Moderna -pravac sa kraja 90ih godina 19og veka do I sv.

rata -sadri vie razliitih pravaca -u okviru njega se javljaju: parnasizam, simbolizam, impresionizam, kubizam, ekspresionizam, futurizam, nadrealizam -> pravci koji se smenjuju u moderni *odlike -potreba da se pie o svojim oseanjima -zasienje realizmom -beanje od ivota i zatvaranje u sebe (teita na intuiciji, nesvesnom, a potenciraju individualizam) -pisci, pesnici dekadencija, izvan opteg ponaanja -inteligencija ali ne sa voljom -nisu se uklapali u sredinu kojoj su pripadali -i pored nezadovoljstva, nisu teili da menjaju svet, ve se povlae u sebe -strah od budunosti, este teme: propadanje, truljenje, smrt -odavanje porocima -odlike: razoarenje, pesimizam, nezadovoljstvo ivotom, beanje od stvarnosti, oslobaanje dela od ideje i poruke -teorija lapurlartizma umetnost za umetnost, umetnost postoji samo zbog umetnosti ne treba da bude korisno, ve se tei lepoti -zanemarivanje proze, najvie romana Evropska moderna 1. parnasizam (Parnas sedite boga Apolona i njegovih muza, zatitinica umetnosti) -javlja se sredinom 19.v. -Teofil Gotje prvi izneo naela parnasizma -pesnici kao grupa izdavali pesme -I kolektivna zbirka 1866. -II 1871. -III 1876 -izdate jo 2 zajednike pod imenom Savremeni Parnas -pesme imaju besprekornu formu -dela hladna, bezoseajna -kult iste forme -instistiranje na detaljima -potiskivanje vlastitog JA iz pesama -predstavnici: Pol Verlen, Stefan Malarme, Lekont de Lil 2. simbolizam -druga polovina 19. veka u Fr -an Moras zaetnik simbolizma -1866.napisao Manifest simbolizma- proglasi, objave koje su pisci sastavljali iznosei u njima za ta se zalau u umetnosti -naziv potie od rei simbol, to znai znak, znamenje, asocira, upuuje na neto to je dato u spoljnom svetu, to se ulno doivljava, ali i na neto apstraktno -simbolisti smatraju da materijalno predstavlja samo simbole misli, ideja, emocija -poeziju koriste kao sredstvo za otkrivanje sutine sveta

-bee od stvarnosti koja je dosadna i zastraujua -bee u snove, poroke, egzotine krajeve -ostvaruje se princip lapurlartizma -tendnencija za idealnom formom -poezija postaje zagonetka -esta upotreba simbola i metafora -tekovine romantizma: pejza kao sredstvo za opisivanje stanja -predstavnici: Verlen, Malarme, Rembo -pesme u prozi i simbolistika drama arl Bodler - Roen 1819. u Parizu -porodini bunt prenosi na drutvo -kritikuje intelektualnu povrnost ljudi -egoizam i umetnost pasivnost, ustajalost u duhovnom smislu -1869. zbirka pesama Splin Pariza -svet gleda iz svoje perspektive -ivot vidi kao spoj satanskog i boanskog -1857. zbirka pesama Cvee zla i u zlu, slika poroke Pariza - lepota je za njega najvrednija, vidi je u svemu - lepotu trai u ljudskom zlu, loim stvarima- pijanstvo, prostitucija... -dominantne stilske figure- sinestezija i analogija -sinestezija- vrsta metaforikog zamenjivanja pojmova u kojoj se stapaju 2 ili vie ulnih oblasti, oseti jednog ula opisuju se svojstvima drugog ula: glas joj je imao miris utih rua -analogija- uspostavljanje veze izmeu 2 pojma po slinosti -Veze arl Bodler -objanjava njegovu poetiku i poetiku simbolizma - forma, sonet -objanjenje pesme: -priroda je uma simbola iz koje ovek uzima simbole kroz koje kazuje svoje misli -priroda izvor inspiracije -u prirodi sve sjedinjeno -ovek prirodu doivljava ulima i definie milju -veza meu simbolima se uspostavlja analogijom -iako razliiti simboli ine sklad -priroda puna senzacija Albatros arl Bodler - albatros smbol slobode i usamljenosti - simbolizuje pesnika (zajednike osobine - analogija) - albatrosa prvo prikazuje kao snanu pticu velikih krila, koja vlada nebeskim visinama - kada se spusti na brod kao nemonu, sputanu, zbog velikih krila - krila koja ga ine monim, na tlu ga ine smenim - mornari predstavljaju ljude, drutvo (pesnikovo vienje drutva) - pesnik u pesnikom zanosu, velianstven, ali se ljudi iz zlobe i zavisti rugaju

- odnos ljudi prema pesniku isti kao odnos mornara prema albatrosu Rembo Artur - poeo da die sa 16, zavrio sa 19 godina - iveo razbludnim ivotom - spalio svoju knjigu Sezona u paklu - odrekao se svoje poezije - poeo da prezire pesnike - postaje trgovac - do prve istine dolazi rastrojstvom ula (droga, alkohol) - tada pesnik vidi sutinu stvari - da bi postigao rastrojstvo, mora da istrauje sebe - poezija je deo nesvesnog - Ofelija iz ekspirove drame uzeta kao simbol u pesmi Ofelija - simbol ednosti, istote - strada zbog zla i grubosti sveta - Rembo doivljava pesnika kao pijani brod Ofelija - Rembo Artur -simbol istote i nevinosti - I deo doaravanje slike Ofelije iz ekspirove drame, njena belina i istota, nasuprot crne reke kojom plovi i koja simbolizuje svet - II deo produbljivanje unutranjeg stanja Ofelije - III deo pesnikova poruka, zakljuak - Ofelija predstavljena u istoti - okruuje je crni svet pun zlobe - romantina dua, nemoe da se izbori sa surovou sveta - istie se njena ednost - ivela u idealnom svetu, koji je odudarao od stvarnosti (beo i ist) - zlo ljudi i sila su je oterale u smrt - OPORA sloboda lana sloboda u idealizovanom svetu, za nju je smrt kojom se oslobodila zla - potenciranje njene romantine due - opisi unutranjeg stanja (2/3) - grcaj, rastrzanost, direktno obraanje - kada shvata da nita nije idealno, poludela - Ofelija je vena (3), javlja se kao utvara i podsea na stradanje ednih dua - simbol stradanja Labud - Stefan Malarme - Labud hermetina pesma (zatvoreno znaenje) - labud simbol pesnika - led - drutvo - zarobljeni labud, led ga zarobio - ptica sputana da zamahne krilima - sredina i drutvo sputavaju slobodu, pesniki zanos, stvaranje

- umetnika smrt, njegov ivot gubi smisao postojanja ako ne moe da stvara - pokuaj da strese smrt, da se oslobodi, da poleti - pesnik pronalazi snage, ali ne uspeva i ostaje okovan u svojoj sredini - pesma je za pesnika pokuaj da ponovo pone da ivi - Labudova pesma labud nije stigao da se oglasi (najlepom pesmom) pred smrtanalogno pesniku - smrt labuda zaodenutog belinom pesnik beskoristan kad ne moe da stvara - ljutnja pesnika na svet koji ga sputava - njegov neuspean pokuaj razoaranost, nemo da sebe realizuje kao pesnika Meseina Pol Verlen - iveo najdue od svih - primljen u francusku akademiju nauka i umetnosti - tako je odato priznanje svim simbolistima - simbolizam prihvaen kao umetnost - pucao na Artura Remboa - pesma o stanju ljudske due - meseina nestalna, varljiva, nedohvatljiva = dua, neshvatljiva, nedokuiva - tokom noi simbolizuje nesvesno = san - dua je nedokuiva, stalno pod nekom minkom, ono to se krije ispod maske je neto drugaije od lica maske - opis ljudske due u zanesenom, pijanom stanju ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ - U simbolizmu dominira poezija - Ipak, javljaju se i simbolistike drame - bez razvijene radnje - u prvi plan se stavljaju oseanja ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Impresionizam - Jedna od struja koja se javlja u okviru moderne - prvo se javlja u slikarstvu pred kraj 19.veka u Fr - Impresija = utisak - nastao kao reakcija na realistino slikanje - isto tako i u knjievnosti - to neposrednije, ubedljivije, detaljnije - elja da se predstave ulni utisci i raspoloenja - zanemaruje se prikazivanje spoljanjeg dogaaja - koncentracija na ulne kvalitete i doivljaj - dominira kratka forma, poezija lirska - pejza postepeno prelazi u sliku linog doivljaja, unutranjeg stanja pesnika - da bi doarali unutranje stanje, pesnici koriste boju, miris, senku, zvuk - lepota dela je u uhvaenom trenutku primeri: Impresionistika drama UJKA VANJA ehov

Impresionistika drama - odlike: *odsustvo naglaene radnje -bez zapleta -vie dato unutranje stranje likova *atmosfera sredine i drutva *junaci najee intelektualci -ljudi izotrenih ula koji senzibilnije doivljavaju atmosferu *hedonizam sklonost ka uivanju u svemu, moe da dovede do poroka *statinost nepromenljivost -stalno isto u drutvu i sredinim -promene samo prividne na spoljanjem planu -promena se deava samo na unutranjem planu, u duama i odnosima junaka Anton Pavlovi ehov -1860-1904. -bio lekar, umro od tuberkuloze -poeo da pie kratke prie -teio da na malom prostoru prikae malog oveka, pa su bile i komine -majstor kratke forme -obina tematika -5 zbirki pria -putovao po Evropi usamljen, bolestan i nesrean -veliki dramski pisac : Galeb, Tri sestre, Ujka Vanja, Vinjik -novele: Paviljon br.6, ovek u futroli, Kameleon, inovnikova smrt, Tuga -zadravao teme na grotesknom Ujka Vanja -ista scena na poetku i kraju simbolizuje da se nita nije promenilo na spoljanjem planu -likovi nastavljaju da ive kao ranije, ali se promenilo stanje u njihovim duama, unutranjem planu (sukobi, reavanje sukoba, promena njihovih odnosa, emocija) -likovima je zajedniko to to su svi nesreni i nezadovoljni svojim ivotom -iz nesree i nezadovoljstva dolaze i sukobi jer su likovi upueni jedni na druge -oni su intelektualni, vlastelinski sloj, a ive u seoskoj sredini gde je nii intelektualni nivo -Ujka Vanja se stapa u sredinu iako je nezadovoljan -kroz sliku pojedinaca, ruskog sela, ehov kritikuje nemarnost, umalost, nevoljnost za promenama na bolje u ruskom drutvu -Astrov- kritika ehova, nezadovoljan ivotom u toj sredini-nesrean -Ujka Vanja se stopio sa sredinom jer svoj ivot smatra nesrenim, promaenim; shvata da je ceo ivot posvetio oveku koji ne ume da ceni, koji ne vredi -Jelena nezadovoljna brakom, neuzvraenom ljubavlju -atmosfera monotonije, likovi nemaju svrhu ivljenja -Serbjakov-trai panju