Professional Documents
Culture Documents
MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)
MESLEK GELM
GVENL VE SALII
ANKARA 2006
Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.
NDEKLER
AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET - 1 ................................................................................................... 3 1. YER GVENL VE TEHDT EDC UNSURLAR .................................................. 3 1.1. Gvenliinin Tanm ................................................................................................. 3 1.2. Gvenliinin nemi.................................................................................................. 3 1.3. Gvenliinin Amac .................................................................................................. 3 1.4. i Sal .................................................................................................................... 3 1.5. Tm Takm Tezghlar ile lgili Ortak Gvenlik nlemleri......................................... 7 1.5.1. Genel Gvenlik...................................................................................................... 7 1.5.2 Kii Gvenlii......................................................................................................... 7 1.5.3. Tezgh ve Cihaz Gvenlii ................................................................................... 9 1.6. Koruyucu Aralar........................................................................................................ 10 1.6.1. Solunum Sisteminin Korunmas .......................................................................... 10 1.6.2. Vcudun Korunmas............................................................................................ 11 1.7. Makinelere Taklan Koruyucu Aparatlar .................................................................... 15 1.8. Binalarda Gvenlii Tehdit Edici Unsurlar ................................................................ 16 1.8.1. Shhi Tesisatlar .................................................................................................... 16 1.9. Elektrik Tesisatlar ...................................................................................................... 16 1.9.1. Elektrik Enerjisi................................................................................................... 16 1.9.2. Evlerde Kullanlan Elektrik Enerjisi ve Elektrikli Aletler................................... 16 1.9.3. Sigortalar ............................................................................................................. 17 1.9.4. Topraklama ve nemi ......................................................................................... 17 1.9.5. Aydnlatma .......................................................................................................... 17 1.10. Istma ve Havalandrma Tesisatlar........................................................................... 18 1.10.1. Isma Aralar .................................................................................................... 18 1.10.2. Yakt ve Yakacaklar .......................................................................................... 18 1.10.3. Havalandrma Tesisatlar ................................................................................... 19 LME VE DEERLENDRME......................................................................................... 20 RENME FAALYET - 2 ................................................................................................. 21 2. MESLEK HASTALIKLARI.............................................................................................. 21 2.1. Meslek Hastalklarnn Snflandrlmas .................................................................... 24 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 26 RENME FAALYET - 3 ................................................................................................. 27 3. KAZA VE YARALANMA................................................................................................ 27 3.1. Kazasn Meydana Getiren Nedenler ...................................................................... 30 3.2. Yaralanma iddetinin Belirlenmesi ........................................................................ 31 3.3. Kazalarn Gcne ve Ekonomiye Etkileri .......................................................... 31 3.4. eitli Meslek Alanlarndaki Tipik Kazalar ...................................................... 33 3.5. Kaza Raporlar........................................................................................................ 35 4.YANGIN ............................................................................................................................. 38 4.1. Yanma Olay ............................................................................................................... 38 4.2. Yangn eitleri .......................................................................................................... 38 4.3. Yangnn Nedenleri ..................................................................................................... 39 4.3.1. Korunma nlemlerinin Alnmamas ................................................................... 39 4.3.2. Bilgisizlik............................................................................................................. 39 i
4.3.3. hmal.................................................................................................................... 39 4.3.4. Kazalar................................................................................................................. 39 4.3.5. Sabotaj ................................................................................................................. 40 4.3.6. Srama ................................................................................................................ 40 4.3.7. Doa Olaylar ...................................................................................................... 40 4.4. Yangn Sndrmede Kullanlan Yntemler................................................................ 40 4.4.1.- Soutarak Sndrme .......................................................................................... 40 4.4.2. Havay kesme ...................................................................................................... 41 4.5. Sndrc Maddeler ................................................................................................... 41 4.6. Yangn nlemleri........................................................................................................ 42 4.6.1. Yapsal Bakmdan Yangndan Korunma ............................................................. 43 4.6.2. Organizasyon Bakmndan Yangndan Korunma ................................................ 43 4.7. Ev ve Yerlerinde Alnacak nlemler ...................................................................... 43 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 45 RENME FAALYET 5 ................................................................................................ 46 5. KAZALARINDA YAPILACAK HUKUK LEMLER ............................................. 46 5.1. kazasnn verene Bildirilmesi ............................................................................... 46 5.2. Kazasnn veren Tarafndan S.S.K ya Bildirilmesi ............................................. 46 5.3. Kazasnda Yaplacak Hukuki lemler.................................................................... 48 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 49 RENME FAALYET - 6 ................................................................................................. 50 6. GVENL MEVZUATI............................................................................................ 50 6.1. Kanunlar ve Ynetmelikler ......................................................................................... 50 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 55 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 56 KAYNAKLAR....................................................................................................................... 60
ii
AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL YETERLK 862ISG003 Tm Alanlar Tm Meslekler Gvenlii ve i Sal i Sal ve Gvenlii, tm alanlar iin geerli olan meslei ne olursa olsun tm bireyler iin gerekli ortak becerilerdir. 40/32 9. Snf tamamlam olmak. i Sal mevzuatna uymak ve i gvenlii nlemlerini almak Genel Ama Bu modl ile ii sal ve i gvenlii ile ilgili temel kurallar uygulayabileceksiniz. Amalar
MODLN AMACI
yerinde gvenlik nlemlerini alabileceksiniz. Meslek hastalklarna kar gvenlik nlemlerini alabileceksiniz. yerinde olabilecek kaza ve yaralanmalarn sebeplerini kavrayarak gerekli tedbirleri alabileceksiniz. yerinde kabilecek yangnlar iin nlem alabilecek ve gerekli mdahaleyi yapabileceksiniz. kazalar sonrasnda hukuki ilemleri yrtebileceksiniz. i sal ile ilgili i hukuku mevzuatn kavrayabileceksiniz.
LME VE DEERLENDRME
Ortam Atlyeler, snf, iletmeler, ktphane, ev, bilgi teknolojileri ortam vb. kendi kendinize veya grupla alabileceiniz tm ortamlar. Donanm Duvarlardaki asl gvenlik kurallar, levhalar, projeksiyon, tepegz, bilgisayar, televizyon ve vcd dijital kayt cihaz, retim materyalleri. Modln iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra, verilen lme sorular ile kendi kendinizi deerlendirebileceksiniz. retmen, modl sonunda size lme teknikleri uygulayarak kazandnz bilgi ve becerileri lerek deerlendirecektir. iii
iv
GR GR
Sevgili renci, Bu modl, ii sal ve i gvenlii ile ilgili temel kavramlar, iyeri gvenliini ve i gvenliini tehdit edici unsurlar, meslek hastalklarn, kaza ve yaralanmalar, yangn, i kazalarnda yaplacak hukuki ilemleri ve i gvenlii mevzuatn anlatmaktadr. alma hayatnda, Atlye ve laboratuar uygulamalarnda i kazalar ile karlamamanz iin, ayn zamanda altnz ortamda istemeyerek oluan olumsuzluklarda fert olarak hukuki sorumluluunuzun farknda olabilmeniz iin bu modl baaryla tamamlamanz gerekmektedir. kazalar ve meslek hastalklar, gerek insan ve toplumsal bakmdan, gerekse ekonomik bakmdan ok nemli bir sorundur. Uluslararas alma rgtnn (ILO-International Labour Organization) tespitlerine gre kazalarn, genellikle yalnzca 2si korunmas mmkn olmayan kazalar olup, 98i genel olarak korunulmas mmkn olan kazalardr. Yukardaki aratrma sonucu da bu modln nemini ok gzel vurgulamaktadr. Modler eitim yeni bir anlay da beraberinde getirmektedir, geliigzel yaplan retim, yerini ortaya kan ihtiyalara cevap verebilecek, ada eitim yntemleriyle yaplan retime brakmak zorunda kalmtr.
ARATIRMA ARATIRMA
Byk bir iletmeye gidiniz ve i yerinde ne gibi gvenlik nlemleri alndn aratrnz. Bilgi edinip ve snf arkadalarnzla paylanz.
1.4. i Sal
Btn mesleklerde alanlarn salklarn sosyal, ruhsal ve bedensel olarak en st dzeyde tutmak, alma koullarn ve retim aralarn sala uygun hale getirmek, alanlar zararl etkilerden koruyarak iin ve alann birbirine uyumunu salamak zere kurulmu bir tp daldr.
yerinin iyi bir ekilde dzenlenmesinin o i yerinde alanlarn moralini ykselttii, iin verimini arttrd ve ou i kazalarn nledii bilinen bir gerektir. Her i yerinin tertip, dzeninin iyi olmas ve bu hlin devaml kalmasn salayc bir pln ve program bulunmaldr. Bunun iin dzensizlii yaratan sebep ve artlar giderilmeli, belli bir dzen kurulmal, sonra da bu dzenin devam gnlk takip ve kontrollerle salanmaldr. Bir i yerinde temizlik, dzen i kazalarnn ounu nleyen nemli bir etkendir. Kurulu dzenin ve arzulanan temizliin yeterli ve devaml olmas yaplacak gnlk alma ve kontrollerle mmkndr. Gnlk almalarla aadaki yerlerde ve hizmetlerde dzen ve temizliin salanm olmas morali ykseltir, verimi artrr. Bunun iin; alan takm, tezgh ve makine, iin tamamlanmasndan sonra mutlaka temizlenmelidir, kullanlan aletler yerine konmaldr. alma srasnda allan alann ve evrenin kirlenmesine engel olunmal, bu alanlar mmkn olduu kadar temiz tutulmaldr. yerlerinde temizlii en iyi ekilde yapabilecek vasflara sahip temizlik ara ve gereleri bulundurulmaldr (sapl sprge, krek, paspas, fra, elektrikli sprge ve parlatclar gibi) i yeri zelliine gre deterjan, zel il vb. temizlik ara ve gereleri de bulundurulmaldr. yerinin iinin yan sra d evre temizliinin de yaplmas gerekir. artklar ve plerin toplanarak ortamdan uzaklatrlmas iin gerekli tedbirler alnmaldr. alanlarn kayarak dmelerine sebep olabilecek ya, mazot gibi petrol rnleri ile karpuz, kavun, muz vb. kabuklu yiyeceklerin hemen temizlenmesi gerekir. zellikle gda maddelerinin retildii i yerlerinde tzk ve ynetmeliklerde belirtilen temizlik kurallarna mutlaka uyulmaldr. Bu gibi i yerlerinde fare, bcek vb. zararl hayvanlara kar yeterli illama yaplmaldr. alanlarn temizlik kurallarna srekli uymalarn salamak iin basl bror yaymlanmas ve uyarc levhalarn i yerlerinin grlr ksmlarna aslmas gerekir. yerlerinde yatakhane, yemekhane, banyo, du, wc. vb. yerler ile sosyal faaliyetlerin yapld toplu olarak bulunulan yerler abuk kirlenebilen yerlerdir. Bu gibi yerlerin temizliine dikkat edilmelidir. Temizlik ve tertip kurallarna uymayanlar ikaz edilmeli gerekirse sorumlulara bildirilmelidir.(Resim 1.1 )
Resim 1.1: Sol stteki resimde olan malzemelerin aynlar sa stteki resimde de var. (Fark temizlik ve dzende)
El Aletleri Bakmndan
yerlerinde elektrikli alet ve makinelerin dnda el becerisine dayal olarak kullanlan aletler, el aletleridir. zellikle kk i yerlerinde meydana gelen i kazalarnn hemen ou el aletlerinin iyi kullanlamamas veya aletlerin kullanlamayacak ekilde arzal ve ypranm olmalarndan kaynaklanmaktadr. El aletlerinin kullanlmas srasnda meydana gelen i kazalarna kar alnabilecek tedbirler yle sralanabilir: Yaplacak ie uygun alet seilmelidir. Aletler temiz tutulmaldr. Onlar kullanmadan nce kontrol edip, vurma aletlerinin balar mantarlam veya apaklamsa, bunlar talanp tamir edilmelidir. Saplar kymklam, krlm veya gevemise, aleti kullanmadan nce bunlar deitirilmelidir. Her aletin kendine ait depolama yeri olmaldr. Aletler yerlerine konulmal, alanlarn veya baka birisinin stne debilecek veya ayana taklabilecek bir yerlere braklmamaldr. zellikle keskin ve sivri ulu olan aletleri ceplerde tamak tehlikelidir. Bu nedenle bir alet antas kullanlmaldr. Herhangi bir el aleti stne gereinden fazla basn veya kuvvet tatbik edilmemelidir. Paralarn frlamasna sebebiyet verecek yontma ve buna benzer dier bir ii yaparken emniyet gzl kullanlmaldr. El aletleri srekli bakm isteyen aletler olduu iin hemen her iin balangcnda ve bitiminde bu aletlerin salaml kontrol edilmelidir. Tezgh zerinde sadece gerekli olan takm ve aletlerin bulundurulmasna ve bunlarn belirli yerlerde olmasna zen gsterilmelidir. (rnein; tezgh zerinde, lme ve markalama aletleri bir blmde, kaba aletler baka bir blmde, srekli ve ara sra kullanlacak olanlar ise farkl yerlerde bulundurulmaldr.)
Atlyelerde Bulunan El Aletleri Kesici aletler, Vurma aletleri, Sktrma aletleri, lme ve kontrol aletleri, Markalama aletleridir.
Snflandrmas yaplan bu aletlerin kullanma ekillerini bilmek ve buna gre uygulama yapmak gerekir.
ekil 1.1.
1.5.2. Kii Gvenlii Yaplmas Gerekenler Kk bile olsa her olay derhl amire bildirilmelidir. Koruyucu gzlk taklmaldr. Koruyucu ayakkab giyilmelidir. banda i elbiseleri mutlaka giyilmeli ve dmeleri ilikli olmaldr. Gmleklerin kollar ya ilikli olmal ya da kvrlmaldr. Salar ksa kesilmi olmal, gerekiyorsa koruyucu apka giyilmelidir. Tezgh altrlmadan nce btn koruyucularn yerlerinde ve i grebilecek durumda olmalar salanmaldr. 7
Tezgh altrlmadan nce, tezghn ve evresinin temizlik kontrol yaplmaldr. Keskin kenarl paralara, apak ve przlere dikkat edilmelidir. Bitmi i paralar apakl ve keskin kenarl braklmamaldr. Her zaman uygun anahtar kullanlmaldr. Az bozuk anahtar veya takm kullanlmamaldr. eki balarnn gevek olmamasna dikkat edilmelidir. Bir para, vin ile kaldrlrken gvenli bir uzaklkta durulmaldr.
Yaplmamas Gerekenler alrken parmaklarda yzk, kolda saat bulundurulmamaldr. elbiselerinin ceplerinde keskin veya sivri ulu takm bulundurulmamal ve tanmamaldr. Tezghn almas tamamen durmadan koruyucular kesinlikle almamaldr. Tezghn kesme svsnda el ykanmamal veya yabanc madde atlmamaldr. Aksi hlde sv kirlenmi ve zellii bozulmu olur. Maden talar plak elle temizlenmemeli ve toplanmamaldr. Bu i iin fra ve engel kullanlmaldr. Ar paralar tek bana elle kaldrlmamaldr. Ya kaldrma arac kullanmal ya da yardm istenmelidir. Ee ve benzeri takmlar, sapsz olarak kesinlikle kullanlmamaldr. alan tezghn stne gereinden fazla eilmemeli ve tezgha dayanlmamaldr.
% % 3
10
% 15
15
34
LO verilerinden alnmtr
Resim 1.3.
1.5.3. Tezgh ve Cihaz Gvenlii Yaplmas Gerekenler Tezgh altrlmadan nce onun nasl durdurulaca bilinmelidir. Tezgh altrlmadan nce ya seviyesi kontrol edilmelidir. Tezgh altrlmadan nce doru dn ynnn ne tarafa olduu mutlaka kontrol edilmelidir. Tezgh zerinde ypranm ve hasara uram somun, cvata ve benzeri paralar varsa yenileriyle deitirilmelidir. Yaplmamas Gerekenler Tezghn almas ve zellikleri tam olarak renilinceye kadar, o tezghta almaya teebbs edilmemelidir. Tezgh alr durumda iken dn ynn ve devrini deitirmeye teebbs edilmemelidir. Tezgh zerinde bakasnn ii varken o i kurcalanmamaldr. Bakalarnn iine kesinlikle karlmamaldr.
Temiz hava salayan solunum cihazlar, alana bir hortum yardmyla hava tpnden sktrlm temiz hava salar. Bu ilem yze smsk oturan cihazlar yardmyla yaplr.
10
1.6.2. Vcudun Korunmas Vcudun korunmas srasnda kullanlacak koruyucu aralarn iyeri artlar ile yaplan iin zelliine uygun olmasna zen gsterilmelidir. Ellerin Korunmas
alma hayatnda, zellikle de sanayide en ok eller ypranmaktadr. Eldivenler eli veya elin herhangi bir yerini tehlikelere kar koruyan kiisel koruyucu bir donanmdr. Ayn zamanda n kol ve kolun bir blmn de koruyabilir. Eldivenler kendi iinde baka risk oluturmadan riskten korumay salayabilmelidir. El iin saylabilecek riskler aadaki gibi olabilir: Mekanik riskler Termal riskler Kimyasal ve biyolojik riskler Elektrik riskleri Titreimler Eldiven seimi ve kullanm srasnda dikkat edilecek baz noktalar unlardr: Eldiven temiz ele giyilmelidir Eldiveni takarak dokunma ve eli kavrama asndan test edin. Ele uygun lde eldiven kullanlmaldr. Unutmayn, eldivenler, bir kimyasal maddeye kar koruma salarken baka bir kimyasal maddeye kar yeterli koruma salamayabilir. Eldiven eli terletmemelidir. Aksi takdirde kullanm zorluu yaratr. Her kullanmdan nce delik, ypranma ve yrtklar kontrol edin. Bulak eldiveni kullanmayn. Byle eldivenler hi kullanlmamasndan daha tehlikelidir.
11
Gzlerin Korunmas
Gz koruyucular, gzleri zararl nlardan, eitli yabanc maddelerden ve darbelerden korurlar. Gvenlik gzlklerinde kullanlan ereveler, gnlk hayatta kullandklarmzdan daha salam ve sya kar dayankl olur. Gzlerin korunmasnda kullanlan gzlklerden bazlar unlardr; - Toz gzl- Yar ak koruyucu gzlk - Bklebilir ereveli gzlk- Asit gzl (camdan yaplm) - Kaynak gzl- Darbelere dayankl gzlk
12
Ban Korunmas
Kafa koruyucular, baretler ya da kasklar, ba darbelere kar kabuk araclyla korurlar. Darbelerin iddetini de sspansiyon grevi yapan ilik araclyla yayp drrler. Kabuun kalnl (plastii) 2mm den aa olmamaldr. Baretler;1m ykseklikten drlen 5,0 KN kuvvete dayanabilmelidir. atlak, izik vb. baretler kesinlikle kullanlmamaldr. Baret darbe ald zaman deitirilmelidir. Kaynak yaplan yerlerde kullanlan baretler 3 ylda bir deitirilmelidir.
13
Ayaklarn Korunmas
alrken ayaklarn delinmeler ve darbeler bata olmak zere eitli risklerden korumak gerekir. alma d zamanlarda giyilen ayakkablara zen gsterilirken, alma srasnda giyilecek ayakkablar ihmal edilmektedir. Oysa 8 -10 saat boyunca giyilecek bu ayakkablarda baz zellikler olmaldr. Ezilmelere kar parmaklar koruyan metal ulu koruyuculu ayakkablar giyilmelidir. Yaplan denemelerde bu koruyuculu ayakkablarn be tonluk yk altnda bile ayaklar koruduu grlmtr.
Elbisesi
Koruyucu elbise, kiisel elbiselerin yerini alan ve bir veya daha fazla tehlikeye kar koruyan elbiselerdir. elbiselerinin bazlar unlardr; - nlkleri- Yamurluk - Tulum- Kimyasal risklere kar koruyucu elbise - Kaynak nl- Is ve alevden koruyucu elbiseler
14
b.Elektronik koruyucular
c.Mekanik koruyucular
Koruyucu aparatlarn temel prensipleri - Tehlike, iten uzaklatrlmaldr. - Etraftakileri korumaldr. - Tehlikeden korunmaldr. - Verimi artrmaldr. - Kullancy korumaldr. - yi monte edilmelidir.
15
1.9.3. Sigortalar Elektrik besleme hatlarn fazla yklerden ve ksa devre akmlarndan koruyan, elektrik enerjisi ile alan alclarn ve insanlarn gvenliklerini salayan elektrik emniyet malzemesidir. Gnmzde emniyetli olmas ve deitirmeye gerek duyulmamasndan dolay otomatik sigortalar kullanlmaktadr. 1.9.4. Topraklama ve nemi Elektrikli alet (gvde) ile toprak arasnda yaplan balantya denir. Elektrikli aletlerin topraklanmas kullanmay gvenli klan en uygun yoldur. Alet iinde herhangi bir arza veya ksa devre varsa akm metal gvdeden topraklama iletken ile topraa doru aktlr. 1.9.5. Aydnlatma Verimli bir alma yaplabilmesi iin alma ortamnda uygun aydnlatma salanmaldr. Aydnlatma trnn seimi; a.) Doal Aydnlatma
Doal aydnlatma gne ile yaplr. Yapay aydnlatma k kaynaklar kullanlarak yaplr.
17
1.10.2. Yakt ve Yakacaklar Etrafa s ve k yayarak havada bulunan oksijenle reaksiyona girebilen cisimlere "YAKIT" denilmektedir. Bir yaktn yanabilmesi iin tutuma scaklna kadar stlmas gerekir. Kat yakacaklar ve sv yakacaklar olarak iki guruba ayrlmaktadr.
18
1.10.3. Havalandrma Tesisatlar Havalandrma, kapal bir ortamn scaklk, nem temizlik ve hava hareketini insan sal ve konforuna veya yaplan endstriyel ileme en uygun seviyelerde tutmak zere havann artlandrlmasdr. Havalandrma tesisatnda, dardan alnan hava nce filtre vastas ile temizlenir, nemlendirme odasndan geirilerek rutubetlendirildikten sonra stlarak veya soutularak odaya verilir.
YKSEK SICAKLIKTA
Nabz ykselir Sinirlilik duygusu artar, Kan dolam hzlanr Terleme artar Tuz ve sv kayb meydana gelir Dikkat azalr,
DK SICAKLIKTA
Souk algnlklar Donma Souk yanklar Dikkat azalmas El ayak parmaklarnda donma oluur Fiziksel ve zihinsel verim dkl oluur.
19
2.
3.
renci Ahmet, boya atlyesinde boya yaparken koruyucu ara kullanmad iin bir sre sonra nefes almakta zorlanm ve hastalanmtr. Ahmet bu ii yaparken hangi i gvenlii kuraln yerine getirmemitir?
A. Gzlk takmamtr B. Eldiven giymemitir C. Maske takmamtr D. Baret takmamtr
4.
renci Kemal, atlyede i yaparken tezgah zerinde duran i parasn ayann zerine drm ve parmaklarn yaralamtr. Ahmet bu ii yaparken hangi i gvenlii kuraln yerine getirmemitir?
A. Ayakkab giymemitir B. i tulumu giymemitir C. Baret takmamtr D. Koruyuculu ayakkab giymemitir
5.
6.
20
ARATIRMA
Meslek hastalklar ile ilgili iletmelerin i gvenlii sorumlular ve i yeri doktorlar ile grerek bilgi alnz ve arkadalarnzla bu bilgileri paylanz.
2. MESLEK HASTALIKLARI
Meslek hastal, genel anlamda bir iin yaplmas srasnda meslek etkenlerin dourduu, bu etkenlerin devam hlinde gittike gelimesi nedeniyle belirli mesleklerde ve ilerde alanlarda grlen hastalklar ifade eder. 506 sayl SSK Yasas 11-B maddesinde ve ayn yasann 135. maddesi gerei olarak karlan SSK Salk lemleri Tz 62. maddesinde meslek hastalklar tanm aadaki gibi verilmitir: Sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleri meslek hastaldr. Tanm dikkatlice incelendiinde baz ayrntlar dikkat ekmektedir. Bu ayrntlar meslek hastalnn tam olarak anlalabilmesi asndan nemlidir.
1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1999 2000 2001 2002 2003 1025 883 803 601 440
21
1. Meslek hastal tanmlanrken bu tanmlamada ama nem kazanr. Koruyucu nlemlerin alnmas amalanyorsa, yukarda yaplan tanm yeterlidir. Ama tazmin dncesi n plandaysa, o zaman mutlaka bir kaybn olumas gerekirdi ki, bunun iin bir deme yaplabilsin. Bu durumda, ancak i gremezlie neden olan durumlar meslek hastal olarak nitelenir. Buna karn meslek hastalklarn nlemeye alanlar iin meslek hastalklarnn i gremezlik hli art deildir. 2. Meslek hastal nlenebilir nitelikte bir olgudur. nlenmesinde vcuda giri yolunun bilinmesi nemlidir. Bu yolu kapatmaya ynelik kiisel nlemler alnmaldr. 3. Meslek hastalklar birok etmenin bir araya gelmesi ile oluur. Bu etmenleri beslenme bozukluklar, bireysel duyarll pekitiren ilalar, sigara ve alkol alkanlklar, imanlk vb. olarak sayabiliriz. 4. Fizyolojik olarak insann gereksinme duyduu ortam koullar ki, her zaman iin gerekleri ile badamaz. Szgelimi souk hava deposunda alanlar iin, iin iiye deil, iinin ie uydurulmas gerekir. 5. Meslek hastalklar, zellikle belli ilerde alan iilerde grlen, genel toplumda ya hi grlmeyen ya da ok dk sklkla grlen hastalklardr. Ancak fabrikalarn evresel atklar dolaysyla benzer hastalk tablolar o blgede yaayan kiilerde de grlmeye balanmtr. Bylece meslek hastalklar, giderek "evresel ve mesleksel hastalklara dnmeye balamtr. 6. kazalar d etkilerle ortaya karken meslek hastalklar tersine isel etkilerle ortaya karlar. Meslek hastalklarna yol aan etmenler mutlaka vcudu eitli yollarla etkileyip hastalk srecini balatrlar. 7. Meslek hastalklar, i kazalarndan farkl olarak uzun zaman srecinde de ortaya kabilir ancak ok ksa sre iinde ortaya kabilen meslek hastalklar da vardr. Meslek hastalna yakalanabilmenin koulu, bir sre hastala neden olan iyerinde almaktr. Bu sre, yaanlan olumsuz artlarn arlna gre uzayp ksalabilir. 8. Meslek hastal salksz koullara maruz kalmann hemen ardndan kabildii gibi yllar sonra da grlebilir. 9. Meslek hastalklar en sk grlen hastalklar olmadklar halde, toplumsal nemi olan hastalklardr. nk yakalanma olasl btn i yeri alanlarn ve gelecekte o i yerinde alacak olanlar kapsar. Kurbanlar, yalnzca kk bir gelir iin almak zorunda olanlardr. 10. alma biimlerinden kaynaklanan bir takm nedenlerle (duru bozukluu, psiko-sosyal nedenler) ortaya kan hastalklar vardr ki, bunlar da meslek hastal olarak nitelenmektedir. 11. Meslek hastalklarnn tanlarnn konulmas iin zgn rgtlenme ve dzenlemeler gereklidir. Meslek hastalklarnn tehisleri veya tanlar, ancak bilinli bir arama ile konulabilir. 12. Meslek hastal tans konulabilmesi iin nesnel ve kesin ltlere gerek vardr. 13. Meslek hastalklarnn dier hastalklardan farkl, kendilerine zg tan ve tarama yntemleri vardr. 14. Meslek hastalklarnn ortaya karlmasnda tarama, aratrma ve istatistik almalarnn nemli bir yeri vardr. 15. Meslek hastal ile meslek olmayan hastaln ayrm belirli bir bilgi birikimi ve teknik donanm gerektirmektedir. Bu da onun gzden kamasna neden olabilmektedir.
22
16.Meslek hastalklarnn deerlendirilmesinde doz - tepki ilikisinin nemli bir yeri vardr. Dozla, iinin alt ortamn ar artlarnn onda brakt kt etkiler, tepkiyle de vcudunun buna yant (belirtiler vs.) anlatlmak istenmektedir. 17. Meslek hastalklar zaman iinde deikenlik gsteren bir konudur. Bilimsel ve teknik alandaki gelimeler srekli izlenmeli ve bu konu ile ilgili bilgiler gncelletirilmelidir. 18. Meslek hastalklar konusunda iilerin bilgilendirilmesi bir insan hakkdr. 19. alma sresinin snrlanmas abalar ile meslek hastalklarnn nlenmesi abalar arasnda yakn bir balant vardr. 20. Meslek hastaln deerlendirirken hekim hem hastasn ve hem de onun evresini birlikte deerlendirmelidir. 21. Meslek hastalklarnn toplumsal bir faturas vardr. 22. Meslek hastalna yakalanmas iinin yalnzca kendisini deil, ailesini de yakndan etkiler (salk, psikolojik, ekonomik vs). 23. Meslek hastal tans, o tany alan iinin yakn alma arkadalar iin erken tan olana verir. Biz buna toplumsal dzeyde erken tan diyoruz. 24. zel olarak korunmas gereken kmelerin (ocuk, kadn, sakat, gmen vb.) meslek hastalklarna yakalanma riski daha yksektir. 25. Meslek hastalklarnn yapt zedelenmeler, genellikle geri dn olmayan zedelenmelerdir. 26. Meslek hastal tansnn ge konulmas ya da hi konulmamas ok boyutlu sorunlara yol aar. 27. Ortam lmleri ve dzenli salk muayeneleri ile yaknma ncesi veya yaknma srasnda hastalklar ortaya konulabilir. 28. Meslek hastalklarnn nlenmesi bir ekip iidir. 29. Meslek hastalklarna yol aan etmenlerin belirli hedef organlar vardr, hastalk tablosunu bu organlar zerindeki etkilerle ortaya koyar. 30. Meslek hastalklarndan korunmada u yntemler kullanlabilmektedir: Yerine koyma Yer deitirme Ayrma Ya yntem Havalandrma Kapatma Kiisel korunma aralar. 31. Meslek hastalklarnn izlenmesi ve denetimi (dolaysyla uygulama) yetersizse, btn yk, iiyi son altran iverenin zerinde kalr. 32. Meslek hastal tans, beraberinde tazminat, yksek i gremezlik dentisi, alma ortamnn gelitirilmesi iin yatrm ve cezai sorumluluk getirdii iin, iverenlerce gz ard edilmek istenebilir. 33. Toplumda alanlarn bir ka kmeye blnm olmas (ii, memur, szlemeli, kapsam d, ifti, esnaf vs) ve byk bir ksmnn ii saylmamas, onlarn kendisini ii saymamas, meslek hastalklar konusunda tavr gelitirilmesini gletirmektedir. 34. Toplumda, meslek hastalklar konusunda, politika reten, uygulamaya yn veren, gl bir odan bulunmas gereklidir.
23
zmler
nsan, makine ve donanm ile evre gvenlii bir btn iinde tek tek ele alnmaldr. i sal ve gvenliinin neminin ne olduu ii ve iverence ok iyi kavranmas gerekir. i sal ve gvenlii konusunda kiisel bilgi, ngr ve yarglarla deil, kuralna uygun hareket eden alanlar topluluu oluturulmaldr. Tm kazalar nlenebilir ancak iverenler bu almalara nderlik etmeli ve sorumluluk tamaldr.
24
1600 1333 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1999 2000 2001 2002 2003 1173 1008 878 811
Bunlar yaplrsa; alanlar korunmu olur, letme gvenlii salanr, retim gvenlii salanr, evre gvenlii salanr ve korunur, kazalar ve meslek hastalklar sfra yaklar, Ekonomik kayplar azalr, Maliyetler azalr, alanlarn, mterinin ve iyerinin memnuniyeti salanr, Verimlilik artar.
25
2.
3.
renci Mustafa iyeri doktoruna giderek, meslek hastalklarndan korunmada hangi yntemlerden faydalanabileceini sordu. Aada verilen klardan hangisi doktorun Mustafaya nerdii meslek hastalklarndan korunma yntemlerinden birisi deildir?
A.Yer deitirme B. Ayrma C. Havalandrma D. Gezinme
4.
5.
26
RENME FAALYET-3
AMA
RENME FAALYET - 3
AMA yerlerinde olabilecek kaza ve yaralanmalarn sebeplerini kavrayarak gerekli tedbirleri alabileceksiniz.
ARATIRMA
letmelere giderek i gvenlii sorumlular ile grnz ve gemite olan i kazalar ve yaralanmalarla ilgili bilgi toplaynz.
3. KAZA VE YARALANMA
Olaylarn planland akta yrmemesi, kiilerin yaralanmalar, sakat kalmalar ve lmelerine sebebiyet veren olaya KAZA denilmektedir. kazasnn en bilinen tanm, Sosyal Sigortalar Yasasnda verilen tanmdr. Bu tanmn yaplmasndaki temel ama hangi durumlar iin para deneceini belirtmektir. Bundan tr, iin kapsamnda olmayan ve iverenin sorumluluk alanna girmeyen baz durumlar da kapsayabilmektedir. kazas, aadaki durumlardan birinde meydana gelen ve sigortaly hemen veya sonradan, bedence ve ruha arzaya uratan olaya denir. ( SSK kanunu 11/a maddesi).
c) Sigortalnn, iveren tarafndan grev ile baka bir yere gnderilmesi yznden asl iini yapmakszn geen zamanlarda, d) Emzikli kadn sigortalnn ocuuna st vermesi iin ayrlan zamanlarda, e) Sigortalnn iverence salanan bir tatla iin yapld yere toplu olarak gtrlp getirilmeleri srasnda ( servis ) oluursa, i kazas olarak kabul edilmektedir. Kazann her zaman, insanda bir yaralanma ya da lm meydana getirmesi gerekmez. Bu bize kl pay atlatlan olaylarn incelenmesi iin de yardmc olur. nk bugn kl pay atlatlan ya da kk kazalar, daha byk kazalarn ve yaralanmalarn habercisidir. Yine her kaza bir ihmalin, kazaya yol aan etmenlerin nceden grlememesinin sonucudur. Bu bir alglama, yaklam ve niyet eksikliini vurgular ve gelecek iin kayg vericidir.
kazas, bir yaralanma veya lmle sonulanan, retimle ilgili olan ve istenmeyen bir olaydr. Byle bir tanmlama bize i kazalarnn nlenmesi iin alnabilecek nlemleri, iletme ynetim ve retim plannn bir paras haline getirme olana verir. ile onun salk yn ayrlmaz derken, retimin kesintisiz ve artarak srdrlmesi iin yaplacak almalarla alanlar korumak iin alnacak nlemleri birbiriyle kartryoruz. Hibir kaza nceden planlanmaz. Ancak, kazaya sebebiyet veren olaylar nlenebilir. 28
100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 1999 2000 2001 2002 2003 77955 74847 76668 72367 72344
Bir kaza (yaralanma, zarar grme olay) 5 temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir. Bunlardan biri olmadka bir sonraki meydana gelmez ve dizi tamamlanmadka kaza ve yaralanma olmaz. Bu 5 faktre kaza zinciri denir. Bunlar; nsann doal yaps (nsann doa karsndaki zayfl), Kiisel kusurlar, Gvensiz hareket ve gvensiz artlar, Kaza olay, Yaralanma (zarar veya hasar). Kazalar birbiri ile balantl olaylar zinciri sonucunda meydana gelmektedir. Aada 19992003 yllarna gre i kazalar ve meslek hastalklar sonucu lm oranlar verilmitir.
30 22,8 22,3
25
20
15
10
29
KAZALARI
%19,5 %1
1 2 3
%79,5
1 Gvensiz hareketler 2 Gvensiz artlar 3 Bilinmeyen
GVENSZ HAREKETLER Sorumsuz biimde grev verilmeden ya da uyarlara aldrmadan gvensiz almak, Tehlikeli hzda alma ya da alet kullanma, Gvenlik donanmn kullanlmaz duruma sokma, Tehlikeli cihazlar kullanmak ya da donanm gvensiz biimde ynetmek, Gvensiz ykleme, istif, kartrma, yerleme vb. davranlar, Gvensiz durum ya da durular, Hareketli ya da tehlikeli yerlerde almak, armak,kzgnlk, suistimal, irkilme gibi davranlar, Gvenlii nemsememek ya da kiisel koruyucu malzemeyi kullanmamaktr. GVENSZ ARTLAR yerinde kt koruyucu yaplm olmas, Koruyucunun hi yaplmam olmas, Kusurlu, przl, sivri, kaygan, eskimi, atlak aletler, Gvensiz yaplm makine, alet, tesis ve benzerleri, Gvensiz dzen, yetersiz bakm, tkanklklar, kapanm geitler, Yetersiz aydnlatma, gz kamatran k kaynaklar, Gvenli i elbisesi ya da gzlk, eldiven ve maske vermemek, yorucu yksek topuk ve benzeri eyler, Yetersiz havalandrma, evre, hava kaynaklar vb. Gvensiz yntemler v e mekanik, kimyev, elektriksel, nkleer koullar. SONU OLARAK KAZALARI: 30
lkeler
Kaza sklk oran 3,37 3,46 3,71 6,25 10,54 11,67 12,45
3.2. Yaralanma iddetinin Belirlenmesi Yaralanma ile sonulanmayan kazalar Bir gnden fazla dinlenmeyi gerektirmeyen yaralanmalar 20 gnden fazla iten kalacak tedaviyi gerektiren kazalar Srekli i gremezlik veya lm ile sonulanan kazalar 3.3. Kazalarn Gcne ve Ekonomiye Etkileri ILO ya gre, GSMH nn % 4 lkelerde i kazas ve meslek hastalklar nedeniyle yitirilmektedir. yerlerinin ise krnn % 5 - % 15i i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle kayboluyor.
31
lkemizde SSK 2003 yl verilerine gre her yl drt milyar YTLden fazlas i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle yok olmaktadr. LO (Uluslararas alma rgt) aratrmasna gre; Her yl dnyada 270.000.000 ii i kazalarnda yaralanmaktadr. lkemizde ise resmi kaytlara gre 80.000 i kazas olmaktadr. Dnyada ylda 1.825.000 ii i kazalarnda lmektedir. lkemizde ise ylda 1500 ii i kazalarnda lmektedir.
2004 ylnd a
K AZASI GE REN SAYISI
80.000
1500 5.000
lkemiz ile ilgili verdiimiz rakamlar SSK tarafndan kayt altna alnm yedi milyon alana ait verilerdir. Oysa alann yirmi milyon kadar olduu tahmin ediliyor. A.Grnen ( Dorudan ) Zararlar Meydana gelen bir i kazas sonucunda yaralanma, lm ve malzeme kayb ile ilgili tm giderler, dorudan zararlar ihtiva etmektedir. Makine-tehizat hasar, Tazminat demeleri, lk yardm masraflar, Dier tbb masraflar Doktor masraflar, l masraflar, Tedavi masraflar Sosyal yardm denekleridir. B: Grnmeyen (Dolayl) Zararlar Maliyet ynyle hesaplama zorluu olan i kazas sonucunda ilk anda hissedilemeyen ancak zaman ierisinde madd ve manev ykmllkler sebebiyle i yerinde ve toplum iinde etkisini gsteren zararlar olarak ifade edilir. Bunlar; Kaybolan i gn, Kaybolan i gc, retim kayplar, 32
Yukarda 19992003 yllar arasnda i kazalar ve meslek hastalklar sonucu kaybedilen i gnleri verilmitir.
3.4. eitli Meslek Alanlarndaki Tipik Kazalar En riskli sektrler metal, inaat, kimya ve tarm olarak belirlenmitir. a. Elektrik-Elektronik Meslekleri Bu meslek gruplarnda grlebilen i kazalar yle sralanabilir; 1-Elektrik akmnn bulunduu srada, iletkendeki syrk ksmn vcuda temas, 2-Topraklamasz aletlerde meydana gelen ksa devre sebebiyle gvdeye elektrik akmnn gemesi, 3-Nemli yerde ksa devre sebebiyle elektrik akmnn evreye yaylmas, 4-Scak havyann vcuda temas, 5-Elektronik devre montaj srasnda elektrik akmna kaplmas, 6-Cihazn tanmas srasnda cihazn dmesi. b. Mekanik Meslek Gruplar Bu meslek gruplarnda grlebilen i kazalar yle sralanabilir; 1- Paralarn tornaya gevek balanmas, 2-Arzal tezghn altrlmas, 3-Koruyucusuz makinede allmas, 4-Makine zerinde alet unutulmas, 5-Scak paralarn elle tutulmas, 6-Makinelerde gzlksz alma, 7-Egzoz gazndan zehirlenme, 8-Karasr boyama atlyesinde zehirlenmeler.
33
Vcudun zorlanmasndan ileri gelen incinmeler Vcudun doal %2.7 boluklarna yabanc bir cisim kamas %3.2 Dier nedenler %3.7
Normal snrlar dndaki slara maruz kalmak veya temas etmek %2.3 Bir veya birden fazla cismin sktrmas, ezmesi, batmas, kesmesi % 37.8
Dmeler %11.8
c. Kimya ve Dier Meslek Gruplar Bu meslek gruplarnda grlebilen i kazalar yle sralanabilir; 1-Asit yanklar, 2-Gaz yanklar, 3-Fosfor yanklar, 4-Sindirim ve solunum yolu, kesik veya yara yoluyla etkilenme, 5-Kimyasal maddelerin elle tutulmas, 6-Cam aralarnn krlmas ile meydana gelen kesikler, 7-Kimyasal madde ve zeltilerin tadna bakma istei.
Y a a m n z K o ru yu n u z . G id e n G e ri G e lm e z !!!!!
34
3.5. Kaza Raporlar Hukuki problemlerin zm, tekrarnn nlenmesi iin alnmas gereken tedbirler ile yaralanmann derecesinin tespiti iin dzenlenir. yerlerinde genellikle hazr, basl olarak bulundurulur. Aada belirtilen durumlar iin mutlaka kaza raporu dzenlenmelidir. Hafif yaralama ile sonulanan kazalar, Ar yaralanma ile sonulanan kazalar, lmle sonulanan kazalar, Yaralanma meydana gelmeyen kazalar
35
LK KAZA RAPORU
MEYDANA GELEN OLAY Cinsi Yeri (l, ile, semt ) Tarih ve saat PERSONEL KML Ayakta tedavi Hafif yaral Ar yaral l : : : : : : : :
HASARA URAYAN BNA, TESS, ARA VEYA MALIN HASAR DERECES Hafif hasar : Ar hasar : Tm hasar : OLAYIN OLU EKL :
SONU Olay sonunda yaplan ilem Alnan tedbirler Olayla ilgili gr ve teklifler
: : : :
36
LME SORULARI 1. Olaylarn planland akta yrmemesi, kiilerin yaralanmalar, sakat kalmalar ve lmlerine sebebiyet veren olaya ne denir?
A. Hastalk B. Kaza C. Sakatlk D. Yaralanma
2.
3.
19992003 yllar arasnda i kazalar ve meslek hastalklar sonucu lm oranlarnda ne gibi bir basamak olumutur?
A. Artmtr B. Ayn kalmtr C. Azalmtr D. Hi olmamtr
4.
Aadakilerden hangisi i kazalarn meydana getiren nedenlerden birinci srada yer almaktadr?
A. Gvensiz hareketler B. Tecrbesizlik C. Gvensiz artlar D. Nedeni bulunamayan sebepler
5.
37
4.YANGIN
4.1. Yanma Olay
Yanma, maddenin s ve oksijenle birlemesi sonucu oluan kimyasal bir olaydr. Yanma olaynn oluabilmesi iin madde, s ve oksijenin (hava) bir arada olmas gerekir.
YANMA GEN
38
39
4.3.5. Sabotaj Yangna kar gerekli nlemler alnd halde baz insanlar eitli ama ve kazan uruna kastl olarak kii ve topluma ait bina ve tesisleri yakarak can ve mal kaybna neden olabilir. 4.3.6. Srama Kontrol altna alnm veya alnmam bir yangn ihmal veya bilgisizlik sonucu srayarak, yaylarak veyahut parlayp patlayarak daha byk boyutlara ulamas mmkndr. Bu nedenle bu tr olaylara kar dikkatli olmamz gerekmektedir. 4.3.7. Doa Olaylar Rzgrl havalarda kuru dallarn birbirine srtmesi ya da yldrm dmesi vb. gibi doa olaylar sonucunda da yangn kabilir.
etken olmaktadr. Su, yangn yerine ktlesel olarak gnderilecei gibi pskrtme lanslar ile de gnderilebilir. Yanc Maddeyi Datma: Yanan maddenin datlmasyla yangn nedeni olan yksek s blnr, blnen s der ve yangn yava yava sner. (Akaryakt yangnlarnda bu tip sndrme yangnn yaylmasna neden olacandan uygulanmaz.) Kuvvetli fleme: Yanan madde zerinde kuvvetli olarak flenen hava alevin snmesine ve yanan maddenin ssnn dmesine neden olmaktadr. Bu tip (soutarak) sndrme ilkesi ile balang yangnlarnda baarya ulalabilir. Bym veya belirli boyutlara gelmi yangnlarda kuvvetli fleme yangna daha fazla oksijen salayacandan yangnn bymesine neden olur. Bu nedenle bu tr sndrmeler bym yangnlarda kullanlmaz. 4.4.2. Havay kesme rtme: Kat maddeler (kum, toprak, hal, kilim vb) ve kimyasal bileikler (kpk, klor, azot vb.) kullanlarak yanan maddenin oksijen ile temasnn kesilmesi ile yaplan sndrmedir. Akaryakt yangnlarna rt oluturan kimyasal kullanlmaktadr. Boma: Yangnn oksijenle temasnn kesilmesi veya azaltlmas amacyla yaplan ilemdir. zellikle kapal yerlerde oluan yangnlara uygulanr. Yanc Maddenin Ortadan Kalkmas: Yanma koullarndan olan yanc maddenin ortadan kalkmas sonucu yangnn sndrlmesidir.
(havagaz-doalgaz vb.) basn altnda kmasndan oluan yangnlarn sndrlmesinde kullanlmaktadr. Kpk: Kpk yanan yzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da hava ile temas keser ve ayrca soutma zelliinin bulunmas nedeniyle de yangn sndrc olarak kullanlr.
42
4.6.1. Yapsal Bakmdan Yangndan Korunma Yaplarda yanmaz veya yanmas g yap malzemeleri kullanlmal, Yangnn yaylmasn nlemek amacyla, yangn blmleri oluturulmal, Dumanlarn yaylmasn nlemek iin duvardan szmalar nlenmeli, Yangna yksek derecede dayankl yap oluturulmal, Yangnn etkilerinden korunmu ksa ka yollar salanmal, Ateleyici ve yanc malzeme kaynaklarnn ayrlmal, Her an alabilecek durumda faal yang sndrme cihazlar bulundurulmaldr.
4.6.2. Organizasyon Bakmndan Yangndan Korunma yi bir bina idaresi, Gerekli yasaklarn konulmas, Sabit tesisatn sk sk kontrolden geirilmesi, Yangnla sava tatbikatnn yaplmas, Acil klandrma sisteminin kurulmas, Gereksiz yangn yknn kaldrlmas, Korunma sistemi ve plannn dzenli kontrolnn yaplmas, Dzenli bir ekilde alan tatbikatlarnn yaplmasdr.
43
Yangn Kapnz alarsa 1. Telalanmaynz, 2. Bulunduunuz yerde yangn ihbar dmesi varsa ona basnz, 3. tfaiyeye telefon ediniz, 4. Yangn adresini en ksa ve doru ekilde bildiriniz, 5. Mmknse yangnn cinsini (bina, benzin, ara vb.) bildiriniz, 6. Yangn evrenizdekilere duyurunuz, 7.tfaiye gelinceye kadar yangn sndrmek iin elde mevcut imknlardan yararlannz, 8. Yangnn yaylmasn nlemek iin kap ve pencereleri kapatnz, 9. Bunlar yaparken kendinizi ve bakalarn da tehlikeye atmaynz, 10. Grevlilerden bakasnn yangn sahasna girmesine mani olunuz.
Uyarc levhalar
44
1.
Bir Yanma olaynn olua bilmesi iin aadakilerden hangilerinin bir arada olmas gerekir?
A Yanc madde, oksijen, scaklk B. Oksijen, hava, ate C. Scaklk, ate, kibrit D. Hava, yakacak, su
2.
3.
4.
45
ARATIRMA ARATIRMA
kazalarna bakan hukukularla (avukatlar) grn, SSK yetkilileri ile grn ve konu hakknda bilgi toplayp arkadalarnzla paylanz.
46
47
kazas ve meslek hastal sonucu belirtilen bu demelerin yaplmas, sosyal gvenliin gereidir.
48
1.
renci Hasan i yerinde i kazas geirmitir. Kurum doktoru Hasana ilk mdahaleyi yaparken idari personelin ne yapmas gerekmektedir?
A- Kazay soruturmallarB- Kazay derhal iverene bildirmeliler C- Kazay SSKya bildirmeliler D- Amblans armallar
2.
3.
Aada verilen klardan hangisi, i kazas sonunda iiye maddi yardm gerektiren balca deme ekillerinden birisi deildir?
A- la yardm B- Tedavi giderlerini deme C- Tazminat demesiD- zin vermek
49
ARATIRMA
S.S.K. hukuk danmanlar ile grerek i hukuku ile ilgili kanunlar hakknda aratrma yapnz ve bilgi toplaynz.
6. GVENL MEVZUATI
6.1. Kanunlar ve Ynetmelikler
sal ve gvenlii ile ilgili T.C.Anayasas, 4857 Sayl Kanunu, 506 Sayl S.S.K Kanunu, Trk Ceza Kanunu, Borlar Kanunu, Trk Tabipler Birlii Kanunu, Umumi Hfzsshha Kanunu, evre Mevzuat, Sendikalar Kanunu gerekli mevzuat iermektedir. Bu kanunlara gre hazrlanm tzk ve ynetmelikler alma hayatmzdaki kurallar ortaya koymakta ve dzen salamaktadr.
50
KANUNLAR
Kanun No: 2709 506 4857 4841 4947 1593 1627 6023 6309 1580 854 6821 132 3308 2821 2822 Kanun Ad Anayasa 7 Kasm 1982 Sosyal Sigortalar Kanunu Kanunu alma Bakanlnn Kurulu ve grevleri hakknda kanun(864 Ekler) alma Sos. Gv. Bak. Sos.Gv.Kurumu Tek. Grv. Umum Hfzshha Kanunu Umum Hfzshha Kanunu (Deiiklik) Trk Tabipler Birlii Kanunu Maden Kanunu Belediyeler Kanunu Deniz Kanunu Atom Enerjisi Kurulmas Hakknda Kanun Trk Standartlar Enstits Kurulu Kanunu raklk ve Mesleki Eitim Kanunu Sendikalar Kanunu Toplu Szlemesi Grev Lokavt Kanunu Resm Gazetede Yayn Tarih ve Says 09.11.1982/17863 27.7.1964/11766 30.7.1964/11767 31.7.1964/11768 14.03.1992/21171 10.06.2003/25134 30.1.1946/1489 24.07.2003/25178 6.5.1930/1489 23.11.1972/14370 11.3.1954/8655 11.3.1954 11.3.1930/1471 29.4.1967/12586 17.3.1926/324 22.11.1956/10-11 6.6.1986/3308 5.5.1983 5.5.1983
51
YNETMELKLER
4857 sayl Kanunu lgili Mad. 63. Md. Son fkras 63. Md. Son fkras 3 ocuk ve Gen ilerin altrlma Esas ve Usulleri Hakknda Ynetmelik alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimleri ile lgili Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Sal ve Gvenlii Ynetmelii (89/391/EEC) Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii (92/58/EEC) Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 90/270/EEC) Grlt Ynetmelii (2003/10/EC-(86/188/EEC) Titreim Ynetmelii (2002/44/EC) Yap lerinde Salk ve Gvenlik Ynetmelii Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik (98/24/EC-2000/39/EC Snr Deer) Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn
Sr a No 1
Ynetmeliin Ad
Yrtme Tarihi
Salk Kurallar Bakmndan Gnde Ancak Yedi Buuk Saat veya Daha Az allmas Gereken ler Hakknda Ynetmelik Hazrlama, Tamamlama ve Temizleme leri Ynetmelii
Yaym tarihinde
71.Md.
77.Md.
78.Md.
Yaym tarihinde
Yaym tarihinde Yaym tarihinde 23.12.2006 23.12.2006 Yaym tarihinde
78.Md.
78.Md.
8 9 10 11
Yaym tarihinde
12
78.Md. 52
Yaym tarihinde
13
14
15
16
17
18
Korunmas Hakknda Ynetmelik (99/92/EC) Elle Tama leri Hakknda Ynetmelik (90/269/EEC) Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik 90/394/EEC-97/42/EEC99/38/EC) Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik (83/477/EEC) yeri Bina ve Eklentilerinde Alnacak Salk ve Gvenlik nlemlerine likin Ynetmelik (89/654/EEC) Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Hakknda Ynetmelik (89/655/EEC) Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik (89/656/EEC) i Sal ve Gven. Eng. Kurullar Hakknda Ynetmelik Geici veya Belirli Sreli lerde Sal ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik (91/383/EEC) Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin nlenmesi Hakknda Ynetmelik (2000/54/EC-93/88/EEC97/59/EC-97/65/EC)
25328
11.2.2004 78.Md
Yaym tarihinde
26.12.2003 78.Md. 25328 26.12.2003 25328(De. 17.2.2004 25376) 10.2.2004 78.Md. 25369 11.2.2004 78.Md. 25370 11.2.2004 78.Md. 25370 7.4.2004 80.Md. 25426 15.5.2004 78.Md. 25463 10.6.2004 78.Md. 25488
Yaym tarihinde
78.Md.
15.4.2006
Yaym tarihinde
Yaym tarihinde
Yaym tarihinde
19
20
21
53
22
yeri Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Grevleri le alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik Gvenlii ile Grevli Mhendis veya Teknik Elemanlarn Grevleri ile alma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmeli Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii
16.12.2003 25318 81.Md. Deiiklik 4.2.2005 25717 20.1.2004 25352 Deiiklik 4.2.2005 25717 16.6.2004 25494 Deiiklik 23.10.2004 25622 14.7.2004 88.Md. 25522 Yaym tarihinde
23
82.Md.
24
85.Md.
Yaym tarihinde
25
Gebe ve Emziren Kadnlarn altrlma artlaryla Emzirme Odalar ve ocuk Bakm Yurtlarna Dair Ynetmelik
Yaym tarihinde
54
2.
3.
yerinde alan Aye hanm yeni doan ocuunu emzirmek ve bakm ile ilgili ileri yapmak iin her gn belli saatlerde izinli saylmaktadr. Aye hanm bu izni hangi kanunun, hangi maddesine dayanarak kullanmaktadr?
A- 506 Sayl Kanunun 5. MaddesiB- 4857 Sayl Kanunun 88. Maddesi C- 4947 Sayl Kanunun 15. MaddesiD- 2821 Sayl Kanunun 29. Maddesi
55
Aada verilen klardan hangisi i kazalarnda grlmeyen (dolayl) zararlardan birisi deildir? A- Kaybolan i gn B- retim kayplar C- Seri imalat kaybD- Kaybolan i gc
57
58
59
KAYNAKLAR KAYNAKLAR
ALAYAN Ycel, Dr. Ahmet KILIN, Gvenlii Milli Eitim Basmevi, stanbul, 1992. KTEM Ruhi, i Sal ve Gvenlii KOSGEB Ankara Eitim Merkezi, 1994. YAMAN Dr. Mahmut, sal ve Gvenlii mi O da Ne? SGAD, Ankara, 2005. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl i Sal Daire Ba,. i Sal ve Gvenlii le lgili Genel Bilgiler, Ankara, 1993. MEB Erkek Teknik retimi Genel Mdrl, Gvenlii, ANKARA, 2001. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Sal ve Gvenlii Dergileri, Ankara, 2004.
60