DE

Cem yaynevi

FRANZ KAFKA

Trkesi: Kmuran ipal

A DA DNYA YAZARLARI
Kasm 1993 / Cem Yaynevi

DE

Bir sabah tedirgin d lerden uyanan Gregor Samsa, devcileyin bir bce e dn m buldu kendini. Bir zrh gibi sertle mi srtnn zerinde yatyor, ba n biraz kaldrnca yay biiminde kat blmelere ayrlp bir kmbet yapm kahverengi karnn gryordu; bu karnn tepesinde yorgan, her an kayp tmyle yere d meye hazr, ancak zar zor tutunabilmekteydi. Vcudunun kalan blmne oranla acnacak kadar clz bir sr bacakk, ne yapacaklarn a rm , gzlerinin nnde aralksz akp snyordu. Bana da ne oldu byle? diye d nd Gregor Samsa. Hayr! D falan de ildi. Odas, biraz fazla kk olmakla beraber tastamam bir insan odasyd ve enikonu a inas bulundu u drt duvar arasnda sessiz sakin duruyordu. Ambalajlarndan karlm kuma rneklerinden bir koleksiyonun yayld masann zerine - Samsa bir firmann pazarlamacl n yapyordu - ksa sre nce resimli bir dergiden kesip altn yaldzl irin bir ereveye geirdi i bir resim aslm t. Ba nda krk apka, boynunda ylan biimindeki uzun krk atkyla dimdik oturmu bir kadn, kollarnn dirsekten a a blmlerinin iinde kayboldu u a r bir man onu yukar kaldrarak seyircilere do ru uzatm t resimde. Gregor'un gz pencereye kayd; havann kapal oldu unu anlaynca - inko denizlik zerine d en ya mur tanelerinin tprts i itiliyordu - enikonu bir hzn kt iine. En iyisi biraz daha uyuyup btn bu sersemce d nceleri unutmak, diye geirdi iinden. Ancak, hi de gerekle ecek gibi de ildi bu; nk sa na yatmaya al m t, oysa imdiki durumunda sa tarafna bir trl dnemiyordu. istedi i kadar gl bir hamleyle kendini o tarafa atsn, her defasnda sallanp sallanp yine arka st d yordu. Belki yz kez denedi, havada debelenen bacaklarn grmemek iin gzlerini yumdu; ama sonunda b rne imdiye dek asla duymad hafif ve knt bir a rnn sapland n hissedip vazgeti. 'Hay Allah!'-diye d nd. 'Ne zahmetli bir meslek semi im kendime. Gn yok ki, yolda olmayaym. Burada, firmadaki asl i ler, gezilerde katland m kadar tela ve tedirginlikle dolu de il. stelik bu ba belas yolculuklar; aktarma trenlerini karmamak iin ekti im skntlar, rasgele yenen berbat yemekler, boyuna de i ik insanlarla d p kalkmalar, asla bir sreklilik, asla bir itenlik kazanamayan ili kiler. eytan grsn hepsinin yzn!' Anszn yukarda, karn blgesinde hafif bir ka nt duydu; ba n daha iyi kaldrp bakmak iin, srtst yava yava karyolann

aya na yakla t. Ka nan yeri grd derken; ba tan a a kk ve beyaz noktacklarla rtlm t. Noktacklarn ne olabilece i konusunda karara varamad, bir aya yla szkonusu yeri yoklamak istedi, ama hemen yine vazgeti; nk daha aya n dokundurur dokundurmaz, btn vcudunu bir rperti kaplam t. Srtst kayarak eski durumunu ald. 'Sabah erkenden bu yataktan kalkmalar yok mu', diye d nd, 'adam bsbtn serseme eviriyor. nsan dedi in uykusunu alacak. Ba ka pazarlamaclar bir haremdeki kadnlar gibi ya yor tpk. rne in, m terilerden ald m sipari leri firmaya iletmek iin, kald m otele le ncesi bir ara dneyim desem, bu beyleri henz kahvalt masasnn ba nda grrm. Ama sen gel de, bizim patronun kar snda byle davran; hemen kap d ar edilirsin. Ama kimbilir, belki kap d ar edilmek benim iin hepsinden hayrls olurdu. Hani anne ve babam olmasa, oktan brakmaz de ildim bu i i. Patronun nne geip dikilir, ne d nd m btn akl yla yzne kar sylerdim. Diyeceklerimi i itmeye grsn, kesinlikle d p katrd yere. Sonra masasnn zerine o ne acayip oturu yle, yannda al trd ki ilerle o ne yksekten konu ma! stelik kulaklar a r i itti inden, konu tu u kimse hemen burnunun ucuna kadar kendisine sokulmak zorunda. Ancak yine de umudumu bsbtn yitirmi de ilim. Anne ve babamn firmaya borcunu bir yol deyecek paray biriktirdim mi - ki bu da be , alt yl srer daha -, aklmdan geirdi im eyi kesinlikle gerekle tirece im. O zaman grsnlerdi bakalm! Ama yataktan kmam gerekiyor imdi, trenim be te kalkyor.' Komedinin zerinde tik tak edip duran saate bir gz att. 'Hay Allah!' diye geirdi iinden. Saat alt buuktu ve gstergeler habire ilerleyip durmaktayd. Hatta alt buuk da geride kalm t imdi, nerdeyse yediye eyrek vard. Yoksa almam myd saat? Drtte almas iin saatin gere i gibi kuruldu u yataktan grlebiliyordu ve ald na da hi ku ku yoktu. yi ama, odadaki btn e yay zangr zangr titreten zil sesini i itmeyerek uyuyakalm olabilir miydi? Do ru, rahat bir uyku uyudu u sylenemezdi; ancak rahatszl kadar deliksiz bir uyku uyumu tu anla lan. Peki, imdi ne yapacakt? Bir sonraki tren saat yedideydi ve bu trene yeti mek istiyorsa iki aya nn bir pabuca girmesi gerekiyordu. stelik kuma rnekleri henz ambalajlarna yerle tirilme-.misti; ayrca bir krklk, bir halsizlik vard zerinde. Hem trene yeti se bile, patronun paylayc szlerini i itmekten kanlacak gibi de ildi; nk ma azadaki yardmc ku kusuz be treninde kendisini beklemi , gelmedi ini grerek durumu oktan patrona rapor etmi ti. Patronun, zek denen eyden nasibini almam ki iliksiz bir u a yd adam. Peki, hastaland n haber verse? Ama bu da alabildi ine tatsz bir eydi, ku ku uyandrmaktan te bir i e yaramayacakt; nk Gregor be yldr firmada al yordu ve bu be yl iinde bir kez olsun hastalanmam t. Ku kusuz, patron hemen sigorta doktorunu yanna alp gelecek, anne ve babasna o ullan Gregor'un tembelli inden yaknacak, btn kar gr ve itirazlar, daha a zdan kar kmaz doktoru tank gsterip geri evirecekti. yle ya, sigorta doktoru iin insanlarn hepsi sapasa lamd, i ten kaarlard yalnz. Ama imdi Gregor'un durumunda byle d nmekte pek de haksz myd doktor? Gerekten Gregor, uzun bir uykunun ardndan ba ndaki do rusu nedensiz sersemlik bir yana, kendini pek iyi, hatta enikonu ackm hissediyordu. Btn bunlar alabildi ine bir abuklukla kafasndan geirir, ancak do rulup kalkmaya da bir trl karar veremezken -tam bu srada yediye eyrek kalay vurmaya ba lam t saat -, yata nn ba ucundaki kapnn kollanarak tklatld n i itti. Gregor! dedi bir ses. Annesiydi. Saat, yediye eyrek var. Hani bu sabah yola kmyor muydun? Annesinin yumu ak sesi. Gregor, cevap verip de kendi sesini i itince irkildi birden; hi ku kusuz eski sesiydi; ama imdi buna a a lardan gelip yukarlara kmas bir trl nlenemeyen sl a benzer acnacak bir ses kar yor, konu ulan szleri ancak ilk anda ak seik brakp yanklanmaya ba lar ba lamaz bunlar ylesine bozuyordu ki, i ittiklerinin do rulu una insan inanamyordu. Aslnda Gregor uzun boylu cevap verecek, her eyi aklayacakt; ama bu durum kar snda: Evet, evet, te ekkr ederim anne, imdi kalkyorum! demekle yetindi. Kap ah ap oldu u iin sesindeki de i iklik d ardan galiba farkedilmemi ti, nk bu szler zerine yat an annesi ayaklarn sryerek uzakla t.

Aradaki ksa konu ma, Gregor'un sanld gibi i e gitmedi ine ve henz evde bulundu una br aile bireylerinin dikkatini ekmi ti. Hafiften, ama yumrukla kapya vurmaya ba lad babas: Gregor! Gregor! diye seslendi. Bir ey mi var, Gregor? Ve az sonra babasnn uyarc sesini daha bir pes perdeden tekrar duydu: Gregor! Gregor! teki kapdansa kzkarde inin usulcack: Gregor? diye szland n i itti. Rahatsz msn yoksa, Gregor? Bir eye ihtiyacn var m? Her iki kapya birden: Hemen imdi geliyorum, diye seslendi Gregor ve szckleri enikonu bir titizlikle syleyip, aralarna uzun sreli bo luklar yerle tirerek sesindeki tuhafl rtbas etmeye al t. Bunun zerine gerekten kahvaltsnn ba na dnd babas; ama kzkarde i fsltyla konu masn srdrd: Gregor! A kapy, ne olursun, Gregor! Ancak, kapy amay aklnn ucundan geirdi i yoktu Gregor'un; tersine, bunca gezilerde al t tedbirli davran ndan, evde bulundu u zaman bile geceleyin btn kaplar kilitlemeksizin rahat etmeyi inden tr kutlad kendini. Niyeti ilkin hi istifini bozmadan serinkanllkla yataktan kalkp giyinmek, kahvalt yapmak, ancak ondan sonra ilerisini d nmekti; yatakta d np durmalarn kendisini makul bir sonuca ula trmayaca n ku kusuz biliyordu. imdiye dek yatakta yatarken sk sk vcudunda herhangi bir nedenin, belki de yalsndaki bir anormalli in yol at hafif bir sz hissetti ini, ama bu sznn yataktan kalkt nda kuruntudan ba ka ey olmad nn a a kt n anmsad. Acaba bugnk kuruntusu nasl yava yava silinip gidecekti, merakla beklemeye koyuldu. Sesindeki de i ikli e fena bir tmenin, yani pazarlamaclarda grlen bir meslek hastal nn n belirtisinden ba ka gzle baklamayaca ndan en ufak ku kusu yoktu.. Yorgan zerinden synp atmakta hi gtk ekmedi; ci erlerini biraz havayla i irmek bunun iin elver-mi , yorgan kendili inden yere d m t. Ama sonras kolay de ildi, geni bedenli biri olu u i i daha da zorla tryordu. Do rulup kalkabilmesi iin eller ve kollar gerekliydi; oysa Gregor'da bir sr bacakk vard yalnz ve bu bacakklar durmadan birbirinden de i ik devinimlerde bulunuyor, bir trl denetim altnda tutulamyordu. Gregor ilerinden birini bkeyim dese, hemen bu bacak yine kurtulup gergin durum alyor, szkonusu baca a istedi i devinimi yaptrsa, tekilerin hepsi a r veren alabildi ine bir tela la adeta ba bo al maya koyuluyordu. Kendi kendine: Bir kez u yatakta gereksiz yere yatp kalmaktan kurtarmalym kendimi! diye sylendi. lkin vcudunun alt blmyle yataktan kmay d nd; ama kendisinin henz gzyle grp, en ufak bir bilgi edinemedi i bu alt blmn fazla hantal oldu unu anlad; i te ylesine yava t devinimleri. Sonunda, nerdeyse lgna dnm , btn gcn toparlayp hibir eye aldrmayarak kendini ileriye itti; ancak ynn do ru drst belirleyemedi in-den, karyolann ayaklarna iddetle arpt gvdesi; duydu u mthi acyla o anda zellikle bu alt blmn belki de bedeninin en nazik yeri oldu unu anlad. Bu yzden, ilkin vcudunun st blmyle yataktan kmay denemek istedi, kollayp gzeterek ba n yata n kenarna do ru dndrd, kolayca da ba ard bunu; geni lik ve a rl na kar n, vcudu sonunda ba n dn n izledi. Ama ba n yata n d na alp bo lukta tutar tutmaz, byle bir yol izleyerek ilerlemekten korktu; nk kendisini nihayet bu durumda yere brakt m, kafasnn yaralanmamas iin adeta bir mucize gerekliydi. Oysa imdi her zamankinden ok aklnn ba nda bulunaca zamand; dolaysyla, en iyisi yine yatakta kalmakt. Ama onca zahmetten sonra eskisi gibi yine ahlayp oflayarak yatakta yatp bacakklarnn belki eskisinden de fena birbirleriyle bo u tu unu grnce ve bu keyf davran lar dzene sokmak iin aklna bir are de gelmeyince, yatakta asla kalamayaca n, yataktan kurtulmak iin en ufak bir umut bile bulunsa, bu umut u runda her eyi feda etmesinin en uygun davran olaca m geirdi iinden. Beri yandan, elden geldi i kadar serinkanl d np ta nmalar, umutsuzlukla verilecek kararlara ye lemek gerekti ini zaman zaman aklna getirmeyi unutmuyordu. Bylesi anlar pek byk bir dikkatle pencereye dikiyordu gzlerini; ancak, dar soka n kar yakasn da bryen sisin grnm, insana pek gven ve ne e sa layacak gibi de ildi. Saatin yeniden vurmas

zerine: 'Yedi oldu!' diye sylendi kendi kendine. Saat yedi oldu, hl bu yo un sis kalkmad. Sanki tam bir sessizlik ba gsterirse gerek ve normal durum yeniden dnp gelecekmi gibi bir umuda kaplarak, ksa bir sre nefes almasn yava latp kmldamadan yatt. Ama sonra: 'Saat yediyi eyrek geceyi vurmadan, her ne pahasna olursa olsun yataktan kmalym tamamen', diye d nd. 'Zaten o zamana kadar beni sormak zere firmadan biri gelecektir, nk yediden nce alr ma aza.' Bunun zerine vcudunu boylu boyunca ve vcudunun her bir yerini ayn lde yataktan a a sarktmaya al t. Kendini yataktan a a brakt m, yere d erken iyice havaya kaldraca ba belki bundan hi zarar grmeyecekti; srt sertle mi e benziyordu; d meden dolay herhalde incinmezdi. Onu en ok kayglandran, szkonusu davran n ister istemez yol aaca byk grltyd ve grlt bakarsn btn kaplarn ardnda korku de ilse bile tasa uyandracakt. Ama byle bir eyin de gze alnmas gerekiyordu. Gregor, vcudunun bir yarsn yataktan d ar sarktm t ki - ba vurdu u yeni are kendini zora ko an bir giri imden ok bir oyundu, btn yaplmas gereken, hamleler halinde yataktan a a sarkmakt -, yardmna bir ko an olsa bu i in ne kadar kolayla aca n d nd. Gl kuvvetli iki ki i -babasyla hizmeti geldi aklna - tamamen yeterdi; bunlarn btn yapaca , kollarn bombeli srtnn altna sokarak kendisini yataktan syrp almak, sonra szkonusu -ykle yere e ilerek onun d eme zerinde yzst dnmesini dikkat ve sabrla beklemekti. D eme zerinde in allah bir anlam kazanrd bacakklar. Kaplar kilitli olmasa bile, gerekten ba rp yardm istemesi do ru muydu? Bunu d nr d nmez, tm aresizli ine kar n glmsemeden duramad. O anda yataktan sarkmasn gittike artrm , dengesini g koruyabilecek duruma gelmi ti, artk hi vakit geirmeden kesinlikle karar vermesi gerekiyordu; nk daire kapsnn zili ald nda, yediyi on geceyi gsteriyordu saat. Gregor: 'Ma azadan biri geldi muhakkak!' diye sylendi kendi kendine ve adeta donup kald; ama bacakklar bo lukta inadna daha hzl devinmeye ba lam t. Bir an iin her ey sessizli e gmld. Naslsa sama bir umuda kaplarak: 'Amayacaklardr kapy', diye geirdi iinden. Ama derken, tabii her zamanki gibi, hizmeti sert admlarla yryp kapy at. Gregor daha Gnaydn! szc n i itir i itmez, gelenin kim oldu unu anlad. Mdr Bey'in kendisiydi. Ne diye sanki i e en ufak bir gecikmede insann hakknda hemen en kt ku kularn beslendi i bir firmada al maya mahkm edilmi ti! Firmada al anlarn hepsinin de hi ayrcasz kalpazan ki iler mi olmas gerekiyordu? Bunlarn arasnda yle birka sabah saatini bile firma yararna geirmese vicdan azabndan deliye dnp, adeta bir daha yataktan kamayacak duruma d en sadk ve i ine ba l kimseler yok muydu? Aslnda byle bir ey gereksizdi ya, diyelim bir soru turmada bulunulacakt, raklardan biri yollanp bu i ona yaptrlamaz myd sanki? lle Mdr Bey'in kendisi mi kp gelmeli, hibir gnah olmayan aile bireylerine ku ku uyandrc bu ge kalma i iyle ilgili soru turmann ancak Mdr Bey'in zeksna havale edilebilecek kadar nemli oldu u mu gsterilmeliydi? Gregor, do ru drst bir karara varmaktan ok, ilgili d ncelerin yol at tela la btn gcn toparlayp yataktan d ar att kendini. Yksek perdeden pat diye bir ses duyuldu. Ama buna gerek anlamda bir grlt denemezdi. D menin yol at sesi, hal biraz yumu atm t; sonra, srtnn da sand ndan esnek oldu unu grd Gregor, bu yzderi d pek dikkati ekmeyen bir ses karm t. Ne var ki, yeteri kadar kollayamad ba yere vurmu tu, fke ve acyla kafasn evirip halya srtmeye ba lad. Mdr Beyin'in soldaki yan odadan: erde bir ey d t, dedi ini i itti; gnn birinde Mdr Bey'in ba na da, bugn kendisininkine benzer bir olay gelemez mi sanki, diye geirdi iinden. Do rusu byle bir eyin olabilece ini kabul etmek gerekiyordu. Ama Gregor'un iinden geirdi i soruya kabaca cevap verir gibi, o anda biti ik odada Mdr Bey birka sert adm atarak rugan izmelerini gcrdatt. Sa daki biti ik odadan ise kzkarde inin fsldad duyuldu: Gregor! Mdr Bey geldi. - Biliyorum, diye cevaplad Gregor; ancak, kzkarde inin i itebilece i kadar da sesini ykseltmeyi gze alamam t.

O anda: Gregor! diye babas seslendi soldaki biti ik odadan. Mdr Bey geldi, Gregor! Senin sabah treniyle neden yola kmad n soruyor. Ne cevap verece imizi bilemiyoruz. Hem Mdr Bey bizzat seninle konu mak istiyor. A kapy ltfen! Mdr Bey, odadaki da nkl ho greceklerdir sanrm. Bu konu ma arasnda: Hayrl sabahlar, Bay Samsa! diye nazik seslendi Mdr Bey. Annesi: Gregor rahatsz galiba, dedi. Babas, hl kapda konu up duruyordu. Rahatsz Gregor, diye ekledi annesi, inann bana Mdr Bey. Yoksa hi treni karr myd! Akl hep i inde nk. Ak amlan asla soka a kmyor, bu yzden nerdeyse kzd m bile oluyor kendisine. imdi ise sekiz gndr burada; ama her ak am evde kalp hibir yere gitmedi. Masann ba nda bizimle oturup sessiz sedasz gazetesini okuyor ya da tren tarifelerini inceliyor. Biraz oyalanmak istedi mi kl testereyi alyor eline, al maya koyuluyor. rne in, iki, gecelik bir al mayla kk bir resimlik oyup kard tahtadan. Ho bir ey hani, grseniz a arsnz, ierde asl duruyor. Kapy asn, hemen grrsnz. unu da syleyeyim ki, sizin burada bulunmanzdan mutluluk duyuyorum, Mdr Bey. Biz yalnz olsak, Gregor'a atramazdk kapy. yle inatdr ki! Sabahleyin kendisi hayr falan dedi ama, yine de rahatsz oldu u belli. Bu anda Gregor, usulcack ve d nceli: imdi geliyorum! diye seslendi odadan; ama d ardaki konu mann tek kelimesini bile karmamak iin yerinden kmldamad. Mdr Bey'in annesine: O lunuzun bu davran n aklayacak ba ka neden de bulamyorum zaten hanmefendi! dedi ini i itti. yle ciddi bir ey olmasa bari. te yandan, biz i adamlar, maalesef mi diyeceksiniz artk, Al-laha kr m, hafif rahatszlklar ok vakit i imizi d nerek dpedz yadsmak zorundayz. Babas sabrszlanm t, yeniden kapya vurarak: Ne diyorsun, Gregor? Mdr Bey ieri girebilir mi artk? diye sordu. Ama Gregor: Hayr! diye cevaplad. Soldaki biti ik odada tatsz bir sessizlik ba -gstermi ti, sa daki biti ik odada ise kzkarde i hkrarak a lyordu. Ne diye kzkarde i tekilerin yanna gitmiyordu sanki? Galiba uykudan yeni kalkm , giyinmeye hemen hi vakit bulamam t. Peki, ne diye a lyordu acaba? Kendisi yataktan kalkarak, Mdr Bey'in odaya girmesine izin vermedi inden mi? Yoksa firmadaki i ini kaybetme tehlikesiyle kar kar ya bulunuyordu da, i ini kaybedince, patronun eski alacak hesaplaryla anne ve babasnn yakasna yeniden yap aca ndan korkuyordu, onun iin mi? Ama bunlar imdilik yersiz tasalardan te bir ey de ildi; Gregor henz buradayd ve ailesini brakp gitmeyi aklnn ucundan geirdi i yoktu. u anda halnn zerinde yatyordu geri ve ne durumda oldu unu bilen biri, kendisinden Mdr Bey'i odaya koyvermesini gerekten istemeye kalkmazd. Sonradan uygun bir mazeretle kolay aklanabilecek byle bir kabalktan tr de al t yerden hemen kapd ar edilemezdi. Gregor'a yle geliyordu ki, onu a layp szlamalar ve ikna yollu szlerle rahatsz edeceklerine, kendi haline brakmalar ok daha uygundu. Ama i te ne durumda bulundu una ili kin kesin bir ey bilmemeleri, evdekileri byle davranmaya zorluyor ve davran larn ba latyordu. Bu anda: Bay Samsa! diye ba rd Mdr Bey sesini ykselterek. Ne oldu, ne var? Odanza kapanm snz, evet veya hayrdan ba ka bir cevap kmyor a znzdan. Anne ve babanz yok yere byk zntlere sokuyor, ayrca, hani sz arasnda sylyorum, i inizi do rusu grlmedik biimde savsaklyorsunuz. u an, anne ve babanzla patronunuz adna konu uyor ve sizden hemen bana kesin bir aklamada bulunmanz nemle rica ediyorum. Hayret do rusu, hayret! Ben sizi sakin, akl ba nda biri bilirdim; oysa imdi kendinizi durup dururken acayip kaprislere kaptrm grnyorsunuz. Patron bu sabah bana, i inize byle ge kalmanzn nedeni saylabilecek kimi eyler tlatmad de il; bu yaknda size verilmi alacaklar tahsil yetkisiyle ilgili eyler hani. Ama ben Allah iin byle bir nedenin sz edilemeyece i konusunda nerdeyse erefim zerine temin ettim kendisini. Ancak, imdi bu akl almaz inatl nz grnce, sizi en ufak ekilde savunmak iin hibir istek duymuyorum. Hem firmadaki yeriniz de yle pek sa lam saylmaz. Ba langta niyetim sizinle yalnz konu mak, bunlar ba ka kimse i itmeden size sylemekti. Ne var ki, burada bana bo yere zaman harcatt nz grnce, neden syleyeceklerimi sayn anne ve babanz da i itmesin, anlamyorum. Diyece im, son zamanlardaki al manz hi de memnunluk verici de ildi. Do ru; pek verimli al malar iin elveri li denebilmekten uzak bir sezondu; ancak hi i

yaplamayacak kadar da kt bir sezon yoktur Bay Samsa ve olamaz. Gregor, akl ba ndan giderek ve tela ndan her eyi unutarak: Ama Mdr Bey! diye cevaplad ierden. imdi ayorum kapy. Hafif bir rahatszlk, o kadar; bir ba dnmesi yataktan kalkmam engelledi. u an henz yataktaym, ama eski zindeli ime bsbtn yine kavu mu hissediyorum kendimi. te kyorum yataktan. Birazck daha sabrediverseniz! D nd m kadar kolay gerekle meyecek yataktan kmam. Ama artk kendimi iyile mi hissediyorum. Nasl da yle durup dururken insann zerine ullanyor u hastalk! Dn ak am hibir eyim yoktu; annem ve babam da biliyor ya; ama hayr, dn ak am da zerimde hafif bir krklk hissetmi tim. Halimden de anla lyordu. Ne diye durumu firmaya haber vermedim bilmem. Ama insan hastal n evde kalmakszn da atlatabilece ine inanyor hep. Mdr Bey, anne ve babam zmeyin ne olur? Bana yneltti iniz sulamalar iin bir neden yok nk; sonra, bu konuda imdiye dek kimse bana bir ey sylemedi. Sanrm, yollad m son sipari listelerini grmemi olacaksnz. Hem saat sekiz treniyle de yola kaca m; birka saatlik dinlenme iyi geldi. Burada bo una vaktinizi kaybetmeyin, Mdr Bey. Birazdan kendim ma azaya gelece im. Ltfen bunu patrona bildirip, sayglarm iletin kendisine. Gregor btn bunlar abuk abuk, ne konu tu unu pek bilmeksizin sylerken, herhalde daha nce yatakta edindi i beceri sayesinde glk ekmeden sand a yakla m ve ona tutunarak do rulmu tu. Gerekten kapy aacak, gerekten ortada gzkp Mdr Bey'le konu acakt. imdi odadan kmasn isteyip duranlarn, kendisini grnce ne diyeceklerini ok merak ediyordu. Bakt ki korkudan donakaldlar, o zaman artk sorumluluk diye bir ey tanmayacak ve ii rahatlayacakt. Ama her eyi serinkanl kar ladlar m, kendisi de tela a kaplmak iin bundan byle ortada bir neden grmeyecek ve elini abuk tuttu mu saat sekiz trenine yeti ebilecekti. lkin birka kez sand n cilal przsz yzeyinden gerisin geri kayd a a , ama son bir davran nda dimdik do ruldu. Ne denli kvrandrc olursa olsun* karnndaki a rlar artk umursad yoktu. Derken oracktaki bir sandalyenin arkal na att kendini, bacaklaryla sandalyenin kenarlarna smsk yap t. Bu yoldan, vcudu zerindeki denetimi de ele geirmi ti; hi sesini karmadan bekledi, nk Mdr Bey'in szlerini bundan byle i itebiliyordu. Anne ve babasna: Bir tek kelime anladnz m konu tuklarndan? diye sordu unu i itti Mdr Bey'in. Bizi aptal yerine koymuyordur sanrm? - Daha neler! diye cevaplad annesi yksek sesle; a lamaya ba lam t. Belki de a r hasta yatyor, Gregor, biz de ona eziyet edip duruyoruz. Sonra: Grete! Grete! diye seslendi annesi. Kar dan: Efendim anne! dedi i duyuldu kzkarde inin. Gregor'un odasnn aracl yla birbirleriyle haberle iyorlard. Hemen doktora ko Grete! Gregor hasta! abuk bir doktor alp gel! Az nce nasl konu tu unu duymadn m? Annesinin ba rarak konu masyla kyaslanrsa dikkati ekecek kadar alak perdeden; Bir hayvan sesinden kalr yeri yoktu, dedi Mdr Bey. Derken babas, ellerini rparak holden mutfa a do ru: Anna! Anna! diye ba rd. Durma ko , bir ilingir getir! Hemen iki kz, etekliklerini h rdatarak holden se irtip getiler - kzkarde i nasl da giyinebilmi ti o kadar abuk - ve hzla kapy ap ktlar. Kapnn arkalarndan kapand n bildiren bir ses i itilmedi; galiba kap, byk bir felkete u ram evlerdeki gibi ak braklm t. Ama Gregor hayli yat m t. Hani sesi, belki kula al t ndan, kendisine yeterince ak seik, hatta eskisinden de ak seik gelmesine kar n, yine de anla lamyordu konu tuklar. Ancak, imdi, d ardakiler kendisinde anormal bir durumun varl na inanyor, ona yardma hazr bulunuyorlard. Bu yolda ilk nlemler alnrken a a vurulan umut ve gven rahatlatt Gregor'u. Kendini yine insan toplumu ierisine kabul edilmi gryordu ve do rusu aralarnda ayrm yapmakszn gerek doktor, gerek ilingirden ola anst ve a rtc ba arlar beklemeye ba lad. Kesin nem ta yan konu malarda bulunmasnn zaman yakla yordu. Bu konu malar iin sesine elden geldi i kadar netlik kazandrmak zere bir iki ksrd, ama bunu pek ksk sesle yapmaya al t; nk bakarsn ksr nn sesi de insan ksr nden ba ka trl kabilirdi. Ancak, bu konuda kendisi artk bir yargya varmaktan ekiniyordu.

Biti ik oday tam bir sessizlik kaplam t. Belki de anne ve babas Mdr Bey'le masada oturmu , fslda p duruyor, belki de hepsi birden kapya yaslanm , ieriye kulak kabartyorlard. Gregor, sandalyeyle kendini yava yava ileriye do ru itti; derken sandalyeden elini ekerek kapya do ru atld, kapya tutunup do ruldu - bacakklarnn tabanlarnda bir yap kanlk vard -, bir an dinlendi burada. Sonra kilit iinde sokulu anahtar a zyla evirmeye u ra t. Ne yazk ki do ru drst di leri yoktu anla lan, anahtar neyle tutacakt? Ama eneleri pek glyd ve enelerinin yardmyla anahtar gerekten yerinden oynatt; bu arada bir yeri incinmi ti mutlaka, nk a zndan kahverengi bir sv anahtar zerine akp oradan da yere damlamaya ba lad. Biti ik odadan: i itiyor musunuz? Anahtar evirmeye u ra yor, dedi Mdr Bey. Bu sz, Gregor'u enikonu yreklendirdi. Ama hepsi ba rmalyd ona. Anne ve babas, hepsi: Ha gayret, Gregor! diye ba rmalyd: Sakn koyverme! Yklen kilide, Gregor! Gsterdi i abalar evdekilerin merakla izledi i d ncesiyle btn gcn toplayarak lgn gibi anahtar srd. Anahtar dndke, o da kilidin evresinde dolanp duruyordu. Artk kendisini ayakta tutan a zyd yalnz, gerekti inde anahtara aslyor ya da vcudunun tm a rl yla onu a a bastryordu. Nihayet at diye alan kilidin tiz sesine uykusundan uyand adeta, rahat bir nefes ald. ilingirsiz ba ardm i te! diye sylendi kendi kendine ve kapy iyice amak iin ba n kola dayad. Kapy bu tarzda amak zorunda kal , kapnn iyice almasna kar n Gregor'un henz ortada grnmemesine yol am t. Tam salona ayak atacakken pat diye srtst yklmamak istiyorsa, kap kanatlarndan birinin evresini pek byk bir dikkatle usulcack dolanmas gerekiyordu. Kendisi henz bu zor i le u ra p, ba ka eye aldracak vakit bulamazken, Mdr Bey'in birden yksek sesle: Oh! diye bir ses kard n i itti; ses, tpk bir rzgr u ultusunu andryordu. Az sonra da Mdr Bey'in kendisini grd Gregor. Kapya oradakilerin hepsinden yakn bulunan Mdr Bey elini ak a zna bastrm , sanki grnmeyen, ama habire zerine gelen bir g kar snda yava yava gerilere ekiliyordu. Mdr Bey'in odada bulunmasna aldrmayan annesi, geceden kalma da nk ve dimdik salarla orackta dikiliyordu; Gregor'u grnce, ilkin ellerini kenetleyerek babasna bakt, sonra Gregor'a do ru iki adm atarak, giysisinin epevre alp yaylan etekleriyle yere ykld; yz g sne d m , adeta btnyle ortadan silinip kaybolmu tu. Babas, halinde d manca bir ifade, yumru unu skt; Gregor'u gerisin geri srp odasndan ieri tkmak ister gibiydi; bir ara gvensiz gzlerle evresine baknd, ardndan elleriyle gzlerini kapayp gl g s sarsla sarsla a lamaya koyuldu. Bu durumda, salona girmeye kalkmad Gregor, kap kanatlarndan smsk srmelenmi olanna ierden yasland; yle ki ancak yar vcudu grlebiliyor, bu vcut zerinde seilen yana e ik ba yla odadakilere ldr ldr bakyordu. Bu arada ortalk iyiden iyiye aydnlanm , yolun kar yakasnda uzayp giden ba sonu bellisiz gri siyah binann bir blm -bir hastaneydi buras -, cephe ksmn kat bir biimde oyup geen dzenli pencereleriyle a a km t. Hl dinmemi ti ya mur, ama tek tek grlebilen ve adeta tek tek yukardan a a frlatlan iri damlalar halinde ya yordu imdi. Masann zerini tabak fincan gibi eyler doldurmu tu; nk babas iin kahvalt gnn en nemli yeme iydi ve bu yeme i bir yandan e itli gazeteleri okuyarak saatlerce srdrrd. Tam kar duvarda, Gregor'un askerlik dneminden kalma bir resim aslyd ve resimde Gregor eli meinde, tasa ve kayglardan uzak glmseyen, duru u ve niformasna kar herkesi saygya davet eden bir te men olarak grlyordu. Holn kaps alm t; daire kaps da ak bulundu undan, a a inen merdivenin ba taraf seilebilmekteydi. Evet! dedi Gregor; evde serinkanll n yitirmeyen tek ki i ku kusuz kendisiydi, bunu biliyordu. imdi giyiniyorum. Koleksiyonu toparlayp yola kaca m hemen. Yola kmama izin, izin verecek misiniz? Evet, Mdr Bey! Gryorsunuz dikkafal de ilim; al maktan zevk duyarm. u geziler zahmetli bir i , ama onlarsz da ya ayamam do rusu. Peki ama, nereye gidiyorsunuz Mdr Bey? Firmaya m? Firmaya, yle mi? Burada geenleri oldu u gibi rapor

edecek misiniz? Hani bir an oluyor, insan al acak gc bulamyor kendinde. Ama bylesi anlar, gemi te yaplan i leri anmsamak ve ileride, engel ortadan kalktktan sonra daha byk bir evk ve gayretle i e sarlmay d nmek iin biilmi kaftandr. Nihayet Sayn Patron'a ok ey borluyum, siz de pek iyi biliyorsunuz bunu. te yandan, anne ve babamla kzkarde imin geim yk de benim omuzlarmda. u anda durumum nazik, ama bu durumdan yine kendimi syrp kurtaraca m. G bir i , bari siz daha da gle tirmeyin. Ma azada benim tarafm tutun. Pazarlamaclar sevmezler, biliyorum. Tonla para kazanr, gel keyfm gel ya arlar diye d nrler. Bu nyargy daha bir dikkatle gzden geirmek iin, yle zorlayc bir neden de kmaz insann kar sna. Ama siz Mdr Bey, siz br personelden daha derli toplu grebilirsiniz durumu. Hani tamamen sz aramzda, Sayn Patron'un kendisinden bile daha derli toplu grebilirsiniz. nk Patron bir i adam oldu undan, verece i yarglarda kolay etki altnda kalp hizmetinde al trd bir memurun aleyhinde bir tavr taknabilir rne in. Siz de ok iyi biliyorsunuz ki, yln hemen btnn ma aza d nda geiren bir pazarlamac dedikodulara, raslantlara ve nedensiz ikyetlere kolayca kurban gidebilir, bunlara kar asla savunamaz kendini, nk okluk bunlardan haberi olmaz; olsa da, ancak bir geziyi bitkin sona erdirip firmaya dnd ve nedenleri artk bir trl kestirilemeyen kt sonularn etkilerini z varl zerinde hissetti i zaman olur. Mdr Bey, gitmeyin byle rica ederim. Bana birazck hak verdi inizi gsteren bir tek sz syleyin hi de ilse. Ama Mdr Bey daha Gregor'un ilk szleri zerine arkasna dnm t, yalnzca titreyen omuzlan zerinden dudaklarn iyice aralayarak Gregor'a bakyordu; Gregor konu urken bir an bile bo durmam , ondan gzn ayrmakszm kapya do ru sokulmu , ama salondan kmasn nleyen gizli bir yasak varm gibi bunu pek a rdan yapm t. Derken hole geldi; aya m birden salondan ekip al na baklrsa, yle sanlabilirdi ki, sanki ate zerine basm t. Ama holde sa elini uzatabildi i kadar ileriye, merdivene do ru uzatt; orada kendisini tanrsal bir kurtulu bekliyordu adeta. Gregor, ma azadaki konumunun iyice sarslmasn istemiyorsa, Mdr Bey'in byle bir ruh durumu iinde ekip gitmesine asla izin vermemesi gerekti ini seziyordu. Anne ve babas bu gibi eyleri do ru drst kavrayabilecek yetenekten yoksundu; bunca yl iinde firmadaki i ini Gregor'un mr boyu elinde tutaca kansn edinmi ve u anda kendilerini zntye ylesine kaptrm lard ki, birazck olsun ileriyi grecek durumda de illerdi. Mdr Bey'in alkonulmas, yat trlmas, ikna edilmesi ve nihayet gnlnn kazanlmas gerekiyor, Gregor'la ailesinin gelece i buna bakyordu. Ke ke kzkarde i imdi salonda bulunsayd! Zeki bir kzd hani; daha Gregor srtst rahat rahat yatarken o a lam t. Ve Mdr Bey'in, bu kadnlara d kn adamn kzkarde ine kar dayanamayp onun dedi ini yapaca ku kusuzdu. imdi kzkarde i olsa dairenin kapsn kapar ve holde konu aca szlerle Mdr Bey'i korkularndan kurtarrd. Gelgelelim kzkarde i evde de ildi, dolaysyla Gregor'un kendisi harekete gemek zorundayd. u anda stesinden gelebilece i devinimlerin neler oldu unu henz bilmiyordu; bunu umursamakszn, ayrca demin konu tuklarnn yine yanl anla labilece ini, belki de yanl anla ld n d nmeksizin kap kanadndan ayrld; aradaki bo luktan vcudunu ite kaka geirmeye al t. O srada sofann korkulu una iki eliyle gln denecek biimde yap an Mdr Bey'in yanna gidecekti. Ama hemen tutunacak bir yer arayarak, ufak bir lkla bir sr bacak n zerine y lp kald. O saat, bu sabah ilk kez vcudunda bir rahatlk duydu; bacakklar sa lam bir zemine kavu mu tu. Bacak-klarna tamamen sz geirebildi ini grerek sevindi; hatta istedi i yere kendisini ta yp gtrmek iin aba bile harcyorlard. Artk tm rahatszl nn sona ermek zere oldu una inanmaya ba lad, Gregor. Ba ka trl hareket edemedi inden sa a sola sallanyor, annesine hi de uzak bulunmayan bir yerde, tam onun kar snda d eme zerinde yatyordu ki, tamamen kendi iine gmlm e benzeyen annesi birden frlayp kalkt aya a, kollarn iyice ileriye uzatp parmaklarn gererek: imdat! Aman Yarabbi! mdat! diye ba rmaya koyuldu. Gregor'u daha iyi grmek ister gibi ba n yana e mi ti; ama derken, buna kar t bir davran la geri geri se irtmek gibi bir samal a kalk t; arkasnda kurulu kahvalt masasnn bulundu unu unutmu tu; masann yanma gelir gelmez, adeta dalgnl ndan hemen

zerine oturuverdi; yanba nda devrilen kocaman kahvedenlikten kahvenin sel gibi akt n farketmemi e benziyordu. Gregor, annesine bakarak: Anne! Anne! diye seslendi usulca, Mdr Bey bir an iin tamamen aklndan km t; ama akan kahveyi grnce eneleriyle birka kez bo lu a do ru hamle yapmadan duramad. Bunun zerine yeniden ba rmaya ba lad annesi; masay brakp kat, kar dan se irtip gelen babasnn kollarna brakt kendini. Ama Gregor'un o anda anne ve babasna ayracak vakti yoktu; merdivenden inmeye koyulan Mdr Bey, enesini korkulu un zerine dayayarak son bir kez dnp arkasna bakt. Mdr Bey'e yeti mek isteyen Gregor, ileriye atld hemen. Mdr Bey anla lan bir eyler sezinlemi olacakt, birka basama birden inmeye ba lad. Vay canna! diye haykrd evden kp gitmek zereyken ve ses btn merdivenlerde nlad. Ne yazk ki, Mdr Bey'in gidi i imdiye dek serinkanll n pek yitirmemi babasn da hayli a rtm a benziyordu; nk Mdr Bey'in arkasndan ko mas ya da hi de ilse Gregor'u onun pe ine d mekten alkoymamas gerekirken, sa eliyle Mdr Bey'in apka ve pardssyle bir sandalyenin zerinde brakt bastonunu kapp sol eliyle masadan byk bir gazete ald, ayaklarn yere vurup baston ve gazeteyi havada sallayarak Gregor'u odasndan ieri tkmaya al t. Gregor'un yalvarp yakarmalarnn hibiri para etmedi ve hibiri de anla lmad. Gregor ba n istedi i kadar sklm pklm dndrsn, babas ayaklaryla giderek daha hoyrat yeri dvyordu. Kar da annesi serin havaya aldrmayarak bir pencere ap d ar sarkt, pencereden hayli ilerde tuttu u yzn ellerine gmd. Bunun sonucu olarak sokakla merdiven arasnda gl bir hava akm ba gsterdi, perdeler uu maya ba lad, masann zerindeki gazeteler h rdayp gazete yapraklarndan kimisi esintiyle yerde srklenmeye koyuldu. Babas aman vermeksizin Gregor'u sk tryor, bu arada vah i bir insan gibi sesler karyordu. Ne var ki, geri geri gitme konusunda Gregor'un hi egzersizi yoktu ve gerekten pek yava yryordu bu i . Gregor bir arkasna dne-bilse, o saat odasnda alabilirdi solu u; ama fazla zaman isteyen dnme giri imiyle babasn sabrszlandrmadan ekiniyordu; stelik her an babasnn elindeki bastondan srtna ya da ba na ldrc bir darbenin inmesi i ten de ildi. Ancak, sonunda Gregor iin ba ka yapacak ey kalmad; nk geri geri giderken gidi ynn bile koruyamad n deh etle farketmi ti. Dolaysyla, bir yandan gz ucuyla srekli babasna bakarak elden geldi ince hzl, ama gerekte pek yava , dnme eylemine giri ti. Herhalde babas iyi niyetini sezmi ti ki, dn srasnda Gregor'a ili medi, tersine bastonunun ucuyla uzaktan onun bu giri imini ynetmeye al t. Ne olurdu sanki, babas a zndan o katlanlmaz slkl sesleri karmasayd! Bu sesler, Gregor'un aklm ba ndan alyordu. Nerdeyse tamamen arkasna dnm t ki, kulaklar boyuna slk seslerinde, a rarak yine biraz gerisin geri arketti. Ama sonunda ok kr ba yla kapnn nne geldi, gvdesinin kapdan kolay geemeyecek kadar geni oldu unu grd. inde bulundu u ruh durumundan tr, kapnn br kanadn da ap Gregor'a geebilece i gibi bir yer sa lamay hi d nmedi babas; aklna takt tek ey varsa, Gregor'u bir an nce odasna tkmakt. Gregor'un do rulup kalkarak, kapdan gemek iin gerekli uzun boylu hazrlklara giri mesine de asla izin verecek gibi grnmyor, kendine zg bir takm sesler kararak, sanki nnde hibir engel yokmu asna onu ileri do ru srp gtrmeye u ra yordu; Gregor'un peinden gelen ses, bundan byle hi de bir tek babann sesi gibi kmamaktayd. Ve gerekten, i in akaya gelir yan kalmam t artk. Gregor, ne olursa olsun, kna skma kapdan gemeye al t, yere srtnmekten b rlerinden biri ba tan a a yara bere iinde kalm t, beyaz kapda i ren lekeler brakyordu. Oldu u yere ivilenip kalan Gregor bazen tek ba na kprdayacak gc bulamyor, bir tarafndaki ba-cakklar bo lukta habire rpnrken, yere bastrlm br taraftakiler szlayp duruyordu. Anszn babas arkadan, Gregor'u gerekten esenli e kavu turan bir tekme savurdu. Bunun zerine havada utu Gregor, oras buras iddetle kana-yarak solu u odann hayli ierlerinde ald. Derken bastonla itilerek kapatld kap ve sonunda ortalk yat t. II Ancak ak amn alacakaranl nda baygnl a benzer derin uykusundan uyand, Gregor. Ku kusuz d ardan gelen grlt olmadan da az sonra uyanacakt, nk kendisini yeterince dinlenmi ve

uykusunu alm hissediyordu; ama yle sanyordu ki, hemen belirip kaybolan bir ayak sesi ve hole alan kapnn saknarak kapatlmas onu uyandrm t. Sokaktaki elektrik fenerlerinin yer yer odann tavanna ve mobilyalarn st ksmlarna vurmu tu; ama a a s, Gregor' un bulundu u yer karanlkt. Gregor, ancak imdi de erini anlad duyargalaryla, henz beceriksiz ve sa solu yokla-yarak, a r a r kapya do ru srklendi; kapnn ardnda neler olup bitti ini grmek istiyordu. Sol taraf tatsz bir gerilim iinde bulunan bir tek uzun yaradan olu uyordu sanki; iki dizi bacak zerinde, hayli topallayarak yrmesi gerekiyordu. stelik bacakklanndan biri, leden nceki olaylarda a r bir yara alm t - hani bir tek baca nn yaralanmas mucizeydi - ve bu bacakk cansz srklenip arkadan geliyordu. Gregor ancak kapya varnca, kendisini oraya eken eyin ne oldu unu anlad; bir yiyecek koku uydu bu; kk kapnn e i inde st dolu bir kse duruyor, stn iinde ufak ufak do ranm francala paralan yzyordu. Nerdeyse sevincinden kahkaha atacakt Gregor, nk sabahkine kyasla al daha da bym t; hemen ba n kseye daldrd, ba neredeyse gzlerinin stne kadar stn ierisine gmld. Ama ok gemeden, d krkl na u ram , kendini geriye ekti; hani yalnzca o incinmi sol b rnden tr bir ey yemekte glk ekti i iin yapmam t bunu - ancak btn vcuduyla sesli sesli soluyarak yemek yiyebiliyordu -, genellikle en sevdi i yiyecek saylp kzkarde inin ku kusuz bu yzden odasna getirip koydu u stn hi tadna varamam t; hatta nerdeyse tiksinerek kseden evirdi yzn, geri dnp srne srne odann ortasna geldi. Gregor'un kap aral ndan grd ne gre, salonda gaz lambas yaklm t; ama her vakit gnn bu saatinde babas, ikindi zeri kan gazeteyi annesine ve bazen de kzkarde ine yksek sesle okurken, imdi ses seda i itilmiyordu. Belki kzkarde inin her vakit anlatt ve kendisine yazd mektuplarda szn etti i bu gazete okumalarn arkas kesilmi ti. Ama ev ku kusuz bo de ildi, yleyken enikonu bir sessizli e gmlm t. u bizim aile ne sakin bir hayat ya yor, diye sylendi Gregor kendi kendine, gzlerini dikip n sra karanl a bakp dururken, anne ve babasyla kzkarde ine, byle gzelim bir evde byle bir hayat ya ama olana n sa layabildi inden tr byk bir gurur duydu. Ama ya imdi btn bu huzur, bu rahatlk, bu memnun ya ayp gitmeler fec bir ekilde sona ererse? Derken bylesi d ncelerle oyalanmay brakarak biraz hareket etmeyi uygun grd, odada a a yukar gezinmeye ba lad. Uzun ak am sresince bir kez yan kaplardan biri, bir kez de br hafife aralanp, sonra hemen kapatld; herhalde biri ieri girmek gereksinimini duymu , ancak bundan enikonu saknm t. Gregor, salon kapsnn hemen yanna gelip durdu; odaya girmekten ekinen ziyaretinin ne yapp yapp ieri girmesini sa lamak ya da hi de ilse kim oldu unu renmek istiyordu. Ne var ki, kap bir daha almad ve Gregor da bo yere bekledi. Sabahleyin kaplar kilitliyken yanna gelmek istemi ti herkes; oysa imdi kendisi bir kapy am , br kaplar da galiba gndz alm ken hi kimse yanna u ramyordu; stelik anahtarlar da imdi d ardan kilitte sokulu durmaktayd. Ancak gece ge vakit salondaki k sndrld, anne ve babasyla kzkarde inin bu vakte kadar uyank beklediklerini anlamak g de ildi; nk Gregor'un ok iyi i itti ine gre, her de parmak ularna basarak salondan uzakla yordu. Artk sabaha kadar kimse Gregor'un yanna u ramayacak demekti, yani imdi bol zaman vard Gregor'un, bundan sonraki ya amna nasl bir eki dzen vermesi gerekti ini kimse tarafndan rahatsz edilmeksizin d np kararla trabilirdi. Ama zemini zerinde yamyass bir durumda yatt yksek tavanl geni oda onu rktyor, bu rkntnn nedenini de bir trl kestiremiyordu; nk be yldan beri yatp kalkt kendi odasyd buras. Yar bilinli bir dn le, beri yandan hafif bir utan duygusuyla se irtip kanepenin altna girdi; srtnn biraz sk masna ve ba n yukar kaldramamasna kar n, o saat kendini pek rahat hissetti burada; zld bir ey varsa, fazla geni bedenini tmyle kanepe altna yerle tirememesiydi. Btn gece kanepenin altnda kald; biraz yar uykuda geirdi zaman, al n etkisiyle ikide bir korkuyla srayp uyand; biraz da kayg ve tasalarla belirsiz umutlara kaptrd kendini; ama btn bunlar imdilik serinkanl davranmas, sabretmesi ve ailesini alabildi ine kollayp, ierisinde

bulundu u durumda istemeyerek yol at zntleri onlar iin katlanlr hale sokmas gerekti ini gsteriyordu. Daha sabahn erken saatinde, ald yeni kararlarn gcn snama frsatn buldu; nk hol tarafndan gelen kzkarde i, nerdeyse tamamen giyinik, kapy ap bir gz att ieri. lk anda Gregor'u bulamad, ama derken onu kanepenin altnda ele geirince -Hay Allah, bir yerde olacakt u Gregor, odadan uup gitmemi ti ya - ylesine korktu ki, kendini toparlamaya frsat bulamadan, d ardan vurup kapad kapy. Ama sonra byle yapt na pi manlk duymu gibi kapy yine at hemen. Sanki odada bir a r hasta, hatta yabanc biri varm gibi parmak ularna basarak ieri girdi. Gregor ba n ancak kanepenin kenarna kadar uzatm , kzkarde ini izliyordu. Acaba kz-karde i ste el srmedi ini ve bunu da asla a olmad iin yapmad n anlayacak myd? Kendisine daha uygun bir ba ka yiyecek getirecek miydi sonra? Do rusu kanepenin altndan frlayp karak kzkarde inin ayaklarna kapanmak ve ondan yiyebilece i iyi eyler getirmesini rica etmek iin alabildi ine gl bir istek duyuyordu; ancak kzkarde i kendili inden byle davranmad m, onun dikkatini bu nokta zerine ekmektense alktan lrd, daha iyi. Ama kzkarde i br anda st ksesini grerek hayrete kaplm t; dolu duruyordu kse, yalnzca birazck st drt bir yanndan yere dklm t. Kzkarde i elleriyle de il de, bir bezle tutarak kseyi yerden kaldrd ve alp d an kard. Gregor st yerine kzkarde inin ne getirece ini enikonu merak ediyor, kafasndan bununla ilgili e itli d nceler geiriyordu. Ama kzkarde inin o iyi yreklili iyle yapt eyi dnyada nceden sezinleyemezdi; kendisinin neden ho land n anlamak zere bir sr yiyece i eski bir gazetenin zerine yayarak alp gelmi ti kzkarde i; pi eli hayli zaman olup yan koku mu sebze, donmu beyaz bir salann ortasnda ak am yeme inden kalm kemikler, biraz ekirdeksiz zm ve badem, Gregor' un iki gn nce yenilecek gibi olmad n syledi i br peynir, bir para yavan ekmek, zerine ya srlm bir dilim ekmek, sonra yine ya srlp tuz ekilmi ikinci bir dilim ekmek. Hepsinin yanna da, galiba bundan byle kesinlikle Gregor'a ayrlm su dolu bir anak konmu tu. Kendisi varken yeme e el srmeyece ini bilen kzkarde i incelik gstererek hemen odadan kp gitmi , hatta diledi i gibi rahat hareket edebilece ini Gregor'a sezdirmek zere anahtar evirip kapy kilitlemi ti. Yemek szkonusu olunca, titremeye ba lam t Gregor'un bacakklar. Hem vcudundaki yaralar da tamamen iyile mi e benziyordu. D emenin zerinde hareket etmesini engelleyen bir ey hissetmiyordu artk; buna hayret etti ve bir aydan fazla zaman nce parma n birazck kesmesine kar n, bu yarann nceki gn kendisine yeteri kadar ac ektirdi ini d nd. Yoksa kabala p duygusuz-la tm m eskisine gre? diye geirdi iinden. Btn yiyecekler arasnda peynire kar o saat iddetli bir istek duydu, hrsla peyniri emmeye ba lad. abuk abuk, keyfinden gzleri ya ararak peyniri, sebzeyi ve salay birbiri ardndan yiyip yuttu. Gelgelelim, taze yiyeceklerin tadn alamad pek, kokularna bile katlanamad; hatta yiyece i eyleri seip seip biraz uza a ta d bunlardan. Kzkarde i tekrar saklanp gizlenmesi iin bir i aret olarak usulca anahtar evirdi inde, Gregor oktan yiyece ini yemi , tembel tembel oldu u yerde yatyordu. Anahtar sesi zerine, nerdeyse uyuklar durumuna kar n korkuyla frlad ve se irterek yine kanepenin altna girdi. Ama yalnzca kzkarde inin odada bulundu u ksa sre iin bile kanepenin altnda kalmak byk bir abay gerektiriyordu, nk ok yemekten karn biraz i mi ti, kanepenin altndaki darack yerde g bela soluk alyordu. Kk apta bo ulma nbetleri geirerek, biraz d ar frlam gzlerle kzkarde ini izledi; kzkarde i, hibir eyden habersiz, yalnz kalntlar de il, Gregor'un asla elini srmedi i yiyecekleri de, sanki bundan byle bir i e yaramayacaklarm gibi, sprgeyle bir araya toplad ilkin, sonra hepsini acele bir kovann ierisine bo altt, bir tahta kapakla a zn kapad kovay alp d ar gtrd. Kzkarde i arkasna dner dnmez, Gregor kanepenin altndan kt, uzanp gerindi ve yellendi. Bundan byle her gn bu ekilde yeme ini yedi Gregor; bir n sabahleyin, anne ve babasyla hizmeti henz uyurken; ikinci n genel le yeme inden sonra; nk le yeme i yenir yenmez anne ve babas ksa bir sre kestiriyor, hizmeti ise kzkarde i tarafndan bir ey alp gelmesi iin ar ya yollanyordu. Onlarn da Gregor'un alktan lmesini istedikleri yoktu elbet: Ama belki Gregor'un yemek sorununa ili kin kulaktan i ittiklerinden te bilgi sahibi olmalar

kazanamayacaklar bir eydi; ama belki kzkarde i kk de olsa bir zntden esirgemek istiyordu kendilerini; nk Allah biliyor ya, zaten yeterince ac ekiyorlard. O ilk gnn le ncesi, doktorla ilingirin ne gibi bir bahaneye ba vurulup evden yine uzakla trld n Gregor bir trl renemedi; nk kendini anlayamadklarndan, onun da ba kalarn anlayabilece ini, kzkarde i de aralarnda olmak zere hi kimse d nmyordu. Dolaysyla, kzkarde i odasndayken, onun yer yer g s geirip ermi lere yakar larn i itmekle yetinmesi gerekiyordu Gregor'un. Ancak ilerde, kzkarde i duruma biraz al nca - tam bir al ma tabii asla szkonusu olamazd - arada bir tatl bir sz alnmaya ba lad Gregor'un kula na. rne in, getirilen yemekler arasnda yle adamakll bir temizli e giri ti mi: Yeme i be enmi bugn anla lan, diyordu kzkarde i. Giderek seyrekle ti i grlen kar t durumlarda ise, adeta zlm yle sylyordu: Gene hi e! srmeden brakm hepsini. Gregor, olup biten yeni olaylar do rudan haber alamyorsa da, biti ik odalara kulak kabartarak kimi eyler renebiliyordu. Biti ik odalarn birinde bir ses itmesin, hemen se irtip kapya yap tryordu btn vcudunu. zellikle ilk zamanlar evde st kapal da olsa, kendisini ilgilendirmeyen hibir konu ma yaplmyordu. lk gn boyunca btn yemeklerde, bundan byle ailenin nasl davranmas gerekti i konusu gr lm t; ama yemek d ndaki zamanlarda yine ayn ey zerinde konu uyorlard, nk anla lan kimse Gregor' la yalnz kalmaya yana mad ndan ve ev de asla bo braklmak istenmedi inden, her vakit aile bireylerinden en az ikisi evde bulunuyordu. Ayrca, hizmeti daha ilk gn - olup bitenlerden neyi ve ne kadarm bildi i pek belli de ildi - hemen i i brakmasna msaade etmesini ayaklarna kapanarak annesinden rica etmi ve bir eyrek saat sonra veda edip giderken, kendisine kar alabildi ine byk bir ltuf gsterilmi gibi szkonusu msaadeye gznde ya lar akarak te ekkrde bulunmu , kimseye olay konusunda bir ey tlatmayaca na kendili inden yemini bulan etmi ti. Bu durumda kzkarde i annesiyle beraber yeme i pi irme devini de stlenmi ti; ancak pek zahmetli bir i de ildi bu; nk evde hemen hibir ey yendi i yoktu. Boyuna Gregor evdekilerin birbirlerini bo yere yeme e buyur etti ini i itiyor, ama kimsenin de kar dakinden Te ekkr ederim, yedim yiyece im kadar, ya da benzeri szlerden ba ka bir cevap alamad m gryordu. Hatta belki bir ey iildi i de yoktu evde. ikide bir kzkarde i babasna bira isteyip istemedi ini soruyor, biray kendisi alp gelmek iin can atyor, ama babasnn sustu unu grnce, onun bu konudaki duraksamasn gidermek iin kapcnn karsn da bira almaya yollayabilece ini sylyordu. Ama derken babasnn a zndan kesin bir hayr szc knca, artk birann laf edilmez oluyordu. Daha ilk gn babas, ailenin elindeki madd olanaklar hem annesi, hem de kzkarde ine bir bir aklam t. Babas sk sk masadan kalkyor, be yl nceki i inde u rad iflastan kurtarlm Wertheim marka kasay aarak bir belgeyi ya da bir not defterini alp geliyordu. Babasnn ifreli kilidi a m ve arad n iinden alp kasay yeniden kapay n i itiyordu, Gregor. Babasnn yapt aklamalar, odadaki tutukluluk ya amnn ba lamasndan bu yana i itti i ilk sevindirici szlerdi. imdiye dek babasnn eski i inden geriye be para bile kalmad n d nm t hep, hi de ilse babas kendisine bunun tersini kantlayan bir sz sylememi ti. Ancak, Gregor da babasna bu konuya ili kin bir ey sormam , tek d ncesi, hepsini katksz bir umutsuzlu a srkleyen iflas felketini ailenin elden geldi ince abuk unutmasn sa lamak olmu tu. Dolaysyla, ola anst bir al maya koyulmu , gz ap kapayacak kadar ksa srede firmadaki yardmclk grevinden pazarlamacl a ykselmi ti. Para kazanma bakmndan bir pazarlamacnn ku kusuz bamba ka olanaklar vard elinde; konusunda gsterilen basanlar hemen prim zerinden hesaplanarak nakit paraya evrilip eve getirilebiliyor, a rm mutlu ailenin gz nnde masann zerine konabiliyordu. Ne gzel gnlerdi bunlar! Ve szkonusu gnler, hi de ilse ayn parlaklkla bir daha yinelenmemi ti sonradan; oysa Gregor ylesine ok para kazanm t ki, btn ailenin geim ykn ta yabilecek duruma gelmi ve ta m t. Ne var ki gnn birinde gerek aile bireyleri, gerek Gregor al m t duruma; Gregor'un verdi i para evden kranla alnp kabul ediliyor, Gregor da seve seve bu paray veriyordu. Ama evdeki itenlik dolu

o pek scak hava zamanla kaybolmu tu. Hani Gregor'a yaknl m hep korumu bir ki i varsa, o da kzkarde iydi; kendisinin tersine mzi e baylan ve harikulade keman alan kzkarde ini gelecek yl, bunun do uraca byk masrafa aldrmakszn konservatuara gndermek, Gregor'un gizlice kafasnda ya att bir pland. Szkonusu masraf, al p bir ba ka yoldan karacakt. gezilerine kmad tasa srelerde kzkarde iyle syle ilerinde sk sk konservatuarn sz ediliyor, ama her vakit buna gerekle mesi d nlemeyecek bir d gzyle baklyordu. Anne ve babas bu konuya ili kin masum konu malar bile asla ho kar lamyorlard; ancak, Gregor byle bir eyi kesin olarak kafasnda ya atyor ve Noel gecesi bunu resmen ailesine aklamaya niyetleniyordu. te Gregor dimdik kapya yap m d arya kulak kabartrken, bulundu u durumda hi i ine yaramayacak bylesi d nceler geiriyordu kafasndan. Bazan vcudunda genel bir yorgunluk duyarak d arya kulak vermekten vazgeiyor, kendi haline koyverilmi ba kapya vuruyor, her seferinde ba n yine smsk yakalyordu hemen; nk en kk bir grlt biti ik salondan i itilip, oradakilerin susmasna yol ayordu. Bir sre sonra babas, herhalde yz kapya dnk: Gene ne yapyor Gregor yle? diye syleniyor ve salondaki yarda kesilmi konu ma ancak bunun zerine yava yava yeniden srdrlmeye ba lanyordu. Derken Gregor, vaktiyle geirilen btn felakete kar n, pek kk olmakla beraber bir servetin hl ailenin elinde bulundu unu, imdiye dek dokunulmayan faizlerinse aradan geen zaman iinde biraz kabard n yeterince ak seik renmi ti; nk babas, biraz kendisi oktandr bu gibi eylere u ra mad ndan, biraz da annesi sylenilenleri hemen ilk seferinde kavrayamad ndan, aklamalarnda sk sk tekrarlara kam t. Beri yandan, Gregor'un her ay eve getirdi i parann da - hani Gregor maa ndan yalnzca birka gulden ayryordu kendisine hepsi harcanmayarak biraz biriktirilmi ve zamanla bu para ufak bir yekn olu turmu tu. Kapnn arkasnda dikilen Gregor hzl hzl ba n sallyor, bu beklenmedik ileri gr llk ve tutumluluktan dolay sevincini a a vuruyordu. Geri biriktirilen parayla imdiye kadar babasnn patrona borcundan birazn daha deyebilir ve firmadaki i i zerinden syrp atabilece i gn daha da yakla rd; ama babasnn byle davranmas daha iyi olmu tu ku kusuz. Gelgelelim, eldeki para ailenin rne in faizlerle ya amasna hi de yetecek gibi de ildi; belki bir, bilemedin iki yl ailenin ayakta kalmasn sa lard ancak. Yani gerekte ili ilmemesi, darda kalnca kullanlmak zere bir kenara kaldrlmas gereken bir servetti bu ve ailenin geimini sa layacak parann aslnda al larak kazanlmas gerekiyordu. Ne var ki, babas sa lkl olmakla beraber ya l bir adamd, be yl asla bir i yapmam t, en azndan kendisinden fazla bir ey beklenecek gibi de ildi. Onca zahmetlere kar lk semeresiz kalm bir mrn ilk tatili olan bu son be ylda fazla ya ba layp i manlam , pek hantalla m t. Peki ama, kim kazanacakt paray? Evde bile bir yerden bir yere glkle kmldanabilen, her iki gnden birini nefes darl dolaysyla kanepe zerinde, ak pencerenin nnde geiren annesi mi? Yoksa henz on yedi ya ndaki bir ocuk olup gzel giyinmek, bol bol uyumak, ev islerine yardm etmek; kk apta kimi e lencelere katlmak ve -en ba ta keman almaktan olu an ya am kendisine hi de ok grlmeyecek kzkarde i mi? Sz dnp dola p para kazanma zorunlu una zerine geldi mi, ilkin Gregor kapy brakp ekiliyor ve kendini oracktaki serin deri kanepenin zerine atyor, nk utan ve zntden vcudunu ate basyordu. okluk btn gece sabaha kadar burada kalyor, bir an gzne uyku girmiyor, saatlerce kanepenin zerinde dnp duruyordu. Ya da, ne kadar zahmetli bir i olursa olsun, bir sandalyeyi ite kaka pencereye yakla tryor, sonra trmanp pervaza kyor, sandalyeye dayanarak pencereye ula yor, eskiden bu davran nn zerindeki ferahlatc etkisini naslsa anmsayarak pencereden d ar bakyordu; nk az ilerdeki nesneleri bile gnden gne daha bulank grmeye ba lam t. Eskiden sk sk dikkatine arpan ve irkin grnmnden tr lanetler savurdu u hastaneyi asla seemiyordu artk. Sessiz, ama tamamen kent havas esen Charlotte Soka 'nda oturdu unu ok iyi bilmese, pencereden grd yerin, gri renkteki gkle gri topra n ayrt edilmeyecek gibi

birbiriyle kavu tu u bir l paras oldu una inanabilecekti. Gznden hibir ey kamayan kzkarde i, yalnz iki kez Gregor'un sandalyesinin pencere nnde durdu unu grm , bundan byle oday her derleyip toplay nda sandalyeyi itip yine penceredeki eski yerine yerle tirmeye, hatta pencerenin i kanadn ak brakmaya ba lam t. Gregor kzkarde iyle konu up kendisi iin katland zahmetlerden tr te ekkr edebilse, onun kendisi iin yaptklarna daha kolay katlanabilirdi; ama imdiki durumda eza duyuyordu bunlardan. Geri kzkarde i durumun skcl n elden geldi ince gidermeye u ra yor ve zaman getike i in daha iyi stesinden geliyordu; ancak, Gregor da zamanla her eyin iyzn daha bir eksiksiz grmeye ba lam t. Bir kez odasna kzkarde inin ayak atmas Gregor iin korkun bir eydi; genellikle Gregor'un odasnn manzarasyla kar la maktan evde herkesi esirgemeye pek dikkat etmesine kar n, kzkarde i odasna girer girmez kapy kapayaym demeksizin do ru pencereye se irtiyor, nerdeyse bo ulacakm gibi aceleci ellerle pencereyi ayor, hava istedi i kadar so uk olsun, ksa sre pencerenin nnde dikilip derin derin solumadan yapamyordu. Bu ko u ma ve grltlerle her gn iki kez rktyordu Gregor'u. Gregor btn zaman kanepenin altnda titreyip duruyor, pencere kapalyken kendisiyle bir odada kalmaya katlanabilse, kzkarde inin ku kusuz onu bu grlt ve patrty i itmekten esirgeyece ini ok iyi biliyordu. Birinde - Gregor'un dn mnden bu yana bir ay gemi , kzkarde i iin Gregor'un grn nn pek a rtc yan kalmam t - her zamankinden biraz nce kageldi kzkarde i, Gregor'u hareketsiz ve korkutucu biimde pencerenin nnde dikilmi d ar bakarken buldu. Hani kzkarde inin odaya girmekten vazgemesi, Gregor iin beklenmedik bir ey saylmazd, nk szkonusu durumda kzkarde inin hemen pencereyi amas olanakszd. Ama kzkarde i ieri girmedi i gibi, gerisin geri frlayp kapy kapam t. Yabanc biri grse, Gregor kzkarde ini pusuda beklemi de, zerine saldrp srmaya yeltenmi diye d nebilirdi pekl. Gregor, tabii hemen kanepenin altna girip sakland; ama ancak leye kadar bekledikten sonra kzkarde i kp geldi yeniden, her zamankinden ok tedirgin bir hali vard. Gregor, kzkarde inin kendisini grmeye hl katlanamad n ve ileride de katlanamayaca n, vcudunun kanepenin altndan d ar frlayacak ufak bir parasn bile grp solu u kamakta almamak iin kzkarde inin kendini enikonu zorlamas gerekti ini anlyordu. Dolaysyla, vcudunun bu bir parasn bile grmekten kzkarde ini esirgemek iin, gnn birinde yatak ar afn srtlanarak kanepeye ta d, drt saat harcad bu i iin, ar af tm vcudunu rtecek gibi kanepenin zerine yerle tirdi; kzkarde i kanepenin altna e ilip baksa bile kendisini artk gremezdi. Kzkarde i gerekli bulmuyor mu, yine uzakla trabilirdi ar af; nk Gregor'un, keyfinden byle bsbtn saklanp gizlenmedi i akt; ama kzkarde i ar afa dokunmad, hatta Gregor birinde yeni dzeni nasl kar lad n grmek iin ba yla ar af biraz aralad zaman, kzkarde inin bak larnda bir kran ifadesi sezer gibi oldu. lk ondrt gn anne ve babas Gregor'un odasna girmeyi bir trl gze alamad. imdiye dek kendisine biraz miskin bir kz gzyle bakarak ikide bir ierleyip durduklar kzkarde inin grd i i, anne ve babasnn bundan byle nasl takdirle kar lad nn farkndayd, Gregor. Bundan byle kzkarde i odasn derleyip toplarken annesiyle babas kapnn nnde bekliyor ve kzkarde i daha odadan kar kmaz, ierisinin ne durumda bulundu unu, Gregor'un ne yiyip itiini, bu kez nasl davrand n, az da olsa halinde bir iyile menin sezilip sezilmedi ini kendisinden bir bir anlatmasn istiyorlard. Beri yandan annesi, bir an nce Gregor'u grp onunla konu mak istedi ini sylyor, ama babasyla kzkarde i, Gregor'un ierden can kula yla dinleyip tmyle onaylad akla uygun nedenler ne srerek imdilik kendisini bundan alkoyuyorlard. Ancak sonralar, annesine engel olabilmek iin her seferinde aresiz zora ba vurdular. Annesi: N'olur, brakn beni, Gregor'a gideyim! Baht kara o lum Gregor'a! Onu grmem gerekiyor, anlamyor musunuz ha, anlamyor musunuz? diye ba rdka, Gregor, belki annesini ieri koyvermekle iyi edeceklerini, her gn de il ku kusuz, haftada bir gn bunu pekl yapabileceklerini geiriyordu iinden. Annesi, btn cesaretine kar n ne de olsa bir ocuk gzyle baklmas gereken, belki Gregor'a hizmet gibi etin bir devi aslnda ocuksu bir d ncesizlikten stlenen kzkarde ine kyasla, her eyi ok daha iyi anlard ku kusuz.

Gregor'un, annesini grme iste i ok gemeden gerekle ti. En ba ta annesi ve babasn kollamak isteyen Gregor, gndzn pencereye yakla maktan ekiniyor, ayrca birka metre karelik d eme zerinde sa a sola pek srnemiyor, kmldamadan ylece yatp kalmaya gece vakti bile zor katlanyordu. ok srmemi , yemek yemekten de en ufak bir zevk almamaya ba lam t. Oyalanmak iin duvarlarla tavan zerinde ordan oraya trmanp gezinmek gibi bir al kanlk edinmi ti. zellikle tavandan sarkmak ok ho una gidiyordu; d eme zerinde yatmaktan bamba ka bir eydi bu; tavanda daha bir zgr soluyabiliyor, hafif bir titreme vcudunu saryordu. Tavandaki bu nerdeyse kendisini mutlu klan oyalanmalar srasnda bazan yle oluyordu ki, Gregor kendini koy-verip pat diye yere d yor, buna kendisi de a yordu. Ama vcudunu ku kusuz eskisiyle kyaslanamayacak lde denetim altnda tutabiliyor, sert bir d te bile hibir yeri rselenip zedelenmiyordu. Kzkarde ine gelince, Gregor'un oyalanmak iin ba vurdu u bu yeni u ra hemen farketmi ti, nk Gregor sa da solda srnp dururken de vcudundaki yap kan madde yer yer izler brakyordu; srnme i ini Gregor iin elden geldi ince kolayla trmak isteyen kzkarde i, bunu engelleyen e yalar, yani en ba ka sandkla yaz masasn ortadan kaldrmay kafasna koymu tu. Ama bunu tek ba na yapabilecek durumda de ildi; babasndan yardm istemeyi de gze alamyordu; hizmetininse yardma gelmeyece i ku kusuzdu; nk evden ayrlp gitmi eski hizmetinin yerini alan ve ylmadan i ini gren yakla k onalt ya ndaki bu kz mutfak kapsn srekli kilitli tutup, onu ancak zel a rlar zerine amak iin aileden izin koparm t. Bylece bir gn, babas evde yokken, kzkarde i annesinden yardm ister istemez, annesi duydu u ta kn sevinten lklar atarak kp geldi hemen, ama Gregor'un kapsnn nnde birden sustu, ilkin ku kusuz kzkarde i odaya girip her eyin yerli yerinde olup olmad na bakt, ancak daha sonra annesinin ieri girmesine izin verdi. Gregor, yatak ar afn apar topar daha a a lara ekmi , onun daha ok katlar ve kvrmlar yapmasn sa lam t; do rusu imdi ar af btnyle geli igzel kanepe zerine atlm izlenimini uyandryordu. Ama Gregor, bu kez ar afn altndan evreyi kolaan etmeye kalkmad; annesini henz bu ilk defasnda grmekten alkoydu kendini, sonunda onun gelmi olmasna sevinmekle yetindi. Gel, gel! Ortalarda yoktur o! dedi ini i itti kzkarde inin; kzkarde i, herhalde annesini elinden tutmu odadan ieri sokuyordu. Derken Gregor iki gsz kadnn, ne de olsa a r eski sand yerinden oynattklarn, kendisini fazla zorlamasndan korkan annesinin uyarlarna aldrmayan kzkarde inin hep i in en zor blmne sahip kmak istedi ini duydu. Pek uzun srd al ma. Yakla k bir eyrek saat sren u ra madan sonra annesi en iyisi sand odada brakmak oldu unu syledi, nk bir kez babas eve gelmeden i i bitiremeyecekler ve sand odann ortasnda brakrlarsa Gregor'un gelip geece i btn yolu tkayacaklard; ikincisi: Ad geen e yalar odadan uzakla trmakla Gregor'un ho una gidecek bir ey yapacaklar hi de kesin de ildi. Hatta tersi szkonusuydu bunun; bo duvarn manzaras insann adeta yre ini szlatyordu; ayn duyguyu neden Gregor da duymasnd iinde, nihayet odadaki e yalara hanidir al m t, bo odada kendini ksz hissedecekti. yle olmayacak m yani? diye sordu annesi, konu masna son vererek, usulcack; nerede bulundu unu kestiremedi i Gregor'un sesinin tonunu bile i itmesini nlemek ister gibi nerdeyse fsltyla konu uyordu, nk Gregor'un konu ulan szleri anlamad ndan emindi. yle de il mi hani? E yalar odadan uzakla trmakla adeta iyile mesinden bsbtn umudu kesti imizi ve hoyrat davranp onu kendi ba na brakt mz Gre-gor'a gstermi olmayacak myz? Sanrm en iyisi odaya hi dokunmayp naslsa yle brakmak, ilerde yine aramza dnd nde Gregor'un hibir eyi de i memi bulmasn ve arada geen zaman daha kolay unutmasn sa lamaktr. Annesinin bu szlerini i iten Gregor, insanlarla eskisi gibi dolaysz konu amamasnm, aile iinde srdrd tekdze ya ay la birle erek son iki ay ierisinde akln ba ndan ald n anlad, nk odasnn bo altlmasn do rusu ciddi olarak isteyebilmesini ba ka trl aklayamyordu. Atadan kalma e yalarla rahatack d enmi oday, ku kusuz ierisinde sa a sola srnebilece i, ama beri yandan insan gemi ini arabuk ve bsbtn unutaca bir ine evirmek hevesine mi kaplm t gerekten? nk daha imdiden bu gemi i unutmak zereydi ve hanidir i itmedi i annesinin sesi onu silkip sarsarak uyandrm t. Hayr, hibir ey odadan uzakla trlmamal, her

ey eski yerinde kalmalyd. E yalarn olumlu etkileri vard durumu zerinde, bu etkilerden yoksun kalamazd. E yalar o sama sa a sola srnmelerini engellerse, bu kendisi iin bir saknca de il, byk bir nimetti. Ama ne yazk ki kzkarde i bu konuda ba ka trl d nyordu; Gregor'la ilgili sorunlar zerinde konu ulurken anne ve babasnn kar sna byk bir otorite gibi kmaya al m t ve bunda pek de haksz saylmazd. Dolaysyla, imdi de annesinin sz kzkarde inin, ilkin planlad gibi yalnz sandkla yaz masasnn de il, kalmas zorunlu kanepe d nda btn e yalarn odadan karlmas zerinde diretmesi iin yeterli neden olu turdu. Kzkarde ini byle bir istekte bulunmaya gtren, elbet yalnz o ocuksu inad, son zamanlar hi beklenmezken ve glkle edindi i zgven duygusu de ildi; hani gerekten kzkarde i srnme i i iin ok yer gerekti ini, oysa bu konuda, grld ne gre, odadaki e yalardan Gregor'un hi de yararlanmad n saptam t. Ama belki ya t .kzlarda rastlanp her frsatta kendisine doyum sa lamaya al an bir romantizm de bu bakmdan bir rol oynuyor ve Grete szkonusu romantizmin ayartsna kaplarak Gregor'un durumunu gerektekinden daha korkun gstermek, bylece kendisine imdiye kadarkinden daha ok hizmet etme olana na kavu mak istiyordu. nk Gregor'la bo duvarlardan ba ka hibir eyin bulunmayaca bir .odaya Grete d nda kimse ayak atmay ku kusuz gze alamayacakt. Bylece annesinin szn dinleyip de kararndan dnmedi Grete; odada alabildi ine tedirginlik iinde dikilen ve kararsz grnen annesi de sonunda sustu, sand n d ar karlmasnda kzkarde ine gc yetti i kadar yardma koyuldu. Eh, gerekirse sandktan vazgeebilirdi Gregor, ama masa odada braklmalyd. Annesi ve kzkarde i ahlaya poflaya srkleyip gtrdkleri sandkla d ar kar kmaz, hemen kanepenin altndan ba m uzatt; dikkatle ve elden geldi ince saygl, nasl yapp da masay odada braktrabilece ini anlamak istedi. Ama, kt bir ans eseri, odaya annesi dnp geldi ilkin; biti ik odada sand kucaklam tutan kzkarde i Grete, tek ba na onu sa a sola sallyor, ama bir trl yerinden kmldatamyordu. Ancak, Gregor'u grmeye al k de ildi annesi. Gregor'un manzaras onu hasta yapabilirdi; dolaysyla, Gregor korkup geri se irterek kanepenin ta arka ucuna kadar ekildi; ama ar afn nde biraz oynamasn nleyecek vakit bulamam , bu kadar da annesinin dikkatini ekmeye yetmi ti. Annesi bocalad anszn, bir an sessiz durdu, sonra dnp Grete'nin yanna gitti. Her ne kadar Gregor ortada ola anst bir ey olmad n, yalnz birka e yann yerinin de i tirildi ini ikide bir iinden geiriyorsa da, az sonra kendi kendine itiraf etti i gibi, annesiyle kzkarde inin gidip gelmeleri, birbirlerine kk apta sesleni leri, e yalarn d eme zerinde kard czrtlar, drt bir yandan katklarla glenen bir byk karma a etkisi yapyordu zerinde. Ba n ve ayaklarn istedi i kadar vcuduna yap trsn, karnn istedi i kadar d emeye bastrsn, bu duruma uzun sre katlanamayaca n kendi kendine sylemeden duram-yordu. Derken odasn bo altmaya ba ladlar. Sevip ho land ne varsa alp gtryorlard; kl testereyle di er aletlerin bulundu u sand d ar karm lard; imdi yere smsk gmlm duran ve ticaret akademisi rencisi, ortaokul rencisi, hatta ilkokul rencisiyken ba nda oturup devler yapt masay yerinden oynatmaya u ra yorlard. Annesiyle kzkarde inin ne lde iyi niyet sahibi olduklarn ara trmaya gerekten vakit yoktu artk; zaten onlarn odada bulunduklarn nerdeyse unutmu tu; nk bitkin d m ler, bundan byle suskun al maya koyulmu lard, yalnzca d eme zerine basan ayaklarnn a r ve hantal sesi i itiliyordu. Bu yzden, Gregor, hemen frlayp kt ortaya; tam o anda annesiyle kzkarde i biraz soluk almak iin biti ik odada yaz masasna yaslanm duruyordu. lkin neyi kurtarmas gerekti ini gerekten bildi i yoktu Gregor'un; anszn gz plak duvarda asl krklere brnm kadn resmine ili ti; hemen trmanp duvara kt, vcudunu erevenin camna bastrd; cam smsk yap t vcuduna ve scak karnna iyi geldi. imdi vcudunu btnyle rten bu resmi hi de ilse kimse elinden alamayacakt. Kadnlarn odaya dn lerini izlemek iin ba n salonun kapsna dndrd.

Kadnlar fazla bir dinlenmeyi kendilerine ok grm , az sonra yine kp gelmi lerdi; Grete kolunu annesinin beline dolam , nerdeyse onu ta yp gtrr gibiydi. Peki imdi ne alalm odadan? diyerek evresinde dola trd bak larn. Anszn, duvarda e le en Gregor'la gz gze geldi. Annesinin odada bulundu unu d nerek serinkanll n korumaya al t, yzn annesine do ru e di, onu bylelikle evresine bakmaktan alkoymak istedi, sesi ku kusuz titreyerek ve pek d nmeden: Gel seninle gidip biraz daha oturalm salonda, ha? dedi. Kzkarde inin Gregor iin besledi i niyet akt; nce annesinin gvenli ini sa layacak, sonra dnp gelerek onu kovalayp duvardan indirecekti. Eh, denesindi bakalm! Gregor, resmin zerinde oturuyordu; onu vermeyecekti asla; onu vermektense, srayp Grete'nin suratna atlayacakt. Ama annesini asl tedirginli e srkleyen de Grete'nin szleri olmu tu; birden annesi kenara ekildi, iekli duvar k dnn zerindeki devcileyin kahverengi lekeye ili ti gz, grd eyin Gregor oldu unun gerekte bilincine varmakszn rtkan ve hoyrat: Aman Allahm! Aman Allahm! diye ba rd, tm umudunu yitirmi gibi kollarn aarak kanepenin zerine y ld ve ylece kmldamadan kald. Kz-karde i: Grrsn sen, Gregor! diye seslendi bunun zerine; yumru unu havaya kaldrarak dik dik Gregor'a bakt, Dn m olayndan beri kzkarde inin do rudan Gregor'a yneltti i ilk szlerdi bunlar. .Sonra kzkarde i, annesinin baygnl na kar bir esans alp gelmek iin biti ik odaya se irtti. Gregor da annesine yardm etmek istiyordu, resmin kurtarlmasna nasl olsa daha vakit vard; gelgelelim smsk yap t camdan ancak zorla kendini koparp alabildi. Kz-karde ine eskisi gibi akl verip yardmda bulunabilirmi cesine salona se irtti; ama kzkarde i e itli i ecikleri ara trp gereken esans bulmaya al rken, ister istemez eli b rnde, arkasnda dikilip bekledi. Kzkarde i arkasna dnp Gregor'u grnce korktu; i elerden biri yere d p paraland; bir cam kr gelip Gregor'un yzn izdi, da layc bir sv Gregor'un zerinden yere akt. Derken kzkarde ini Grete, daha fazla oyalanmakszn, ta yabildi i kadar ok i eci i alp annesinin yanna se irtti; kapy aya yla itip arkasndan kapad. Bu durumda Gregor, belki kendisinin yznden lmle yz yze gelen annesinden ayrlm t. Annesinin yannda kalmas gereken kzkarde ini rktp odadan karmay istemiyorsa, kapy aamazd; beklemekten ba ka yapaca bir ey yoktu. Kendi kendine yneltti i sulamalar ve yre ini dolduran tasalarla ii bulanarak srnme eylemine koyuldu; srnmedi i yer kalmad, duvarlar, mobilyalar ve tavan zerinde dola t srnerek ve sonunda btn odann evresinde dnd n hisseder hissetmez, umutsuzlukla byk masann zerine y lp kald. Bir sre geti aradan; Gregor bitkin uzanm yatyor, drt bir yanda sessizlik hkm sryordu; belki hayra alamet de ildi bu sessizlik. Derken kapnn zili ald. Hizmeti kendini mutfa a kilitlemi bulundu undan, aresiz kzkarde i Grete gidip at kapy. Gelen babasyd. Ne oldu, ne var? dedi hemen. Grete'nin durumu anla lan her eyi a a vurmu tu. Kzkarde i bo uk bir sesle cevap verdi, herhalde yzn babasnn g sne bastrm t. Annem bayld, ama yine iyile ti biraz; Gregor odasndan kat da. - Beklemi tim zaten, dedi babas. Size de syleyip durdum hep, ama kadnlara laf anlatmak zor. Aka grld gibi, Grete'nin pek ksa haberini babas ktye yormu , Gregor'un hoyrat davranmak gibi bir suu i ledi i sansna kaplm t. imdi babasn yat trmaya al mas gerekiyordu Gregor'un; nk durum zerinde onu aydnlatacak ne vakti, ne gc vard. Bu yzden, ko arak odasnn kapsna s nd, vcudunu bastrd kapya; babas holden salona ayak atar atmaz, odasna dnme konusunda alabildi ine iten bir niyet besledi ini, kendisini itip srerek odasna tkmann gereksiz oldu unu, bu i in yalnzca kapnn almasna bakt n, kap almaya grsn, ortadan kaybolaca m hemen anlasn istiyordu. Ancak babas, bylesi incelikleri alglayacak bir ruh durumu iinde de ildi. Daha salona girer girmez, bir yandan tepesi atm , bir yandan en bir edayla: Bak sen! diye ba rd. Gregor, ba m kapdan ekip babasna do ru kaldrm t. Babasn imdi orada dikilmi haliyle gerekten hi tasarlama-m t kafasnda; do ru, son zamanlar sa da solda srnp dola malarndan tr vakit bulup eskisi gibi evde olup bitenlerle ilgilenememi ti; dolaysyla, de i ik durumlarla kar-

la maya aslnda kendisini hazrlam olmas gerekiyordu. Ama yine de, yine de bu babas myd? Eskiden Gregor bir i gezisinden eve dnd ak amlar kendisim zerinde robd- ambrla koltukta oturuyor buldu u, do rulup kalkmaya asla gc yetmeyip yalnzca kollarn havaya kaldrarak dnd ne sevindi ini belli eden, yln birka pazaryla byk bayramlarda hep beraber yaptklar gezilerde zaten yava yryen Gregor'la annesinin arasnda onlardan daha yava bir ' tempoyla, eski paltosuna sarlm , bastonunu hep saknarak yere bastrp ilerlemeye al an ve bir ey sylemek istedi mi, nerdeyse oldu u yerde durup yanndakileri evresine toplayan adam myd bu? Oysa imdi dimdik kar snda duruyordu bu adam; tpk bankalarda al an mstahdemlerden biri gibi, vcudunu smsk saran d meleri yaldzl lacivert bir niforma giymi ti. Ceketinin kaba dik yakasnn stnden kocaman katmerli enesi sarkyor, fra gibi ka larn altnda kara gzleri zinde ve uyank bakp duruyordu. Ba ka vakit hep da nk ak salar tepede alabildi ine zenle iki yana ayrlm , yukardan a a taranm t. Yaldzl harflerle belki bir bankann isminin ba harfleri i lenmi kasketini, btn oday dola an bir yay izdirerek kanepenin zerine att ve niformasnn etekleri arkada uu arak, elleri pantolonunun ceplerinde, ka larn atp Gregor'un zerine yrd. Galiba ne yapaca n kendisi de bilmiyor, ama ayaklarn alabildi ine havaya kaldrarak admlarn atyordu. izmelerinin penelerinin o devcileyin bykl Gregor'u a rttysa da, Gregor bu a knlktan yine syrp ald kendini; nk yeni ya amnn daha ilk gnnden beri babasnn, kendisine kar enikonu sert davranlmas gerekti i gr n savundu unu biliyordu. Dolaysyla, babasnn nnden gerilere kat; babas durunca kendisi de duruyor, babas kmldar kmldamaz kendisi de se irtmeye ba lyordu. Bylece birok kez oday fr dndler, ama yle fazla nem ta yan bir olay ba gstermedi; hatta tempodaki yava lktan tr yaplan ey bir kovalamaca izlenimini uyandrmaktan uzakt. Bu yzden, Gregor da imdilik d emenin zerinden ayrlmad; ayrca kap duvarlar zerine ya da tavana s nmasn, babasnn hi de iyi kar lamayaca ndan ekiniyordu. Ancak, bylesi bir ko u maya bile uzun sre katlanamayaca n kendi kendine itiraf etmeden duramad; nk babasnn att bir adma kar lk onun saylamayacak kadar ok devinimde bulunmas gerekiyordu. Nefes darl imdiden kendini belli etmeye ba lam t, zaten eskiden de ci erleri iin yle pek gvenilir ve sa lkl denemezdi. Btn gcn szkonusu ko u iin toparlamaya al arak rasgele yalpalayp gidiyor, gzlerini pek ak tutmaya al myor, aptall ndan ko ma d nda bir kurtulu umuduna asla kafasnda yer vermiyor, titiz bir oymacl n eseri olan mobilyalarn k eleriyle sivri ular bir engel olu turmasna kar n duvarlara s nabilece ini adeta unutmu bulunuyordu. O anda hafife frlatlan bir ey havada uarak hemen yanba na d t ve n sra yuvarlanmaya ba lad. Bu bir elmayd; hemen bunu bir ikincisi izledi; Gregor korkudan oldu u yerde durdu, bundan byle ko mak yararszd, nk babas onu elmayla bombardman etmeyi kafasna koymu tu. Bfenin zerindeki meyvelikten kapt elmalarla ceplerini doldurmu , imdilik pek ni an almakszn onu elma ya muruna tutuyordu. Al al kk elmalar sanki elektriklenmi gibi d emenin zerinde sa a sola yuvarlanyor ve birbirlerine tosluyordu. Yava a atlm bir elma Gregor'un srtn syrp geti, srtta herhangi bir yara bereye yol amakszn kayp yere d t. Ancak hemen onun ardndan frlatlan bir ikinci elma adeta iine ledi Gregor'un; hi beklemedi i inanlmaz a r sanki yer de i tirirse kaybolup gidecekmi gibi, ileriye do ru srklenmek istedi; ama kendini adeta yere ivilenmi hissederek, duyular tam bir karma a iinde, d emenin zerine serildi. Ancak son bir kez baknca, oda kapsnn anszn ald n ve haykrp duran kzkarde inin n sra annesinin se irtip geldi ini - annesinin zerinde gmlek vard, nk kzkarde i baygn durumda nefes almasn kolayla trmak iin giysilerini soymu tu -, annesinin daha sonra babasna do ru ko tu unu, ku aklar zlm etekliklerin yolda belinden pe pe e kayp yere d t n, annesinin eteklikler zerinden sendeleyerek babasnn kollarna atld n, onu kucaklayp onunla tam birlik ve beraberlik olu turdu unu - ne var ki, Gregor'un gzleri olup bitenleri bundan byle pek seemez oldu -, ellerini babasnn boynuna dolayarak, Gregor'un hayatm ba lamas iin yalvarp yakard n grd.

III

Bir ay a kn sredir vcudunda ta d a r yara - kimse yerinden uzakla trmay gze alamad ndan, elma gzle grnr bir hatra gibi etin iine gmlp kalm t - tiksinti veren o feci grnmne kar n, babasna bile Gregor'un nihayet ailenin bir yesi oldu unu anmsatm t; kendisini d man gzyle grmemek, Gregor'a kar duyulan nefreti ie atp ona ho gryle, yalnzca ho gryle davranmak gerekiyordu. Geri Gregor, ald yara dolaysyla devinim yetene ini belki de srekli yitirmi ti ve imdi odasnn bir ba ndan br ba na gidebilmek iin ya l bir malul gazi gibi dakikalar ve dakikalarca uzun br zaman gereksiniyordu - ykseklerde sa a sola trmanmak diye bir ey szkonusu olamazd artk -, ama durumundaki bu ktle meye kar lk kazand bir ey vard, kaybetti inin yerini haydi haydi tutuyordu: Her vakit ak am zeri, kendisinin daha nceden hep bir iki saat dikkatle gzetledi i salonun kaps alyor, salondan baklnca seilemeyecek gibi karanlkta yatan Gregor, btn aileyi aydnlk masann ba nda otururken grebiliyor ve konu malar bir bakma herkesin izniyle, yani eskisinden bamba ka trl dinleyebiliyordu. Ku kusuz artk bu konu malar, Gregor'un otellerin darack odalarnda kendini rutubetli yatak yorganlar ierisine att geceler hep bir zlemle aklndan geirdi i eski gnlerin canl syle ilerine benzemiyordu. imdi okluk pek sessiz geip gidiyordu zaman. Babas ak am yeme inden az sonra koltu unda uyuyakalyor, annesiyle kzkarde i ses etmemesi iin birbirlerini uyaryorlar, annesi lambann iyice altna sokularak bir konfeksiyon ma azas iin gzel gzel ama rlar dikiyor, tezghtar olarak bir yerde kendine i bulan kzkarde i, ilerde belki daha iyi bir i e geebilmek umuduyla ak amlan stenografi ve Franszca reniyordu. Arada bir babas uyanyor, uyudu undan sanki hi habersiz, annesine: Bugn yine ne vakte kadar dikip duracaksn bakalm? diyor, annesiyle birbirlerine yorgun glmsyorlar, derken babas yine hemen uykuya dalyordu. Babas bir e it inatlk gsterip evde bile mstahdem niformasn zerinden karmaya yana myor, robd ambr bo una askda asl dururken, o sanki her vakit hizmete hazrm ve evde bile amirlerinin direktiflerini bekliyormu gibi uyukluyordu. Bu yzden, hemen daha ba langta, zaten yeni saylmayacak niforma, annesiyle kz-karde inin onca zerine titremesine kar n temizli ini kaybetti. Gregor okluk btn gece, ya l babasnn iinde alabildi ine rahatsz durumda, yleyken m l m l uyudu u lekelerden geilmeyen ve yaldzl d meleri hep l l parlayan giysiden gzlerini ayramyordu. Saat onu vurur vurmaz, annesi usulca seslenerek babasn uyandrmaya, sonra onu ikna edip yata a yatrmaya, u ra yordu; nk babasnn durumunda do ru drst bir uykunun sz edilemezdi; oysa sabah saat altda grevine ba layaca iin bu uyku kendisine son derece gerekliydi. Ama, bankada mstahdem greviyle al maya ba lad ndan beri davran larnda a a vurdu u bir dikba llkla, babas biraz daha masa ba nda kalmak iin diretiyor, ancak bu arada hep de uyuyakalyor ve o zaman sandalyesini yatakla de i tirmeye kendisini raz etmek iin evdekiler akla karay seiyordu. Annesi ve kzkarde i kk apta uyanlarla ne kadar zerine d erlerse d sn, babas nerdeyse bir eyrek saat hep hayr anlamnda usulcack ba n sallyor, gzlerini kapal tutup yerinden kalkmyordu. Annesi kolundan ekip eki tiriyor, kula na ho una gidecek szler sylyor, kzkarde i de i ini brakp annesine yardma geliyor, ama babasna bu da kr etmeyerek, szkonusu abalar onun koltu una da ha ok gmlmesine yol ayordu. Ancak kadnlar kollarna girince babas gzlerini ayor, srayla bir annesine, bir kz-karde ine bakyor ve hep yle sylyordu: Bu da ya amak szde! Ya l gnlerimde grece im rahat bu ha? Derken iki kadna yaslanp, sanki kendi kendisi iin alabildi ine byk bir ykm gibi a rdan alarak, onlar tarafndan kapya kadar gtrlmesine rza gsteriyor, kapda annesiyle kz-karde ini bir el i aretiyle uzakla trp bundan byle yalnz ba na ilerlemeye al yor, ama az sonra annesi elindeki diki i, kzkarde i elindeki kalemi arabuk bir kenara brakarak yine babasna yardm iin arkasndan ko uyorlard.

al maktan ypranm ve a r yorgun.d m bu ailede kimin Gregor'la yle fazla ilgilenmeye vakti vard. Eve harcanan para gittike kslyordu; hizmetiye aresiz yol verilmi ti. Ak salar ba nn evresinde uu an iri yan bir kadn, pek a r i leri grmek iin sabah ve ak am eve u ruyor geri kalan i leri ise, o bir sr diki lerinin yan sra annesi yapyordu. Hatta Gregor'un bir ak am sat fiyatlar zerinde konu ulurken rendi ine gre, eskiden annesi ve kzkarde inin bayram ve seyranlarda takp tak trd e itli aile mcevherleri de elden karlm t. Ama en byk yaknma nedeni, imdiki durumda kendilerine pek byk gelen evden kamay laryd; nk Gregor'un bir ba ka yere nasl ta naca konusunda kimsenin aklna bir are gelmiyordu. Ama evdekileri bir ba ka yere ta nmaktan alkoymad n pekl seziyordu Gregor; nk birka hava deli i braklm uygun bir sand n iine koyup onu, bir yerden bir yere kolaylkla gtrebilirlerdi; ailesini ev de i tirmekten en ba ta alkoyan, daha ok, kendilerini kaptrdklar tam bir umutsuzlukla btn akraba ve e dost evresinde kimsenin ba na gelmeyen bir felakete u radklar d ncesiydi. Ellemin yoksul ki ilerden bekledi i ne varsa, hepsini eksiksiz yerine getiriyorlard; babas bankadaki kk memurlara kahvalt iin d ardan yiyecek alp geliyor, annesi yabanc insanlara ama r dikece im diye kendini helak ediyor, kzkarde i ise m terilerin isteklerini yapmak iin tezghn arkasnda sa a sola ko turuyor, daha fazlasna da ailenin gc elvermiyordu. Beri yandan annesiyle kzkarde i, babasn yata a yatrdktan sonra dnp gelerek ellerindeki i leri brakyor, birbirlerine sokulup yanak yana a oturuyorlar, derken annesi Gregor'un odasn gstererek: u kapy kapar msn, Grete! diyor, bunun zerine Gregor yine karanlkta kalyordu; biti ikte ise annesiyle kzkarde i gzya larn birbirine katarak a la yor ya da donuk bak larla nlerindeki masaya bakp duruyorlar, bu da Gregor'un srtndaki yarann sanki yeni alm gibi szlamasna yol ayordu. Geceleri ve gndzleri adeta gzlerini krpmadan geiriyordu, Gregor. Bazan, kapnn bir dahaki al nda i leri tpk eskisi gibi kendi eline almay d nyordu; uzun zaman sonra yine patronla mdr, yardmclar, raklar, aklndan biraz zoru olan odac, ba ka ma azalarda al an iki dost, bir ta ra otelindeki oda hizmetisi, bir anlk tatl bir anmsama, bir apkac dkknnda al p kendisine itenlikle, ama pek nazlanarak kur yapt kasadar kz, btn bunlar yabanc ya da artk unutulup gitmi kimselerin grntleriyle kar arak hayalinde beliriyordu; ama kendisine ve ailesine yardm edebilmekten uzak, hepsi de yanna yakla lmaz kimselerdi; dolaysyla, bunlarn sonradan yine zihninde kaybolup gitmesine seviniyordu. Ama bir an da geliyor, ailesiyle ilgilenmek iin hibir istek duymuyordu; kendisine gereken bakm gstermediklerinden tr bir hn yre ini dolduruyor, hangi yiyece i can ekti ini hi bilmemesine kar n, yiyeceklerin sakland yere nasl bir yolunu bulup ula aca na ili kin olarak kafasnda planlar kuruyordu; alk falan hissetmese de, payna d enleri toparlayp alacakt buradan. Artk onun pek ho lanp ho lanmayaca n d nmeyen kzkarde i, sabahlar i e giderken aya yla rasgele bir yiyece i arabuk odasndan ieri itiyor, ak am da sadece yle bir tadna m baklm , yoksa, ok vakit oldu u gibi, el srlmeden braklm m, hi aldr etmeden sprgenin ucuyla ekip d ar alyordu. Oday derleyip toplamak iin artk hep ak amlan u ruyor ve bu i i ylesine abuk yapp karyordu ki, daha abu u can sa l yd. Pislik duvarlar boyunca yol yol uzanyor, sa da solda yumak yumak toz ve kart grlyordu, ilk zamanlar kzkarde i geldi inde, Gregor odann en pis k e buca na gidip beklemi , bylece kzkarde ine adeta sitemde bulunmak istemi ti. Ama yle anla lyordu ki, haftalarca oldu u yerde kalabilir, yine de kzkarde i bildi inden a mazd; ortadaki pisli i kzkarde i de Gregor gibi gryordu, ama bu pisli e el srmemeyi anla lan kafasna koymu tu. Beri yandan, aslnda btn aileyi sarm yepyeni bir duyarlkla, Gregor'un odasnn derlenip toplanmasnn kendisine braklmasna al yordu kzkarde i. Birinde annesi Gregor'un odasnda byk bir temizli e giri mi , ancak birka kova su harcadktan sonra bu i i ba arabilmi ti. Ama a r rutubetin hasta yapt Gregor sonradan kanepe zerine serilip kzgn ve kmldamadan yatm , bunun da cezasn yine annesi ekmi ti; nk ak am olup kzkarde i Gregor'un odasndaki de i ikli i farkeder farketmez, son derece alnm bir tavrla oturma odasna se irtmi , annesinin yakaran bir edayla ellerim havaya kaldrmasna aldrmayarak, anszn bir a lama nbetine kaplm t. Anne ve babas - babas ku kusuz korkuyla frlam t koltu undan -

ilkin a kn ve aresiz baka-kalm lar, ama sonunda harekete gemi lerdi; sa da babas Gregor'un odasnn temizlenmesini kzkarde ine brakmad iin annesine atp tutmu , solda Gregor'un odasn bundan byle asla temizlemeyece im! diye kzkarde inin ba rd duyulmu tu. Beri yandan, annesi, sinirinden gz hibir ey grmeyen babasn adeta ekip srkleyerek yatak odasndan ieri sokmaya al m , kzkarde i, hkrklarla sarslarak, kk yumruklaryla masay dvm t. Gregor'a gelince, kimse kapy kapayp onu bu manzaradan ve grlt patrtdan esirgemedi ine fkelenerek yksek perdeden slks sesler karmaya ba lam t. Ama d arda al maktan bitkin d en kzkarde i usanp eskisi gibi Gregor'la ilgilenmeye yana masa bile, yerini hi de annesinin almas gerekmez, Gregor ihmal edilmi saylmazd; nk artk bir hizmeti bulunuyordu evde. Uzun yllar iri kemikli sa lam vcudu sayesinde pek ok varta atlatp ayakta kalabildi i anla lan bu ya l dul kadnn Gregor'dan pek tiksindi i yoktu. yle merak etti i iin de il, rasgele bir gn odasnn kapsn am , Gregor'un dpedz a rd n ve kendisini bir kovalayan bulunmazken sa a sola ko maya ba lad n grnce, ellerini kuca nda kavu turup hayretle oldu u yerde kala kalm t. O gn bu gn de sabah ve ak am kapy yle bir aralayp Gregor'a bakmaktan kendini alamyordu. Hatta ba langta, belki kendisinin sevimli buldu u: Gelsene bakaym buraya, koca bokbce i seni! ya da u koca bokbce ine de bak! szleriyle yanma bile a rd olmu tu Gregor'u. Szkonusu a rlar Gregor dpedz cevapsz brakyor, sanki kap hi almam gibi yerinden kmldamyordu. Bu hizmeti olacak kadna, can istedike kendisini rahatsz edece ine, odasn her gn temizlemesini tembih etselerdi ya! Birinde sabahn erken vakti - belki de yakla an bahar mjdeleyen fena bir ya mur camlar dvp durmaktayd - hizmeti yine bu trl szler sylemeye kalknca, Gregor'un tepesi yle att ki, adeta zerine saldrmak ister gibi, ama yava ve gsz, kadna do ru dnd. Ama korkuya kaplmayan kadn, yalnzca kapnn yanba ndaki bir sandalyeyi tutup havaya kaldrm t ve iyice alm a zyla orackta dikilirken niyeti aka belliydi: Elindeki sandalye Gregor'un srtna indi i zaman a zn kapayacakt. Gregor yine arkasna dnerken: Demek hepsi bu kadard? dedi ve sandalyeyi serinkanllkla k edeki yerine brakt. Bundan byle Gregor hibir ey yememeye ba lam t. Kendisi iin hazrlanm yeme in nnden tesadfen getike, sanki oyun olsun diye bir lokma alp a zna atyor, lokmay saatlerce a znda tutup okluk geri tkryordu. lkin odasnn durumundan duydu u zntnn, kendisini yemek yemekten alkoydu unu d nd, ama odasndaki de i ikli e pek abuk al m t. Ba ka yere yerle tirilemeyen e yalar ha-bire kendi odasna tk tryorlard ve evin bir odas bay'a kiraland iin de bylesi e yalar hayli oktu. A rba l baylar - Gregor'un bir yol kap aral ndan grd ne gre, nn de top sakal vard - yalnz kendi odalarnda de il, bir kez kirac bulunduklarndan btn evde, ama en ok mutfakta her eyin dzen iinde ve yerli yerinde olmasna alabildi ine dikkat ediyorlar, i e yaramaz, her eyden nce pis te beriler grmeye asla katlanamyorlard. stelik odalarndaki mobilyalarn o unu beraberlerinde getirmi ler, bu yzden evdeki eski e yalardan kimisi gereklili ini yitirmi ti; satlabilecek gibi de ilse de, soka a atlmak da istenmeyen eylerdi bunlar; dolaysyla, hepsi de Gregor'un odasn boyluyordu. Kl sand yla mutfaktaki p bidonu da bunlarn arasndayd. Kullanlmayacak gibi ne varsa, hep de pek aceleci hizmeti tarafndan Gregor'un odasna atlp geiliyordu. Allaha kr Gregor, okluk szkonusu e yayla onu tutan eli gryordu yalnz. Belki de hizmetinin niyeti, uygun bir zaman ve frsatta e yalar yine Gregor'un odasndan almak ya da tmn birden kaldrp soka a atmakt. Ama ilk getirilip brakldklar yerde kalyordu hepsi; Gregor pl prt arasnda kna skna dola yor, bunlar yerlerinden sa a sola oynatyordu; ortada srnecek ba ka yer olmad ndan, ilkin ister istemez yapt bunu; ancak zamanla bundan giderek artan bir haz duymaya ba lad; oysa szkonusu gezinmelerden sonra, lesiye yorgun ve zgn, yine saatlerce yerinden kmldamakszn duruyordu. Kirac baylar bazan ak am yemeklerini ortakla a kullanlan salonda yediklerinden, kap kimi ak amlar kapal tutuluyordu; Gregor, kapnn ak kalmasndan pek kolay vazgeebilmi ti; nihayet kap ak oldu u baz ak amlar da bundan yararlanmam , ailesi tarafndan farkna varlmakszn, odann en karanlk bir k esinde uzanp yatm t. Ama bir defasnda salonun

kapsn azck aralk brakm t hizmeti; kirac baylar, ak amleyin ieri girip yaktklarnda da yine kap akt. Baylar, eskiden babas, annesi ve Gregor'un hep birlikte yemek yedi i masann ba k esine kurulmu , peetelerini ap atal ve baklarn ellerine alm lard. Derken bir tabak etle annesi, hemen arkadan elinde patates dolu byk bir anakla kzkarde i grnd. Yemekten yo un bir dumana benzer bir bu u ykseliyordu. Kirac baylar, sanki nce bir denemek ister gibi, nlerine getirilip konan tabaklar zerine e ilmi ler ve gerekten, duruma baklrsa br ikisinin bir otorite sayd ncleri servis taba zerinde etten bir para kesmi , anla lan etin yeterince pi ip pi medi ini, mutfa a geri yollanmasnn gerekip gerekmedi ini anlamak istemi ti. Ama memnun kalm t sonutan; merakla olay izleyen Gregor'un annesiyle kzkarde i, bunun zerine rahat bir nefes alarak glmsemi lerdi. Asl aile yeleri ise yeme i mutfakta yiyordu; ama babas mutfa a yollanmadan salona girip, ba nda bere, nlerinde e ilerek oradakilerin hepsini birden selamlyor, masann evresini yle bir dolanyordu. Kirac baylarn her de do rulup kalkarak top sakallarndan ieri br eyler mrldanyor, sonra yalnz kalp tam bir sessizlik iinde yemeklerini yemeye koyuluyorlard. Gregor'un yadrgad ey, e itli grltler ortasnda hep onlarn yeme i ten di lerinin sesini i itmekti; bununla Gregor'a yemek yemek iin di lerin gerekti i, di ler olmadan en sa lam enelerin bile i e yaramayaca anlatlmak isteniyordu adeta. Gregor, mahzun: tahm var ama, byle yiyecekler iin de il! diye syleniyordu kendi kendine. Bu baylar nasl da karnlarn doyuruyor! Oysa ben alktan lyorum. Tam da o ak am Gregor'un kula na - hanidir evde keman alnd n anmsamyordu - mutfaktan do ru bir keman sesi geldi. Yemeklerini yiyip bitiren baylardan orta boylusu bir gazete karm , br ikisine gazetenin bir yapra n uzatm t; hep birden arkalarna yaslanm , gazete okuyup pipolarm tttryorlard. Keman sesini i itince kulak kabarttlar; aya a kalkp parmak ularna basarak holn kapsna geldiler, burada birbirlerine iyice sokularak durdular. Herhalde baylarn geli i mutfaktan i itilmi ti, nk babasnn sesini duydu Gregor: Yoksa baylar ho lanmadlar m kemandan? Hani isterlerse hemen susabilir yine. - Hayr! Tam tersi! diye cevaplad baylardan orta boylusu. Acaba kk hanm bizim buraya gelip alamaz m? Ne de olsa ok daha rahat ve iyi buras. Sanki keman alan kendisiymi gibi: A tabii, dedi babas. Baylar, yeniden salona dnp beklediler. ok gemeden nota sehpasyla annesi, notalarla babas ve kemanla kzkarde i mutfaktan kp geldi. Kzkarde i, acele etmeksizin gerekli hazrlklar yapmaya koyuldu; daha nce hi de oda kiraya vermemi , dolaysyla kirac baylara kar nezaketi a rl a vardran anne ve babas sandalyelere oturmay bir trl gze alamam t, babas sa elini niformasnn iki d mesi arasndaki bo lu a sokarak kapya yaslanm t; ancak annesi, baylardan birinin buyur etti i sandalyeye kt; sandalyeyi bayn o anda rasgele koydu u yerde brakm , dolaysyla salonun bir k esinde kalm t. Derken kzkarde i almaya ba lad; anne ve babas, her biri kendi bulundu u yerden, kzkarde inin ellerinin devinimlerini dikkatle izliyordu. alan kemann cazibesine kaplan Gregor, her zamankinden biraz daha ileri kmay gze alm t; bir ara ba n salonun kapsndan ieri soktu. Evdeki-lere kar besledi i ilgi eskiden hep g sn kabartm t; son zamanlar ise onlar umursad yoktu ve buna da a myordu pek. Oysa asl imdi saklanp gizlenmesi iin daha ok neden vard; nk odasnn drt bir yan toz toprak iindeydi, en ufak bir kmldan ta sa a sola tozlar uu tu undan, kendisi de ba tan a a toza bulanm t; iplikmi , kllarm , yemek artklarym , ne varsa hepsini srtnda ve b rlerinde kendisiyle gitti i yere ta yp gtryordu; her eye kar taknd umursamazlk alabildi ine bykt; dolaysyla, eskisi gibi gnde pek ok kez srt st yatp halya srtnerek temizlenmeyi artk brakm t. Ama yine de salonun tertemiz d emesinin zerinde biraz daha srnerek ilerlemekten ekinmemi ti. Ancak, kendisine dikkat eden de olmam t hani. Btn aile, alan kemana dalm t; baylara, ilkin elleri pantolonlarnn ceplerinde, nota sehpasnn pek yaknna, notalar grebilecekleri ve

kzkarde inin ku kusuz rahatsz olaca yere kadar sokulan baylara gelince, ok gemeden yar i itilir bir sesle konu arak ba larn nlerine e ip pencereden yana ekilmi ler, bundan byle de pencere kenarnda kalarak, Gregor'un babas tarafndan kaygl gzlerle izlenmeye ba lanm lard. Do rusu apak grlyordu ki, yle nefis ya da e lendirici bir keman mzi i dinleyecekleri sansna kaplmakla d krkl na u ram lard; sanki btn bu gsteriden bkm lard da, ancak nezaket gere i rahatsz edilmelerine gz yumuyorlard. zellikle sigaralarnn dumann havaya fleyi lerinden enikonu sinirli olduklar karlabilirdi. Oysa kzkarde i bir gzel alyordu ki! Ba yana e ilmi , gzleri, yoklayarak ve mahzun, nota izgilerini izliyordu. Gregor srnerek biraz daha ilerledi, belki kzkarde iyle gz gze gelece ini umarak ba n yere yakn tutuyordu. Mzik onu bu kadar duygulandrd na gre, kendisine bir hayvan gzyle baklabilir miydi? Sanki zlemini ekti i bilinmedik besine gtren yol sonunda ortada gzkm cesine bir sanya kaplm t. Kzkarde inin yanna kadar ilerleyerek kolundan ekip eki tirmeye ve bylece ona, kemann alp kendi odasna gelmesini dolayl yoldan anlatmaya karar vermi ti; nk oradakilerin hibiri, kendisinin yapmay d nd gibi, kzkarde inin keman al m takdir edecek durumda de ildi. Kendisi, hi de ilse hayatta oldu u sre kzkarde ini bir daha odasndan salmayacakt; grnmndeki korkunluk ilk kez bu konuda i ine yarayacakt; odasnn btn kaplarna ayn anda yeti ecek ve olas saldrlan tslayarak nefesiyle geri pskrtecekti. Ama kzkarde i zorla de il de, kendi gnlyle onun yannda kalacakt; yanba nda kanepede oturacak, kula m kendisine do ru e ecek, o da kzkarde ine, kendisini konservatuara yollamay kafasna koydu unu ve bunu ba na gelen u felket araya girmese daha geen Noel'de - Noel gemi ti herhalde - yaplacak itirazlara falan kulak asmakszn anne ve babasna aklamay d nd n bir sr gibi emanet edecekti. Btn bunlar aklaynca duygulanan kzkarde inin gznden ya lar bo anacak, Gregor da kzkarde inin omuzlarnn hizasna kadar do rulup kalkarak, onun bir ma azada al maya ba layal beri e arp ya da yakalk takmad boynuna bir pck konduracakt. Kirac baylardan orta boylusu: Bay Samsa! diye seslendi babasna ve bundan ba ka bir sz sylemeyi gereksiz bularak yalnzca i aret parma yla, ilerden a r a r yakla an Gregor'u gsterdi. Keman sesi sustu birden; baylardan orta boylusu ilkin ba n sallayarak arkada larna glmsedi, sonra yeniden Gregor'a bakt. Babas Gregor'u odadan karmay brakp, ilkin kirac baylan yat trmay zorunlu grm t, oysa baylar hi de sinirlenmi de ildi ve Gregor kendilerini alan kemandan daha ok e lendirm ti adeta. Babas baylara do ru se irtmi , kollarn aarak onlar odalarndan ieri sokmaya, bir yandan da vcudunu siper ederek Gregor'u onlarn gznden saklamaya al yordu. Ne var ki, baylar bunun zerine gerekten biraz kzar gibi oldular, babasnn davran na m, yoksa Gregor gibi bir oda kom ular bulundu unu imdiye dek farketmeyip, imdi anszn anladklarna m ierledikleri belli de ildi. Babasndan bir aklama bekleyerek onlar da ellerini ve kollarn oynattlar, tedirgin ve tela l, sakallarn eki tirdiler, ancak yava yava uzakla p odalarna girdiler. Bu arada kzkarde i, anszn keman almasna ara vermenin kendisini iine srkledi i yitikli i yenmi , gev ecik sarkan ellerinde bir sre kemanla yay tuttuktan ve hl alyormu gibi notalara baktktan sonra birden kendini toparlam , keman glkle soluyan ve hzl hzl al an ci erlerle hl sandalyesinde oturan annesinin kuca na brakm , babasnn sk trmas kar snda baylarn imdi daha bir abuk yakla tklar biti ik odaya se irtmi ti. Kzkarde inin becerikli ellerinin altnda yastk ve yorganlarn nasl havada uar gibi sa a sola gidip gelerek bir eki dzene kavu tu u grlyordu. Daha baylar odaya varmadan, kzkarde i yataklar yapp hazrlam , odadan d ar szlm t. Babasnn da yle bir inad tutmu tu ki, kiraclarna kar gstermekle ykml bulundu u saygy unutmu tu bsbtn; baylar habire gerilere do ru itip sryordu. Sonunda baylardan orta boylusu odann kapsnda aya n gm diye yere vurarak babasn oldu u yerde durdurdu, elini kaldrp gzlerini annesiyle kzkarde ine evirerek: urasn aklamak isterim ki, diye sze ba lad, bu evde ve bu aile iindeki irkin durumlar dikkate alarak... -szn burasnda ksaca karar vermi , yere tkrdodadan hemen kaca m. Ku kusuz, burada kald m gnler iin de bir kuru deyecek de ilim. Hatta tersine; nedenler bulmakta hi zorluk ekmeyece im bir tazminat talebiyle kar nza dikilip dikilmeyece imi de ayrca d nece im. Adam sustu ve bir ey bekliyormu gibi n sra

bakmaya ba lad. Gerekten de ok srmedi, iki arkada atld oradan: Biz de hemen kyoruz! Bunun zerine, baylardan orta boylusu, kolu yakalayarak at diye vurup kapy kapad. Babas yalpalayarak, elleriyle sa a sola tutunup koltu una yrd ve koltu un zerine y lp kald; normal ak am uykucu unu uyuyormu grnyor, ama sanki gerekli destekten yoksunmu gibi ba nn hzl hzl sallanmasna baklrsa hi de uyumad anla lyordu. Gregor, btn zaman, kirac baylarn kendisini ke fettikleri yerde kmldamadan kalm t. Plann ba arszl a u ramasndan duydu u d krkl , te yandan belki uzun sren bir al n do urdu u dermanszlk, onu hareket etme yetene inden yoksun brakm t. Bir an sonra her eyin ba na yklaca ndan adeta kesinlikle korkuyor ve bunu bekliyordu. Hatta annesinin titreyen parmaklar arasndan kayarak kuca ndan yere d en ve sesi bir sre yanklanan keman bile Gregor'u rktp yerinden oynatamad. Konu masna bir giri olarak eliyle masann zerine vuran kzkarde i: Sevgili anneci im, sevgili babac m! diye sesini ykseltti. Bu byle yrmeyecek. Belki siz de ilsiniz ama, ben farkndaym. Bu canavar kar snda karde imin adn a zma almak istemedi im iin, yle syleyece im; bu belay ba mzdan atmadan olmayacak. Gcmz yetti i kadar kendisine bakp etmeye, kendisine katlanmaya al tk. Sanyorum, bu konuda kimse bize kar en ufak bir sulama yneltemez. Yerden g e hakk var kzn, diye sylendi babas kendi kendine. Hl nefes almakta glk eken annesi, elini a znn nne tutarak, gzleri adeta yuvalarndan frlam , bo uk bo uk ksrmeye ba lad. Kzkarde i, annesinin yanna se irtip alnn tuttu. Kzkarde inin szleri, babasnn kafasnda daha kesin kimi d nceler uyandrm a benziyordu; babas do rulup dimdik oturmu , kirac baylarn ak am yemeklerinden hl masa zerinde duran tabaklar arasndaki mstahdem kasketiyle oynuyor, arada bir sesi sedas kmayan Gregor'a bakyordu. ksrmekten annesinin kula hibir ey i itmedi inden, bu kez yalnzca babasna dnp: Ba mzdan atmaya bakmalyz onu! dedi kzkarde i. Sizin ikinizi de mezara yollayacak, hi ku kunuz olmasn. Hepimiz byle cann di ine takp al tktan sonra, evde bu bitip tkenmez i kenceye katlanlamaz do rusu. Ben de katlanamayaca n artk. Bunun zerine hngr hngr a lamaya ba lad kzkarde i; gzya lar annesinin yzne damlyor ve kzkarde i bilinsiz el hareketleriyle onlar buradan silip uzakla tryordu. Acmakl bir ses ve belirgin bir anlay ifadesiyle: Peki ama, elimizden ne gelir yavrucu um? dedi babas. Kzkarde i, omuzlarn silkerek aresizli ini belirtti; daha nce a larken gven dolu bir eda vard halinde, oysa imdi kendisini bir aresizli e kaptrm t. Babas yar sorar gibi: Konu tuklarmz anlayabilse bari, dedi. Kzkarde i byle bir eyin d nlemeyece ini belirtmek zere, a lamasnn arasnda hzl hzl elini sallad. Konu tuklarmz anlayabilse bari! diye yineledi babas ve gzlerini yumarak, byle bir eyin olamayaca n syleyen kzkarde inin gr n benimsedi ini belirtti. Belki o zaman kendisiyle bir anla maya varlabilirdi. Ama bu durumda... Gidecek bu evden mutlaka! diye ba rd kzkarde i. Ba ka are yok, baba! Sen onun Gregor oldu u d ncesini kafandan skp atmaya al , yeter! Zaten bizim asl mutsuzlu umuz, bunca zaman onun Gregor oldu una inanmamz de il mi? Nasl Gregor olabilir d nsenize! Gregor olsa, insanlarn kendisi gibi bir hayvanla bir arada ya ayamayacaklarn grr ve ekip giderdi. Byle yapsayd, bir karde ten yoksun kalrdk, ama ya amamz srdrebilir ve onun ansn da iimizde tertemiz korurduk. Oysa imdi pe imizi bir an bile brakmyor, kiraclarmz karyor; galiba btn eve kendisi el koyup bizi soka a atacak. Baksana una baba! diye haykrd kzkarde i birden: Gene ba lad i te! Hatta kzkarde i Gregor'un dpedz anlayamad bir korkuya kaplarak annesini brakt, Gregor'un yaknnda bulunmaktansa annesini gzden karmaya razym gibi, onun sandalyesini adeta itip uzakla trd kendisinden ve ko up babasnn

arkasna s nd. Kzkarde inin davran babasn da tela landrm t; do rulup kalkt babas, kollarn kzkarde ini korumak ister gibi yan havaya kaldrd. Ama herhangi bir kimseyi, hele kzkarde ini rktmeyi asla aklndan geirdi i yoktu Gregor'un. Yalnzca gerisin geri odasna yollanmak iin arkasna dnmeye koyulmu , durumundaki nezaket dolaysyla etin dn lerde ba m yardma a rmas gerekti inden ve bu arada kafasn pek ok kez kaldrp yere vurdu undan, dn ku kusuz tuhaf bir izlenim uyandrm t. Gregor, durup evresine baknd. Kt bir niyet ta mad anla lm a benziyordu; ailesini saran korku bir an sonra kaybolmu tu. Hepsi suskun ve zgn, Gregor'a bakyordu imdi. Annesi, bacaklarn uzatp birbirine bastrarak sandalyeye serilmi yatyor, bitkinlikten nerdeyse gzleri kapanyordu; kzkarde i, elini babasnn boynuna dolam t. Belki artk dnebilirim, diye d nd Gregor ve yeniden u ra maya koyuldu. Kendini zorlamaktan ileri gelen o sesli soluyu un nne geemiyor, yer yer aresiz dinlenmesi gerekiyordu. Beri yandan, kendisinden odasna dnmesini kimsenin istedi i yoktu imdi, her ey ona braklm t. Dnme i ini tamamlar tamamlamaz, do ru odasnn yolunu tuttu. Odasyla arasndaki uzakl n bykl ne a t ve ayn yolu nasl biraz nce o dermansz haliyle, adeta farkna varmakszn geride brakabildi ini bir trl akl almad. Hzl hzl srnp ilerlemekten ba ka ey d nmedi i iin, ailesinden kendisini rahatsz edecek bir sz, bir sesleni duyulmad na pek dikkat etmiyordu. Ancak kapya vard nda ba n geriye dndrd; hani boynunda hissetti i sertle me dolaysyla tam bir dndr saylamazd bu, ama yine de arkasnda hibir eyin de i medi ini grd; yalnzca kzkarde i aya a kalkm t imdi. Gregor'un son bak , o anda bsbtn uyuyakalm annesini syrp geti. Gregor daha odadan ieri aya n atar atmaz, bir anda itilip srmelenerek kilitlenivermi ti kap. Arkasnda ba gsteren grltden Gregor ylesine korktu ki, bacaklar bkl bklverdi. Bu kadar acele davranan kzkarde iydi; dimdik orackta beklemi , sonra hafife srayp ileri atlm t. Kzkarde inin arkadan yakla t n hi de i itememi ti Gregor; kzkarde i, kilidin iinde anahtar evirirken, anne ve babasna do ru; Hele kr! diye seslenmi ti. Gregor: Peki imdi ne olacak? diye sordu kendi kendine. ok gemeden hi kmldayamad n grd. Buna a mad; tersine, imdiye dek do rusu bu bacaklarla devinebilmesini tuhaf buldu. Ama ba ka bakmdan olduka rahat hissediyordu kendini. Geri btn vcudunda a r ve szlar vard; ama yle sanyordu ki, bunlar yava yava gcn yitirecek ve sonunda bsbtn silinip gidecekti. Srtndaki rm elmay ve onun iltihaplanp zeri ba tan a a yumu ak tozla rtlm evresini pek alglad yoktu artk. Ailesini d ndke duygulanyor, iinde sevgi hisleri uyanyordu. Hani kendisi de, belki kzkarde inden daha bir kesinlikle ortadan kaybolmas gerekti ine inanyordu. Kulenin, saati sabahn n vurana dek, bu bo d nceleri sessiz sakin kafasndan geirdi. Derken d arda, pencerenin nnde gnn yava yava a ard n grd. Ba , elinde olmakszn g s zerine d t ve burun kanatlarndan o gsz son nefesi kp gitti. Sabah erkenden hizmeti gelip - gl kuvvetli ve aceleci bir kadn oldu undan kaplar ylesine sert vurup kapyordu ki, o geldikten sonra evde rahat bir uyku uyunamyordu; oysa byle davranmamas kendisine tekrar tekrar tembih edilmi ti - her gnk ziyaretini yapt, Gregor'da pek dikkati ekecek bir taraf gremedi. Onun kasten kmldamadan yatt n ve kendisine krlp gcenmi bir ss verdi ini d nd; nk hizmetiye gre, zeki Gregor'dan beklenmeyecek ey yoktu. O srada tesadfen elinde bulunan sprgeyle Gregor'u gdklayp kapdan uzakla trmak istedi. Ba aramaynca kzd, biraz drttkleri Gregor'u, bir direni le kar la makszn onu yerinden itebildi ini grnce anlad birden. in gerek yzn renerek hayretle gzleri ald, kendi kendine bir slk tutturdu; ama fazla da oyalanmayarak gidip yatak odasnn kapsn birden at ve yksek sesle karanlktan ieri seslendi: Gelin bakn una ayol! Gebermi ! Gebermi sahi, yatyor!

Samsa ailesinin yeleri do rulup yataklarnda oturdu; hizmetinin halinden duyduklar korkuyu yenebilmeleri kolay olmad, ancak neden sonra onun verdi i haberi kavrayabildiler. Her biri kendi yatt taraftan arabuk terketti yata . Bay Samsa, yorgan omuzlarna alm t; Bayan Samsa'nn zerinde yalnz gecelik vard. Bylece Gregor'un odasna girdiler. Eve kirac baylarn gelmesinden bu yana Grete'nin yatt oturma odasnn da kaps ald derken; Grete ba tan a a giyinikti, sanki yatmam t hi, solgun yz de bunu do rular, gibiydi lm m? dedi. lkin annesine, sonra ba n kaldrp soran gzlerle hizmetinin yzne bakt; oysa kendisi durumu ara trabilir, hatta bir ara trmada bulunmadan olup biteni anlayabilirdi. Galiba yle, diye cevaplad hizmeti ve szlerinin do rulu unu gstermek iin sprgeyle Gregor'un lsn itip bir kenara ald. Bayan Samsa hizmetiyi alkoymak ister gibi bir hareket yapt, ama alkoymad. Eh, dedi Bay Samsa, artk Tann'ya kredebiliriz. Ardndan istavroz kard ve odadaki kadn da kendisi gibi yaptlar. Gzlerini bir an bile l Gregor'dan ayrmayan Grete: Gryor musunuz, ne kadar sskala m . Tabii bunca zaman bir ey koymad a zna. Odasna ta d mz yemekleri yine oldu u gibi d ar karyorduk. Gerekten de Gregor'un vcudu yamyass ve kupkuru bir hal alm t, bunun da ancak imdi farkna varlabiliyordu; nk Gregor'u havada ta yan bacakklan yoktu artk, ba kaca dikkati zerine eken bir ey de bulunmuyordu. Biraz bizim odaya gelir misin, Grete! dedi Bayan Samsa ve mahzun glmsedi. Grete, arada bir ba m evirip l Gregor'a bakarak anne ve babasnn ardndan yrd, onlarla yatak odasna girdi. Hizmeti, Gregor'un kap m kapayp pencereyi ardna kadar at. Sabahn henz bu erken saatinde serin havaya bir lklk kar m t; mart aynn sonlaryd artk. Bu srada odalarndan kan kirac bay, a rm gzlerle sa a sola baknp kahvaltlarn arand. Baylar d nen olmam t. Orta boylular suratn ek iterek hizmetiye: Kahvaltmz nerde? diye sordu. Ama hizmeti parma n dudaklarna gtrp, acele ve suskun, Gregor'un odasna gelmelerini i aret etti. Gregor'un odasna giren baylar, elleri biraz hav dklm ceketciklerinin ceplerinde, artk iyice aydnlanm odada l Gregor'un evresinde dikilmeye ba ladlar. Birden yatak odasnn kapsnda zerinde resm niformasyla Bay Samsa grnd; bir koluna kars, br koluna kz girmi ti. Hepsinin de gzlerinde a lam bir ifade vard; Grete, yzn arada bir babasnn koluna bastryordu. Bay Samsa, kzyla karsndan ayrlmaksnz, eliyle kapy gstererek: Hemen evimi bo altnz! diye ba rd kirac baylara. Baylardan orta boylusu: Bununla ne demek istedi inizi anlayamadm? dedi afallam ve tatl tatl glmsedi. br iki bay, arkalarnda tuttuklar ellerini, sanki lehlerinde sonulanacak byk bir kavgann ba gstermesini sevinle bekleyerek birbirine srtyordu. Bay Samsa: Ne demek istedi imi syledim apak diye cevaplad, yannda kz ve karsyla bir saf olu turarak baylardan orta boylusunun zerine yrd. Kafasndaki d nceler yeni bir dzen iinde yerlerini alyormu gibi, baylardan orta boylusu ilkin kmldamadan durdu ve yere bakt. Sonra: yleyse biz de gideriz, diye cevaplad, hatta anszn ruhunda beliren bir alakgnlllkle, bu kararlarn uygulamak iin kendisinden izin ister gibi ba n kaldrp Bay Samsa'ya bakt. Bay Samsa, iri gzleriyle buyrun gidin der gibi birok kez ba n sallamakla yetindi. Bunun zerine baylardan orta boylusu, gerekten uzun uzun admlar atarak hemen yryp hole girdi. Bir sredir ellerini oynatmay brakarak konu ulanlara kulak kabartan iki arkada ise, sanki Bay Samsa kendilerinden nce hole gelebilir ve nderleriyle aralarndaki ba lanty koparp atabilirmi gibi bir korkuyla onun ardndan se irttiler. Holde her apkalarn askdan, bastonlarn bastonluktan ekip ald; Samsa ailesini suskun bir reveransla selamlayp evden ktlar. Sonradan anla ld na gre, bsbtn yersiz bir ku kuya kaplan Bay Samsa, yannda iki bayanla kapnn nne kt; hepsi birden korkulu a yaslanarak, kirac bayn, yava olmakla beraber mola vermeksizin yksek merdivenden ini ini, merdivenin her kattaki dneme yerinde gzden kaybolup az sonra yeniden ortaya k n izlediler. Baylar a a ya

indike. Samsa ailesinin onlara kar duydu u ilgi de yava yava silindi; derken ba nda et sepetiyle kaslarak merdivenleri kan bir kasap ra nn kirac baylarla kar la mas, sonra onlar geride brakp basamaklar trmanmaya devam etmesi zerine, Bay Samsa yanndaki bayanlarla korkuluktan ayrld; her biri rahatlam , kendi odasna dnd. O gn dinlenme ve gezintiye ayrmaya karar vermi lerdi; byle bir dinlenmeyi haketmekle kalmayp, ayrca buna tam bir gereksinim duyuyorlard. Dolaysyla, masann ba na getiler; Bay Samsa al t bankann mdrl ne, Bayan Samsa kendi patronuna, Grete de kendi efine olmak zere mazeret mektubu yazmaya koyuldular. Mektuplar yazlrken, gidece ini haber vermek zere hizmeti girdi odaya, nk sabah i ini bitirmi ti. Mektup yazmakta olan Samsa ailesinin yesi ilkin gzlerini kaldrmakszn peki anlamnda ba larn sallad; ama sonra, hizmetinin bir trl uzakla mad n grerek fkeyle ba larn kaldrdlar. Daha ne bekliyorsun? diye sordu Bay Samsa. Hizmeti sanki bir felaket haberi verecekmi de, bunu ancak inceden inceye sorguya ekildi inde yapmak istiyormu gibi glmseyerek kapda dikiliyordu, evde al t btn sre Bay Samsa'nn sinirine dokunup durmu apkasndaki o nerdeyse dimdik deveku u ty hafife drt bir yana sallanyordu. Hizmetinin en ok sayg duydu u Bayan Samsa: Evet, nedir istedi in bakalm? diye sordu. ey, dedi hizmeti; itenlikle glmsemesi hemen szlerine devam etmesini engellemi ti, diyece im, biti ik odadaki o eyin nasl ortadan kaldrlaca n siz hi merak etmeyin, bu i i hallettim ben. Bayan Samsa ile Grete, i lerine devam etmek ister gibi, ba larn; yazmakta olduklar mektuplarn zerine e diler. O anda hizmetinin olup biteni ayrntl biimde anlatmak istedi ini farkeden Bay Samsa, kalsn, kalsn! der gibi kesin bir edayla elini uzatt. Konu masna izin verilmeyi i, bir an nce gitmesi gerekti ini hatrlatm t hizmetiye, besbelli krgn bir tonla sesini ykselterek: Eh, cmleten ho a kaln! dedi ve biraz hoyrat bir tavrla arkasna dnerek, kaplar sert sert vurup evden kt. Ak am olsun, yol verece im kendisine, dedi Bay Samsa; ama ne karsndan, ne de kzndan bir cevap alabildi; nk hizmeti yeni kavu tuklar huzur havasm bulandrm t. Anne ve kz do rulup pencereye yrdler, kollarn birbirlerinin bellerine dolayarak pencerenin nnde dikildiler. Bay Samsa, ba n dndrp bir sre onlar izledi. Sonra: Haydi gelsenize! diye seslendi. Brakn u gemi bayat eyleri artk! Hem biraz da beni d nn! Hemen kadnlar onun szn dinleyerek Bay Samsa'ya do ru se irttiler; onu sevip ok adlar ve bir solukta yazp bitirdiler mektuplarn. Sonra her birden evden kp, aylardr yapmadklar bir eyi yaparak tramvaya atladlar; kentin nndeki akl a geldiler. Kendilerinden ba ka kimsenin bulunmad tramvay ba tan ba a gne in scack nlan aydnlatm t. Oturduklar kanepelere rahata yaslandlar ve ilerisi iin eldeki olanaklar zerinde konu tular; hani daha bir yalandan baknca, szkonusu olanaklarn hi de pek azmsanamayaca n grdler; nk, bu konuda birbirlerine bir ey tlatmamalarna kar n, her nn de i ine diyecek yoktu ve zellikle gelecek iin pek umut vericiydi. Durumlarnda en byk ve en abuk dzelmeyi sa layacak davran , ku kusuz bir ba ka eve ta nmalaryd; niyetleri, Gregor'un arayp buldu u imdiki evden daha kk, daha ucuz, ama konumu daha gzel ve elden geldi ince kullan l bir ba ka eve kmakt. Bylece syle ip durdular; bir ara Bay ve Bayan Samsa'nn gzleri, zerine yava yava bir canllk gelmi kzlarna takld; son zamanlar yanaklarn sararp soldurtan tm mihnet ve eziyetlere kar n, onun serpilip alarak gzel bir kza dn t n hemen ayn anda ilerinden geirdiler. Biraz susar gibi olup adeta bilinsiz bak larla biri tekine bakarak, kzlar iin artk yava yava yle efendiden bir koca arama zamannn geldi ini d ndler. Gidecekleri yere varp, kendilerinden nce aya a kalkan kzlarnn gencecik vcuduyla kar larnda dikildi ini grnce, bunu yeni d lerinin ve gzel beklentilerinin onaylan saydlar.