iki kez ldrlmektedirler. Bu dnyann asl amacnn
189

Rahmana kar kendimizi ve samimiyetimizi kantlamak olduuna baklnca yle bir durum ortaya kyor. Bu insanlar birinci kez dnyaya geldiklerinde Allaha ortak kotuklar ve bunu srdrerek ldkleri iin birinci yaamlarnn sonunda cehennemin dokunuunu tadyorlar. Daha sonra Rahmana eer onlar balar ve kendilerini snamak zere tekrar dnyaya gnderirse daha nce iledikleri bu byk gnah ilemeyeceklerine dair sz veriyorlar. Rahmanda onlara ikinci bir ans veriyor. Fakat tekrar dnyaya gnderildiklerinde ikinci kez ayn gnah yineliyorlar ve tekrar lm hkm verildiinde ise artk bir geri dn olmuyor. Bunun birka sebebi var. Ayette onlara deniyor ki: Bu halinizin sebebi u: Allaha, yalnz Ona arldnzda inkar etmitiniz. Ona ortak koulduunda ise iman ediyordunuz. Artk hkm o en yce, o en byk olan Allahn. Yani cehenneme gitmenin asl sebeplerinden birini Kuran, Allaha ortak komak olarak gsteriyor. Fakat ayette bir ince detay daha veriyor. Allaha ortak koulduunda, yani Allahn yannda birileri daha ilahlatrldnda ise iman ettikleri syleniyor ki bu asla kabul edilmeyecek bir imandr. Burada Kuran byk bir tehlikeye dikkat ekmektedir. Kendini imanl sanrken Allaha ortak komak. Bizim din hakknda sadece Kurann anlamn okuyun ve asl rehberiniz de o olsun dememizin ana sebeplerinden biri de budur. Kurann yannda birileri; birtakm mezhep, tarikat, cemaat retileri veya bunlarn liderleri, hocalar, edinilmi veliler ve dier Kuran d her trl kaynak anldnda birtakm insanlar seviniyor ve bunlar vmeye balyorsa bu insan tehlike iindedir ve bu olay Allaha ortak komann bir iareti olarak da grlebilir. Kuran bir baka ayetinde yle der:
190

Allah tek bana anldnda nefretle geriye dnp kaarlar fakat Allahn yannda birileri de anldnda hemen mjdelenmi gibi sevinirler. Ve bir baka ayet yle der: Rabbini yalnz Kuranda andn zaman nefretle geriye dnp kaarlar. Bu yzden ne peygamberimize maledilen ne de dier peygamberlere maledilen sandan ibaret szler ne bir takm veliler, tarikat, mezhep ve cemaat retileri, nderleri ve oluturduklar yollar kurtarcdr. nk insan beyni yaad zaman zere dnr, Kuran ise zamanstdr. Doru olan udur: Kurann anlamn, Allaha kar kendi zbenliinin ve samimiyetinin sorumluluunu zerimize alarak okumak, bireysel olarak ilahi vahyi alglamaya almak ve onu rehber edinmek. Dorusu sizinle bir srrm paylamak isterim. Peygamberimize maledilen hadisleri okumaktan ve onlarla ilgilenmekten, peygamberimiz bana kendisi hakknda hadis uyduranlar iin Benim yzm gremeyecekler! ve Kuran brakp hadislerin peinden gidenler kyamet gnndeki halleri iin Srnerek gelecekler! dedii zamanlarda vazgetim. lk szde hadislerle ilgim kalmad, ikinci szde Kurann yannda hadisleri de okuyanlarla veya Kuran yle diyor ama u hadise gre diyenlerle. Dikkatle incelerseniz Kurann nemi tek ilahi kaynak, yani insan eli dememi, insan dncesinin kapsayabileceinden uzak, ilahi vahy olmas nedeniyle ortaya kmaktadr. Ve zaten Kuran da peygamberimize Sen Kuran ile uyaran birisin. zerlerine musallat bir despot deilsin der. Bu sebeple ortak koanlarla ikiyzllerin aldanmalar din hakknda bir aldanmadr.
191

REENKARNASYON KONUSUNUN KNC YZ OLUMLU KISIM Reenkarnasyon konusunun ikinci ve imdiye kadar anlatmadmz ikinci yz ise olumlu ksmdr. Bu sre, dnya srecinin bir ksmnda ilk olarak tm pozitif zellikler ve olumluluklar nmze serilerek balar ve daha sonra hem yaanlan srete, hem daha sonraki tekrar tekrar dnyaya gelilerde, insana, yapt iyiliklerin karlnn kat kat verilmesi, ktlklerin karlnn ise dnya ltlerinde ve eitim arac olma zelliine sahip bir ders eklinde adeta bir geri dnm gibi karlksz braklmamas olarak planlanmtr. Reenkarnasyon konusunun olumlu yndeki iletilmesinde ama, kullarn, eitli zaman mekan arenalarnda hem iyiliklerle hem ktlklerle snav edilmesi, bu snav srecinde bir yandan tekaml, olgunluk derecesinin artmas ve srecin insan benliinin ulaabilecei doruk noktada son bulmasdr. imdi iyimser reenkarnasyon iin birka olasl gzler nne serelim. u anda dnyada olan bir insann dnyaya ilk gelme safhas bundan yzlerce hatta binlerce yl ncesine dayanabilir. Kurann u ilkesini unutmayalm: Bana gelen her iyilik Allah katndandr, her ktlk ise kendi nefsindendir. nce bamza gelen ktlklerle balayalm. Mesela be yandaki bir kz ocuu evinde kazayla kan bir yangnda yanarak lyor. imdi bu kz herhangi bir ktlk m yapt? Hayr, ktlk kavramlar onun aklnda bile deildi. Fakat daha nce neredeyse cehenneme atlacak hale gelen yani neredeyse cehennemde yanma cezas verilecek kadar byk
192

bir gnah ileyen bir benlik, aslnda Allahn iyi kullarndan olduu iin rahmetle birka dakikalk bir azap ekiyor ve lyor. Tekrar dnyaya gelebilir temiz bir ekilde kendi benliinin doruk noktasna ulamak zere veya ldkten sonra yine temizlenmi olarak direkt cennete girebilir. Btn bunlar olaslklar Bu arada iyiler iin olan reenkarnasyon srecinin ktlerdeki gibi iki defayla snrl kalmadn ve kyamet ncesi hari bir snr konulmadn da hatrlatmak isterim. Bu arada gz nne alnmas gereken bir baka nokta da srecin btn insanlar iin kyametle birlikte sona ereceidir. O gn tm alemlerin hesaba ekilecei gndr. ou insan balarna gelen ktlk, fakirlik ve hastalklarla ahretin ve gerek dostun Allah olduunun farkna varr, daha bir olgunlar. Ya da iki ayr insan dnelim. Bunlardan birinin yaants zengin, hem maddi hem manevi alanda ferahlk ve mutluluk iinde geiyor. Bir tanesi ise ocukluk yllarndan itibaren maddi skntlar ve ruhi bunalmlarla bouuyor. Bunlardan birincisi muhtemelen daha nceki hayatnda verdii gzel snavn karln almakta, ikincisi ise veremedii snav vermek zere eitilmektedir. Bu arada u ayeti hatrlayalm: Sizi iyiliklerle de ktlklerle de mutlaka imtihan edeceiz. Bu iki kiiden birincisinin yapmas gereken bu elindeki hem maddi hem manevi anlamda iyilik ve mutluluk dolu hayatn da bir snav olduunu bilmesi ve o Rahman iin canyla malyla didinmesidir ki ben buna Allah iin cann diine takmak diyorum, ikincisinin yapmas gereken ise nerede hat yapt veya neyi yanl yapmakta olduunu dnmesi, dnsel ve ruhsal tekaml gstermesi, sabretmesi ve Allaha ynelmesidir.
193

Kuranda iyimser reenkarnasyona urayp da baar kazananlarn durumu Fetih suresi 29. ayette yle anlatlr: Muhammed, Allahn resuldr. Onunla beraber olanlar, inkarclara kar ok etin, kendi aralarnda ok sevecendirler / ok merhametlidirler. Sen onlar rku eder, secdeye kapanr halde grrsn. Allahtan bir ltuf ve honutluk ister dururlar. Grnlerine gelince, yzlerinde secde eseri / izi vardr. Bu onlarn Tevrattaki nitelikleri. ncildeki nitelikleri de yle: Tpk bir ekin ki filizini karm, o filizi kuvvetlendirmi. Filiz kalnlat, gvdesi zerine dikildi. Ziraatlar da imrendirir / hayran brakr bu ekin. Allah byle yapar ki, onlar sayesinde, inkar edenleri fkelendirsin. Allah onlarda iman edip bara / hayra ynelik iler yapanlara bir balanma ve byk bir dl vaat etmitir. Grld zere iman edenlerin grnleri bile Kuran tarafndan tanmlanmakta ve onlar adeta Yaratcsn bile kendine hayran brakan kullar olarak nitelendirmektedir. Bu arada unutmadan nemli bir detay da ekleyelim. Ahkaf suresi 20. ayet yledir: Gn olur, inkar edenler atee arz edilirler. Onlara denir ki: yiliklerinizi / nimetlerinizi o ireti dnya hayatnda silip sprdnz, onlarla zevklenip elendiniz. Bugnse alaltc azapla cezalandrlacaksnz. nk siz, yeryznde haksz yere byklk tasladnz ve geree ters dtnz. Grld gibi insanlar iki ksma ayrabiliriz. z iyi olanlar ve z kt olanlar. z iyi olanlar ktlkler, haramlar, gnahlar ileseler bile belirlenen bir reenkarnasyon sreci boyunca yaptklarnn cezasn dnya hayat boyunca almakta, iyilikleri lsnde derecelendirilmekte ve sonuta
194

cennete girmektedirler. z kt olanlarn ise yaptklarnn, iyiliklerinin tam karl dnya hayatnda verilmekte ve sonunda inkar ettikleri iin cehenneme gitmektedirler. Kurann bir baka ayeti ise yledir: Yemin olsun sizi alk, korku, mallardan, canlardan, meyvelerden eksiltme trnden bir eyle mutlaka imtihan edeceiz. Sabredenlere mjde ver. Ve Ankebut suresi 1-7. ayetler yledir. Rahman ve Rahim Allahn adyla Elif, Lam, Mim! nsanlar, nandk demeleriyle kendi hallerine braklacaklarn ve hibir imtihana ekilmeyeceklerini mi sandlar! Yemin olsun ki, biz, onlardan ncekileri de bir fitne yoluyla denemiizdir. Allah, zyle sz bir olanlar elbette bilecektir. Ve O, yalanclar da elbette bilecektir. Yoksa o ktlkleri sergileyenler bizi geeceklerini mi sandlar! Ne kt hkm veriyorlar! Allaha kavumay umanlara gelince, u bir gerek ki, Allahn belirledii vakit elbette gelecektir. O Semidir, Alimdir. Ve kim didinir, gayret sarfederse hi kukusuz kendi benlii lehine gayret sarfetmi olur. Gerek u ki Allah, alemlere muhta olmaktan uzak, mutlak bir Ganidir. man edip bara / hayra ynelik iler yapanlara gelince, biz onlarn irkinliklerini elbette rteceiz! Ve biz onlar, yapmakta olduklar ilerin en gzeliyle elbette dllendireceiz. Grld gibi Rahman, nandk demekten ibaret olan basit bir iman gsterisini kabul etmiyor. nsanlar imtihanlarla snayp adeta iine brndkleri kabuklar bir bir soyup onlarn kalben ve aklen inanp inanmadn ak bir ekilde dnya hayatnda ortaya koyuyor. Bir baka deyimle insan
195

bunu kendisi ortaya koyuyor. Peki bu durumda ne yapmak lazm? Mesela bir insan inanmyor olsun ama i benlik olarak aray iinde olsun ve Allaha da ikiyzl bir ekilde inanyorum demek istemiyor olsun ki dorusu budur. Bu durumda o insann ilk bata yapmas gereken ey dinin orijinal kaynan okumak, anlamaya almak, incelemektir. kincisi ise Allaha kalbini amas, Ona neden inanmyor olduunu, neyi eksik, neyi elikili veya neyi hatal bulduunu sylemektir. Yani bu inanmayan (dikkat edin inkarc demiyorum. nkarc doru olduunu bile bile inkar eden demektir) Rahmana iinden geldii gibi dua eder ve samimiyetle yaklarsa ok yakn bir zamanda doruyu bulacaktr. Sizlere bu konuda Kurann en arlkl peygamberlerinden Hz. brahimin rneini vermek isterim: (Bakara 260) Hani, brahim de yle yakarmt: Rabbim, gster bana, nasl diriltiyorsun lleri? nanmadn m? diye sordu. nandm, dedi, ancak kalbimin tatmin olmas iin! Allah dedi: Kulardan drt tane al, onlar kendine sndrp altr. Sonra her dan stne onlardan bir para koy. Sonra da onlar ar. Koarak sana geleceklerdir. Bil ki Allah Azizdir, Hakimdir. Grld gibi Hz. brahim bir peygamber olduu halde, kalbindeki tatminin tam olarak salanmasn istemi ve bunun karln da almtr. Rahman ise onun bu samimi tavrn dllendirerek Hz. brahimi kendine, drt kuu da drt insan rkna benzetmi, kularn Hz. brahime gelmesini de kyamet gn insanlarn toplu halde Allahn huzuruna gelmelerine benzeterek byk bir ltufta bulunmutur. Hud suresi 3. ayet ise yledir:

196

Af dileyin Rabbinizden; sonra da tvbe ile Ona ynelin ki belirlenmi bir sreye kadar sizi gzel bir nimetle nimetlendirsin ve her farkl derece sahibine hak ettii dl versin. Eer yz evirirseniz, o takdirde sizi byk bir gnn azabyla korkuturum. Bu ayette zellikle drt kavrama dikkat ekmek istiyorum. 1-) Gerei bulduktan sonra daha nce yanl yolda olduunu kabul edip af dilemek. 2-) Daha sonra tvbe, yani bir daha eski byk hatalara dnmemek zere Allaha sz vermek ve Ona ynelmek. 3-) Kullarn bu kulluklarn bildiri srecinden sonra Rahmann onlar lnceye kadar gzel bir nimetle nimetlendirmesi. 4-) Kitaba yani Kurana sarlan her ayr birey iin hayatn sonunda belirlenen derecenin farkl oluu. Yani Rahmann kendi kitabna sarlan her farkl mmini farkl derecelerle ykseltmesi, dllendirmesi. Buna farkl bir bak asyla Kurana sarlan her farkl mminin kendi farkl hayat yolunu ve Allaha yneli biimini belirleyerek farkl bir derece kazanmas da diyebiliriz. Bunun antitezi ise yine bildiimiz konudur. Yalnzca Kuranla ba baa kalmadan ve kendi benliini Kuranla eitmeden, mezhep, tarikat, cemaat, dini lider evresi gibi koyun srlerine katlanlarn gidecei yer, o srlerin gittii yerdir. Kuranla zgrleen benlik ise bir mart srsnn iinde bile o srden ayr olarak uar. Bir tarafta Kurann aydnlatt bireysel ktan oluan bir benlik vardr, bir tarafta bakalarnn rd kaln rmcek ayla kendi kendilerini iinden klmaz durumlara drenler vardr.

197

Neyse sz uzatmadan bu blmn son paragrafn yazalm. Reenkarnasyon konusu ktler iin iki kez, iyiler iin ise kendi benliklerinin tekamlndeki doruk noktaya kadardr. Bu arada bir dip not: lk kez cehennemin dokunuunu tadp da bu dnyaya tekrar gelenler konusunda bir hikmet var mdr? Elbette vardr. Eer Allah onlardan bazlarnn gerekten tvbe edip Ona yneleceklerini bilmeseydi onlar tekrar snav etmek zere dnyaya gnderir miydi? Fakat azabn balarna patlayaca grup ise ikinci kez dndrldkleri halde ortak koanlardr. Daha dorusu Allah ile birlikte birileri anld zaman sevinenler, Allah tek bana anldnda ise nefretle geriye dnp kaanlardr. yilerin reenkarnasyonu ise bu dnyada korku, alk, mallardan, canlardan (hastalk, sakatlk), meyvelerden, sebzelerden eksiltme yoluyla bir snav srecidir. Fakat snav sreci yalnz ktlkler yoluyla olmaz. Allah kullarna iyilik, gzellik, rahatlk, holuk verdii zaman da aslnda o kul kendisine yeterince hamdediyor mu, krediyor mu diye onu dener. Hamd kavram Kurann verilerine gre insan benliiyle Tanr arasndaki en temel balant yollarndan biridir. ylesine ki Kuran kyamet gn zift, katran ve balk iinde, en kt konumda kalkanlar iin bile yle der: Sizi araca gn, onu hamt ederek arsna derhal uyacaksnz. Ve sadece az bir sre kaldnz dneceksiniz. (sra suresi 52. ayet) Hamd kavram zerinde Fatiha suresi analizi adl kitabmda (eer yazabilirsem) uzun uzun durmaya alacam. Hamd kavram belki kul ile Rahman arsndaki ak ifade eder. Belki de senin cehennemine bile krediyorum demektir. Yaratl borcu yle bir bortur ki insan sadece bu ilk yaratld yani bir kere kendisi olduu ve

198

sonsuza kadar kendisi olarak kalmaya devam ettii srece hamd kavramn duyumsayacak ve bu borcu bilecektir. CEBRALN BR SZ Bu blmde Hz. Cebrailin ben bu kitab yazdm sralarda bana ynelik syledii nsanlar doarlar, byrler ve affolurlar cmlesini irdelemek istiyorum. Bu cmleyi ilk duyduumda armtm. Yani insanlar douyorlar, byyorlar ve hepsi mi affoluyor diye bir soru aklma geldi ilk anda. Fakat daha sonradan bu cmlenin bir nceki blmde anlattmz Reenkarnasyon konusunun olumlu ksm ile ilgili olduunu anladm. Burada domaktan kast, ilk defa dnyaya geli, bymekten kast, insann kendi benliinin doruk noktasna ulancaya kadar eitli reenkarnasyon sreleriyle olgunlamas, ruhta, benlikte kemale ermesiydi. Ve dikkatimi eken bir nokta da Hz. Cebrail, lrler dememiti, affolurlar demiti. nsanlarn ounun anlad gibi lm yani hayatn sona ermesi diye bir ey yok. lm insan iin son ana kadar imanl gidilmesi gereken bir gei an. te burada Hz. Cebrail lmden deil, btn dnyevi snav srelerini baaryla veren ve son lmnde de imanl olarak gidebilen insanlar iin affolmaktan bahsediyor. Tabii ki burada bahsettiimiz kiileri dnyann hangi yresinde, hangi rknda, hangi milletinde veya hangi dinine bal olurlarsa olsun gerek Allaha inananlar yani gerek mminler olarak tanmlayabiliriz. Eer Kurann anlam size ulatysa veya bir Kuran evirisi okuma imkannz varsa ite Alemlerin Rabbi Allah yalnz o Kurann size anlatt Allahtr. Yok ulamadysa veya bir Kuran evirisi edinebilecek imkannz yoksa, kalbinizin iindeki Allahtr. Eer hem Kurann anlamn okuyor hem de kalbiniz Ona aksa O sizin Allahnzdr.
199

HERHANG BR GECE u anda 5 Temmuz 2010 gecesi saat 23.20 ve ben gecenin bu vaktinde bir eyler yazmam gerektiini dnyorum. Uzun sredir bir eyler yazmadm ve uzun sre yazmamak benim psikolojimde bir boukluk yaratyor. Balkonda aym ierken notlarm kartrdm ve hepsinin stnden iyi veya kt getiimi grdm. Neler yazabilirim diye dnyorum. Kitabn ana balnn Ahlak ve Felsefe olmas itibaryla bir genel bat felsefesi kitab okuyorum fakat bu kaln kitab henz bitirmedim. Ayrca klasik bat felsefi grlerinin tartlmaya deer bir yn olmadn da dnmeye baladm. stersem birka cmleyle ayr ayr hepsinin tezlerini boa karabilirim. Ya da ben de onlara benzetme yaparak herhangi bir gr yzlerce kez evirip evirerek, adeta inciini cncn kararak kitap diye ortaya koyabilirim. Ancak lmden sonra hayat olmadn savunan bir grn benim mantmda tartlr bir taraf yok. Eer lmden sonras iin neler yaplmas gerektiine dair baz felsefi doktrinler varsa bunlar tartabilirim ancak bat felsefesi benim beklentilerimi karlamyor. Balkonumda neler yazabileceimi dndm ve aura, sezgi ve ilham konularn biraz aralamaya karar verdim. Neyse, imdi normal yazm srecine geri dnelim. AURA Auray tanmlamak istersek, insann ruhsal karakterinin, psikolojik yapsnn bir davurumu olarak tanmlayabiliriz. Aura hem sezgi mekanizmas gl olan benliklerce hem de onlar gzlemleyen baka sezgisel boyutlarca tanmlanabilir, anlamlandrlabilir. Auray tanmak, hakknda bir rnek
200

vermek istersek, rnein bir insana yrrken sol arka tarafndan yaklayorsunuz ve o da sizin gittiiniz ynde fakat daha yava yrmekte. Bu durumda siz onu gemek isterseniz iki olaslk vardr. Birincisi, o sizi grmyordur, ne bakyordur fakat hem o sizin yaklaan auranz hissettii iin, hem de siz ona auranzla yana ekilmesini iaret ettiiniz iin, bu temas noktasnda o yana ekilir ve siz onun nne geerek yolunuza devam edersiniz. kinci olaslk udur. Siz o insana yaklarsnz fakat onun auras biraz kaba ve hantal bir anlamda da sezgisel gleri kuvvetsiz olduu iin sizi fark etmez. Siz ona yaklatnz halde o sizi hissetmedii iin Allahn belas herif, yol vermiyor dersiniz ve yle geersiniz. Oysaki fiziksel olarak o ne bakmaktadr ve sizi grmesine imkan yoktur. Fakat iletiimin gerekleme ann auras daha beyaz, daha hafif ve daha serbest olanlar her zaman daha nce ve daha doru hisseder. nsanlarn auralar eitli zelliklerde olabilir. Beyaz veya koyu renklerde, hafif veya ar, hantal, serbest, zgr veya ge tepki veren. Kimi biyoenerji uzmanlar insanlarn auralarnn fotoraflarn ekebildiklerini ya da renklerini grebildiklerini sylerler ama benim elimde buna dair bir kant yok. Ancak ben yalnzca hissettiklerimi anlayabilir ve anlatabilirim. Genellikle hafif, serbest ve beyaz auralarla daha rahat arkada olurum ve zaten gerek mminlerin (Allahn cennet iin yaratt anlamnda kullanyorum) auralar da byledir. Fakat bu daha olumsuz zellikteki auralarn da cehenneme gidecei anlamna gelmez. ncelikle beyaz, hafif ve serbest auralar daha anlayl v sezgileri ok gldr. Ktlk dnmezler, daha rahat arkada olurlar, kabalk sergilemezler. Genellikle sevilen kiilerdir. Ruhlarnn gzellii auralar araclyla evrelerine yansr. Ar ve hantal auralar genellikle daha az anlayldrlar. Olaylar ge anlarlar ve ge tepki verirler. Yanlarnda bulunduklar insanlarda bir arlk hissi yaratrlar.
201

Koyu renkteki auralar ise genellikle kt karakteri gsterir. Zalimlie ve zorbala yatkndrlar. Kt davranlar, ikiyi, sigaray, kadnlara sarkmay, kavga karmay severler. Bu yzden en tehlikeli aura eidi budur. Unutmadan bir baka aura eidi de syleyelim ki onlar da derin auralardr. Hi ihtiyalar olmad halde alkol v sigara gibi alkanlklar olabilir. Sevgiyi ok severler ve muhtatrlar da. Bazlarna izofren tehisi konulur. Ani delilikler yapabilirler veya benim gibi balkonda oturup sabaha kadar dnebilirler. Kolay arkadalklar kurabilirler ve zor amalar iin uzun sreli ve mcadele gerektiren uralar verebilirler (mesela bir fizik veya matematik teoremini ispatlamak veya tp uzmanl snavn kazanmak iin bir iki yl eve kapanmak). imdi sezgi konusuna geelim. Sezgi, aslnda Allahn insana verdii bir grmeden grme, duymadan duyma ve kanta bal olmadan hissetmedir ve Allahn insana bahettii byk bir ltuftur. Baka bir deyile kanta bal olmadan alglayabilme kapasitesidir. rnein bir insana rastlarsnz ve o size itici gelir. Bir sre sonra onunla arkada olursanz onunla gerekten birlikte olamayacanz, bir arada bir eyler yapamayacanz anlarsnz. Sezgileriniz sizi yanltmamtr. Veya baka bir insan ilk defa grdnzde bir bakta onunla anlaabileceinizi anlarsnz ve ileride grrsnz ki yine sezgileriniz sizi yanltmamtr. Doru bir karm yapmak istersek aslnda unu grrz: Allah btn bunlar size melekleriyle ilham etmitir. Sizin zerinizde ok deerli koruyucular, bekiler var Hibir kimse yoktur ki zerinde bizden bir koruyucu olmasn

202

ayetleri ilham-sezgi ilikisini aklar. Kuranda Allahn ok deerli koruyucular olarak tanmlad melekler, inananlara srekli doruyu ve gzeli ilham ederler, ktlklerden ve irkinliklerden de uzak durmalarn ilham ederler. Ancak bu ilhamn sezgi olarak alglan seviyesi kiinin inan boyutuna baldr. Size bamdan geen bir olay anlataym. Bir keresinde bir kafede oturuyordum ve Allahn bana ayetlerini youn bir ekilde gsterdii yllard. ok hayrl olduunu anladm bir gen, arkadalaryla beraber bir grup halinde bir masada oturuyorlard. Gen adam ban bir yne eviriyor ve melekler hemen onun bakt yne bir Kuran sayfas koyuyorlard. Gen baka bir yne ban evirdiinde ise baka bir Kuran ayeti gsteriliyordu. Azndan bir cmle ksa bir Kuran ayeti, arkadalar ona baka bir ey sylese baka bir Kuran ayeti ona gsteriliyordu. Tabii ki gen, bunlardan bir ey anlamyordu bile, ancak ilhamlar yoluyla, sezgilerle bilinaltnda anlad eyler ki onlar aslnda Kuran ayetleriydi- onu doru dnceye, tepki verme mekanizmasna ve davranlara ynlendiriyordu. te sezgi olarak adlandrdmz fakat nedenini anlamadmz gerekliin asl sebebi budur. Yani koruyucu meleklerin etkilerini zerimizde hissetmemizdir. Ve bu his mekanizmas da Kurann anlamyla birlikte daha da derinleir, keskinleir. Sonuta Rahman bizim iin hep iyilik istemektedir. ZGRLK VE RADE Dnyorum da, insana irade denilen yapp etme, seip sememe kudreti, insana, onun zgrlk tutkusundan dolay m verilmi? nsan cennet denilen en mkemmel yaam arenasna konuluyor ve deniyor ki, stediin gibi ye, i. Burada senin iin ne bir tasa, ne bir ktlk, ne bir korku var ama u aaca yaklama. Fakat insan en zoru seiyor. Yani
203

gerekte mmkn olmayan sonsuzlama arzusu, onu Allaha ramen bir yol deneyerek sonuca gitme eilimine gtryor. eytan insana vesvese veriyor ve diyor ki, Sana eskimez, kmez sonsuzlama yolunu, melekler gibi olma yolunu gstereyim mi? Oysaki insan biliyor cennette en mkemmel yaant tarzn gsterse de kendisini bir kyamet gnnn bir hesap gnnn beklediini. Buna ramen diyor insan, Belki Belki onun bu sylemi kyamet gnne dair korkusundan yahut Rahman phesiz bilmenin getirdii kalp titreiminden, hesap gnnden. O hesap gnnde hibir nimetin, hibir ltfun karln veremeyeceini bilmesinden Belki onun bu Belki si bilinmeyene atlmann cazipliinden ve bu cesareti gstermesinden. nsan Belki diyor. Belki gvenli bir ekilde hesap gnne ulaabilirdim ama ben bilinmezi seerek, adeta olmayacak imkanszn ryasn grmeye dalarak bu hesap gnn erteleyebilir veya onu biraz olsun dnmekten kurtulabilirim. Ama olmuyor. Yasak meyveden yedii anda ktlk ve zulmn genleri bulayor insann kanna ve bu zulm daha ilk nesilde kendini gsteriyor ve daha sonralar daha artarak, eitli ekillerde kendini gsteriyor. Dnyaya geldiine piman oluyor insan. Yalnz buluyor kendini. Rabbine dair inantan te bir kesinlik yok. Ne yne baksa, nereye adm atsa, dncesi, yaptklar stten km ak kak olsa o zulm genlerinden birka tohumun izleri duruyor. Silinmeyecek bir ekilde eytan zaten pusuda. Her an onun kt niyetini bekliyor. Zalimlik kanna ilemi az ya da ok insann. Bu yzden hep af dilemek, hep tvbe etmek zorunda. Oysa doru yolda olmak da yetmiyor. Hep daha doru yolu bulmak gerekiyor. Bir yandan da zalimlie bulamak, gnah tehlikesi hep var. btn olaslklar hep bir sonuca kyor. lm, arkasndan ya affedilmek ya da Sylemek bile anlamsz. Hz. brahim yle diyor: Yalnz temiz kalple varan kurtulur.
204

Peki temiz kalbin aklamas ne? Neye gre temiz kalp? Firavuna gre mi yoksa Musaya gre mi? Ay dnya etrafnda dnyor. Dnya ise gnein etrafnda. Peki gne neyin etrafnda dnyor? Ya Samanyolu neye gre nerede? Temiz kalp neye gre? Allaha gre temiz kalbin tarifi, yeterlilii ne? Uzun uzun dnyor insan Ve sonunda buluyor. Tam teslim olmak ve samimi olmak tesi mi? Fazla nemli deil

ARKA KAPAK YAZISI Bu kitaba balarken zerinde uzun sredir aratrma yaptm felsefe, din ve psikoloji konularnn zerinde dncelerimin belirli bir younlua girmesiyle birlikte aslnda temel felsefi sorunlara ve felsefi kavramlara Kuransal bir bak as getirmek istemitim. nce yazarken kalemim temel bat felsefesi ve bunun zerine fikir yrtmek zere gidip geldi. Fakat daha sonra anladm ki bizim veya batnn anlad temel felsefi sorunlar gerel sorunlar deil. Baka bir ifadeyle gereki sorunlar deil. Bu sorunlar zerine kelime oyunlar yapmak yerine Kurann bizim kendisine sormamz istedii temel sorunlar dnmeye altm ve artk her ne kadar baarabildiysem bu kitap bu Kuransal kaynakl dnsel faaliyetin kk bir zetidir. Hepinize iyi okumalar

205