1

KLSENEN YAPTII HATALARI MD BZMKLER LYOR Prof. Dr. Ali Demirsoy, Hacettepe niversitesi Vatikan, din adna birok bakmdan dnyadaki insanlara kk sktrd. nk her eyin yaratcs ve sahibi olduunu syledii Tanrnn dnya ilerini de en iyi bilmesi kanlmaz grnyordu. Tanrnn eli ve kula olmad iin buyruklarn kutsal kitaplarla duyurmalyd. Kutsal kitaplar uygun bir ekilde incelenirse dnyadaki tm srlarn ve bilinmezlerin o kitabn ayetlerinin iine gmlm olarak bulunmas gerekirdi. Eer kutsal kitaplar uygun bir ekilde retilirse en bilinmezlere en kestirme yoldan ulalabilirdi. Her ey onlarn iindeydi Ancak bir sorun vard. Hem Tevrat hem de ncil aslnda Aremice denen bir dille indirilmiti ve halk bu dili ve yaz eklini bilmiyordu. Keza Kurann yazm dili de geleneksel Arapadan farklyd. Bu srlara ancak birilerinin araclyla ulalabilirdi. Bu birileri, dnyaya damgasn vurmu ruhban snf olmalyd. ok gemeden bu ruhban snfnn srtndan halk smrerek geinmenin yolu da bulundu ve din smrs yapan bir kesim tredi. yi ve saf duygular smrlen kesimin ad da dindarlar ya da inanalar oldu. Smerlerden bu yana dinler tarihi incelendiinde zellikle semavi dinlerin dilinin halkn anlayaca dile evrilmesine kar ok gl bir diren gelitirildi. Anlam bozuluyor dendi, insan etkileyici ses dizilimi bozuluyor dendi, dendi de dendi Ancak birka yz sayfalk bir kitabn dnyadaki tm srlar ve bilimleri aklayabileceini savunmak belli ki biraz garip olacakt. Bu nedenle kelimelerin ve iaretlerin arkasndaki gizemi aramak gerekiyordu. yle ki

hepimize sylenen bir sz vardr: Kurann bir elifinin (Arapa alfabedeki ilk harfin) stndeki bir esrenin (bir eit uzatmann) bin yl boyunca anlamn aklasak yine de tam zaman yetimez. Mantk akt: Niteliine bakmadan Ulema ad taklm bir kesim, halkn anlamad bir dille yazlm bir kitaptan, anlam kararak sorunlar zecekti. Batda, bylece, bu yolla dnya ilerini dzenleyenlerin sonunda dizlerinin ba zld ve bilimi rehber yapanlarn karnda diz kt Bu ykln ilk adm, Martin Lutherin o gne kadar sadece ruhban snfn anlayabildii Latince dilinde yazlm olan ncili Almancaya evirerek, kutsal kitabn neyi retebileceini neyi kapsamadn halkn renmesini salamasyla balad. ncilin drt mektuptan oluan ve ounlukla sann yaamn anlatan ve insanlara sadece kardee geinmesini tleyen bir kitap olduu ortaya kt. Bunu renen kesim, o gne kadar sr olarak bilinenleri ve doann iletimini ve sorunlarnn zmnn ancak bilim denen bir gerekle yaplabileceini anlad. Buna batllar Aydnlanma a diyor. Bu garip yolu en acmasz ekilde kullanan Vatikand. Dnya, evrenin merkezi deildir diyenleri cezalandrd; dnya gnein evresinde dolanyor diyenleri cezalandrd; akln karanlarn fiziki bozukluklar vardr diyenleri cezalandrd, bunlarn cin ii olduunu ileri srerek bir cinci taifesinin tremesine neden oldu; veba, tifo, kolera, czam ve bilumum hastalklarn nedeni cinler olarak tanmland; bu hastalklar eken, daha dorusu halkn bana musallat eden etmenlerin banda ise kadnlarn vcuduna girmi olan cadlar olduu gsterilerek on binlerce kadn diri diri yakld; kutsal kitaplardaki dalarn karalarn kaymamas iin yaratldn syleyerek ktalarn kaymasnn dnlmesinin ve depremlerin nedeninin aratrlmasn geciktirdi; dnyann dz olduunu, uca ulaldnda aa dleceini ileri

srerek, ktalarn kefini geciktirdi; hastalklarn iyileebilmesi iin kutsal kitaplardaki ayet ve yazlarn su iine konarak iilmesini, vcuda muska seklinde balanmasn nerdi; yangna, sele, hrszla kar, kutsal kitaplardaki baz pasajlarn okunmasna salk verdi; insann dnyaya ini vaktini hesaplattrd ve bir matrukann almas gibi her kuakta sona, kyamete yaklaldn ileri srd; dnyann olu ve insann dnyaya ini tarihini gnmzden 4990 yl nce, 23 Ekim saat dokuzda olduunu kaytlara geirdi (sanki dnya olumadan nce saatler bamsz olarak varm gibi; bir de dnyann evresinde gnein douuna gre en az bugn bile birbirinden 24 farkl saat 9 olduunu anlamadan); en nemli kuram olarak bilim tarihine geen Evrim Kuramn 2000li yllarn bana kadar iddetle ret etti, dem ve Havvay savundu (sonunda hem Darvin hem de Galilleden zr diledi). Vatikan bilimsel konulara girmenin ve bilimsel bulgulara dinsel bir aklama getirmenin retilerini ve gvenirliklerini azalttn sonunda anlam olmal. Bu listeyi ok daha fazla uzatmak mmkndr. Ancak unu syleyebiliriz: Kilisenin insan yaamnda ve bilim dnyasnda karmad hibir ey olmamtr. Ancak kilise neye karmsa sonu birileri iin felaket olmutur. Hal seferlerini dzenlemi, binlerce insann sonunu hazrlam; ehirleri yerle bir etmi, tarihin ve kltrel miraslarnn yamalanmasna neden olmutur. Misyonlar gndererek dnyada doa ile bark inanlara sahip birok yerel toplumu Hristiyanlatrarak aralarna nifak sokmu; tketim toplumuna dntrerek doann tahribine neden olmutur. Hristiyanlatrlan Afrika aln penesinde kvranmaktadr. Mslmanlk belirli bir sre belli ki ftuhat (fethetme), cihat (dini yayma), ticaret ve gnlk karlarla ilgili ilerle youn uramt. Birok

Arap dnrn eski Yunan ve Latin dnce tarzn kullanmasn yadrgamamt. Bugn vndmz Mslman dnr, aydn ve bilim aydnlarnn hemen hepsi Latince ve Yunanca tedrisatndan gemi kiilerdi. Farsa, Arapa, Latince ve Yunancay anadili gibi bilen Ebu Nasr Muhammed ibn Trkan el Farab (874-950) ve Farabiden ders alan bni Sina ve bni Rt gibi byk filozoflar daha nceki dini metinleri deil Aristonun eserlerini kitaplarna referans olarak gstermilerdir. Farabden 300 yl sonra, Hristiyanln en byk doktrineri Thomas dAquinas, onun fikirlerini hemen hemen aynen tekrarlayarak otorite olmutur. Farabnin sosyolojik incelemesi olan el-Medinetl-Fdla adl eseri, btn kainatn ve kainat iindeki varlklarn ancak srekli bir mcadele ile var olduklar tezini ileyerek 5 yzyl sonra Hobbes ve Darwinin ortaya atacaklar teorilerin ncs olmutur. Ayn zamanda iyi bir matematiki olan Farab, logaritmay da bulmaya ok yaklamtr. Ancak bu aratrmas Bat dnyasnda duyulmadndan, sadece slam dnyasnda snrl olarak tannmtr. Farabnin en byk kazanm Yunan felsefesini incelemeyle ekillenmitir. Bu konunun byk stad Aristonun eserlerini, aslndan ok daha anlalr ekilde erh etmitir. Bu yzden yalnz dou dnyasnda deil, bat dnyas da kendisini Aristodan sonra gelen Muallim-i Sn olarak kabul etmitir (Kaynak: http://www.msxlabse gre fadedliverden) Bu nedenle bilim dnyas bu felsefecileri Aristonun ilk yorumlayclar ve tantclar olarak kayda geirmitir. Latin ve yunan kltrnn daha sonraki tutucu inanlardan nemli bir fark vard: Her ne kadar Latin ve Yunan kltrnde tanrlar varsa da, yazl bir kitaba bal olunmad iin, akln kullanlmas da gndemdeydi. Ayrca, tanrlara kr krne bamllk da sz konusu deildi; zaman zaman tanrlara kar gelme bile mmknd. Akl snrlanmamt

Bu dnrlerden sonra mam- Gazali (1058-1111) slami dn dnyasnda yer alr; bu devirde yetien ve bugne kadar da gelen yneticiler zerinde derin etki brakmtr. slam dnyasnn k de bu akmla balar. nk nceki felsefecilerden farkl olarak akl deil, kutsal kitaplar ve szleri n plana karr. Gazali'nin iddetle kar durduu kesim akl temel alan bilimciler olarak adlandrlan kesimdi. Bu kesime (yani bilimcilere) gre Allah'n kullarna bahettii en byk nimet akldr ve bu nimetten yararlanmayan bir kul en byk gnahkrdr. Akl yrtmek faaliyeti ise felsefeyi birlikte getirir; yeni durumlara kar fikir gelitirmeyi salar ve alkanlklarn gzden geirmeyi gerektirir. Kaderciler ya da Mtefekkirler olarak bilinen Gazalinin balatt akmn mritleri ise, akldan nce Peygamberleri ve onlarn bildirdii iman, kitab esas alr. Onlarn bir esresinin (noktasnn) deitirilmesini dahi su sayar. Bylece slam dnyasnn yeni gelimelere kar deiebilirlii, yeni nlemler almas, yeni yaplanmalar gstermesi ne yazk ki sk bir ekilde kapatlr. En zc olan da bugn din adamlarnn byk bir ksmnn baucu kitab hala mam- Gazalinin retisini ieren kitaplardr. Tehlike hala srmektedir Btn bunlardan bir ders karmayan lkemizdeki Mslman kesim gittike artan bir younlukta, Kuran bir bilim kitab halinde sunmaya aba gstermektedir. zellikle 1980 ylndan bu yana treyen ne olduu belirsiz bir kesim, bilim adamlarnca bulunan her eyin stne atlayarak bu buluun daha nce bilindiini vurgulayan uygun bir ayet bulma abasna giritiler. Aslnda ben bunlarn samimi bir Mslman olduuna inanmyorum. ok zel eitilmi bir din-bilim kkrtcs olduunu dnyorum. Gerekli kaynaklarn da bu lke ve Mslmanlar zerinde operasyona kazanlarak, hazrlanan srt (yapmaya baladlar en bile) lkelerin gizli servislerinin desteklediine inanyorum. nk bu yolla halkn sempatisi svazlanaraklke kolay yoldan Ortaaa

srklenebilir. Eer bir de siyasi iktidar arkanza almsanz pupayelken Dikkat ederseniz, televizyonlarda her gn unvanl ya da unvansz birtakm insanlar kyor ve o gnlerin keif ve bulularn kutsal kitaptaki ayetlerle aklamaya alyor. Bu bilgilerin kitapta zaten bulunduunu; ancak bizim yeterince dini eitim grmediimiz ve kutsal kitaba eilmediimiz iin bulamadmz sylyorlar. Biraz daha arya gidenler bu bilgileri bizim kitabmzdan ardklarn bile sylyorlar. Kk hcre diyorsunuz birileri kutsal kitaptan baz ayetleri nnze koyuyor, deprem diyorsunuz birileri baka ayetleri nnze koyuyor, uzayda yolculuk diyorsunuz bir bakasn nnze koyuyorlar. DNA diyorsunuz, birileri bu ifrelerin zaten Kuranda yazl olduunu sylyor. Ancak evrimle mcadele iini hi kimseye brakmyorlar. Yzlerce yayn, onlarca bilim adam tasla akllarnca Evrim Kuramn kertmek iin kendilerine gre belgeler sunuyorlar. niversitelerde retim yesi olarak alan ve her sabah televizyonlarda konuan, sorunlara gya aklama getiren bilim adam kadrosundan maa alan biri, ii daha da ileri boyutlara tayor: Snavda baarl olma duas, zihin akl duas, mutlu olma duas, erkei ev balama duas, u anda soysal olarak bir trl are bulamadmz birok sorunumuz iin dualar olduunu sylyor. Cep telefonlarmza borlarmzn azalmas ve denmesi iin bor yaz galiba 4345 gibi bir rakam yazarak gnder diye mesajlar bile gelmeye balad. Vatikan bile geride brakmak zereyiz Acaba din adamlar ve bu ie ba koymu insanlar, bilim gibi zor ileri dinin iine sokacana, dinin sosyal olaylardaki etkisini ve yararlarn niye ilemiyor dersiniz? nk kutsal kitab bilim kitab olarak sunmaya altnzda er ya da ge bunun byle olmad aa kacak ve gven zayflayacaktr. Birileri kp da bunca yldr bu kadar youn okumanza

karn neden bilim dnyasna kutsal kitaplara atf yaparak bir bilimsel buluu yapmadnz diyebilir. Aslnda gidi de bu ynde, kutsal kitaplarn amacn ve etkisini zayflatma ynnde. Ancak bunun ok ani sonular hemen grnmyor; nk bir ksm kutsal kitab bir defa bile okumu deil, bir ksm okuyor ancak hi bir ey anlamadan okuyor, bir ksm okuyor ve anlyor; ancak yorumunu kara gre yapyor. Bir bilim adam olarak unu aka sylemeliyim: Dnyadaki hibir (temel bilimlere ynelik) bilimsel bulu dnyadaki hibir kutsal kitaptan esinlenerek ya da onlardan yararlanarak bulunmamtr, yaplmamtr; yaplmayacaktr da. Syleyenler tmyle yalan sylemektedir. Dinin ncelikli ilerinin arasnda tedaviye ynelik salkla ilgilenmesi bulunmamaldr, nk tp bilimi vardr; hekimlerin da birinci derecede uzayla ilgilenmemesi gerekiyor nk astronomi bilimi vardr; ruhban snfnn evrimleme ile ilgilenmemesi gerekiyor nk jeoloji ve biyoloji bilimi vardr. Bilimlerin hepsinin retisinin yapld belirli okul ve yerler var. Dinin buralardan uzak tutulmas gerekiyor. Yaamn her alanna sokmaya alrsanz bir gn tmyle tasfiye olursunuz. Dinin asl alan, insanlarn sosyal ilikilerinin belirli bir dzene konulmas, ilikilerin olmas gereken kurallar iinde yrtlmesi ve en nemlisi lm gibi aresiz kaldmz bir olayda ya da u anda aresiz kaldmz olaylarda kiiyi teskin etmek gibi grnyor. aresizliin olduu her yerde kii kendine yeterli deilse din gerekli. Uzun yllar da gerekli olacaa benziyor. Bu durumda dinin erdemlerinden sz ederken zellikle sosyal olaylardaki etkisini gndeme getirmelisiniz. Ancak her nedense hangi dinden olursa olsun, olmas gerekenden daha tutucu olan kesimler buna hi yanamyor; hep bilim arenasnda boy gstermek istiyorlar. Aka sosyal alana girdiklerinde kendilerinin cann skan bir eyler olduunu

gryor ya da hissediyorlar. Bu nedenle bilim adamlarnn yllarca alp insanolunun hizmetine sunduklar bir eylere talip oluyorlar. Bunun tersinin kendilerine sorulmasndan ekiniyorlar, korkuyorlar. O zaman ben yine de soraym: Vatikan iki bin yl boyunca etkisini gsterdii toplulua ne verdi? Teraziyi doru kullanalm. Mslmanlk yaklak 1400 yldr bu corafyada. Gemii kurcalamaya kalknca kuyunun dibine debiliriz diye sadece son yzyln muhasebesini yapalm. Bir eylerin eri gittiini; ancak hep eri gittiini ilk olarak grmeliyiz. lk olarak u alkanlmzdan kurtulmalyz: Aslnda iyidir; ancak insanlar iyi uygulamad. Bu cmleyi deiik ekillerde her yere uygulayabiliriz. ocuum ok zeki ama almyor; yetenekli ancak hevesli deil; baaracak ancak hocas, mdr, amiri iyi deil. Btn bunlar asl sorunu gizleme abasdr. Biz soruya tekrar geriye dnyoruz: Yaklak 56 slam lkesinde bilim ve sosyal organizasyon niye gelimedi? Demokrasi ve insan haklar niye yerlemedi? Kiilerin arasnda saygya dayal ilikiler neden bir trl oluturulamad? Yneticileri neredeyse ayrcasz lkesinden aldklar paralar neden can dman bildikleri lkelerin bankalarna yatrdlar, yatryorlar? Son ekonomik krizde sadece krfez lkelerinin Amerikan

bankalarnda 20 gn iinde yitirdikleri para 2 trilyon dolar. Amerika aslnda bu krizin faturasn byk lde biz Mslmanlarn srtna yklemi durumda. Son yirmi yldr krfez lkelerinin Amerika bata olmak zere satn aldklar silaha dedikleri para 1.9 trilyon dolar (sanki bu silahlar kullanacaklarm gibi). u anda bu lkelerin bat bankalarndaki paralarnn 2 trilyon dolar olduu tahmin ediliyor. Ne gemite ne de bugn bu paralardan dinimize gre faiz haramdr inanc ile hibir suretle faiz de almadlar. Bu bankalarn nemli bir ksmnn srail

devleti ile yakn ilikide olduu da bilinmektedir. Dolaysyla srail dolayl ya da dorudan bu paralar faize vererek Mslmanlarn srtndan paradan para kazanmaktadr. u andaki Mslman lkelerin (yakn zamana kadar Trkiye bunlarn dndayd) hemen hepsi u ya da bu ekilde dini kurallarn arlkl olduu bir ynetim biimine sahiptir. Dinimizde haram da iddetle yasaklanmtr. Ancak Trkiyenin de tm gcyle destek verdii, Amerikann son Ortadou operasyonlarnda bilinen; ancak aklanmayan bir gerek su yzne kt. Mslman Msr bakan Mbarekin ve ocuklarnn 100 milyar, Kaddafinin ve ocuklarnn bir o kadar; aka bilinen Mslman lkelerinin bakanlarnn hemen hepsinin u ya da bu ekilde bat ve zellikle Amerikan bankalarnda, halklarndan aldklar paralar bulunmaktadr. Libyann (daha sonra dier Mslman lkelere srann geleceinden kimsenin kukusu olmasn) petrolne konmak iin yola kan ve biz dhil Mslman lkelerin nemli bir ksmnn Libyadaki muhaliflerin ve demokrasi klar diye pazarlanan, ne olduklar yaknda ortaya kacak bir kesimin) silahlanmas ve kkrtlmas iin desteini hatta parasal desteini alan bat, zellikle bu lkelerin cumhurbakanlarn aznda sakz ineyerek karlayan, Trkiye Dileri bakann dier konuklardan farkl olarak saraynn giri kapsnda memuruna karlatan (bu pervaszlklarnn nedenin bizim yneticilerimiz hakknda bizim bilmediimiz ok nemli eyleri biliyormu olmasndan kaynaklanabilir), Fransa Bakan Sarkozy, Libyadaki muhaliflerin hemen kullanmas iin Fransada bloke edilmi parann 15 milyar dolarnn (bu serbest braklan parann toplam bloke edilen parann sadece %20si olduu syleniyor) serbest braklmas iin karar (01.09.2011 tarihi itibariyle) kartyor. Mslman lkeyi demokratikletirme giriimini balatt iin de Libya petrollerinin ilk azda %35inin kullanma hakkn alyor. Batnn Irak, Afganistan,

10

Somali, Msr; srada Suriye, ran (ve gerisini de tahmin ediyoruz; nk yaklaan atein scakln hissediyoruz) iin gsterdikleri demokrasi akn yneticilerimizin vgleriyle de hayranlkla izliyoruz. Gelirini (yabanclara koklatmadan) halk iin en ok kullanan Libyann demokrasi ad altnda terbiye edilmesi gerekiyordu; yle de yapld. Demokrasinin Dsini bile halkna vermeyen, sadece inanlmaz miktarlara ulam parasn batnn bankalarna faizsiz yatran lkelerin idaresine ne batdan ne de bizim demokrasi a ynetimlerimizden gk sesi kmyor. Mslman ve dier tutucu lkelerin haricinde hemen herkes bu gnk Demokrasi dayatmasnn bir zgrleme biimi olmadn ve o amala dayatlmadn; hedefteki lkelerin istikrarnn insani deerler ad altnda bozulmas demek olduunu anlad. Bunu anlamak iin son yarm yzyla baknz. Bat nereye demokrasi gtrd de, gtrd lke, gerek demokrasiye, istikrara ve huzura kavutu? lkelerinde din deyip baka bir ey telefuz etmeyen, lkelerinin din devleti haline dnmesi iin her yolu deneyen insanlar, neden baka bir Mslman lkeye deil de slam dman olduu lkelere snyorlar ve onlarn desteini alyorlar? lkelerinde kardekannn akmasn neden durduramyorlar? Yneticilerinin seilmesinde, ayakta kalmasnda, yneticilerinin verdii kararlarda, yine slam dman olan lkelerin neden bu denli etkin olmasn nleyemiyorlar? lkelerinin doal kaynaklarn neden peke ekiyorlar? Neden lke ynetimleri dardan bu kadar manpile ediliyor? Dinin en nemli grevi insanlar ahlakl yapmak olduuna gre, dini btn lkeler ile kmseyerek baktmz gerek laik lkeler arasnda sosyal olarak nemli farklar olmal. rnein ocua, kadna, dkne, sakata ok daha fazla deer verilmeli; haklar korunmal; el stnde tutulmal. Hrszlk, rzszlk, yalan, dolan, rvet, irtikp, sahtecilik, adam

11

kayrma, devleti soyma, bin bir rezillik daha az olmal. Sanata, edebiyata, gzel sanatlara yatknlk daha fazla olmal; insanlarn sosyal ve kltrel gelimesi n planda tutulmal. ehirler insan onuruna yakacak mimaride olmal. Bu ehirlerde yaayanlar birbirine saygl olmal; Allah korkusundan dolay su oran en az olmal. nsanlar temiz ve bakml olmal. Doaya sayg tanr buyruu olduu iin doas en az tahrip edilmi olmal. Gemiin mirasna sahip klmal, tarihi eserler insan eliyle tahrip edilmemi, kitaplklar, sanat eserleri, hangi dinden ve kltrden ya da milletten olursa olsun korunmu olmal. zellikle yer alt zenginliklerinden edinmi olduklar parasal kaynaklar halknn eitimi, refah ve kltrel, sanatsal geliimi iin kullanm olmal. Tanr karsnda eit olan insann yneticiler karsnda da eit haklar olmal. Ez cmle: Dnyann bir yerlerindeki bir insan ya da gemiteki bir insan ya da gelecekteki bir insan, bu kltrde yetimi bir insann sanata, bilime, mimariye, insan haklarna, aydnlanmaya, insan insan yapan deerlere yapm olduu katklardan dolay kran duyarak Allah Raz Olsun szcn kullanmal. Baka lkeleri silah yoluyla igal eden ve oralar kendi dinine evirmek iin bask uygulayan; kelle alan, ehirleri ykan, sefer ve cihatlar gerekletiren insanlar verek bir yerlere gidemeyeceimiz anlald. Sizin nem verdiiniz bir bynz ya da nl komutannz, sultannz, kralnz, unutmayn ki bir bakasnn celld olmutur. Drbnn bir tarafndan bakarak doruyu bulamazsnz. Dnya tarihinde byk insan, drbnn ne yanndan bakarsan bak byk grnen insandr yi de binlerce yldr bu retiler bu corafyaya ne getirdi, insanla ne kazandrd? sorusuna doyurucu yant veremeyenler, aln teri ile kazanlm bilimin rnlerini sahiplenmek suretiyle biraz daha yol almaya alyorlar. Bunun dinlerdeki karl tam anlamyla- haram yemedir. Aslanda doann milyonlarca yl nce hazrlam olduu yer alt

12

zenginliklerini bu balamda petrol ve doal gaz birilerine karttrarak ondan nemalanmak da helal saylacak bir yol deildir: Bunun da sosyal dnyadaki karl miras yeme ya da miras horluktur. u andaki slam dnyasndaki devletlerin neredeyse tm bu tanmlarn birinden birine uymaktadr. Nedense slam dnyasnn gzden den, srlen ve u ya da bu ekilde lkesinden ayrlmak zorunda kalan dindarlar baka bir slam lkesine deil de Amerika, ngiltere ve Fransa gibi slam dman olan lkelere yerlemeyi tercih etmektedirler. Ancak Amerikann kullanacandan fazla imam barndracan dnyorsanz yanldnz greceksiniz. Bence slam dnyasnn helal kazanma yolunu aramas ve bunu muhakkak ve muhakkak baarmas gerekiyor. Bizim ocuklarmzn ve torunlarmzn da bilime, sanata, edebiyata, insanla yapt katklardan dolay babalar, dedeleri ve atalar ile vnmesi gerekiyor. Biz bu atalar yetitiremedik; bu kafayla gidersek hibir zaman da yeterince yetitiremeyeceiz. Bizimle vnecek ya da bizi yerecek, dilimizi kullanan ve dinimize sahip kan kuaklarn bu corafyada bamsz ve zgr olarak yaamas kukusu bile domutur. Gemite yaptklarn gelecekte yapmay hala dnyorsan ve yaam tarzn deitirmeyi dnmyorsan, sonun gemitekinden farkl olmayacaktr. slam dnyasnn u anda grnr pili yer alt zenginlikleridir; stratejik konumudur; emperyalist lkelerle girmi olduu kirli ilikilerdir; bunlarn hi biri srekli deildir ve yenilenebilir de deildir. Yaknda bu ampuln snkletiini hepimiz greceiz. Ancak fiziin acmasz iki kural: Zaman ve lm geriye dndrlemez; bize neyin ne olduunu rettiinde yapacak bir eyimiz kalmam olabilir. Yalancnn mumu yatsya kadar yanar sz de boa sylenmemitir. Bu corafyaya

13

karanlk basyor, yats vakti yaklayor; ey ahali aklnz banza toplayn

Sevgili Kardeim Dorusunu yanllarnn zerine oturtan her toplum er ya da ge bunun ceremesini eker. Bat, Aydnlanma a olarak bilinen bir atlmla bu bataklktan kurtuldu. Dars, yanln srdrmek isteyenlerin aydnlanmasna Biz bu srecin neredesindeyiz? Merak ederseniz okuyunuz