Ondokuzmays niversitesi Sosyal Bilimler Enstits lkretim Anabilim Dal

RETMEN ADAYLARININ BLME YNELK KAVRAM YANILGILARININ GDERLMESNDE BLM TARH TEMELL BLM RETMNN YNTEMNN ETKLL

Hazrlayan: Utku KARA

Danman: Yrd. Do. Dr. Zeki APAYDIN

Yksek Lisans Tezi

Samsun, 2010

Ondokuzmays niversitesi Sosyal Bilimler Enstits lkretim Anabilim Dal

RETMEN ADAYLARININ BLME YNELK KAVRAM YANILGILARININ GDERLMESNDE BLM TARH TEMELL BLM RETMNN YNTEMNN ETKLL

Hazrlayan: Utku KARA

Danman: Yrd. Do. Dr. Zeki APAYDIN

Yksek Lisans Tezi

Samsun, 2010

KABUL VE ONAY

Utku KARA tarafndan hazrlanan retmen Adaylarnn Bilime Ynelik Kavram Yanlglarnn Giderilmesinde Bilim Tarihi Temelli Bilim retiminin Ynteminin Etkililii balkl bu alma, 22.06.2010 tarihinde yaplan savunma snav sonucunda oybirliiyle baarl bulunarak jrimiz tarafndan Yksek Lisans Tezi olarak kabul edilmitir.

Bakan: Prof. Dr. Erdoan BAAR ye ye : Prof. Dr. Zekeriya ULUDA : Yrd. Do. Dr. Zeki APAYDIN

Yukardaki imzalarn ad geen retim yelerine ait olduunu onaylarm.

__ /__ /__

Prof. Dr Mahmut AYDIN Mdr

BLMSEL ETK BLDRM

Hazrladm Yksek Lisans tezinde proje aamasndan sonulanmasna kadarki srete bilimsel etie ve akademik kurallara zenle riayet ettiimi, tez iindeki tm bilgileri bilimsel ahlak ve gelenek erevesinde elde ettiimi, tez yazm kurallarna uygun olarak hazrladm bu almamda dorudan veya dolayl olarak yaptm her alntya kaynak gsterdiimi ve yararlandm eserlerin kaynakada gsterilenlerden olutuunu taahht ederim.

20/07/2010 Utku KARA

ZET

rencinin Ad-Soyad Anabilim Dal

Utku KARA

lkretim Anabilim Dal

Danmann Ad-Soyad Tezin Ad

Yrd. Do. Dr. Zeki APAYDIN

retmen Adaylarnn Bilime Ynelik Kavram Yanlglarnn Giderilmesinde Bilim Tarihi Temelli Bilim retiminin Ynteminin Etkililii

almann amac bilim tarihi yntemi ile bilimin doasn ve bilim insanlarnn karakteristik zelliklerini retmektir. Ayrca bilimin doasna ve bilim insanlarnn karakteristik zelliklerine ynelik kavram yanlglarn dzeltmektir. Aratrmann rneklemini Ondokuzmays niversitesi Snf retmenlii 3. Snfta renim grmekte olan 34 retmen aday oluturmaktadr. Aratrmada; veri toplamada ve verilerin analizinde nitel aratrma yntemi kullanlmtr. lk grme sonucu elde edilen veriler incelendiinde retmen adaylarnda bilimin doasna ve bilim insanlarnn karakteristik zelliklerine ynelik epistemolojik bilgi eksiklerinin ve kavram yanlglarnn olduu gze arpmaktadr. Son grme sonucu elde edilen veriler incelendiinde ise retmen adaylarnda var olan bilgi eksiklerinin giderildii ve kavram yanlglarnn da dzeltildii dikkatleri ekmektedir. Anahtar Szckler : lkretim, fen retimi, bilimin doas, bilim tarihi

ABSTRACT
Students Name and Surname Departments Name Department of Primary Education Utku KARA

Name of the Supervisor Name of the Thesis

Ass. Prof. Dr. Zeki APAYDIN

The Effectiveness of Science Teaching Method Which is Based on Science History to Eliminate Misconception of Notion of Teacher Candidates Intended for Science

Aim of this study is to teach the nature of science and characteristic properties of scientists; also to correct the delusions of notions intended for the nature of science and characteristic properties of scientists. Exemplification of this research consists of thirty for applicants who study at primary school teaching at third class at Ondokuzmays University. Qualitative research method is used for gathering information in research and in data analysis given. When the information which is gathered from the first interview, it draws the attention that applicants have lack of epistemological information intended for the nature of science and characteristic properties of scientists and delusions of notions. When the information which is gathered from the last interview it draws the attention that the lack of informations and delusions of notions are improved. Key Words :

Primary education, science teaching, nature of science, history of science

NSZ
Bilim insanl yeni ve byk uygarlklara tar m bilinmez ama; bilimin insanln bugne gelmesinde en byk etkenlerden birisi olduu yadsnamaz bir gerektir. Bu nedenledir ki bu almann temelini de bilim ve bununla birlikte bilim retimi oluturmaktadr. Aratrmamzn amac bilim tarihinden seilmi z-yaam ykleri yoluyla bilimin doasn ve bilim insannn karakteristik zelliklerini retmektir. Aratrmamz iin seilmi z yaam ykleri yoluyla ilenmi ders sreci sonucunda retmen adaylarnda bilimin doasna ve bilim insannn karakteristik zelliklerine ynelik tespit edilen kavram yanlglar dzeltilmitir. Yksek lisans srecinde retici kimlii ile yol gsteren Yrd. Do. Dr. Zeki APAYDINa, yapc yn ile Prof. Dr. Erdoan BAARa; son dnemde daha fazla yakndan tanma frsat bulduum Prof. Dr. Zekeriya ULUDAa; her trl sorunumda beni bitmek tkenmek bilmeyen bir sabrla dinleyen Prof. Dr. Memduh ERKNE, Prof. Dr. Mahmut AYDINa, Do.Dr. Osman KSEye ve aklma gelmeyen ve zr bir bor olarak grdm saysz dnce ve bilim insanna evrenin boyutlar kadar teekkrler. Ayrca almalarm boyunca desteklerini zerimden ekmeyen adiye KARAya, Necati KARAya, Ozan Umut KARAya, Goncagl KARADUMANa, Ceren GEYLANa ve Erkan ERDEMRe sonsuz teekkrler.

Utku KARA Samsun, 2010

NDEKLER

Sayfa No KABUL VE ONAY ...i BLMSEL ETK BLDRM ...ii ZET iii ABSTRACT ..........................iv NSZ ..v NDEKLER ....vi EKLLER LSTES ..ix TABLOLAR LSTES .....x

Birinci Blm GR
1. PROBLEM DURUMU .1 1.1. Bilim Okuryazarl..5 1.2. Bilim Okuryazarlnn zellikleri Veya Bilim Okuryazar Bireyin Sahip Olmas Gereken zellikler .5 1.3. Bilimsel Anlamda an Gereksinimlerini Karlayacak Nitelikte Hazrlanm Fen Ve Teknoloji Dersi Mfredat.....8 1.4. Bu Mfredat lerken Kullanlabilecek retim Yntemlerinin/ Tekniklerinin Olabildiince Daha ok Bilimsel Sre Becerisini ermesi Gereklilii .....9 2. BLM TARH TEMELL BLM RETM .....10 2.1. Bilimin Doas retiminde (Teori, Yasa, Bilimsel Sre Becerileri) Bilim Tarihi Temelli

retim Yntemi ..11 2.1.1. Bilimin Doas...11 2.1.1.1. 2.1.1.2. 2.1.2. Tanm11 nemi 12

Bilimsel Sre Becerileri..17

2.2. Bilim nsann Karakteristik zelliklerinin retiminde Bilim Tarihi Temelli retim Yntemi ....21 2.2.1. Bilim nsan..21

3. PROBLEM SORUSU ..26 4. ARATIRMANIN AMACI 26 5. ARATIRMANIN NEM ........26 6. SINIRLILIKLAR ....27 7. SAYILTILAR....28

kinci Blm YNTEM (METODOLOJ)

1. KATILIMCILAR.29 2. VER TOPLAMA 29 3. VERLERN ZMLENMES ...41 3.1. Kod Ve Tema Listesi ...43

nc Blm BULGULAR
1. BULGULAR 53

Drdnc Blm SONU VE TARTIMALAR

1. SONU ..69 2. TARTIMA ..71

KAYNAKA ......73

EKLLER LSTES
Sayfa No ekil 1. Bilimin Doas...12 ekil 2. Tipolojik Analizin Basamaklar.................42

TABLOLAR LSTES
Sayfa No Tablo 1. Tablo 2. Ders Sreci ..31 Teori nedir? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri 53 Tablo 3. Yasa nedir? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri .53 Tablo 4. Teori ile yasa arasndaki ilikiye ynelik verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri ...54 Tablo 5. Sizce bilimsel teori nedir?, Sizce bilimsel yasa nedir? ve Bilimsel teori ile Bilimsel yasa kavramlar arasnda bir iliki var mdr? sorularna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) 55 Tablo 6. Sizce bilim nedir? Aklar msnz? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri ...56 Tablo 7. Sizce bilim nedir? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) .56 Tablo 8. Bilim ilerleyici midir? Yantnz evetse nasl, hayrsa neden? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri 58

Tablo 9.

Bilim ilerleyici midir? Yantnz evetse nasl, hayrsa neden? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) .59

Tablo 10.

Bilimsel bilgi nedir? Bilimsel bilgiye nasl ulalr? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri ...60

Tablo 11.

Bilimsel bilgi nedir? Bilimsel bilgiye nasl ulalr? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) 60

Tablo 12.

Bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri (felsefe, sanat, din) arasnda fark var mdr? Varsa nasl? Yoksa neden? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri ..62

Tablo 13.

Bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri (felsefe, sanat, din) arasnda fark var mdr? Varsa nasl? Yoksa neden? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) 63

Tablo 14.

Bilim insannn grevi nedir? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri ...64

Tablo 15.

Bilim insannn grevi nedir? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas

(Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) 65 Tablo 16. Bilim insannn zellikleri nelerdir? Bilim insannn zelliklerini hangi szcklerle tanmlarsnz? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri ..66 Tablo 17. Bilim insannn zellikleri nelerdir? Bilim insannn zelliklerini hangi szcklerle tanmlarsnz? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) ...67

Birinci Blm GR
1. PROBLEM DURUMU nsanolunun yaklak bir milyon yldr yeryznde varln srdrd

dnlmektedir (Russell, 2004). nsanolu bu sre iinde 6000 yldan bu yana yazmakta, bu sreden biraz daha fazla sredir ise tarmla uramaktadr (Steiner, 2009). Bilim, insann dncelerini ortaya koymada belirgin bir unsur olarak 300 yldan beri (Yldrm, 2006), ekonomik tekniin (teknolojinin) bir kayna olarak da 150 yldan beri etkinliini srdrmektedir (Yldrm, 2001). Dolays ile bilim bu ksa zaman iinde kendisinin gl bir devrimci kuvvet olduunu ortaya koymutur. Peki, bilimi bu kadar ksa srede doada etkin klan g nedir? Bilimin temelinde yatan g, insanlarn merak duygusu sonucunda doaya (fiziksel evrene) ve doada bulunan olgulara ynelik sorduklar sorular ve bu sorular cevaplama yolunda ortaya koyduklar bilimsel almalardr. Bilim, insanl ve tm evreni gemiten bugne ve bugnden gelecee tayacak yegne metadr (Timuin, 1999). Bilimin bu zelliklerine karn tanmn yapmak veya bir tanm zerinde uzla salamak olduka zordur (Demir, 1997). Bilimin tanmnn yaplmasndaki zorluun iki temel nedeni vardr. 1. Bilim, statik yani devaml olarak yerinde sayan bir konu deildir. Aksine srekli ve artan bir ivme ile gelien ve deiim gsteren bir etkinliktir (Demirsoy, 1994). 2. Bilim, aratrma konusu ve uygulad yntem ynnden kapsam ve snrlar belli bir etkinlik deildir. Aksine bilim, ok ynldr ve snrlar yer yer belirsizdir; ayrca karmak bir yapya da sahiptir (Yldrm, 2006). Duraan veya basit oluumlar bile tanmlamak ou kez g bir eylem halini almaktadr ki; bilim gibi karmak ve srekli deien bir oluumu tanmlamak olduka

zor grnmektedir (Yldrm, 2004). Ayrca bilim sadece dnsel ya da nesnel boyutlar olan bir etkinlik deildir (Demir, 1997). Deer yargs, yaratc imgelem hatta daha da ileri gidilecek olunursa tam anlamyla duygusallk da ieren bir etkinliktir (Yldrm, 2001). Bu ynden bakldnda bile bu kadar ok eyi barndran bir fenomenin tanmnn yaplmas elbette ki zor olacaktr. Ancak her kavramda olduu gibi bilim kavramn da tanmlama gereksinimi domutur. Aada bilim ile ilgili baz tanmlar ve bu tanmlarla ilgili grlere yer verilmitir. Buna gre Einstein'e gre bilim; her trl dzenden yoksun duyu verileri ile mantksal olarak dzenli dnme arasndaki uygunluk salama abasdr (Barnett, 1969; Yldrm, 2004). nsan gnlk yaantsnda milyonlarca uyarc ile karlar (Bolles, 2008). Bunlardan ok azna tepkisel dnt verebilir; nk uyaranlarn ou balangta algsal olarak seilemez. Uyaranlarn seilebilir olmas, ilgi alanmza ve bilisel yaplanmamza baldr. rnein; Archimedes'ten nce de hamamda ykananlar ve tasn su ierisindeki hareketini grenler varken, Archimedes bu dzensiz duyu verisinden (su sesi, dier insanlarn sesleri, kap sesleri...) mantksal bir sonuca yani svlarn kaldrma kuvveti fenomenine ulamtr. Russell'e gre ise bilim, gzlem ve gzleme dayal akl yrtme yolu ile nce

dnyaya ait olgular; ardndan da bu olgular birbirine balayan yasalar bulma uradr.(Russell, 2004). Bu tanma gre bilimdeki n koul gzlem ve bu gzlem sonucu ortaya kan akl yrtme becerisi yani bilimsel sre becerilerdir. te bilim de bu beceriler yoluyla fiziksel evrende yer alan olgusal dzenlilikleri anlamlandrma ve bu olgusal dzenliliklerin altnda yatan yasalar bulma eylemidir. Son olarak da Yldrm (2004: 19 )'a gre bilim; Denetimli gzlem ve gzlem sonularna dayal mantksal dnme yolundan giderek olgular aklama gc tayan hipotezler (aklayc genellemeler) bulma ve bunlar dorulama yntemidir.

Yldrm (2004)'n tanmnda da gze iki temel unsur arpmaktadr: Gzlem ve Denence. Yldrm da tpk Einstein gibi gzlemler sonucu elde edilen bilgilerin akln szgecinden getikten sonra bilimsel bir yapya veya karma ulaacan dnmektedir. Alanyazndan aktarlan bu aklamalardan da anlalaca zere bilimin tanm da kendisi gibi srekli bir deiim gstermektedir (Yldrm, 2001). nk bilim yerinde durmamakta ve her geen gn daha fazla soruya cevap aramaktadr (Demir, 1997). Bu yaps yznden bilimin srekli olarak yeniden tanmlanmas gerekmektedir (Yldrm, 2001). Bilimin bugne gre daha ilkel olarak nitelendirilebilecei dnemlerdeki tanm ile daha gelimi ve karmak olarak nitelendirilebilecek bu dnemki tanm arasnda farkllklarn olmas gayet normal bir oluumdur (Yldrm, 2006). Bu yzden bilimin tanmn yaparken bilimi niteleyen zelliklerin bilinmesi nemlidir. Yani dier bir deyile eer bilimi niteleyen zellikler ya da bilimin yapsal zellikleri bilinirse bilimin tanm daha kolay yaplacak ve bilimin ne olduu da daha kolay anlalacaktr (Yldrm, 2001). Olgusallk, mantksallk, objektiflik, eletirisellik, genelleyicilik ve seicilik bilimin niteliksel zelliklerdir ki bilimin bu zellikleri iyi anlalabilirse, bilimin tanmn yapmak daha kolay olacaktr (Yldrm, 2001; Yldrm, 2004; Demir, 1997; zlem, 1996). Bilimi anlamak neden bu kadar nemlidir? Bu soruya iki ynden yanr verilebilir: a. Bilimin uygulama sonularnn ve rnlerinin yaammzn her ynn

artan bir ivmeyle etkilemesi: Bilimin yaammz etkileyen uygulama sonular eitlilik gstermektedir (Yldrm, 2004). Gnlk yaammzda kullandmz eyalarn veya aralarn listesi bile bu nermeye iyi bir rnektir (Wynn ve Wiggins, 2005). rnein fotoraf makineleri doadaki grntnn birka mikro saniyelik ann bize gsterir. Bilgisayarlar 1 ve 0 kodlama sistemi ile bazen yaz yazmak, mzik dinlemek, oyun oynamak gibi basit saylabilecek ilemlerimizi yapmak iin bazen uzay gzlemlemek, genetik ifreleri kaydetmek, deprem hareketlerini izlemek, ok

bilinmeyenli denklemleri zmek gibi st dzey bilisel ilemleri yapmak iin bazen de okulda, bankada, broda i amal kullanm sayesinde hayatmz kolaylatrr. Telefon ile dnyann bir ucundaki birisiyle konuabilirken; iyonosfer tabakas araclyla kullandmz radyo ile mzik dinleyebiliriz (Koyre, 2004). Bu kk rnek bile bilimin uygulama sonularnn ne denli etkili olduunu gstermektedir. b. Bilimsel dnceyi anlamann, tanmann ve yorumlamann ann aydn : Bilimsel dnme belirli dzeyde

iin entelektel bir zorunluluk olmas

bilisel disiplin gerektirir (Demir, 1997). Bylesi bir disiplini kazanm bir; Geree dnktr. Olaylara saygldr. Yarglarnda nesnellie ve tutarlla zen gsterir. Olgulara dayanmayan gelii gzel genellemelerden kanr. Hibir konuda dogmatik inanlara ve n yarglara nem vermez. Bu bilgilerin nda bir kez daha bilimin hem tanmnn hem de ieriinin anlalmasnn olduka nemli olduu grlmektedir. Bu yzdendir ki gnmzn uygar toplumlar bilimi ve bilimin topluma kazandrd katklar takdir eden, bilimin alma yntemi ve bilimin ortaya kard temel grler hakknda yeterli donanma sahip ve bunlardan da nemli olarak bilimin ortaya koyduu tartmalara eletirel ve sorgulayc bir bak as getirebilen bireylere ihtiya duymaktadr (Yldrm, 2001; zlem, 1996; Demir, 1997). Alanyazn incelendiinde bu tr bireyler bilim okuryazar eklinde nitelendirilmektedir. Bu noktada karmza nemli bir kavram kmaktadr: Bilim Okuryazarl. Bilim okuryazarl nedir? Bilim okuryazarlnn zellikleri nelerdir?

1.1.

Bilim Okuryazarl: Turgut (2007) bilim okuryazarln, toplum yaants iinde, kiilik gelitirme srecini balatan en nemli elerden biri olarak, bilimin ieriini ve doasn, bilimselliin ne olduunu, bilim-teknoloji ve toplum ilikisini kavrayabilmekten yorumlayabilmeye uzanan kesiti kapsayan bir kavram olarak tanmlamaktadr. Ryder (2001) ise bilim okuryazarln bilim ve teknolojiyi ilgilendiren konularda fikir retme ve bilinli karar verme olarak nitelendirmektedir. Bu tanmlarn nda aada bilim okuryazarlnn zellikleri zerinde durulmutur. 1.2. Bilim Okuryazarlnn zellikleri Ve Bilim Okuryazar Bireyin Sahip Olmas Gereken zellikler: 1. Pella, OHearn ve Gale 18 yllk alanyazn taramas sonucu dikkatli bir biimde

setikleri 100 makaleyi irdelemiler ve bilim okuryazar olarak deerlendirilen bir bireyde olmas gereken zellikleri listelemilerdir (Turgut, 2007). Buna gre bu bireyin aadaki zellikleri kavrayabilmesi gereklidir; a. b. c. d. e. f. g. 2. Bilim ve toplum arasnda var olan ilikiyi ve etkileimi almalarnda bilim insanlarna yol gsteren ahlaki deerleri Bilim insann karakteristik zelliklerini Bilimin doasn Bilimin temel kavramlarn Bilim ve toplum arasndaki farkllklar Bilim ve sosyal bilimler arasndaki ilikiyi Showalter da bu almaya benzer bir alma yapm ve 15 yllk alanyazn

taramas sonucunda bir bireyin bilim okuryazar olarak deerlendirilebilmesi iin (Turgut, 2007); a. Bilimin doasn anlayabilme

b. c. d. e. f.

Bilim insanlarnn karakteristik zelliklerini kavrayabilme Bilimsel teori ve yasalar ile prensipleri gnlk yaamnda kullanabilme Bilimsel sreleri problemleri zmede, olaylar karsnda karar Bilimin temelini oluturan deerlerle tutarl bir ekilde evresi ile Bilim ve teknolojinin birbirleriyle olan giriimlerini ve toplumla olan

verebilmede veya evreni yorumlama biimini gelitirmede iler hale getirebilme ilikilerini gelitirebilme ve bilimsel yntemi kavrayabilme etkileimini kavrayabilme gibi zelliklere sahip olmas gerektiini vurgulamtr. 3. Aktam ve Ergin (2007) bilim okuryazarlnn 7 boyutu olduundan sz

etmilerdir. Bunlar: a. b. c. d. e. f. g. 4. a. b. c. 5. Bilimin doas, Anahtar fen (bilim) kavramlar, Bilimsel yntem, Fen (bilim)-teknoloji-toplum-evre ilikileri, Bilimsel sre becerileri, Bilimin zn oluturan deerler, Fen (bilim)e ilikin alaka ve tutumlardr. Miller (1983)e gre bilim okuryazarl kavramnn 3 boyutu vardr; Bilimsel sre becerilerinin anlalmas Anahtar bilimsel terim ve kavramlarn anlalmas Bilim ve teknolojinin topluma etkisinin anlalmas Amerikan Ulusal Fen retmenleri Birlii NSTA (1990)ne gre bilim

okuryazar olarak tanmlanan bireylerin zellikleri aadaki gibidir: a. b. Dnyann doal yapsn merak eder. Bilimin ve bilimsel bilginin doasn bilir.

c. d. e. f. kullanr. g. h. i. j. k. l. bilir. m. n. 6. a. b. c. d. e. f. g.

Evreni aratrma srecinde phe, mantkl dnme ve yaratcl ile Gnlk kararlarnda veya kar karya geldii problemleri zerken Bilimsel problem zmne ve bilimsel aratrmalara deer verir. Bilimsel ve teknolojik bilgileri renir, analiz eder ve gnlk hayatta Bilimsel ve teknolojik kantlar ile kiisel grleri, gvenilir-gvenilmez Yeni kantlara, bilimsel ve teknolojik bilginin deneyselliine aktr. Bilim ve teknolojinin insan abasnn bir rn olduunu iyi bilir. Bilimsel ve teknolojik gelimelerin faydasn bilir. Bilim, teknoloji ve toplumun kendi aralarndaki etkileimini analiz eder. Bilim insanlarnn karakteristik zellikleri ile alma prensiplerini Bilim ve teknolojinin politik, ekonomik ve etik safhalarn kiisel ve Bilim ve teknolojinin geerlilii iin test edilebilir doal olgular nerir. Fen ve Teknoloji Dersi Program (2005)na gre bilim okuryazarlnn 7 Fen bilimleri ve teknolojinin doas, Anahtar fen (bilim) kavramlar, Fen (bilim)-teknoloji-toplum-evre etkileimleri, Bilimsel ve teknik psikomotor beceriler, Bilimin zn oluturan deerler, Fen (bilim)e ilikin alka ve tutumlar ile Bilimsel sre becerileridir

setii yntemleri birlikte uygular. bilim, teknoloji ve etik deer kavramlarn kullanr.

bilgiyi birbirinden ayrt eder.

kresel sorunlarla ilikilendirir

boyutu vardr. Bunlar:

Aratrmamz bu noktada bizi baka bir soruya srklemitir: Bu kadar nemli olgular ierisinde barndan bilim okuryazar birey nasl yetitirilir? Bu soruya

yant vermek felsefi anlamda zor olmasna karn biraz mekanik dnrsek cevab iki temel olgu zerinde younlatrabiliriz. Bunlar: Bilimsel anlamda an gereksinimlerini karlayacak nitelikte hazrlanm fen ve teknoloji dersi mfredat Bu mfredat ilerken kullanlabilecek retim yntemlerinin/tekniklerinin olabildiince daha ok bilimsel sre becerisini iermesi gereklilii. 1.3. Bilimsel Anlamda an Gereksinimlerini Karla-Yacak Nitelikte

Hazrlanm Fen Ve Teknoloji Dersi Mfredat: Fen (bilim) retiminin temel amalarndan bir tanesi her an, tm ynleriyle hzla deien ve gelien fen (bilim) ana ayak uydurabilecek ve en son teknolojik bululardan her alanda yararlanabilecek bireyler yetitirmek ve teknolojik tm bulularda ve gelimelerde bilimin gerekli olduunu retmektir (Haner & Yaln, 2007). Ayrca Pnarba, Doymu, Canpolat ve Bayrakelen (1998)a gre fen (bilim) retiminin amac, bilimsel dnebilen, teknolojik gelimeleri takip edebilen ve kavrayabilen bireyler yetitirmektir. Ayrca alanyazn incelendiinde fen (bilim) retiminin amalar arasnda analitik dnebilen, sorgulayan, eletiren, bilimin ve bilimsel bilginin doasn kavram, bilimi fiziksel evrene ilikin almalar olarak alglam, bilim insanlarnn kullandklar yntemleri kavrayabilen ve bilim-teknoloji ve toplum ilikisini anlam bireyler yetitirmenin de olduu grlecektir (ztrk & Dilek, 2003; Kaptan, 1998; Temizyrek, 2003). 2005 Fen ve Teknoloji mfredatnn hazrlanmasnda da ayn amalar yer almaktadr (Dindar & Yangn, 2007; Ayvac & Nas, 2009; Erdoan, 2007; Gmleksiz & Bulut, 2006; Semerci, 2007; Korkmaz, 2006; Ercan & Altun, 2005; zdemir, 2005). Buna gre yeni mfredata gre renim gren bir renci: Fen (bilim) ve teknolojinin doasn, ikisi arasndaki ilikiyi, bunlarn toplum ve evreyle etkileimlerini anlar, Fen (bilim) ve teknoloji ile ilgili meselelerde aralar, sreleri ve stratejileri uygular,

 Yeniliklere kar eletirel ve sorumlu tutumlar gelitirmek iin gerekli bilgi ve becerileri gelitirir, eitli bireysel ve sosyal balamlarda bilimsel kefin geliimini, teknolojik deiimi, gemiten gnmze insanlarn bilgi ve anlaylarnda meydana gelen deiimleri anlar, Fen (bilim) ve teknoloji ile ilgili meselelerde eitli deerlerin, bak alarnn ve kararlarn farknda olur ve sorumlu bir ekilde hareket eder, Bilimsel sreleri ve teknolojik zmleri sorgulayarak aratrr. Grld zere 2005 Fen ve teknoloji mfredatnn teorik anlamda an gereksinimlerini karlayacak nitelikte bireyler yani bilim okuryazar birey yetitirmek amal hazrland sylenebilir. Ancak iyi bir mfredat bilimsel nitelikte retim yntemleri/teknikleri olmadan yavan kalr ki burada ikinci maddenin de dikkatli bir biimde incelenmesi gerekmektedir. 1.4. Bu Mfredat lerken Olabildiince Kullanlabilecek Daha ok retim Bilimsel Sre

Yntemlerinin/Tekniklerinin Becerisini ermesi Gereklilii:

Bilindii zere (bknz 2005 Fen ve Teknoloji Dersi Programna gre bilim okuryazarlnn 7 boyutu blm) 2005 Fen ve Teknoloji mfredatnn nemle zerinde durduu temel kavram bilimsel sre becerileridir (Dindar & Yangn, 2007; Gmleksiz & Bulut, 2006; Ercan & Altun, 2005). Bilimsel sre becerilerinin ve bununla birlikte bilimin doas ve bilim insannn karakter zelliklerinin rencilere etkin bir ekilde kazandrlmas da etkin retimleri/teknikleri ile gerekleebilir (oban & Sanalan, 2003; Haner, ensoy & Yldrm, 2003; Bilgin & Geban, 2004; Kaptan, 1998; Doan, Doan & Demirci, 2004; Yaman & Yaln, 2005; Akyol &Dikici, 2009). Bu almamzda konu itibariyle sadece bilim tarihi temelli bilim retimi konusu zerinde durulacaktr. Ancak bununla birlikte bilim (fen (bilim)) retimi alanyaznn tararken fen (bilim) retiminde laboratuvar yntemi, fen (bilim) retiminde gsteri (demonstrasyon) teknii, fen (bilim)

retiminde teknoloji yntemi; fen (bilim) retiminde probleme dayal renme yntemi eklindeki yntem ve tekniklerini de incelediimi belirtmek isterim. 2. BLM TARH TEMELL BLM RETM Bu noktadan itibaren tezin retim yntemi olarak belirlenen bilim tarihi temelli bilim retimi yntemi zerinde durulacaktr. Bilim (fen) retiminde bilim tarihi perspektifinin nemini vurgulayan ok sayda yayn vardr (Biener, 2004; Garber, 2004; Mladenovib, 2007; Viterbo, 2007; Gunn, 2000; Newton & Newton, 1998; Irwin, 2000; Hosson & Kaminski, 2007; Ylmaz, 2008; Ahonen, 2001; Hartzler, 2001; Monk & Osborn, 1997; imek, 2009; Araz & Sungur, 2007). Alanyazndan hareketle bilim tarihi temelli bilim retimi iki nemli konu bal altnda temellendirilebilir ki bu konu balklar aratrmamzn problem sorularn ierdiinden nemlidir. Bunlar: 1. Bilimin doas retiminde (teori, yasa, bilimsel sre becerileri) bilim tarihi temelli retim yntemi 2. Bilim insann karakteristik zelliklerinin retiminde bilim tarihi temelli retim yntemi 2.1. Bilimin Doas retiminde (Teori, Yasa, Bilimsel Sre Becerileri) Bilim Tarihi Temelli retim Yntemi: Bilimin doas retiminde bilim tarihi yntemine gemeden nce retimi yaplacak konunun ne olduunu anlamak iin bilimin doas (teori, yasa ve bilimsel sre becerileri) konusu zerinde durulacaktr.

2.1.1. 2.1.1.1.

Bilimin Doas: Tanm: Bilimin doas kavram ilk kez fen (bilim) retimi alanyaznna 1950li yllarda girmi ve o gnden bugne dein birok bilim insan tarafndan farkl ekillerde tanmlanmtr (Taar, 2003; Takn, 2008; Doan & Abd-el Khalick, 2008). Abd-el Khalick, Bell ve Lederman (1998) bilimin doas ile genelde bilimin epistemolojisinin ve bir bilme yolu olarak bilimin ve bilimsel bilginin doasnda var olan deer ve inanlarn anlatlmak istendiini ne srmlerdir. Lederman (1992) bilimin doasn, doasnda var olan deerler ve varsaymlardr eklinde tanmlamtr. Bunun dnda alanyazn incelendiinde bilimin doas fenomenine ilikin pek ok tanmn yer ald grlecektir ancak alanyazndaki en geni tanmlardan birisi McComas, Clough ve Almozroa (1998:4) tarafndan yaplmtr. Bu tanma gre bilimin doas: Bilim tarihi, bilim felsefesi ve bilim sosyolojisi gibi bilimin sosyal ynn inceleyen disiplinler ile psikoloji gibi disiplinlerin aratrmalarn birletirerek, bilimin ne olduunu, nasl ilev gsterdiini, bilim insanlarnn oluturduu bilim toplumunun nasl organize olduunu, toplumun bilimi nasl etkilediini ve bilimsel gelimelerden nasl etkilendiini anlamaya alan disiplinler aras bir alma alandr. McComas (2002) baka bir almasnda bilimin doas kavramn aada yer alan ekildeki gibi zetlemitir:

ekil 1 : Bilimin Doas

ekil 1 (McComas, 2002) incelendiinde bilimin doas fenomenin bilim tarihi, bilim felsefesi, bilim sosyolojisi ve bilim psikolojisi alanlarn ieren bir kesiim esi olduu grlmektedir. 2.1.1.2. nemi: Bilimi renmede ve buna bal olarak retmede bilimin doas fenomenini anlamann neminin eitimciler tarafndan anlalmas getiimiz yzyln balarna dayanmaktadr (Turgut, 2007; Hanuscin, Akerson & Mower, 2006). Bu alandaki ilk almalar Amerika Birleik Devletlerinde (A.B.D) Fen (bilim) ve Matematik retmenleri Merkezi Birliinin (The Central Association of Science and Mathematics Teachers) 1907 tarihli toplantsnda, bilimsel sreler ve bilimsel yntem konularna arlk verilmesinin kararlatrlmas ile balatlmtr (Lederman, 1992). O tarihten gnmze rencilerin bilimin doas hakkndaki grlerini gelitirmek ve dolays ile toplumda bilim okuryazarln yaygnlatrmak fen (bilim) eitimcileri tarafndan nemli bir hedef haline gelmitir (Hanuscin &Akerson, 2007; Turgut, 2007).

Bu noktada Driver, Leach, Millar & Scott (1996), bilimin doasn anlamann nemini 5 temel balk altnda toplamtr. Bu 5 madde yorumlar ile birlikte yle zetlenebilir: 1. nsanlar bilimi ve her zaman karlatklar teknolojik aralar kendileri iin anlaml klmak istiyorlarsa, bilimin doasn anlamalar gereklidir. Yorum: Bu dnce bilimsel sre (process) yaklamna gnderme yapar ve bylece bilimin doasn sorgulama yntemiyle ilikilendirir. Bu yaklama gre bilim gl ve genel bir sorgulama yntemidir (Jones & Morris, 2007). 2. nsanlar sosyo-bilimsel (socioscientific) sorunlar kendileri iin anlaml klmak ve bu sorunlarda karar verme etkinliine katlmak istiyorlarsa bilimin doasn anlamalar gereklidir. Yorum: Sosyo-ekonomik konular anlamak ve anlamlandrmak iin salt bilimi ierik olarak bilmek yeterli deildir aksine bilimin doas da bilinmelidir (Lederman, 1992; Turgut, 2007). Bu bilgilere ek olarak insanlarn, yazl kaynaklardan bilgiyi zmseyerek sosyo-bilimsel konularda karar verebilme yetenekleri bilimin doasn anlamalaryla dorudan ilikilidir (Macarolu, Baysal & ahin, 1999; Kseolu, 2007). 3. Bilimi ada kltrn temel esi olarak kabul edebilmek iin bilimin doasn anlamak gereklidir. Yorum: Bilimi toplumun (evrensel toplum) yararna kullanabilme dncesi ve kabiliyeti bilimin doas fenomenini anlamak ile olur (Russell, 2004; Steiner, 2009). 4. Bilimin doas fenomenini renmek, bilimsel otorite tarafndan belirtilen normlar ve genelletirilmi bir deere sahip ahlaki szleri anlama konusunda bilinlenmeye yardm eder.

Yorum: Bilimin doas fenomenini anlamak, bilimsel otorite tarafndan ortaya koyulmu belirli kurallar zmsemede ve bilimin etik ynn kavramada nemli bir yere sahiptir (McComas, 2002; Macarolu, Baysal & ahin, 1999 ). 5. Bilimin doas fenomenini kavramak, bilimin ierik bilgisini renmede baarl olmaya destek olur. Yorum: Bilimin doasn anlayan renci, fiziksel evrenin olgusal yapsna ynelik dnceleri daha kolay anlar. Ayrca Driver, Leach, Millar & Scott (1996), bilimin doasn anlamann nemine vurgu yapt baka bir almasnda iki temel nokta zerinde durmutur. Bunlar yledir: 1. Bilimin doas fenomenini kavramak, bilim iin son derece nemli olan delil ile aklama arasndaki balanty anlamada nemli bir yere sahiptir (Peters & Kitsantas, 2010). Ayrca bilimin doasnda nemli olan bir dier nokta da, rencinin bilimde gzlemlerin amal olarak yapldn anlamasn salamaktr. 2. Bilim tarihine ve bilimin doasnn retimine nem vermek, rencilerin kendi renme yntemleri ile bilimsel yapdaki tarihi geliim arasndaki benzerlii/farkll anlamalarna yardmc olacaktr (Taar, 2003; Takn, 2008; Khishfe & Abd-El Khalick, 2002). Bilim tarihindeki olaylarn geliim srecini renmekle de rencilerin bilim nasl renilmelidir konusundaki anlaylar da geliecektir. Bu noktaya kadar bilimin doasnn tanm ve nemi zerinde durulmutur. Bilimin doasnn belirtilen nemine karn alanyazn incelendiinde, retmen ve renci alglaylarnda temel bilimsel eksikliklerin ve kavram yanlglarnn olduu grlmektedir (Lederman, 1992; Macarolu, Baysal & ahin, 1999; Kseolu, 2007; Bell, Lederman & Abd-El Khalick, 2000).

Aratrmalar bilimin doas kavramnda var olan bilgi eksikliklerinin ve kavram yanlglarnn ounlukla teori ve yasa kavramlar ile ilgi olduunu gstermektedir (Lawson, 1995; NRC, 1998; Dagher & BouJaoude, 2005; Takn, 2006). Byle bilgi eksiklikleri bilim retiminde ve zelliklede bilimin doas fenomeninin alglanmasnda byk sorunlar oluturmaktadr. renciler ve retmenler bilimsel bilginin mutlak olduuna inanmaktadrlar (Lederman, 1992). Ayrca renciler ve retmenler, bilimsel aklama trlerinden olan teori kavramn bir kan ya da dier bir deyile bir konu zerine ortaya konulmu geici yapdaki dnce biimi olarak grmekte ve teorilerin doruluunun tam olarak ispatlanamam / tm bilim insanlarnca kabul grmemi olduunu dnmektedirler (NRC, 1998; Turgut, 2007; Abd-el Khalick, Bell & Lederman, 1998; McComas, 2002; Lederman, 1992; Taar, 2003; Akerson, Buzzelli & Donnelly, 2009). Alanyazna gre bilimsel teori ise; ieriinde gerekler, yasalar, karmlar, bilimsel ngrler ve test edilmi hipotezler bulunan doann ya da fiziksel evrenin belirli ynlerini aklama gcne sahip, son derece iyi desteklenmi nermelerdir (NRC, 1998; Lawson, 1995; McComas, 2002; Lederman, 2002; Takn, 2006; Chen, 2006). Bilimsel teoriler fiziksel evrendeki olgularn nedenini ve nasln ortaya koyan bilimsel aklama tipleridir. Takna (2006) gre teori ise, sistematik gzlemler sonucunda elde edilen kantlarla desteklenmi ve olgulara ait davranlarn nedenini aklayan; yeni bilimsel aratrmalar iin sorular retme ve ngrler gelitirebilme potansiyeline sahip ve modifiye edilebilen kapsaml nermeler iken Lawsona (1995) gre ise teori, birbiri ile ilikili olgu snflarnn olularn ve davranlarn aklama gcne sahip eitli nerme tiplerinin (ikinci dereceden teoriler, yasalar, hipotezler vb.) oluturduu kapsayc, tmel bir nerme eklinde anlalmaldr. Bu noktaya kadar bilimin doas kavram ierisinde nemli bir boyut olan Teori kavramnn tanm ve rencilerin bu kavrama ynelik bilgi eksiklikleri zerinde durulmutur. Bu noktada ise bilimsel aklama tiplerinden yasa kavram zerinde durulacaktr.

Yasa, fiziksel evrenin belirli koullar altnda gstermi olduu davranlar betimleyen bir genellemedir (Chen, 2006; Yldrm, 2004; Weller, 2006; zdemir & Akay, 2009; Khishfe & Lederman, 2007). Bununla birlikte Lawsona (1995) gre ise yasa, belirli koullar altnda doaya ait bir olgu kmesindeki yapsal ve davransal dzenlilii zetleyen genel bir nerme olarak alglanmaldr. Yukardaki iki tanm alanyaznda yer alan bilimsel temelli tanmlardr. renciler ve retmenler yasa kavramnn tanmn yaparken mutlak doru kavramna vurgu yapmaktadr (Lederman, 1992). Yani dier bir deyile rencilere veya retmenlere gre yasa doruluu tm bilim insanlarnca kabul edilen deimez bilimsel bilgi trdr (Chen, 2006; Kseolu, 2007; Takn, 2008; McComas, 2002). Yine renciler ve retmenler bilimsel teori ile yasa arasnda hiyerarik bir ilikinin olduunu dnmektedirler (Chen, 2006; Weller, 2006; McComas, 2002; Hanuscin & Akerson, 2007). Bunun yannda McComas (2002) rencilerde ve retmenlerde bilimin doasna ynelik var olan kavram yanlglarn 15 madde altnda toplamtr. Bunlar: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Hipotezler teorilere, teoriler de yasalara dnr. Bilimsel aklama tiplerinden yasalar ve bu tr dier bilimsel aklama tipleri Hipotez bir tahmindir. Hipotezin; genelleyici, tahmin edici ve aklayc olmak Bilimsel yntem genel ve evresel olmak zere bir tanedir. Dikkatlice bir araya getirilmi kantlar ile kesin bilimsel bilgiler oluturulur. Bilimsel yntem kesin olarak nitelendirilebilecek kantlar salar. Bilim yaratclktan ziyade yntemlerden meydana gelir. Bilimsel yntemler fiziksel evrene ait tm sorular yantlayabilir. Bilim insanlar nesneldir.

kesindir. zere anlam vardr.

10. Bilimsel bilgiye ulamak iin temel yol deneysel etkinliklerdir. 11. Bilimsel sonular dorulanmak iin gzden geirilir.

12. Yeni olarak nitelendirilen bilimsel bilgilerin doruluu tartlmaz; aksine kabul edilir. 13. Bilimsel modeller gerei temsil eder. 14. Bilim ve teknoloji hemen hemen birbirinin aynsdr. 15. Bilim bireysel bir uratr, ekip almas deildir. Bu noktaya kadar bilimin doas ve bilimin doasnn temel bileenleri olan teori ve yasa kavramlar ile bu kavramlara ynelik retmenler de ve rencilerde var olan kavram yanlglar zerinde durulmutur. Kavram yanlglar incelendiinde bu yanlglarn ounlukla bilimsel aklama tiplerinden olan teori ve kanun yapsnn iyi anlalmamasndan kaynakland da gze arpmaktadr. Ayrca almamzda zerinde durduumuz bilimin doas kavram post-pozitivist anlaya gre ele alnmtr (n, 1998). 2.1.2. Bilimsel Sre Becerileri: Bilimsel sre becerileri, SAPA (Science - A Process Approach) programnda, bilim insanlarnn davranlarn yanstc, birok disiplin iin uygun ve byk lde transfer edilebilir beceriler olarak tanmlanmtr (Padilla, 1984). Bilimsel sre becerileri, fen (bilim) bilimlerinde renmeyi basitletiren, aratrma iin gerekli yntem ve teknikleri kazandran, rencilerin pasif olmasn deil aksine aktif olmasn salayan, kendi renmelerinde sorumluluk alma duygusunu gelitiren ve renmenin kalcln artran temel becerilerdir (Padilla, 1984; Tan & Temiz, 2003; Aktam & Ergin, 2007 ). Wilke & Straits (2005) bu becerileri aadaki gibi snflandrmaktadr: a. Gerek Bilgi: Alana zg ierik bilgisini ierir b. Temel Sre Becerileri: Gzlem yapma, snflandrma, tasarlama, izme, yazma, lme, tahmin etme, iliki kurma, analiz etme, uygulama, zetleme, iletiim kurma, deerlendirme, sentez yapma, yaratma ve problem zme gibi olgular ierir. c. Bilimsel Yntem Becerileri: Soru sorma, hipotez kurma, tahminde bulunma, deney tasarlama, veriyi toplama ve analiz etme, sonuca varma, bulguyu yorumlama, model oluturma ve yargda bulunma gibi olgular ierir.

d. Deneysel Tasarm Becerileri: Tanmlama, hata kaynaklarn, baml, bamsz ve kontrol deikenlerini, uygun materyaller, snrllklar ierir. Ayrca Tan & Temiz (2003)e gre bilimsel sre becerileri; Gzlem, snflama, lme, karm ve tahminlerde bulunma, deikenleri kontrol etme ve hipotez test etme, ilevsel tanmlama, hipotez kurma ve deney yapma, byk ya da kk saylar kullanma, oranlama ve grafikleme, problem zme, iken Bac-Kl (2003) bilimsel sre becerilerini; temel beceriler (Gzlem yapma, iletiim kurma, snflama, lme, karm yapma, tahminlerde bulunma) ve btnletirilmi beceriler (deikenleri belirleme, veri tablosu oluturma, grafik izme,, deikenler arasnda iliki kurma, kendi verilerini ileme ve yorumlama, aratrmay analiz etme, hipotez kurma, deikenleri ilemsel, olarak belirleme, aratrmay tasarlama, deney yapma) eklinde iki temel balk altnda incelemitir. Bununla birlikte Koray, Bahadr & Gegin (2006) bilimsel sre becerilerini; Gzlem, snflama, karm, tahmin, lme, iletiim, say uzay ilikileri kurma, ilevsel tanmlama, hipotez oluturma, deney yapma, deikenleri ayrt etme, verileri yorumlama, model oluturma eklinde zetlerken; Aydodu & Ergin (2009) Gzlem, snflama, lme/saylar kullanma, iletiim kurma, karm, tahmin, veri toplama, kaydetme ve yorumlama, deikenleri belirleme ve kontrol etme, ilevsel tanmlama, hipotez oluturma, deney yapma, model oluturma ve kullanma eklinde ifade etmilerdir. 2005 Fen (bilim) ve Teknoloji Dersi Program retmen Klavuz Kitab (4. ve 5. snf) incelendiinde ise bilimsel sre becerilerinin Gzlem, karlatrma-snflama, karm yapma, tahmin, kestirme, deikenleri belirleme, deney tasarlama, deney malzemelerini ve ara gerelerini tanma ve kullanma, lme, bilgi ve veri toplama, verileri kaydetme, ver ileme ve model oluturma, yorumlama ve sonu karma ve son olarak da sunma eklinde ele alnd gze arpmaktadr. Grld zere bilim retimi alan yazn ierisinde bilimsel sre becerilerinin ifadesine ve snflandrlmasna ynelik birok alma yer almaktadr. Ayrca bilim retim yntemlerine ynelik alanyazn incelendiinde ou aratrmann bilimsel sre becerilerinin gelitirilmesini hedef ald grlmektedir (Koray, Bahadr & Gegin, 2006; Bac-Kl, 2003; Aydodu & Ergin, 2009; Tan & Temiz, 2003; Padilla, 1984).

Aratrmamzn bilimin doas blmnde de belirtildii zere, hem retmenlerin hem de rencilerin bilimin doas fenomenine ynelik kavram yanlglarna sahip olduklar bilinmektedir. Bilimin doas ve bilimin doas bal altnda ele alnan teori, yasa ve bilimsel sre becerileri kavramlarnn renciler tarafndan ya hi bilinmedii ya da eksik olarak bilindii konusu zerinde de bu balk altnda durulmutur. Alanyazn incelendiinde, bilim tarihi temelli bilim retimi yaklam ile bilimin doasna ynelik kavram yanlglarnn dzeltilebilecei konusu zerinde durulduu gze arpmaktadr. Abd-El-Khalick (2005), bilim tarihi yaklam ile bilimin doasna ve bilimin doas ierisinde yer alan teori ve yasa kavramlarna ynelik rencilerde ve retmenlerde var olan kavram yanlglarnn dzeltilebileceine; buna ek olarak da bilimsel sre becerilerine ynelik epistemolojik bilgi eksikliklerinin de giderilebileceine vurgu yapmaktadr. Yine Abd-El-Khalck & Lederman (2000), bilim tarihi yaklamnn bilimin doas fenomenine ynelik eksiklikleri dzeltmede etkin bir rol slendiini sylemektedirler. zdemir & Akay (2000), yaptklar alma ile bilim tarihi temelli oluturulabilecek bir dersin bilim ve bilimin doas retiminde nedenli nemli olduunu gstermilerdir. Ayrca Ahonen (2001), bilim tarihinin veya gemi bilimsel almalarn snf iinde retime sokulmasnn bilimin doasn retmede etkin bir grev stleneceini belirtmitir. Abd-El-Khalick (2005), gsteri ve anekdotlarla hazrlanm bir bilim tarihi temelli fen (bilim) retimi dersinin rencilerin biliinde somutlatrmalar yaratacandan, teori, kanun ve bilimsel sre becerileri gibi bilimin teorik-soyut konularnn daha kolay kavratlabileceini vurgulamtr. Yine Abd-El-Khalick (2005), almasnda fen (bilim) alanndaki bir konunun bilim tarihi anekdotlar ile anlatlmasnn, bu anekdotlarn snf ortamnda gsteri tekniine uygun olarak hazrlanmasnn ve gsteri sonularnn renciler tarafndan snf iersinde tartlmasnn bilim retimini (bilimin doas) kolaylatracan sylemektedir. Abd-El-Khalck & Lederman (2000), bilim tarihi yntemine uygun

hazrlanabilecek snf ii fen (bilim) etkinliklerinin bilimin doas retiminde nemli bir yere sahip olduuna iaret etmektedirler. Hartzler (2001) konuya farkl bir bak as getirerek bilim tarihinin bilimin doasn anlamada rencilerde bir n-sezi yaratabileceini vurgulamaktadr. nk bilim insanlarnn bir teori ve yasa gibi bilimsel aklama tipini olutururken geirdikleri evrelerin rencilere doru bir ekilde aktarlmas onlarn hem bilisel alglamalarna hem de duyusal alglamalarna yardmc olacaktr (Hartzler, 2001; Ylmaz, 2008; Irwin, 2000; Carey & Smith, 1993). Ayrca D. P. Newton & L. D. Newton (1998); Gunn (2000); Hosson & Kaminski (2007); Galili & Hazan (2001), bilim tarihi yntemiyle kurgulanm bir fen (bilim) dersinin bilimin doas gibi soyut bir konuyu aklamada ve anlatmada somutlatrc ve rneklendirici zelliinden tr ok nemli bir yere sahip olduunu sylemektedirler. Bu bilgilerin nda bilim tarihi temelli bilim retiminin bilimin doas ve onun bileenleri olan teori, yasa ve bilimsel sre becerilerini retmede ok byk bir neme sahip olduu grlmektedir ki burada alanyazn genel olarak nemin kavramlarn somutlatrlmasndan kaynaklandnda iaret etmektedir. almamz incelendiinde de bu nem bir kez daha grlmektedir. nk bulgular incelendiinde n-test sonucunda retmen adaylarnda alanyaznda yer alan bilimin doasna ynelik kavram yanlglarnn yer ald ve bu kavram yanlglarnn almamz iin setiimiz 4 bilim insannn yaam ykleri zerine kurgulanm ders sreci sonucu dzeltildii gzlemlenmitir. Ders sreci boyunca seilen bilim insanlarnn almalarn nasl yrttkleri, almalarnda hangi bilimsel sre becerileri zerinde durduklar ve gelitirdikleri teori ve yasalarn zelliklerinin neler olduu ve bunlar nasl gelitirdikleri konular zerinde detaylca durulmutur.

2.2.

Bilim nsann Karakteristik zelliklerinin retiminde Bilim Tarihi Temelli retim Yntemi:

Bilimin insannn karakteristik zelliklerinin retiminde bilim tarihi yntemine gemeden nce retimi yaplacak konunun ne olduunu anlamak iin alanyaznda yer alan bilim insan kavramn incelemek gerekir. 2.2.1. Bilim nsan : Kk yatan itibaren bilim ile uramak iin yeterli imknlara sahip ocuklarn bilime ve bilimsel gelimelere kar heyecan ve istek duygularn gelitirdikleri grlmektedir (Crowther, Lederman & Lederman, 2005; Akman, stn & Gler, 2003). Bununla birlikte bilimsel gelimelerin etkin esi olan bilim insanlar ile ilgili grlerin de kk yalardan itibaren gelitii eitli almalarla ortaya konulmutur (McComas, 2002; Akman, stn & Gler, 2003; Taar, 2003; Takn, 2008). eitli ya gruplarndan rencilerin, bilim insann tanmlarken ska bavurduklar betimsel szcklerin ve bu szcklerin kaynann neler olduu ile ilgili alanyaznda pek ok almann yer ald grlecektir. Bu almalarda dikkatleri eken en nemli nokta benzer verilerin elde edilmesi konusudur. Benzer verilerin elde edilmesinde yazl ve grsel medyann rnlerini pazarlamak amacyla yaptklar film ve reklamlarda kullandklar bilim insan figrnn pay olduka byktr (Akman, stn & Gler, 2003). Bilim insannn zeliklerine ilikin yaplan baka bir almada aadaki betimsel szckler elde edilmitir (Mays, 2001): 1. Laboratuvar nlnn cebine yerletirilmi not defteri 2. Kalem gibi bilgiyi gsteren semboller

3. Teknolojiyi simgeleyen bilgisayarlar, mikroskoplar 4. Bilim insanna zg szler, formller, snflandrmalar 5. Bilim insanna ynelik yaplan yal, erkek ve ok yal tanmlamalar 6. Mitolojiden gelen karakterlerle zdeletirmeler 7. Bilim insannn alma yerini gsteren laboratuvar, i mekanlar 8. Tehlikeyi simgeleyen iaretler Mays (2001) bilim insann tanmlarken kullanlan imgelemlerin srekli olarak kitle iletiim aralar tarafndan desteklendii zerinde vurgu yapmtr. Chambers (1983), ocuklarn bilim insanlarn birbirlerinden ayran zellikleri ilk ne zaman rendiklerine ynelik yapt ve 11 yl (1967-1977) sren aratrmas sonucunda Bir Bilim nsan iz Testini gelitirmitir ve bu testi 5-11 ya grubu aralnda 4807 renciye uygulamtr. Bu almas sonucunda bilim insann betimleyen zellikleri u ekilde kategorize etmitir (Gler & Akman, 2006): 1. Laboratuvar nl (genellikle beyaz) 2. Gzlk 3. Dalm salar ve sakal 4. Aratrma yapldna dair semboller: Bilimsel aralar ve her eit laboratuvar malzemeleri 5. Bilgi sembolleri: ounlukla kitaplar, dosyalarn sraland cam kapakl rafl dolaplar 6. Teknoloji: Bilgisayar, mikroskop, teleskop 7. lgili balklar: Formller, aamal, snflandrmalar ve bilim insanlarnn kulland szleri Newton ve Newton (1992) ayn konu zerinde ve ayn test yoluyla 411 ya grubu 1143 renci zerinde aratrma yapm ve aadaki verilere ulamtr ve bu verileri iki temel balk altnda tasnif etmitir. Bunlar: 1. Figr zellikleri Cinsiyet,

Laboratuvar nl, Gzlk, Sakal, Kellik.

2. Arka plan zellikleri i. Bilimsel bilgi ve alma ile ilgili Materyaller: ieler, balant tpleri, test tpleri, matara gibi Canllar: Bitki ve hayvanlara iaret eden Kuvvet ve enerji: Kuvvet ve enerjiyi etkileyen retim, lme ya Yeryz ve uzay: Talar, kayalar, toprak, yldzlar, gezegenler ve Teknoloji: ekil verme, kesme, tamir etme, yerletirme ve laboratuvar aletleri.

da gzlemlemek iin gerekli aletler bunlarla ilgili aratrma yapmak iin gerekli aletler tamamlanmam robot, bir model araba yapmaya balama gibi durumlar anlatan izimler ii. Bilim srecine dhil olmayla ilgili: meknda alma: mekn grntsn iaret eden unsurlar Darda alma: D mekn grntsn iaret edenler unsurlar El becerilerine ynelik ilemlerde: Elle alan aletlerle ilgili Gzlem: Olay, materyal ve durumlar izleyen bir figr durulu ile

figrler ifade edilmitir (byte kullanma, bir ie iindeki madde ile eme, bkme denemeleri yapma gibi). lme: l aletleri ile lme yapldn gsteren resimler Bilgileri kaydetme ve iletme: Kalem, not defteri gibi kaydetme

malzemeleri, zerinde bilgiler yazl olan karatahta, kitap gibi malzemeler.

Dnme: Figrn bann zerinde dnme ya da konuma

balonlar, soru iaretleri, yanan bir ampul gibi resimsel mecazlarla dnmeyi iaret eden izimler. Biliim teknolojisi kullanma: Bilgisayar ekrann ya da klavyesini kullanrken grlen izimler. Bilim insan zerine yaplan aratrmalar hangi ya grubundan olursa olsun rencilerin bililerindeki betimsel cmlelerin daha dorusu bilim insanna ynelik figrlerin benzetiini ortaya koymaktadr (Buldu, 2006; Newton & Newton, 1992; Gler & Akman, 2006 ). Bu benzeimin temeli ise ounlukla kitle iletiim aralarnn empoze etmeye alt imajinasyon olgusudur (Buldu, 2006; Losh, Wilke & Pop, 2008). Bilim insanlarna ynelik yaplan betimlemelere bakldnda materyalist bir anlayn baskn olduu grlmektedir. Yani bilim insanlar sadece alan, gndelik yaamdan kopuk, duyusal alan gelimemi, sadece laboratuvarlarda alan ve baka herhangi bir mekanda bilimsel almalar yapmayan bireyler olarak tantlmaktadr ki bilim tarihindeki pek ok argman bunun tam tersini ortaya koymaktadr. Alanyazn, rencilerin bilim insann tanmlarken yanl terimleri kullandklarn ortaya koymaktadr. Burada -yanl- kavram da durumu ok net karlamamaktadr ki eksik terimi daha uygun olarak nitelendirilebilir. renciler, bilim insannn zelliklerine ynelik yaptklar tanmlamalarnda (bknz.syf 21) bilim insanlarn srekli alan ve bu almalar yararclk anlayyla gerekletiren bireyler olarak nitelendirmektedirler. Bilim tarihi yntemi temelli bir fen (bilim) retimi dersi bu eksikliklerin giderilmesinde nemli bir yere sahiptir (Bovna & Dragulskaa, 2008; Buldu, 2006; Biener, 2004; Garber, 2004; Ahonen, 2001). Biener (2004), Galileo Galileinin almalar zerinde durmu, Galileinin kulland yntemi ve alma prensiplerini aklayarak bilim insan nasl alr sorusuna Galileo cephesinden yant vermitir. Ayn ekilde Ruse (2005) Darwinin evrim teorisini ortaya koyarken yapt almalarn neler olduunu vurgularken bilimsel sre becerileri zerinde durmutur. Grld zere bilim tarihi temelli bilim retim yntemi bilim insannn karakteristiini, alma yntemi ve kulland bilimsel sre becerileri ynnden net bir ekilde ortaya koymaktadr (Balk, oban & Akta, 2003).

Tm bu bilgilerin nda bilim tarihi temelli bilim retimi ile rencilere, bilim insanlarnn kendilerinden ok da farkl bir yaam dzenine sahip olmadn, aksine farkll yaratan etkenin onlarn almaya kar duyduklar amatr ballk duygusu olduunu ve kendilerinin de birer bilim insan olabileceklerini retebiliriz (Bovna & Dragulskaa, 2008; Buldu, 2006; Biener, 2004). Buna ek olarak zdemir & stnda (2007), drama yoluyla etkinletirilmi bilim tarihi retiminin de bilim insann alglama yolunda ok nemli bir yere sahip olduunu yaptklar alma ile ortaya koymulardr ki drama yoluyla kurgulanm bilim tarihi yntemi ile, bilim insan kavram rencilerin biliinde emalatrlarak somut bir ekil almtr. Bu noktaya kadar bilim tarihi temelli bilim retiminin bilimin doas retiminde ve bilim insannn karakteristik zelliklerinin retiminde ne denli nemli olduu konusu zerinde durulmutur. Bilim tarihi temelli bilim retiminin nemine karn bilim tarihinin fen (bilim) ve teknoloji programndaki yeri nedir? Hem yurt dnda hem de Trkiyede yer alan almalar (Bovna & Dragulskaa, 2008; Henze, Driel & Verloop, 2007; Rutherford, 2001; imek, 2009; Kkzer, Bostan, Kenar, Seer & Yavuz, 2008; Monk & Osborn, 1997; Viterbo, 2007) bilim tarihinin programlarda yer aldn ancak snrl olduunu ortaya koymaktadr. Bununla birlikte verilen bilim tarihi bilgisinin de yzeysel olduu; yalnzca bir bilim insan ile konunun snrlandrld bylece bilimin ilerleyici ve deiimci ruhunun da rencilere aktarlamad konusu zerinde durulmutur (Kkzer, Bostanc, Kenar, Seer & Yavuz, 2008; imek, 2009; zdemir & stnda, 2007).

3. PROBLEM SORUSU: Bilim insanlarnn (Galileo Galilei, Isaac Newton, Charles Darwin, Gregor Mendel) yaantlarna ilikin ykler yoluyla retmen adaylarnn; 1. Bilimin doasna ynelik kavram yanlglar dzeltilebilir mi? 2. Bilim insannn karakteristik zelliklerine ynelik kavram yanlglar dzeltilebilir mi? 4. ARATIRMANIN AMACI Aratrmann amac, bilimi ilkretimin ilk basamanda retecek ve uygulayacak olan lisans dzeyindeki retmen adaylarnda; bilimin doasna (bilimsel sre becerileri; teori kavram; yasa kavram) ve bilim insanlarnn karakteristik zeliklerine ynelik var olan kavram yanlglarn ortaya koymaktr. Bununla birlikte bu yanlglarn giderilmesi iin neriler sunmak ve bilim insanlarnn yaantlarna ilikin yklerin belirtilen kavram yanlglarn dzeltmede ne denli nemli olduunu gstermektir. 5. ARATIRMANIN NEM Aratrmann nemini drt temel balk atnda snflandrabiliriz; 1. Aratrma iin seilmi 4 bilim insan, bilim tarihinde yer alan nemli teori veya yasalarn sahibidirler (Galileo Galilei-Devinim Teorileri; Dme Yasalar; Basit Sarka Yasas (Yldrm, 2001); Isaac Newton-Ktle ekim ve Devinim Teorisi (Bixby, 2002); Charles Robert Darwin-Evrim Teorisi; Gregor Mendel-Kaltm Teorisi). Bundan dolay bu bilim insanlarnn yaamykleri yoluyla retmen adaylarna bilimsel bilgi nasl oluturulur, yasa ve teoriler nasl meydana getirilir gibi sorularn cevab somut bir ekilde verilmi olunacaktr.

2. Ad geen bilim insanlarnn teori veya yasa olutururken kullandklar yntemlerin irdelenmesi ile retmen adaylarna bilimsel sre becerileri retilecektir. 3. Ad geen bilim insanlarnn ortaya koymu olduu teori, yasa veya bilimsel nermeler ya birbirlerini destekler nitelikte (Mendelin genetik teorisi ve Darwinin evrim teorisi) ya da birbirlerini deimeye zorlar niteliktedir (Galileo ve Newtonun ktle ekim teorileri). Bylelikle retmen aday bilimin ve bilimsel bilginin ilerleyici ve deiimci yapsn anlam olacak ve bilimsel almalarn birbirlerinden tamamen bamsz olmadn grecektir. 4. Yine aratrma konusu olan bilim insanlarnn yaamykleri yoluyla bilim insannn karakteristik nemine de vurgu yaplabilecektir. Bylece retmen adaylar, bilim insanlarnn profesyonel-sosyal hayatlarnn kendilerininkinden ok da farkl olmadn grecektir. 6. SINIRLILIKLAR Aratrma konu ierii bakmndan, bilimin doasnn (bilimsel bilginin yaps ve doas, bilimsel sre becerileri, teori kavram, yasa kavram) ve bilim insanlarnn karakteristik zelliklerinin retimi ile snrl tutulmutur. Aratrmada yaam ykleri zerinde durulacak bilim insanlar, Galileo Galilei ve Isaac Newton, Charles Darwin, Gregor Mendel ile snrl tutulmutur. Aratrma, retmen adaylarnn bilim doas ve bilim insanlarnn karakteristik zelliklerine ynelik kavram yanlglarnn tespiti ve bu yanlglarn dzeltilmesi ile snrl tutulmutur. Bu aratrma, Samsun Ondokuz Mays niversitesi eitim fakltesi snf retmenlii programnda lisans dzeyinde renim grmekte olup; Fen (bilim) retimi I dersini alan drt ubenin yalnz bir ubesinde yrtlmtr.

7. SAYILTILAR 1. Hazrlanan grme sorularnn gvenilirlii, nitel aratrma teknii bakmndan tutarl ve bu almann amacna uygundur (hem veri toplama yntemi, hem veri analiz yntemi hem de aratrma iin hazrlanan sorularn gvenilirlii konusu veri toplama yntemi blmnde ele alnmtr). 2. Aratrma sonucunda retmen adaylarnda bilimin doasna ve bilim insanlarnn karakteristik zelliklerine ynelik kavram yanlglar dzeltilmitir.

kinci Blm YNTEM (METODOLOJ) 1. KATILIMCILAR

Aratrmaya Ondokuz Mays niversitesi Eitim Fakltesi lkretim Blm Snf retmenlii Program 3. snfta renim grmekte olan 34 retmen aday katlmtr. Bu retmen adaylarnn 16s erkek 18i kzdr. Katlmclarn seiminde danmann sorumlu olduu dersler ve girdii snflar gz nnde tutulmutur. Bu balamda danman snf retmenlii programnda yer alan 3. snflara (4 ube) fen ve teknoloji retimi dersini vermektedir ki ben tez almasn yapmak amac ile daha nceden de tandm ve bildiim bir snf setim.

2. VER TOPLAMA
Aratrmada veriler n test ve son test olmak zere nitel aratrma yntemiyle toplanmtr. almamzda nitel aratrma kullanmamzdaki ama; bilimin doas ve bilim insannn karakteristik zelliklerine ynelik sorulardan yzeysel( sadece istatistiksel verilere bal kalmadan) deil derinlemesine bilgi elde etme isteidir. Bu noktada nitel aratrmann kalitesini arttrmak iin e denetleme, aratrmann snrllklarn ortaya koyma ve ayrntl alntlar yapma stratejileri kullanlmtr (Yldrm, 2010). Aratrmada veriler bireysel grme teknii ve bilimsel teori bilimsel yasa ve bilimsel teori ile bilimsel yasa kavramlar arasndaki ilikiye ynelik hazrlanm ak ulu sorular ile toplanmtr. Bireysel grme tekniinde tam yaplandrlm grme yntemi uygulanmtr. retmen adaylar ile yaplan grme kamera kayd altna alnmtr. Tam yaplandrlm bireysel grmeyi kullanmamzdaki ama; retmen adaylarnn kendilerine yneltilen sorulara sre snr ve ynlendirme olmakszn cevap vermelerini salamaktr. Bylece retmen adaylar kendilerine yneltilen sorulara bilgilerinin dahilinde, zaman istedikleri gibi kullanarak yant vermilerdir. Her bir retmen aday

ile yaplan

grme sreleri farkllklar da bunu ortaya koymaktadr. Bu noktada

bireysel grmede aadaki sorular kullanlmtr: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Sizce bilim nedir? Aklar msnz? Bilim ilerleyici midir? Yantnz evetse nasl, hayrsa neden? Bilimsel bilgi nedir? Bilimsel bilgiye nasl ulalr? Bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri (felsefe, sanat, din) arasnda fark var Bilim insannn grevi nedir? Bilim insannn zellikleri nelerdir? Bilim insannn zelliklerini hangi

mdr? Varsa nasl? Yoksa neden?

szcklerle tanmlarsnz? Sorular incelendiinde 1. ve 2. sorularn bilimin tanm ve bilimin yaps ile ilgili olduu; 3. ve 4. sorularn bilimsel sre becerileri ve dier bilgi trlerinden farkll ya da benzerlii zerine kurguland ve 5. ve 6. sorularn ise salt bilim insannn karakteristik zelliklerine ilikin epistemik bilgileri renmek ile ilgili olduu grlmektedir. Bu sorular aratrmac tarafndan hazrlanm olup; aratrmacnn ve danmannn daha nce baka bir almada kulland sorulardan esinlenerek hazrlanmtr. Bu bilgilerin nda grme tekniimizin gvenirliini arttrmak iin; aratrma sorularnn aratrma konusuyla ilgili olmasna, grme tekniiyle ilgili yeterli bilginin sahip olunmasna, grme iin yeterli zamann ayrlm olmasna dikkat edilmitir(encan, 2005). Aratrmamzda ak ulu sorular ile veri toplamada ise retmen adaylarna Sizce bilimsel teori nedir?, Sizce bilimsel yasa nedir? ve Bilimsel teori ile bilimsel yasa kavramlar arasnda bir iliki var mdr? sorular basl formatta, sre ve kat snrlamas yaplmakszn yneltilmitir. Bu sorular alanyazn nda hazrlanmtr(Macarolu, Baysal & ahin, 1999; Takn, 2006).

Tablo 1: Ders Sreci

HAFTA 1

DERS TARH 01 Ekim 2009

AIKLAMALAR almann aratrma sorular

EKLER

dorultusunda ilk grmeler yaplr. almann aratrma sorular

dorultusunda ilk grmeler yaplr.

Sizce bilimsel teori nedir?,

2 8 Ekim 2009 Sizce bilimsel yasa nedir? ve Bilimsel teori ile Bilimsel yasa kavramlar arasnda bir iliki var mdr? eklindeki ak ulu sorular n-test olarak retmen adaylarna yneltilir. 3 15 Ekim 2009 DEV1: Sedat MEMLKkenini Arayan nsan, Charles Darwin kitabnn incelenmesi istenir.

Bilim kavramn niteleyen zellikler

zerinde durulur.

Bilimsel bilgi kavram zerinde

durulur. Bilimsel bilginin zellikleri zerinde durulur.

Tablo1in devam

retmen adaylarndan okuduklar kitaptan ve eer varsa n bilgilerinden hareketle Darwini belirlenen zelliklere gre anlatmalar istenir.

22 Ekim 2009

Darwinin belirlenen zellikleri; bir PowerPoint sunumu yardm ile retmen adaylarna aktarlr. Burada zelikle Darwinin almalarnda kulland bilimsel sre becerilerinin neler olduu ve bu sre becerilerini nasl kulland konularna da vurgu yaplr.

29 Ekim 2009

Ders yok.

BBC- Charles Darwin belgeseli izlettirilir ve retmen adaylarna belgesel ile ilgili sorular sorulur. Buradaki ama retmen adaylarna DEV2: TBTAKMendel kitabnn incelenmesi istenir.

05 Kasm 2009

Darwinin evrim teorisini olutururken nasl bir alma yntemi izlediini gstermek; bylece derste anlatlanlar da pekitirmektir.

Tablo1in devam

retmen adaylarndan okuduklar kitaptan ve eer varsa n bilgilerinden hareketle Mendeli belirlenen zelliklere gre anlatmalar istenir. DEV3: TBTAKGalileo ve Newtonun Evreni kitabndan Galileo blmnn incelenmesi istenir.

7 12 Kasm 2009

Mendelin hayat ve almalar, bir PowerPoint sunumu yardm ile retmen adaylarna aktarlr. Burada zelikle Mendelin almalarnda kulland bilimsel sre becerilerinin neler olduu ve bu sre becerilerini nasl kulland konularna da vurgu yaplr.

Mendelin ve Darwinin

almalarnn birbirlerinin zerindeki nemi zerinde durulur. retmen adaylarndan okuduklar kitaptan ve eer varsa n bilgilerinden hareketle Galileoyu belirlenen zelliklere gre anlatmalar istenir. 8 19 Kasm 2009 Galileonun hayat ve almalar, bir PowerPoint sunumu yardm ile retmen adaylarna aktarlr. Burada zelikle Galileonun almalarnda kulland bilimsel sre becerilerinin neler olduu ve bu sre becerilerini nasl kulland konularna da vurgu yaplr.

Tablo1in devam

DEV4: Digital KLTR- Galileo belgeseli TBTAKGalileo ve Newtonun Evreni kitabndan Newton blmnn incelenmesi istenir retmen adaylarndan okuduklar kitaptan ve eer varsa n bilgilerinden hareketle Newtonu belirlenen zelliklere gre anlatmalar istenir. 10 03 Aralk 2009 Newtonun hayat ve almalar, bir PowerPoint sunumu yardm ile retmen adaylarna aktarlr. Burada zelikle Newtonun almalarnda kulland bilimsel sre becerilerinin neler olduu ve bu sre becerilerini nasl kulland konularna da vurgu yaplr. 11 10 Aralk 2009 Ders yok. izlettirilir ve retmen adaylarna belgesel ile ilgili sorular sorulur. Buradaki ama 9 26 Kasm 2009 retmen adaylarna Galileonun almalarn yaparken nasl bir alma yntemi izlediini gstermek; bylece derste anlatlanlar da pekitirmektir.

Tablo1in devam

Btn haftalar boyunca yaplan

almalar zet eklinde tekrar edilir.

Sizce bilimsel teori nedir?, Sizce bilimsel yasa nedir? ve Bilimsel teori ile Bilimsel yasa kavramlar arasnda bir iliki var mdr? eklindeki ak ulu sorular son-test olarak retmen adaylarna yneltilir.

13

24 Aralk 2009

14

31 Aralk 2009

almann aratrma sorular

dorultusunda son grmeler yaplr.

Tablo 1 incelendiinde aratrmamzn konusu dahilinde belirlenen bilim insanlarnn belirli zellikleri zerinde ders sreci boyunca durulduu grlmektedir. Bu noktadan itibaren ise bu zelliklerin ya da dier bir deyile tipik karakter zelliklerinin neler olduu konusu zerinde durulmutur. Buna gre: a. Galileo Galilei Galileo Galilei anlatlrken 3 nemli almas zerinde durulmutur. Bunlar; sarka yasasnn kefi, dme teorilerinin kefi ve astronomide r aan almalardr. Bilisel Boyut: Bilimsel Gzlem: Basit sarka deneyi ve astronomi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004 ). karm Yapma: Basit sarka deneyi, dme teorilerinin kefine ynelik deneyler ve astronomi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004).

Deikenleri Belirleme:

Basit sarka deneyi ve dme teorilerinin

kefine ynelik deneyler (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Deney Tasarlama: Basit sarka deneyi ve dme teorilerinin kefine ynelik deneyler (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). lm Yapma: Basit sarka deneyi ve dme teorilerinin kefine ynelik deneyler (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Bilgi ve Veri Toplama: Basit sarka deneyi, dme teorilerinin kefine ynelik deneyler ve astronomi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Verileri Kaydetme: Basit sarka deneyi, dme teorilerinin kefine ynelik deneyler ve astronomi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Veri leme ve Model Oluturma: Basit sarka deneyi, dme teorilerinin kefine ynelik deneyler (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Bilimsel Teori ve Yasa Oluturma: Basit sarka yasas ve dme teorileri (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Duyusal Boyut: Ulat Bilgileri Toplum Yararna Kullanabilme: Basit sarkac nabz lm aleti olarak gelitirmesi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Bilimsel Etik: almalarn dier insanlara ak tutmas; eletiri

ve yorumlara aklk (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004).

Sosyal Boyut: renmeye kar istek (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, Mzik ve sanata ilgi(Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, almalarn her ortamda yapabilme ( Pisa Kulesi Katedral)

2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). b. Isaac Newton Isaac Newton anlatlrken 2 nemli almas zerinde durulmutur. Bunlar; ktle ekim teorisi ve optik alanndaki almalardr. Bilisel Boyut: Bilimsel Gzlem: Ktle ekim ve optik alanndaki almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). karm Yapma: Ktle ekim ve optik alanndaki almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Deikenleri Belirleme: Optik alanndaki almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Deney Tasarlama: Penrose, 2004). lm Yapma: Optik alanndaki almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Optik alanndaki almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006;

Bilgi ve Veri Toplama: Ktle ekim ve optik alanndaki almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004).

Verileri Kaydetme: Ktle ekim ve optik alanndaki almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004).

Bilimsel Teori ve Yasa Oluturma: Ktle ekim (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004).

Duyusal Boyut: Ulat Bilgileri Toplum Yararna Kullanabilme: Aynal

teleskobu gelitirme (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Bilimsel Etik: almalarn dier insanlara ak tutmas; eletiri

ve yorumlara aklk(Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Sosyal Boyut: renmeye kar istek (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, almalarn her ortamda yapabilme (doada) (Yldrm, 2001;

2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Yldrm, 2006; Bixby, 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004). Oyuncak yapmna istek(Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Bixby, Akranlaryla oyun oynama isteksizlii. 2002; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Ashall, 2006; Penrose, 2004).

c. Charles Robert Darwin:

Charles Robert Darwin anlatlrken 1 nemli almas zerinde durulmutur. O da evrim teorisidir. Bilisel Boyut: Bilimsel Gzlem: Galapagos sreci (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). karm Yapma: Doal seleksiyon ve evrim teorisi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). Karlatrma ve snflama: Bcekler, Galapagos kaplumbaalar ve spinoz kular (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). Bilgi ve Veri Toplama: Bcek, ku ve fosil koleksiyonu ve gzlem defterleri (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). Verileri Kaydetme: Gzlem defterleri ve resimler (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). Bilimsel Teori ve Yasa Oluturma: Evrim teorisi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004).

Duyusal Boyut: Bilimsel Etik: almalarn dier insanlara ak tutmas; eletiri ve yorumlara aklk Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). Sosyal Boyut: renmeye kar istek (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). Mzik ve sanata ilgi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). almalarn her ortamda yapabilme ( Galapagos adalar ve evi) (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). Irkla kar tutumu (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004; Memili, 2004). d. Gregor Mendel Gregor Mendel anlatlrken 1 nemli almas zerinde durulmutur. O da kaltm yasalar zerine almasdr. Bilisel Boyut: Bilimsel Gzlem: 8 yl boyunca yetitirdii bezelyeleri aprazlayarak yeni yetien kuaklarda nasl farkllklar olduunu gzlemlemesi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). karm Yapma: Kaltm konusundaki karmlar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). Deikenleri Belirleme: Deiik bezelyeler zerindeki almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004).

Deney Tasarlama:

Bezelyeler ve dier bitki trleri zerindeki

almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). lm Yapma: ekiniklik ve basknlk zelliklerinin belirlenmesi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). Bilgi ve Veri Toplama: Bitkiler zerinde almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). Verileri Kaydetme: Bitkiler zerinde almalar (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). Bilimsel Teori ve Yasa Oluturma: Kaltm teorisi (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). Duyusal Boyut: Bilimsel Etik: almalarn dier insanlara ak tutmas; eletiri ve yorumlara aklk (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). Sosyal Boyut: renmeye kar istek (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, almalarn her ortamda yapabilme (Manastrn bahesinde) retmenlie kar ilgi Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). (Yldrm, 2001; Yldrm, 2006; Ronan, 2005; Koyre, 2004). 2005; Koyre, 2004).

3. VERLERN ZMLENMES
Bireysel grmeler srasnda kamera kayd altna alnan veriler moda mod bir ekilde ve her bir retmen adayna numara verilerek yazl ortama aktarlmtr. Ayrca ak ulu sorulardan elde edilen veriler de ayn ekilde yazl ortama aktarlmtr. Bu noktada bireysel grmelerden ve ak ulu sorular sonucu elde edilen veriler nitel aratrma yntemi ierisinde yer alan ierik analizine tabi tutulmutur. erik analizinin seilmesinin temel nedeni, bu analiz trnn elde edilen verilerin derinlemesine

incelenmesine olanak salamasdr ve ierik analizi yntemiyle veriler u ekilde analiz edilmitir: Yazl ortama aktarlan veriler ierisinde anlaml ve tutarllk gsteren blmler aratrmac tarafndan isimlendirilmitir yani kodlanmtr. Burada seilen analiz yntemine (tipolojik analiz) uygun olarak daha nceden belirlenmi kavramlara gre yaplan kodlama tr seilmitir. Daha sonra kendi ierisinde anlaml btnler oluturan kodlar, verileri genel erevede aklayabilecek ekilde, bir st kategoride birletirilmitir, yani temalatrlmtr. Bununla birlikte ierik analiz tekniklerinden tipolojik analiz teknii kullanlmtr (Hatch, 2002: 152161). Bu analiz tekniinin seilmesinin en nemli sebebi ise ilk ve son grmeleri karlatrma olanan bize sunmasdr (Hatch, 2002). Tipolojik analizin basamaklar u ekildedir (Hatch, 2002: 153):
ekil 2: Tipolojik Analizin Basamaklar

1. Basamak Analiz edilecek olan kavramlar belirlenir. Veriler okunur, kavramlarla ilgili olan szckler iaretlenir.

2. Basamak Kavramlara gre bu szckler taranr, ana fikirler zet bir ekilde kaydedilir. Kavramlar arasnda rntler, ilikiler ve temalar aranr.

3. Basamak Veriler okunur, belirlenmi olan rntlere gre szckler kodlanr ve bu szcklerin ounlukla hangi rntlerle uygun olduu kaydedilir.

4. Basamak rntler genelleme yaplarak tek bir cmlede yazlr ve genellemeyi destekleyen veriler metin iinden seilir.

5. Basamak rntlerin verilerle desteklenip desteklenmediine karar verilir ve rntlere rnek olmayan veriler aratrlr.

3.1.

Kod Ve Tema Listesi A. n-Test Sonular in 1. Sizce bilimsel teori nedir?, Sizce bilimsel yasa nedir? ve Bilimsel teori ile Bilimsel yasa kavramlar arasnda bir iliki var mdr? Ak Ulu Sorularna Ynelik Oluturulan Kod ve Tema Listesi a. Teori Sorusu in Oluturulan Kod Listesi: Kantlamak, kantlanmak, ispatlanmak, dorulanm, yanllanm, doru, kesin, herkes tarafndan kabul edilen, bilimsel, bilim. Kodlarn Temalatrlmas: Bilimsellik Dorulanabilirlik : Bilim, bilimsel : Dorulanm, yanllanm, doru hipotez,

Hipotez Kantlanabilirlik Kesinlik

: Hipotez : Kantlamak, kantlanmak, ispatlanmak : Kesin, herkes tarafndan kabul edilen

b. Yasa Sorusu in Oluturulan Kod Listesi: Kant, kantlamak, kantlanmak, doru, dorulanm, yanllanamayan, kesin, bilim, bilimsel, herkes tarafndan kabul edilen, tm bilim adamlarnca kabul edilen, evrensel Kodlarn Temalatrlmas: Bilimsellik Dorulanabilirlik Evrensel edilen Kantlanabilirlik Kesinlik : Kant, kantlamak, kantlanmak : Kesin : Bilim, bilimsel : Doru, dorulanm, yanllanamayan : Evrensel

Kabul Edilebilirlik : Herkes tarafndan kabul edilen, tm bilim adamlarnca kabul

c. Teori ve Yasa Arasndaki likiye Ynelik Soru in Oluturulan Kod Listesi: Kant, kantlamak, kantlanmak, ispatlanm, doru, dorulanm, bilim, bilimsel, herkes tarafndan kabul edilen, tm bilim adamlarnca kabul edilen, evrensel, dnmek, deimek, yasa olmak. Kodlarn Temalatrlmas: Bilimsellik Dorulanabilirlik Dnebilirlik Evrensel edilen Kantlanabilirlik : Kant, kantlamak, kantlanmak, ispatlanm : Bilim, bilimsel : Doru, dorulanm : Dnmek, deimek, yasa olmak : Evrensellik

Kabul Edilebilirlik : Herkes tarafndan kabul edilen, tm bilim adamlarnca kabul

2. n Grmelere Ynelik Oluturulan Kod ve Tema Listesi a) Sizce bilim nedir? Aklar msnz? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: anlama, bilme, anlamlandrma, anlaml, aratrma, alma, inceleme, ura, aba, eski bilgi, bilgi, teori, kanun, yasa, doa, evren, deney, gzlem, yntem, rn, retim, sonu, ortaya kan, zm, bulma, fayda, hizmet, ihtiya, kolaylatrma, yararl, egemen, hkmetmek, kontrol altna alma, problem, sorun, olay, insan, insanlk, insanolu, geerli, genel-geer, kantlanm, kesin, gerek, doru, merak. Kodlarn Temalatrlmas: Anlama Aratrma Bilgi Bilimsel sre becerileri Doa Egemen olma Faydaclk nsan Kantlanabilirlik Merak Problem rn : Anlama, bilme, anlamlandrma, anlaml : Aratrma, alma, inceleme, ura, aba : Bilgi, teori, kanun, yasa : Deney, gzlem, yntem : Doa, evren : Egemen, hkmetmek, kontrol altna alma : Fayda, hizmet, ihtiya, kolaylatrma, yararl : nsan, insanlk, insanolu : Geerli, genel-geer, kantlanm, kesin, gerek, doru : Merak : Problem, sorun, olay : rn, retim, sonu, ortaya kan, zm, bulma

b) Bilim ilerleyici midir? Yantnz evetse nasl, hayrsa neden? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: Aratrma, bilgi, eski bilgi, teori, yasa, birikmek, deimek, gelimek, srekli, evrensel, kesin, kabul edilmi, geerlilik, doru, yanl, yklmak, deney, gzlem, deneme-yanlma, yntem, uygulama, bulu, teknoloji Kodlarn Temalatrlmas:

Aratrma Bilgi Bilimsel sre becerileri bulu lerleyicilik Kantlanabilirlik yklmak Teknoloji

: Aratrma : Bilgi, eski bilgi, teori, yasa : Deney, gzlem, deneme-yanlma, yntem, uygulama, : Birikmek, deimek, gelimek, srekli : Evrensel, kesin, kabul edilmi, geerlilik, doru, yanl, : Teknoloji

c) Bilimsel bilgi nedir? Bilimsel bilgiye nasl ulalr? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: bilgi, bilgiler btn, bulgu, hipotez, deimez, doru, evrensel, geerli, genel, genel-geer, gerek, ispatlanmak, kantlanm, kesin, rn, retme, sonu, zm, bak as, dnme, eletirme, sorgulama, phe, soru tipleri, deney, gzlem, yntem, problem, sorun, alet, anket, laboratuvar, aratrma, aba, ura, sre, srekli Kodlarn Temalatrlmas: Ara-gere Aratrma Bilgi Bilimsel sre becerileri Kantlanabilirlik Problem Sorgulama tipleri Sre rn : Sre, srekli : rn, retme, sonu, zm : Alet, anket, laboratuvar : Aratrma, aba, ura : Bilgi, bilgiler btn, bulgu, hipotez : Deney, gzlem, yntem : Deimez, doru, evrensel, geerli, genel, genel-geer, : Problem, sorun : Bak as, dnme, eletirme, sorgulama, phe, soru

gerek, ispatlanmak, kantlanm, kesin

d) Bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri (felsefe, sanat, din) arasnda fark var mdr? Varsa nasl? Yoksa neden? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: Deitirilebilir, deiebilir, deimez, dnebilir, ilerler, greceli, inan, kiiye gre,

kiiseli znel, subjektif, olaslk, doru, dorulama, evrensel, geerlilik, genel-geer, ispatlanm, kantlanm, kesin, kant, dogmatik, sorgulanamaz, sorgulanabilir, yorumlanamaz, eletirel, eletirilemez, bilgi, tez, antitez, kanun, kuram, deney, gzlem, deneme-yanlma, yntem, aratrma, inceleme, nesnel, objektif Kodlarn Temalatrlmas: Aratrma Bilgi Bilimsel sre becerileri Deiebilirlik Dogmatik eletirel, eletirilemez Kantlanabilirlik Nesnellik znellik olaslk e) Bilim insannn grevi nedir? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: : Doru, dorulama, evrensel, geerlilik, genel-geer, : Nesnel, objektif : Greceli, inan, kiiye gre, kiiseli znel, subjektif, ispatlanm, kantlanm, kesin, kant : Aratrma, inceleme : Bilgi, tez, antitez, kanun, kuram : Gzlem, deneme-yanlma, yntem : Deitirilebilir, deiebilir, deimez, dnebilir, ilerler : Dogmatik, sorgulanamaz, sorgulanabilir, yorumlanamaz,

Aratrma, aratrmak, bulmak, aba, alma, inceleme, faydal, hizmet, yararl, rahat, yardm etme, doru, geerli, gerek, kantlanmak, insan, insanlk, yaam, hayat, merak, merakl, merak etmek, phe, zm, ortaya koymak, rn, veri, ulamak, sorgulama, dnme, eletirme, bilgi Kodlarn Temalatrlmas: Aratrma Bilgi Faydaclk nsan Kantlanabilirlik : Aratrma, aratrmak, bulmak, aba, alma, inceleme : Bilgi : Faydal, hizmet, yararl, rahat, yardm etme : nsan, insanlk, yaam, hayat : Doru, geerli, gerek, kantlanmak

Merak Sorgulama rn

: Merak, merakl, merak etmek, phe : Sorgulama, dnme, eletirme : zm, ortaya koymak, rn, veri, ulamak

f) Bilim insannn zellikleri nelerdir? Bilim insannn zelliklerini hangi szcklerle tanmlarsnz? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: Eletirici, neden ve nasl sorular soran, eletirel, sorgulayc, dnme, aratrmac, aratrmay seven, alkan, inceleyen, kefeden, makale, profesr, niversite, objektif, znel olmayan, n yargl olmayan, tarafsz, nesnel, kantlayc, kantlanm, kesin, doru, genel-geer, hizmet, toplum, yararl, deney, gzlem, yntem, kefetmek, insan, insanlk, merak, phe.

Kodlarn Temalatrlmas: Aratrmac kefeden Bilimsel sre becerileri : Deney, gzlem, yntem, kefetmek Faydaclk nsan Kantlanabilirlik Merak Objektiflik nesnel Sorgulayc sorgulayc, dnme niversite : Makale, profesr, niversite : Eletirici, neden ve nasl sorular soran, eletirel, : Hizmet, toplum, yararl : nsan, insanlk : kantlayc, kantlanm, kesin, doru, genel-geer : Merak, phe : Objektif, znel olmayan, n yargl olmayan, tarafsz, : Aratrmac, aratrmay seven, alkan, inceleyen,

B. Son-Test Sonular in 1. Sizce bilimsel teori nedir?, Sizce bilimsel yasa nedir? ve Bilimsel teori ile Bilimsel yasa kavramlar arasnda bir iliki var mdr? Ak Ulu Sorularna Ynelik Oluturulan Kod ve Tema Listesi a. Teori Sorusu in Oluturulan Kod Listesi: Fiziksel evren, olgusal evren, doada, aklayc, aklayan, nasl sorusu, neden sorusu, hipotez, bilgi, bilimsel bilgi, olgu, olgusal Kodlarn Temalatrlmas: Aklayc Bilimsel Bilgi Fiziksel Evren Hipotez : Aklayc, aklayan : Bilgi, bilimsel bilgi : Fiziksel evren, olgusal evren, doada : Hipotez

Neden/Nasl Sorusu : Nasl sorusu, neden sorusu Olgu : Olgu, olgusal

b. Yasa Sorusu in Oluturulan Kod Listesi: Fiziksel evren, olgusal evren, doa, betimleyen, neden sorusu, bilgi, bilimsel bilgi, aklama tr, aklama tipi Kodlarn Temalatrlmas: Aklama Tipi Betimleyicilik Bilimsel Bilgi Fiziksel Evren Neden Sorusu : Aklama tipi : Betimleyen : Bilgi, bilimsel bilgi : Fiziksel evren, olgusal evren, doa : Neden sorusu

c. Teori ve Yasa Arasndaki likiye Ynelik Soru in Oluturulan Kod Listesi: Alt-st ilikisi, hiyerari, dnme, yasalama, yasaya dnme, aklama tr, aklama tipi, ispatlanmak, kantlanmak Kodlarn Temalatrlmas: Aklama Tipi Dnebilirlik Hiyerari Kantlanabilirlik : Aklama tr, aklama tipi : Hiyerari, dnme, yasalama, yasaya dnme : Alt-st ilikisi, hiyerari : spatlanmak, kantlanmak

2. Son Grmelere Ynelik Oluturulan Kod ve Tema Listesi a) Sizce bilim nedir? Aklar msnz? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: Anlama, anlamlandrma, anlaml, kavrama, deney, gzlem, snflandrma, model oluturma, objektiflik, mantksallk, seici, olgusal, eletirel, doa, evren, evre, d dnya, aratrma, inceleme, aba, alma, ura, tanm yaplamaz, tanmnn yaplmas zordur

Kodlarn Temalatrlmas: Anlama Aratrma Bilimsel sre becerileri Fiziksel evren Tanm Yaplamaz : Anlama, anlamlandrma, anlaml, kavrama : Aratrma, inceleme, aba, alma, ura : Deney, gzlem, snflandrma, model oluturma : Doa, evren, evre, d dnya : Tanm yaplamaz, tanmnn yaplmas zordur

Bilimi niteleyen zellikler : Objektiflik, mantksallk, seici, olgusal, eletirel

b) Bilim ilerleyici midir? Yantnz evetse nasl, hayrsa neden? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: alma, ura, aratrma, bilgi, n bilgi, yeni bilgi, eski bilgi, teori, yasa, deiim, deitirmek, ilerleyicilik, yenilenir, deney, gzlem, kontroll deney Kodlarn Temalatrlmas: Aratrma Bilgi Bilimsel sre becerileri lerleyicilik Kantlanabilirlik Teknoloji : alma, ura, aratrma : Bilgi, n bilgi, yeni bilgi, eski bilgi, teori, yasa : Deney, gzlem, kontroll deney : Deiim, deitirmek, ilerleyicilik, yenilenir : Kant, ispat, kantlamak : Teknoloji

c) Bilimsel bilgi nedir? Bilimsel bilgiye nasl ulalr? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: Deiebilir, znel, yaratc, karm, aratrma, alma, aba, inceleme, teori, kanun, hipotez, problem, gzlem, deney, karm Kodlarn Temalatrlmas: Aratrma Bilgi Bilimsel Sre Becerileri : Aratrma, alma, aba, inceleme : Teori, kanun, hipotez : Problem, gzlem, deney, karm

Bilimsel bilginin zellikleri : Deiebilir, znel, yaratc, karm

d) Bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri (felsefe, sanat, din) arasnda fark var mdr? Varsa nasl? Yoksa neden? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: Sorgulanamaz, eletirilemez, eletirilebilir, kar gelinemez, dogmatik, gzlem, deney, snflandrma, yansz, yanl, nesnel, deiebilir, kiiye gre, greceli, alma, aba Kodlarn Temalatrlmas: Aratrma Bilimsel sre becerileri Dogmatiklik gelinemez, dogmatik znellik : Yansz, yanl, nesnel, deiebilir, kiiye gre, greceli Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: : alma, aba : Gzlem, deney, snflandrma : Sorgulanamaz, eletirilemez, eletirilebilir, kar

e) Bilim insannn grevi nedir?

almak, abalamak, incelemek, retmek, teori, kanun, hipotez, nermeler, doa, evre, evren, doal evre, dnya, deney, gzlem, snflandrma, model oluturma, fikir alverileri Kodlarn Temalatrlmas: Aratrma Bilgi Bilimsel sre becerileri alverileri Fiziksel Evren : Doa, evre, evren, doal evre, dnya : almak, abalamak, incelemek, retmek : Teori, kanun, hipotez, nermeler : Deney, gzlem, snflandrma, model oluturma, fikir

f) Bilim insannn zellikleri nelerdir? Bilim insannn zelliklerini hangi szcklerle tanmlarsnz? Sorusuna likin Oluturulan Kod Listesi: sorgulayan, eletiren, farkl bak alar, aratran, drstlk, paylamc, objektif, tarafsz, merakl, bizden biri, sosyal, pheci, normal insan

Kodlarn Temalatrlmas: Etik Kiilik zellikleri Sorgulayclk : Drstlk, paylamc, objektif, tarafsz : Merakl, bizden biri, sosyal, pheci, normal insan : Sorgulayan, eletiren, farkl bak alar, aratran

nc Blm BULGULAR
Tablo 2: Teori nedir? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri N-TEST KATEGORLER F Kantlanabilirlik 29 Dorulanabilirlik 24 Kesinlik Hipotez Bilimsellik ------17 25 32 ------% 85.2 70.5 50 73.5 94.1 ------SON-TEST KATEGORLER F Fiziksel Evren 27 Aklayc 30 Neden/Nasl 26 Sorusu Hipotez 11 Bilimsel Bilgi 24 Olgu 17 % 79.4 88.2 76.4 32.3 70.5 50

Tablo 2; retmen adaylarnn, n test ve son testte bilimsel teori nedir sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test sonular incelendiinde retmen adaylar, alanyazndaki kavram yanlglarna paralel olarak teori kavramn kesinlii olmayan, kantlanmam veya dorulanmam bilimsel bir bilgi tr olarak tanmlamaktadr. Son test sonular incelendiinde ise retmen adaylarnn ders sreci sonunda teori kavramna ynelik kavram yanlglarnn, alanyazn nda dzeltildii grlmektedir. Burada zerinde durulmas gereken en nemli nokta, retmen adaylarnn bilimsel teori kavramn tanmlarken, bilimsel teorilerin aklayc gc zerinde vurgu yapm olmalardr ki; bu durum alanyazndaki bilimsel teori kavram tanm ile de rtmektedir.
Tablo 3: Yasa nedir? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri

N-TEST KATEGORLER F Kantlanabilirlik 31 Dorulanabilirlik 26 Kesinlik 28 Bilimsellik 17 Kabul Edilebilirlik 23 Evrensel 27

% 91.1 76.4 82.3 50 67.6 79.4

SON-TEST KATEGORLER F Fiziksel Evren 22 Betimleyicilik 29 Neden Sorusu 19 Bilimsel Bilgi 11 Aklama tipi 18 -------------

% 64.7 85.2 55.8 32.3 52.9 -------

Tablo 3; retmen adaylarnn, n test ve son testte bilimsel yasa nedir sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test sonular incelendiinde retmen adaylar, alanyazndaki kavram yanlglarna paralel olarak yasa kavramn kesinlii olan, kantlanm veya dorulanm bilimsel bir bilgi tr olarak tanmlamaktadr. Son test sonular incelendiinde ise retmen adaylarnn ders sreci sonunda yasa kavramna ynelik kavram yanlglarnn, alanyazn nda dzeltildii grlmektedir. Burada zerinde durulmas gereken en nemli nokta; retmen adaylarnn bilimsel yasa kavramn tanmlarken, bilimsel teorilerin betimleyici gc zerinde vurgu yapm olmalardr ki; bu durum alanyazndaki bilimsel yasa kavram tanm ile de rtmektedir.
Tablo 4: Teori ile yasa arasndaki ilikiye ynelik verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri N-TEST KATEGORLER F Kantlanabilirlik 33 Dorulanabilirlik 21 Bilimsellik 10 Kabul Edilebilirlik 27 Evrensel 24 Dnebilirlik 32 SON-TEST KATEGORLER F Hiyerari 23 Dnebilirlik 21 Aklama Tipi 17 Kantlanabilirlik 26 -------------------------

% 97 61.7 29.4 79.4 70.5 94.1

% 67.6 61.7 50 76.4 -------------

Tablo 4; retmen adaylarnn, n test ve son testte bilimsel teori ile bilimsel yasa kavramlar arasnda bir iliki var mdr sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test sonular incelendiinde retmen adaylar, alanyazndaki kavram yanlglarna paralel olarak bilimsel teori ile bilimsel yasa kavram arasnda hiyerarik bir ilikinin olduunu dnmektedirler. Buna bal olarak retmen adaylar bilimsel teorilerin; kantlandnda, dorulandnda veya herkes tarafndan kabul edildiinde bilimsel yasaya dntn dnmektedirler. Son test sonular incelendiinde ise; retmen adaylarnn ders sreci sonunda bilimsel teori ile bilimsel yasa kavramlar arasndaki ilikiye ynelik kavram yanlglarnn, alanyazn nda dzeltildii grlmektedir. Yine son test sonular incelendiinde; retmen adaylarnn bilimsel teori ile bilimsel yasa kavramlarnn, farkl bilimsel bilgi trleri olduunu anladklar ve aralarnda herhangi bir hiyerarik ilikinin olmadn kavradklar grlmektedir.

Tablo 5: Sizce bilimsel teori nedir?, Sizce bilimsel yasa nedir? ve Bilimsel teori ile Bilimsel yasa kavramlar arasnda bir iliki var mdr? sorularna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) TEOR ve YASA ARASINDAK LK teoriler bilimsel bilgiler sonucunda kantlanrsa yasa olur. teoriler evrensel olursa yani herkes tarafndan doruluu kabul edilirse yasa olur vardr, teoriler yasalara dnrler teoriler bilim adamlarnca kabul edilirse yasa olur. teoriler ve yasalar farkl aklama trleridir. teoriler yasalara dnmezler. hiyerari yoktur. teoriler kantlannca yasa olmazlar.

TESTLER

TEOR dorulanm hipotezlerdir. Doruluu kantlanmam bilgidir. .dorulanm hipotezlerdir fakat kesinlii tam anlamyla kabul edilmemi bilgilerdir. tm bilim adamlarnca kabul edilmemitir. fiziksel evrendeki olgularn nedenini ve nasln aklayan fiziksel evrendeki olgular aklayan hipotezlerdir ...evrendeki olgularn nasln aklayan bilimsel bilgilerdir.

YASA

doruluu kantlanm bilgidir. doruluu btn bilim adamlarnca kabul edilmi bilgidir. teoriler bilim adamlarnca kabul edilir ve evrensel bir boyuta ulanca yasa olur.

N-TEST

fiziksel evrendeki olgularn nedenini betimleyen bilimsel bilgilerdir. fiziksel evrendeki olgularn nedenini betimleyen aklama tipleridir.

SON TEST

Tablo 5; tablo 2, tablo 3 ve tablo 4te yer alan matematiksel deerleri anlaml hale getirmesi asndan nemli bir yere sahiptir. nk tablo 5te retmen adaylar bilimsel teori, bilimsel yasa ve bilimsel teori ile bilimsel yasa arasndaki ilikiyi kendi szckleriyle ifade etmektedirler. Bylece retmen adaylarnn n testte kavram yanlglarna nasl dtklerini, son testte ise kavram yanlglarn nasl dzelttiklerini grmekteyiz.
Tablo 6: Sizce bilim nedir? Aklar msnz? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri

Tablo 6; retmen adaylarnn, n test ve son testte sizce bilim nedir, aklar msnz sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini N-TEST KATEGORLER F
Anlama Aratrma Bilgi Doa Bilimsel Sre Becerileri rn Faydaclk Egemen Olma Problem nsan Kantlanabilirlik Merak 13 21 10 11 11 21 6 6 5 11 10 6

%
38.2 61.7 29.4 32.3 32.3 61.7 17.6 17.6 14.7 32.3 29.4 17.6

SON-TEST KATEGORLER F
Anlama Aratrma Bilimsel Sre Becerileri Bilimi Niteleyen zellikler Fiziksel Evren Tanm Yaplamaz ------------------------------------19 17 17 24 12 28 -------------------------------------

%
55.8 50 50 70.5 35.2 82.3 -------------------------------------

karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test sonular incelendiinde retmen adaylar bilimi; antroposentrik bir ekilde insanla faydas olan ve rnleri itibariyle insan doaya egemen klan bir yaklamla tanmlamaktadrlar. Son test sonular incelendiinde ise retmen adaylarnn ders sreci sonunda bilim kavramnn tam bir tanmnn yaplamayacan ve tanm yaplmas gerekiyorsa bunun bilimi niteleyen zellikler yoluyla yaplabileceini vurgulamlardr.
Tablo 7: Sizce bilim nedir? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar)

N-TEST KATEGORLER ALINTILAR

insanlara daha iyi hizmet verebilmek iin yaptklar aratrmalardr Her ey insana hizmet iin vardr

SON-TEST KATEGORLER ALINTILAR

aratrmalar sonucu fiziksel evreni anlamlandrmak iin... almalarla doay anlama abasdr

Aratrma-Faydaclknsan

Anlama-Fiziksel Evren-Aratrma

Tablo 7nin devam

bu aba sonucunda ortaya koyduu rnlerdir. nsan merak sonucu ortaya kan rn Bilimi Niteleyen zellikler-Tanm YaplamazBilimsel Sre Becerileri

bilimin tanm yaplamaz; ancak bilimi niteleyen zelliklere bakarsak mesela objektiflik, mantksallk, seicilik falan vard bilim tanmlanamaz anacak eletireldir, mantksaldr, olgusaldrdeneye ve gzleme dayal olmas da objektif olmasn salar

Kantlanabilirlik

hani her zaman dorulanan, geerlilii olan bilgilerdir bilim insanlarnn kesin sonular reterek Belirli yntemler kullanarak probleme zm bulma srecidir

-------

-------

Problem

baz problemleri, sorunlar ele alarak belirli yntemler kullanarak aklamaya almasdr anlama merakndan ortaya kan doay anlama abas

-------

-------

Anlama-MerakDoa

-------

-------

Tablo 7nin devam

Egemen Olma

doaya egemen olma isteinden ortaya kan bir uradr diye biliyorum. abaya aman, doaya hkmetme abasdr

-------

-------

Bilgi

gemiteki bilgileri gnmze getiren, gnmzde gelitirip gelecee aktaran bilgilerdir... sonunda anlaml bir bilgiye ulalan sretir deneye ve gzleme dayanan doay anlama abasdr.

-------

-------

Bilimsel Sre Becerileri

------ gzlem ve gzlem sonularna bal olarak aratrma

-------

Tablo 7de retmen adaylar bilim kavramn kendi szckleriyle tanmlamaktadrlar.

Tablo 8: Bilim ilerleyici midir? Yantnz evetse nasl, hayrsa neden? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri

Tablo 8; retmen adaylarnn, n test ve son testte bilim ilerleyici midir yantnz evet ise nasl hayr ise neden sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test ve son test sonular birlikte incelendiinde retmen adaylarnn bilimin ilerleyiciliini aklarken ayn kavramlara bavurduklar grlmektedir. Buradaki temel fark ise n testte retmen adaylarnn bilimin kartrmasdr.
Tablo 9: Bilim ilerleyici midir? Yantnz evetse nasl, hayrsa neden? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar)

ilerleyiciliini teknolojinin ilerleyicilii ile

N-TEST KATEGORLER ALINTILAR

aratrmamz gerekiyor nk ok fazla bilgi var srekli ilerleme yapyorlar. AratrmaKantlanabilirlikBilgi-lerleyicilik onun zerinde aratrma yapyoruz yani kesin bir bilgi yani o bilgi kesin bir bilgi olarak saysak teknolojinin gelimesiyle insanlarn doaya Teknoloji her zaman teknolojik olarak bilimsel olarak bu bilim ilerlemitir. Ya sonuta hani deneyler var, gzlemler var, ona gre uygulamalar yaplyor.

SON-TEST KATEGORLER ALINTILAR

aratrmalar soncu bilimsel bilgiler deiebilir Aratrma- Bilgilerleyicilik tm uralar bilimsel bilginin yenilenmesi daha ileri gitmesi iin deil midir?... ben nce bilimi teknoloji ile ayn biliyordum ama anladm ki bilim ilerleyiciliinin teknoloji ile ok da alakas yokmu deneyler ve gzlemler sonucu yaplan aratrmalarla bilimsel bilgi ilerler kontroll deneyler 5 14.7 nemlidir... 17 50 19 55.8 8 16 3 23.5 47.05 8.8

Teknoloji

Bilimsel Sre Becerileri

Bilimsel Sre Becerileri

N-TEST KATEGORLER F
Aratrma Bilgi lerleyicilik Bilimsel Sre Becerileri Kantlanabilirlik Teknoloji 8 15 21 6 14 4

%
23.5 44.1 61.7 17.6 41.1 11.7

SON-TEST bilim ilerler ki sonucu KATEGORLER F % bu deiim iin

Aratrma Bilgi lerleyicilik Bilimsel Sre Becerileri Kantlanabilirlik Teknoloji

Tablo 9da retmen adaylar bilim ilerleyicilii kavramn kendi szckleriyle tanmlamaktadrlar. N-TEST KATEGORLER F
Bilgi rn Bilimsel Sre Becerileri Kantlanabilirlik Sorgulama Problem Ara-Gere Aratrma Sre 28 6 31 29 14 4 10 16 4

%
82.3 17.6 91.1 85,2 41.1 11.7 29.4 47.05 11.7

SON-TEST KATEGORLER F
Bilimsel Bilginin zellikleri Aratrma Bilimsel Sre Becerileri Bilgi ------------------------------24 16 27 13 -------------------------------

%
70.5 47.05 79.4 38.2 -------------------------------

Tablo 10: Bilimsel bilgi nedir? Bilimsel bilgiye nasl ulalr? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri

Tablo 10; retmen adaylarnn, n test ve son testte bilimsel bilgi nedir, bilimsel bilgiye nasl ulalr sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test sonular incelendiinde retmen adaylar, bilimsel bilgi kavramn kantlanmas gereken bir bilgi olarak tanmlarken; bilimsel bilgiye ulamada aratrma, sorgulama srelerine ve bilimsel sre becerilerine vurgu yapmlardr. Son test sonular incelendiinde ise retmen adaylarnn ders sreci sonunda bilimsel bilgiyi tanmlarken bilimsel bilginin zelliklerini kullandklar, n testten farkl olarak da kantlanabilme zorunluluuna vurgu yapmadklar grlmektedir.
Tablo 11: Bilimsel bilgi nedir? Bilimsel bilgiye nasl ulalr? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar)

N-TEST KATEGORLER ALINTILAR

Bilgi Bilimsel Sre BecerileriAra ve Gere baz anketler sonucu da belki diyebiliriz, aratrmalar sonucu deneyler sonucu ulat bilgilerdir

SON-TEST KATEGORLER ALINTILAR

Bilimsel Bilginin zellikleriAratrma-Bilgi aratrmalar sonucu deiebilen znel ancak yaratcl geni bilgilerdir deiebilen ve

Bilimsel bilgiye? Gzlem-deney, deneyler sonucu ulalr bunun doruluunu kantlamaya alrsn, kantlarsan bilimsel bilgidir KantlamaProblem-Sre problemleri aklamaya alan kesin bilgiler retme srecidir. En ufak eyleri bile eletirebilme sorgulayabilme, aratrma bu insann aratrmalar soncunda phesi diyebilirim sorgulama sonucunda ortaya kan rnler rn Deney gzlem yani belli bir aba rn olarak yani a cart diye kan ortaya olay deildir yani bilimsel bilgi. ------Bilimsel Sre Becerileri

aratrmalar sonucu bir karma varlan bilgilerdir ortaya bir problem konur, aslnda problem doada zaten vardr, sonra gzlemler veya deneyler sonucu oluturulur deneyler ve gzlemler sonucu oluturulur

SorgulamaAratrma

-------

-------

-------

Tablo 11in devam

Tablo 11de retmen adaylar bilimsel bilgi kavramn ve bilimsel bilgiye nasl ulalacan kendi szckleriyle aklamaktadrlar.

Tablo 12: Bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri (felsefe, sanat, din) arasnda fark var mdr? Varsa nasl? Yoksa neden? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri

N-TEST KATEGORLER F
Deiebilirlik znellik Bilimsel Sre Becerileri Kantlanabilirlik Bilgi Dogmatik Nesnellik Aratrma 7 7 7 28 18 9 6 4

%
20.5 20.5 20.5 82,5 52.9 26.4 17.6 11.7

SON-TEST KATEGORLER F
Dogmatiklik znellik Bilimsel Sre Becerileri Aratrma ------------------------22 17 24 9 -------------------------

%
64.7 50 70.5 26.4 -------------------------

Tablo 12; retmen adaylarnn, n test ve son testte bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri arasnda fark var mdr varsa nasl yoksa neden sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test sonular incelendiinde retmen adaylar, bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri arasndaki fark aklarken daha ok bilim kavram zerinde durmulardr. Yani bilimsel bilginin kantlanmas gereken bir bilgi tr olduunu ve bu zelliinden dolay dier bilgi trlerinden ayrldna vurgu yapmlardr. Son test sonular incelendiinde ise retmen adaylarnn ders sreci sonunda bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri arasndaki fark ortaya koyarken dier bilgi trlerine de atfta bulunduklar grlmektedir. rnein, tablo 13te de grlecei gibi felsefi ya da sanatsal bilgiyi tanmlarken znellik kavramna dini bilgiyi tanmlarken dogmatiklik kavramna vurgu yapmlardr.

Tablo 13: Bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri (felsefe, sanat, din) arasnda fark var mdr? Varsa nasl? Yoksa neden? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar) N-TEST KATEGORLER SON-TEST KATEGORLER bilimsel bilgiler deney ve gzlem gibi almalar sonucu meydana gelirler. Ayrca sorgulanabilirler ve nesneldirler, din de nesneldir ancak nesnelliini dogmatik olmasndan alr ve sorgulanamazlar, felsefe ve sanat ise greceleridir yani kiiye gre deiir din sorgulanamaz, felsefe zneldir ne bilim sana ya da bana gre deiebilir, bilimde bir gzlem vardr snflandrma vardr. Ne bileyim bir abann rndr

DeimeKantlanabilirlikBilgi-znellikNesnellik

yani tez-antiteze de dnebilir. Yani geerlilii kalmayabilir deiebilir o kiiye gre deiir ama bilimsel bilgi yani her zaman vardr Bilimsel bilgi znel deildir, nesneldir Dogmatiklik-Bilimsel Sre Becerileriznellik-Aratrma

ey derler ya hani din daha byle dogmatiktir Dogmatik-Bilimsel Sre Becerileri Gzlem deney hani onun dna kamayz... -------------

Aratrma

aratrma yapmazsn herhalde bir resimde bir rengi bulmak iin bir aratrma ya da bir ey yapmazsn deyip kenara ekilemezsin mutlaka bir aratrma yapman gerekir

-------

-------

Tablo 13te retmen adaylar bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri arasndaki fark kendi szckleriyle ifade etmektedirler.

Tablo 14: Bilim insannn grevi nedir? szcklerin frekans ve yzde deerleri

sorusuna verilen yantlardan elde edilen

N-TEST KATEGORLER F
Faydaclk nsan Merak Kantlanabilirlik Bilgi rn Sorgulama Aratrma 7 13 8 5 4 10 11 16

%
20.5 38.2 23.5 14.7 11.7 29.4 32.3 47.05

SON-TEST KATEGORLER F
Aratrma Bilgi Fiziksel Evren Bilimsel Sre Becerileri ------------------------19 16 18 22 -------------------------

%
55.8 47.05 52.9 64.7 -------------------------

Tablo 14; retmen adaylarnn, n test ve son testte bilim insannn grevi nedir sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test sonular incelendiinde retmen adaylar bilim insannn grevini betimlerken bilimin tanmnda yaptklar gibi insan merkezli ve faydac bir anlay ortaya koymulardr. Yani retmen adaylarna gre bilim insanlar aratrmalarn, yeni rnler ortaya koyarak doay kontrol altna almak iin yapmaktadrlar. Son test sonular incelendiinde ise retmen adaylarnn ders sreci sonunda bilim insannn grevini doada sakl olan bilgileri merakl bir bak asyla sorgulayarak ve bilimsel sre becerilerini kullanarak ortaya karmak olarak tanmlamaktadrlar.

Tablo 15: Bilim insannn grevi nedir? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar)

N-TEST KATEGORLER
En ufak bir eyi bile merak etmeli, aratrmal, onu sorgulamal, zerinde dnmeli yani zerinde bir aratrma yapmal AratrmaSorgulama-MerakKantlanabilirlik Aratrmak, merak etmek, geerli eylemsel kurallar ortaya koymak. Bilim adamnn grevi, urat alan, urat alanda sorgulayarak, aratrma yaparak, yani o alann hakkn vererek kantlamas. insanla yararl eyler yapmaya almak Faydaclk-nsan dier insanlara faydal olabilecek bilgileri sunmak onlar yeni rnler, yeni rnler ey doay kontrol altna almak iin abalyor dier insanlara faydal olabilecek bilgileri sunmak onlar daha gzel bir hayata hazrlamak diye dnyorum

SON-TEST KATEGORLER
doada sakl olan bilgileri gzlemler veya deneyler yoluyla byk aratrmalar sonucu ortaya koyarlar, bunlar bazen yasa olabilir bazen de sadece hipotez olarak kalabilir gzlemler ve aratrmalar sonucu fiziksel evrene ait sorunlar ortaya koyarak bunlar bilimsel bilgiye dntrrler

Aratrma-Fiziksel Evren-Bilimsel Sre BecerileriBilgi

-------

-------

rn- Bilgi

-------

-------

Tablo 15te retmen adaylar bilim insannn grevini kendi szckleriyle aklamaktadr.

Tablo 16: Bilim insannn zellikleri nelerdir? Bilim insannn zelliklerini hangi szcklerle tanmlarsnz? sorusuna verilen yantlardan elde edilen szcklerin frekans ve yzde deerleri

N-TEST KATEGORLER F
Sorgulayc Aratrmac niversite Objektif Kantlanabilirlik Faydaclk Bilimsel Sre Becerileri nsan Merak 18 17 7 13 10 5 5 4 18

%
52.9 50 20.5 38.2 29.4 14.7 14.7 11.7 52.9

SON-TEST KATEGORLER F
Sorgulayclk Etik Kiilik zellikleri ------------------------------------23 14 26 -------------------------------------

%
67.6 41.1 76.4 -------------------------------------

Tablo 16; retmen adaylarnn, n test ve son testte bilim insannn zellikleri nelerdir, bilim insannn zelliklerini hangi szcklerle tanmlarsnz sorusuna verdikleri yantlardan elde edilen verilerin, frekans ve yzde deerlerini karlatrmal olarak ortaya koymaktadr. Buna gre n test sonular incelendiinde retmen adaylar bilim insannn zelliklerini ortaya koyarken daha ok alma ynne vurgu yapmlardr. Yani retmen adaylarna gre bilim insanlar srekli alan ve sosyal yaantlar olmayan bireyler olarak grlmektedir.. Son test sonular incelendiinde ise retmen adaylarnn ders sreci sonunda bilim insannn kiilik zelliklerine de youn bir ekilde vurgu yaptklar grlmektedir.

Tablo 17: Bilim insannn zellikleri nelerdir? Bilim insannn zelliklerini hangi szcklerle tanmlarsnz? sorusuna ynelik rencilerin yantlarndan elde edilen verilerin rntlere gre snflandrlmas (Katlmclarn kategorilendirilmi alglar)

N-TEST KATEGORLER

SON-TEST KATEGORLER
...bilim insanlar olaylara kar hep merakldr. Her eyden phe duyar ve sorgularlar. derste ilediimiz bilim insanlar sonucunda bilim insanlarnn da bizim gibi olduklarn anladm. Ayrca ok merakllar

ObjektiflikfaydaclkSorgulayclkAratrmacMerak

Tarafsz olmas, eletirel, merakl, sorgulayc, adil belki adil diyelim. Bilim insan merakldr. Sorgular, aratrr

Sorgulayc-Etikkiilik zellikleri

sanrm Darwindeydi ayn anda adn getiremeyeceim bir bilim insan ile ayn anda buluyorlar ancak Darwin onun almasn da gnderiyordu bir yere ama tam hatrlamyorum. Yani drstlk rnei bence byle olmal tarafszdr, grlerden etkilenmeden objektif olarak yaklarlar her eye ayrca sorgulayc bir zekaya sahipler

Tablo 17nin devam

toplum asndan dnmeyecek tm dnyadaki insanlarn asndan dnecek nsan-niversite biz buraya gelmeden nce ite hani hi profesr grmemi ha byle profesrleri ok farkl insanlar olarak tanmlardk doruluu aratran, deney yapan, gzlemleyen, ya byle , yntem ve teknikleri kullanr gibi diyebilirim -------------

Bilimsel Sre Becerileri

-------

-------

Tablo 17de retmen adaylar bilim insannn zelliklerini kendi szckleriyle ifade etmektedirler.

Drdnc Blm SONU VE TARTIMA:

1. SONU: Aratrma sonucunda seilen 4 bilim insannn almalar ve kiiliklerinin ders ieriine dahil edilmesi, retmen adaylarnda var olan kavram yanlglarn gidermitir. almann neminin daha iyi anlalabilmesi iin n-test/n-grme ve son-test/songrme sonular karlatrlmtr. Bilimin doasna ynelik n-test sonular (tablo 2) incelendiinde retmen adaylarnn alanyazndakine paralellik gsteren kavram yanlglarna sahip olduklar gzlemlenmitir (Lederman, 1992; Bell, Lederman & Abd-El Khalick, 2000). Yani retmen adaylar alanyaznda yer ald gibi (Lederman, 1992; Macarolu, Baysal & ahin, 1999; Kseolu, 2007; Bell, Lederman & Abd-El Khalick, 2000) teorileri, doruluu kantlanmam ya da dier bir ifade ile herkes tarafndan kabul edilmemi bilimsel bilgi tr olarak alglamaktadrlar. Ayrca yine retmen adaylar alanyazna (Lederman, 1992; Macarolu, Baysal & ahin, 1999; Bell, Lederman & Abd-El Khalick, 2000) paralel olarak, bilimsel teori kantlandnda ya da herkes tarafndan kabul edildiinde bilimsel yasaya dntr eklinde dnmektedirler. Bilimin doasna ynelik son-test (tablo 2) sonular incelendiinde ise retmen adaylarndaki kavram yanlglarnn dzeltildii grlmtr. retmen adaylar ders sreci sonunda bilimsel teorinin ve bilimsel yasann alanyaznda olduu gibi (Taar, 2003; Takn, 2008; Doan & Abd-el Khalick, 2008; McComas, Clough & Almozroa, 1998) farkl bilimsel bilgi trleri olduunu; bilimsel teorilerin fiziksel evreni aklayc gc, bilimsel yasann ise fiziksel evrenin betimleyici gc olduunu vurgulamlardr. retmen adaylar n grmede (tablo 6) bilimin tanmn yaparken insan merkezli bir anlay ortaya koymu ve bunu rn, egemen olma ve fayda szckleriyle betimlemitir. Son grme sonularna bakldnda ise retmen adaylar alanyaznda yer ald gibi (Yldrm, 2004) bilimin tam bir tanmnn yaplamayacan ve tanm

yaplmas gerekiyorsa bunun bilimi niteleyen zellikler yoluyla yaplabileceini vurgulamlardr. Bununla birlikte n grmede retmen adaylarnn bilimin ilerleyicilii (tablo 8) konusunda, bilim kavramn teknoloji kavram ile kartrdklar ortaya konulurken; son grmede (tablo 8) ise bu yanlglarn giderildii gzlemlenmekle birlikte, retmen adaylarnn bilimin ilerleyicilii konusunda deimeci (Kuhn, 2006) bir anlay sergiledikleri grlmtr. retmen adaylar n grmede bilimsel bilgi (tablo 10) konusunda ise, bilimsel bilginin oluum srecini, kantlama ile ilikilendirmektedirler. Yani bir bilginin ancak kantlandnda bilimsel bilgi olacan savunmaktadrlar. Son grmeye bakldnda ise retmen adaylar bilimsel bilginin (tablo10) oluumunda, bir bilimsel bilgide olmas gereken zellikler konusuna vurgu yapmlardr. Yani retmen adaylar alanyazn nda (Yldrm, 2004; Demir, 1997; zlem, 1996) bilimsel bilginin ne olduunu ve bilimsel bilgiye nasl ulalacan anlamak iin bilimsel bilginin zelliklerinin bilinmesinin nemine vurgu yapmaktadrlar. Yine bilimsel bilgi ile dier bilgi trleri arasndaki fark ortaya koyarken retmen adaylar n grmede (tablo 12), sadece bilim kavramnn kantlanabilirlik olgusu zerinde durmulardr. Yani felsefi bilgi, sanatsal bilgi, dini bilgi ile ilgili ok fazla yorumda bulunmamlardr. Ancak son grmelere bakldnda (tablo 12) ise retmen adaylar hem bilimsel bilgi hem de dier bilgi trleri ile ilgili yorumlarn ortaya koymulardr. Bununla birlikte bilimsel bilginin dier bilgi trlerinden ayrlmasnda bilimsel sre becerilerinin etkin grev stlendiini de vurgulamlardr. retmen adaylarnn n grmede (tablo 14) bilim insannn grevini ve zelliklerini aklarken alanyazn ile benzeen yanlglara dtkleri grlmtr (Mays, 2001; Akman, stn & Gler, 2003; Gler & Akman, 2006; Buldu, 2006; Losh, Wilke & Pop, 2008). Bu yanlglara gz atldnda ise bilim insannn salt insanlk iin alan ve almalarn da sadece laboratuvalarda yapan kiiler olarak algland gze arpmaktadr. Ancak son grmelere (tablo 14) bakldnda retmen adaylarnn bilim insanlarnn kendilerinden farkl olmadklarn anladklar grlmtr. Bununla birlikte onlar bilim insan yapan kk farkn bilime kar duyduklar amatr ruh olduunu da vurgulamlardr. Sonu olarak bilim tarihi temelli yrtlen almamz retmen adaylarndaki kavram yanlglarnn ve bilgi eksikliklerinin dzeltilmesi asndan nemli bir yere sahiptir.

Bilim insanlarnn eitim hayatlar, sosyal yaantlar ve bilimsel alma dzenleri zerine kurgulanm bilim tarihi yaklam almamz ile retmen adaylarna bilimin doas, bilimsel sre becerileri ve bilim insannn karakteristik zellikleri retilmitir. Ksacas bu almada elde edilen bulgular, alanyaznda yer alan dier bilim tarihi yaklam ieren benzer almalarla (Bovna & Dragulskaa, 2008; Buldu, 2006; Biener, 2004; Garber, 2004; Ahonen, 2001; Abd-El-Khalck & Lederman, 2000; AbdEl-Khalck, 2005) uyum iindedir. 2. TARTIMA: Bu bilgilerin nda, zerinde vurgu yaplmas gereken en nemli nokta bilim tarihi temelli bilim retimi yaklamnn bilim retimindeki gl etkisidir. Gerek alanyazn incelendiinde gerek yaplan bu aratrma incelendiinde bilim tarihi ynteminin bilimin doas ve bilim insannn karakteristik zelliklerinin retiminde etkin olduu gze arpmaktadr (Bovna & Dragulskaa, 2008; Buldu, 2006; Biener, 2004; Garber, 2004; Ahonen, 2001; Abd-El-Khalck & Lederman, 2000; Abd-ElKhalck, 2005). Ayrca bilim tarihi yntemi ile bilimin doas, bilimsel sre becerileri gibi soyut fen kavramlar, tarihten somut rnekler yoluyla retmen adaylarnn biliinde somutlatrlabilir (Abd-El-Khalck, 2005). Bununla birlikte bilim tarihi yaklam ile bilim insanlar tm ynleri ile yakndan tannabilir. Bylece basit bir ekilde bilim insanlarnn zellikleri birebir olarak retmen adaylarna retilebilir. Bilim tarihi temelli bilim retiminin bilimi retmedeki bu gl etkisine karn, ilkretimin 1. kademesinde yer alan 4. ve 5. snf Fen ve Teknoloji ders kitaplarnda yeterli yeri almad grlmektedir. rnein 2005 Fen ve Teknoloji mfredat kapsamnda ilkretimin 1. kademesi iin hazrlanm 4. ve 5. snf fen ve teknoloji ders kitaplar incelendiinde; 4. snf fen ve teknoloji ders kitabnda Andres Celsius (syf 86), Isaac Newton (syf 119), Thomas Edison (syf 137), Antoni Van Leewenhoek (syf 197), Alexander Fleming (syf 199), Michael Faraday (syf 226) ve Alessandro Volta (syf 228) isimli bilim insanlarndan sz edilirken; 5. snf fen ve teknoloji ders kitabnda ise sadece Isaac Newton (syf 109) zerinde durulmutur. Bu durum yeni programdaki sarmallk ilkesiyle de uyumamaktadr. Ayrca kitaplar incelendiinde bu bilim insanlarna ok ksa bir ekilde ve sadece o konuyla ilgili olduu iin deinilmitir.

Yaptklar almalar hakknda bilgi vermekten te, yaam ykleri zerinde ksa bir ekilde durulmutur. Alanyaznda bilim tarihi temelli yaklamn mfredatta gerektii yeri almadn ortaya koymaktadr (imek, 2009; zdemir & stnda, 2007). Fen ve teknoloji mfredatnda yer alan konular bilim tarihi ile ilikilendirilebilirse rencilerin zihninde doru emalar ve kavramlar oluturma daha kolay olacaktr. Ayrca ilenen konunun bilim tarihiyle ilikilendirilmesi rencilerde bilimsel alma ynteminin kavratlmas asndan yararl olacaktr. Bununla birlikte bilim tarihi yntemiyle ilenecek konular rencileri bilimsel almalara sevk edebilir ve rencilerin bilime kar olumlu tutum gelitirmelerine de yardmc olacaktr.

KAYNAKA
Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: Making the unnatural natural. Science Education, 82, 417436. Abd-El-Khalick, F. (2005). Developing deeper understandings of nature of science: The impact of a philosophy of science course on preservice science teachers views and instructional planning. Int. J. Sc. Educ, 27, 1, 15-42 Abd-El-Khalick, F., & Lederman, N. G. (2000). The influence of history of science courses on students views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 37, 10, 10571095. Ahonen, S. (2001). The past, history, and education. Journal of Curriculum Studies, 33, 737751. Akerson, V. L., Buzelli, C. A., & Donelly, L. A. (2009). On the nature of teaching nature of science: Preservice early childhood teachers instruction in preschool and elementary settings. Journal of Research In Scence Teachng. Akman B., stn E., & Gler T. (2003). 6 ya ocuklarnn bilim srelerini kullanma yetenekleri. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. 24, 1114. Aktam, H., & Ergin . (2007). Bilimsel sre becerileri ile bilimsel yaratclk arasndaki ilikinin belirlenmesi. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. 33, 1123. Akyol, C., & Dikici, A. (2009). iirle retim tekniinin rencilerin baar ve tutumlarna etkisi. lkretim Online, 8, 1, 4856

Araz, G., & Sungur, S. (2007). Effectiveness of problem-based learning on academic performance in genetics. Biochemistry and Molecular Biology Education. 35, 6, 448451. Ashall, F. (2006). Olaanst Bulular. (G. Selamolu, ev.). Ankara:Tbitak Aydodu, B., & Ergin, . (2009). Fen ve teknoloji dersi Yaammzdaki Elektrik nitesine ynelik bilimsel sre becerileri leinin gelitirilmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 4, 2, 296316 Ayvac, H. ., & Er Nas, S. (2009). Fen ve teknoloji dersi konularnn okulda ve dershanede ileniiyle ilgili durumlarn belirlenmesi. Dicle niversitesi Ziya Gkalp Eitim Fakltesi Dergisi, 13, 113124 Bac-Kl, G. (2003). nc uluslararas matematik ve fen aratrmas (TIMMS): Fen retimi, bilimsel aratrma ve bilimin doas. lkretim-Online. 2, 1, 42-51. http://www.lkogretim-online.org.tr Balk, N., oban, A. K., & Akta, M. (2003). lkretim rencilerinin bilim ve bilim insanna ynelik dnceleri. Uluda niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. 7, 1,11-17 Barnett, L. (1969). Evren ve Einstein. (N. Bezel, ev.). stanbul: Varlk Yaynevi Bell, R. L., Lederman, N. G., & Abd-El Khalick, F. (2000). Developing and acting uponones conception of the nature of science. Journal of Research in Scienceteaching, 37, 6, 563581. Biener, Z. (2004). Galileo's first new science: The science of matter. Perspectives on Science, 12, 3, 262-287.

Bilgin, ., & Geban, . (2004). birliki renme yntemi ve cinsiyetin snf retmenlii retmen adaylarnn fen bilgisi dersine kar tutumlarna, fen bilgisi retimi I dersindeki baarlarnn etkisinin incelenmesi. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. 26, 9-18 .

Bixby, W. (2002). Galileo ve Newtonun Evreni. (N. Ark, ev.). Ankara:Tbitak Bolles, E. B. (2008). Galileonun Buyruu. (N. Ark, ev.). Ankara:Tbitak Bovna, I. B., & Dragulskaa, L. I. (2008). College students representations of science and the scientist. Russian Education and Society, 50, 1, 44-64. Buldu, M. (2006). Young childrens perceptions of scientists: A preliminary study. Educational Research, 48, 1, 121132. Carey, S. & Smth, C. (1993). On understanding the nature of scientific knowledge. Educational Psychologist, 28, 235251. Chambers, D. W. (1983). Stereotypic images of the scientist: The draw-a-scientist test. Science Education, 67, 2, 255-265. Chen. S., (2006). Development of an instrumentto assess views on nature of science and attitudes toward teaching science. Wiley Interscience Crowther, D. T., Lederman, N. G., & Lederman, J. S. (2005). Understanding the true meaning of nature of science. Science and Children. 43, 2, 5052. oban, A., & Sanalan, A. (2002). Fen bilgisi retimi dersinde zgn deney tasarm srecinin retmen adaynn z yeterlilik algsna etkisi. Erzincan Eitim Fakltesi Dergisi, 4,2.

Dagher, Z. R., & Boujaoude, S. (2005). Students perceptions of the nature of evolutionary Theory. Science Education, 89, 378391. Demir, . (1997). Bilim Felsefesi. Ankara: Vadi Yaynlar. Demirsoy, A. (1994). Kaltm ve Evrim. Ankara: Meteksan Yaynlar. Dindar, H., & Yangn, S. (2007). lkretim fen ve teknoloji dersi retim programna gei srecinde retmenlerin bak alarnn deerlendirilmesi. Kastamonu Eitim Dergisi, 15, 1, 185198. Doan, D., Doan, E. E., & Demirci, B. (2004). Fen Bilimlerinin retiminde Gsteri (Demonstrasyon) Teknii. XIII Ulusal Eitim Bilimleri Kurultaynda Sunulmutur. nn niversitesi. Doan N., & Abd-El-Khalick, F. (2008). Turkish grade 10 students and science teachers conceptions of nature of science: A national study. Journal of Research In Scence Teachng. 45, 10, 10831112 Driver, RH; Leach, JT; Millar, R; Scott, P (1996) Young People's mages Of Science, Buckingham: Open University Press. Ercan, F., & Altun, S. A. (2005). lkretim Fen ve Teknoloji Dersi 4. ve 5. Snflar retim Programna likin retmen Grleri, Eitimde Yansmalar: VIII. Yeni lkretim Programlarn Deerlendirme Sempozyumu Bildiriler Kitab inde, 311-319. Erdoan, M. (2007). Yeni gelitirilen drdnc ve beinci snf fen ve teknoloji dersi retim programnn analizi; nitel bir alma. Trk Eitim Bilimleri Dergisi, 5, 2, 221254.

Galili & Hazan, A. (2001). 'Expert' views on using history and philosophy of science in the practice of physics instruction. Science & Education, 10, 4, 345-367. Garber, D. (2004). On the frontlines of the scientific revolution: How mersenne learned to love galileo. Perspectives on Sciences, 12, 135-163. Gmleksiz, N. M., & Bulut, . (2006). Yeni fen ve teknoloji dersi retim programna ilikin retmen grleri. Frat niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 16,2, 173192 Gunn, V. A. (2000). Transgressing the traditional? Teaching and learning methods in a medieval history access course. Teaching in Higher Education, 5, 3, 311-321 Gler, T., & Akman, B. (2006). 6 ya ocuklarnn bilim ve bilim insan hakkndaki grleri. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 31, 55-66 Haner, A. H., ensoy, ., & Yldrm, H. . (2003). lkretimde ada fen bilgisi retiminin nemi ve nasl olmas gerektii zerine bir deerlendirme. Pamukkale niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi. 1,13. Haner, A. H., & Yalin, N. (2007). Fen eitiminde yaplandrmac yaklaima dayal bilgisayar destekli renmenin bilgisayara ynelik tutuma etkisi. Kastamonu Eitim Dergisi 15, 2, 549-560. Hanuscin, D., & Akerson, V.L. (2007). Teaching the nature of science through inquiry: Results of a three-year professional development program. Journal of Research in Science Teaching 44(5), 653-680. Hanuscin, D. L., Akerson, V. L. & Phllpson-Mower, T. (2006). Integrating nature of science instruction into a physical science content course for preservice elementary teachers: Nos views o teaching assistants. Science Education, 90, 912935.

Hartzler, M. (2001). Making sense of the best practice in teaching history. Theory and Research in Social Education, 29, 672695. Hatch, J. A. (2002). Doing qualitative research in education settings. New York: State University of New York Pres. Henze, I., Driel V. J., & Verloop, N. (2007). The change of science teachers personal knowledge about teaching models and modelling in the context of science education reform. International Journal of Science Education, 29, 11, 1819 1846. Hosson, C., & Kaminski, W. (2007). Historical controversy as an educational tool: evaluating elements of a teachinglearning sequence conducted with the text: Dialogue on the ways that vision operates. International Journal of Science Education, 29, 5, 617-642 Irwin, A. (2000). Historical case stories: Teaching the nature of science in context. Science Education, 84, 526. lkretim Fen ve Teknoloji Dersi retim Program ve Klavuzu. Ankara: Meb Yaynlar. 2005. Jones, J. H., & Morris, V. L (2007). Evaluation of critical thinking skills in an associate degree nursing program. Teaching and Learnig in Nursing, 2, 109115. Kaptan, F. (1998). Fen Bilgisi retimi. Ankara: An Yaynclk. Khishfe, R., & Abd-El--Khalick, F. (2002). Influence of explicit and reflective versus implicit inquiry-oriented instruction on sixth graders views of nature of science. Journal of Research in Science Teaching, 39, 7, 551578.

Khishfe, R., & Lederman, N. (2007). Relationship between nstructional context and views of nature of science. International Journal of Science Education, 29, 8, 939961 Koray, ., Bace Bahadr H., & Gegin, F. (2006). Bilimsel sre becerilerinin 9. snf kimya ders kitab ve kimya mfredatnda temsil edilme durumlar. ZK Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 4, 147-156 Korkmaz, . (2006). Yeni lkretim Programnn retmenler Tarafndan

Deerlendirilmesi. Ulusal Snf retmenlii Kongresi Bildiri Kitab, 2. Cilt, 249260. Koyre, A. (2004) Bilim Tarihi Yazlar. (K. Diner, ev.). Ankara: Tbitak. Kseolu, F. (2007). Yeni Bir Paradigma: Yaplandrc renme ve retme Modeli. Basmda. Kuhn, T.S. (2006). Bilimsel Devrimlerin Yaps. (N. Kaya, ev.). stanbul: Krmz Yayclk. Kkzer, H., Bostan, A., Kenar, Z., Seer, S., & Yavuz, S. (2008). Altnc snf fen ve teknoloji ders kitaplarnn yaplandrmac renme kuramna gre deerlendirilmesi. lkretim Online, 7, 1, 111-126. Lawson, A. E. (1995). Science Teaching of The Development Thinking. Belmont, California: Wadsworth Publishing Company.

Lederman, N. G. (1992). Students and teachers conceptions of the nature of science: a review of the research. Journal of Research n Science Teaching, 29, 331 359.

Losh, S. C., Wilke R., & Pop, M. (2008) Some methodological ssues with draw a scientist tests among young children. International Journal of Science Education, 30, 6, 773-792 Macarolu, E., Baysal, Z. N., & ahin F. (1999). lkretim retmen adaylarnn bilimin doas hakkndaki grleri zerine bir aratrma. Dokuz Eyll niversitesi Buca Eitim Fakltesi Dergisi, zel Say. (10), 5562. McComas W. F. (2002). Nature of Science n Science Education: Rationales An Strategies. Dordrecht: Kluwer Academic Publisher. McComas W. F., Clough, M. P., & Almozroa, H. (1998). The role and character of the nature of science in science education: Rationales an strategies. Dordrecht: Kluwer Academic Publisher. Mays, A. (2001). Student Stereotypes of Scientists: Can They Be Changed?. http://www.bamaed.ua.edu/~amays/actionresearch.htm internet adresinden 01.09.2006 tarihinde edinilmitir.

Memili, S. (2004). Kkenini Arayan Adam Darwin. Ankara: Etkin Yaynevi.

Milli Eitim Bakanl TTKB. (2005). lkretim Fen ve Teknoloji Dersi retim Program. Ankara. Miller, J. D. (1983). Scientific literacy: A conceptual and empirical review. Daedalus, 112, 2, 2948.

Mladenovib, B. (2007). Muckraking in history: the role of the history of science in kuhns philosophy, Perspectives on Science, 15, 3, 261-294

Monk, M., & Osborn, J. (1997). Placing the history and philosophy of sceince on the curriculum: A model for the development of pedagogy. Science Education, 81, 405-424.

Newton, D. P., & Newton, L. D. (1992). Young childrens perceptions of science and scientist. International Journal of Science Education 14, 3, 331348. Newton, D.P., & Newton, L.D. (1998). Enculturation and understanding: some differences between sixth formers and graduates conceptions of understanding in history and science, Teaching in Higher Education, 3, 339359. NRC (National Research Council). (1998). Teaching About Evolution and The Nature of Science. Washington, DC: National Academy Press.

NSTA (National Science Teachers Association). (1990). Science-technology-society: A new effort for providing appropriate science for all (NSTA position statement). Bulleting of Science, Technology and Society, 10, 249-250.

n, A. (1998). Sosyolojide metateorik yaklama ilikin bir inceleme. Hacettepe niversitesi Edebiyat Fakltesi Dergisi 15,1 137145.

zdemir, G., & Akay H. (2009). Bilimin doas ve bilim tarihi dersini rencilerin bilimin ve bilimsel bilginin doasna ilikin dncelerine etkisi. E-Journal of New World Sciences Academy. 4,1, 218227

zdemir, M. S. (2005). lkretim Okullarndaki retmenlerin Yeni lkretim Programlarna (I-V. Snflar) likin Grleri, XIV Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi, Kitab inde, Pamukkale niversitesi Eitim Fakltesi, Denizli, 573-581.

zdemir, P., & stnda, T. (2007). Fen ve teknoloji alanndaki nl bilim adamlarna ilikin yaratc drama eitim program. lkretim Online, 6, 2, 226-233. zlem, D. (1996). Felsefe ve Doa Bilimleri. stanbul: nklap Kitabevi. ztrk, C., & Dilek, D. (2003). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler retimi. Ankara: Pegem A Yaynclk. Padilla, J. M., & Okey, J. R. (1984). The effects of nstruction on ntegrated science process skill achievement. Journal of Research in Science Teaching. 21, 3, 277287.

Penrose, R. (2004). Fiziin Gizemi. (Dereli, ev.). Ankara: Tbitak.

Peters, E. E., & Kitsantas, A. (2010). Self-regulation of student epistemic thinking in science: The Role of Metacognitive Prompts. Educational Psychology, 30, 1, 2752 Pnarba, T., Doymu, K., Canpolat, N., & Bayrakelen, S. (1998). niversite Kimya Blm rencilerinin Bilgilerini Gnlk Yaamla Ilikilendirme Dzeyleri IV. Fen Bilimleri Eitim Sempozyumunda Bildiri Olarak Sunulmutur, Trabzon, Trkiye. Ronan, C. (2005). Bilim Tarihi. (E. hsanolu, & F. Gnergum. ev.). Ankara: Tbitak. Russell, B.(2004). Bilimin Toplum zerindeki Etkileri. (D .Doan Yzer, ev.). zmir: lya Yaynclk. Ruse, M. (2005). Darwin and mechanism: Metaphor in science. Studies in History and Philosophy of Biology and Biomedical Sciences, 36, 285302.

Rutherford, F. J. (2001). Fostering the history of science in american science education. Science & Education, 10, 569580. Ryder, J. (2001). Identifying Science Understanding For Functional Scientific Literac: Implications For School Science Education. Amerikan Eitim Aratrmalar Birlii Yllk Toplantsnda Sunulmu Bildiri, Seattle, WA. 2001. Semerci, . (2007). Program gelitirme kavramna ilikin metaforlarla yeni ilkretim programlarna farkl bir bak. C.. Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 2, 125140. Steiner, R. (2009). Gerek ve Bilim. (A. Kanat, ev.). zmir: lya Yaynclk. encan, H. (2005). Sosyal ve Davransal lmlerde Gvenilirlik ve Geerlilik. Ankara: Sekin. imek L., C. (2009). Fen ve teknoloji dersi retim programlar ve ders kitaplar, bilim tarihinden ne kadar ve nasl yararlanyor?. lkretim Online, 8, 1, 129-145 Tan, M., & Temiz, B. K. (2003). Fen retiminde bilimsel sre becerilerinin yeri ve nemi. Pamukkale niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 1, 13, 89-101. Taar, M. F. (2003). Teaching History and The Nature of Science.

Takn, B. C. (2008). lkretim yedinci snf rencilerine ynelik bilimin doas leinin gelitirilmesi. E.Journal of New World Sciences Academy. 3, 2, 296-308 Takn, . (2006). Fen Bilgisi Eitiminde zel retim Yntemleri. Samsun: Deniz Kltr

Temizyrek, K. (2003). Fen retimi ve Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayn Datm.

Timuin, A. (1999). Descartes Felsefesine Giri. stanbul: Bulut. Turgut, H. (2007). Herkes iin bilim okuryazarl. Ankara niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi 40, 2, 233256 Viterbo, P. (2007). History of science as nterdisciplinary education in american colleges: Its origins, advantages, and pitfalls. Journal of Research Practice, 3, 2, 1-18. Weller, T. (2006). A continuation of paul grobstein's theory of science as story telling and story revising: a discussion of its relevance to history. Journal of Research Practice. 2, 1, 8511712

Wilke, R. R., & Straits, W. J. (2005). Practical advice for teaching inquiry-based science process skills in the biological sciences. The American Biology Teacher. 67, 9, 534540.

Wynn, C., & Wggns, A. (2005). Yanl Ynde Kuantum Sramalar. (A. Kence, ev.). Ankara: Tbitak. Yaman, S., & Yaln, N. (2005). Fen eitiminde probleme dayal renme yaklamn problem zme ve z- yeterlik inan dzeylerinin geliimine etkisi. Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 29, 229-236 Yldrm, C. (2001). Bilimin ncleri. Ankara: Tbitak. Yldrm, C. (2004). Bilim Felsefesi. Ankara: Remzi Kitabevi. Yldrm, C. (2006). Bilim Tarihi. Ankara: Remzi Kitabevi. Yldrm, K. (2010). Nitel aratrmalarda nitelii artrma. lkretim Online, 9, 1, 79-92.

Ylmaz, K. (2008). Social studies teachers conceptions of history: Calling on historiography. Discussion of Terminology, 101, 3, 158-175.