MapInfo Pro Eğitim Dökümanı

NDEKLER
GR................................................................................................................................. 8 1. Corafi Bilgi Sistemlerinin Tanm........................................................................... 8 2. CBS Ne e Yarar? .................................................................................................... 8 3. CBS in Temel Bileenleri ve Grevleri .................................................................. 10 4. CBS ve CAD Yazlmlar Arasndaki Farklar ......................................................... 11 5. CBS Veri Taban ..................................................................................................... 12 1. Verileri Grntleme ................................................................................................... 15 1.1 MapInfo Tablosu Hakknda Genel Bilgi ............................................................... 16 1.2 Verileri Grntleme: ........................................................................................... 16 1.3 Proje Kaydetme ve Ama ..................................................................................... 23 2. Harita Penceresinin Yeteneklerini Gelitirme ............................................................ 28 2.1 lek Deitir Diyalounu Kullanma ................................................................... 29 2.2 lei Deitirmek in Butonlar Kullanma ....................................................... 30 2.3 Bir Katmann Tmn Grntleme .................................................................... 32 2.4 Yakla ve Uzakla Butonlarn Kullanma ............................................................. 32 2.5 Kaydr Butonunu Kullanma .................................................................................. 34 2.6 Seme Butonu ....................................................................................................... 34 2.7 Harita Penceresi Seeneklerini Ayarlama ............................................................. 35 2.8 Bir Tabloyu Ayn Anda ki Farkl Pencerede Grntleme ................................. 38 2.9 Kapama Alan Oluturma ..................................................................................... 39 3. Katmanlar ve Harita ..................................................................................................... 42 3.1 Katmanlarla alma ............................................................................................. 43 3.2 Katman Kontrol Kullanm ................................................................................. 44 3.3 Katmanlar Sralama ............................................................................................. 45 3.4 Katman Ekleme ..................................................................................................... 46 3.5 Z-Sralamas .......................................................................................................... 46 3.6 Bilgi Aracnn Kullanm ..................................................................................... 47 3.7 Katman kartmak ............................................................................................... 48 3.8 Katmann Grnn Deitirme ....................................................................... 48 3.9 Katman Grnm Ayarlar ................................................................................... 50
3.10 HotLink (Balant, Nesnelere Dosya Balama ) ................................................. 51 3.11 Seamless (Birletirilmi) Harita Katmanlar ...................................................... 56 4. Seim lemleri ............................................................................................................ 60 4.1 Kayt Seme .......................................................................................................... 61 4.2 statistik butonu..................................................................................................... 61 4.3 Seme Butonu ....................................................................................................... 62 4.4 Dikdrtgen Seimi Butonu ................................................................................... 63 4.5 Daire Seimi Butonu ............................................................................................. 64 4.6 Poligon Seimi Arac ............................................................................................ 64 4.7 Snr Seimi Butonu .............................................................................................. 65 4.8 Seimi Tersine evirme Arac .............................................................................. 66 4.9 Seimin eriini Grmek ..................................................................................... 67 4.10 Sorgularn Adn Deitirme ............................................................................... 68 4.11 Sorgulama le Seme .......................................................................................... 69 4.12 Seim ve Sorgulamalar Saklama ....................................................................... 74 4.13 Sorgu Tablosu Oluturma ................................................................................... 74 4.14 Sorgu ablonu Oluturma ................................................................................... 75 4.15 Sorgulamalar proje iinde saklamak .................................................................. 77 4.16 Sorgu Sonularn Saklamak ............................................................................... 78 5. Etiketleme .................................................................................................................... 81 5.1 Klikleyerek Etiketleme ......................................................................................... 82 5.2 Tm Nesneleri Otomatik Etiketleme .................................................................... 83 5.3 Etiketleri Dzenleme ............................................................................................ 85 5.4 Etiketleri Silme ..................................................................................................... 86 5.5 Etiketleri Kaydetme .............................................................................................. 86 5.6 Balk Oluturma .................................................................................................. 86 5.7 Kozmetik Katman Kaydetme ............................................................................... 88 5.8 Yan Yana ve Alt Alta Etiketleme ......................................................................... 89 5.9 Etiketleme Seenekleri.......................................................................................... 92 6. Bulma .......................................................................................................................... 96 6.1 lke Bulma ........................................................................................................... 97 6.2 ehir Bulma ........................................................................................................ 100 6.3 Adres Bulma ....................................................................................................... 101
MapInfo Professional Eitim Kitab
6.4 Kesiimi Bulma ................................................................................................... 103 6.5 Mteri Bulma .................................................................................................... 103 6.6 Seileni Bul ......................................................................................................... 106 7. MapInfoda Veri Dosyalarn Ama .......................................................................... 109 7.1 dBASE (.dbf) Dosyas Ama .............................................................................. 110 7.2 MapInfo Tablosunu Anlama ............................................................................... 111 7.3 Access Veritabann Ama .................................................................................. 111 7.4 ASCII Yaz Dosyalarn Ama ........................................................................... 113 7.5 Excel Verisayfalarn Ama ................................................................................ 115 7.6 Tablolarn Dzenlenebilir Versiyonlarnn Oluturulmas .................................. 118 7.7 Veri Dntrme ( Import ) lemi ..................................................................... 119 7.8 Universal Data A ............................................................................................... 122 7.9 Pencereleri Resim Olarak Kaydetmek ................................................................ 125 7.10 GeoTIFF Formatnda Dar Aktarm ............................................................... 126 8. Koordinattan Nokta Oluturma .................................................................................. 131 8.1 Enlem ve Boylam Koordinatlar Anlama ............................................................ 132 8.2 Nokta Olutur komutunu Enlem ve Boylam Koordinatlar ile Kullanma ........... 133 8.3 UTM Kordinat sisteminde Nokta Oluturma ...................................................... 135 8.4 Derece Dntrc............................................................................................ 138 8.5 Koordinat Yazdrc ............................................................................................ 140 8.6 Tablonun Haritasn Yok Etme ........................................................................... 142 8.7 Kesimlerde Nokta Oluturma ............................................................................. 144 9. Corafi Kodlama / Adres le Nokta Oluturma ......................................................... 147 9.1 Adres Sahalarn Kullanarak Corafi Kodlama .................................................. 148 9.2 Sorarak Corafi Kodlama ................................................................................... 152 9.3 Corafi Olarak Kodlanmam Kaytlar Seme .................................................. 153 9.4 Uyuumsuzlar Listeden Seerek Corafi Kodlama ........................................... 153 10. Tematik Harita Oluturma ....................................................................................... 156 10.1 Aralk Tanml Tematik Harita Oluturma ........................................................ 157 10.2 Bireysel Tematik Harita Oluturma .................................................................. 166 10.3 Lejant Dzenleme ............................................................................................. 168 10.4 Tematik ablonlarn Kullanm ......................................................................... 170 10.5 Tematik Haritay Kaydetme .............................................................................. 175
10.6 Tematik Katmanlar Anlama ............................................................................. 175 10.7 Tablolar Eletirme: Baka Tablodaki Veriyi Kullanma ................................. 177 10.8 Corafi Balantlar............................................................................................ 182 11. leri Seviye Tematik Haritalama .............................................................................. 186 11.1 ift Deikenli Tematik Haritalarn Oluturulmas .......................................... 187 11.2 Bar Grafii Tematik Oluturma ........................................................................ 190 11.3 Pasta Grafii Tematik Oluturma ..................................................................... 194 11.4 Nokta Younluu Tematik Oluturma .............................................................. 196 11.5 Grid Tematik Haritalarn Oluturulmas ........................................................... 198 11.6 Grid Haritasndan 3 Boyutlu Haritalar Oluturma ............................................ 201 11.7 Noktasal Obje eren Dosyalardan Grid Haritalar Oluturma ......................... 203 11.8 Prizmatik Haritalarn Oluturulmas ................................................................. 206 11.9 Harita ve Nitelik Dzeltme ............................................................................... 207 12. Snflandrma / Blgeleme ....................................................................................... 208 12.1 Snflandrma Nedir? ......................................................................................... 209 12.2 Tablo Yapsn Deitirme ................................................................................ 210 12.3 Snflama lemini Kaydetme ve Bitirme .......................................................... 217 12.4 Sorgu > Seim Yap Komutunu Kullanarak Seim Yapma ............................... 217 13. Tampon Blge Oluturma ........................................................................................ 221 13.1 Nokta Objeleri Etrafnda Tampon Blge Oluturma ........................................ 222 13.2 Snr Seimi Tuunu Kullanma ......................................................................... 226 13.3 Oluan Tampon Blgeyi Kaydetme .................................................................. 227 13.4 Poligon etrafnda tampon blge oluturma ....................................................... 227 14. OLE (Obje Balants ve Yerletirmesi) .................................................................. 232 14.1 Bir Pencereyi Grafik Dosya Biimlerinde Kaydetmek ..................................... 233 14.2 Kapama Alan Oluturma ................................................................................. 233 14.3 Bir Haritay Baka Bir Uygulama erisine Yerletirmek................................. 235 14.4 Harita Penceresini Kopyalama Tuu ................................................................. 237 14.5 Ole zelliinin Power Point Sunumlar le Birlikte Kullanlmas .................... 238 14.6 MapInfonun OLE Destei Hakknda Baz Notlar ........................................... 242 15. kt Penceresinin Kullanm ................................................................................... 244 15.1 Kartografik Lejant ............................................................................................. 245 15.2 kt Hazrlama ................................................................................................. 252
15.3 Haritadan Direkt kt Alma ............................................................................. 253 15.4 kt Penceresini Kullanmak (Layout Window) ............................................... 254 15.5 lekli kt Alm ........................................................................................... 257 15.6 ereveyi Tama ve Bykln Deitirme................................................ 258 15.7 kt Penceresine Yaz Ekleme ......................................................................... 259 15.8 ktlar iin ablonlarn Kullanlmas .............................................................. 262 15.9 Yeni Varsaylan kt Tercihleri Ayarlar ......................................................... 264 15.10 Kuzey Oku ve lek ubuu Ekleme ............................................................ 265 16. Tablo Yapsn zleme, Deitirme & Kolon Gncelleme ....................................... 268 16.1 Tablonun Adn Deitirme .............................................................................. 269 16.2 Tablo Yapsn Deitirme ................................................................................ 270 16.3 Kolonu Deitirme ............................................................................................ 271 16.4 Ayr Kolonlardaki Bilgileri Birletirme ............................................................ 275 16.5 Uzunluk ve Alan Hesab ................................................................................... 278 16.6 Corafi zellikleri Kullanarak Kolonu Deitirme .......................................... 281 16.7 Corafi Deerlerle Kolonu Deitirme ............................................................. 283 16.8 Tabloya Yeni Kaytlar Ekleme ......................................................................... 285 16.9 Harita ve Sorgulamalarda Tarih ve Zaman Verilerinin Kullanlmas ............... 287 17. Sorgulama lemleri SQL ........................................................................................ 294 17.1 SQL Diyalog Kutusu......................................................................................... 295 17.2 SQL Sorgularn Saklama ................................................................................. 298 17.3 Corafi Fonksiyonlarn Kullanm .................................................................... 299 17.4 Birden ok Tablodan Sorgulama Yapma ......................................................... 301 17.5 Alt Seimler ...................................................................................................... 304 17.6 Contains, Intersects ve Within Operatrlerinin Kullanm ................................ 305 18. Saysallatrma & Koordinatlandrma...................................................................... 310 18.1 izim Aralar ................................................................................................... 312 18.2 Obje Oluturma ................................................................................................. 313 18.3 Otomatik zleme ( AutoTrace ) ......................................................................... 317 18.4 AutoNode ( Farei Gezdirerek izim Yapmak) ................................................. 318 18.5 Yeni Tablo Oluturma....................................................................................... 319 18.6 izgi ile Obje Blme ........................................................................................ 321 18.7 Poligon ile Obje Blme ..................................................................................... 322
18.8 Obje Birletirme ................................................................................................ 323 18.9 Obje Ayrma ..................................................................................................... 325 18.10 Dmleri Dzenleme .................................................................................... 327 18.11 Kesiimlere Nod Ekleme ................................................................................ 327 18.12 Poligon Kontrolleri ......................................................................................... 328 18.13 Temizleme ...................................................................................................... 330 18.14 Yakalama/Genelletirme ................................................................................. 331 18.15 Dmleri Birlikte Hareket Ettirme ............................................................... 333 18.16 Dn Kapatma ............................................................................................... 333 18.17 Kapatma .......................................................................................................... 335 18.18 Voronoi E Uzaklk Alan ............................................................................ 337 18.19 maj (Raster) Haritalarn ve Grntlerin Kullanm ...................................... 338 19. MapBasic Penceresi Kullanm ................................................................................ 349 19.1 MapBasic Penceresi .......................................................................................... 349 19.2 Sorgulama ......................................................................................................... 350 19.3 Obje ilemleri .................................................................................................... 352 19.4 ObjectGeography Fonksiyonu .......................................................................... 352 19.5 izgi Oluturma ................................................................................................ 354 19.6 Pencere Bulma Fonksiyonu .............................................................................. 355 19.7 MapBasic Yardm ............................................................................................. 355 19.8 Bir MapBasic Programnn altrlmas ......................................................... 356 20. Oracle Proje Aralar ............................................................................................... 358 20.1 Oracle Projesi ( Oracle Workspace ) ................................................................. 359 20.2 Oracle Projesi Yaratmak ve Dzenlemek ......................................................... 360 20.3 Tablo Birletirme .............................................................................................. 367 20.4 Bir Oracle Projesinde Bulunan Tabloyu Yenilemek ......................................... 369 20.5 Bir Oracle Projesi Silmek ................................................................................. 370 20.6 Bir Oracle Projesinde Bulunan Tablonun Versiyonlamasn Kaldrmak .......... 371 20.7 Oracle Veritabannda MapInfo Saklanmas ...................................................... 373 20.8 Verilerin Yklenmesi Easy Loader ................................................................ 373 20.9 Server lemleri ................................................................................................. 376 20.10 Triger ve Sequence Oluturma ........................................................................ 376 20.11 Verilerin ndirilmesi........................................................................................ 377
20.12 Oracle puclar ................................................................................................ 381 21. WMS ve WFS.......................................................................................................... 383 21.1 Web Harita Hizmetleri (WMS Web Map Service) ........................................ 384 21.2 WMS zellikleri ............................................................................................... 385 21.3 Web Corafi Obje Servisi ( WFS Web Feature Service ) .............................. 386 22. Seenekler ................................................................................................................ 390 22.1 Tercihler ............................................................................................................ 391 22.2 Harita Seenekleri ............................................................................................. 395 22.3 Lejant penceresi, Balang Tercihleri , Klasrler Tercihleri, kt ve kt Pencersi Tercihleri, Web Servis Ayarlar ve maj Grntleme ............................... 398 23. Aralar ..................................................................................................................... 407 24. Ska Sorulan Sorular .............................................................................................. 411 EK-1: MapInfo Lisanlama ve Aktivasyonu ................................................................... 416 EK-2: SQL Fonksiyonlar ve rnekleri ......................................................................... 432 EK-3: Harita Projeksiyonlar ve MapInfo Professional ................................................. 441
GR
1. Corafi Bilgi Sistemlerinin Tanm Corafi Bilgi Sistemlerini ksa adyla CBSyi, yeryzne ait bilgileri belirli bir amaca ynelik olarak toplama, bilgisayar ortamnda depolama, gncelletirme, kontrol etme, analiz etme ve grntleme gibi ilemlere olanak salayan bir bilgisayar sitemi olarak tanmlamak mmkndr. Yeryzne ait bilgiler genellikle corafi koordinatlar referans aldklarndan CBS, harita sitemi olarak da alglanmaktadr. Baka bir deile, Konumsal Bilgi Sistemleri ierisinde yer alan bilgiler, yalnzca konumsal olarak ifade edilen bilgileri iermeyip, bu konumsal bilgileri veya sembolojileri aklayan znitelik bilgiler de CBS olarak tanmlanr. Veri taban ynetim sistemlerinin bilgi paylamndaki nemi, harita destekli uygulamalarla daha fazla ortaya kmaktadr. Bu nedenle temel altl eitli leklerde harita olan CBS, harita destekli uygulamalardan mmkn olan en iyi ekilde yararlanmay ve analiz etmeyi salamaktadr. Harita zerindeki bilgiler grafiksel olarak ifade edilebildiinden konuma dayal grafik ve grafik olman nitelikleri aklayan bilgilerin bir btn iinde ayn sistemde toplanp analiz edilmesi gerei CBSnin ortaya kmasna neden olmutur. Bilgilerin tek bir sistem ierisinde toplanp, depolanmas, modellenerek analiz edilmesi, eldeki bilgilere hzl ve gvenli bir ulam salayacandan sistemin etkinlii ve gvenilirlii daha fazla olacaktr.
2. CBS Ne e Yarar? CBS, corafi yapya sahip olan problemleri zmeyi ama edinmekte ve aadaki basit sorularn yannda daha kompleks yapdaki sorulara da zm arayabilmektedir: Herhangi bir yatrm iin en uygun yer neresidir? X blgesinde veya noktasnda ne var? Benim verilerim ne gibi bir dalm gstermekte? stanbul Ankara otoyoluna bal tai yollar nelerdir?
Ne tr alanlar zmir Ankara otoyolunu kesmektedir? zmir blgesinde A nesnesinden ka tane vardr? Herhangi bir karar aldmda hangi alanlar etkilenmektedir? Belli gzergah olan nehir tatnda hangi alanlar iine almaktadr? Yamur yadnda hangi alanlar, hangi derecede erozyon riskini tamaktadr? Yerleime veya tarma en elverili alanlar nerelerdir? Deprem riski tayan blgeler nerelerdir? Olas bir depremde tehlike altnda olacak binalar, bunlarn yklma olaslklar ve tehlike altnda olan kiiler kimlerdir? Yeni yaplacak okullar, belirli yrme mesafelerine gre nerelere yaplmaldr? Bilgilerin saysal olarak artyla bunlar kontrol etmek ve yorumlamak da doal olarak zorlamaktadr. Buradan hareketle CBS nokta, izgi ve alan konseptine dayandndan, kurulularn corafi tabana dayanan bilgilerinde karar vermelerine yardmc olmay hedeflemektedir. Yani CBS hem gl bir veri taban ynetimi, hem yksek kaliteli izim ve corafi analiz yetenei hem de karar destek mekanizmas zelliklerinin tmn iinde barndrmaktadr. Buda CBSsi dier tm sistemlerden bir adm ne tar. Farkl alanlarda deiik amalar iin kullanlmakla birlikte genelde CBS aadaki amaca ulamay hedeflemektedir: Harita ve corafi bilgileri kullanarak retkenlii arttrmak, Corafi veri tabannda ynetimi gelitirmek, Karar vermeyi destekleyen corafi verileri kullanacak daha iyi strateji yollar ortaya koymak. Genel olarak gnmzde btn CBS sistemlerinin yaplarnda bulundurduu karakteristikler aadaki gibi zetlenebilir: Konumla ilgili olan veya olmayan verilerle ilgilenir. Geni veri taban kullanr. zel CBS fonksiyonlar vardr: Seme, transfer, sorgulama, analiz ve sunma. Modelleme ve analitik kabiliyetleri bulunmaktadr. Her trl kararlar destekleme potansiyeli vardr.
Farkl isteklere gre deien zelliklere sahip kaliteli kt verme imkanna sahiptir. 3. CBS in Temel Bileenleri ve Grevleri CBS genel anlamda bir sistem olarak drt ana unsuru iermektedir, bu unsurlar CBSnin bileenleri olarak da ifade edilmektedir. Donanm ve yazlm aralar, Corafi veriler, Personel ve Belirlenmi bir problem iin ama (hedef).
VER
UYGULAMA
DONANIM
NSAN
CBS
YAZILIM
Bu drt unsur birbiriyle sk iliki halindedir ve her biri CBSnin baars iin eit oranda nemlidir. Tanmlamalarda belirtildii zere CBSnin bir ok unsuru ve bu unsurlarn zel amalar vardr. Sonuta CBSnin temel grevi olduu ifade edilebilir. 1. Yeterince fazla sayda verilerin saklanmas, ynetilmesi ve entegre edilmeleri. Konumsal olan ve olmayan veriler, sonraki konularda detaylaryla aklanaca gibi deiik ekillerde birbirleriyle ilikilendirip analiz edilebilme imkanna sahip olmaktadr.
10
2. CBSnin ikinci amac corafi tabanl verileri analiz etmektir. Veri setleri iin istatistik hesaplamalar yaplabilecei gibi, herhangi bir yerden baka bir yere en ksa ve en uygun bir ekilde gitmek iin iki nokta (blge) arasndaki uzunluu hesaplanabilmesi mmkn olmaktadr. Btn bunlarn yannda eitli mantksal ve matematiksel modeller kullanlarak corafi analizler yaplabilmektedir. 3. CBSnin nc nemli amac olduka fazla sayda ve eitte olan verilerin kullanclara en uygun ekilde bilgi verebilmesi iin organize edilip ynetilmesini salamaktadr. Doal olarak CBS ok fonksiyonlu ve kaliteli haritalar retmek zorundadr ve buna gre tasarlanmtr.
4. CBS ve CAD Yazlmlar Arasndaki Farklar CBS sistemlerine temel tekil eden bilgisayar destekli izim ve tasarm (CAD/CAM Computer Aided Design/Computer Aided Manufaturing) sistemi genelde endstriyel arlkl uygulamalar zerine younlatndan, arazi zerine yaplacak analizler konusunda yetersiz kalmaktadr. Srekli olarak tartlan CAD/CAM ile CBS arasndaki farkllklar veya zellikler aadaki ekilde zetlenebilir:
11
1. CAD/CAM
sistemleri
genellikle
endstriyel
izim
ve
tasarm
amacyla
oluturulmutur. Gnmzde bu yazlmlar izim masalarnn yerini almtr. Yeni gelimeler, saysal harita yapm iin gerekli olan bir ok fonksiyonlar CAD/CAM yazlmlar ierisinde bulmaya olanak salamtr. 2. CBS nemli bir ekilde veri taban ynetim sistemine sahiptir. 3. CAD otomatik harita ilemlerini yrtebilecek bir dzeye gelmitir, fakat CBS bu ii daha mkemmel bir ekilde yapabilmektedir. Mimari mhendislik tasarmlarndan farkl olarak, haritaclk iin koordinat dnm, harita lei dnm, izgi izleme ve dier geometrik ilemler nemlidir. 4. CBS ile CAD sistemleri arasnda uygulama alanlar asndan da farkllklar vardr. CAD Sistemlerinin Genel Uygulama Alanlar: naat Mhendislii naat, yap, izim Mimarlk ve Peyzaj Mimarl
CAD/CAM
CBSnin Genel Uygulama Alanlar ise: Trafik ve ulam planlamas ve iletilmesi Tarm planlamas evre ve doal kaynaklarn ynetimi Elence yerlerinin planlanmas Yer bulma yer tahsis etme kararlar Arazi planlamas Pazarlama Eitim, hastane, polis, itfaiye gibi servis hizmetlerinin planlanmas ve gelitirilmesi
CBS
5. CBS Veri Taban Corafi veriler, belirli bir konum ile ilikilendirilen veriler olarak tanmlanabilir. CBSde nemli olan nokta verilerin devaml olarak bir konum ile mutlaka ilikilendirilmek zorunda olmasdr. Bu sre corafi kodlama (geocoding) olarak adlandrlmaktadr. Kurulacak olan her veri tabannda, her bir veri dizini mutlaka corafi konumu gsteren bir element iermelidir. Bu element genellikle harita olmakla birlikte, posta kodlar ve
12
adresler de bu grevi grmektedir. te veri ierisinde corafi yeri veya konumu tanmlayan bu elemente corafi kod (geocode) ad verilmektedir. 5.1. Vektr Veri Taban Vektr veri taban; nokta, izgi ve poligon zelliklerindeki nesneleri belli bir koordinat sistemine gre bilgisayar ortamnda tutan ve her bir nesneye ait znitelik bilgilerinin de tutulabildii veri tabandr. Bu verilerin mant, noktalar prensibine dayanmaktadr. tip vektr verisi vardr: Nokta veriler. Elektrik direklerinin bulunduklar yerler, ehirde bulunan bankalar, okullar gibi tek bir olguyu belirten veriler corafya zerinde bir nokta ile ifade edilebilmektedir. izgi veriler. Elektrik hatlar, telefon hatlar, yollar, su ve kanalizasyon ebekeleri, nehirler gibi bir ok noktann birlemesi ile oluan verilerdir. Poligon veya alan veriler. Her bir elektrik santralinin kapsad veya datmn yapt blgeler, gller, ormanlar gibi noktalarn tekrar birlemesi ile ifade edilen belirli ve bir noktadan balayp tekrara ayn noktada son bulan poligon eklindeki verilerdir.
13
5.2. Raster Veri Taban Grntlerin ufak olarak alglanmas ve kk paralara ayrlp Grid denen zgaralar eklinde hcreler oluturularak saklanmasn ngren raster veri taban, CBSnin ikinci veri sistemini oluturmaktadr. Bu veri yapsnda her bir hcre blgenin znitelik bilgilerinin o hcreye den deerini gstermekte olup sadece bir deer alabilmektedir. Raster verilerin kalitesi yani znrl, hcrelerinin boyutlaryla ilikilidir. 5.3. Corafi Olmayan (znitelik) Veriler znitelik bilgiler, herhangi bir nesnenin zelliklerini ortaya koyan bilgilerdir. CBSde harita zerinde yer alan verilerin zellikleri ile ilgili detaylar ihtiva eden bilgilerdir. zellikleri belirten aklayc bilgiler, ilikili olduu nesnenin konumunu belirten corafi bir referansa sahip olmas gerekir. Veri tabanlarnda nesneleri grafik olmayan nesneler ile ilikilendirecek corafi koordinatlar haricinde posta kodu, adres, ehir kodu gibi referanslar kullanlarak bilgilerin bulunduu veri tabannda ilikilendirmeler yaplr. Bylelikle aklanan bilginin konumdaki nesneye ait olduu belirlenebilir.
KAYNAK: CORAF BLG SSTEMLER Harita Tabanl Bilgi Ynetimi Do. Dr. Vahap TECM
14
1. Verileri Grntleme
Dersin Amac
Bu derste, MapInfonun Hzl Al kutusunu kullanarak MapInfo tablosunu amak ilenecek. MapInfo tablolar deiik formatlarda veri ierdiklerinden verileri grntlemenin deiik yntemlerini de greceiz. Bazen sadece verilerin belirli paralarn grmeye ihtiyacnz olacak. Bu durumda seim oluturacaz. alma ortamnz saklamak iin proje oluturma da incelenecek.
Kapsanan zellikler ve Konular

Pratik Kullanm
MapInfo Tablosu Hakknda Genel Bilgi Hzl Al Kutusu kullanm Harita Penceresi Kullanm Verisayfasi Penceresi Kullanm Kayt Seimi Grafik Penceresi Kullanm Proje Saklama ve Ama
MapInfoda, bir veri takmna tablo denilmektedir. Bir MapInfo tablosu satr ve stunlardan oluan tablosal veridir (verisayfas). Tablo ayn zamanda bu tablo ile ilikili corafi bilgiler de ierebilmektedir (harita). Bu yzden MapInfo ile bir tabloyu deiik yollarla grntlemek mmkndr. Verisayfasi penceresi ile tablosal verileri grntleyebilirken, harita penceresi ile de corafi bilgileri grebilirsiniz. Ayn zamanda bu tablosal verileri grafik olarak da grntlemek mmkndr. Mesela mteri verileri ile altnz dnn. Mteri listesini verisayfasi penceresinde, corafi pozisyonlar harita zerinde ve tketim alkanlklarn da grafik penceresinde grebilirsiniz. Btn bu pencerelerin tamam tek bir tablodan oluturulabilir! Bazen verilerin sadece belirli bir ksmn grmek isteyeceksiniz. Bu durum tabloda ok fazla kayt olduu veya analizlerin verinin sadece belirli bir ksm iin yaplaca
15
durumlarda gerekli olabilir. Bunun iin de seim yaparz. Seilen veriler, tablonun geri kalanndan bamsz bir ekilde gsterilebilir. Oluturulan pencereleri her defasnda yeniden amak yerine, bu bazen olduka zaman alabilir, alma ortammz saklamak iin kullandmz dosyaya da Proje Dosyas denir.
1.1 MapInfo Tablosu Hakknda Genel Bilgi Veri dosyanz MapInfoda atnz zaman, MapInfo bir tablo oluturur. Eer veriniz grafik obje iermiyorsa, bu tablo en az iki ayr dosyadan oluur. *.tab: Bu dosya tablonuzun yapsn tanmlar. Verinizi ieren dosyann formatn aklayan kk bir yaz dosyasdr. *.dat: Bu dosya tablosal verinizi ierir. Eer dBASE/FoxBASE, delimited ASCII, Lotus 1-2-3, Microsoft Excel veya Microsoft Access dosyalar ile alyorsanz, MapInfo tablonuz, .tab ve altnz dosyann uzantsndan (*.wks, *.dbf veya *.xls) oluacaktr. Eer veriniz grafik objeleri de ieriyorsa, MapInfo tablonuz yukardaki iki dosyann yannda aa iki dosyann eklenmesi ile oluacaktr. *.map: Bu dosya grafik objeleri tanmlar. *.id: Bu dosya veri ile objeler arasnda balant kuran, karlkl bir referans dosyasdr. (Microsoft Access dosyas ile alyorsanz *.id dosyasnn yerinde *.aid dosyas yer alacaktr.) Tablonuz ayrca, Bul komutu ile harita objelerini sorgulamanz salayan indeks dosyasn da ierebilir. *.ind: Bu dosya indeksleri ierir. 1.2 Verileri Grntleme:
Iller tablosunu grntlemek iin:

MapInfo yu balatn. Hzl Al kutusundan Tablo(lar) A seiniz.
16
Aa tklaynz. A penceresi grnecektir. Blm_1 klasrnn iindeki Illeri sein.
Dosya tr: Buradaki seiminiz neyi amak istediinize gore deiir. Biz imdi varolan bir MapInfo tablsou amak istediimiz iin burada MapInfo (*.tab)n
seili olduundan emin olunuz.
Al ekli: Buradan tablonuzu nasl grntlemek istediinizi seebilirsiniz.

o
Otomatik: MapInfo en uygun grntleme eklini seecektir. Eer veri
haritalanabilir ise yani veri ile ilikilendirilmi grafik objeleri varsa ve oturumda mevcut bir Harita Penceresi yoksa, MapInfo tabloyu yeni bir
17
Harita Penceresinde aacaktr. Eer oturumda mevcut bir Harita Penceresi varsa, o zaman MapInfo tabloyu mevcut Harita Penceresinde aacaktr. Eer veri haritalanabilir deilse, MapInfo tabloyu Verisayfas Penceresinde aacaktr. Eer tablo hem haritalanamyor hem de verisayfasnda grntlenemiyorsa, o zaman MapInfo tabloyu Penceresiz A seeneini kullanarak aacaktr. o o o o
Verisayfas: MapInfo tabloyu Verisayfas Penceresinde amaya

alacaktr.
Mevcut Haritaya Katman Olarak Ekle: MapInfo tabloyu mevcut Harita

Penceresine eklemeye alacaktr. amaya alacaktr.
Yeni Haritada A: MapInfo tabloyu yeni bir Harita Penceresinde Penceresiz A: MapInfo grntlemeyecektir.
tabloyu aacaktr fakat veriyi
Bu altrmamz iin al eklini Otomatik olarak sein. 1.2.1 Verileri Grntleme: Harita Penceresi Tablomuzdaki corafi objeleri grntlemek iin Harita Penceresini kullanrz. Iller tablosunu Harita Penceresinde amak iin:
Aa tklaynz.
Trkiyenin iller haritasn pencerede greceksiniz. Bu pencereye Harita Penceresi denir.
Pencerenin kesindeki "X" pencereyi kapatr.
18
Pencerenin en stne bakn. Men ubuunda Harita seeneinin olutuuna dikkat edin. Bu men sadece Harita Penceresi aktif iken mevcuttur. 1.2.2 Yeni Harita Penceresi Ama Pencere > Yeni Harita Penceresi A diyaloundan yeni harita penceresi aabilirsinizi. Bu pencere yeni harita penceresine bir defada daha fazla katman ekleyebilmeniz iin dizayn edilmitir. Mevcut harita penceresine eklemek ya da karmak istediiniz katmanlar yaa ve sola yn tularn kullanarak aktarabilirisiniz. Katmanlarnzn sralamasn katman kontrolnden deitirebileceiniz gibi aa ve yukar butonlar yardmyla bu pencereden de ayarlayabilirsiniz. Not: Aadaki diyalogta geen tablo isimleri rnek olmas amacyla verilmitir.
1.2.3
Verileri Grntleme: Verisayfas Penceresi veritabanndaki gibi yaz olarak grmek istediimizde verisayfas
Verilerimizi
penceresini kullanrz.
Iller tablosunu verisayfas penceresinde grmek iin: Pencere > Yeni Verisayfas Penceresi mensn sein. Iller tablosunda yer alan tablosal veriler grlr.
19
Ekrann en stndeki menye gzatn. Men ubuunda Veri mensnn, Harita mensnn yerine geldiine dikkat edin. Bu men sadece Verisayfas Penceresi aktif iken mevcuttur. Pencere > Pencereleri De yi sein.
Grdnz zere MapInfoda verilerinizi deiik pencerelerde deiik grnmlerle ayn zamanda grntleyebilirsiniz. Eer pencerelerin birinde bir deiiklik yapacak olursanz, bu deiiklik dier pencerede annda yanstlacaktr. Ayn zamanda tek bir grnt aktif olabilir. Baka bir pencereyi aktif yapmak iin, o pencerenin st ksmndaki balk ubuuna tklaynz. 1.2.4 Tablo Altkmeleri ile alma MapInfoda bir defada btn bir tablo ile ya da bir tablonun altkmesi ile almak mmkndr. Mesela birka ilin nfus bilgilerini karlatran bir grafik hazrlamak isteyelim. Bunun iin Iller tablosundan bir seim yapp, grafikte grmek istediimiz illeri seebiliriz.
Se butonunun
seili olduundan emin olun.
20
Harita zerinde veya drt ili tklayn. <SHIFT> tuuna basp, tabloda iaretli olan (Adana, Amasya, Bingl ve Bursa) ehirleri sein. Ayn anda Verisayfas Penceresinde yer alan soldaki kk kutucuklarn da siyaha dntne dikkat edin. Bu kutular tklayarak da verisayfasndan kayt semek mmkndr.
Verisayfas Penceresine geip soldaki kutular iaretleyin.
Verisayfas Penceresinde seim yapmak iin bu kutular tklaynz.
Seilen iller selection ad verilen geici tabloya atlr. Bu tablo geicidir, nk sadece bilgisayarn alan hafzasnda yer alr. imdi, seilen illerin kaytlar Iller tablosundaki geri kalan illerden bamsz bir ekilde grlebilir. Bir MapInfo tablosunda veritabanndaki bilgiler bilgisayar zerindeki harita ile birebir ilikili olduundan, illeri ister Harita Penceresinden, ister Verisayfas Penceresinden sein, seim her iki pencerede de yaplm olacaktr. 1.2.5 Verileri Grntleme: Grafik Penceresi Grafik Penceresinde istatistiki balantlar grafik formatnda grntleyebiliriz. 3D, bar, izgi, alan histogram, scatter, baloncuk ve pasta grafikleri olmak zere deiik grafikler oluturabiliriz. imdi seilen illerin bilgilerinden grafik oluturacaz.
21
Seilen illerden grafik oluturmak iin:
Pencere > Yeni Grafik Penceresini sein Grafik Olutur seeneklerinde Selection olduuna dikkat edin.
(MapInfo en yakn zamanda yaptnz seime gre grafik izeceinizi farzeder. Bu yzden Selection en bata yer alr.) Tablo Kolonlar ndan NUFUS_1990 sein. Diyolog kutusu aadaki gibi grnmeli:
Tamama basn.
Grafik Penceresi aktif olduunda (grndnde), menu ubuunda Veri seenei yerine Grafik seeneinin grndne dikkat ediniz.
22
Ayrca Grafik penceresinin isminin Query1 olduuna da dikkat edin. Yaptnz seimi harita, verisayfas veya grafik penceresinde grntlendiinizde, MapInfo seimi yeniden Query# tablosu olarak adlandrr. Bu tablolar sral olarak numaralandrlr (Query1,Query2, Query3, gibi). Yaptmz herhangi bir seim kmesine geri dnmek istersek bu Query tablolarn kullanabiliriz. Bu sayede ayn seimi yeniden yapmak zorunda kalmayz. 1.3 Proje Kaydetme ve Ama Bir proje oluturduunuzda mevcut alma ortamn (atnz pencereleri) kaydetmi olursunuz. Gelecek derse gemeden nce btn pencereleri kapatacaz. Ancak bu pencere dzenini daha sonra kullanmak isteyebileceimizden ncelikle bunu bir proje olarak kaydedeceiz. Gelecek sefer bu pencerelere ulamak istediimizde sadece projeyi aacaz. Bylece bu pencereleri her ihtiyacmz olduunda yeniden oluturmak zorunda kalmayacaz. Bir projeyi saklamak iin:
Dosya > Proje Olarak Kaydeti sein. Dosya ad kutusuna Ders_1 yazn.
23
Blm_1 klasrnn iine kaydedin.

MapInfo bir proje kaydettiimizi bildii iin, Ders_1.WOR yerine sadece Ders_1 yazdk. .WOR uzantsn kendisi otomatik olarak ekleyecektir. imdi projemizi kaydettiimiz iin btn pencerelerimizi kapatabiliriz.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein.

imdi de biraz nce kaydettiimiz projeyi aalm.
Dosya > A sein. Dosya trnden Workspacei sein. Ders_1i seip Aa tklayn.
Ekrannzdaki pencerelerin yerleri ve grnm Ders_1 projesini kaydettiinizdeki zaman ile ayn. Proje, MapInfo tarafndan okunan, alma annz yeniden oluturan komutlarn yazld basit bir yaz dosyasdr. Bu komutlar, MapInfoya hangi dosyalar aacan ve hangi pencereleri ekranda nasl gsterecegini syleyen MapBasic adl programlama dilinin komutlardr. Proje, altnz verileri saklamaz, sadece altnz tablolar sizin iin yeniden aar. Aada bir projenin saklad elemanlar yer almaktadr; Byklkleri ve ekrandaki pozisyonlar da dahil olmak zere Harita, Verisayfas, Grafik, 3Dharita ve kt pencereleri.
Seim Yap veya SQL Seimi komutlar ile ana tablodan oluturulan sorgu
tablolar (sorgulamalar kaydedilmeyecektir). Grafikler. Tematik Haritalar. Lejant Pencereleri Kozmetik Objeler. Etiketler. Objeleri grntlemek zere kullanlan font, sembol, izgi stilleri ve dolgu desenleri.
24
!Workspace !Version 600 !Charset WindowsTurkish Open Table "Iller" As Iller Interactive Map From Iller Position (6.66667,0) Units "in" Width 6.58333 Units "in" Height 8.38542 Units "in" Set Window FrontWindow() ScrollBars Off Autoscroll On Set Map CoordSys Earth Projection 3, 28, "m", 36, 25, 37.5, 40.5, 1003827.11, -1183453.0800000001 Center (628979.7004,245043.5858) Zoom 2404.757545 Units "km" Preserve Zoom Display Zoom Distance Units "km" Area Units "sq km" XY Units "m" Set Map Layer 1 Display Graphic Global Pen (1,2,0) Brush (2,16777215,16777215) Symbol (35,0,12) Line (1,2,0) Font ("Arial",0,9,0) Label Line None Position Center Font ("Arial",0,9,0) Pen (1,2,0) With IL_ADI Parallel On Auto Off Overlap Off Duplicates On Offset 2 Visibility On Browse * From Iller Position (0,0) Units "in" Width 6.58333 Units "in" Height 8.38542 Units "in"
Proje, MapInfoda seim butonuyla oluturulan seimleri kaydetmez. Daha sonraki derslerde seimlerin nasl saklanacan ayrca reneceiz.
1.3.1 Projeyi Kaydetme ve Ama ( MapInfo Workspace MWS Destei ) MapInfo daki alma ortamnz ak tm pencereler ve ayarlarnz ile birlikte MapXtreme ortamna aktarabilmek ve MapXtreme ortamnda bu almanza ulamak iin yukarda anlatlan projeyi kaydetme blmnde olduu gibi projeyi kaydetmek gerekir. Bunu yaparken dosya uzants olarakta MWS seilmelidir. Bir MWS projesini saklamak iin:
Dosya > Proje Olarak Kaydeti sein. Ardndan gelecek olan Projeyi Kaydet blmnde, Kayt Tr: iin MapInfo Workspace Format (*.mws) i sein. Dosya ad kutusuna Ders_mws yazn.
25

Dosya ad iin Ders_mws yazdk ve kayt trnde *.mws setiimiz iin MapInfo dosya uzantsn otomatik olarak kaydetti. Projemizi kaydettiimiz iin artk pencelerimizi kapatabiliriz.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein.

Artk hazrladmz projeyi uygulamalarda kullanabiliriz. MapXtreme altnda aabilir, hazrladmz
26
zet Tablo Ama Dosya > A Yeni Harita Penceresi Oluturma Pencere > Yeni Harita Penceresi Yeni Verisayfas Penceresi Oluturma Pencere > Yeni Verisayfas Penceresi Grafik Penceresi Oluturma Pencere > Yeni Grafik Penceresi Veri Altkmesi Oluturma (Seim) Seim arana tklayn. Verisayfas Penceresinde istenen kaytlarn kutularn iaretleyin veya Harita Penceresinden objeleri iaretleyin. Birok kayd veya objeyi ayn anda semek iin, seim yaparken <SHIFT> tuunu basl tutun. alma Ortamn Kaydet Dosya > Proje Olarak Kaydet alma Ortamn (*.MWS) Olarak Kaydetme Dosya > Proje Olarak Kaydet > *.MWS Olarak Kaydet Tablo Kapat Dosya > Tablo Kapat Btn Tablolar Kapat Dosya > Btn Dosyalar Kapat
27
2. Harita Penceresinin Yeteneklerini Gelitirme

Dersin Amac
Bu derste Harita Penceresindeki dijital haritalara deiik zoom seviyelerinde yaklap uzaklamay ve haritalar kaydrmay reneceksiniz.
Kapsanan zellik ve Konular

Pratik Kullanm
lek Dzeyini Anlama Grnt Deitirme Diyalounu Kullanma Grnm Deitirmek in Butonlar Kullanma nceki Grnme Dnme Bir Katmann Tmn Grntleme Harita Penceresi Seeneklerini Ayarlama Bir Tabloyu Ayn Anda ki Farkl Pencerede Grntleme Kapama Alan Oluturma
Haritalar farkl boyutlarda ve farkl leklerde olabilir. Bilgisayarda haritalar grntlemenin yarar, bu zellikleri istediinizde deitirebilmenizdir. MapInfoda sk sk harita grntsn deitirmeye gereksinim duyacaksnz. Daha yakn ve daha ayrntl bir grnt iin byltme, daha geni bir alan grmek iin de kltme yapabilirsiniz.
28
Balamak
iin
nce
masastn
temizleyelim
ve
sonra
Dnya
haritasn
grntleyelim:
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > A sein. Blm_2 klasrndeki Dunya tablosunu seip, Aa tklayn.
Dnya haritas, Harita Penceresinde alr:
imdi Harita Penceresinin grntsn deitirmek iin farkl yntemleri kefedelim. Mesafeyi Anlama: Ekrann sol altndaki Durum ubuu, Harita Penceresinin sol ve sa kenarlarnn orta noktalarnn arasndaki mesafeyi gsterir. Bu mesafeyi deitirerek haritaya daha fazla yaklaabilir ya da uzaklaabiliriz (lek byltme/kltme). 2.1 lek Deitir Diyalounu Kullanma
lek Deitir komutu haritanz grntlemek istediiniz mesafeyi girmenize olanak

tanr. Bu diyalou ayn zamanda belirli bir harita leini ayarlamak ya da pencerenin orta noktasn ayarlamak iin de kullanabiliriz. Bu diyaloa ulamak iin;
Harita > lek Deitiri sein.

lek Deitir diyalou grntlenir:
29
Mesafe kutusuna 10000 deerini girin. Tamama tklayn.

Harita, pencerenin sa ve sol kenarlarnn orta noktalarnn arasndaki mesafe 10.000 km olacak ekilde yeniden izilecektir. Durum ubuu mesafenin son durumunu gsterecektir. Harita Penceresinin orta nokta deerlerinin, siz yeni koordinatlar girmediiniz srece deimeyeceine dikkat ediniz. 2.2 lei Deitirmek in Butonlar Kullanma MapInfonun Ara ubuklar aralara ve diyaloglara kolay eriimi salar. Menlerde mevcut komutlarn ouna, uygun buton zerine tek bir tklama ile de eriilebilir. Ara ubuklar tanabilir, yeniden boyutlandrlabilir veya pencereniz zerinde kaymasn diye ekrann st ksmna ekilebilir. izim ve Ana Ara ubuklarn ekrann stne ekeceiz. izim Ara ubuunun balk ksmna tklayn ve onu men ubuuna srkleyin ve mouse butonunu serbest brakn. Ana Ara ubuu iin de bu ilemi tekrar edin.
Ara ubuklarnn grntlenmesini kontrol etmek iin Seenekler > Ara ubuklarn kullann.
Mouse butonunu serbest braktnzda, Ara ubuklar ekrannzn st ksmna gelecektir. ste ekilen Ara ubuu verilerinizin grnmn engellemeyecektir. Aadaki ekran grntsnde Ara ubuklar ekrann st ksmna ekilmitir.
30
lei Deitirme Butonu lek Deitirme diyalouna menden eriime ek olarak (rn. Harita mensndeki
lei Deitir ile), Ana Ara ubuundaki lek Deitir butonuna tklayarak da
lek Deitir diyalou grntlenebilir. lek Deitir butonunu tklayn lek Deitir diyalou grntlenir. Mesafe deeri olarak 5000 girin. .
Tamama basn.
nceki Grnme Dnme Haritanz son grnmne tekrar getirmek iin nceki Ekrana Dn komutunu kullannz.
Harita > nceki Ekrana Dn sein.
31
2.3 Bir Katmann Tmn Grntleme Bir Harita Penceresi iindeki bir katman ile ilikili tm objeleri grntlemek iin Tm
Katman Grntle komutunu kullannz. Harita > Tm Katman Grntleyi sein.
Katman aa alan mensnden Dunyay sein. Tamama basn.

2.4 Yakla ve Uzakla Butonlarn Kullanma Bir harita ile analiz yaparken, uygulamanz haritadaki bir alann byltlmesini (yakla) ya da kltlmesini (uzakla) gerektirebilir. MapInfo bu iki ilemi gerekletirmek iin Ana Ara ubuu zerinde iki araca sahiptir. Harita alann byltmek iin Byltme (Yakla) butonunu veya harita da daha fazla alann grntlenmesi iin Kltme (Uzakla) butonunu kullannz. 2.4.1 Uzakla Butonu Uzakla Butonuna erimek iin: Ana Ara ubuunda Uzakla tklayn.
mle, Harita Penceresinde eksi iaretli bir byte grntler. Uzaklamak istediiniz alann zerine Uzakla butonu ile tklayn. Harita objeleri kltlerek harita grntsnn daha geni bir alan iermesi salanr. 2.4.2 Yakla Butonu Yakla butonuna erimek iin: Ana Ara ubuunda Yakla tklayn.
mle, Harita Penceresinde art iaretli bir byte olarak grntlenecektir. Yaklamak istediiniz alann zerine Yakla butonu ile tklayn.
32
Her tklaynzda mesafe yaklak yars kadar azalr. 2.4.3 Yakla Butonunu Kullanarak Bir Dikdrtgen ereve Oluturma Blm_2 klasrnden Dnya_Baskentleri ve Okyanus tab dosyalarn an. Ana Ara ubuu zerindeki Yakla butonunu tklayn.
Yaklamak istediiniz alan zerine fareyi tklayn ve srkleyin. Ortaya kan izgili dikdrtgen, dikdrtgen ereve olarak bilinir:
Dikdrtgen ereve serbest brakn. byyecektir:
oluturduktan
sonra
mouse
butonunu
Dikdrtgen ereve iindeki alan, tm Harita penceresini dolduracak ekilde
33
2.5 Kaydr Butonunu Kullanma ou kez sadece harita penceresinin mesafesini deitirmek, sizi almak istediiniz alan zerinde konumlandrmayacaktr. lgilendiiniz belirli bir alan grntlemek iin Kaydr butonunu kullanarak haritay yeniden konumlandrabilirsiniz. Ana Ara ubuu zerinde Kaydr butonunu tklayn.
mle, harita penceresi iinde hareket ettiinizde bir el olarak grntlenecektir Harita zerinde herhangi bir yeri tklayn ve tutun, sonra imleci herhangi bir yne ekin. Haritann hareketine dikkat ediniz. Mouse butonunu serbest konumunda yeniden izer. 2.6 Seme Butonu Uzakla, Yakla, Kaydr ve lek Deitir butonlarn kullandktan sonra da kullandnz butonun aktif kald dikkatinizi ekmi olabilir. Bu butonlardan birini kapamak iin Ana Ara ubuundan Se butonunu tklaynz. Se butonu, MapInfoda varsaylan aratr ve harita, verisayfas ya da kt penceresinden seimler yapmak iin kullanlr. Se butonu aktif olduunda, imle harita zerinde dolarken Bilgi pular grntlenecektir. brakn. MapInfo haritay yeni
34
Ana Ara ubuundan
Se butonunu seiniz.
Bir lke zerinde imleci hareket ettirin ve durun.
Gelecek derste grntlenen bilgilerin nasl deitirileceini ileyeceiz. 2.7 Harita Penceresi Seeneklerini Ayarlama MapInfo iinde bir haritann koordinat, mesafe ve alan birimlerini deitirebilirsiniz. Aktif harita penceresi iin kullanlan projeksiyonu ve ayn zamanda durum ubuunda grntlenen zellikleri de deitirebilirsiniz. Haritann birimlerini deitirmek iin:
Harita > Seenekleri an.

Harita Seenekleri diyalou grntlenir. Haritann koordinat birimlerini metreden dereceye deitirmek iin:
Koordinat Birimi aaya alan mensnden, dereceyi sein.

Harita Penceresi iinde imlecin X ve Y koordinat deerlerini grntlemek iin:
Durum ubuunda Bilgi grubundan Koordinat seeneini iaretleyin.
35
lek seenei, durum ubuunda haritann leini grntleyecektir.
Harita projeksiyonunu semek iin:
Projeksiyona basn.
Projeksiyon Se diyalou grntlenir. MapInfo Global (Earth) ve Lokal (Non-Earth) koordinat sistemlerinde haritalar destekler. sterseniz kendi koordinat sisteminizi de oluturabilirsiniz (Bkz. MapInfo Professional Reference Ek F: Creating Your Own Coordinate System Kendi Koordinat Sisteminizi Oluturma). Dnya haritasnn projeksiyonunu deitirmek iin:
Projections of the Worlde ayarlanm Kategori aaya alan

mensn tklayn. kategorilerini listeler. Kategori aaya alan mens u anda MapInfoda kullanlan farkl projeksiyon
Alt Kategori aaya alan mensnden Mollweide (Equal-Area)y

sein. Alt Kategori aaya alan mens, Kategori aaya alan mensnden seilen projeksiyon trne dayal farkl trde projeksiyon ve koordinat sistemlerini listeler.
36
Projeksiyon kresel bir yzeydeki (yeryz) detaylar dz bir yzeyde (harita) grntlemek iin kullanlan bir yntemdir. Objeler eri bir yzeyden dz bir yzeye aktarldklarnda deformasyon meydana
gelecektir. Verilen bir alanda deformasyon miktarn en aza indirgemek iin farkl projeksiyonlar kullanlr. Koordinat sistemi harita konumlarn
yeryz ile referanslandrmak iin kullanlr.
Projeksiyon Se diyalounu kapatmak iin Tamama basn. Harita Seenekleri diyalounu kapatmak iin Tamama basn.
Harita penceresi yeniden izilir. lkelerin genel grnmlerinin deitiine dikkat edin. Durum ubuunun sol alt kesine dikkat edin. Harita penceresi iinde hareket ettiinizde, imlecin X ve Y konumu grntlenir. Durum ubuunda grntlenen zellikleri mesafeyi, lei veya koordinat seerek deitirebilirsiniz. Durum ubuunun sol alt kesini tklayn ve Mesafeyi sein.
Grnt leme: Tavsiye edilen varsaylan ayarlarnz mevcut halinde brakmanzdr, fakat ilemek istediiniz bir imajnz olduunda, Map>Options dan ayarlarnz deitirebilirsiniz. Grnt ileme diyalou iki ayr seenek kutucuunu ierir. Bunlar projeksiyon deitir ve rnekleme metodu seenekleridir. Yeniden Projeksiyonlama; MapInfo imajnzn pixel deerlerini yeniden hesaplayabilir ve doru bir ekilde grntleyebilir. Herzaman Kesin bir formle dayanarak imajn koordinatlarn yeniden hesaplanmas yoluyla her zaman yeniden projelendirilir. En uygun Orjinal imaj alanndaki dnm kullanldk sonra yeniden projeksiyonlanm imaj hedef dikdrtgen bakla tayin edilir.
37
Kbik Metod orjinal imajdaki bir pixele merkezlenmi 4*4 lk bir pixcel penceresine dayandrlm yeniden rneklenmi bir imajdaki bir pixcel iin bir deer hesaplayan bu methodla daha doru bir imaj yeniden rneklemesi salar. Uydu fotoraflar ya da hava fotoraflar iin nerilir. Enyakn Komu yeniden rneklenen imaja orjinal imajdaki en yakn pixelden ald bir deerle bir pixel atar. Bu method en hzlsdr ve taranm imajlarn, raster gridlerin ya da dier raster imajlarn yeniden projeksiyonlanmas srasnda nerilir. 2.8 Bir Tabloyu Ayn Anda ki Farkl Pencerede Grntleme Bir tabloyu birden ok harita penceresinde aadaki yntemlerden birini kullanarak grntleyebiliriz.
Pencere > Yeni Harita Penceresi komutunu izleyebiliriz. Pencere > Pencerenin Kopyasn kar komutunu izleyebiliriz. Dzen > Harita Penceresini Kopyala komutunu izleyebiliriz. Ana Ara ubuunda yer alan Haritay Kopyala aracn kullanabiliriz.
Bu baka bir Dnya Harita Penceresi oluturacaktr. Bu yeni Harita Penceresinin balk ubuuna dikkat ediniz. Bunun ad Dnya Harita:2 olacaktr ve ayn tabloyu grntleyen u anda ak iki pencerenin olduunu gsterir.
38
Her harita penceresinin grnm dierinden bamsz olarak deitirilebilir. Shift tuunu basl tutun ve F4e basn . Bu ilem penceleri dizecektir. Birinci pencerede dnyaya genel olarak bakabilirken, ikinci pencerede istediimiz yerin detayn grebiliriz. 2.9 Kapama Alan Oluturma Kapama alan oluturarak haritanzn bir ksmn ve sadece o ksmn zerinde yer alan tematik haritalar veya etiketleri kendi bana grntleyebilirsiniz ve bunlar projeye kaydedebilirsiniz. Kapamak istediiniz alan herhangi bir seim aracn kullanarak seiniz.
Harita > Kapama Alan Olutur komutunu izleyin veya Ana Ara ubuundaki Kapama Alan Olutur aracn kullannz.
39
Btn haritaya geri dnmek iin Harita > Kapama Alann Kaldr komutunu izleyiniz veya Ana Ara ubuundaki Kapama Alann A/Kapa.
40
zet Haritann Mesafesini Deitirmek in Harita > lek Deitirme
lek Deitir Butonu
Yakla Butonu
Uzakla Butonu Harita Grntsn Kaydrma
Kaydr Butonu nceki Harita Grnmne Dnme Harita > nceki Ekrana Dn Tm Harita Katmann Grntleme Harita > Tm Katman Grntle Haritann Birimlerini Deitirme, Durum ubuundaki Bilgileri Grntleme Harita > Seenekler Harita Projeksiyonunu Deitirme Harita > Seenekler > Projeksiyon Butonu
41
3. Katmanlar ve Harita
Dersin Konusu
Bu derste, tek bir harita penceresinin birok katman nasl ierdiini ve bu katmanlarn tek tek nasl ilendiini reneceksiniz. Bir harita penceresini ap, katmanlar ekleyip, kartacaz ve yeniden sraya dizeceiz. Bu katmanlara ait ayarlar, rnein katmanlarn grnlerini, deitireceiz. Ana ara ubuunda ki Bilgi aracnn kullanmn da renecegiz. En son olarak da pencerenin aynsn oluturacaz.

Pratik Kullanm
Katmanlarla alma Katman Kontrol Kullanm Katmanlar Yeniden Sralama Katman Ekleme ve karma Z-Sralam Zoom Ayarlar Katmandaki Btn Objelerin Grntlenmesi Bilgi Dmesinin Kullanm Katmann Grntsn Deitirme Haritay Saklama Seamless Harita Katmanlar
MapInfoda birok tabloyu ayn anda tek bir Harita Penceresinde grebilmek mmkndr. Mesela, mteri tablonuzu, karayollar tablosunu ve il snrlarn tek haritada grebilirsiniz veya il snrlar ve yol katmanlar ile balayabilir, daha sonra mteri tablosunu ekleyebilirsiniz. Daha sonra karayollarn kapatp yeniden aabilir ve daha birok katman ekleyebilirsiniz.Katmanlarn grntleri deitirilebiliriniz. Ayrca haritann detaylarn haritann zoom seviyesine gre ayarlayabilirsiniz.
42
3.1 Katmanlarla alma MapInfo haritalar, Harita Penceresinde bir veya daha fazla katmann almas ile oluturulur. Harita Penceresinde her tablo bir katman ifade eder yani bilgisayar haritalar katmanlar olarak dzenlenmitir. Katmanlar, birbiri stne konmu transparan haritalar olarak dnebilirsiniz. Her katman, btn haritann paralar halindedir. Mesela benzinciden alm olduunuz yol haritasn dnn; stnde birok katman vardr. ou zaman katmanlar tek balarna pek birey ifade etmedikleri iin, onlar bize daha iyi bir ereve sunacak ekilde bir araya getiririz.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat Sein. Dosya > A sein.

Blm_3 klasrnde <CONTROL> ile Il_Merkezleri, Iller ve Turkiye_Karayollarin iaretleyin.
Aa basn. Dosya > A sein.

<CONTROL> ile Okyanus ve Dunya tablolarn iaretleyin.
Aa basn.
Harita grnr:
Bir tablo daha aacaz.
Dosya > A sein. Al ekli aa alan listesinde Penceresiz A sein.

43
Yerlesimi sein. Aa basn.

Harita penceresinin stndeki etiket ubuunda bir deiiklik olmadna dikkat edin. Yerlesim ak olduu halde bu tabloya ait herhangi bir obje de grmediniz. 3.2 Katman Kontrol Kullanm Katman kontroln; yeni katman ekleme, karma veya katmanlarn ne zaman ve nasl grneceklerini belirlemek iin kullanrz.
Harita > Katman Kontroln sein.

Katman Kontrol kutusu grnecektir.
Grnm dmesi grnt ayarlar iin kullanlr. Etiket dmesi etiketlerin deitirilmesi ve ayarnn yaplmas iin kullanlr.
Bunlar haritada mevcut olan katmanlar Kozmetik Katman herzaman haritann en stnde bulunur. Yerinin deitirilmesi veya kartlmas mmkn deildir.
Bu dmeler katman Bu dmeler katman eklemek (Ekle) ve kartmak (kart) iin kullanlr dizimini yukarya veya aaya doru deitirmek iin kullanlr.
Katman Kontrol iaret kutular: Grnrlk aret Kutusu: Balangta btn katmanlar grnr durumdadr.
Katman grnmez yapmak iin kutu iindeki iareti kaldrn. izilebilir aret Kutusu: Balangta her katman izilebilir deildir. Bunun
anlam bu katmandaki objeler zerinde herhangi bir oynama, yeniden izme veya obje ekleme ilemi yapamayacanzdr. Katmandaki objeleri deitirmek istiyorsanz iaret kutusunu iaretlemeniz gerekir.
44
Seilebilir
aret Kutusu: Balangta btn katmanlar seilebilir durumdadr.
Bunun anlam herhangi bir seim arac yardm ile seim ilemi yapabileceinizdir. Katman seilemez yapmak iin kutudaki iareti kaldrn. Etiket aret Kutusu: Katman zerinde otomatik olarak etiket koymak iin
iaret kutusunu iaretleyin. Etiketlerde deiiklik yapmak iin Etiket butonunu kullanabilirsiniz. 3.3 Katmanlar Sralama Harita Penceresine baktmzda, haritamzn Il_Merkezleri, Trkiye_Karayollari, Okyanus, Dunya ve Iller katmanlarndan olutuunu grrz. Dunya ve Okyanus katmanlar Iller katmannn zerinde yer aldndan illerin snrlar haritada grnmemektedir. Katmanlar yeniden dizdiimizde Iller katmann da grebiliriz.
Dunya katmann sein. Sralama grubundan Aa butonuna basarak en alta indirin. Okyanus katmann sein. Sralama grubundan Aa butonuna basarak Dunya katmannn
altna indirin.
Dnya yazsn tutup srkleyerek de ayn ilemi yapabilirsiniz.
Tamama basnz.
l snrlarnn grndne dikkat edin.
45
3.4 Katman Ekleme Yerlesim tablosunu atmz halde bu tabloyu harita penceresine eklemedik. imdi bu tabloyu ekleyelim Katman Kontrol butonuna tklaynz.
Katman grubundan Ekle butonuna tklayn.

Katman Ekle dialog kutusu grnecektir. Yerlesim tablosunu Eklenecek Katmanlar listesinden sein.
Ekleye basn. Tamama basn.

Harita yeni katman eklenmi bir ekilde yeniden izilecektir.
3.5 Z-Sralamas MapInfo, Harita Penceresi olutururken ya da yeni katman eklerken, tablolar mantksal olarak yerletirir. Bu davran, objelerin Z-Sralamas olarak bilinir. Balang seenei olan Otomatik ile tablolar aarken yada eklerken MapInfo tablo iindeki objelere bakar. Eer katmanda ok miktarda yaz varsa bu katman en stte yer alr. MapInfo daha sonra sras ile nokta, izgi ve poligonlar alt alta dizer. Eer ayn obje tipinde iki tabloyu aarsak, nce alan tablo altta daha sonra alan tablo ise ncekinin zerinde olur.
46
Btn katman grmek Bir harita katmanndaki btn objeleri grmek iin Katmann Tamamn Gster komutunu kullann.
Harita > Katmann Tamamn Gster i sein. Tm Katman Grntle dialou grnecektir.
Listede bulunan katmanlardan tamamn grntlemek istediinizi sein. Seeneklerden birinin de Tm Katmanlar olduuna dikkat edin.
Tamama basn.
3.6 Bilgi Aracnn Kullanm
Bu button Harita > Katman Kontroln semekle edeerdir.
Bilgi Aracn objelerle ilintili tablosal bilgileri grntlemek iin kullanrz. Eer ayn
corafi alanda birden fazla obje mevcutsa bilgi arac objeleri en stteki seilebilir katmandan balayarak seer ve karmza gelen Bilgi Penceresinde ka tane obje olduunu ve hangi tablolara ait olduunu gsterir. rnein, bir ehri tkladnzda ayn zamanda eyalet ve lke bilgilerini de grrsnz.
Bilgi Butonuna
tklayn.
Harita Penceresi zerinde farenin imlecini hareket ettirdiinizde bilgi butonu se butonunda olduu gibi bize objelerle ilgili ipular verecektir. Bilgi Penceresini grmek iin: Harita Penceresinde bir ehri tklayn. Bilgi penceresinde, mouse altndaki harita objelerinin listesi grnr:
Bu objeler hakknda daha fazla bilgi iin:
Bilgi Penceresinde ilgili tabloyu tklayn.

Bu kayda ait btn tablosal bilgiler grnecektir.
47
Bilgi Penceresini kapatn.

3.7 Katman kartmak Tabloyu kapatarak ya da Katman Kontrolndeki kart butonunu kullanarak katman kartabilirsiniz. kinci seenekte tablo hala aktr ancak harita penceresinde grnr olmayacaktr. Il_Merkezleri katmann haritadan kartalm:

Il_Merkezleri katmann sein.
Katman gurubundan kart butonuna basn. Tamama basn

Il_Merkezleri katman Harita Penceresinden kartld ama hala ak ve tekrar Katman Kontroln kullanarak tabloyu amakszn pencereye ekleyebilirsiniz. 3.8 Katmann Grnn Deitirme Herhangi bir katmann grnn deitirmek istediinizde bunu geici bir ekilde de yapabilirsiniz.
Harita > Katman Kontroln sein. Iller katmann sein. Grnm butonunu tklayn. Iller Grnm seenei diyalou grnecektir. Bu diyalogda haritadaki katmann kalc
grn- stil ayarlarn geersiz klabilir veya yenisini tanmlayabiliriz.
48
Burada yaplan deiiklikler, sadece mevcut oturum iin geerlidir. Bunlar kalc yapmak iin alma ortamnz proje olarak kaydedin.
Kalc stili geersiz klmak iin Stil Deitir kutusunu iaretleyin.
Alan Stili butonunu tklaynz.

Alan stili dialogu ekrana gelir.
Dolgu grubundan n kutusunu sein.

Renk paletinden, yeni renk sein. Renk seimini onaylamak iin Tamama basn.
49
Grnm seeneklerini onaylamak iin Tamama basn.
Katman Kontrol dialounu kapatmak iin Tamama basn.

3.9 Katman Grnm Ayarlar Haritanzdaki birok katman sadece belirli grnm aralklarnda iken kullanmak uygun olur. rnein, Sokak haritasn ap ok fazla uzaklatnzda pencerede ar derecede detay ieren bir grnt elde ederiz. Penceredeki detay seviyesini ayarlamak iin Grnm Aral zelliini kullanrz. Bu zellik size katmanlar grmek istediiniz aralklar tanmlamanza yardmc olur. Haritamzda, eer ok uzaklarsak Yerleim_125 katman 80 ilin tamamn rter. Yapmamz gereken ey Yerleim_125 katmann sadece 1000 km ve daha aa mesafelerde grnecek ekilde ayarlamaktr.
Harita > Katman Kontrol n tklayn. Yerleim_125 katmann sein. Grnm butonuna basn. Katman Aadaki Aralkta Gster kutusunu iaretleyin. En yksek iin 1000 girin.
En Dk, katmann grnecei en dk mesafedir.
En Yksek, katmann grnecei en yksek mesafedir.
Grnm Seenekleri dialounu kapatmak iin Tamam dmesine

basn.
50
Katman Kontrol dialounu kapatmak iin Tamam dmesine basn.

imdi ehirler sadece mesafe 1000 km veya daha az olduunda grnecektir. Haritay Saklama Harita katmanlarnda yeni ayarlar yaptnza gre bu ayarlar bir proje iinde saklamak ihtiyac duyabilirsiniz:
Dosya mensn an ve Proje Olarak Kaydeti sein.

Ders_3 yazn.

Not: Projeyi kaydettiinizde, haritanzdaki btn katman kontrol ayarlarnn da saklanm olduuna dikkat edin. Eer MapInfo 5.5 versiyonu kullanyorsanz, ayrca yaptnz sorgulama sonular da proje iinde saklanmaktadr. 3.10 HotLink (Balant, Nesnelere Dosya Balama ) HotLink zellii grafik objelere adres balanmasna olanak tanr. MapInfo da harita penceresi zerinde bulunan herhangi bir grafik objeye bir web sayfas adresleyebilirsiniz ya da yine bir objeye yerel diskinizde bulunan bir dosyann adresini verebilir ve MapInfo ya bu dosyay amasn salayabilirsiniz.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, HotLink zelliinin alabilmesi iin mutlaka aktif bir katman olmas gerekir. Eer aktif bir katman yok ise ya da MapInfo da ak bir tablo yok ise HotLink zellii almayacaktr.
3.10.1 Tek Bir Obje in Birden Fazla Hotlink Oluturulmas Bu zellik sayesinde kullanc bir harita objesinin zerine klikledii zaman, tek bir harita objesi iin farkl tipteki ierie eriebilmesine izin veren bir seenekler listesi ile karlar. Bir katman iin birden fazla hotlink oluturulmas: Dosya > Yeni Tablo yu sein. Yeni harita penceresi a kutusunu iaretleyip Olutur butonuna basn.
51
Karnza gelen Yeni Tablo Yaps isimli diyalog da Kolon Ekle butonuna nasn. Ad Web_adres, tipi Karakter (40) ve ad Dosya_adres, tipi Karakter(40) zelliklerinde iki kolon oluturun. Dosya adn Hotlink vererek Blm_3 klasrnn iine kaydedin.
52
Oluturduunuz katmana iki tane nokta obje atayn. Verisayfasn ap Web_adres kolonuna web adresleri ve Dosya_adres kolonuna da iki farkl dosya iin adres girin ve yaptnz deiiklikleri kaydedin. Katman kontrolnden etiket kutucuunu iaretleyin ve etiket butonuna basp zellikleri ayarlayn etiket bal olarak Web_adres kolonunu sein.
Katman Kontrol altnda Hotlink isimli katman seerek Balant isimli butona basn. Karnza Hotlink HotLink Balant Seenekleri isimli diyalog gelecektir.
53
Artk HotLink iin gerekli olan ilemi tamamlanmtr. Bundan sonra balantsn yaptmz nesnelere HotLink butonu ile tklayarak verdiimiz web adreslerine gitmelerini salayabiliriz.
Hotlink diyalounu atktan sonra EKLE butonunu kullanarak istediiniz sayda hotlink ekleyin. Eklentilerin stne tklayp dosyaad ifadesi ksmndan eklenecek balantnn bulunduu kolonu sein. Bir HotLink tanmlamasn dzenlemek iin, listeden bilgiyi seiniz ve deerleri ayarlamak iin Seili hotlink tanm bilgileri ksmndaki alanlar ve butonlar kullannz.
54
Dosya ifadesi ksmnda tablonun hangi kolonunda web adresi tutuyor iseniz onu belirtin. Bizim rneimizde WebAdres olacaktr. Balant seeneklerini buradan ayarlayabilirsiniz. Etikete ya da Nesneye kliklenince balanty aabilir. Her ikisini de ayn anda yaptrabilirsiniz.
Bu seenek ile yaptnz ayarlamann kalc olmasn salayabilirsiniz. Dosyaad ifadesi: Seili katmann tablosundaki bir kolonu semek iin alan listeyi kullann. fade oluturmak iin ifade seeneini de seebilirsiniz. Dosya yerleri tablo klasrne gre: Hotlink veriniz iin .tab dosyalarn amak zere neresini ayarladysanz gstermek iin bu kutucuu iaretleyiniz. Bu kutu varsaylanda iaretlenmemi olarak gelir. HotLink aktifletirme: Kullancnn bir hotlink i aktif hale getirmesi iin kullanabilecei butonlar gsterir. Seenekler Etiketler, Nesneler ya da Etiket ve Nesneler dir. Etiketler seenei varsaylan olarak seili bir ekilde gelir. Seenekleri metadata tablosuna kaydetmek: Bu seenei Hotlink diyalog kutusunda yaptnz seimleri .tab dosyasnn bir metafile olarak kaydetmek iin kullanabilirsiniz. Varsaylanda eili olmayarak gelir. Ana ara ubuu mensnden butonunu sein. Harita zerindeki objeye klikleyin eklenen hotlinklerin listesi grntlenecektir. Listelenen balantlardan istediinizi seip stne klikleyin.
55
3.11 Seamless (Birletirilmi) Harita Katmanlar Seamless harita katmann, bir grup ana MapInfo tablosunu (grid katmanlar hari) tek bir tabloymu gibi kullanmak iin olutururuz. Bu zellii genelde haritalarmzn arka plannda bir vektr veya raster grntlemek istediimizde kullanrz.
Dosya > A sein. Blm_3 klasrnn iinde Hidroloji_Seamless.tabi sein
56
lk bakta seamless harita katman dier MapInfo tablolar gibi grnr. Halbuki Hidroloji_Seamless tablosu aadaki tablolardan olumaktadr; Turkiye_Nehirler.tab Turkiye_Goller.tab Her seamless katmann yapsnda her tablonun dizini ve tablo adnn yerine gecen bir tanm bulunur. Bir seamless katman birden ok ana tablodan olutuu iin, baz zellikleri MapInfodaki dier normal tablolardan farkldr; Seamless bir katman dzenlenebilir yapamazsnz. Eer birden ok objeyi semek istiyorsanz, seeceiniz btn objelerin ayn ana tabloda yer almas gerekir. Sadece belirlediiniz grntleyebilirsiniz. o ana tabloyu verisayfas penceresinde
Pencere > Yeni Verisayfas Penceresini sein. Ana Tabloyu Se diyalou ekrana gelir.
Verisayfasnda grntlemek istediiniz ana tablonun ismini Description kutusuna yazn. Tamama basn.
Eer seamless katmannzn yapsnda bir dzenleme yapmanz gerekiyorsa, ncelikle seamless katmannz kapatmanz gerekir.
Seenekler > MapBasic Penceresini A komutunu izleyin.

MapBasic Penceresine set table tabload seamless off yazn.
57
Artk tablo yapsn dzenleyebilir, Tools > Seamless Manageri kullanarak baka tablolar ekleyebilir, yeni seamless tablolar oluturabiliriz. Seamless katman amak iin;
Seenekler > MapBasic Penceresini A komutunu izleyin.

MapBasic Penceresine set table tabload seamless on yazn. Eer zellikleri mesela projeksiyonlar veya kolon saylar birbirine benzer tablolar kullanyorsanz, seamless katman yaratmanz yararl olabilir. Kendi seamless katmannz oluturmak iin, Seamless Manageri kullanabilirsiniz. Bunun iin;
Tools > Ara Yneticisini sein. Seamless Table Managerin yanndaki Ykl kutusunu iaretleyin. Tamama basn.
58
zet Katman Kontrol
Grnrlk izilebilir Seilebilir Etiket
aret Kutusu aret Kutusu aret Kutusu aret Kutusu
Bilgi Arac
Bilgi Arac nn
Kullanm
Katmann Grnm Ayarlar Katman Kontrol > Grnm Katman Grnmn Deitirmek Katman Kontrol > Grnm > Aadaki ekilde Gster Tek bir obje iin birden fazla hotlink oluturulmas Seamless Harita Katmanlar
59
4. Seim lemleri
Dersin Konusu
Bu derste, MapInfo tablolarndaki kaytlar seme pratii yapacaz. Seim butonlar ile harita (ekran) zerinden seim yapmann yansra dorudan veritabanndan sorgulamalar da yapacaz. Bu bize, veritabanndaki belirli artlar salayan kaytlar seme-filtre etme imkan salayacaktr. Kapsanan zellik ve Konular
Seilen Kaytlarn statistii: statistik Arac Objeyi Tek Bir Defada Seme: Se Arac Grup Objeleri Semek: Dikdrtgen Seimi Arac Yarap inde Seim Yapma: ember Seimi Arac Poligon inde seim Yapma: Poligon Seimi Arac Alan indekileri Seme Butonu: Snr Seimi Butonu Yaplan Tm Seimleri Kaldrma: Seimi Kaldr Butonu
Seimi Tersine evirme Arac: Seim smi Deitirme Sorgulama le Kayt Seme alnarak yaplan seim) Seim ve Sorgular Kaydetmek Seim Kmesini Boaltmak (verisayfasndaki veri baz
60
Pratik Kullanm
MapInfoda kullandnz tablolar ok byk olabilir. ou zaman da bu verilerin sadece bir ksm ile alabilirsiniz. MapInfo birka ekilde bunu bize salar. Harita zerinden veri seme (ekrandan seme) ilemini yapan aralar olduu gibi, verisayfasndaki verilerden sadece belirli artlar salayanlarn seilmesi filtrelenmesini salayan sorgulamalarda yapabilirsiniz. 4.1 Kayt Seme
Dosya> Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > A sein. Dosya trnden Workspacei sein. Blm_4 klasrnden Seimi sein.
Grnen harita iki tablodan olumaktadr: Iller ve Yerlesim. Bu tablolar kullanarak MapInfoda seim yapmay reneceiz. Seme ilemi iki metod ile yaplabilir. lk metod seme butonlarndan herhangi biri ile harita zerinden seim yapmaktr. Bu corafi seme olarak bilinir. Dier yntem ise bir sorgu ifadesi oluturmaktr. Bu da, veri zelliine gre seme ilemidir. Seme butonlarn deneyerek balayalm: 4.2 statistik butonu statistik butonu istatistik penceresini ap kapatr. Herhangi bir seme ilemi yapldnda seim yaplan tablonun ad, seilen kayt says, saysal alanlarn toplam ve ortalama deerleri grnr. Ders boyunca bu pencereyi ak brakabilirsiniz. Aadaki ekran grnts Yerlesim tablosundan seim yapldnda elde edilecektir. Penceredeki deerler seim kmesi deitii anda deiecektir.
61
Not: statistik hesaplamasn ayrca Sorgu mensnde bulunan statistik Hesapla komutu ile de yapabilirsiniz. Bu komut tablodaki bir kolonu seip bu kolonla ilgili birok istatistii yapmanz salar.
4.3 Seme Butonu Se butonu bir defada sadece bir kayd semek iin kullanlr. Sadece semek istenen objeye veya kayda tklamamz yeterlidir. Birden fazla kayd semek iin Shift tuuna basarak seme ilemi yapmalyz. Seim kmesi geici bir tablodur. Seim olutuktan sonra bu tabloyu kullanarak harita, grafik ve verisayfas pencerelerini aabilir zerinde analiz yapabiliriz. MapInfonun birok yetenei seim kmesinde de kullanlabilir. 4.3.1 Seim Butonunun Kullanm
Harita > Katman Kontrolnden Yerlesim tablosunun seilebilir olup

olmadn kontrol edin.
Yerlesim tablosunda yer alan noktalara tklayn.

<SHIFT> tuuna basarak daha fazla kayt sein.
62
4.3.2 Seim Kmesini Boaltmak Kullanlan arala harita zerindeki baz objeleri setik. Bu seimden vazgemek isteyebiliriz. Bunun iin aadaki yntemden birini kullanabiliriz. Tek bir kayt: Tek bir kayd sein, <SHIFT> tuuna basp yeniden tklayn. Seilen hereyden vazgemek iin:
Sorgu > Hibirini Semeyi sein, Bo bir yere klikleyin, veya

butonunu kullanarak, Harita Penceresinde ki tm seimleri iptal edin. 4.4 Dikdrtgen Seimi Butonu
Dikdrtgen Seimi butonu bir dikdrtgen iindeki objeleri semek iin kullanlr. Basite
bir dikdrtgen izin. Bu seme ilemi Harita Penceresinde ki en stte bulunan seilebilir katmandaki kaytlar seer Dikdrtgen seimi butonunu tklayn.
Farenin sol tuuna basarak bir dikdrtgen oluturun.
63
Bu rnekte, seim ileminin Harita Penceresinde ki, en stteki seilebilir katman olan Yerleim_125te gerekletiine dikkat edin. 4.5 Daire Seimi Butonu Daire seimi butonu belirli bir yarap iindeki objeleri semek iin kullanlr. Daire seme butonunu klikleyin.
Farenin sol tuuna basarak haritada bir daire oluturun. Siz izerken, pencerenin en altndaki durum ubuunda ekranda izilen dairenin yarap grnecektir.
Durum ubuunda yarap grebilirsiniz
Bu rnekte de, seim ileminin Harita Penceresinde ki en stteki seilebilir katman olan Yerlesimte gerekletiine olduuna dikkat edin. 4.6 Poligon Seimi Arac
Poligon seimi arac, harita zerine izdiiniz bir poligonun iinde kalan harita
objelerini seer. Ana ara ubuundan poligon seimi aracna tklayn.
Harita zerinde herhangi bir yere tklayn. Buras poligonun balang noktas olacaktr. stediiniz ekilde poligonun kelerini oluturmak zere tklamaya devam edin.
64
Poligonu kapatmak iin, olabildiince balang nokatsna yakn bir yere tklayn. MapInfo poligonu kapatp, iindeki objeleri seecektir.
4.7 Snr Seimi Butonu
Snr seimi butonu belirli bir alan iinde kalan objeleri seer.
Alan iinde seim butonunu klikleyin.
Iller iine klikleyin (mteri veya yerlesimlere deil)
65
Bu rnekte, MapInfo Yerlesim katmanndaki kaytlardan, verilen alan iindekileri seer. Iller tablosu bu pencerede alan ieren katmanlardan en stteki katmandr. Bu yzden MapInfo verilen il iindeki yerlesimleri seecektir. Eer alan olarak lke daha yukarda olmu olsayd bu kez MapInfo lke iindeki yerlesimleri seecekti. Katman kontroln kullanarak hangi tablodan seim yaplacan, neyle seileceini deitirebiliriz.
Bu kolon hangi katmann seilip seilemeyeceini gsterir.
Yerlesim katman iin seilebilirlik zelliinin kaldrlmas seilmesi salanabilir. 4.8 Seimi Tersine evirme Arac
, veya Iller katmannn
Yerlesim, katmannn zerinde olacak ekilde yeniden dizilmesi ile Iller katmannn
Seimi Tersine evirme aracn kullanarak istemediiniz birka obje dnda kalan
btn kaytlar seebilirsiniz. Se arac ile harita zerinde bir veya iki objeyi sein Ana ara ubuu zerinde seimi ters evir aracna tklayn.
MapInfo, bir nceki seimi iptal edip, setiiniz objelerin dnda kalan o katmandaki btn harita objelerini seecektir.
66
4.9 Seimin eriini Grmek Seimin ieriini grmek iin verisayfas penceresini grntleyebiliriz. Herhangi bir seme arac ile seim yapnz.
Window> Yeni Verisayfas Penceresini sein. Tablo Verisayfas listesinden Selection sein.
Seimin ieriini harita veya grafik olarak da grntleyebilirsin iz. Selection daima aktif seim kmesinin addr. Daha nceden grntlenmi seim kmeleri Query# olarak adlandrlr.
Tamama basn.
67
4.10 Sorgularn Adn Deitirme Harita, verisayfas ya da grafik penceresinde oluturduunuz ilk seim kmesi Query1 olarak adlandrlr. Ayn ekilde oluturduunuz ikinci seim kmesi de Query2 olarak adlandrlr. Bu ilemler tekrarlandka MapInfo Query3, 4, 5 eklinde isimlendirmeye devam eder. Eer bu isimlendirme sizin iin anlalr deil ise kendi seimlerinizi daha anlalr ekilde isimlendirebilirsiniz. Bunun iin Sorgu> Seim Yap komutunu kullanabilirsiniz. Karnza kan tablo, zniteliklere gre seim yapmak iin kullanlsa da, seimlerin isimlerini deitirmek veya isim vermek iin de kullanlabilir. sim deitirmek iin: Herhangi bir seim arac kullanarak Karadenizdeki yerleim alanlarn sein
Sorgu > Seim yap sein. Kaytlarn Seilecei Tablo ksmnda Selection sein. Sonu Tablosu kutusuna KD_Yerlesimleri yazn. Sonuclari Gster kutusunun iaretlendiine emin olun. Bu durumda
yaptnz seimleri sadece tablo penceresinde grebilirsiniz. Eer Aktif haritada bul kutusunu seile hale getirirseniz yaplan seimin harita penceresindeki yansmasn da grntleyebilirsiniz.
Tamama basn.
68
Pencerenin adna dikkat edin. Sorgulamalara isim vererek daha sonraki eriimleri kolaylatrabilirsiniz.. 4.11 Sorgulama le Seme Sorgu mensndeki Seim Yap komutu veritabanndaki belirli kriterleri semefiltreleme imkan salar. Aadaki rnekte Yerlesim tablosundan, byk ehirleri sorgulayacaz.
Sorgu > Seim Yap sein. Kaytlarn SeileceiTtablo listesinden Yerlesim tablosunu sein. Koul kutusuna NUFUS_97>600000 yazn. Sonular Listele iaretli olsun.
Tamama basn.
MapInfo Yerlesim tablosundaki kaytlardan nfusu 600,000 zerindeki yerleimlerin listesini bize sunacaktr. Bu seim Query3 tablo olarak adlandrlmtr. Burada saysal bir stunda sorgulama yaptmz iin trnak iareti kullanlmad. Gelecek admda, seim yapmak iin Yerlesim tablosundaki Belediye kolonunu kullanacaz. Bu kolon yerleimlerin belediye, bykehir belediyesi, veya bucak olup olmadn anlatr. Biz bucak olan yerleimleri seeceiz. Bu saha karakter veya yaz bilgidir. fadenin nasl deitiine dikkat edin.
Sorgu > Seim Yap sein. Kaytlarn Seilecei Tablo ksmnda Yerleim i sein. Koul kutusuna Belediye = B yazn.
69
MapInfo byk/kk harf duyarlkl deildir, bu yzden veritabanndaki ifade ile ayn ekilde yazmanza gerek yoktur. Sonucu Query# eklinde almaktansa, hatrlayabileceimiz baka bir isim verelim:
Sonu Tablosu ksmnda, Selection yerine Bucak yazn.

Ayn zamanda, sonucu yerleim adlarna gre sralanm bir ekilde almak istiyoruz;
Sralama Kolonu ksmnda, ADI kolonunu sein.
Tamama basn.
4.11.1 Like (Benzer) ve Not Like (Benzemeyen) Komutlaryla Sorgulama SQL ile yaplan sorgulamlarda eit, farkl gibi operatrler kullanlabilecei gibi metinsel (string) iafedelerde like ve not like oparetrlerinde de yaralanabilirisiniz. Like operatr metin ierikli bir kolon zerinde istediniz bir karakterin ya da karakterlerin aranmasna olanak salamaktadr. Burada unutulmamas gereken nokta like tan sonra yazlacak ifadenin ift trnak ierinde yazlmas gerektiidir. Trnak iine saysal bir ifade de yazsanz artk o metin olarak alglanacaktr. Trnak iine yazlan karakterlerde byk-kk harf ayrm yoktur. Genellikle like operatr % iaretiyle beraber kullanlr. % iareti herhangi anlamn tar. Not operatr sadece like ile birlikte kullanlr ve Not like operatr seimi tersine eviren bir komuttur, yani yazlan koulu salayan veriler dndaki tm verileri seili hale getirir. Like ve Not Like ile yapabileceiniz sorgulamalar u formatlar tayabilir: IL_ADI IL_ADI IL_ADI IL_ADI IL_ADI like A like %A like A% like %A% not like A% Bu ifade de like eittir (=) komutuna denktir. Sonu A ile biten kaytlar bulur. A ile balayan kaytlar bulur. Her hangi bir yerinde A ieren kaytlar bulur. A ile balamayan kaytlar bulur.
70
Like ve Not like operatrlerinin kullanmlar iin aadaki rneklere bakalm: ller ve Yerleim katmanlarnz an. Sorgu > Seim diyalounu aktif hale getirin. Katman kontrolnden ller katmann seilebilir yapn ve stanbul u sein. Harita > Kapama alan olutur seeneinde stanbul dnda kalan tm illeri kapatn.
stanbul ilinde B karakteri ile balayan ileleri bulmak iin aadaki sql
ifadesini yazn.
Aadaki tablo ve harita penceresini greceksinizdir. stanbulda bu koulu salayan sekiz ile bulunmaktadr.
71
Seim penceresine geri dnp like yerine not like kullanrsak bu seferde stanbulda ismi B karakteri ile balamayan tm ileler sralanacaktr.
4.11.2 Ve (And) ve Or (Veya) Oparatrlerinin Kullanm Seim ilemlerinde en sk kullanlan operatrler and ve or dur. And operatr yazlan koullarn hepsinin ayn anda salanmas gerektii koullara kullanlr. Or operatrnde ise yazlan koullardan en az birinin salanmas yeterlidir. Yani ya o ya da dieri anlamn tar. imdi bu ifadelerin kullanmlarn rnek zerinde grelim. Yerlesim ve ller tablolarn an. Sorgu > Seim Diyalou penceresini an. Tablo olarak Yerlesim katmann sein. Ad A ile balayan ve nfusu_97 deeri 500.000 den byk olan yerleri setirin. Bunun iin and operatrn kullann.
72
imdi de ad A ile balayan ya da nfus_97 deeri 500.000 den byk olan yerleri setirin. Bu sorguda da or operatrn kullann. Her iki koulu salayan yerlerin (and) saysnn 4 iken, iki kouldan en az birini salayan yerlerin saysnn 24 olduunu greceksiniz.
Birden fazla koul olan durumlarda and operatrnn kullanmn grmek iin aadaki rnee bakalm: Nfus_97 deeri 1.000.000 dan byk ve 2.000.000 dan kk olan, ayn zamanda ortalama_gelir deeri 400.000.000 den byk olan yerleri setirelim. Sorgu > Seim Diyalou penceresini an. Tablo olarak ller katmann sein. Seilen il says 14 tr.
73
4.12 Seim ve Sorgulamalar Saklama Veriler deitiinde gncel sonular elde etmek iin sorgulamalar yeniden altrmak gerekecektir, bunun iin sorgulamalar saklayabilirsiniz. MapInfo bunun iin size 3 yol nerir. Sorgu tablosu oluturabilir, sorgu ablonu oluturabilir veya
proje
oluturabilirsiniz. 4.13 Sorgu Tablosu Oluturma nce bir sorgu tablosu oluturma balayalm. Query tablosu aldnda, hangi tablonun alaca ve hangi sorgunun alaca bellidir. rnein Yerlesim tablosunu baz alan sorguyu saklayalm:
Dosya > Sorgu Kaydeti sein. Il_Adlarini sein. Kaydete basn.

Tabloyu Sorgu Olarak Kaydet diyalou grnr.
Dosya Ad kutusuna IL_ADLARI_QRY yazn Kaydete basn.

IL_ADLARI_QRY isimli sorgu tablosu oluturuldu. Yeniden altralm. Sorgu tablosunu kapatmamz gerekir.
Dosya > Tablo Kapat sein. Yerlesimi sein. Kapata basn.

imdi, IL_ADLARI_QRY sorgu tablosunu an.
74
Dosya > A sein. IL_ADLARI_QRY.TAB sein Al ekli ksmnda Verisayfasn sein. Aa basn.
IL_ADLARI_QRY tablosundaki komutlara gre, Yerlesim tablosunu ap hangi sorgunun altrlaca bellidir. 4.14 Sorgu ablonu Oluturma Baka bir seenek sorgunun bir sorgu ablonu olarak saklanmasdr. Sorgu ablonu
seim cmlesini saklar ve bu sorgu kolon yaps deimedii srece baka tablolarda
veya ayn tabloda kullanlabilir. Eer ayn yapya sahip birden ok tablonuz varsa bu olduka kullanl bir yntemdir.
Select ifadesini oluturmakla balayalm. Sorgu > Seim Yap sein.

Diyalou aadaki gibi doldurun:
ablonu Kaydete basn. Dialou Sorgu Dosyasna Kaydet diyalou grnecektir. Dosya Ad ksmnda Ankara_Qry yazn.
75
Kaydete basn. ptale basn.

Ankara_Qryyi baka bir tablo iin tekrar yklemek ve altrmak iin:
Sorgu > Seim Yap sein. ablon Ykleye basn. Dialog Sorgu Dosyasndan Ykleniyor diyalou grnecektir. Ankara_QRY i sein .
76
Sorgu ablonunu yklerken, ilk nce sorgulama yapmak istediiniz tabloyu an!
Aa basn. Kaytlarn Seilecei Tablo ksmnda Illeri sein. Se diyalounu kapamak iin Tamama basn ve sorguyu altrn.
Bu sorgu sadece tablo IL_ADI kolonunu ieriyorsa alacaktr. 4.15 Sorgulamalar proje iinde saklamak Sorgu ifadeleri proje iinde saklanabilir. rnein:
Dosya mensnden Proje Olarak Kaydeti sein.

Ders_4 yazp Blm_4 klasrnn iine kaydedin..
Dosya mensnden Btn Tablolar Kapat sein. Dosya mensnden, A an ve Ders_4 sein.
Proje sadece Sorgu > Seim yap (veya SQL Seimi) komutlar ile oluturulan sorgulamalar saklar. Seim butonlar ile oluturulmu sorgular proje ile birlikte yeniden olumaz.
77
4.16 Sorgu Sonularn Saklamak Herhangi bir sorgu yada seim butonu ile oluturulmu seim sonularn da saklayabiliriz. Mesela nfusu 600,000 den byk ehirlerini sorguladmz seim sonucunu saklayalm.
Dosya > Farkl Kaydeti sein.

lk diyalog kutusu hangi tabloyu kaydedeceimizi sorar:
Query3 sein.
Yeni Ada basn. Dosya ad olarak Buyuk_Yerlesimler yazn.
78

Dikkat edecek olursanz, bu ekilde sadece Query3 iindeki kaytlar ieren, yeni ve kalc bir MapInfo tablosu oluturdunuz bu kaytlar oluturan sorguyu saklamadnz Oluturduunuz yeni tablo Buyuk_Yerlesimler sadece diske yazld. MapInfoda almad. Tabloyu amak iin:
Dosya mensn an, A sein. Al ekli ksmnda, Verisayfasn sein. Buyuk_Yerlesimleri seip, Aa basn.
Sorgulamalar dorudan seim yaplan tabloya baldr.

Uyar: Eer sorgu tablosunda bir silme veya veri deiiklii yaparsanz, ana tablodaki kaytlar da deiir veya silinir. Fakat, eer Dosya > Farkl Kaydet komutunu kullanarak sorguyu tablo olarak kaydettiyseniz, bu yeni tablo ve ana tablo arasnda herhangi bir balant kalmaz.
79
zet Seim Butonlar Se Butonu: Haritadan veya Verisayfasndan kayt seer ember Seimi: Kullanc tanml bir yarap iindeki kaytlar seer Snr Seimi: Bir snr iindeki harita objelerini seer Dikdrtgen Seimi: Kullanc tanml bir dikdrtgen iindeki kaytlar seer <SHIFT> Birden ok seim yapmak iin kliklenir fadeye Gre Semek Sorgu > Seim Yap Karakter veriler iin ift trnak kullannz, rnein: Ankara, 12A87 Saysal deerler iin trnak gerekmez Seimin eriini Grmek Pencere > Yeni Verisayfas Penceresi, Tablo ad olarak Selection veya sorgu adn sein Pencere > Yeni Harita Penceresi, Tablo ad olarak Selection veya sorgu adn sein Seim veya Sorgu Saklama Dosya > Sorgu Kaydet Sorgu tablosu oluturmak iin Sorgu > Seim Yap, ablonu Kaydete basn Sorgu ablonu kaydetmek iin Dosya > Proje Olarak Kaydet - Dosya > Seim Yap veya Dosya > SQL Seimi sorgular saklamak iin Sorgu Sonularn Kaydetme Dosya > Farkl Kaydet Like ve Not Like Operatrrlerinin kullanm
80
5. Etiketleme
Dersin Konusu
Bu derste, harita zerinde etiketler oluturmak iin, MapInfonun etiketleme zelliklerini nasl kullanacamz renmenin yan sra, harita zerine balk ve bunun gibi dier aklayc yazlarn nasl yazldn da greceiz.

Pratik Kullanm
nteraktif Etiketleme Etiket Ayarlar Otomatik Etiketleme Etiketleri Dzenleme, Silme, Kaydetme Kozmetik Katman Kullanm Balk Oluturma Kozmetik Objeleri Kaydetme
Bazen, haritaya bakan kiiye yardmc olmak zere, harita zerindeki sokaklarn, ehirlerin, lkelerin ya da dier corafi nesnelerin isimleri gibi aklayc notlar veya her lkedeki sat seviyeleri gibi grafikleri, haritann zerine eklemek isteyebilirsiniz. Bu ekilde, haritay inceleyen kiilerin, harita zerindeki bilgileri analiz etmesini kolaylatrabilirsiniz.
81
5.1 Klikleyerek Etiketleme ncelikle, haritamzn zerine etiket aracn kullanarak, kendimiz etiket yerletirmekle balayalm.
Dosya mensn an. A seip, Dosya Trnde Workspacei iaretleyin. Blm_5 klasrndeki Etiketleri seip, Aa basn.
Etiket arac ile harita zerinde yavaca gezinirsek, objeler ile ilgili ipular
ekranda grnecektir.
Etiket aracn sein.

Harita objeleri stnde yavaa gezinin.
Harita zerindeki bir objeye etiket arac ile tklarsanz, MapInfo oraya, etiket yerletirecektir.
Etiket aracn kullanarak birka objeye klikleyin.
82
5.2 Tm Nesneleri Otomatik Etiketleme MapInfodaki etiketler, harita objeleriyle ilikilendirilmi verilerden elde edilmektedir (balang olarak, tablonun ilk kolonundaki verilerin etiketlemede kullanlaca varsaylr). Etiketleme seenei diyalog kutusunu kullanarak (Katman Kontrol dialog kutusundan ulalabilir), kullanlacak font trde dahil olmak zere, etiketler zerinde eitli ayarlamalar yapabilirsiniz.
Bu kolondaki iaret kutularn kullanarak her katman iin etiketleri grnr ya da grnmez hale getirebilirsiniz.
Etiket dmesini kullanarak her katmandaki etiketlerin ayarlarn kontrol edebilirsiniz.
83
Yerlesim katmannn seili olduundan emin olun. Otomatik Etiket kutusunu iaretleyin (Etiket Etiket butonunu klikleyin. Yerlesim Etiketleme Seenei diyalou grnr.
ikonu altnda).
Katman Kontrol diyalouna ksayoldan da ulaabilirsiniz.

Harita Penceresi zerindeyken, farenizin sa tuuna tklaynz. Katman Kontrol, ksa yol mensndeki ilk seenektir.
Hangi kolondaki/sahadaki bilginin etiket olarak kullanlaca belirlenir. Etiketi grntlenip, grntlenmeyecei belirlenir ya da sadece belirli bir aralkta grntlenmesi salanr. Etiketin yazs iin stil belirlenir. Etiket izgileri, etiketleri orjinal yerlerinden tadnz zaman grnr. Bu zellik kk bir alana birok etiket sdrmak istediiniz zaman olduka faydaldr. Etiket iin yeni font sein.
Etiket Yeri, etiketin harita objesine veya harita objesinin merkezine gre pozisyonunu belirler.
Ayn etiketin farkl objeler iin gsterilmesine izin verir.
Tamama basn.
imdi de etiketlerin tek tek nasl dzenlenebileceine bakalm.
84
5.3 Etiketleri Dzenleme Bazen etiketleri dzenlemeye ihtiya duyabilirsiniz. Mesela, etiketi tamak veya fontunu, rengini ya da bykln deitirmek isteyebilirsiniz. Hatta etiketin yazsn bile deitirmek isteyebilirsiniz. Bir etiketi tamak iin: Ana ara ubuundan se butonunu sein
Etikete tklayn ve brakmadan etiketin olamsn istediiniz yere srkleyin. Mevcut etiketi deitirmek iin: Se arac ile etiketin zerine ift tklayn. Etiket Stili diyalou grnecektir. Etiketin ayarlarndan bazlarn deitirerek deneyin.
Font dmesine tklayarak, yaz stilinde deiiklik yaplabilir.
Bu diyalog kutusunu kullanarak, sadece tek bir etiket zerinde deiiklik yaplabilir. Hatta etiketin ierdii yazda deitirilebilir.
Dosya > Farkl Kaydet komutu etiketleri saklamaz! Hatrlayacak olursanz, Farkl Kaydet komutu tablonun aynsndan oluturmak iin kullanlrken, Proje Olarak Kaydet komutu ekrandaki eleri saklamak iin kullanlyordu.
85
5.4 Etiketleri Silme Etiket(ler)i se arac ile sein Klavyeden Delete tuuna basn. veya .
Dzen mensnden Sili sein.

5.5 Etiketleri Kaydetme
Eer izim Ara ubuu grnmyorsa, Seenekler mensnden Ara ubuklarn sein.
Etiketleri kaydetmek iin, alma ortamnz proje olarak kaydedebilirsiniz. Daha ncede belirtildii zere, proje, ekrandaki konfigrasyonu (harita, grafik, verisayfas ve kt pencerelerinin yerlerini) ve etiketleri kaydeder.
Dosya > Proje Olarak Kaydeti sein.

Benim_Etiketlerim yazn.
Tamama basn.
Eer sorgu sonularn etiketlediyseniz, bu etiketler proje iinde saklanmaz. Eer etiketlemeyi yapm olduunuz tabloyu veya zerinde etiketlerin bulunduu harita penceresini kapatacak olursanz, bunlar proje olarak kaydetmek isteyip, istemediinizi soran bir diyalog karnza kacaktr. 5.6 Balk Oluturma Balk oluturmak iin, izim ara ubuundaki yaz aracn kullanabilirsiniz. Harita pencerenize yaz eklemeden nce, dzenlenebilir bir harita katmannzn olmas gerekir. Bu katman sayesinde harita zerine yeni nesneler ekleyebilirsiniz. Ayrca, bir harita katman dzenlenebilir olduu zaman, o katmandaki mevcut harita objelerini silebilir, eklini veya stilini deitirebilirsiniz. Bu altrma iin Kozmetik Katman dzenlenebilir yapalm. Kozmetik katman her harita penceresinde mevcuttur. Haritadan kartlmas ya da sralamada en stten aa indirilmesi imkanszdr. Bu yzden kozmetik katman, dier haritalarnzn stne konulmu transparan bir katman olarak dnebilirsiniz. Bu katman eskiz yapmak veya etiketleme ile elde edemeyeceiniz yazlar (balk gibi) oluturmak iin kullanabilirsiniz. Kozmetik katmandaki harita objeleri (semboller hari) ve yazlar haritann lei ile orantldr.
86
Katman Kontrol
ne tklayn.
Kozmetik Katman sein. Dzenlenebilir yapn.
Tamam butonuna basn.

Kozmetik katman dzenlenebilir olduu zaman, zerinde ekleme, silme veya deitirme ilemlerini yapabilirsiniz. Durum ubuundan hangi katmann dzenlenebilir olduunu grebilirsniz:
Herhangi bir katman buradan da dzenlenebilir hale getirebilirsiniz. Tek yapmanz gereken istediiniz katman buradan semek olacaktr.
izim ara ubuundan yaz MapInfoya Giri cmlesini yazn.
aracna basn.
Bal koymak istediiniz yere tklayn.
87
Eer yaz objelerinin dzenlenmesi veya silinmesi gerekirse, etiketler zerinde

uyguladnz metodlarn aynlarn kullanabilirsiniz. Kozmetik katman dzenlenebilir olduu srece bu katmana eklemi olduunuz yazlar zerinde ekleme, silme ya da font deiiklii gibi ilemler yapabilirsiniz.
Yukardaki ekran grntsne dikkatlice bakacak olursanz, baz etiketlerin tanm, bazlarnn ise fontlarnn deimi olduunu greceksiniz. Sizin ekrannzdaki grnt, bu dersin nceki blmlerinde yapm olduklarnzdan dolay daha farkl grnebilir. 5.7 Kozmetik Katman Kaydetme Kosmetik katmanda oluturduunuz objeleri iki trl kaydedebilirsiniz:
(1) alma ortamnz proje olarak kaydettiiniz zaman, kozmetik katmandaki objeler
de kaydedilir.
(2) Kozmetik katmandaki objeleri (yaz veya dier objeleri) kalc bir tabloya
kaydedebilirsiniz. kinci metodun avantaj, bu tablonun baka haritalar ile de yeniden kullanlabilmesidir.
alma ortammz proje olarak kaydetmeyi daha nceden grmtk, imdi de etiketlerimizi ve yazmz yeni bir tabloya kaydedelim.
Harita > Kozmetik Nesneleri Kaydeti sein. Kozmetik Nesneleri Kaydet diyalou grnr.
88
Nesnelerin Kaydedilecei Tablo listesinden <Yeni>yi sein. Kaydete basn.

Sonraki adm da, etiketleri ieren bu yeni tabloya bir isim verelim.
Objeleri Tabloya Kaydet diyalounda Benim_Yazim yazn. Tamama basn.

Harita penceresinin st ksmndaki balk ubuuna bakn. imdi, orada Yerlesim ve
Iller katmanlarna ilave olarak Benim_Yazm katman da grnecektir.

Asla kozmetik objeleri, Iller gibi ana tablolara aktarmayn, nk o zaman onlar o tablonun kalc bir paras haline gelirler.
5.8 Yan Yana ve Alt Alta Etiketleme Tek bir etiketleme ile birden fazla bilginin bir metin eliinde verilebilmesi iin yan yana ve alt alta etiketleme yntemlerinden yararlanlmaktadr. Bunun iin Katman Kontrol altndaki etiketleme penceresinde Expression (ifade)yi sein istediiniz ifadeyi yazn. Birden fazla etiketi yan yana yazdrmak iin kolonlar yada yine ift trnak arasna yazlm metin ifadelerinin arasna + + iafedesini yazn. Eer alt alta yazmak istiyorsanz metin yada kolonlarn arasna +chr$(10)+ ifadesini yazn ve DORULA (Verify) botonuna basp yazdnz ifadenin doru olduundan emin olduktan sonra OK butonuna basn. rnek iin aadaki admlar takip edin; ller katmann an, katman kontrolnden Otomatik etiket kutucuunu iaretleyin ve Etiket butonuna basn. Etiket (Label with) seeneinden (fade) seeneini sein. ekildeki ifadeyi yazn.
89
Harita penceresindeki grnts aadaki gibi olacaktr.
Bu sefer etiketleri alt alta yazdrmak iin tekrar (fade) seeneinden aadaki ifadeyi yazn. Sitil ayarlarn bir ncekiyle ayn ekilde ayarlayn ve OK butonuna basn.
90
Styles (stiller) ksmndan aadaki ayarlar yapn.
Aadaki Harita penceresini greceksiniz.
91
5.9 Etiketleme Seenekleri Eik etiketler haritanzn grnn gelitirir: izginin kavisini izleyecek ekilde, nokta ve polyline etiketlerinizin grnmn gelitirebilirsiniz. Herhangi bir nokta yada polyline katman iin; sokaklar, nehirler ,demiryollar gibi; bklm etiketler grntlenebilir. Bu zellikten yaralanmak iin etiket seenekleri penceresindeki izgiye dz paralel yerletir kutusunun seilmesi gerekmektedir. Bu seenek iaretlendiinde aadaki izgiye gre eri yerletir seenei aktif olacaktr. Varsaylan olarak izgiye gre %40 olarak gelen eme miktarn %100 e kadar arttrabilirsiniz.
izgiye dz paralel yerletir seenei ile oluturulmu etiket
92
izgiye gre eri yerletir (%60) ile oluturulmu etiket Blm_5 klasrndeki Ank tablosunu ap izgiye dz paralel yerletir ve izgiye gre eri yerletir seeneklerini ayr ayr uygulayarak aradaki fark grebilirsiniz. Otomatik olarak haritanzda daha fazla etiket grntleyebilme: st ste
olduunda baka yere yerletir kutusu seilerek tek harita zerinde etiketler
birbirinin stne kmayacak ekilde daha fazla etiket grntlenebilir. Anti-alias zellii: dndrlm ya da dikey etiketlerinizin daha iyi gzkmesini salar. Bu zellik en yeni grafik oluturma teknolojisine dayandrlmtr. Bu teknoloji dk znrlkl haritalarda metin grntleme ve jagged (kntl) etiketleri kaldrarak haritanzn gerekiliini arttrmanza yardm eder. Bu etiket gelitirmeleri ayn zamanda kt, Verisayfas ve Legent pencerelerinde de grnrdr. Bu seenei aktif hale getirmek iin Yumuatlm Etiketler seim kutusundan Anti-alias sein. Global bir etiket fontunun ayarlanmas: Size kolaylk olmas iin Stil ve renk seenekleri diyalog kutusuna bu etiket seeneini ekledik. Yumuatlm etiketler (Yumuatlm Etiketler) ayar harita seeneklerinden belirlenebilecein gibi bu pencereden de seilebilir.
93
Harita sitillerinin kolayca paylalmas: Eer haritada kullandnz bir renk ya da bir ablonu paylamak istiyorsanz, dier bir MapInfo kullancsna stil tanmlamann zor olduunu grrsnz. Kullandnz renk ya da ablonlar kolay bir ekilde gnderebilmeniz iin izgi stili, alan stili, sembol stili ve metin stili diyalog kutularn listelemek iin kaynak gridler ekledik. Kaynak gridler varsaylan olarak grntlenir. Bu zellikten faydalanmak iin Stil seicileri iin referans gridi gster kutusunu seili hale getirmeniz gerekmektedir.
94
zet Etiketleme Etiket Arac veya Harita > Katman Kontrol Otomatik etiketleme yaplacak katmann Etiket kutusunu iaretleyin. Etiket Bilgisi Dzenleme Harita > Katman Kontrol stediiniz katmann zerindeyken, Etiket dmesine basn. Etiketleri Kaydetme Dosya > Proje Olarak Kaydet Bir Balk Oluturma; Dzenlenebilir bir katman olup olmadn control edin (Kozmetik katman) Harita > Katman Kontrol Yaz aracn kullanarak bal oluturunuz Kozmetik Katman Kaydetme Dosya > Proje Olarak Kaydet veya Harita > Kozmetik Nesneleri Kaydet Yan yana ve alt alta etiketleme Etiketleme seenekleri iin yenilikler
95
6. Bulma
Dersin Konusu
Bu derste, MapInfo Bul komutunun kullanmn reneceiz. Bu, bize objenin ad ya da adresini yazarak onun yerini bulmamz salayacak.

Pratik Kullanm
Bir lkeyi Bulma Bir Sahay ndeksleme Bir Aramay Yeniden Tanmlama Bir ehri Bulma Bir Adresi ve bir Kesiimi Bulma rencileri Bulma
Bul komutu size bir kiinin, bir yerin veya baka bir eyin yerini harita veya verisayfasnda grmenizi salar. Bul komutu ile MapInfo istenen kayd ekrana getirir ve bir sembol ile iaretler. MapInfo kaytlarnz veritaban bilgilerinizden yola karak harita zerinde gsterir, nk harita ile veritaban birbiri ile baldr.
96
6.1 lke Bulma
Dosya mensn an, Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya mensn an. A seip, Dosya trn Workspace olarak belirtin. Blm_6 klasrndeki Bulmay sein.
Bu proje Dunya, Iller, Yerlesim, Ankara_Yol ve Cankaya_Ogr tablolarn ierir.
Sorgu > Bulu sein. Bul komutu iki admdan oluur. lk diyalog hangi tablodan arama yapmak istediinizi
ve bulunan objenin nasl bir sembol ile gsterilmesini istediinizi sorar. kinci diyalog ise neyi aramak istediinizi sorar.
Tablo ksmnda, Dunyay sein. aret Semboln tklayn, istediiniz sembol sein.
97
Tamama basn. lke ksmna rlanda yazn.
Tamama basn.
MapInfo, rlanda Harita Penceresinin merkezinde olacak ekilde haritay kaydrr ve setiimiz sembol zerine koyar.
98
6.1.1 Kolon ndeksleme Dikkat ettiyseniz, Dunya tablosunu sadece Ulke kolonu sorgulama ksmnda mevcuttu. Bul komutunu bir kolon zerinde altrabilmeniz iin o sahann indeksli olmas gerekir. Hangi sahann indeksli olduunu grmek iin Tablo > Yap > Tablo Yapsn
zle Deitir komutunu kullanabilirsiniz. Tablo mensnden, Yapdan Tablo Yapsn zle Deitiri sein. Tablo Yapsn zle/Deitir diyalounda, Dunyay sein.
Tamama basn.
Dunya tablosu iin Tablo Yapsn Deitir diyalou grnecektir.
Uyar! Tamama basmadan nce ok dikkatli olun! Bu ok nemli bir diyalogtur. Veri sahalarn silebilir, hatta btn haritay yokedebilirsiniz. Bu tr deiiklikler geri alnamaz! imdilik sadece indexler ile alacaz
Her kolonun karsnda index seenei vardr. Bu kutu iaretlendiinde kolon indekslenir. Fakat, indekslenen her kolon iin tablonun bykl arttndan, sadece
Bul komutunu zerinde altracanz kolonlar iaretleyiniz (Tablonun .IND uzantl

99
dosyas indexlerin sakland dosyadr). aretin kaldrlmas ile o kolonun indeksi kaldrlm olur. Diyalogdan kmak iin Tamam butonuna basn. 6.1.2 Aramay Yeniden Tanmlama imdi de Trkiyeden Seyhan adl ileyi arayalm.
Sorgu > Bulu sein.

Dikkat edecek olursanz, MapInfo hala sizin lke arayacanz varsayyor. Eer baka bir katmandan arama yapacaksanz arama parametrelerini yeniden tanmlamanz Tanmla butonuna basmanz gerekir. imdi arama parametrelerini deitirebilirsiniz. 6.2 ehir Bulma
Tablo ksmnda, Yerlesimi sein. Snr Tablosu ksmnda, Illeri sein. Snr Kolonu ksmnda, Il_Adn sein.
Bylece, belli bir ildeki, mesela, Afyondaki Seyhan ilesini deilde Adanadaki Seyhan ilesini bulmak istediimizi belirtiyoruz. Tamam butonuna basn.
ADI ksmna Seyhan yazn. IL_ADI ksmna Adana yazn.

MapInfo, Adana, Seyhana doru kayar ve etiiniz sembol ile oray iaretler.
100
6.3 Adres Bulma
Bul komutunu kullandnzda, MapInfo, kayd gsterirken mevcut lek seviyesini

kullanr. imdi sadece kk bir alana yaklald zaman (yaklak 4 km) grnebilecek belirli bir soka arayacaz. imdi sokak dosyasnn konumland Ankara blgesine yaklaalm.
Harita > Katmann Tamamn Gsteri sein.

Ankara_Yol katmann sein ve Tamama basn.
Not: Katmann Tamamn Gster ve lei Deitir komutlarna, Harita Penceresi zerindeyken sa tua tklayarak, ksa yol mensnden de ulaabilirsiniz.
Harita > lei Deitiri sein.

Yeni lek olarak 4 yazp Tamama basn. imdi arama iin hazrz:
Sorgu > Bul u sein.

MapInfo hala bir ileyi arayacamz varsayyor. Bu yzden arama kriterlerinin deitirilmesi deitirebiliriz. gerekiyor;
Tanmlay
tklayn.
imdi
arama
parametrelerini
Tablo ksmnda, Ankara_Yolu sein. Snr Tablosu ksmnda, Hibirini sein.
101
Tamama basn.
Turan Gne Cad.i sein.
MapInfo, yazdmz sokak adna uymayan sokaklar bulacaktr ve Tam eleme
bulunamad. mesaj grnecektir. Ankara_Yol tablosunda, aradmz sokak, Turan

Gne Cad. Olarak deil de Turan Gne Bulv. olarak gemektedir.
Turan Gne Bulv. sein. Tamama basn.

Sokak iaretlenmi olarak ekranda grlecektir.
102
6.4 Kesiimi Bulma
Sorgu > Bulu sein.

Eer kesiim bulmak istiyorsanz sokak isimleri arasnda ift ampersand (&&) kullann. Turan Gne Bulv. && Simon Bolivar Cad.si yazp, Tamama basn. Eer MapInfo yazdnz sokak adn bulamazsa alfabetik olarak en yakn isimlerin listesini size sunacaktr. rneimizde MapInfo "Turan Gne Bulv." yerine "Turan Gunes Bulv" adresini buldu.
Turan Gunes Bulv.n seip, Tamama basn.

Eer cadeler kesimiyorsa, MapInfo bunu bildiren bir mesaj verir. Yok eer caddeler kesiiyorsa, MapInfo haritay kesiime doru kaydrr.
NOT: Bulma ilemleri esnasnda harita eklenen tm objeler (belirteler) kozmetik katmana eklenmektedir. Bu nesneleri harita penceresinden silmek iin Katman Kontrolnden kozmetik katman seilebilir yapn. Sonra harita penceresinde objeyi seip delete tuuyla silin.
6.5 Mteri Bulma Son altrmamzda, Cankaya_Ogr tablosundaki rencileri soyadndan bulacaz.
Sorgu > Bulu sein.

Bul diyalou ekranda grnnce,
Tanmla butonuna basn.

103
Tablo listesini an.

Cankaya_Ogr tablosunun hibir kolonu indeksli olmad iin bu tablo aa alan listede mevcut deil. MapInfoda oluturulmu olan veritabanlar, verisayfalar, yaz dosyalar ve birok tablo balangtan indekslenmi herhangi bir kolona sahip olmayabilir. Eer herhangi bir kolonda indeks yoksa Bul komutunu kullanamayz.
ptal butonuna basn. Soyadi kolonunu indekslemek iin: Tablo mensn an. Yapdan Tablo Yapsn zle Deitiri sein. Tablo Yapsn zle/Deitir listesinden Cankaya_Ogri seip, Tamama
basn.
Ekranda Tablo Yapsn Deitir diyalou grnr.
SOYADI kolonu iin Index kutusunu iaretleyip, Tamama basn.
104
imdi Bul komutunu kullanabiliriz.
Sorgu > Bulu sein. Ynlendiri sein. Tablo listesinden, Cankaya_Ogri sein. Kolon listesinden SOYADIn sein.
Listede sadece indekslenmi olan kolonlar grnecektir.
Tamama basn.
Bul diyalou grnecektir.
SOYADI ksmna Harman yazp, Tamama basn.
105
Harman soyadl renci haritada iaretlenecektir.
6.6 Seileni Bul Bu zellik MapInfo Professionalda birden fazla obje iinde doru bir ekilde Sorgu > Seileni Bul komutunun gerekletirilmesine olanak salar. Seileni Bul komutundan bahsederken, aadaki btn fonksiyonlar ieririz: Sorgu > Seim Sorgu > SQL Seim Sorgu > Seileni Bul Kopyala / Yaptr
Harita zellikleriyle almay daha kolay bir hale getirmek iin yeni bir tab sistemi oluturduk.
106
1. Harita tercihlerini dzenleme penceresini grntlemek iin zellikler > Tercihler > Harita Tercihleri > Dzenleme admlarn izleyiniz. 2. Tek ya da birden fazla obje iin her seileni bul sorgusunu gerekletirdiinizde seilen blgeye yaklalmas iin Seilene Yakla kutusunu iaretleyin. 3. Sadece bir objeyi yaptrdktan sonra Haritada Seileni Bul zelliine dnmek iin Kopyalanana Yakla kutusunu iaretleyin. Eer aktif bir verisayfas (browser) varsa ve seim veri taban penceresindeyse, verisayfas seime doru kayar.
107
zet Bul indeki objeleri bulmak istediiniz tabloyu an ve tanmlayn. Tablo > Yap > Tablo Yapsn zle Deitir komutunu kullanarak Bul komutunu zerinde altracanz kolonun indeksli olup olmadn control edin. Sorgu > Bul Sorgu > Seileni bul
108
7. MapInfoda Veri Dosyalarn Ama

Dersin Konusu
Bu derste, MapInfonun veritaban bileeni olarak .DBF veri formatnn, .XLS formatl veri sayfalarnn, ASCII yaz dosyalarnn ve Access tablolarnn nasl kullanldn reneceiz.

Pratik Kullanm
.DBF Dosyas Ama MapInfo Tablolarn Anlama Access Database Tablolarn Ama Blnm ASCII Text Dosyalarn Ama Excel Dosyalarn Ama Tablonun Yazlabilir Versiyonunu Oluturma
MapInfo tablosu aslnda komplex harita ve veritaban dosyalarnn birleiminden olumaktadr. Kendi mevcut veri setlerinizi de MapInfo tablosu gibi grme ve kullanma imkan vardr. Bu sizin bilgilerinizi MapInfo ortamna dntrme ihtiyacn ortadan kaldrr. Bu bilgileri grmek iin verisayfas penceresi kullanlr.
109
7.1 dBASE (.dbf) Dosyas Ama Veri zerinde alan birok yazlm paketi, .DBF (database format) formatnda veri retebilme yeteneine sahiptir. MapInfoda bu trdeki bir dosyay amak olduka kolaydr. Bu altrmamz iin Washington DC. blgesindeki farazi mteri dosyasn aacaz.
Dosya mensn an, Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya mensn an, A sein. Dosya Tr ksmnda dBASE DBF (*.dbf)e basn.
Blm_7 klasrndeki Musteri.DBF seip, Aa basn.
dBASE DBF Information diyalou grnr:
Windows Turkish karakter setini seip, Tamama basn.

Tablo penceresindeki mteriler ile birlikte tablosal veritaban yapsnda alacaktr. Veri sayfasndaki her satr bir kayt ve her kolon bir sahay gstermektedir. Btn kaytlar, verisayfas zerinde dikey veya yatay olarak yn tular veya tablo yanndaki kaydrma ubuklarnu kullanarak grmek mmkndr.
110
Bu veriler zerinde alabilir ve gncelleme yapabilirsiniz. MapInfo .dbf formatn okuyup yazabilir. 7.2 MapInfo Tablosunu Anlama MapInfo formatnda olmayan bir dosyay, MapInfoda ilk anzda, MapInfo verileri dzgn kullanabilmek iin, birtakm sorular sorar. alma sayfas, .dbf veya yaz formatnda bir dosyay MapInfoda atnz zaman, aarken aslnda o dosyay import etmiyorsunuz. Yani, MapInfo, herhangi bir dntrme ilemi yapmad gibi, siz aslnda orjinal veri dosyasn kullanyorsunuz. Veri bir kez MapInfoda aldnda, MapInfo .TAB uzantl bir dosya oluturur. Mesela yukardaki altrmada Musteri.DBF dosyasn atmz zaman, MapInfo Musteri.TAB isimli yeni bir dosya oluturur. Fakat bu dosya bildiimiz anlamda herhangi bir veri iermez. Sadece MapInfoya hangi tip verinin aldn ve nasl organize olduunu (sadece tablonun yapsn ierir) syler. Yukarda da bahsedildii gibi, orjinal veri dosyas hala kullanlmaktadr. Bu veriyi daha sonra tekrar grntlemek istediinizde, orjinal veri dosyasn aarken izlediiniz bu admlar yeniden izlemezsiniz. Sadece normal bir MapInfo tablosunu aar gibi .TAB dosyasn seersiniz ve MapInfo veri dosyasn otomatik olarak aar. 7.3 Access Veritabann Ama MapInfo zerinden Access veritaban tablolarn dorudan ap zerinde deiiklikler yapabiliriz.
Dosya > A sein. Dosya Tr ksmnda, Microsoft Access Database (*.mdb)yi sein.
Blm_7 klasrndeki PRO_TAKIM.MDB seip, Aa basn. Eer Acces veritaban birden fazla tablo ieriyorsa, MapInfo size bir veya daha fazla tablo amak iin seenek sunar. Bunun iin mevcut tablolarn listesini gsteren dialog kutusu grnr:
111
Listeden BASKETBOL_TAKIMIn seip, Tamama basn. Verisayfas ekrana gelir;
MapInfo Access Veritaban formatndaki verileri okuyabilir ve deitirebilir. 7.3.1 MapInfo'nun Microsoft Access Destei Hakknda Notlar Eer veritaban Salt-okunur ise, MapInfo iinde alamaz. Eer veritaban gvenlik sistemi aksa, veritaban iin ifre girmenizi isteyecektir. Desimal veri tipi desteklenmemektedir. Eer MapInfoda MS Access tablosunun yapsn, TAAN SAYI tipinden DESMALe evirirseniz, tip tekrar TAAN SAYI olarak deiecektir.
112
Veritabann sktrn. Bir tablonun ismini deitirdiiniz zaman belirli bir disk alan kullanlr. Kullanlan bu disk alan orjinal tablonun kaplad alan kadar bir disk alandr. MapInfo ODBC Yneticisi ile veya Microsoft Access ile bir Access veritabann sktrmak gerekebilir. MapInfodan arlan Access tablosu dz bir Access tablosu olmaldr. Yani tablonun baka Access tablolarnn ierdii verileri gsteren sahalar iermemesi gerekir. Bir Access tablosunun Memo, OLE, Replication ID, ve Hyperlink saha trleri MapInfo tarafndan arlamaz. Yaz sahalarnn uzunluu 254 karakterden fazla olamaz. Eer uzunluk 254 karakteri geerse, o saha salt-okunur olarak gelecektir. Sfr uzunluklu isimlere izin verilmez. 7.4 ASCII Yaz Dosyalarn Ama MapInfoda ASCII yaz dosyalarn da aabilirsiniz. Yalnz, amak istediiniz yaz dosyalar sahalar ayrt edebilmek iin boluk, tab, virgl ya da baka bireyle blnm olmaldr. Blnm ASCII yaz dosyasn MapInfoda amadan nce, MapInfo aadaki sorular sorar: Hangi ayrc kullanlm? Yaz dosyasnn ilk satr MapInfoda kolon isimleri olarak kullanlacak m? Yukardaki sorulara cevap vermek iin blnm ASCII yaz dosyasn herhangi bir yaz dzenleyicisinde (Notepad veya MS Write gibi) aabilirsiniz. Aada, virgl ile blnm bir ASCII yaz dosyasnn rneini gryorsunuz. lk satr MapInfoda kolon ismi olarak kullanlabilir.
"Abone_No","Ad","MAHALLE","SOKAK","Apartman_No" "00000230390","RAHMI YAVAS","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","1" "00000191850","NURI BILGIN","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","2" "00000058610","EMINE ZENGINDEMIR","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","3" "00002005160","ERGN ELTIK","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","4" "00002004880","GLSM NAMLI","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","5" "00002004930","NURIYE BAKKAL","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","6" "00002005700","BEKIR TULAM","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","7" "00002005430","AHMET AYDEMIR","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","7" "00002004940","AYFER UZ","KIRMIZITOPRAKgibi, blnmemi yaz CD","7" Snrl uzunlukta saha ieren dosyalar MH","BASIN SEHITLERI dosyalar "00002005690","ADIL SAYAR","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","10"
dorudan
"00002004670","YILMAZKARAGL","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","11"
MapInfoda alamaz. imdiki rnekte, virglle ayrlm yaz dosyasnda yer alan ii
kaytlarn aacaz: "00002005020","HSEYIN NLCE","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","12"

"00002005580","HLYA A sein. Dosya > ULUGNES","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","13" "00000222910","BEKIR TULUM","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","14" "00002015930","ABDL NAL","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","15" MapInfo Professional Eitim Kitab "00000206320","MUSTAFA YASA","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","16" "00000201590","MER SEN","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","17" "00002163060","YUSF DURMAZ","KIRMIZITOPRAK MH","BASIN SEHITLERI CD","18"
113
Dosya Tr ksmnda, Delimited ASCII (*.txt)yi sein.

Blm_7 klasrndeki ABONE.TXT dosyasn seip, Aa basn.
Sonlandrlm ASCII Bilgisi diyalou grnr.
Eer dosyann ilk satrnda kolon isimleri yer alyorsa buray iaretleyin
Ayrac bu kutuda belirtin
Ayrc ksmnda Dier seeneini iaretleyin. Ayra olarak virgl

grnmelidir.
Windows Turkishi Dosya Karakter Seti olarak sein. lk Satr Kolon Ad Olarak Al seeneini iaretleyin. Tamama basn.
Yaz dosyas artk bir verisayfas penceresinde grntlenecektir.
Artk bu verileri MapInfoda grntleyebilir veya kullanabiliriz. Ancak bu veriler zerinde deiiklik yapamayz. nk blnm yaz dosyalar MapInfoda salt okunur olarak alacaktr.
114
7.5 Excel Verisayfalarn Ama MapInfo hem Excel hem de Lotus 1-2-3 verisayfas formatlarn desteklemektedir. Bu altrmamzda bir Excel verisayfasn aacaz. (lem Lotus verisayfalar iin de ayndr.) Verisayfasn MapInfo iinde amadan nce, aadaki sorularn cevaplarn bilmeniz gerekir: Hangi hcre aralndaki verilere ulamak istiyorsunuz? MapInfo verisayfasnn hangi ksmna ulamak istediinizi bilmelidir. Yalnz, hcre araln tanmlarken kolon balklarn dahil etmeyin. Verilerin hcre aralna herhangi bir aralk ismi verildi mi? Verisayfasnda ulamak istediiniz aralktaki verilere bir isim verebilirsiniz. Eer bir aralktaki hcreler iin, bir aralk ismi oluturmusak, kolon balklarn dahil etmemeliyiz. Hcre aralnn bir zerindeki satr kolon balklarn ieriyor mu? Kolon balklarn, verinin bu hcre aral zerindeki satra yerletirin. Yukardaki sorulara cevap verebilmeniz iin yazlm ile bu verisayfasn amanz gerekebilir.. Aada rnek bir verisayfas gsterilmitir. Veri aral A2 ile B10 arasndadr ve veri aralnn zerindeki ilk satr kolon balklarn iermektedir.
Verisayfasn amak iin:
Dosya > A sein. Dosya_tr ksmnda, Microsoft Excel (*.xls)i sein. Blm_7 klasrndeki Excel_Koordinat.XLSi seip, Aa basn.
115
Excel Information diyalou grnecektir. Bu diyalog hangi hcrelerin tabloda olacan

sorar. Btn verisayfasn tablo olarak almakta mmkndr. SITES verisayfas iin, veri araln ve kolon balklarn tanmlayacaz:
Burdan btn verisayfasn ya da zel bir veri hcre gurubunu grntlemeyi seebilirsiniz.
Aralk Ad ksmnda Dieri sein. Aralk Deitir diyalou grnr.

UTM_Koordinatlari!A2:B10 yazn.
Excel Bilgileri diyalouna dnmek iin Tamama basn.

Eer alma sayfanzn ilk satrn kolon isimleri iin kullanmak istiyorsanz, Seili Araln Bir st Satrn Kolon Ad Yap seeneini iaretleyin. Diyolog aadaki gibi grnmelidir:
Tamama basn.
116
Bir sonraki admda Kolon zellikleri diyalou karnza gelecektir. Burada oluturaca kolonlarn tiplerini ve adlarn deitirme ansna sahipsiniz. X ve Y koordinatlarn Taan Say olarak ayarlayp, TAMAM butonuna basn.
Veriler artk Verisayfas Penceresinde grntlenecektir.
Eer Excelde Excel_Koordinatlar verilerinin yer ald hcrelerin araln geniletirseniz, MapInfoda tabloyu gncellemek iin Dosya > A sein. A diyalounun Dosya Tr ksmnda Microsoft Excel (*.xls)i sein MapInfo size Tablo tanm zaten mevcut. zerine yazlsn m? mesajn gsterecektir. Tamama basarak mevcut tablonun zerine yazabilir ve Excel Bilgileri diyalounda yeni bir veri aral tanmlayabilirsiniz.
117
7.6 Tablolarn Dzenlenebilir Versiyonlarnn Oluturulmas Verisayfalarnn ve ASCII yaz dosyalarnn MapInfoda aldklar zaman salt-okunur olduklarn daha nceden sylemitik. Bu durumda da onlarn verisayfalarnda herhangi bir deiiklik yapamazsnz. Eer Excel_Koordinatlari ya da EMPLOYEE verisayfas pencerelerinin birinin zerine tklayacak olursanz, MapInfo bip sesi ile verileri dzenleyemeyeceiniz ynnde sizi uyaracaktr. Bu tablolarn hem okunabilir hem dzenlenebilir versiyonlarn oluturmak iin,
Dosya > Farkl Kaydet komutunu kullanabilirsiniz. Orjinal tablo deimeden ayn
ekilde kalr. Excel_Koordinatlari tablosunun kopyasn oluturmak iin:
Dosya > Farkl Kaydeti sein. Kaydedilecek Tablo listesinden Excel_Koordinat sein. Yeni Ada basn. Tablonun Kopyasn Kaydet diyalou grnr. Dosya Adi ksmna Excel_Koordinat_D yazn. Blm_7 klasrnn iine kaydedin.
Farkl Kaydet komutundan sonra tablo MapInfoda almaz. Tabloyu amak iin:
Dosya > A sein.

Excel_Koordinat_Dyi sein.
Al ekli ksmnda Verisayfasn seip, Aa basn.

118
Excel_Koordinat_D tablosunda artk her trl deiiklii yapabilirsiniz. Fakat yaptnz deiiklikler Excel_Koordinat tablosunu etkilemez. Ayn zamanda, eer Excelde Excel_Koordinat zerinde bir deiiklik yapacak olursanz, bu da sadece Excel_Koordinat tablosunda deiiklie yol aar. Excel_Koordinat_D tablosunda herhangi bir deiiklik olmaz. 7.7 Veri Dntrme ( Import ) lemi MapInfo altnda dier CAD ( Bilgisayar Destekli izim ve Tasarm ) programlarnda hazrladnz izim dosyalarn aabilirsiniz. Ancak bunun iin birtakm ilem yaplmas gerekir. rnein; AutoCAD / MicroStation gibi izim ortamlarndan MapInfo ortamna izimlerinizi aktarabilirsiniz. Bunun iin;
Tools > Universal Translator,
Alan Universal Translator > Universal Translator... sein.
119
Desteklenen Formatlar;
AutoCAD DWG/DXF, ESRI ArcInfo Export(E00), ESRI SHAPE, MapInfo MID/MIF, MapInfo TAB, MicroStation Design, Spatial Data Transfer Standart (SDTS), Vector Product Format (VPF)
imdi Universal Translater aracnn nasl altn grmek iin bir rnek yapalm: Bir AutoCAD dosyas olan desarj.dwg dosyasn Universal Translater aracn kullanarak MapInfo ya aktaracaz. Am olduunuz Universal Translater diyalounda Kaynak (Source) blm aacanz dosyann kaynan gsterdiiniz blmdr. Format ksmndan AutoCAD DWG/DXF i sein. Dosya (file) ksmndan Data klasrnzdeki desarj.dwg dosyasn sein. Projeksiyon butonuna basarak dosyanzn projeksiyonunu belirleyin.
120
Hedef (destination) blmnde ise oluturacanz MapInfo dosyalarnn kaydedilecei yer ve formatlar belirlenir. Format ksmna MapInfoTAB seeneini ve Klasr (Directory) ksmnda da Kaynak dosyanzn bulunduu klasr sein. Log blmnde herhangi bir deiiklik yapmanza gerek yoktur. Tamam butonunu seerek Dnm ilemi ni bitiriyoruz.
121
Bu ilemin ardndan eer bir problem olumaz ise;
Dnm ileminin baaryla tamamlandn gsteren bilgi ekrana geldikten sonra, oluan MapInfo TAB dosya veya dosyalarn aarak dzenleme yapabilir, dosyalarnz zerinde alabilirsiniz. 7.8 Universal Data A AutoCAD, Microstation Design, ESRI ArcSDE ve Personal Geodatabase veri tiplerini basit ve dorudan amal iin Universal Data A butonundan yaralanabilirsiniz. Bu zellik bu veri tiplerinin dorudan almasna ve grnt zelliklerinin ayarlanabilmesine olanak salamaktadr. Bu verinin dorudan almasyla otomatik olarak bir .tab dosyas retilmektedir. MapInfo ve Safe Software bu dorudan ama yolu ve universal data nn dorudan MapInfo Professional da grntlenmesi iin beraber almtr. Safe Softwares Feature Manipulation Engine (FME) kullanarak, aadaki verilere dorudan eriebilirsiniz: ESRI ArcSDE ESRI Personal Geodatabase (*.MDB) AutoCAD.DWG/DXF Microstation Design (*.DGN) ESRI ArcInfo Export (*.E00) USGS Spatial Data Transfer Standard (*.CATD.DDF) VPF NIMA/NGA (*.FT)
122
Universal Data A butonundan yaralanarak verilerinizi amak iin:
Dosya > Universal Data A butonuna basn.

Format ksmnda amak istediiniz veri formatn sein. Format Galery ksmndan Autodesk AotuCad DWG/DXF veri tipini sein ve en sadaki in list kutucuunu iaretleyin. Eer listedeki veriler yeterli deilse More Formats butonuna basarak internet zerinden yardm alabilirsiniz.
Dataset ksmndan dntreceiniz desarj.dwg dosyasn sein.
dosyay
sein.
Bu
altrma
iin
123
Coordinate System ksmndan verinize ait projeksiyonu sein ve OK tuuna basn.
Directory ksmnda katmanlar iin ayr ayr oluturulacak olan .tab dosyalarnn otomatik olarak kaydedilecei klasr yolunu iaretleyin ve OK tuuna basn.
124
Select Layers penceresinde almas istenilen pencereleri iaretleyin. File Name penceresinde istenilirse katmanlara ait dosya isimleri ve grnt zellikleri dzenlenebilir. Eer Use color information form dataset kutucuunu iaretlerseniz dosyann sahip olduu orijinal renk ayarlarn kullanrsnz.
7.9 Pencereleri Resim Olarak Kaydetmek Varolan harita penceresini istediiniz dzenlemeleri yaptktan sonra mevcut haliyle bir baka grnt formatnda kaydedebiliriz. Bunu gerekletirmek iin; Kaydetmek istediiniz harita penceresi ak iken
Dosya > Pencereyi Farkli Kaydet, Dosya ad iin Ders_gif yazn. Kayt Tr ksmnda ihtiyacnza uygun olan format sein.
rnein; Graphic Interchange Format (*.gif), Kaydet butonuna basarak dialog penceresini kapatn.
125
7.10 GeoTIFF Formatnda Dar Aktarm MapInfo professional, harita pencerelerini GeoTIFF (*.tif) export formatta dar aktarma yeteneine sahiptir. GeoTIFF dosyalar bir raster imajla onun dnya stndeki konumunu ilikilendirmek iin dizayn edilmitir. GeoTIFF da aktarmnn gereksinimleri: Dar aktarmak istediiniz harita raster formatta olmaldr. Harita penceresinin projeksiyonu EPSG kodu iermelidir. EPSG kodu iermeyen projeksiyonlar desteklenmez. Harita penceresi dndrlmelidir ya da bir dnmeye neden olan bir raster imaj iermemelidir. Bir harita penceresini GeoTIFF formatnda dar aktarmak iin aadaki admlar izleyin: 1. Bir harita penceresi an. (raster formatnda bir imaja ait) 2. Harita penceresini aktif hale getirin. 3. Harita > Seenekler den ayarlar ekillerde grld gibi dzenleyin.
126
4. maj grntleme botununa basn ve Metod iin Herzaman ve rnekleme Metodu nu da Kbik Method olarak sein.
5.Projeksiyon butonuna basn ve EPSG kodunu ieren bir projeksiyon tipi sein aksi takdir de dier projeksiyonlarda GeoTIFF format desteklenmemektedir.
127
6. Ayarlarnz OK deyip harita seenekleri penceresini kapayn. 7. Dosya > Pencereyi resim Olarak Kaydet seeneinden format olarak GeoTIFF formatn sein ve Blm_7 klasrnn iine kaydedin.
Not: Eer kayt penceresinin altnda GeoTiff seenei geerli haritann projeksiyonunda EPSG kodu yoksa aktif deildir. GeoTiffe kaydetmek iin, haritanzn projeksiyonunu EPSG kodu olan bir projeksiyona evirmelisiniz. uyars karsa harita seeneklerine dnp projeksiyonunuzu kontrol edin.
128
zet
SaltOkunur
Dosya Tr Dbase DBF MS Table Spreadsheets ( EXCEL ) Delimited ASCII Access
Okuma/Yazma
Notlar
Salt-Okunur MS Access dosyalar MapInfo iinden alamaz.
Dosya > Farkl Kaydet komutu ile okunup

yazlabilen versiyonu oluturulabilir.
Dosya > Farkl Kaydet komutu ile okunup

yazlabilen versiyonu oluturulabilir.
Aadaki tablo MapInfoda alan dosya trlerini veyazlp yazlamayacan gsterir. Bir DBF Dosyas Ama Dosya > A Dosya Tr aa alan listesinde dBASE DBF (*.dbf)yi seip, Aa basn. Karakter setini sein Bir MS Access Dosyas Ama Dosya > A Dosya Tr aa alan listesinde MS Access (*.mdb)yi seip, Aa basn. Veritaban iinde alacak tabloyu sein. Bir ASCII Dosyas Ama Dosya > A Dosya Tr aa alan listesinde Delimited ASCII (*.txt)yi seip, Aa basn. Ayrac belirleyin. Verinin ilk satrnn kolon bal olarak kullanlp, kullanlmayacan belirleyin. Bir SpreadSheet Ama Dosya > A
129
Dosya Tr aa alan listesinde SpreadSheetin trn belirleyip, Aa basn. Hcre araln ve belirlenen hcre aralnn zerindeki ilk satrn kolon isimleri olarak kullanlp, kullanlmayacan belirleyin. Tablonun Yeni bir Kopyasn oluturma Dosya > Farkl Kaydet Veri Dntrme lemi Aralar > Universal Translator Penceryi Saklama lemi Dosya > Pencereyi Farkl Kaydet Universal Data A Dosya > Universal Data A GeoTIFF formatnda da aktarm Dosya > Pencereyi Resim Olarak Kaydet
130
8. Koordinattan Nokta Oluturma

Dersin Konusu
Bu derste, verilerinizi gsteren noktalarn oluturulmasn reneceksiniz. Bylelikle veritabannz harita zerinde izildiinde, MapInfonun size sunduu aralar kullanarak daha fazla corafi analiz yapabilirsiniz.

Pratik Kullanm
Enlem ve Boylam Koordinatlarn Anlama Enlem ve Boylam Koordinatlar ile Nokta Oluturma UTM Koordinat Sistemi ile Nokta Oluturma Derece Dntrc Kesiimlerde Nokta Oluturma Tablonun Haritasn Yok Etme
Bir MapInfo tablosu, zerinde kompleks corafi analizler yaplabilen dosyalarn birleiminden olumutur. Bu tablonun bir bileeni de tablosal bilgiler ierir. Birok veritaban kayd genellikle ayn tr corafi bilgi (sokak adresleri, posta kodlar, ehir, il, veya corafi koordinatlar) ile ilintilidir. Bu veritaban bilgileri verisayfas penceresinde grntlenebildii halde, bu adres listeleri size konumlarn birbirine ne kadar yakn olduu konusunda yardmc olmaz. Verilerinizi corafi olarak grebilmek iin bunlar harita zerine yerletirmeniz gerekir. Bylelikle birbirleriyle olan corafi ilikileri daha ak hale gelir ve mekansal analizlar yapmanza olanak salar. Nokta oluturma da corafi kodlamann yollarndan biridir. Bu ekilde, veritabannda yer alan X ve Y koordinatlar kullanlarak veritabannz harita zerine aktarlr.
131
8.1 Enlem ve Boylam Koordinatlar Anlama Eer verileriniz her kaydn konumu iin X ve Y koordinatlarn ieriyorsa, MapInfo, Nokta Olutur komutunu kullanarak bu koordinatlar okuyabilir ve iaret edilen konuma bir nokta yerletirebilir. Bu komut, veritabannda yer alan X ve Y koordinatlarnn MapInfo tarafndan kullanlabilecek formatta pozisyonlarn derece, olmasn gerektirir. Mesela, baz sistemler koordinat saniye olarak tanmlarken MapInfoda, btn dakika,
enlem/boylam koordinat sistemleri desimal derece formatndadr. Ayrca, Nokta Olutur komutunu kullanrken, koordinatlarn doru desimal derece formatnda olmasn salamak iin bir koordinat arpan belirlemeniz gerekebilir. Mesela verinizin Amerika ve Kanadada ki konumlar iin X ve Y koordinatlar ierdiini varsayalm. Bu blgede X koordinat (boylam) negatif iken Y koordianat (enlem) pozitiftir. Koordinat pozisyonunu belirleyen baz sistemler, btn gezegeni kendilerine referans alp, btn koordinatlara pozitif saylar verirler. Aadaki ekilde Dnyann nasl drt ayr ksma blndn gsterilmektedir.
QUAD 2 -,+
QUAD 1 +,+
(0,0) QUAD 3 -,-
QUAD 4 +,X: BOYLAM Y: ENLEM
Merkez (0,0) noktasn, Ekvator ve Merkez Meridyen olutur. Bu yzden, eer ana meridyenin batsnda iseniz X koordinatnz (boylam) negatif, Y koordinatnz (enlem) pozitiftir. lkemiz iin her iki koordinat ifti de pozitiftir.
132
8.2 Nokta Olutur komutunu Enlem ve Boylam Koordinatlar ile Kullanma
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > A sein. Blm_8 klasrndeki Donatilar.TAB dosyasn an. Table mensnde, Nokta Oluturu sein. Nokta Olutur diyalounu aadaki gibi doldurun:
Bu seenek aktif iken tablodaki rakam bulunmayan kolonlarda seilebilir hale gelir.
Projeksiyon ayarlarnn yapld blm.
Bu seenek ise eer kaytlarn geometrik objeleri daha nce oluturulduysa tekrar oluturulmasn salar.
Kullandmz tablo BOYLAM ve ENLEM isimli kolonlar iermektedir. BOYLAM, X koordinatn; ENLEM, Y koordinatn gstermektedir. Uyar: MapInfonun koordinatlar Nokta Olutur komutunda kullanabilmesi iin Enlem ve Boylam bilgilerinizin desimal derece formatnda olmas gerekir.
Nokta Sembolne basn. Sembol Stili diyalou grnr:
133
Kullanmak istediiniz sembol sein, Tamama basn.
Nokta Olutur komutunu altrmak iin Tamama basn ve

diyalou kapatn. Grafik objeleri olan kaytlar Nokta Olutur ilemi srasnda es geilir. Artk, donatlarmz harita zerinde grebiliriz. Iller tablosunu altlk olarak kullanmak iin;
Dosya > A sein. Blm_8 klasrndeki Iller tablosunu sein.

Illerin haritas ekranda grnecektir. imdi de, Donatilar tablosunu bu harita zerine ekleyelim.
Harita > Katman Kontroln sein. Ekleye basn. Donatilar sein. Ekleye basn. Katman Kontrol diyalounu kapatmak iin Tamama basn.
Donatilar tablosu haritaya eklendi.
Eer ilerde bu tabloyu tekrar aacak olursanz, tablo u anda oluturduumuz haliyle alacaktr.
Nokta Olutur komutu ile Geocode komutu arasnda bir seim yapacak olursanz, Nokta Olutur komutu daha hzl alr.
134
Nokta oluturma ilemi srasnda, MapInfo Donatilar tablosu iin bir .MAP dosyas oluturur. .MAP dosyas tablodaki, her grafik objenin koordinat deerlerini ve grafik tanmlarn ierir. Herhangi bir noktaya ait bu bilgiyi grntlemek iin:
Se arac ile istediiniz bir donatnn zerine ift tklayn.

Noktasal bir objenin X ve Y koordinat deerlerini gsteren Nokta Nesnesi diyalou ekrana gelir.
Bunu ayn zamanda izgi ve alan tipindeki objeleri iinde yapabilirsiniz
Nokta Nesnesi diyalounu kapatmak iin Tamama basnz.

8.3 UTM Kordinat sisteminde Nokta Oluturma Universal Transverse Mercator (UTM) projeksiyonu ve gridi, dnyay 84N ve 80S enlemleri arasnda, herbiri yaklak boylamda 6 geniliinde olan 60 zona ayrr. X ve Y koordinatlar (Dou ve Kuzey Koordinatlar olarak da bilinir) metre cinsinden tanmldr. Bu projeksiyon 1947 ylnda Amerika Birleik Devletleri ordusu tarafndan tanmlanmtr. X
60
135
Nokta Olutur komutunu kullanrken, koordinat deerlerinin hangi zon ierisinde deerlendirileceini bilmemiz gerekir. Bu ilem iin kullanacamz tablo Ankara iin kuzey ve dou koordinatlarn ierir ve 36. zondadr;
Amerikan Sisteminde Zone, Trkiye iin Dilim Orta Merdiyeni anlamn tar.
Dosya > A sein. Aa basn.
Blm_8 klasdeki UTM_Koordinatlar text dosyasn sein.

UTM_Koordinatlar tablosu grafik objelere sahip olmad iin verisayfas penceresinde grnecektir. UTM_Koordinatlar verisayfasnn altndaki kaydrma ubuunu kullanarak X_Koordinati ve Y_Koordinat kolonlarn bulun.
Koordinat deerleri metre cinsindendir. Nokta oluturma ilemine balayalm:
Tablo > Nokta Oluturu sein. Tablo ksmnda UTM_Koordinatlarin sein. X Koordinat Kolonu ksmnda X_Koordinatin sein. Y Koordinat Kolonu ksmnda Y_Koordinatin sein.
136
MapInfo projeksiyon sistemini enlem ve boylam olarak varsayar. Bir sonraki adm da MapInfoya haritann UTM koordinat sisteminde olduunu syleyeceiz.
Projeksiyona basn. Kategori ksmnda Universal Transverse Mercator (ED 50)yi sein. Alt Kategori listesinde UTM Zone 36 (ED 50)yi sein.
Projeksiyon Se diyalounu kapatmak iin Tamama basn. Nokta Olutur diyalounu kapatp ie balamak iin Tamama basn.
UTM_Koordinatlar tablosu iin harita oluturuldu. Harita penceresinde grmek iin:
Pencere > Yeni Harita Penceresini sein. Tablolar listesinde UTM_Koordinatlarin sein.
Dosya>A dan Blm_8 klasrndeki Ankara_Mah sein.
Tamama basn. Atnz mahalleler katmann UTM_Koordinatlar haritanzn altna ekleyin.

137
8.4 Derece Dntrc
Nokta Olutur komutunu altrabilmeniz iin, eer enlem/boylamda alyorsanz

koordinat deerlerinizin desimal derece olmas gerekir. Eer elinizdeki koordinat deerleri derece, dakika, saniye formatnda ise bunlar Degree Converter aracn kullanarak dntrmelisiniz.
Degree Converter aracn Ara Yneticisinden ykleyebilirsiniz. Ayrca, bu arac

kullanarak enlem boylam koordinatlarn desimal dereceye veya derece, dakika, saniyeye evirebilirsiniz. Yalnz bu arac kullanmaya balamadan nce evrilen veriyi saklayabileceiniz iki yeni kolonu oluturmu olmanz gerekmektedir. Dosya > A dan Derece tablosunu an. Bu tablo belirtilen yerlerin Google Earthden alnm DMS (Derece-DakikaSaniye) cinsinden enlem ve boylam koordinatlarn iermektedir.
138
Bu koordinatlar Desimal Derece formatna dntrmek iin, tabloya X-1 ve Y-1 adnda Taan Say tipinde iki kolon ekleyin. Ara Yneticisinden Coordinate Translater aracn ekleyin ve altrn.
Bizim verimiz DMS cinsinden olduu iin ikinci yani Convert Column to Decimal Degrees seeneine klikleyin.
Tablo adn sein, ilk ksmda verinin alnaca kolonu, ikincide de dntrlen verinin aktarlaca kolonu sein. Verimizde derece, dakika ve saniye virgl , ile ayrld iin ayrma operatr olarak virgl yazn. Browse Results kutusunu iaretleyin ki sonularnz verisayfasnda grntlensin.
139
Ayn ilemi y kolonu iinde tekrarlayn.
Eer Desimal Derece cinsinden verinizi ilemleri tersine yapn.
DMS formatna dntrmek
istiyorsanz bu seferde Convert Column to DMS seeneini sein ve LongLats Calculator seeneinden de tek bir koordinat ifti iin her iki dnm de hesaplattrabilirsiniz.
8.5 Koordinat Yazdrc Coordinate Extractor (koordinat kartc), noktalar bilinen bir tablonun koordinatlarn tablonun veri sayfasna yazdrlmas ilemi olarak tanmlanr. Harita penceresinden alnan enlem ve boylam bilgileri iki stun halinde tablonun sonuna eklenir.
140
ncelikle Aralar > Ara Yneticisinden, Coordinate Extractor seeneini aktif hale getirin. Dosya > A dan posta_kodu dosyasn an. Hem veritaban hem de harita pencerelerini grntleyin. Aralar mensnn sonuna eklenmi olan Coordinate Extractor aracndan Extract Coordinates butonuna basnz. zerinde ilem yapacanz tablo ismini sein.
Harita penceresinden alacanz koordinat bilgilerinizi saklamak iin iki yeni kolona ihtiyacnz olacak. Bunun iin Create new columns to hold coordinates butonuna basnz.
141
Enlem ve boylam kolonlarnz iin birer isim verin ya da varsaylan haliyle brakn. Mevcut projeksiyonu kullanmak istiyorsanz Use Tables Native Projection seeneini iaretleyin. Projeksiyonu deitirmek istiyorsanz Use Non-Native Projection seeneini iaretleyin ve alan pencereden istenilen projeksiyonu sein. Browse Results seeneini iaretleyin ki zerinde koordinat verileriniz eklenmi tablonuz ilem sonrasnda grntlenebilsin. 8.6 Tablonun Haritasn Yok Etme Tablonun haritasn yoketme, kaytlarla ilikili btn grafik objelerin silinmesi demektir. Bunu, Nokta Olutur diyalounda yanl kolonlar veya koordinat arpanlar setiinizde yapmay isteyebilirsiniz. Mesela, X ve Y koordinatlarn ayn kolondan aldnzda aadaki gibi bir harita ile karlaabilirsiniz:
Tablonun verilerinin koordinat deerleri deitiinde de tablonun haritasn yoketmek isteyebilirsiniz. Bu koordinatlar haritada gncellemek istediiniz zaman ise tekrar Nokta Olutur komutunu altramazsnz. Byle bir durumda yapabileceiniz tek ey, noktalarn bulunduu katman dzenlenebilir yapmak ve yerlerini kendiniz tek tek
142
deitirmek olacaktr. Fakat bunu yapmak verimli olamayacaksa tablonun haritasn silip, Nokta Olutur komutunu yeniden altrabilirsiniz. Harita objelerini yoketme ilemini geri alamazsnz. Bu yzden, yedeini almadan ana tablo zerinde bu ilemi yapmaynz. Bu ilem bir kez yaptnz zaman tablonuzu bir daha harita zerinde grntleyemezsiniz. zerinde almak iin UTM_Koordinatlari tablosunu kullanalm. Bir hataya yol amamak iin ncelikle btn tablolar kapatp UTM_Koordinatlari tablosunu yeniden aalm.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > A sein. Blm_8 deki UTM_Koordinatlarini seip, Aa basn.
UTM_Koordinatlar tablosu haritada grnecektir. Tablonun haritasn yoketmek iin;
Tablo > Yap > Tablo Yapsn zle Deitiri sein. Tablo Yapsn Deitir diyalou grnecektir. Tablo Haritalanabilir iaretini kaldrn.
Tamama basn.
Aadaki uyar grnecektir;
143
Tamama basn.
UTM_Koordinatlari tablosunu gsteren harita kaybolacaktr. Bu ilem ile tablonun harita bileeni yok olduu iin Pencere mensnden Yeni Harita Penceresi seenei almayacaktr.
Pencere mensn an.
<ESC> tuuna basn. Artk tekrar Nokta Olutur komutunu kullanabilirsiniz. 8.7 Kesimlerde Nokta Oluturma Bu almamzda bir belediyenin, btn sokak kesiimlerine trafik kontrol aralar koymak istediini varsayalm.
Dosya > A sein Blm_8 klasrndeki Ankara_Yolu an. Dosya > Farkl Kaydet komutunu kullanarak tablonuzun iki kopyasn kartn ve her ikisine de farkl isimler verin; Ankara_Yol_1 ve Ankara_Yol_2. Dosya > A seip, her iki kopyay da an. Sorgu > SQL Seimini sein ve aadaki gibi doldurun.
144
Bu sorguyu kullanarak iki yol dosyasn eer yollar kesiiyorsa ve ayn isimde deilse birbiri ile eletiriyoruz.
Dosya > Farkl Kaydeti kullanarak Sonu Tablosunu kaydet. Dosya > A seip, Kesisim tablosunu an ve tablonun haritasn yok
edin. Haritas yok olan tabloyu, yol dosyalarndan birinin kopyasn kullanarak corafi olarak kodlayn.
Not: Eer bir sokak, ayn isme sahip olan birden ok sokakla kesiiyorsa, ayn
konumda birden fazla noktanz olabilir.
145
zet Enlem ve Boylam X ve Y koordinat deerlerini ieren kolonlar belirleyin. Bulunduunuz blgeyi belirleyin. Bir koordinat arpanna ihtiyacnz olup olmadn belirleyin. Tablo > Nokta Oluturu sein. Projeksiyonu kontrol edin. UTM X ve Y koordinat deerlerini ieren kolonlar belirleyin. Bulunduunuz zonu belirleyin. Tablo > Nokta Oluturu sein. Projeksiyonu kontrol edin. Tablonun Haritasn Yoketme Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > Tablonuzu an. Tablo > Yap > Tablo Yapsn zle Deitiri sein Tablo Haritalanabilir seeneindeki iareti kaldrn. Coordinate Extractor Aralar > Ara Yneticisi > Coordinate Extractor
146
9. Corafi Kodlama / Adres le Nokta Oluturma

Dersin Amac
Bu derste bir tabloyu nasl corafi olarak kodlayacanz reneceksiniz. Corafi kodlama ile verilerinizi harita zerinde noktasal olarak sunabilirsiniz. Bu ilem ile veri setinizdeki corafi bilgiler (adres veya posta kodu gibi) okunur, harita zerinde bulunur ve verinizi gstermek iin oraya bir nokta konur. Kaytlarnzn hepsi harita zerine yerletirildii zaman, artk MapInfonun sunduu btn aralarla onlar analiz edebilirsiniz

Pratik Kullanm
Adres Sahalarn Kullanarak Corafi Kodlama Sorarak Corafi Kodlama Corafi Olarak Kodlanmayan Kaytlar Seme El ile Corafi Kodlama
ou veritaban kaytlar sokak adresi, posta kodu, ile, il gibi corafi kaytlar da ierir. Corafi ilikileri daha iyi grmek iin de verilerimizi haritalarz. Verilerinizi harita zerinde gsterdikten sonra corafi ve mekansal birok analiz yapabilecek duruma gelebilirsiniz. Corafi kodlama verilerinizi harita zerine yerletirmenin yollarndan biridir. Belli noktalarn koordinatlarn almak iin mevcut haritalar, MapInfonun bulma yetenei ile aratrabiliriz. Aslnda corafi kodlama, Bul komutunu kullanmaya olduka benzer. Yalnzca corafi kodlamada, bulmak istediimiz yeri yazmak yerine, MapInfonun bu bilgiyi veritaban dosyamzdaki bir kolondan okumasn salarz. Sonra da bulunan noktalar, tablomuza corafi obje olarak eklenir.
147
9.1 Adres Sahalarn Kullanarak Corafi Kodlama lgili haritas olmayan bir veri dosyas aalm ve veriyi nasl harita zerine yerletireceimize bakalm.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > A sein. Blm_9 klasrndeki Abone.tab dosyasn an.
Karnza bir verisayfas gelecektir. Bu tablo farazi mterilerin bilgilerini iermektedir. imdi bu mteriler iin nasl bir corafi bilginin yer aldna bakalm.
Veri sahalarn inceledikten sonra, bu mteriler iin koordinat bilgisinin var olmadn grebiliriz. O yzden Nokta Olutur komutunu kullanamayz. Bu mterilerin bulunduklar yerler iin elimizdeki en detayl corafi bilgi 2 basamakl apartman_no lardr. Eer Bina haritasn aacak olursak, MapInfonun, her mterinin No sunu bulmasn ve orada bir nokta oluturarak karlk gelen veritaban kaydyla iliki kurmasn salayabiliriz. te buna CORAF KODLAMA denir. imdi 2 basamakl No numaralarn gsteren haritay aacaz.
Dosya > A sein. Blm_9 klasrndeki Binay ve Sokak tablolarn sein ve Aa basn.
148
Bina tablosu bir nokta dosyasdr. Her nokta ona karlk gelen No numarasnn yaklak merkezini temsil etmektedir. Noktasal objeler iin, o noktann bulunduu yer onun merkezidir. Alan tipindeki objelere corafi kodlama yaplrken, MapInfo corafi olarak kodlanan kayd poligonun merkezine yerletirir. Noktasal objelere corafi kodlama yaplrken de, corafi olarak kodlanan kayt, noktann bulunduu yere yerletirilir. Artk corafi olarak kodlamaya hazrz:
Tablo > Adresten Nokta Olutur Geokod u se.
149
X ve Y koordinatlar eklemek istediiniz tablonun ad.
Eer haritanz zerinde ok fazla sayda nokta yer alacaksa, sembollerin boyutunu kk sein.
Tablonuzda eletirme iin kullanlacak corafi bilginin bulunduu kolon
Eletirmede kullanlacak corafi bilginin bulunduu kolon.
Dikkat ederseniz, diyaloun alt ksm, Bul komutunu altrdmzda karmza gelen diyaloa olduka benziyor. Burada da aramay yaptmz tabloyu ve bu srada kullandmz kolonu belirlememiz gerekiyor. Ayrca, bulduumuz alanlar iaretlemek iin bir sembol de seeceiz. Fakat bu sefer, No numaralar yazmak yerine, MapInfonun onlar diyalounun st ksmnda belirlediimiz veri kolonundan okumasn salayacaz.
Kolon: ksmnda Bina y sein. Tamama basn.

Tamama bastnz zaman, MapInfo Bina haritasn, No kolonunda listelenen mterilerin No numaralar iin arayacaktr. Her No numaras bulunduunda, orada, ona ait veri kaydyla ilikili olan bir nokta oluturulacaktr. lem bittikten sonra, corafi kodlamann sonularn zetleyen bir diyalog karnza kacaktr.
150
Tamama basn.
imdi harita zerine yerletirilen mterileri grmek iin Abone tablosunu, Harita Penceresinde aalm. Abone tablosunu haritaya eklemek iin katman kontroln kullanacaz.
Harita > Katman Kontroln sein. Ekleye basn. Abone sein. Katman Ekle diyalounu kapatmak iin Tamama basn. Katman Kontrol diyalounu kapatmak iin Tamama basn.
Harita artk hem Sokak snrlarn hem de mterileri iermektedir. Mterilerden birinin zerine Bilgi arac grebilirsiniz. ile tklayarak, o mteriye bal veritaban bilgisini
151
9.2 Sorarak Corafi Kodlama nteraktif olarak corafi kodlama yaptnz zaman, MapInfo eletiremedii bir kaytla karlat zaman ilemi durdurur. Bu noktada izleyebileceiniz yol vardr; Adresi veya No numarasn deitirerek, MapInfonun o kayd yeniden corafi olarak kodlamasn salamak, Kayd ona yakn bir adrese yerletirmek, MapInfoya o kayd corafi olarak kodlamamasn sylemek.
Tablo > Geocodeu sein. Mod grubunda Sorarak sein
Tamama basn.
Eer MapInfo corafi olarak kodlayamad bir kaytla karlasrsa, o kaydn neden corafi kodlanamadn aklayan Tam Eleme Bulunamad veya Snr Bulunamad mesajlarndan birini ekrana getirecektir:
Bina haritasndaki mevcut No kolonunda numara bulunamad. MapInfo, Bina tablosundan nerdii dier kaytlar listeledi.
Sorarak corafi kodlama

yaptnz zaman, veriyi deitirmek yerine, MapInfonun corafi konumunu bildii bir yere koyuyorsunuz.
152
9.3 Corafi Olarak Kodlanmam Kaytlar Seme MapInfonun corafi kodlamasn yapamad kaytlar, problemi grmek ve veriyi MapInfonun corafi kodlamay yapabilecei hale getirmek iin yakndan grmek isteyebilirsiniz. Bu durumda tek yapmamz gereken corafi olarak kodlanmayan btn kaytlar semek olacaktr. Bunu iin;
Sorgu > Seim Yap sein. Kaytlarn Seilecei Tablo kutusundan Abone yi sein. Koul kutusuna NOT OBJ yazn.
Bir Harita Objesi veri

kaydnn grafik olarak gsterimidir. Yani veriye karlk gelen resimdir (nokta, izgi veya alan, v.b.).
Tamama basn.
Bu ekilde bir harita objesine sahip olmayan, yani corafi olarak kodlanmayan btn kaytlar seebiliriz. 9.4 Uyuumsuzlar Listeden Seerek Corafi Kodlama Kolayca eletirilebilen kaytlar iin otomatik veya sorarak corafi kodlama yapabiliriz. Fakat bazen yle kaytlarmz olabilir ki, onun harita zerindeki hangi noktada olmasn gerektiini bildiimiz halde, corafi veriyi eletirme iin kullanamayz. El ile corafi kodlama, harita zerindeki yerine tklayarak, veri kaytlarnz konumlandrmaktr. Verisayfas zerindeki bir kayd, harita zerindeki bir konumla ilikilendirmek iin bir nceki blmden devam edelim.
153
Corafi olarak kodlanamam bu kayd, Sokan zerine yerletirelim. Harita > Katman Kontroln seip, Abone tablosunu dzenlenebilir yapn. Pencere > Pencereleri Deyi sein. Birinci kayd, solunda yer alan kutuyu iaretleyerek sein. Harita Penceresinin balk ubuuna tklayn. Aktif hale gelen izim Ara ubuu zerinde yer alan Sembol aracn sein. Sokan zerine seilmi olan kayt iin sembol yerletirin.
154
zet Corafi Kodlama Corafi olarak kodlanacak tabloyu belirleyin ve an: Dosya > A Nasl corafi kodlama yapacanz belirleyin: sokak, posta kodu, veya dier corafi lekler Corafi olarak kodlanacak tablodaki adres bilgisini belirleyin. Adresler iin veritabann salayacak tablolar belirleyin ve an: Dosya > A Corafi Kodlama lemini Gerekletirin: Tablo > Geocode Corafi Olarak Kodlanmam Kaytlar Seme Sorgu > Seim Yap Not Object
155
10. Tematik Harita Oluturma

Dersin Amac
Bu derste, iki farkl trde tematik harita oluturmay ve bu haritalar istediiniz ynde deitirmeyi reneceksiniz. Ayrca, harita oluturmak iin gerekli admlar atlrken, iyi bir tematik harita oluturmak iin de neriler yaplacaktr.

Pratik Kullanm
Aralk Tanml Tematik Harita Oluturma Tek Deerli Tematik Harita Lejant Dzenleme Tematik ablon Kaydetme Tematik Harita Kaydetme Tematik Katmanlar Anlama Tablolar Birletirme: Bir Tabloyu Baka Tablo Deerlerine Gre Renklendirme Corafi Birletirme
Tematik haritalama, MapInfonun iinde yer alan sunum ve analiz aralarndan biridir. Hatta, tematik haritay veri tanmlayabiliriz. Tematik gsteriminin en gl formlarndan biri ile ayn veriyi birok deiik olarak ekilde haritalama
gsterebilirsiniz. Tematik haritay alttaki bilgiye bal olarak haritann deiik ekillerde gsterilmesi olarak tanmlayabiliriz. Mesela il haritasn, her ildeki nfus younluuna gre renklendirebilir; koyu renklerle youn nfus gsterirken, ak renklerle az youn yerleri gsterebiliriz. Baka bir rnek olarak ise trlerine gre lokantalarn farkl sembollerle gsterilmesini verebiliriz. Bazen de, haritanz renklendirmek iin
156
kullanacanz deerler baka bir tabloda olabilir. Bu problemi zmek iin bu derste tablolarn birletirilmesi konusunu da ileyeceiz. 10.1 Aralk Tanml Tematik Harita Oluturma Tematik haritalama konumuza, aralkl tematik harita oluturarak balayacaz. Bu tipteki haritalarda belirli bir aralktaki deerler, bir renk veya stilde gsterilir. rnein, krmz renkle taranm bir lke iki ve drt milyon arasndaki nfusu gsterirken, baka bir renkle, mesela sar ile taranm bir lke de baka bir nfus araln gsterebilir. lk rneimizde Iller tablosunun verileri zerinde tematik harita oluturacaz. lleri tematik olarak deiik ekillerde tarayabiliriz. ncellikle, bu derste kullanlacak Projeyi amakla iimize balayalm:
Dosya mensn an. A seip, Dosya Trnde Workspacei belirleyin. Blm_10 klasrndeki Tematik.WORu seip, Aa basn.
Aadaki harita grnecektir:
Bu proje dahilinde alan tablolar kullanarak, illerin tematik haritasn oluturmaya balayabiliriz. lk once, aralk tanml harita oluturacaz. Iller tablosunu 1980 ylna ait ortalama gelir kaytlarna gre renklendirelim. Bir tematik harita admdan oluturulur. Her admn ayr bir diyalou vardr.
Harita > Tematik Harita Yap sein.

157
Adm 1: lk adm da oluturmak istediimiz tematik haritann tipini seeriz. MapInfo bize 7 deiik trde tematik oluturma imkan verir. Her tipin kendine zg bir amac ve zellii vardr.
Tematik haritann yedi tipi unlardr: 1. Aralk: Her renk belirli bir saysal aral gsterir. (0-5, 5-15 gibi) 2. ubuk Grafik: Her objenin zerine renklendirilmi bir bar grafii yerletirilir. 3. Pasta: Her objenin zerine renklendirilmi bir pasta grafii yerletirilir. 4. Byyen: Verinin byklne gre semboln bykl deiir yani byk semboler byk deerleri gsterirken, kk sembollerde kk deerleri gsterir 5. Nokta Younluk: Noktalarn toplam says o alann deerini temsil edecek ekilde, noktalar snr haritas zerinde dalr. 6. Bireysel: Her deer ayr bir renk veya sembol ile gsterilir. (1 Krmz, 2 Sar, A Mavi, B Siyah gibi) 7. Grid: Bir alan zerinde noktasal verilerin tematik interpolasyonu ile oluturulan yzey. Bu dialogda, ayrca ablon adnda semeniz gerekir. ablon, renk, aralk metodu ve lejant ayar gibi tematik harita ayarlarn ierir. Bu ablonlar o andaki oturumda veya
158
daha sonraki almalarda kullanlabilir. Tematik harita oluturmadan nce her zaman ablon seilmelidir. Her tematik harita tipi iin seebileceiniz daha nceden hazrlanm ablonlar mevcuttur. Aralk tanml ve tek deerli tematik olutururken hangi tr grafik obje ile altnz bilmeniz gerekir nk bu tematik haritalar, nokta, izgi ve alan iin farkl ablonlara sahiptir. lk haritamz iin tablomuzda yer alan saysal bilgileri Aralk tanml tematik ile haritalayacaz.
Aralk tipinin seildiini onaylayn. Iller tablosu alan tipi objelerden olumaktadr, yleyse
ablonlar alfabetik olarak grmek iin Ada Gre Srala seeneini iaretleyin.
Region Ranges Default ablonunu seip, Sonrakine basn.

Adm 2: Sonraki diyalogda (Tematik Harita Yap - Adm 2 / 3) kullanacanz tabloyu ve sahay seebilirsiniz. Renklendirme iin kullanlacak veri bu tabloda ya da baka bir tabloda olabilir. Bu rnekte bizim kullanacamz veri ayn tabloda yer almaktadr. Diyalog grndnde listenin en stnde Donatilar isimli tablo grnecektir. Saha listesinde ise SATIS_96 grnmektedir. nk bu saha tablodaki ilk saysal sahadr.
Iller tablosundaki ortalama gelir seviyesine gre tematik yapacaktk, seenekleri

deitirelim.
Tablo listesinden Illeri sein. Kolon listesinden ORT_GELIR_1980i seip, leriye basn.
Hangi tabloyu renklendireceksiniz?
Hangi kolona gre renklendireceksiniz?
Adm 3: Bu diyalogda (Tematik Harita Yap - Adm 3 / 3) aralklar ve kullanlacak renkleri ayarlayabilirsiniz. Ayn zamanda tematik haritann lejantnda kendi
159
isteklerinize gore deitirebilirsiniz. imdilik mevcut ayarlarla tematik haritay oluturalm. Deiiklikleri daha sonrada yapabiliriz.
Parantez iindeki saylar, ortalama gelir seviyesi, o aralk ierisinde kalan kayt saysn gsterir.
Tabloyu projeye kaydedip bir sonraki anzda tematik yaplm halini grmenize yarar.
Tamama basn.
Harita, her il kendi ortalama gelir seviyesine gre renklenmi olduu halde ekrana geldi. Tematik harita oluturduunuz zaman, Tematik Lejant Penceresi otomatik olarak oluur ve tematik haritann zerindeki renklerin, sembollerin ve stillerin anlamlarn ve bunlarn herbirinin ierdikleri kayt saysn (parantez iindeki rakamlar) gsterir. Eer istenirse lejant penceresini tamak, bykln deitirmek veya Seenekler >
Lejant A/Kapa komutuyla grnr yapmak/kapatmak mmkndr.
160
imdi de yapm olduumuz Tematik Haritay ve lejant deitirelim. Lejant penceresinin zerinde ift tklayn. veya
Harita mensn an ve Tematik Haritay Dzenleyi sein.

Aralklarn dalm deitirilebilir.
Her aralk iin tanml olan renk ve desen deitirilebilir.
Lejant penceresinin grnm Lejanttaki deerleri bir veya daha fazla kolona blme ilemi yaplabilir. Lejanttaki deerlerin boyutunu ayarlar. deitirilebilir.
161
imdi de aralklar ve stilleri deitirelim.
Stillere tklayn.
Bu diyalogu kullanarak, renklendirmede kullanlan stilleri her bakmdan deitirebilirsiniz. Diyaloun sol tarafnda her aralk iin bir stil butonu yer alr. Butonlar en alt aralktan, en st arala doru sralanr. Eer bu butonlardan birine basarsanz, o aralk iin tanml sembol deitirebilirsiniz. Ayrca, kullanl bir zellik Otomatik Dat aktif hale getirebilirsiniz. Otomatik dat aktif iken, MapInfo otomatik olarak renkleri alt ve st deerler arasnda derecelendirir. Nasl altn grmek iin stteki rengi krmzdan maviye evirebilirsiniz. Sonu olarak aradaki renkler de otomatik olarak deiecektir.
Aralk Stilini Deitir diyalounda yer alan en stteki krmz

poligonu tklayn belirtilmi). (456.000.000 626.000.000
olarak
Alan Stili diyalou grnr:
162
En st araln rengini deitirelim. Bunun iin:
n listesini tklayp, Koyu maviyi sein.

Hatrlayacak olursanz, burada setiimiz renk en st aralkta grnecek ve daha alt aralklar iin bu rengin daha ak tonlar kullanlacak.
Alan Stili diyalounu kaptmak iin Tamama basn.

Bu ilemi en alttaki poligon iin de tekrarlayn ve rengini sar sein.
Aralk Stilini Deitir diyalounu kapatmak iin Tamama basn. Tematik Haritay Deitir diyalounu kapatmak iin Tamama basn.
Harita imdi sardan balayp koyu mor rengi arasnda renklendirildi.
Bu renklendirmede tematik haritann genel prensibini yakalayabilirsiniz. Koyu renkler yksek deerleri veya younluklar temsil ederken, ak renklerde dk deerleri veya younluklar temsil etmektedir. Eer, kendi renk emanz kullanmak isterseniz, otomatik datma zelliini kullanmak zorunda deilsiniz. Bu zellii kapatmak iin yapmanz gereken Aralk Stilini Deitir diyalounun st ksmunda yer alan Hibiri seeneini iaretlemek ya da orta aralktaki bir poligonun stilini deitirmek olacaktr. Bunlarn yan sra aralklarda deitirmek mmkndr. Ka tane aralk kullanlacan, ve bunlarn nasl hesaplanacan seebilirsiniz. Hatta kendi aralk tanmlarnz da yapabilirsiniz.
163
Lejant penceresinin zerinde ift tklayp, Aralka basn. Aralklar Deitir diyalou grnr:
Bu diyalog yardm ile aralklar deiik metodlarla hesaplamak ve aralk saysn deitirmek mmkndr. Aralk Hesaplama metodlar; Eit Sayl; Her arala eit sayda kayt koyar. Eit Aralkl; Her aral eit byklkte hesaplar. Doal Krlma; Her aralkta deerleri birbirine yakn kaytlar yer alr (Her araln ortalamas mmkn olduu kadar o aralkta yer alan deerlere yakndr). Standart Sapma; Her aralk ortalama deeri ve onun standart sapma araln ierir. Kuyruklama; Aralklar, verinizin baka bir ksm zerinde yzdelik olarak dalrlar. zel; Aralklar kendiniz tanmlarsnz.
Metod listesinden Eit Aralkly sein.
Dikkat edecek olursanz Tamam butonu
Hesapla olarak deiti ve artk aralk

dalm kutunun ierisinde listelenmi deil.
Hesapla butonuna basldnda

MapInfo aralklar otomatik olarak yeniden oluturur. Birok deiiklik yapabilir ve sonra tekrar Hesapla butonuna basabilirsiniz.
Hesapla butonuna basn.
164
Hesapla butonuna basldnda aralklar

yeniden hesaplanr. Hesaplama yapldktan sonra bu buton Tamam haline dner. Bu yzden bir metod semeden nce defalarca hesap yapabilirsiniz. nceki harita ile bu haritann lejandna dikkat edecek olursanz, bu harita da her araln eit genilikte olduunu greceksiniz. Bir nceki haritann en st aralnda 19 il yer alrken, bu haritann en st aralnda sadece 8 il yer almaktadr.
Aralklar Deitir diyalounu kapatmak iin Tamama basn. Tematik Haritay Deitir diyalounu kapatmak iin Tamama basn. zel Aralklar tanmlamak iin listeden zel Aralk metodunu sein.
Aralklar deitirerek harita zerindeki renklerin dalmn da deitirebiliriz. Bu da tematik harita oluturmann altnda yatan sebebi gstermektedir.
165
10.2 Bireysel Tematik Harita Oluturma Bireysel tematik harita, kategori bilgilerine dayanarak harita objelerini renklendirir. Baka bir deyile her obje kendi ierdii deere gre renklendirilmektedir. Yani, MapInfo her birim deere ayr bir renk veya biim atamaktadr. Her donat eitim, elence, ulam ve ticaret olmak zere drt farkl gruba ayrlmtr. imdi de Donatilar haritasn tematik yapalm ki, hangi donat hangi grupta yer alyor kolayca anlayalm. Bunun iin kullanacamz saha TIP kolonudur.
Harita > Tematik Harita Yap sein. Tematik Harita Yap - Adm 1 / 3 diyaloundan Bireyseli sein. Donatilar tablosu noktasal objelerden olumaktadr, ablon Ad listesinden Point IndValue Defaultu seip, Sonraki
butonuna basn.
Adm 2 diyalounda hangi tabloyu ve hangi sahay kullanacamz seeceiz. Donatilar tablosu, harita penceresinde noktasal obje ieren en st katman olduu iin Tablo aa alan listesinde de en stte yer almaktadr. ADI kolonu da tablonun ilk kolonu olduu iin, Kolon aa alan listesinin en stnde yer almaktadr. Bireysel tematik harita, haritay karakter ya da saysal deerlere gre renklendirmenize olanak salar. Donatilar tablosunu TIPI sahasna gre renklendirelim:
166
leriye basn.
Adm 3de, MapInfonun donatlar TIPI sahasna gre nasl snfladn grebiliriz. Parantez iindeki saylar, hangi tipte ka kayt olduunu gsterir. Buradan, haritay istediimiz ekilde deitirmekte mmkndr. Stiller butonu semboln tipini, rengini ve bykln deitirmenizi salarken, Lejant butonu da lejant penceresini deitirmenizi salar.
Stiller butonuna basn ve her tip iin farkl bir sembol sein. Tematik olutur - Adm 3 diyalouna dnmek iin Tamama basn.
Haritay oluturmak iin Tamama basn.
167
Tematik haritada deiiklikler yapmak istiyorsanz, lejant penceresinin zerinde ift tklayabilir veya Harita > Tematik Haritay Dzenle komutunu kullanabilirsiniz. 10.3 Lejant Dzenleme Bir tematik harita oluturup, bunu bakalarna gstermek ve onlarn anlamasn isterseniz Lejant Penceresini deitirmek iyi olabilir. Mesela, oluturduumuz haritann bal daha anlaml hale getirilebilir.
Lejant penceresinin zerinde ift tklayn. Lejanta basn. Lejant Deitir diyalou grnr.
168
st sol kedeki ksmda lejantn baln deitirebilirsiniz. Mesela Sunduklar Hizmete Gre Donatilar dediinizde daha aklayc ve yararl bir bala sahip olursunuz. Tematik harita oluturmann baka bir prensibi ise, uygun olduu mddete, haritada kullanlan verilerin kaynan yazmaktr. Ayrca isminizi ve/veya haritann yapld tarihide lejanta veya haritaya ekleyebilirsiniz.
Balk ksmna tklayn, iindekileri silip unu yazn: Sunduklari

Hizmete Gore Donatilar
Lejant Deitir diyalounu kapatmak iin Tamama basn. Tematik Haritay Deitir diyalounu kapatmak iin Tamama basn.
Ekranda Lejant Penceresi deimi halde grnr;
Haritanz okuyacak kiiler asndan, lejantn anlalr olmas olduka nemlidir. Ayrca, aralklarn nasl tanmland, verinin hangi kaynaktan alnd, kullanlan birimin ve
169
haritann amacnn ne olduu ve haritay kimin yapt gibi bilgileri de karnzdaki kiiye aktarmak faydal olabilir.
yle tek bir harita ki; ayn durumu ifade etmek veya ayn veriyi gstermek iin, zerinden tanmlanamayacak kadar ok harita retilebilir. Mark Monmonier - How to Lie With Maps (Haritalarla Nasl Yalan Sylenir?)
10.4 Tematik ablonlarn Kullanm Tematik ablonlar aadaki harita ayarlarn kaydeder: Seilen stilleri, Deitirilmi lejant yazlar ve balklar dahil olmak zere, lejant seeneklerini, Eer aralk tanml tematik yaplacaksa, aralk metodunu, Eer aralk tanml tematik yaplacaksa, aralk saysn. Btn tematik ablonlar deitirilebilir, silinebilir ve yeni ablonlar oluturulabilir. imdi Donatilar tablosu iin oluturduumuz bireysel tematik harita ayarlarna dayanarak bir tematik ablon oluturalm. Daha sonra, bu ablonu deitirip, baka bir ablon ile birletireceiz.
Harita > Tematik Haritay Dzenleyi sein. Donatilar (Tek deer TIPI) seip, Deitire basn.
Tematik Haritay Deitir diyalou grnr.
170
ablon grubundan Kaydete basn. Ayarlar ablona Kaydet diyalou grnr. Bu diyalou kullanarak, yeni bir ablon
kaydedebilir, varolan bir ablonun ismini deitirebilir, zerine yeni ayarlar kaydedebilir veya onu silebilirsiniz.
171
Mevcut tematiimizin ablonunu kaydetmek iin:
Ad ksmna Donati Tipi - Bireysel yazn.
Ayalar ablona Kaydet diyalounu kapatmak iin Tamama basn Tematik Haritay Deitir diyalounu kapatmak iin ptale basn.
ablonu yeni bir tematik harita zerinde uygulamak iin:
Harita mensn an ve Tematik Harita Yap seip, Bireyseli sein.

Donati Tipi - Bireysel ablonu, ablon Ad listesinde grntlenecektir.
ablon Ad listesinden, Donati Tipi Bireyseli sein.

nizleme penceresinde, seilen ablonun ayarlaryla rnek lejant grntlenir.
172
Eer lejant yazlarn, daha nce oluturduunuz yazlardan kullanmak isterseniz, zel
Lejant Yazs Kullan kutusunu iaretleyin. Devam edip ablonu detirelim. Sonraki> butonuna basp sonraki diyaloa gein (Tematik Harita Yap - Adm 2 / 3) Tablo listesinden Donatilar tablosunu sein; Kolon listesinden TIPI seip, Ileriye basn. Tematik Olutur - Adm 3 diyaloundaki Stillerden,her kategori iin
stili deitirin.
Tematik Olutur - Adm 3 diyalouna dnmek iin Tamama basn. ablon grubundan Kaydete basn.
Bu noktada yeni bir ablon oluturabilir ya da yeni stillerimizi mevcut ablon zerine kaydedebiliriz. Stillerimizi mevcut ablon stne kaydetmek iin:
Tamama basn.
Tamama basn.
173
Tematik haritay oluturmak iin Tamama basn. Mevcut bir tematik haritann ayarlarn kullanarak mevcut tematik haritalar deitirebilirsiniz. ablonlar sadece tematik bir haritay deitirirken birletirebilirsiniz:
Harita > Tematik Haritay Dzenleyi sein. Donatilar (Tek deer TIPI) sein. Deitire basn. Lejanta basn. Lejant Deitir diyalounda dikkate deer bir iki deiiklik yapalm. Tamama basn. ablon ksmnda, Birletire basn. Point IndValue, Black and White sein.
Tamama basn.
imdi, Point IndValue, Black and White ablonu mevcut tematik haritada tanmlanan ablonun zelliklerini ald. Tematik haritay oluturmak iin Tamama basn. Lejant bal ve lejant elerindeki fontun srekl Trke kmas iin Seenekler > Tercihler mensnden Lejant Penceresindeki fontlar Trke Yapn (Arial Tur) gibi.
174
10.5 Tematik Haritay Kaydetme Tematik haritay kaydetmek iin sadece alma ortamnz proje olarak kaydetmeniz yeterlidir.
Dosya > Proje Olarak Kaydeti sein. Dosya Ad ksmna Donatilar_Haritasi yazp,Kaydete basn.
10.6 Tematik Katmanlar Anlama Bir sonraki altrmamzda Trkiyeyi (mesela Iller tablosunu), baka bir tablodaki deerlere gre renklendireceiz. Bunu yapmadan nce Harita Penceresindeki gereksiz katmanlar kaldralm. Fakat bunun iin tematik katmanlar hakknda biraz daha bilgiye sahip olmamz gerekecek.
Projelere tematik ablonlar kaydedebilirsiz!
Katman Kontrol diyalounda yeni bireyler farkettiniz mi? MapInfoda yeni bir tematik harita oluturduunuzda, bu tematik katman harita penceresine ayr bir katman olarak eklenir ve verilerinden olutuu ana tablonun hemen stnde yer alr. Tematik katman, ana katmandan ayrarak aadaki zelliklere sahip oluruz; Bir ana katman zerinde birok tematik katman oluturabilirsiniz. Baka bir tematik katman oluturmak istediinizde, verilerini alacanz baka bir ana tabloyu her defasnda harita penceresine tekrar tekrar eklemek zorunda kalmazsnz. Ayn zamanda birden fazla tematik katman gsterebilirsiniz. Katman Kontroln kullanarak, seilen tematik katmanlar harita penceresinde gsterebilir veya gstermeyebilirsiniz. Bu arada ana katman her durumda harita penceresinde grnmeye devam eder.
175
Tematik katmanlarn sralamas haritann grnn deitirebilir. Eer bir tematik katman, baka bir tematik katmann zerinde yer alyorsa, altta kalan tematik haritann grntsn kaplayabilir. Aada tematik harita katmanlarnn yukardan aaya nasl sraland listelenmitir: (Harita katmanlarnn aadan yukarya doru izildiini unutmaynz) 1. Pasta, ubuk grafikli veya byyen sembolle oluturulan tematik katman (en stte yer alr), 2. Nokta younlukla oluturulan tematik katman, 3. Renk veya byklk zelliine gre oluturulan aralk tanml tematik katman, 4. Btn zellikler uygulanm aralk tanml veya bireysel tematik katman. 5. Ana katmanlar. Bir tematik katman oluturulduu zaman MapInfo, otomatik olarak onu katman hiyerarisi iinde uygun bir yere yerletirir. imdi yapacamz altrma iin, biraz nce oluturduumuz tematik katman kaldralm. Bir tematik katman kaldrmak iin aadaki iki yoldan birini kullanabilirsiniz: (1) Katman harita penceresinden kartarak, daimi olarak kaldrabilirsiniz veya (2) Grnmez yaparak geici olarak kaldrabilirsiniz. Bunu katman kontrolnden o katman iin grlebilir kutusundaki iareti kaldrarak yapabilirsiniz. Eer birinci yolu seerseniz, o tematik katman tekrar kullanamazsnz. kinci yolda ise, o tematik katmann grlebilir kutusunu iaretleyip tekrar grntleyebilirsiniz. Biz bu altrmada tematik katmanlar kaldracaz. lk olarak Tek Deer TIPI katmann sein, karta basn. Sonra Tek Deer TIPI katmann sein, karta basn. En son olarakta Aralklara gore ORT_GELIR_1980 katmann sein, karta basn. Katman Kontrol diyalou aadaki gibi olmaldr:
176
Tamama basn.
Artk tematik katmanlar haritadan kalkt. Dikkat: Eer tematik katmanlarnz proje olarak kaydetmemi iseniz, bir tematik katman harita penceresinden kaldrmaya altnz her zaman, MapInfo size alma ortamnz proje olarak kaydedip kaydetmeyeceinizi sorar. 10.7 Tablolar Eletirme: Baka Tablodaki Veriyi Kullanma imdi Iller tablosunu, sat bilgilerinin yer ald bir baka tablodaki verilere gre renklendireceiz. kinci admda ki diyolagda bulunan birletirme zellii, bize haritamz renklendirirken baka bir tablonun verilerini kullanma imkan verir. Tablolar birletirmek, iki tabloda yer alan verileri ilikilendirmek demektir. Sat bilgilerinin, altnz kurumun bir baka biriminden geldiini farzedelim.
Dosya > A sein; Blm_10 klasrndeki Sats_97yi seip, Aa

basn. Sats_97 tablosu verisayfas penceresinde ekrannza gelecektir.
177
Tematik harita oluturmadan nce durum ubuuna bakacak olursak, Sats_97 tablosunun veritabanndaki kayt saysnn 70 olduunu grrz.
Halbuki, bizim 80 ilimiz vard. Bu durumda dier on ilde sat kaydnn olmadn farzedebiliriz. Artk,
Iller
tablosunu
dBASE
dosyasndaki
sat
sahasndaki
bilgilere
gre
renklendirmeye hazrz. Bunun iin ncelikle bu iki tabloyu birletirmemiz gerekir. Tablolar birletirebilmek iin de verileri balamamz gerekir. Baka bir deyile Sats_97 tablosunda yer alan bir sat kaydnn, hangi ili gstereceini bilmeliyiz. MapInfoda bu iki ekilde gerekletirilebilir: Birincisi, iki tablonun ayn bilgileri ieren ortak bir kolonu olabilir. Bizim rneimizde her iki tabloda da il adlarn ieren kolonlar var. Dier metodda ise; tablolar corafi ilikiler kullanlarak birletirilir. Mesela, harita zerine ilediiniz mterilerinizin olduunu varsayalm, iller haritasnn zerindeki mteri iaretlerine bakarak, hangi mterinin hangi ilde yer aldn syleyebilirsiniz.
Iller Harita Penceresinin stndeki ubuu tklayn.

imdi bu pencere aktif.
Harita > Tematik Harita Yap sein. Aral sein; ablon ad listesinden Region Ranges Defaultu sein.
178
Sonrakiye basn. Tablo listesinde Illerin seili olduunu kontrol edin; Kolon listesinden Birletiri sein. Tematik iin Kolon Deitir diyalou grnr. Birazdan, burada geici bir kolon
oluturup, onu Iller tablosuna ekleyeceiz. Bu kolonu oluturacak bilgiler ise dorudan
Sats_97 tablosundan alnacak. Aadaki admlarla hangi tabloyu ve hangi bilgiyi

kullanacamz seip, tablolarn nasl birletirileceini tanmlayacaz.
Deer Tablosu listesinde Satis_97nin seili olduuna emin olun. Hesapla listesinde Deerin seili olduuna emin olun. metod ksmnda ise TOP_SATIS_97yi seip, Eletire basn.
MapInfo, tablolar otomatik olarak birletirmeyi deneyecektir; fakat gene de her zaman hangi birletirme metodunu kullandna bakmamz iyi olur. MapInfo, tablolarmz ilikisel birletirme metodu kullanarak birletirmi. Her iki tabloda da il adlarn ieren bir kolon olduu iin, bu metodu kullanp, tablolarmz ortak kolon aracl ile ilikilendirebiliriz. Dikkat edecek olursanz, Elemeyi Tanmla diyalounda deitirmeniz gereken bir ey yok. Sizin diyalounuzda aadaki gibi grnmeli:
179
Elemeyi Tanmla diyalounu kapatmak iin Tamama basn. Tematik iin Kolon Deitir diyalounu kapatmak iin Tamama basn.
Tematik Harita Yap Adm 2 / 3 diyalou artk bize illerin TOP_SATIS_97 sahasna gre renklendirildiini gsterir. Satis_97 tablosunun veritabannda yer almayan illerin sat deeri sfr olacaktr. Bu illeri aralk tanmmza koymamay seebiliriz.
Sfr ve Bolar Alma kutusunu iaretleyin
leriye basn.
Eer isterseniz, renkleri ve aralklar deitirebilirsiniz.
Tamama basn.
180
Iller tablosu iin bu altrmada oluturulan TOP_SATIS_97 kolonuna sanal kolon denir. MapInfoda yaratlan bu sanal kolonlar geicidir. Eer Iller tablosu kapatlacak olursa, bu sanal kolonda kaybolacaktr. imdi de Iller tablosunu verisayfas penceresinde ap, TOP_SATIS_97 kolonuna daha yakndan bakalm.
Pencere > Yeni Verisayfas Penceresini sein. Tablo Ad listesinden Illeri seip, Tamama basn.
Verisayfas penceresinin son kolonuna baktnzda orada sanal kolon TOP_SATIS_97yi greceksiniz.
Bu kolon geici olduundan, ierdii deerler aktif balantldr ( hot-linked). rneimizde, Iller tablosu Satis_97 tablosuna aktif baldr. Bunun anlam Satis_97 tablosundaki bir deiiklik annda Iller tablosuna da yansyacak demektir.
181
Sanal bir kolonu proje ile saklayabilirsiniz. Proje geici kolonu da tamamlayarak tematik haritay yeniden oluturacaktr. Ayrca, Dosya > Farkl Kaydet komutunu kullanarak, Iller tablosunun bir kopyasn yeni (ve farkl) bir tablo olarak kaydetmekte mmkndr. Bu durumda, TOP_SATIS_97 kolonu, bu yeni tablonun kalc bir kolonu haline gelir ve orjinal TOP_SATIS_97 kolonu ile bir balants kalmaz. imdi oluturduumuz haritay saklamak iin bir proje oluturalm.
Dosya > Proje Olarak Kaydet i sein.

Sats_Haritas yazp, Kaydete basn. 10.8 Corafi Balantlar MapInfoda tablolar, bir baka yntemle yani corafi balantlar kullanlarak da birletirilebilir. Bunu yapabilmemiz iin, her iki tablonun da harita objelerine sahip olmas ve birbirleriyle corafi bir iliki (akmalar gibi) ierisinde olmalar gerekir. Eer bir tablodaki harita objeleri dier tablodaki harita objelerini ieriyorsa veya onlarn ierisindeyse, MapInfo bu iki deiik tablodaki bilgileri ilikilendirecek ekilde, iki tablo arasnda corafi bir balant kurabilir.
Iller tablosunu Donatilar tablosundaki verilere gre renklendirmek isteyelim ve her ili,
o il ierisinde yer alan donatlarn kar veya kazanlarna gre renklendirelim. Eer bu iki tablonun verisayfas pencerelerini karlatracak olursanz, her ikisininde paylat ortak bir kolon gremezsiniz. Baka bir deyile diyebiliriz ki, Donatilar tablosunda hangi donatnn hangi il ierisinde yer aldn gsteren bir kolon yok. Bu yzden veritaban bilgilerine dayanan ilikisel bir balant kurmak imkansz. Biz de bu yzden birletirme ilemi iin bu iki tablonun harita objelerini karlatracaz. imdi Iller tablosunu her ilin iinde yer alan donatilarn kar veya kazanlarna gre renklendireceiz.
Harita > Katman Kontrol sein. Aralklara Gre TOP_SATI_97 katmannn grlebilir seeneinin
iaretini kaldrn.
Tamama basn. Harita > Tematik Harita Yap seip, Aral sein.
Alan iin aralk tanml bir ablon seip, Sonrakiye basn.
182
Tematik Harita Yap Adm 2 / 3 diyalou grnr: Tablo listesinde Illerin seili olduunu kontrol edin. Kolon listesinden Birletiri sein. Tematik in Kolon Deitir diyalou grnr. Deer Tablosu listesinde Donatilarin seili olduuna dikkat edin.
l baznda toplam deer almak iin Hesapla listesinde SUM sein.
metod listesinden KAR_ZARAR seip, Eletire basn.
Eletirme seeneine bakacak olursak, MapInfonun bu iki tabloyu illerin plakalarna ve donatlarn X koordinatlarna gre birletirmeye altn grrz. Tahmin edeceiniz zere bu balant yntemiyle hibir veri birleemez, bu yzden tablolarmz corafi ilikilerle birletireceiz. Corafi eletirme iin ikinci seenei iaretleyin. Corafi eletirme bir cmle gibi okunabilir. listeyi kapsar dan iindedir e deitirin.
183
MapInfo Donatilar tablosunun objeleri ller tablosu iine denlerin bilgilerini ller tablosuna aktarr.
Eletirmeyi Tanmla diyalounu kapatmak iin Tamama basn. Tematik iin Kolon Deitir diyalounu kapatmak iin Tamama basn.
Sfr ve Bolar Alma kutusunu iaretleyin. leriye basp, Tamama basn.

Bir nceki eletirmemizde olduu gibi Iller tablosuna donatlarn kar ve kazanlarn ieren geici bir kolon eklendi. Bu almanz proje olarak kaydedecek olursanz, bu geici kolonu yeniden oluturacak komutlarda orada saklam olursunuz. Eer
Donatilar tablosuna yeni donatilar eklenecek olursa, kaydetmi olduunuz projeyi

yeniden atnzda, tematik haritamz bu deiiklikleri yanstacaktr. Bu tematik harita, projeyi her amzda yeniden oluturulacaktr.
184
zet
Hazrlk Aamalar: 1. Tematik olarak renklendirmek istediiniz tablolar belirleyin ve an. 2. Eer birinci admda atnz tabloda, verilerinden yararlanarak renklendirmeyi yapmak istediiniz kolon veya kolonlar yoksa, o kolon veya kolonlar ieren tablo veya tablolar da an. 3. Tematik Haritann tipini belirleyin: Aralk Bireysel Pasta Grafik ubuk Grafik Nokta Younluk Byyen Grid Tematik Harita Oluturmak in Harita > Tematik Harita Yap Eletirme Yapmam Gerekir mi? Sadece, kullanacanz veriyi ieren kolon baka bir tabloda ise, eletirme yapmanz gerekir. Tematik Haritay Deitirme Harita > Tematik Haritay Dzenle veya Tematik haritann lejant zerine ift tklayn. Tematik Haritay Kaydetme Dosya > Proje Olarak Kaydet
185
11. leri Seviye Tematik Haritalama

Dersin Amac
Bu derste, ift deikenli tematik haritalarn oluturulmasn, ayn blgeye ait birden fazla verinin karlatrlmas iin dorudan harita zerinde bar grafik veya pasta grafiklerinin oluturulmasn, blge zerinde nokta ile tematik oluturmay, ve alt ksm gsteren ablon kullanarak iki kere tematik oluturma ilemini reneceiz. Bunlarn yansra tematik haritalamada kullanlan ana aralardan biri olan grid tematik haritalamasn ve yaratlan grid haritann 3 boyutlu grntlenmesini greceiz. Son olarakta 3 boyutlu analizlerden biri olan prizma haritalara bakacaz.

Pratik Kullanm
nceki
ift Deikenli Tematik Haritalarn Oluturulmas Bar Grafik Tematik Haritalarn Oluturulmas Pasta Grafik Tematik Haritalarn Oluturulmas Nokta Younluk Tematik Haritalarn Oluturulmas Grid Tematik Haritalarn Oluturulmas Prizmatik Haritalarn Oluturulmas 3 Boyutlu Harita Pencerelerinin Oluturulmas Lejant Deitirme
derslerimizde
tematik
harita
oluturmann
ama
ve
yntemlerinden
bahsedilmiti. Ancak baz durumlarda ayn harita zerinde birden fazla veri tipine veya eidine gre tematik harita oluturmamz gerekebilir. rnek olarak partilere verilen oy miktarlarnn harita zerinde gsterilmesi iin her partinin ald oy oranna veya oy saysna gre bar grafiklerinin il haritas zerinde oluturulmas verilebilir. Genellikle younluk verilerini harita zerinde ifade etmek iin renk kullanmak yerine noktalar ile tarama yntemini seeriz. Mesela nfus younluu haritasnn oluturulmas iin her 100 insan iin 1 nokta koyarak Trkiye haritas zerinde nfus
186
dalmn grebiliriz. 1 noktann ifade ettii insan saysnn byklne gre de daha sk veya daha seyrek bir dalm elde ederiz. Bazen bir sr noktaya bal bir ok veriyi kullanarak anlalr bir ekilde haritalar grntleyemeyebiliriz. Bu gibi durumlarda mesajmz net bir ekilde verebilmemiz iin tamamiyle renklendirilmi bir yzeye ihtiya duyabiliriz. Bu teknii tematik haritalar iin kullandmz gibi, 3 boyutlu ykseklik modelleri iin de kullanabiliriz. Net bir mesaj vermemizde renklerinde yardmc olmad durumlarda 3 boyutlu gsterimi kullanabiliriz. 11.1 ift Deikenli Tematik Haritalarn Oluturulmas Daha nceki almalarmzda tematik harita oluturmay renmitik. imdi daha gelimi seenekleri kullanarak, daha net mesajlar vermeye alacaz.
Dosya>A komutundan, Blm_11 klasrndeki Iller ve Donatlar tablolarn anz.
Grld zere Donatilar tablosu, noktasal objelerden olumakta ve noktalara ait iyeri tipi ve sat bilgilerini kapsamaktadr. Eer biz hem iyerinin tipini hem de ilgili sat bilgisini ayn zamanda gstermek istiyorsak, bu niteliklere ait kolon tiplerinin ikisi birden saysal veya ikisi birden karakter olmad iin yeni bir yaklama ihtiyacmz var. Bu yaklamn ismi ift Deikenli Tematik Haritalama olup, noktasal veya izgisel objeler ieren haritalar zerinde uygulanabilir.
187
Elimizdeki veriye bal olarak, iki tane aralkl haritay veya bir bireysel bir de aralkl haritay seebiliriz. lk nce Donatilar tablosunun TIPI kolonuna gre bireysel renklendirilmi tematik harita oluturalm.
ki deikeni bir sembolde gsterebilmemiz iin, her deiken iin deiik bir nitelik sememiz gerekir, mesela birisi renge gre ayrlm iken dieri sembol tipine veya byklne gre ayrlabilir. imdi biz renkleri setiimize gre artk, aralkl tematik haritay sememiz gerekiyor.
188
Dikkat ettiiniz zere bu byyen bir tematik harita deildir, deiken byklklerde aralkl tematik haritadr. Bir sonraki admda tematik yaplacak kolon olarak SATIS_95i seiniz. 3. Diyalogdaki Stiller dmesine basnz ve Seeneklere tklaynz. Uygula seeneinde, bu tematik iin en uygun gsterim olan Boyutu seiniz.
Tamama bastmz zaman bu diyalog baska bir harita yaratacaktr ama aslnda sadece bir nceki tematik haritadaki byklkleri deitirecektir.
189
Fakat izimler sadece Harita Penceresinde tek kat olarak yapld. Lejant Penceresinde bu iki tematii iki farkl grupta grebiliriz. Eer Katman Kontrolne de bakacak olursak orada da bu iki tematik katman iki farkl katman olarak grebiliriz. Fakat imdi bu tematik katmanlarn srasn deitiremeyiz. Zaten sralama dmeleride bu iki katman iin aktif deil artk. Eer Aralkl Tematiin, Stiller seeneinde Boyut yerine Tm zellikleri seecek olursak, tematik haritalar iki ayr katman olmak zere otomatik olarak deiecektir. Daha sonra da greceimiz zere, Prizma Haritalarda, ift deikenli tematik harita oluturmada kullanlabiliriz. 11.2 Bar Grafii Tematik Oluturma nceki derslerimizde tematik harita oluturma konusunda bir fikir edinmitik. Bu derste Trkiye il haritas tablosu ve 1991 seimlerinin il merkezlerinde ki sonu tablosu ile alacaz. Blm_11 klasrndeki Iller ve 91_Sec_Il_Mer tablolarn an. Iller tablosunun Harita ve 91_Sec_Il_Mer tablosunun Verisayfas pencereleri ekrana gelecektir (91_Sec_Il_Mer tablosu haritas olan bir tablo deildir).
190
Verisayfas penceresinde il kodlarn, semen saysn, geerli oy miktarn ve partilerin aldklar oy miktarlarn greceksiniz. Trkiye haritas zerinde bar grafik olarak bu verilerin grnmesi iin
Iller Harita Penceresini aktif hale getirin. Harita > Tematik Harita Yap Mensn tklayn.
Adm1: lk adm tematik oluturma ynteminin seimi aamasdr. MapInfo yedi farkl tipte tematik oluturmamza imkan salar. Bu tiplerin ne olduu nceki derslerimizde anlatlmt (Bkz MapInfo Professional Temel Seviye - Blm 10)
ubuk Gr seeneini iaretlediimizde ablon ad ksmnda Bar Chart, Black and White
ve Bar Chart Default seeneklerini greceksiniz. Siyah-beyaz kt iin birincisini semek uygun olacaktr. Renkli bir grafik hazrlamak iin de ikinci seenei iaretlememiz gerekir.
Adm 2: Sonraki diyalog kutusu ise hangi tablonun kullanlaca ve hangi sahalarn seileceinin bilgisidir.
191
Tabloda mevcut bulunan sahalar
Bar Grafii oluturmak iin kullanlacak sahalar
Grld gibi Iller tablosunda sadece 1990 Nfusu, 1997 nfusu, Ortalama Gelir ve Deiim sahalar mevcuttur. Tablo ksmnda seilen tablonun sahalar Kolon Tablosu ksmnda grlecektir. Ancak balang hedefimiz oy oranlarn Trkiye il haritas zerinde gstermek olduu iin baka bir tablodan veri alarak tematik yapmamz gerekmektedir (MapInfo Professional Temel Seviye - Blm 10).
Birletir seenei ile baka bir tablodaki veriyi alalm. Birletir seeneini tklayn
Diyolou gelecektir. Deer Tablosu ksmnda 91_Sec_Il_Mer tablosunun seili olduuna emin olun. Hesapla ksmnda Deer seildiine emin olun. kolon ksmnda ise DYP sahasn sein.
192
MapInfo iki tablo arasnda balant ilemini kendisi yapmaktadr. Ancak yinede emin olmak iin Eletir dmesine basn.
Iller tablosundaki PLAKA_NO ve 91_Sec_Il_Mer tablosundaki PLAKA_NO sahalar balanty salayan sahalardr. Tamam dmesine basn. Tematik in Kolon Deitir Diyalog kutusundaki Tamam dmesine basn.
Adm ikiye dndnzde Pasta/ubuk Grafik iin: ksmnda DYP sahasnn grndne dikkat edin. Ayn ilemleri ANAP, SHP, RP, DSP, SP ve BAIMSIZ sahalar iin yineleyin. Btn sahalar seildikten sonra leri dmesine basn. Adm 3: Bu admda oluturulacak olan bar grafiinin grnm ayarlar yaplr.
nizleme ksmnda oluturulacak bar grafiinin renk ve grafik grnm vardr.
193
Gerekli grnt deiikliklerini yapmak iin
Stiller butonuna basn ubuk Stilini Deitir diyalog kutusu ksmdan olumaktadr. Kolonlar ksmnda her saha iin tanmlanm renkler grlmektedir. Desen dmesine
tklanarak seili olan sahann renk tanm deitirilebilir. Grafik Tipi ise Yn ve oklu ubuk seeneklerinden olumaktadr Grafik Boyutlar, ubuklarn hangi deerde, hangi boyda ve hangi ende olacan belirler. Yani ubuk uzunluunun her santiminin hangi deere karlk geldii bu diyalog kutusundan ayarlanmaktadr.
Tamam dmesine basn.

3. Adm kutusunda da Tamam dmesine basn.
Katman Kontrol diyaloundan Iller tablosu iin Etiket seeneini Il_Ad

olarak atayn ve katman da otomatik etiket opsiyonunu iaretleyin. Grafiklerin bykln herhangi bir 11.3 Pasta Grafii Tematik Oluturma Genelde bar grafii ve pasta grafii ayn tr analizlerde kullanlan veri gsterim tipleridir. Her iki gsterim tekniinde de birden fazla verinin grsel olarak
Ekranda il haritas zerinde her il iin farkl grafiklerin olutuunu greceksiniz. srada deitirmek istediimizde Lejant penceresindeki lejant tklanarak deitirilebilir.
194
karlatrlmas sz konusudur. Bu yzden bar grafii oluturmada ki 3. adma kadar ayn admlar izlenmektedir. 3. admda aadaki diyolog kutusunu greceksiniz.
Yine
ncekine
benzer
ekilde
Stiller
dmesi
tklandnda
pasta
eklini
ayarlayabildiimiz aadaki diyalog kutusu grnecektir.
Bu diyalog kutusunda da farkl ksm vardr.
Kolonlar: Her saha iin tanmlanm renkler grlmektedir. Renk dmesine tklanarak
seili olan sahann renk tanm deitirilebilir.
195
Grafik tipi: Dereceli ve Yarm Pasta seenekleri yer alr. Dereceli seenei
iaretlendiinde toplam oy saysna gre pasta byklkleri deimektedir. Seilmediinde ise btn pastalar ayn byklkte grnecektir. Yarm pasta seildiinde ise pastalar yarm daire eklinde olacaktr.
Dereceli iaretlendiinden emin olun Tamam Dmesine basn

3 adm diyaloundaki Tamam Dmesine basn Her il zerindeki Pasta, o ile ait oy dalmn gstermektedir. Pasta dilimlerinden her birinin bykl pasta renginin gsterdii partinin o ilde ald oy oran ile doru orantldr. Ayn zamanda pasta bykl o pasta grafik oluturmada kullanlan sahadaki toplam byklk ile doru orantldr. Bu gsterim yntemi ayn ekilde mterilerin tketim alkanlklarnn belirlenmesi amac ile de kullanlabilir.
rnein iller baznda merubat tketimleri, kullanlan cep telefonu markalar, beyaz eya tketim oranlar bunlardan sadece birkadr. 11.4 Nokta Younluu Tematik Oluturma Dier bir tematik oluturma yntemi snrlar iinde noktalarn oluturulmasdr. Her nokta belirli bir rakamsal bykl ifade etmektedir. Alan iindeki nokta says ise o alan iin ifade edilen toplam bykl vermektedir. Mesela nfus younluu bilgisini harita zerinde gstermek istediimizde nfus bilgilerine gre tematik oluturmamz gerekir.
196
Harita > Tematik Harita Yap Mensn tklayn. Nokta Younluu Seeneini iaretleyin ablon ad Ksmnda Dot Density Defaultun seili olduuna dikkat
edin
Sonraki dmesine basn Kolon ksmnda NUFUS_1990 sein Ileri Dmesine basn
3. Adm olarak yukardaki kutu grnecektir. Ayarlar kullanlarak bir noktann hangi deeri gsterecei deitirilebilir. Bylece, nfus younluunu ekranda kolayca izleyebiliriz.
197
11.5 Grid Tematik Haritalarn Oluturulmas MapInfoda yer alan bir baka tematik haritalama metoduda, grid tematiidir. Alanlar iin oluturulan tematik haritalarda genellikle snrlarda keskin deiiklikler oluur, fakat gerek hayatta snrdan snra olan deiiklikler bu kadar kesin olmayp daha yumuak geiler ierir. Mesela 1990daki nfusu gsteren aadaki tematik harita,
Bu haritadan daha iyidir. Bu altrmay yapmak iin, ncelikle Iller tablosunu anz
198
Bir Grid Tematii yaratmak iin
Harita > Tematik Harita Yap komutunu seiniz. Grid seenei zerine tklaynz. ablon Ad ksmnda Grid Defaultun seili oldundan emin olunuz. Sonraki dmesine tklaynz.
2. Admda dialog zerinde, aada grdnz deiiklikleri yapnz.
Grid Seenekleri ksmnda ortaya kacak renk dosyasn krpmak iin bir snr dosyas belirlenir. Eer bir snr dosyamz yoksa ortaya kacak olan renkli katman, dikdrtgen eklinde olup, bizim hedef alanmzn dnda sorgumuzla alakal olmayan renkler gsterecektir. Aradaki fark grmek iin, daha sonra ayn altrmay bir snr tablosu semeden yapacaz. Grid tematii oluturmak ana katman zerinde kozmetik veya geici bir deiiklik yapmak deildir. lem srasnda .MIG uzantl bir dosya yaratlr ve aktif Harita Penceresine yeni bir katman olarak eklenir. mig MapInfonun grid dosyalarn belirten zel uzantsdr.
leri dmesine basnz

3. Adm karnza gelecektir.
199
3. Adm da ayn zamanda bu tematik harita katman iin renk ayarlarda yaplr.
Ayarlarda renklendirme de kullanlacak hcrelerin hangi enterpolasyon tekniine gre

oluturulacan belirleriz.
Stillerde grid dosyamz iin renk emasn belirleriz. lmlerimize gore krlma saysn
deitirebiliriz. Bu altrmada Krlma Saysn 6 olarak deitirin.
Glgeleme ise grid dosyamza derinlik vermek iin kullanlan bir seenektir. Lejantda da haritamzn lejantnn balklarn, fontunu ve etiketlerini deitirebiliriz.
200
Gridi dz olarak grmek iin Glgelemeyi kaldrabilirsiniz. 11.6 Grid Haritasndan 3 Boyutlu Haritalar Oluturma .MIG uzantl dosyalar 3 boyutta grntlenebilir. Hatrlarsanz, illere gre nfusu gsteren grid dosyamzda bir MIG dosyasyd. 3 boyutlu bir grnt oluturmak iin;
Harita > 3D Harita Olutur komutunu izleyin
3D Harita Olutur Dialou karnza gelecektir. Bu dialogda ksm yer alr.

Kamerada 3 Boyutlu Haritann balangtaki grntsnn yerini belirleriz. Ikda gnein simlasyonu iin kullanlabilecek bir k kayna belirleriz. Grnmde birim, znlrlk, lek ve art alan rengi ile ilgili seimler yaparz. 3 Boyutlu harita bir imaj olduu iin, piksel saysn artrdmz zaman ortaya kacak imajn kaliteside artar. Bu yzden znrlk nemlidir.
201
3D Harita penceresinin zerindeki dndrme aracn kullanabiliriz. 3D Harita mensn kullanarak, 3 Boyutlu haritay dzenleyebilir ve baka ekillerde grntleyebiliriz.
Yenile: MapInfo, Microsoft Windowsun video kartna uyarlanan DirectX teknolojisini

kulland iin aktif ekran ayarlarnda ekran srcsnden kaynaklanan sorunlar olduu zaman ekran yeniden izmek iin yararl bir komuttur.
Bak Noktas Kontrol: Grnty tasarlamak iin kullanlr. Kullanc Bak Noktas
Kontroln kullanarak grntye bak noktasn evirebilir, daha yakndan bakabilir veya grnty kaydrabilir.
izgisel: Bu seenek 3 Boyutlu haritann halihazrdaki yapsn gsterir. zellikler: 3 Boyutlu Harita Penceresini olutururken kullandmz 2. Adm, yani 3D
Harita zellikleri dialounu ekrana getirir.
202
Steroskopik 3D Harita Penceresi Eer 3D Harita Penceresi aktif iken CTRL-F3e basacak olursak penceredeki grntnn renkleri, beyaz alanlar magenta olacak ekilde deiir. Bu pencere, bir camnda mavi dier camnda krmz bulunan 3 Boyutlu gzlklerle izlenebilir. Bu ekilde harita zerindeki objeleri 3 Boyutlu sinema izliyormu gibi seyredebiliriz.
11.7 Noktasal Obje eren Dosyalardan Grid Haritalar Oluturma Eer elimizde zerinde analiz yapmak istediimiz noktasal bir katman varsa, bazen vermek istediimiz mesaj doru bir ekilde vermekte zorlanabiliriz. Mesela, haritay yorumlamay zorlatracak ekilde baz objeler birbirlerine ok yaknken, baz objeler de olduka dank ekilde olabilir. Byle durumlarda Grid Tematii seeneini analizimizin daha iyi bir grnmn sunmak iin kullabiliriz.
Donatilar ve ller tablolarn ap, Donatilar tablosunun SATIS_95 kolonuna gre Byyen tematik haritay Graduated Symbol Defaulta gre oluturunuz.
203
Sat aktivitelerini inceleyen her iki tematik haritadan; aadaki grid tematii, yukardaki byyen tematikten daha net bir mesaj vermektedir.
Eer Iller tablosunu snr tablosu olarak belirlemeseydik, ayn tematik harita aadaki gibi olacakt.
204
Eer grid dosyasndaki satlarn ayrntsn almak istersek, tek yapmamz gereken Bilgi tuunu kullanmaktr. Harita zerinde tkladmz noktadan bize enterpolasyonla bulumu deer gelecektir.
ENTERPOLASYON
IDW, komu deerlerin zerinde birebir etkisi olmayan nfus, sat gibi deerler iin kullanlr. TIN, komu deerlerle yakndan ilikili olan ykseklik, yamur miktar gibi deerler iin kullanlr.
205
11.8 Prizmatik Haritalarn Oluturulmas Prizma Haritalar, 3 Boyutlu Haritalarn alan tipindeki objeler iin oluturulmasnn farkl bir yoludur. Objeler, tablodan belirli bir ykseklie ekilir. Bylece, zerinde analiz yaplan deere gre her corafi alan dierleriyle karlatrlabilir hale gelir. Prizma Haritas dier stilleri veya katmanlar etkilemez. Sadece stteki katmanlar izdm katman olarak kullanr ve grnm glendirir. Blm-11 klasrndeki Ankara_Mah tablosunun Mah_adi kolonunu kullanarak bireysel tematik haritalama yapnz. Daha sonra seimleri aadaki dialogda olduu gibi yapp, prizma harita oluturmaya balaynz.
Tamama basnca ekranda grid tematiini oluturduktan veya .MIG uzantl bir ykseklik modeli dosyasn kullandktan sonra karmza gelen, 3 boyutlu harita penceresi gibi deitirilebilen 3D penceresi kacaktr.
206
Prizma penceresinde bilgi tuunu kullanrsak, karmza sadece prizma katman ile ilgili kaytlar gelecektir. Dier katmanlar da grsel amalar iin kullanlan imajlar olarak dnebiliriz. 3 boyutlu grid pencerelerinde ise kullanc sadece ykseklii veya tklad nokta iin hesaplanan grid deerini renebildii iin, yukardaki zellik prizma haritalar 3 Boyutlu grid pencerelerinden farkl hale getirmektedir. Prizma penceresinin zerindeyken sa tua tklaynz ve menden zellikleri seiniz. Karnza prizma penceresinin grnmn deitirebileceiniz aadaki dialog gelecektir.
11.9 Harita ve Nitelik Dzeltme Eer, kullanc prizma katman zerindeki deerleri deitirmek gibi, veritabannda deiiklik yapacak olursa, bunu, normal tematik haritalarda olduu gibi prizma harita da dorudan yanstacaktr. Fakat ayn eyi grid tematiklerinde gremeyiz. Bilgi tuunu kullanarak zmirin nfusunu 3 milyon olacak ekilde deitirin. Eer kullanc objeleri silme, onlarn yerlerini deitirme, nodlar slime gibi harita zerinde deiiklik yapacak olursa, bunlarda dorudan yanstlr. Iller tablosunu dzenlenebilir yapnz ve zmiri siliniz. (Bu altrmadan sonra Deiiklikleri ptal Ettiinizden emin olunuz.)
207
12. Snflandrma / Blgeleme

Dersin Konusu
Bu derste, MapInfonun yeniden snflandrma zellii ile objeleri nasl guruplandrdn reneceiz. Tematik haritadan farkl olarak yeniden snflandrma ile eitli istatistik ilemlerini rahatlkla yapabilir ve ilem sonucunu harita objeleri zerinde grebilirsiniz. Her blgeniz eit byklkte olacak ekilde, yeniden snflandrmay kendi organizasyon corafyanz kartmak iin kullanabilirsiniz. Ayrca yeniden snflandrma ilemine, gerek seim yaparak gerekse harita objeleri ile nitelik verilerini ilikilendirerek yardmc olan dier MapInfo aralarn da tanyacaz.

Pratik Kullanm
Snflandrma Nedir? Tablo Yapsn Deitirme Snflama Penceresini Kullanma Snflamaya Harita Objesi Seme ve Atama Snflama durumunu ve tablosunu saklama Seim Yapmak iin Sorgu > Seim Yap Komutunun Kullanm
Snflama ilemi, harita objelerini belirli bir guruba ya da snfa atama ilemidir. Biz burada "Snf" terimini, bir organizasyonun corafyasn anlatan bir terim olarak kullanyoruz. Snflama zelliini kullanarak, birok ile, il veya baka alanlar blge oluturacak ekilde birletirilebilir. Bu ayn zamanda tabloda yer alan bilgilere dayanlarakta yaplabilir. Bylece bir ekilde dengelenmi blgeler oluturabilirsiniz. Blgeler harita penceresinde, tematik haritada olduu gibi deiik renk veya stillerle gsterilir. Bunlarn yan sra Snflar Verisayfas her blge iin zet bilgileride ierir. Mesela, posta servis blgelerini oluturmak iin, posta kodlarn kullanabiliriz. stelik
208
eer posta kodlar, o koda sahip mteri saysnda ieriyorsa, o zaman blgelerimizi, hemen hemen btn blgelerimiz ayn sayda mteriyi ierecek ekilde oluturabiliriz. 12.1 Snflandrma Nedir? Snflama ileminin gc Snflar Verisayfas dediimiz zel bir Verisayfas Penceresinde yatmaktadr. Objeleri snf olarak guruplandrdnzda, her snf oluturan toplam bilgiler otomatik olarak gncellenir. Kendi snflarnz olutururken bir veya daha fazla deikeni izleyebilmeniz mmkndr. Ayrca snflarnz oluturduktan sonra da, onlar kaydedebilirsiniz. Eer yeniden dzenlemek gerekirse de, snflandrma zellikleri kullanlarak snflarnz deitirebilirsiniz. Snflar Verisayfas snf oluturma ve deitirme ilemlerinde bizim anahtarmzdr. Snflar Verisayfas, yaptnz her deiiklikte, her snf iin zet bilgileri yeniden hesaplayan dinamik bir penceredir. Bu ekilde deiikliklerinizin sonularn annda grrsnz. Bu da size potansiyel deiikliklerin etkisini grmenizi salayan, ya eer analizi yapabilmenize olanak salar. Son snflandrmay oluturuncaya kadar birok deiik ekilde guruplama yapabilirsiniz. Aadaki rnektede grdnz zere; Snflar Verisayfas her snf iin bir kayt ierir.
Snflar Verisayfasnda seilen kayda Hedef Snf denir. Yukardaki rnekte, Ic_Anadolu hedef snftr. Snflardan birisi her zaman hedef snf olarak bulunur. Hedef snfa kayt atayabiliriz. rneimizde, Iller tablosunu kullanacaz. Hedefimiz illeri 1990 ylndaki nfuslarna bakarak drt blgeye ayrmak.
209
nce hereyi kapatp Iller tablosunu aalm.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > A sein . Blm_12 klasrndeki Iller tablosunu seip, Aa basn.
12.2 Tablo Yapsn Deitirme rnekte, snf oluturma ilemini bir listeden yapyoruz. Bunun iin her ilin hangi blgeye dahil olduunu gsteren bir kolona ihtiyacmz var. nce tabloyu yeni snf isimlerini girebileceimiz hale getirelim.
Tablo mensn an. Yapdan Tablo Yapsn zle Deitiri sein. Kolon Ekleye tklayn.
Tabloda bulunan kolonlarn listesi
Bu kutularda seilen kolonun, ad, tipi ve genilii dzenlenir.
Ad kutusuna Kolon6 yerine Bolge_Ad yazn. Tipi ksmnn Karakter olduuna emin olun. Genilik ksmn 20 olarak deitirin.
210
Diyalog aadaki gibi grnmelidir:
Diyaloun doru olduundan emin olunca Tamama basn. Eer, Harita Penceresi aksa kapanacaktr (Bir tablonun yapsnda herhangi bir deiiklik yapldnda, MapInfo o tabloya ait btn pencereleri kapatr). Tablonun Verisayfas Penceresine baktmzda Bolge_Ad kolonunun eklendiini greceksiniz.
Iller tablosunun yeni durumunu grmek iin Verisayfas Penceresini aalm. Pencere > Yeni Verisayfas Penceresini sein.
Ekranda yeni Verisayfas Penceresi grnecektir.
imdi de Harita Penceresini snflama ilemi iin yeniden aalm.
Pencere > Yeni Harita Penceresini sein.

211
Iller tablosunda Blgeleri oluturmak snflama ilemine balayalm. Pencere > Yeni Snflama Penceresini sein. Kaynak Tablo listesinden Illeri sein. Snf Kolonu listesinden Bolge_Adn sein. Kolonlar ksmndan Sum(NUFUS_1990) sein. Ekle butonuna basn. Sum(NUFUS_1990)
kolonu
Gsterilecek
Bilgilere
eklenecektir.
Aada
Yeni
Snflandrma Penceresi diyalou aklanmaktadr.

Kaynak Tablo; snflandrma yaplacak tablo. Snf Kolonu; Her snfn isiminin bulunaca kolonun ad.
Burada, kaytlarn gruplandrlarak blge yapld zaman grntlenebilecek kolonlarn listesi yer alr. Buradan seilenler Snflar Verisayfasnn bir paras olacaktr. Dikkat edecek olursanz btn saysal kolonlarn toplam ve ortalama deerleri burada yer almaktadr.
Burada, Snflar Verisayfasnda yer alacak verilerin bir listesi yer almaktadr. Snf (snf ismi), say (snfta yer alan kaytlarn says) ve obje stili (dolgu, sembol veya izgi) kolonlar balangta varsaylan kolonlar olarak burada listelenir. Stil, o snf grntlemeye yarayan renk, desen veya ekil olabilir.
212
1990 yl nfusuna gre oluturacamz blgeler iin Sum(NUFUS_1990) kolonunu kullanacaz.
Tamama basn.
Snflar Verisayfas ekrana gelir ve harita yeniden izilir. MapInfo snflar bo bir saha zerinde oluturduu iin, Snflar Verisayfasnda sadece bir kayt yer alyor. Buna henz atama yaplmam snf denmektedir. Atama yaplmam snf bir seri yldz (*****) ile gsterilir. u anda btn iller atama yaplmam snfn ierisinde yer almaktadr. Bu snfn rengide beyaz olarak belirlenmitir.
imdi birka tane bo snf oluturup, illerden oluan gruplar her birine tek tek atayacaz.
Snflandrma > Snf Ekleyi sein.

MapInfo Snf2 ad ile Snflar Verisayfasna yeni bir kayt ekler. ki snf daha ekleyelim.
Snflandrma > Snf Ekle komutunu iki kere tekrar edin.
Snf isimlerini istediiniz gibi deitirebilirsiniz. imdilik snf isimlerini Dou_Anadolu, Ic_Anadolu ve Bat_Anadolu olarak deitirelim.
BOLGE_ADI kolonunda yer alan Snf2nin zerine ift tklayn. Snf2 adn silip Dogu_Anadolu yazn.
Bu adm Snf3 Ic_Anadolu ve Snf4 Bat_Anadolu olarak deitirmek iin tekrarlayn.
213
lk snfmz oluturmak iin, ncelikle Snflar Verisayfasndan bir hedef snf sememiz gerekir. lk hedef snfmz olarak Dogu_Anadolu snfn seelim. Snflar Verisayfasnda yer alan Dogu_Anadolu snfnn seim kutusunu tklayn.
Dogu_Anadolu snf, artk hedef snfmz haline geldi. Bu snf oluturmak iin, haritada yer alan iller katmannn dousunda yer alan illeri sein. Hatrlayacak olursanz, bu ilem iin ana ara ubuundaki seim butonlarndan herhangi birini kullanabilirsiniz.
Iller Harita Penceresini tklayp aktif hale getirin.

Douda yer alan illerden bir dou blgesi oluturun.
214
Iller katmannda seim yapmaya baladmz zaman, MapInfo seilen illeri otomatik olarak sayar ve Snflar Verisayfasnda ki btn kolonlar iin deerleri yeniden hesaplar. Seilen iller hedef snfa eklenir.
Yalnz, bu noktada seilen iller geici olarak hedef snfa atanmtr. Dou blgesi iin yeterince il setikten sonra, seilen harita objeleri kalc olarak atanmaldr: Snflar Verisayfasnn balk ubuunu tklayarak aktif hale getirin.
Snflandrma > Seili Nesneleri Atay sein veya

Ana ara ubuundan Snf Deitir aracna basn.
Snflama ilemimize Ic_Anadolu blgesine il atayarak devam edelim. ncelikle, Snflar Verisayfasndaki Ic_Anadolu snfn, hedef snf aktif haline getirelim.
215
Ic_Anadolu snf artk hedef snf olduuna gre, bu snf oluturmak iin haritadaki iller katmannn merkez ksmnda yer alan illeri sein. Merkezde olduunu dndnz eyaletleri sein.
Bitirdiiniz zaamn seimi atayn: Ana ara ubuundan Snf Deitir aracna basn.
216
12.3 Snflama lemini Kaydetme ve Bitirme Seilen objeleri bir snfa atayarak, ayn zamanda ana tabloyu, snf kolonuna yeni bilgiler girmi olduumuz iin deitirdik. Bu yzden, yeni snf bilgilerini saklamamz iin, snflama ileminin sonunda ana tablo mutlaka kaydedilmelidir. BOLGE_ADI sahasndaki yeni deerleri kaydetmek iin:
Dosya > Kaydeti sein. Kaydedilecek tablolar listesinden Illeri seip, Kaydete basn.
Iller tablosunda yaptmz btn deiiklikler artk kalc hale geldi. Sonular grmek in Iller verisayfasna bakabilirsiniz. Snflama ilemini sona erdirmek iin, Snflar Verisayfasn kapatmanz yeterli olacaktr. Hartia objelerinin renkleri, snflama ileminden nceki renklerine geri dnecektir. Eer herhangi bir snf iin balangta belirlenen rengi deitirmi iseniz, ve bu deiikliin ilerdeki almalarnzda da devam etmesini istiyorsanz Snflar Verisayfasn kapatmadan nce alma ortamnz proje olarak kaydetmeniz gerekir.
Dosya > Proje Olarak Kaydeti sein. Dosya Ad ksmna SINIF yazp, Kaydete basn.
Snflama oturumunuzu artk kaydetmi oldunuz. leride, bu oturuma yeniden ulamak iin kaydetmi olduunuz projeyi anz. 12.4 Sorgu > Seim Yap Komutunu Kullanarak Seim Yapma imdi de, illeri bir snfa atama ilemine baka bir ekilde bakalm. Bir snfa 1980deki ortalama geliri 400.000.000 TLden fazla olan btn illeri atamay dnelim. Ana ara ubuundaki seim aralarndan birisi ile bunu yapmaya alrsak, bu ilem olduka fazla zaman alabilir. Biz de bu yzden harita objelerini Sorgu > Seim Yap veya Sorgu > SQL Seimi komutlarn kullanarak bir koula bal olarak seeceiz. 1980 ylndaki ortalama geliri 400.000.000 TLden fazla olan illeri semek iin bir ifade yazalm ve sonular bir snfa atayalm. Seimi yapmak iin:
Sorgu > Seim Yap sein. Kaytlarn Seilecei Tablo listesinden Illeri sein. Koul ksmna ORT_GELIR_1980 > 400.000.000 yazn.
217
Tamama basn.
Koulu salayan illeri grntleyen bir Query# Verisayfas Penceresi ekrana gelecektir.
Sorgu ile seilen bu illeri bir snfa atamak iin: Snflar Verisayfasnn balk ubuuna tklayarak, onu aktif hale getirin. Seim kutusuna tklayarak hedef snf sein.
218
Ana ara ubuundan Snf Deitir imdi de Iller tablosundaki blge adlarn kontrol edelim.
aracna basn.
Pencere > Yeni Verisayfas Penceresini sein.

Tablo Ad listesinde Illeri seip, Tamama basn.
Snflama ilemi srasnda, MapInfo snf kolonunun ierii

zerine yeni snf otomatik olarak yazar. Bu yzden, snf kolonu iin yeni bir isim setiinize emin olun.
219
zet Hazrlk Aamalar: Snflama yapacanz tabloyu belirleyin ve an. Snflamak istediiniz kolon deerlerini belirleyin. Tablo > Yap > Tablo Yapsn zle/Deitir komutunu kullanarak, snf isimlerini koyacanz bir kolon ekleyin. Snflama lemine Balama Pencere > Yeni Snflama Penceresi Yeni Bir Snf Ekleme Snflandrma > Snf Ekle Aama: 1. Hedef Belirleme Snflar Verisayfasndan hedef snf belirleyin. 2. Seim Yapma Hedef snf oluturacak objeleri/kaytlar sein. 3. Atama Snf Deitir aracna tklayn veya Snflandrma > Seili Nesneleri Ata Tabloya Deiikleri Kaydetme Dosya > Kaydet Snflama lemini Kaydetme Dosya > Proje Olarak Kaydet
220
13. Tampon Blge Oluturma

Dersin Amac
Bu derste MapInfonun Tampon Olutur komutunu reneceiz. Tampon blge oluturmak bir harita objesinin etrafnda blge oluturmaktr. Noktalar, izgiler, okluizgiler ve alanlar etrafnda tampon blge oluturulabilir.
zellikler ve lenen Konular

Pratik Kullanm
Nokta Objeleri Etrafnda Tampon Blge Oluturma Snr Seimi Tuunu Kullanma Oluan Tampon Blgeyi Kaydetme Tampon Blge izgisinin zellikleri
Tampon oluturmak yaknlk analizinin gl bir aracdr. Tampon blgeler kapal alan olduklar iin, ierisinde kalan objeleri aratrabilirsiniz. Tampon blge olutururken bykln veya yarapn kontrol edebilirsiniz. rnein; MapInfoyu harita objelerinizin etrafnda 30 km.lik bir tampon blge oluturmak iin kullanabilirsiniz. Ardndan, tampon blge ierisinde kalan tm noktalarnz (bunlar mterilerinizde olabilir) seebilirsiniz.
221
13.1 Nokta Objeleri Etrafnda Tampon Blge Oluturma Bu derste ankayada ki okullar etrafnda tampon blge oluturacaz. Her okul haritaya bir sembol objesi olarak ilenmi. Amacmz, hangi rencilerin okula 500 metreden daha yakn bir mesafede oturduunu belirlemek olduu iin ilk nce tampon blge oluturacaz. Ardndan snr seimi tuu ile tampon blge ierisinde kalan tm rencileri seebiliriz ve sonular tablosal bir biimde grntleyebiliriz. lk olarak ekranmzdaki tm pencereleri kapatp, istenilen tm tablolarn tutulduu alma ortamn (workspace) aalm.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya mensn an. Aa basp, Dosya trn Workspace sein. Blm_13 klasrndeki Cankaya_Okulu seip, Aa basn.
Ekrannzdaki grnt aadaki gibi olacaktr:
Krmz bayrakl evler ankayada ki okullar gsterirken, mavi yuvarlak noktalar da rencileri temsil etmekte. Birer kapal alan olan tampon blgeleri oluturacamz iin, haritamzn zerinde onlar yazabileceimiz, dzenlenebilir bir katmana ihtiyacmz olacak. Bunun iin Kozmetik Katman kullanacaz. Bu katman dzenlenebilir hale getirerek, oluturduumuz tampon blgeleri yeni bir tabloda saklayabilir ya da varolan bir tabloya kaydedebiliriz.
222
Ana Ara ubuundaki Katman Kontrol
tuuna tklayn.
Kozmetik Katman iin dzenlenebilir kontrol kutusunu iaretleyip, Tamama basn.

Bir sonraki admda etrafnda tampon oluturacamz noktalar seelim. Bunu iki ekilde yapabiliriz ya Ana Ara ubuundaki Se aracn kullanrz ya da Sorgu >
Seim Yap komutunu altrrz. Sorgu > Seim Yap mensnden Cankaya_Okul tablosundaki btn
okullar sein. Tm okullar seildiine gore artk her okul etrafnda tampon blge oluturabiliriz.
Nesneler > Tampon Oluturu sein.
Tamponun yarapn setiiniz birime uygun olarak girin.
Kolon Ad listesi zel yarap bilgileri ieren kolonu kullanmamz ya da bir baka zel ifadeyi girmemizi salar.
Haritadaki btn objeler iin tek bir tampon istenilirse seilir.
Uzaklk birimini belirleyin.
Haritadaki her obje iin ayr bir tampon istenilirse seilir.
Yuvarlaklk: Tamponu oluturan kvrmlarn znrln belirler. Kvrm says arttka, tamponun hassasl artar.
Deer kutusuna 500 girin; Birimlerden metreyi sein. Yuvarlaklk 12 olarak kabul edin; Btn nesneler iin tek tamponu
sein
223
OKye tklayn.
Harita aadaki ekildeki gibi grnmeli ;
Okul ve renci katmanlar, kozmetik katmann altnda yer ald ve alan stili de yukardaki gibi olduu iin, tamponun altnda kalan okullar ve renciler grnmemektedir. Bu sorunu zmek iin ;
224
Seenekler mensnden Poligon Tipini sein. Desen aaya alan listesinden Yoku sein.
Tamama basn.
Harita tamponun altndaki katmanlar gsterecek ekilde yeniden izilecektir.
225
13.2 Snr Seimi Tuunu Kullanma Tampon blgeyi oluturduumuza gre, herhangi bir okula 500 metreden daha yakn oturan rencileri Snr Seimi tuunu kullanarak seebilir ve seilen rencilerin kaytlarn verisayfas penceresinde grntleyebiliriz. Ana Ara ubuundan Snr Seimi tuuna tklayn. renci ya da okul
Tampon blgenin snrlar ierisinde bulunmayan herhangi bir yere tklayn. Tampon blge iinde kalan renciler seilecektir.
Unutmaynz!
Tampon blge oluturmak iin, dzenlenebilir bir katmannz olmal ve evresinde tampon oluturacanz objeyi semelisiniz.
Setiimiz rencilerin kaytlarn Verisayfas Penceresinde grntlemek iin:
Pencere > Yeni Verisayfas Penceresini sein. Tablo Ad aa alan listesinden Selection tablosunu sein.
Tamama basn.
Seilmi rencilerin kaytlar Verisayfas Penceresinde grntlenir.
226
13.3 Oluan Tampon Blgeyi Kaydetme Dier btn seimlerde olduu gibi, grntlediimiz seilen rencilerin listesi de geicidir. Eer bir baka MapInfo oturumunda bu sorguyu tekrar kullanmak istiyorsak
Dosya > Farkl Kaydet komutunu kullanarak bu sorgu tablosunun kalc bir kopyasn
elde edebiliriz.
Dosya > Farkl Kaydeti sein.

En son oluturulan (numaras en byk olan) sorguyu ( Query#) sein.
Yeni Ada basn. Dosya ad kutusuna Ogrenciler_500 yazp, Kaydete basn.

Kaydedilen tabloda sadece herhangi bir okula 500 metreden yakn oturan rencilerin listesi vardr. Tampon blge bir obje olarak kaydedilmemitir. 13.4 Poligon etrafnda tampon blge oluturma Daha nceki alktrmalarda nokta ve izgi objelerin etrafna tampon blge
oluturulmasndan bahsettik. rnein nehir ya da gl gibi poligon eklinde bir objenin etrafnda bir tampon blge oluturmak istiyorsanz benzer ekilde aadaki admlar izlemelisiniz. Tampon blgeyi objenin bulunduu katmana oluturabileceiniz gibi farkl
227
bir katman eklinde de oluturabilirsiniz. Bu rnekte tampon blgeyi ayr bir katmanda oluturacaz: Dosya > A dan Blm_13 klasrndeki binalar ve yol_nehir tablolarn an.
Dosya > Yeni tablo dan mevcut katman zerine alacak yeni bir tablo oluturun.
Ad tamp Karakter(15) formatnda tek bir kolon oluturun ve tabloya tampon ismini verip kaydedin. Katman kontrolnden tampon katmann yukar tayp dzenlenebilir yapn. Tampon blge oluturmak istediiniz objeyi sein ve zerinde farenin sa tuuna basp Nesleri dzenle > Tampon olutur seeneini sein.
228
Birim olarak km deer olarak da 1 girin ve her nesne iin ayr ayr nesneler kutusunu iaretleyip ileri butonuna basn. Tampon genilii mesafesini de Kresel sein.
Oluan tampon blgenin poligon sitilinden grnn ayarlayabilirsiniz.
229
Oluturduumuz
bu
blgeyi
nehir
Baraj
Gl
koruma
alan
olarak
adlandrrsak, tama blge iinde kalan ve yklmas gereken binalar snr seim butonuyla setirebiliriz. Bunun iin ana ara ubuundaki snr seim butonuna basp ve tampon blge iinde her hangi bir bo alana kliklemeniz yeterli olacaktr.
230
zet 1. Katman kontroln kullanarak katman yazlabilir hale getirin. (Bir ok tampon blge oluturma ilemlerinde Kozmetik Katman kullanmak ok faydal olabilir.) 2. Tampon blge oluturacanz nesneyi sein. Ana tu grubundaki herhangi bir seme aracn kullann yada Sorgu (=Query) > Se (=Select)
3. Tampon Blge Oluturma operasyonunu gerekletirin: Nesneler > Tampon

Blge Oluturma Tampon blgenin yarap, birimi, przszlk ve dier parametreleri belirtin.
4. STERSENZ: Her tampon blge oluturma ileminde kullanlmayabilir, fakat

ounlukla, bu son basamak tampon blgenin iinde kalan objeleri semek iin kullanlabilir. Bunun iin Snr Seme tuunu kullanabilirsiniz.
* Bu seenekte eer Her Objeye Bir Tampon Blge seeneini seerseniz, bir istisna
oluabilir: Oluan Tampon Blge nesnelerin zerindeyse bunu baka kozmetik katmandan baka bir katmana yerletirebiliriz. Bunun nedeni bu tampon blgenin iindekileri seim yaparken baka tampon blge iindekileri semesidir.
231
14. OLE (Obje Balants ve Yerletirmesi)

Dersin Amac
Haritalar baka programlara ya pencereyi ya da Obje Balants ve Yerletirmesini (OLE Object Linking and Embedding) kullanarak yerletirilebilir. Bu blmde bunlar reneceiz.
zellikler ve lenen Konular

Pratik Kullanm
Bir Kapama/Klip Alan Oluturma Bir Pencereyi BMP ya da WMF Dosyas Olarak Kaydetme Bir MapInfo Haritasn Baka Bir Uygulamaya Yerletirme MapInfonun OLE Destei Hakknda Notlar
Bir word dkmann kt almadan nce, harita eklemek isteyebilir veya sunu programnzda bir harita kullanmak isteyebilirsiniz. Bunlar ya harita penceresini deiik grafik formatlarnda kaydederek ya da haritay Obje Yerletirme ve Balants srm 2.0 (OLE 2.0)yi destekleyen baka bir uygulamann iine yerletirerek yapabilirsiniz.
232
14.1 Bir Pencereyi Grafik Dosya Biimlerinde Kaydetmek kt olutururken seeneklerinizden biri de pencereyi grafik dosya formatnda kaydetmektir. MapInfo aadaki grafik formatlarnda pencereyi kaydedebilir: Windows bitmap (.BMP), Windows metafile (.WMF), Portable Network Grafik Format, JPEG Dosya Deiimi Format, Tagged Image File Format (.TIF) ve Photoshop 3.0 Format. Bu formatlarda ki grafik dosyalar ou Word , sunu, tablolama ve grafik programlarnda kullanlabilir.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya mensn an. Aa tklayp, Dosya trnde workspacei sein Blm_14 klasrndeki OLEyi seip, Aa basn.
14.2 Kapama Alan Oluturma Bazen sadece bir blgenin haritasn ayr bir pencerede grntlemek ve/veya kt almak isteyebilirsiniz. Buna Kapama Alan Oluturma denir. Ayn zamanda, nceden tanmlanm sadece bir alan kapayabilirsiniz. Kapama alan zerinde bulunabilecek olan btn tematik haritalar, balantsz katmanlar, etiketler, noktalar ve izgiler kapama alanna dahil edilir. Yalnz, imaj tablolar zerinde kapama alan oluturulamaz. imdi, stanbul ili zerinde bir kapama alan oluturacaz ve bunu OLE uygulamas iinde kullanacaz.
Se tuunu kullanarak stanbulu sein. Harita > Kapama Alan Oluturu sein.
Haritay yeniden izilir ama bu defa sadece stanbul ili ve onun snrlar ierisinde kalan dier katmanlar grntlenir.
233
Harita penceresini bir BMP dosyas olarak kaydedip, baka bir uygulamada aacaz.
Dosya > Pencereyi Resim Olarak Kaydeti sein.

Dosya adn stanbul_Harita olarak kaydetin.
Kayt trnn aaya alan listede de grld gibi Windows BMP olduundan emin olun, Kaydet butonuna basn.
Karnza bir diyalog kutusu gelecektir. Burada imajn boyutlarn deitirebilirsiniz.
Yukardaki dialogda harita iin bir grafik imaj belirledik ve stanbul_Harita.BMP olarak adlandrdk. Bu imaj artk herhangi bir sunum veya grafik paketinde kullanmak mmkndr.
234
14.3 Bir Haritay Baka Bir Uygulama erisine Yerletirmek Haritay baka bir yazlm uygulamasnn ierisine yerletirmenin en uygun yolu, MapInfonun Obje Balant ve Yerletirme (OLE) desteini kullanmaktr. OLE size Harita Penceresini dorudan MapInfodan alarak, OLEyi destekleyen baka bir uygulama ierisinde ama imkan salar. lk admmz bu zellii gsterebileceimiz baka bir program balatmak olacaktr. OLE ile uyumlu herhangi bir Windows uygulamasn an. (rnein Windows WordPad). Tekrar MapInfoya dnn. (Bu ilem <Alt> tuuna elimizi kaldrmadan basarak ve de ardndan <Tab> tuuna basarak gerekletirilebilir. <Tab> tuuna MapInfoya dnlnceye kadar basn.) imdi haritay bu uygulama ierisine yerletireceiz. Bunun bir yolu da Windowsun pano zelliini kullanmak olabilir. Harita penceresi tamam panoya kopyalanabilir.
Dzen >Harita Penceresini Kopyalay sein.

Eer Harita Penceresi Kopyala yerine Kopyala grnyorsa, nce Sorgudan Hibirini Semeyi tklayn, sonra kaldnz yerden devam edin.
imdi teki uygulamaya geiyoruz. teki uygulamaya kullanabilirsiniz.) gein. (Tekrar, <Alt>+<Tab> tularn
Dzen > Yaptr ya da zel Yaptr sein.

(Eer zel Yaptr seilirse, yaptrlmas mmkn olan formatlar ieren aadaki diyalog ekrana gelir.)
Bu diyalog zel Yaptr seilirse ekranda grlebilir.
235
Harita WordPad zerine yerletirildiinde onu deitirme ansna da sahip olabilirsiniz. Haritann zerindeyken sa tua bastnz zaman bir ksayol mens ekranda grlr. Bu men sayesinde baz ortak kullanlan menlere iine haritay yerletirdiimiz uygulamadan kolaylkla ulaabiliriz. Ayn zamanda MapInfodaki harita objesine de ulalabilinir. rnein Yerletirilmi haritann zerinde sa tua basn.
MapInfo Map Nesne > Open sein.
Ya da harita zerine ift tklayabilirsiniz
Dkmann zerinde bir MapInfo Harita Penceresi grnr. Artk, haritann mesafesini, katman kontroln deitirebilir, tematik harita yapabilir/deitirebilir ve Bul sorgusunu altrabilirsiniz.
236
Haritaya ift tkland zaman dkmana geri dnmek istenirse, dkmann iinde ama harita objesinin dnda bir yere tklanabilir.
Ekranda grlen dkmandaki MapInfo Harita penceresini kapatmak iin:
Dosya > k ve Dkmana Dnmeyi sein.

14.4 Harita Penceresini Kopyalama Tuu Harita Penceresini, MapInfodan baka bir uygulamaya ekip brakmak da
mmkndr. Bunu gerekletirebilmek iin ekranda MapInfo ve br uygulamann beraber grlmesi gerekmektedir.
Haritay Kopyala tuunu seip,
zerine tklayn. Daha sonra Harita Penceresinin
zerine tklayn ve elinizi hi kaldrmadan dier uygulamaya srkleyin. Dier uygulamann zerine geldiinizde farenin tuunu brakn.
Haritay Kopyalama tuunu MapInfonun kendi iinde de kullanabilirsiniz.

Bu ilemin sonucu Harita > Pencerenin Kopyasn kar komutunun sonucuyla ayn olacaktr.
237
14.5 Ole zelliinin Power Point Sunumlar le Birlikte Kullanlmas MapInfo Professionla n yeni srmnde Ole zelliklerinin gelitirilmesiyle, artk Power Point Sunumlarnzda Ole arayz yardmyla sunumunuza dorudan .tab dosyalarn aabilir, dzenleyebilir ve tematik oluturabilirsiniz. Bylelikle MapInfo nda yaptnz almalar sunumlarnza aktarrken daha kolay ve hzl bir yol izleyeceksiniz. Bu zellikten yararlanmak iin: Microsoft Power Point programn an. Insert (ekle) > Object (obje) seeneinden aadaki Insert Object (obje ekle) peneceresini an.
238
Create new (yeni olutur) kutusunu iaretleyip kullandnz MapInfo Professional versiyonuna gre MapInfo 9.5 Map ya da MapInfo 9.0.0 Map seeneklerinden birini sein ve OK butonuna basn. Aadaki OLE arayz karnza kacaktr. Bundan sonraki ilemlerinizi bu arayzdeki aralarla gerekletireceksiniz.
Table > Open seeneinden harita zellii olan her hangi bir .tab dosyasn aabilirsiniz. rnek olarak ller.tab ve Donatlar.tab dosyalarn beraber aalm.
239
Harita zerinde farenin sa tuuna basarak ayn MapInfo da yaptnz gibi Katman Kontrol ne ulaabilirsiniz ve ayarlarnz deitirebilirsiniz. Yine haritanzn slayt zerindeki grnmn buradan ayarlayabilirsiniz.
Map butonunun altndan yine katman kontrol, harita zellikleri ve grnt ayarlarn dzenleyebilirsiniz. Ayrca Create Thematic Map zelliinden tematik harita yaratabilirsiniz.
240
Create Thematic Map seeneine basn ve varsaylan ayarlar takip edin. ller tablosondan DEGISIM kolonunu sein ve OK tuuna basn.
MapInfo da tematii oluturulmu haritanz lejantyla birlikte slaytnzda grntlenecektir.
241
14.6 MapInfonun OLE Destei Hakknda Baz Notlar
1. Yerletirilen
Harita Penceresinin Konumunun ve Boyutlarnn Deitirilmesi: MapInfonun Harita Penceresini dokmannza yerletirdikten sonra, bu pencerenin boyutlarn ve yerini deitirebilirsiniz. Bu zellik MapInfoya deilde, dier uygulamaya aittir. Uygulamann destekledii baka herhangi bir methodu kullanabilirsiniz. Not: Baz uygulamalarda, deiikliklerin etkili olabilmesi iin objenin aktif durumda olmamas gerekir.
2. Dkmanmzn iine yerletirilmi MapInfo Harita Penceresi ile kt

almak: zellikle, kt almadan veya nizleme yapmadan hemen nce Harita Penceresi zerinde bir deiiklik yapm iseniz, ncelikle haritann dna tklanarak haritann inaktif yaplmas gerekir. Bu size harita objesini grntleme ve kt alma imkan salayacaktr.
3. ine Harita Penceresi Yerletirilmi Dkmanlar Paylatrmak: Harita

ieren bir dkman baka bir uygulama tarafndan ald zaman, harita WMF ya da bir resim olarak grnecektir. Bu noktada, harita dier herhangi bir grafik imaj gibidir. Haritann boyutu ve yeri deitirilebilir. Eer sistem (uygulama) 32 bit MapInfoya ve harita oluturulurken kullanlm olan verilere ulaabiliyorsa , harita aktif hale getirilip, zerinde deiiklik yaplabilir. MapInfo dosyalar orjinal yerlerinde bulamazsa, veri dosyalarnn yerini soracaktr.
242
zet Kapama Alan Oluturma zerinde kapama alan oluturacanz blgeyi sein Harita > Kapama Alan Olutur Grafik Dosya Oluturma Dosya > Pencereyi Resim Olarak Kaydet Haritay Baka bir Uygulamaya Yerletirme MapInfo Professionalda; Dzen > Harita Penceresini Kopyala Harita yerletirilecek uygulamada; Dzen > Yaptr ya da Dzen > zel Yaptr Ya da Ana Ara ubuundaki Haritay Kopyala tuu Yerletirilmi Harita Objesini Dzenleme Harita zerinde sa tua tklayn MapInfo Map Nesne > Open Ole zelliinin Power Point le Birlikte Kullanlmas
243
15. kt Penceresinin Kullanm

Dersin Konusu
Bu derste, MapInfonun kt penceresini kullanarak nasl profesyenelce grnen haritalar hazrlayacamz renip, ktmz mmkn olan en etkili hale getiren teknikleri greceiz. Bunlarn yan sra, haritay okuyan kiiye ilave bilgi salayan kartografik lejant konusu da ilenecektir.

Pratik Kullanm
Kartografik Lejant Tek Pencereyi Yazdrma kt Penceresi Ve ereve Kullanm ereve Tama ve Bykln Deitirme kt Penceresine Yaz Ekleme
Verileriniz
zerinde
analizlerinizi
yapp,
bunlar
gsteren
haritanz,
verisayfanz ve grafiklerinizi oluturduktan sonra bu pencereleri bir sayfa zerine yerletirip, ktsn almak isteyebilirsiniz. Bunun iin bir veya daha fazla pencereyi dzenlemeye yarayan ve sonuclar direk yazcya veya ciziciye gndermenizi salayan kt Penceresini kullanabilirsiniz.
244
kt Penceresini kullanmaya balamadan nce, bu altrmada kullanacamz projeyi aalm.
Dosya mensn an. A seip, Dosya Trnde Workspacei iaretleyin. Blm_15 klasrndeki Ciktiyi sein. Aa basn.
lke snrlarn, lke bakentlerini, okyanuslar ve grid15 izgilerini gsteren bir harita alr.
15.1 Kartografik Lejant MapInfoda, Tematik ve Kartografik olmak zere iki trde Lejant Penceresi mevcuttur. Tematik Lejant Penceresini ve zelliklerini daha nceki blmlerde incelemitik. Kartografik Lejant, sadece tematik harita katmanlar iin deil, btn harita katmanlar iin lejant ereveleri oluturur. Bu ereveler haritanzn zerindeki kartografik veriyi daha iyi anlamanz iin gereken notlar ierir. Ayn harita iin, bu lejant erevelerini tek bir pencerede sralayabileceiniz gibi, birok pencerede ayr ayr da gsterebilirsiniz. Bu derse, bir kartografik lejantn nasl hazrlandna bakarak balayalm. Bir kartografik lejant, lejant baln, alt balklar ve harita katmanlarnn stillerini ieren kartografik ve tematik ereveleri gsterir. Kartografik lejant, bu derste gsterilecei
245
zere kt penceresine yerletirebilir ya da MapInfonun OLE yetenei ile baka ktlarda kullanabilirsiniz. Dnya haritamz iin bir lejant oluturmakla balayalm.
Harita mensn an. Lejant Oluturu sein. Lejant Olutur - Adm 1 / 3 diyalou grnecektir.
Bu diyalou kullanarak lejantta olmasn istediiniz harita katmanlarn seebilirsiniz. Balang olarak; MapInfo lejant erevelerini harita penceresinde grnen katmanlarn srasna gre listeler. Yukar ve Aa butonlar ile sralamay deitirebilir,
Sil butonu ile herhangi bir katman kartografik lejanttan karabilirsiniz. imdilik bu
listelemeyi kabul edip bir sonraki diyaloa geelim.
Sonraki butonuna basn. Lejant Olutur - Adm 2 / 3 diyalou ekrana gelir.
246
Diyez iareti (#) ve yzde iareti (%), deikenler iindir. Varsaylan balk, harita penceresinin baldr. Diyez iareti (#) katman ismini simgelerken, yzde iareti (%) sembol adn simgeler; nokta, izgi veya alan.
Bu diyalou, istediiniz zaman Lejant Penceresinin baln veya her katman iin grafik tanmn deitirmek iin kullanabilirsiniz. ekilde grld gibi st Etiket Deseni blmndeki ifadeyi, silip Stil Yan Etiket Deseni ksmna # iaretini yazarsanz, lejant sitilinin yanna belirlediiniz lejant bal yazlacaktr. Bu ayar sabitlemek istiyorsanz, Seenekler > Tercihler > Lejant Penceresi diyalounda ayarlama yapabilirsiniz. Bu durumda yaplan ayarlama varsaylan olarak gelicektir.
bitire basn.
Kartografik lejant bir kere oluturduktan sonra, onu gerekli duyduunuz zaman dzenleyebilirsiniz. Bu dzenlemeler katman ekleme, kartografik lejantn baln ve katman tanmlarn deitirme ve pencere ayarlarn deitirilmesini ierebilir. imdilik, kartorafik lejant penceresinin baln deitirelim.
247
Lejant penceresinin stteki ubuuna tklayp, bu pencerenin aktif olmasn salayn.
Lejant mensnden Pencere zelliklerini sein.
Pencere ksmndaki varsaylan bal

deitirin.
Dnya
Haritas
olarak
Tamama basn.
Lejant penceresinin bal deiti. imdi de Grid katman iin oluturulan lejant erevesini kartalm. Bir lejant erevesini lejant penceresinden kartmak iin;
Grid lejant erevesini ana ara ubuundan se aracn

kullanarak, erevenin zerine tklayp sein.
Grid lejant erevesi aadaki gibi renklenecektir:
248
<DELETE> tuuna basn.
Bir lejant erevesi silindiinde, lejant otomatik olarak yeniden hizalanmaz. Bunu yapmak iin:
Lejant mensnden Yenileyi sein. Lejant Yenile diyalou grnr.
Harita penceresinde herhangi bir stil deiiklii olduunda (katman kontrolnden stil deitirildiinde veya varolan stil dzenlendiinde) veya pencerenin ynnn dikey veya yatay olarak deitirlmesinin istendii durumlarda (buna daha sonra deinilecektir) Lejant Yenile diyalounu kullanabilirsiniz.
Tamama basn.
Her lejant erevesinin grafik tanmnn ve balnn dzenlenmesi mmkndr. Varsaym olarak, MapInfo ilk oluturma srasnda tablo isimlerini kullanr. imdi her katmann baln ve stil tanmn deitireceiz. Dunya_Baskentleri lejant penceresinin zerine ift tklayn.
249
Lejant ereve zellikleri diyalou grnr. Bu diyalou, erevenin baln

deitirmek, ereveye altbalk ve kenar izgisi eklemek ve stil tanm ile fontu deitirmek iin kullanabilirsiniz.
Bal deitirmek iin;
Etiket yaz kutusundan, Dunya_Baskentleri Legend baln silin.

Stil tanmn deitirmek iin:
Stiller gurubundan Nokta kelimesine ift tklayn. Aadaki gibi

grnmelidir:
Tanm lke Baskentleri olarak deitirin.
250
Tamama basn.
Bu ilemi Dunya ve Okyanus katmanlar iin tekrarlayn. Btn katmanlarn baln silin ve stil tanmlarn Dunya lejant penceresinde lkeler ve Okyanus lejant penceresinde Su olarak deitirin. Kartorafik lejantnz aadaki gibi olmaldr.
Son olarak, kartografik lejant penceresinin ynn deitireceiz. Bir kartografik lejant, bir pencere ierisinde dikey veya yatay olarak grntlenebilir. Bu rnek iin, mevcut duruu yatay olarak deitireceiz.
Lejant mensnden Yenileyi sein. Lejant Yenile diyalou grnr.
Haritada yaplan deiiklii gncellemek iin Stilleri sein.
Pencere ynn deitirmek iin Pencereyi iaretleyin.
Yatay tklayn .
251
Tamama basn.
Lejant saklamak iin, alma ortamnz proje olarak kaydetmelisiniz. Haritamz ve lejantmz oluturduumuza gore, artk MapInfoda kt alma konusuna geebiliriz. ncelikle sayfa dzenlemesine ve tek pencereli kt hazrlamaya bakacaz. 15.2 kt Hazrlama kty yazdrmadan nce, kty gndereceiniz cihaz semek isteyebilirsiniz.
Dosya mensne gelin Sayfa Ayarn sein.

kty gndereceiniz cihaz sein.
Yn gurubundan Yatay sein.
252
Tamama basn.
Dier windows uygulamalarndaki sayfa ayar diyaloglarndan bildiiniz zere, bu diyalog kutusundan sayfa bykln, sayfa ynn ve kat kaynan tanmlayabilirsiniz. Bu diyalog kutusu cihazdan cihaza gre ve sadece sizin yazcnzn, faksnzn veya bir baka kt aracnzn sunduu seenekleri listeler. MapInfonun kt Penceresi ile yaptnzdan emin olun. 15.3 Haritadan Direkt kt Alma kt penceresini kullanmay renmeden nce, herhangi bir harita, verisayfas veya grafik penceresini Dosya mensnden Yazdr seenei ile yazdrabileceinizi belirtelim. Bu komutu kullanarak yalnzca aktif pencerenin ieriini yazdrabilirsiniz. almadan nce istediiniz yazc ayarlarn
Dosya mensnden. Yazdr sein.
253
Tamama basn.
Pencereyi yazdrrken, kopya saysn, yazdrlacak sayfay veya bask kalitesini deitirebilirsiniz. yazdrabilirsiniz. 15.4 kt Penceresini Kullanmak (Layout Window) kt penceresi bir veya daha fazla pencereyi yerletirme ve aklama notlar ekleme imkan sunar. kty, yazcya gndermeden nce izleyebilirsiniz. Aada rnek bir kt gryorsunuz: Ayrca eer yazcnn srcs uygun ise kty dosyaya
254
kt penceresinin kullanmn ekranda grnen haritalar kullanarak inceleyelim. kt penceresi harita, verisayfas ve baka pencerelerinizin bir kopyasn sanal bir kat zerine yerletirme imkan sunar. Bu kopyalara ereve denir.
Pencere mensnden. Yeni kt Penceresini sein. Yeni kt Penceresi diyalou grnr. Bu diyalou kullanarak kt penceresinin
ierebileceklerini seebilirsiniz. lk seenek aktif pencereyi kt zerine bytlm ekilde yerletirir. kinci seenek btn ak pencerelerin ayr erevelerde kt zerine yerletirir. nc seenek ise tamamen sizin isteinize braklm, hibir ereve iermeyen bir bo kt penceresi sunar.
Hibirey Eklemeyi sein.
Tamama basn.
Bu nc seenek size bo bir kt salad. imdi kendi istediiniz yerlere, istediiniz byklklerde ereveler yerletirebilirsiniz. Yeni bir kt penceresi oluturmadan nce Kartografik lek seeneinin seili olduundan emin olun. Bunun iin Seenekler > Tercihler > Harita Penceresi mensnden Kartografik lek Kullan seeneini iaretleyin. Artk bu bo sayfa zerinde haritamz ve lejantmz iin ereveler oluturabiliriz. izim ara ubuundan ereve butonunu sein.
Fareyi kt penceresinin zerinde ereve oluturmak iin tklayp srkleyin. erevemiz bu altrma iin sayfann sol st kesinden balayp sa alt kesine, pencerenin yarsn kaplayacak ekilde uzamaldr. ereve belirli bir bykle ulatnda fareyi brakn.
255
Oluturduunuz bu kutu, ak olan pencerelerinizden birini gsterecek olan erevedir. Fareyi brakr brakmaz karnza, oluturduunuz ereveye hangi pencereyi yerletirmek istediinizi soran bir diyalog gelecektir. Lejant, bilgi, mesaj, istatistik pencereleri de dahil olmak zere btn pencerelerden seim yapabilirsiniz.
Pencere listesinden Dunya_Baskentleri,Grid,,Okyanus Haritay sein. Tamama basn. Dunya_Baskentleri, Dunya, Grid ve Okyanus katmanlarn ieren harita penceresi
ereve iine yerleecektir. Lejant penceresi iin yeni bir ereve oluturun.
256
kt pencereniz aadakine benzer grnecektir:
15.5 lekli kt Alm Harita ktlar alrken grsel olarak kat zerindeki konumuma baklarak ayarlama ve boyulandrma yaplabilecei gibi, MapInfoda lekli ktlar da alnabilmektedir. Yeni kt penceresine aktardnz grntnn zerine ift klikleyerek ereve Nesnesi diyalounu aabilirsiniz. Haritanzn genilik ve yksekliini buradan ayarlayabileceiniz gibi, Harita lek Seenekleri blmnden harita leini ayarlayabilirsiniz. Bu blmde Haritay Ayarla, ereveyi Ayarla ve ereveyi ierii ile doldur olmak zere seenek daha bulunmaktadr. ereveyi ierii ile doldur butonu; harita peneceresini ereveye
srrarakgrntlemek iin kullanlr. Bu kutuyu iaretlemediinizde, ereve sadece ksmi olarak doldurulabilir ama peneceresinin ieriiyle ayn ierie sahip olacaktr. Haritay Ayarla butonu; erece boyutunu deitirmeden doru harita leini uygular. Bu seenek gerek harita penceresinin zoom deerini deitirir, bylece kt peneceresi doru lee ayarlanr. Bu seenek varsayulan olarak seili olarak gelir.
257
ereveyi Ayarla butonu; lek alanna girilen veriye bal olarak ereve boyutunu deitirir. lei deitirirseniz snr, merkez, genilik, ykseklik deerleride ona bal olarak deiir.
15.6 ereveyi Tama ve Bykln Deitirme kt penceresinin iindeki ereveler dier standart Windows uygulamalarnda olduu gibi tanabilir ve bu erevelerin byklkleri deitirilebilir. Ayrca, ktnn grnmn gzelletirmek iin kt penceresine yaz da ekleyebilirsiniz. Bir ereveyi tamak iin:
Se aracn seip, Fareyle erevenin zerine tklayn ve ereveyi srkleyin.
258
Bir erevenin bykln deitirmek iin: ereveyi sein. edit handle dediimiz iaretler kelerde grnecektir. Fareyi kullanarak bu kelere tklayn, tutun ve srkleyin.
Boyut deitirme noktalar
15.7 kt Penceresine Yaz Ekleme kt Penceresindeki dkmannza yaz eklemek iin yaz aracn kullanabilirsiniz.
izim ara ubuundan Yaz aracn

DNYA HARITASI yazn.
sein.
kt zerinde baln balamasn istediiniz yere tklayn. Eer bir yazm ya da dilbigisi hatas yapacak olursanz veya baln fontunu ya da yaz stilini deitirmek isterseniz, dier Windows uygulamalarndan aina olduunuz zere bu dzenlemeleri yapabilirsiniz.
Ana ara ubuundan Se aracn

zerine ift tklayn.
seip, yazdnz yaznn
259
Yaznn rengini, fontunu ve ieriini deitirebileceiniz gibi yaznn yazld ay da deitirebilirsiniz. imdi, bu iki erevenin sa kenarlarn yatay olarak hizalayalm. Bunun iin kt mensnden Nesneleri Hizala komutunu kullanrz. kt penceresindeki bir erevenin zerine tklayn. <SHIFT> tuuna basarak dier ereveyi de sein.
kt mensnden Nesneleri Hizalay sein.

Biz seilen erevelerin soldan-saa pozisyonu ile ilgilendiimiz iin sadece yatayda hizalama ayarlarn deitireceiz. Eer pencereleri daha farkl ekilde hizalamak istiyorsanz, aadaki diyalogdan seenekleri deitirebilirsiniz. Dialog kutunuzu aadaki gibi grnecek ekilde ayarlayn:
260
Tamama basn.
Artk seilen objeler verdiiniz zelliklere gre hizaland. Eer hizalama hatas yaptysanz Dzen > Geri Al Ta komutunu kullann. Ayrca yaznn st ksmn harita ile hizalamak isteyebilirsiniz. Bu durumda, sadece dikey hizalamay deitirmeniz yeterlidir. kt penceresini sunuma hazrlamak iin, son adm olarak, erevenin arka ksmna birde glge drelim. Bildiiniz zere glge oluturmak grsel olarak boyutlu bir etki uyandrr. Bir ereveyi sein.
kt mensnden Glge Yap seip, Tamama basn.

kt zerinde erevesi olan verisayfas penceresindeki yaz tipini deitirmek iin, verisayfas penceresini aktif hale getirin ve Seenekler > Yaz Tipini sein.
Bu ders boyunca son kt ve basknn daha gzel olmas iin uratk. Bunun yannda dikkat edecek olursanz, kt pencereleri ierdikleri dier pencerelerle aktif balantldr, bu yzden eer harita, verisayfas veya grafik penceresinde herhangi bir deiiklik yapacak olursanz, bu deiiklik o pencereyi ieren erveyede annda
261
yanstlacaktr.
kt
penceresindeki
objelerin
annda
nasl
deitiini,
dier
pencerelerde lek deitirme gibi kk ilemleri yaparak deneyebilirsiniz.
Pencere mensnn en altndan ak olan Dunya_Baskentleri, Grid, ..., Okyanus Harita penceresini sein. Ana ara ubuundan Yakla aracn sein ve bir lkeye yaklan. Pencere mensnn en altndan, ak olan kt penceresini sein.
ktnn, harita penceresinin o anki grnmn yanstmak iin nasl deitiini gzlemleyin. kt penceresindeki almanz saklamak iin, alma ortamnz proje olarak kaydedin. 15.8 ktlar iin ablonlarn Kullanlmas Yazdrma ya da dier ktlar iin yksek kaliteli haritalarn retimi MapInfo Professional yeni versiyonunun kt ablon seenekleri ile kolayca ve hzl bir ekilde yaplabilir. kt pencereleriniz iin ablonlar oluturabilir, bu ablonlar proje sayfas olarak kaydedebilirsiniz. Bylelikle ayn formatta ki ktlarnz kolay ve hzl bir ekilde hazrlyabilirsiniz. kt penceresi ablonu oluturmak iin: Aralar > Layout Templates in altnda Create New Templates seeneini an. Ekrannzda aadaki kt ekran ve ablon aralar ara ubuu grntlenecektir.
262
Templates Tools (ablon Aralar) daki butonlar kullanarak daha sonra kt pencerenize ekleyeceiniz objeleri belirleyip kat dzenlerini ayarlayabilirsiniz.
Harita Ekle kt ablonuna bir harita erevesi ekler. Grafik Ekle kt ablonuna bir grafik erevesi ekler. Verisayfas Ekle kt ablonuna bir verisayfas erevesi ekler. Metin Ekle kt ablonuna bir metin objesi yeri ekler.
Metin ekleme butonuna basldnda yandak ekranla karlarsnz. Buradan eklemek istediiniz metin ieriini sein ve Add tuuna basn !
lek ubuu Ekle kt ablonuna bir lek ubuu erevesi ekler. ablonu Kaydet kt ablonunu bir proje sayfas olarak kaydeder. Lejant Ekle kt ablonuna bir lejant erevesi ekler. Kaydetmeden ablonu Kapat Oluturulan kt ablonu iptal eder.
Dosya > Proje olarak kaydet seeneinden hazrlam olduunuz kt ablonunu kaydedebilir. Ayn ablonu tekrar tekrar kullanabilirsiniz.
263
15.9 Yeni Varsaylan kt Tercihleri Ayarlar Ekelenen yeni kt zellikleri sayesinde kt penceresi iin seenekleri global olarak varsaylan ayarlayabileceksiniz.
Pencereyi kapatrken i kaybn nlemek iin, layout peneceresi zelliklerine yeni bir hatrlatma zellii ekledik. Bu hatrlatma almakta olduunuz bir proje sayfasndaki pencerelerin ieriklerini kapamadan nce kaydetmeniz iin semenizi salar. Bunun iin kt Pencere Tercihleri nde Kapatmadan Proje Kaydetmek iin sor kutusunu iaretleyin.
15.10 Kuzey Oku ve lek ubuu Ekleme kt pencerenizi atktan ve dzenledikten sonra Kuzey oku ve lek ubuu eklemek iin Aralar > Ara Yneticisi diyaloundan Scale Bar ve North Arrow aralarn aktif duruma getirin.
North Arrow arac, bir Harita veya kt Penceresine deiik ekillerde Kuzey areti ekler. Kuzey areti aracn kullanarak, Kuzey aretini yerletireceiniz keyi belirleyebileceiniz gibi Aralar Ara ubuunda yer alan Kuzey areti dmesi ile bir dikdrtgen izebilir ve Kuzey aretini oraya yerletirebilirsiniz.
265
Scale Bar, verdiiniz llerde bir lek ubuu oluturur. Bu arac ayn zamanda kt Penceresinde de kullanabilirsiniz. Sizin belirleyeceiniz lekte ve birimde bir lek ubuunu kt pencerenizin sol alt kesine ekler.
266
zet Kartografik Lejant Oluturma Bir Harita Penceresi oluturun. Harita > Lejant Olutur Kartografik Lejant Dzenleme Lejant > Ekle; Daha nceden eklenmeyen katmalarn lejant erevelerini eklemek iin kullanlr. Lejant > Yenile; Lejant penceresinin ynn veya stil deiikliklerini yenilemek iin kullanlr. Lejant > Lejant zellikleri; Lejant Penceresinin baln ve pencere zelliklerini deitirmek iin kullanlr. zelliklerini dzenlemek iin lejant erevesinin zerine ift tklayn. Kartografik Lejant Kaydetme Dosya > Proje Olarak Kaydet kt Penceresi Oluturma Harita, grafik, verisayfas veya lejant pencerelerinizi hazrlayn. Pencere > Yeni kt Penceresi ktya Yeni Bir Pencere Ekleme izim Araubuu zerinde yer alan ereve aracn Balk Ekleme izim Araubuu zerinde yer alan yaz aracn kt Penceresini Kaydetme Dosya > Proje Olarak Kaydet ktlar in ablonlarn Kullanlmas Aralar > Layout Templates Kuzey Oku ve lek ubuu Ekleme kullann. kullann.
267
16. Tablo Yapsn zleme, Deitirme & Kolon Gncelleme

Dersin Amac
Bu derste, MapInfoda ki tablo ynetimini yani tablolar yeniden isimlendirmeyi, onlar kalc olarak silmeyi, temizlemeyi ve tablo yapsn deitirmeyi reneceiz. Kolon adlarn, sralarn deitirme, yeni kolon ekleyip, karma ve indeksleme de tablo yapsn deitirirken bakacamz konular arasnda olacak. Ayrca, Tablo > Kolonu Deitir komutu ile belli bir kolondaki deerlerin hepsini deitirerek, veritabann annda gncellemeyi de reneceiz. Veritabannn bakm, temizlenmesi ve gncellenmesine ynelik de olsa hemen hemen her duruma uygulanabilecek altrmalar yapacaz. Seim ilemlerini kullanarak, bir kolondan belli kriterleri salayan verileri alacaz. Daha sonra onlar deitireceiz. Mesela bir kolondaki btn ANK lar seip, onlar Ankara olarak gncelleyeceiz.

Pratik Kullanm,
Tablonun Adn Deitirme, Tabloyu Temizleme, Tabloyu Silme, Tablodaki Kolonlarn simlerini veya Sralamalarn Deitirme, Kolon Ekleyip, karma veya ndeksleri Deitirme, Filtreleme ve Geici bir Veriseti Yaratma, Geici Verisetini Kullanarak, Esas Tabloda Gncellemeler Yapma, Baka bir Tablo Aracl ile Gncellemeler Yapma.
Bazen, hali hazrda kullandmz veritabannda deiiklik yapma ihtiyac duyarz. MapInfo veriyi, diskte saklamak iin deiik bir teknik kullanarak, deiik yaplar, diskte deiik dosyalarda saklar. Bu yzden Windows Explorer ile ihtiyacn
268
duyduumuz deiiklikleri gerekletirmek zor olabilir. MapInfo kendi ierisinde, bunlar kolayca yapacak menlere sahiptir. Bazen de veritabanmzda, Ank Ankaraya dntrmek gibi byk deiiklikler yapmak isteyebiliriz. Bunun iin geici veri setleri yaratp, onlar sonuca ulamak iin kullanrz. Baz durumlarda da bir tabloyu, baka bir tabloda bulunan deerlerle gncellemek isteyebiliriz. Kolonu Deitir komutu btn bunlar yapmamz salayacak pratik bir yol olarak karmza kar. 16.1 Tablonun Adn Deitirme
Bir MapInfo tablosunun adn Windows Explorerdan deitirmek 4 veya 5 adm gerektirir.
Tablonun Adn Deitir, yeniden adlandrmay, o anda programda ak olan tablolar

iin kolayca yapmamz salayacaktr. Kapal tablolar iin bu komutu kullanamayz. Proje dosyalarnn iinde tablo isimleride yer aldndan, eer ismini deitirdiiniz MapInfo tablosu bir projenin iinde yer alyorsa, o projeyi geersiz hale getirmi olursunuz. nk proje o tabloyu nasl bulacan bilemez hale gelir. Bu problemden kanmak iin;
269
Tablo isimlerindeki deiiklikleri proje oluturmadan nce yapmaya alnz. Proje tablosunu herhangi bir yaz dzenleyicisinde (WordPad, NotePad) anz, ve gerekli deiiklii elinizle yapnz. Projeyi anz, tablo ismindeki deiiklikleri yapnz ve tekrar projeyi kaydediniz.
Tabloyu Sil, seenei seilmi ak tabloyu diskten kalc olarak silecektir. Bu yzden
ilem iin onay ister. Kapal tablolar iin bu komutu kullanamayz.
Tabloyu Temizle ve Sktr, seenei MapInfoya zel bir komuttur. Sk kullanlan

dosyalar zerlerinde bir sr gncelleme, silme ve obje dzenleme yapld iin zaman getike diskte, olduka byk yer kaplamaya balarlar ve ilem bakmndan dzensiz olurlar. Bu yzden MapInfo, tablolarn diskte daha az yer tutmasn ve eriim hzn artrmak iin onlar temizler.
16.2 Tablo Yapsn Deitirme ou zaman tablolar balangta gereksinimlerin tmne uygun olarak oluturulmaz. Biz de, ihtiyalarmz ortaya ktka Tablo Yapsn zle Deitir komutunu kullanarak MapInfo dosyalarnn yapsn deitiririz. Fakat deiiklikleri yapabilmemiz iin dosyann R/W durumunda olmas gerekir. Eer dosya bir CD-ROM zerinde ise, tablo yapsn grntleyebildiimiz halde zerinde herhangi bir deiiklik yapamayz.
270
Eer atmz tablonun, harita zerinde objeleri varsa, Haritas Var seenei alta iaretlidir. Bu seenei kaldrdmz zaman, harita zerindeki btn objeler silinir. Elimizde, yalnzca onlarn tablosal verileri kalr. Bu yzden bu seenei kaldrmaya karar verirken, ok dikkatli olmamz gerekir. Harita zerindeki objeleri ancak eer onlarn koordinatlarn kolonlarda sakladysak veya artk onlara daha fazla ihtiyacmz kalmadysa silebiliriz. Projeksiyon dmesi ile halihazrda ki projeksiyon ayarlarn grebiliriz
fakat zerinde herhangi bir deiiklik yapamayz. Projeksiyon ayarlarn deitirmek iin Dosya > Farkl Kaydet komutunu kullanmalyz. Indexli sahas, bizim veriye daha abuk ulamamz salar. Bu yzden eer veri
olduka fazla sayda ise ve gncellemeler sk yaplmyorsa, Index seeneini kullanmamz gerekir. Fakat, veri saysnn az olduu ve gncellemenin ok olduu durumlarda kolonlar indexlemeden brakabiliriz. Indexleme ilgili tablo ve kolon zerinde Sorgu > Bul komutunu altrrken gereklidir. 16.3 Kolonu Deitirme
Dosya > Btn Dosyalar Kapat seiniz Dosya > A seiniz Dosya tr kutusundan Workspacei seiniz ve Blm_16 klasrndeki Ankara_Okul.wor anz.
271
Ekrandaki Harita Penceresinde Ankara mahalle haritasn ve okullarn yerlerini greceksiniz.
lk nce mahalle ad olmayan okullar altnda seelim ve bu seim tablosunu temp olarak adlandralm.
pucu: MAHALLE_ADI kolonunun tipi karakterdir.

Uyar: temp tablosu Ankara_Mah tablosunun alt kmesidir. Bu yzden temp tablosunda yaptmz herhangi bir deiiklik, orjinal tabloya ayn ekilde yanstlr. Alkmeleri Kolonu Deitir komutu ile hzl gncellemeler yapmak iin kullanrz.
272
Tablo > Kolondaki Bilgileri Deitir...i seiniz Tablodan Tempi seiniz Deitirilecek Kolondan ILCE_ADIn seiniz Deerin Alnaca Tablodan Tempi seiniz Deer ksmna yaznz.
Tamama bastktan sonra tempin gncellenmi verisayfasn greceiz. Ayn zamanda Ankara_Okullar verisayfasna dikkatle bakacak olursanz, onunda sadece mahalle ad
olmayan okullar iin gncellenmi olduunu fark edeceksiniz.
273
Eer gncellemeleri sadece, bir kolondaki baz veriler iin yapmamz gerekiyorsa, geici tablolar kullanmamz gerekir. Ama, eer bir kolonun tamamn deitirmek istiyorsak, gncellemeyi orijinal tablonun zerinde de yapabiliriz. Eer tablonuzdaki verilerin sra numaralar sizin iin nemliyse o zaman Tablodaki Bilgileri Deitir seeneinden basite sra numaras ekleyebilirsiniz. Bunun iin ncelikle; ller tablonuzu an. Tablo > Tablo Yaps zle ve Deitir den NO adnda Karakter (5) trnde bir kolon ekleyin. Sonra Tablo > Tablodaki Bilgileri Deitir den aadaki ayarlar yapn ve ifade ksmna rowid ifadesini yazn ve tamam butonuna basn. Bu durumda 1 den balayan ve satr saynz kadar devam eden bir say dizisi oluacaktr. Eer bir deilde baka bir saydan balatmak istiyorsanz rnein 10; rowid+9" ifadesini yazmanz yeterlidir. Yani istenilen saynn bir eksiini rowid ifadesine ekleyin.
274
16.4 Ayr Kolonlardaki Bilgileri Birletirme Tablo > Kolondaki Bilgileri Deitir zelliinden yaralanarak farkl kolonlardaki bilgilerinizi birletirebilir ya da baka bir tablodan veri aktarm yapabilirsiniz. Yapacamz rnekte amacmz Ankaradaki mahallelerin kapsad yollar belirlemek ve adres bilgilerini yenilemek. Bunun iin aadaki ilem srasn izleyiniz: ncelikle Ankara_Mah ve Ankara_Yol tablolarn an. Ankara_Yol verisayfasna iki yeni kolon eklemek iin, Tablo > Yap > Tablo Yapsn zle Deitir den, MAHALLE Karakter (40) ve ADRES Karakter (60) zelliklerinde iki kolon ekleyin. Hangi yolun hangi mahalle snrnda kaldn belirlemek ve bu mahalle bilgisini Ankara_Mah tablosundan alp Ankara_Yol tablosuna eklemek iin Tablo > Kolondaki Bilgileri deitir penceresini an.
275
Tablodan Ankara_Yol, deitirilecek kolon olarak MAHALLE ve deerin alnaca tablo olarak da Ankara_mah sein ve Eletir butonuna basn. Aradmz bilgi Ankaradaki mahallelerin ierdii yollar bulmak olduu iin ayarlarnz ekilde ki gibi yapn.
Artk Ankara_Yol tablonuzda mahalle bilgileriniz gzkecektir.
276
Ayr ayr kolonlarda duran adres bilgilerinizi tek bir adres kolonunda toplamak iin, yine Tablo > Yap > Tablo Yapsn zle Deitir den aadaki seimleri yapnz ve yardmc butonuna basnz.
fade ksmna ekildeki ifadeyi yazarak tm adres bilgilerini tek bir kolonda toplayn.
277
Bu gncellemeyle Ankara_Yol tablonuzda Adres kolonunda belirtilen tm kolonlara ait bilgileri ieren tam bir adres bilgisi yer almaktadr.
16.5 Uzunluk ve Alan Hesab Yine Kolon deerini deitir zelliinden yaralanarak her bir mahallenin alann ve yine o mahalle snrlar iinde kalan yollarn toplam uzunluklarn hesaplatabiliriz. Bu hesaplamlarda dikkate edilmesi gereken nokta tablo ve haritalarn sahip olduu projeksiyonlardr. Eer kartezyen koordinat sistemi kullanldysa ifade yazarken fonksiyonlar ksmnda uygun seimler yaplmal, kresel koordinat sistemleri kullanldysa yine buna uygun fonksiyonlar kullanlmaldr. Bunun iinde Tablo > Yap > Tablo yaps izle deitir ksmndan Projeksiyon butonuna basarak mevcut
278
verinin sahip olduu projeksiyonu renebilirsiniz. Yapacamz rnek iin projeksiyon GK Central Meridian 33 (ED50) yani kresel bir koordinat sistemidir. Bu nedenle kresel (spherical) fonksiyonlar kullanacaz. Alan hesaplarken ayr alan fonksiyonu olduunu greceksiniz. NOT: Eer non-earth yani herhangi bir projeksiyona sahip olmayan bir veri zerinde
alan hesaplamak istiyorsanz Area fonksiyonunu kullanmalsnz. Area fonksiyonu kresel (3-boyutlu) koordinatlar dikkate alarak hesap yapar. Eer Kartezyen (2boyutlu) bir harita verisine sahipseniz ya da tapu hesab gibi 2-boyutlu hesabn kabul edildii bir durum iin alan hesaplayacaksanz CartesianArea fonksiyonunu kullann. Ypacamz rnekte olduu gibi (3-boyutlu) ve projeksiyonlu bir veri iinde alan hesaplatacaksanz da SphericalArea fonksiyonunu kullanmalsnz. Ayn kural uzunluk, uzaklk ve evre hesaplamalar iin de geerlidir.
Yine Ankara_Mah dosyasn an. Tablo > Yap > Tablo yapsn izle deitir den MAH_ALAN adnda Tamsay formatnda bir kolon oluturun. Sonra Tablo > Kolon deerini deitir den aadaki ayarlar yapn.
Verisayfanzdaki
MAH_ALAN
kolonuna
her
mahalleye
ait
metre-kare
cinsinden yz lmleri eklenmitir.
279
Uzunluk hesab iin Ankara_Yol dosyasn an. Yine Tablo > Yap > Tablo yapsn izle deitir den YOL_UZUN adnda Tamsay formatnda bir kolon oluturun. Tablo > Kolon deerini deitir den aadaki ayarlar yapn.
Verisayfanzdaki YOL_UZUN kolonuna her yola ait metre cinsinden uzunluk deerleri eklenmitir.
280
16.6 Corafi zellikleri Kullanarak Kolonu Deitirme Bu altrmada, haritalanabilir iki tabloyu, hedef tablonun kolonunu deitirmek iin corafi olarak karlatracaz. Okullarn mahalle kolonlarn, onlarn hangi mahalle snr ierisinde olduunu kontrol ederek deitireceiz.
Tablo > Kolondaki Bilgileri Deitir...i seiniz. Tablo iin Ankara_Okullar sein. Deitirilecek Kolon iin MAHALLE_ADIn sein. Deerin Alnaca Tablo iin Ankara_Mah sein.
281
Fakat, MapInfonun mahalle isimlerini Ankara_Mah tablosundan nasl alacandan ya da MapInfodaki terim ile eletirmenin nasl tanmlandndan emin deiliz. Bu yzden; Seilen Eletirme Metodunu kontrol etmek iin Eletire tkla.
Ankara_Mah tablosu alan tipinde ve Ankara_Okullar tablosu nokta tipinde objeleri

ierdikleri iin, bizim de kabul etmemiz gerektii ekilde, MapInfo Ankara_Mah Tablosundaki Nesneler Ankara_Okullar tablosundaki nesneleri kapsar eklinde bir varsaymda bulunur. Eer, dier alternatiflere bakacak olursanz bunlar; objeleri corafi olarak
ilikilendirmeye uygun olacak ekilde in iindedir ve ile kesiir alternatifleridir.
Tamama tkladnz zaman karnza nerdeyse tamam mahalle isimleriyle dolmu olan
MAHALLE_ADI kolonu olduu halde Ankara_Okullar verisayfas gelir.
282
16.7 Corafi Deerlerle Kolonu Deitirme Bu altrmada Koordinat.WOR u kullanacaz. Varolan noktalarn koordinatlarn kartp, bunlar tablonun kolonlarna yeni deerlermi gibi ekleyeceiz.
Dosya > Btn Dosyalar Kapat seiniz Dosya > A seiniz Dosya tr kutusundan Workspacei seiniz ve Blm_16 klasrndeki Koordinat.woru anz.
Ekrandaki Harita Penceresinde Trkiyenin il haritasn ve il merkezlerini greceksiniz. Eer bir alana yaklap, nokta objelerden herhangi birisinin zerine ift tklayacak olursanz, o objenin koordinatlarn grebilirsiniz. Bu koordinatlar tabloya nitelik olarak eklemek isterseniz, Taan Say tipinde iki kolonunuzun olmas gerekir. Tablo > Yap > Tablo Yapsn zle Deitir komutunu takip edin ve Il_Merkezleri tablosunu sein.
Bu iki kolonda objenin X ve Y koordinatlar yer alacak. Tablo > Kolondaki Bilgileri
Deitir komutunu kullannz. Tablo dan Il_Merkezleri ni seiniz. Deitirilecek Kolon

iin X_KOORD kolonunu seiniz. X koordinatn objeden alabilmemiz iin yardma ihtiyacmz olacak. Bu yzden Yardmc ya tklaynz.
283
Fonksiyonlar seeneine gidiniz ve aaya alan menden CentroidX i seiniz.
fade Yaz kutusuna otomatik olarak Centroidx(obj) aktarlacaktr.
Tamama bastnz zaman Il_Merkezleri tablosu gncellenecek ve verisayfasnda grntlenecektir. Ayn ilemleri Y koordinat iinde tekrarlaynz.
284
MapInfo haritalarnda, harita zerindeki objelerin koordinatlarn etkileyen iki zellik vardr. Bunlardan birincisi haritann koordinat sistemi, ikincisi Harita Penceresinin koordinat ayarlardr. X ve Y koordinatlarn doru bir ekilde almak iin hem Harita Penceresinin hem de haritann kendi koordinatnn ayn koordinat sisteminde olmas gerekir. Eer bu ikisi arasnda bir farkllk varsa ve siz objelerin koordinatn tablonun koordinatnda almak istiyorsanz Tools > Coordinate Extractor aracn kullanmanz gerekir. Bu ara sorgu, seamless, raster, sadece okunabilir ve remote tablolarda kullanlamaz. 16.8 Tabloya Yeni Kaytlar Ekleme Eer ayn veritaban yapsna sahip iki tablomuz varsa ve onlar tek bir tabloda birletirmek istiyorsak baka bir tablo komutu kullanrz: Tabloya Baka Tablodan Yeni
Kayt Ekle...
Bir tablonun ieriini baka bir tabloya kopyalamak istiyorsak ya iki tablonun yaplar ayn olmal ya da tablo yaplar Tablo Yapsn zle Deitir komutunu kullanarak ayn hale getirilmelidir. Bu zellii kullanrken dikkat edilmesi gereken konu birbirine eklenecek tablolarn kolon yaplarnn ayn olmasdr. imdi bu konuyu bir rnekle inceleyelim:
285
Dosya > A tan tablo_ekleme.wor proje dosyasn an. Direk, Mahalle ve XYDirek dosyalarnz alacaktr. Direk tablosundaki veri saysnn 1973 ve XYDirek tablosundaki veri saysnn 198 olduunu, tablo pencerelerini birer birer aktif duruma getirdikten sonra MapInfo penceresinin sol alt kesindeki kayt says ksmna bakarak grebilirsiniz. imdi XYDirek tablosundaki verileri Direk tablosundaki verilere ekleyeceiz bunun iin,
Tablo > Tabloya Baka Tablodan Kayt Ekle diyalounu an. lk seenekte eklemel istediiniz tablonun adn, ikicisinde de eklemenin yaplaca tablo ismini sein ve TAMAM butonuna basn.
ki tabloya ait verilerin birletirildiini greceksiniz. Ekleme yaptnz yani Direk katmannn verisayfasn aarsanz veri saysnn 2171e ktn greceksiniz.
286
16.9 Harita ve Sorgulamalarda Tarih ve Zaman Verilerinin Kullanlmas Eer zaman ya da tarih/zaman gibi zel verilerinizi koruyorsanz, bu bilgileri sorgulamak ya da grsel olarak MapInfo haritalarnda grntlemek ilginizi ekebilir. Verinizi tematik olarak ve bir sorgulama analizinin kapsamnda grntlemenize olanak salamak iin yeni zaman ve tarih veri tipleri ekledik.
287
Zaman ve Tarih/Zaman Veri Formatlar Gir Zaman Tarih Tarih_Zaman Zaman Format uygulanabilir deil HHmmssfff yyyyMMddHHmmssfff Tarih_Zaman Format yyyyMMdd HHmmssfff yyyyMMddHHmmssfff
NOT: HH saati, mm dakikay, ss saniyeyi, fff saniyenin kesrini,

yyyy yl, MM ay ve dd gn temsil eder.
Zaman veya tarih tipinde oluturulan kolonlara girilecek olan deerlerin bu formatlara uygun girilmesi gereklidir. nk program veriyi bu formatlara uygun alglayp ona gre ilem yapacaktr. Aksi tagtirde bu veriler zerinden yaplacak olan analizlerde sorunlarla karlalacaktr. 16.9.1 ki Ayr Kolondan Bir Tarih-Zaman Kolonu Oluturma Eer elinizde ayr kolonlarda tutulan zaman ve tarih formatnda veriniz varsa ve bu iki veriyi tek bir kolonda toplamak istiyorsanz aadaki admlar izleyerek tarih/zaman (date/time) formatl bir data oluturabilirsiniz. Bunun iin aadaki admlar takip ediniz:
288
Tm tablolar kapatnz ve Blm_16 klasrndeki SUC_ORANI tablosunu anz. suc_tarihi ve suc_zaman adnda tarih ve zaman formatnda oluturulmu iki kolon olduunu greceksiniz Tablo > Yap > Tablo yapsn izle deitir den tarih_zaman adnda Tarih/Zaman formatnda bir kolon ekleyin. Daha sonra Tablo > Kolon kolondaki bilgileri deitir den iki kolonu birletirmek iin aadaki seimleri yapnz.
289
16.9.2 Tarih ve Zaman Verileriyle Sorgulama Tarih ve zaman verileriyle sorgulama yapabilirsiniz. rnein istenen bir tarih aralndaki ve yine istenen zaman aralndaki verileri setirebilirsiniz. Zaman ve tarih verileriyle sorgulama yaparken dikkat edilmesi gereken nokta verilerin formatdr. Veriler 24 zerinden tutulmaktadr. Sorgulama yaparken ya 24lik sisteme gre zaman ifadesi yazlmal ya da 00-12 arasndaki karl AM (leden nce) ve PM (leden sonra) ifadeleriyle birlikte yazlmaldr. imdi bir rnekle bunu daha iyi anlamaya alalm. Dosya > A SUC_ORANI_2 tablosunu an.
Sorgu > Seim diyalounu an. Yardmc butonuna basn ve aadaki ifadeleri yazn.
290
lk resim 24 lik sistemde yazlmas gereken zaman ifadesini gsterir.
Eer zaman verinizi AM-PM formatnda yazmak istiyorsanz o zaman ikinci ekildeki ifadeyi baz almalsnz. ki zaman ya da iki tarih aral arasndaki verileri setirebilmek iin between ifadesinden yararlanabilirsiniz.
Dikkat edilmesi gereken bir dier nokta ise tarih ve saat verilerinin ift trnak iinde yazlmas gerektiidir.
291
16.9.3 Zaman-Tarih Verisiyle Tematik Oluturma Zaman ve Tarih verilerini kullarak tematik haritalar oluturabilirsiniz. rnein bir gn drt eit zaman dilimine ayrp bu zaman aralklarndaki su ilenme orannn dalmna bakabilirsiniz. Bu rnek iin; Dosya > A tan SUC_ORANI_2 tablonuzu an. Harita > Tematik harita Yap dayalounu an. Tipini Aralk olarak ve ablon olarak da aada belirtilen ablonu sein ve leri tuuna basn.
Bir sonraki admda kolon olarak Suc_zaman n sein. nc admda zelletir ksmndaki Aralk butonuna basn. Metodu Eit Aralk ve Aralk saysn 4 olarak ayarlayp Hesapla butonuna basn. Dier ayarlar varsaylan eklinde brakp TAMAM deyin.
292
Bylelikle bir gn iinde drt eit zaman dilimdeki su dalmlarnn tematiini grntlemi olursunuz. Benzer ilemleri tarih verisi iinde yapabilirsiniz.
293
17. Sorgulama lemleri SQL

Dersin Amac
Bu derste, SQL diyalog kutusunu kullanarak, basit sorgulama ilemlerinden balayarak en kompleks corafi ve ilikisel sorgulamalar reneceksiniz. MapInfonun Seim Yap mens ile, sadece bir tabloyu sorgulayabilirken, SQL Seimi mens ile bir veya birden fazla tablo zerinde ilikili sorgulama yapabiliriz. Verilerin SQL ile filtrelenmesi ile yeni veri altkmelerinin oluturulmasn, yaplan sorgulamalarn daha sonra yine kullanlmak zere saklanmasn, oluturulan seim kmelerinin yeniden kullanlmasn reneceiz. Corafi objelerin alan ve uzunluk bilgilerinin elde edilmesi ve corafi ilikiler ile sorgulamann yaplmas gerekletirilecektir.

Pratik Kullanm
SQL Seimi kutusunun kullanm Verilerin filtrelemesi ve yeni veri oluturma Sorgularn saklanmas likisel sorgulamalarn yaplmas Corafi ilikilerin sorgulanmas Corafi zelliklerin hesaplanmas (uzunluk-alan)
Bazen kullandmz tablolardaki bilgilerden zet bilgiler elde etmek isteriz. Bu durumlarda MapInfo SQL diyalog kutusunu kullanrz. Bu diyalog sayesinde SQL (Structured Query Language-Yapsal Sorgulama Dili) fonksiyonlarnn tamamn gerekletirebiliriz. Bylece yllara gre ve ya blgelere gre toplam sat oranlarnn hesaplanmas gibi, byk veri ynlarndan sadece belirli nitelikleri tayan verileri seebildiimiz gibi, belirli guruplarda zet veriler oluturabiliriz. MapInfonun veri yapsnda harita ieren her tablodaki kayt iin bir de obje olduunu biliyorsunuz. Yine SQL ile bu objelere ait corafi zellikleri sorgulama imkanmz da
294
vardr. rnein tablo iinde uzunluk bilgisi olmasa dahi bir SQL cmlesi ile btn caddelerin uzunluklarn ve blgelerin alanlarn hesaplayabilir, hatta bu zellikleri kullanarak sorgulama ilemi yapabiliriz. MapInfonun sorgulama fonksiyonlar ile ayn zamanda birbiri ile akan ya da bir objenin iinde bulunan dier objelerin sorgulama ilemleri de gerekletirilebilir. rnein lmle elde edilmi noktasal verilerin hangi blge snrlar iinde olduunu yine SQL kutusunu kullanarak renebiliriz. 17.1 SQL Diyalog Kutusu
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein Dosya > A sein Blm_17 klasrndeki Ankara_Mah dosyasn an
Ekrannzda Ankarann mahalle haritasn ve okullarn sembollerini greceksiniz. Bu altrmada Ankara_Mah tablosunu kullanarak her bir ilenin ka tane mahalleye sahip olduunu reneceiz.
Sorgu > Seim Yap sein
Karnza Tamama bastmz anda, seilmi tablonun ierdii btn kaytlar ekrana getirecek olan Se dialou gelecektir. Aynsn SQL kullanarak da yapabiliriz.
sein.
SQL Seimini sein Tablolar kutusu iin Tablolar aaya alan listesinden Ankara_Mah
295
SQL Seimi dialounda, Seim Yap dialoundan farkl baz ksmlar vardr. 1. Birden ok tablo seebilmemizi salayan Tablolar aaya alan listesi ve tablolarn toplamlarn almamz salayacak fonksiyonlarn bulunduu Toplamlar aaya alan listesi vardr 2. Sonular kolonlardaki deerlere gre gruplayabilmemizi salayan Gruplama Kolonlar seimimiz vardr. 3. Birden fazla kolona gre sonular sralayabileceimiz Sralama Kolonlar vardr. Halbuki Seim Yap dialounda sadece tek bir kolona gre sralama yapabiliriz. Gruplama Kolonlar kutusuna geiniz Kolonlar aaya alan listesinden ILCE_ADIn seiniz Sralama Kolonlar kutusuna geiniz Kolonlar aaya alan listesinden ILCE_ADIn seiniz Bu sorgulamay yaptmz zaman karmza sadece 8 kayt gelecektir. Eer verisayfasna bakacak olursanz orada mahalle isimlerini de grebilirsiniz. Fakat her ileden sadece tek bir mahalle grnmektedir. Fakat Ankarada sadece 8 tane mahalle yoktur. Eer SQLi her ilenin snrlar dahilindeki mahallelerin says ile btn ileleri listeleyecek ekilde dzenlemek istersek;
296
Kolonlar kutusuna geiniz, burada * yazmaktadr, onu silip,

ILCE_ADI, Count(*) "Mahalle Says" yazn. Sonu Tablosu kutusuna geiniz. Sonu Tablosu kutusuna Mahalle_Listesi yazn. Sonular Gster seeneinin iaretli olmasna dikkat edin.
Verisayfas penceresi ekrana gelecektir. Bylece Ankara_Mah tablosundan, Ankarada hangi ilede ka mahalle olduunu renmi oluyoruz. Yukardaki rnekten de anlalaca zere Kolonlar yaz kutusunda, sonu tablosunda grmek istediimiz verileri seeriz. Balangta kullanlan * seim yaplan tablolardaki btn sahalar gstermektedir. Sahalarn adn tek tek yazmak yerine * ifadesi ile
297
btn kolonlar seeriz. Eer yukardaki rnekte olduu gibi sadece belli bir ifadeyi veya belirli kolonlar sonu tablosunda grmek istiyorsak, el ile tek tek yazabildiimiz gibi kutunun sanda kalan Kolonlar, Operatrler, Toplamlar, Fonksiyonlar isimli aa alan listeleri de kullanabiliriz.
Gruplama Kolonlar kutusuna yazdmz ILCE_ADI ifadesi, kaytlarn ILCE_ADI

kolonuna gre gruplandrlarak getirilmesini salamtr. Bylece ile baznda bir analiz yapma imkann elde etmi olduk. Ortaya kan sonular harita zerindeki objeler arasnda hibir iliki yoktur. Karmza gelen verisayfas tamamiyle yeni bir verisayfasdr. Ankara_Mah tablosundaki ILCE_ADI sahasna baktmzda ile isimlerinin tekrar eden kaytlar olduunu grrz. Count(*) ifadesi gruplama yapldnda hangi ismin ka defa tekrar ettiini bize bildirir.
Tablolar, MapInfoda o an ak olan tablolarn listesidir. Listede seim yaparken

kursrn Tablolar kutusunun zerinde olmasna dikkat edin. Sorgulama yapabilmemiz iin ncelikle zerinde sorgulama yapmak istediimiz tablo veya tablolar sememiz gerekir.
Kolonlar aaya alan listesi, SQL Seimi dialou Tablolar kutusunda bir veya birka
tablo ismi yazana kadar botur. Tablolar yaz kutusunda bulunan tablolarn sahalarnn listesidir. Eer birden fazla tablo seilmi ise listedeki isimler <tablo ad>.<saha ad> eklinde olacaktr. 17.2 SQL Sorgularn Saklama
nceki oluturduumuz yapnn aynen geldiine dikkat edin. Sorgu Kaydet dmesine basn Dosya ad ksmna Q_1 yazp Kaydet dmesine basn. Temizle dmesine basn, kutudaki yazlarn silindiine dikkat edin nceden saklanm olan sorguyu yklemek iin Sorgu Ykle dmesine basn Q_1 dosyasn sein. Kutudaki yazlarn eski haline geldiine dikkat edin.
Sorgu > SQL Seimini Sein
298
Bu ekilde, daha nceden yapm olduumuz sorgulama formunu kaydedip daha sonra tekrar kullanabiliyoruz. UYARI: Sorgular saklamak ve onlar sonra yeniden yklemek, ilgili dosyalarn otomatik olarak almasn salamaz. Yeniden yklediiniz sorgular altrabilmeniz iin, mutlaka dosyalar amanz gerekir. 17.3 Corafi Fonksiyonlarn Kullanm SQL sorgulamalarn corafi hesaplamalarda kullandmz daha nceden belirtmitik rnein kapal alan olarak tanmladmz objelerin alanlarn tablo ile birlikte grmek isteyebiliriz. Veya cadde uzunluklarn otomatik olarak hesaplamak isteyebiliriz. Ayrca, bu zelliklere gre sorgulama da yapabiliriz. Mesela alan 1 km 2 den byk mahalleleri grmek isteyelim;
Sorgu > SQL Seimini Sein
Temizle dmesine basn Tablolar kutusuna Ankara_Mah yazn Kolonlar kutusuna MAHALLE_ADI, Area(obj, "sq km") "Alan" yazn Sralama Kolonlar kutusuna MAHALLE_ADI yazn Sonu Tablosu kutusuna Mahalle_Alanlari yazn
299
Tamama basn
Ekranda alfabetik bir srada mahalle isimleri ve mahalle alanlarndan oluan Mahalle_Alanlar tablosunu greceksiniz. Sralama Kolonlar kutusuna MAHALLE_ADI sahasn yazmamzn sonucu olarak mahalle isimleri alfabetik bir sray izlemektedir. Mahalle alan bilgisini sanki bir saha imi gibi elde edebildiimiz iin yine Area(obj, "sq km") ifadesini sorgulama iin kullanabiliriz. Kutu nceki bilgiler ile gelecektir, Koul kutusuna Area(obj, "sq km") > 1 yazn Tamama basn
Sorgu > SQL Seimi Sein
Bu kez ekranda alan 1 km2den byk olan mahallelerin listesini greceksiniz. Eer bu sorgunun Harita Penceresine de bakacak olursanz orada da sadece bu zellie sahip mahalleleri greceksiniz. MapInfo bize area fonksiyonu gibi daha birok fonksiyonu Fonksiyonlar aa alan listesinde sunmaktadr.
300
Seim Yap kutusundan farkl olarak SQL Seimi kutusunun bize salad en byk imkanlardan biri de birden fazla tabloyu kullanarak sorgulama yapabilme imkandr. Veritaban bilgilerinin ilikisini kullanmann tesinde corafi ilikiyi kullanarak da sorgulama yapabiliriz. 17.4 Birden ok Tablodan Sorgulama Yapma
SQL Seimi nin Seim Yap tan en byk fark, burada birok tablodan ayn anda
sorgulama yapabilmemizdir. Bu sorgular verilerin niteliklerine gre yapabildiimiz gibi, corafi zelliklere gre de yapabiliriz. Dosya>A mensnden Blm_17 klasrndeki Ankara_Okullar tablosunu an. Sorgu > SQL Seimi Sein Temizle dmesine basn Tablolar kutusuna Ankara_Okullar, Ankara_Mah yazn (Aa alan tablolar listesini kullann) Koul kutusuna Ankara_Okullar.obj Intersects Ankara_Mah.obj and Ankara_Mah.ILCE_ADI = "CANKAYA" ifadesini yazn Sonu Tablosu kutusuna Cankaya_Okullar yazn Tamama basn Sadece ankaya ilcesinde yer alan okullarn listesini greceksiniz. Bu sorgulamada kullanlan ifade ankaya ilesi snrlarnda bulunan okullarn tamamn se demektir. fadede kullanlan intersects terimi corafi olarak ankayaya ait mahalle alanlar ile akan okul sembollerini seme ilemini yapmaktadr. Bir sonraki altrmamz iin;
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > A seip, Iller ve Yerlesim tablolarn an.
Bu altrmamzda Yerlesim tablosunu iinde bulunduklar illerden hangilerinin nfus kaybettiine bakarak sorgulayacaz. SQL diyalounda ncelikle Tablo aa alan listesinden Yerlesim ve Illeri seeceiz. Koul kutusuna otomatik olarak gelen ifadeyi silip, aadaki ifadeyi yazn.
301
imdi ikinci kriterimizi And operatrn kullanarak ekleyeceiz.
302
Not: Eer ayn sorguyu tablo sralamalarn deitirerek yaparsanz, Iller, Yerlesim; sonu verisayfas deiecektir. O zaman nce illeri sonra yerleimleri listeleyecektir.
303
17.5 Alt Seimler Seim yap ile SQL Seimi arasndaki bir dier fark ise, SQL Seimini kullanarak birok deiik tablodan dahili sorgulamalar yapabilmemizdir. imdi Yerlesim tablosundaki yerleimleri iermeyen illeri sorgulayalm.
Burada Not operatrn kullanarak, eletirilemeyen kaytlar elde ediyoruz.
304
17.6 Contains, Intersects ve Within Operatrlerinin Kullanm SQL seimi penceresinden sorgulamalar yaptrrken contains, intersects gibi operatrlerden yaralanabilirsiniz. ki ayr katmanda depolanm olan poligon ve nokta verileri gz nne alrsak; Contains (kapsar) operatr poligon bir objenin ierdii nokta objeleri bulmak iin kullanlrken, Intersects (keiim) iki nesnenin kesitii her noktay dahil eden bir seim yapacaktr. Within operatr ise containsin tersi olarak bir nesnenin iinde olduu baka nesneleri bulmak iin kullanlr. imdi bu operatrlerin kullanmlaryla ilgili rnekler yapalm. rnein iinde okul bulunmayan mahalleleri semek istiyorsanz contain operatrn kullanarak bir sql ifadesi yazar ve okul ieren mahalleleri bulabilirsiniz. Sonrada seimi tersine evir butonundan yararlanarak okul olmayan mahalleleri seebilirsiniz.
Blm_17 klasrndeki Ank_Mah ve Ank_okullar tablolarnz an.
Sorgu > SQL Seim Diyaloun dan aadaki sgl ifadesini yazn. Tablolar ksmndan Ank_Mah ve Ank_okul tablolarnz anz. Birden fazla tablo seildii zaman Koul ksmnda varsaylan olarak bir ifade gelecektir. Onaylamadan nce ifadenin doruluunu kontrol edin. Varsaylan olarak gelen ifade her zaman sizin yapacanz sorgulamaya uygun olmayabilir. fade de tablolarn srasna dikkat edin ve gerekiyorsa dzeltme yapn. BU altrmada Mah katmannn okul katmann ierdiini (contain) ifade dorudur. Bu ekilde brakp tamam tuuna basn.
305
Sorgu sonularn haritanzda grebilmek iin sonular aktif harita penceresinde gster seeneini iaretlemeyi unutmayn.
Bu sorgu sonucunda seilen yerler iinde okul barndran mahallelerdir. Amacmz okul barndrmayan mahalleleri bulmakt. Bunun iin Ana ara
306
ubuundaki seimi tersine evir butonundan ya da Sorgu > Seili olmayanlar se komutundan yararlanabilirsiniz.
Dier bir rnek ise, rnein Ank_Mah katmann stnden geen bir yol katmanmz olsun. Sadece yolun iinden getii mahalleleri belirlemek iin intersect operatrnden yararlanabilirisiniz. Bu rnek iin; Yine Ank_Mah tablosunu an. Sonra Dosya > Yeni tablo dan Aktif harita penceresine eklenecek Yol adnda yeni bir tablo oluturun. Adi isimli Karakter(10) formatnda bir kolon oluturun ve OK butonuna basnz. Katman kontrolnden yeni oluturduunuz Yol katmann ste tayn ve dzenlenebilir yapn. izim ara ubuundaki izgi butonuna basn ve Mahalle katmannzn
ortasndan geen bir yol izin veri tabannda da anayol olarak isimlendirin.
307
Sadece yolun getii mahalleleri belirlemek istediimiz iin bu sorgulamada intersect (kesime) operatrn kullanmalyz. Bunun iin aadaki sql ifadesini yaznz.
308
Seileni aktif harita penceresinde gster seeneini iaretleyip OK butonuna bastnzda aadaki harita penceresiyle karlaacaksnz.
Within operatr Containsin tersidir. Ankara_okullar.obj Within Ankara_mah.obj eklinde yazlr. Contain: Bnin arlk merkezi Ann snr iinde her hangi bir yerde ise, A objesi B objesini ierir. Bnin snr Ann snrnn tamamen ierisindeyse, A objesi B objesinin tamamen ierir. Ann arlk merkezi Bnin snr iindeyse, A objesi B objesinin iindedir. Ann snr Bnin snrnn tamamen iindiyse, A objesi B objesinin tamamen iindedir. A ve B objeleri en az bir noktada deiyorsa ya da biri dierinin tamamen iindeyse, A objesi B objesi ile kesiir.
Contain Entire:
Within:
Entirely Within:
Intersect:
309
18. Saysallatrma & Koordinatlandrma

Dersin Amac
Bu derste, harita objelerinin oluturulmas, izim ilemleri ve oluturulan objelerin yeniden dzeltilmesi ilemlerini reneceiz. Objeleri oluturmak iin izim aralarnn kullanm ve izim mensnn fonksiyonlarn da reneceiz. Objelerin birletirilmesi ve paralanmas ilemlerini de yapacaz. Poligon, polyline tipi objelerin yeniden ekillendirilmesi iin dm noktalarnn deitirilmesi ve izim ilemlerinde byk kolaylk salayan otomatik izleme fonksiyonlarn da renmi olacaz. Bu derste, taranm imajlarn harita altl veya dorudan bilgilendirici olarak kullanlmasn reneceksiniz. Paftalarn taranmas ile elde edilen grntlerin koordinat sistemine oturtulmas ve saysal haritalar ile birlikte kullanm da anlatlacaktr.

izim Aralarn Kullanma
Yeni Tablo Oluturma Objeleri Polygon veya Polyline Yardmyla Blme Objeleri Biletirme/Ayrma Objeleri Hareket Ettirme/Deitirme/Dndrme Nod Dzenleme, Otomatik zleme, Otomatik Nod Atma, Nodlar Birletirme Dzenleme Asistanlar; Poligonlar Kontrol Etme, Temizleme, Yakalama/Genelletirme Dn Kapatma, Kapatma ve Voronoi Oluturma maj (raster) veriler
310
Raster grntlerin almas Koordinatlandrma Pafta zerinden saysallatrma
Pratik Kullanm
Corafi verilerin oluturulmas iin tablolara yeni kaytlar eklemek dolaysyla yeni objeler oluturmak gerekmektedir. Objelerin oluturulmas iin izim aralarnn yer ald ubuun yansra varolan objeleri blme, birletirme gibi metodlarda kullanabiliriz. Ayn zamanda mevcut objeleri bytp kltebilir ya da eklini tamamen deitirebiliriz. Mesela bir yol gzergahnn deitirilmesi iin polyline dm noktalarnn kaydrlmas gerekecektir. Birbirine bitiik poligonlar oluturulurken de ayn snr ikinci kere izme ihtiyacn ortadan kaldran otomatik izleme yetenei kullanlr. rnein jeolojik snrlar izilirken komu poligonlarn yardm ile rahata yeni bir poligon oluturulur. Haritalarn Corafi Bilgi Sistemlerinde kullanlabilmesi iin nerilen yntemlerden biri de paftalarn tarayc ile imaj haline getirildikten sonra koordinatlandrlmasdr. MapInfo kullanclar iin en ok tercih edilen ve nerilen yntem de budur. Ayn zamanda herhangi bir fotoraf ya da grnty (mesela irket logosunu) MapInfo iinde ap kullancy bilgilendirme ya da kt alrken kullanma ihtiyac da olabilir. MapInfo btn bu ilemlere imkan vermektedir. Paftalar tarandktan sonra, koordinat bilinen noktalar yardm ile istenilen koordinat sistemindeki yerlerine oturtulabilmektedir. Bylece vektr harita retebilmek iin gerekli altlk salanm olacaktr. Ancak paftann koordinat sistemi bilinmiyorsa ya da hava fotoraf gibi rektifikasyonu yaplmamsa, saysallatrma iin kullanlmas hatal olacaktr. Birden fazla taranm pafta yan yana alarak srekli bir grnt elde etmek de mmkndr. Ancak b grntlerden otomatik saysallatrma yapma imkan mevcut deildir.
311
18.1 izim Aralar Daha ncede belittiimiz zere MapInfoda haritalar, harita objelerinden oluan katmanlardan oluur. Drt adet temel obje tipi vardr; Alanlar: Belirli bir alan kaplayan kapal objelerdir. Poligonlar, elipsleri ve dikdrtgenleri ierir. rnek olarak lke snrlarn, il snrlarn, sat alanlarn gsterebiliriz. Nokta objeler: Tek bir noktada yer alan verileri gsterir. rnek olarak restoranlar, aalar gsterebiliriz. Noktalar ayrca oklunokta objeleri olarak birletirilebilir. Dorusal objeler: Belirli bir mesafeyi ieren ak objelerdir. izgileri, krkl izgileri ve yaylar ierir. rnek olarak, sokaklar, nehirleri, elektrik hatlarn gsterebiliriz. Yaz objeleri: Bir haritay ya da baka bir objeyi tanmlayan etiket ve balk gibi yazlardr. Birleim objeleri: Alan, doru ve oklunokta objelerinin birleimi ile oluur. izim aralar izim ara ubuundadr. Bu butonlar aadaki gibidir.
10
11
12
13 14
15 16
1. Sembol: Haritanzn zerine nokta sembolleri yerletirmenizi salar. 2. izgi: Dz izgiler izmenizi salar. 3. Krkl izgi: Krkl izgi izmenizi salar. 4. Yay: Bir elipsin drtte bir uzunluunda ve eklinde yay izmenizi salar. 5. Poligon: Poligonlar izmenizi salar. 6. Elips: Elips ve dairesel objeler oluturmanz salar. 7. Dikdrtgen: Dikdrtgenler ve kareler izmenizi salar. 8. Yuvarlanm Dikdrtgen: Yuvarlanm kelere sahip, dikdrtgenler ve kareler
izmenizi salar.
9. Yaz: Haritalarnza ve ktlarnza balklar, etiketler ve notlar eklemenizi salar.
312
10. ereve: kt Penceresi zerinde haritalar, grafikleri, verisayfalarn ve lejantlar

grntlemek iin ereveler oluturmanz salar.
11. Deitir: Alanlar, krkl izgileri, izgileri, yaylar ve noktalar hareket ettirerek,
onlar yeniden tanmlayan nodlar ekleyerek veya silerek dzenlemenize yardm eder. nod eklemenizi salar. salar.
12. Nod - dm ekleme: Deitir modunda iken alanlara, izgilere ve krkl izgilere 13. Sembol Stili: Noktasal objelerin stilini, rengini ve bykln deitirmenizi 14. izgi Stili: Dorusal objelerin stilini, rengini ve kalnln deitirmenizi salar. 15. Alan Stili: Alanlarn desenlerini, renklerini, arkaplanlarn ve erevelerinin stilini,
rengini, kalnln deitirmenizi salar. deitirmenizi salar.
16. Yaz Stili: Yaz objelerinin fontunu, bykln, stilini, rengini ve arkaplann
Bu butonlar yardm ile ekran zerinden izim ve dzenleme ilemleri yaplabilir. Btn corafi elemanlar ( nokta, izgi, krkl izgi - polyline ve alan ) kolayca oluturulabilmekte ve dzeltilebilmektedir. MapInfonun CBSne getirdii farkl bir yaklamda yaz objelerinin de corafi objeler gibi herhangi bir harita tablosuna eklenmesi ve bu objelere veritaban bilgilerinin girilebilmesidir. Bu durum objelerin etiketlenmesinden farkldr. 18.2 Obje Oluturma MapInfo ile izim ilemine balamadan nce, zerinde verileri oluturacamz altlk haritalar aalm;
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya > A sein . Blm_18 klasrndeki Obje_Duzenleme projesini seip, Aa basn.
313
Btn katmanlar grmek iin uzaklaabilir, mesafeleri ve renkleri ayarlayabilirsiniz. izilecek olan yeni objeler mevcut stiller ile oluacaktr. Mesela, sokaklar zerindeki otobs duraklarn, sembol ekleyerek oluturacaksanz, sokak izgisi zerinde siyah yldzlar ortaya kacaktr. Bu yzden oluturacamz, noktalarn, izgilerin, alanlarn veya yaz objelerinin stillerine dair bir isteimiz varsa, almaya balamadan nce onlar stil butonlarn kullanarak dzenlemeliyiz. MapInfo penceresinde izim yapmak iin, ncelikle izim yapacamz katmanmzn dzenlenebilir olmas gerekir. Eer dzenlenebilir bir katman yoksa veya harita penceresi aktif deilse izim ara ubuundaki aralar aktif olmaz. Eer hibir katman zerinde deiiklik yapmak istemiyorsak, sadece birka eskiz izmek istiyorsak, kozmetik katman dzenlenebilir hale getirip izim ilemlerimizi bu katman zerinde yapabiliriz.
Harita > Katman Kontrol mensn an. Katman Kontrol diyaloundan Kozmetik Katman dzenlenebilir yapn.
izim aralarnn aktif hale geldiine dikkat edin. u anda bu harita zerine istediimiz herhangi bir objeyi ekleyebiliriz. Bu objeler 1- 9 numaral aralar ile oluturulabilir. Nokta oluturma butonuna basn.
Harita penceresi zerinde herhangi bir yere tklayn.
314
Daha ncede belirtildii zere, MapInfonun varsaylan nokta sembol yldz olduu iin, harita zerinde yldz eklinde bir nokta oluacaktr. butonuna basarak yeni sembol stili tanm yapabilirsiniz. Bu tanmdan sonra oluturulan btn semboller, tanmlanan sembol sitili ile oluturulur.
Font; semboln fontunu seiniz. Semboln bykl
Sembol; sembol listesi Dn A; sembol dndrme as Geriplan; hale veya kenarlk eklenebilir. Hale semboln okunabilirliini artrr. rnek; semboln grn
Etkiler; sembole glge ve kalnlk efektleri eklenebilir
butonuna basarak izgi stili tanm yaplr.

Kavak gibi: yol izgileri Stil; izgi stil listesi gibi kesiim noktalar birleik gzksn m?
Renk; izginin rengi rnek: izginin grn Kalnlk; ayar pixel veya nokta olarak yaplabilir
315
butonuna basarak kapal alan stil tanm yaplr.
Dolgu: objenin iindeki alan stili
Desen Listesi
Desen Rengi Geri: eer iaret kaldrlrsa dolgu transparan hale gelir izgi Listesi Kenarlk izgi Rengi Genilik: erevenin genilik ayar pixel veya nokta olarak yaplabilir. rnek; alann grn Zemin Rengi
Oluturulan obje sitili deitirilmek istendiinde iki yntem kullanlabilir. 1. izilebilir katmandaki bir obje ift tklandnda, o objeye ait koordinat ve stil bilgileri gelir. Buradan stili istediiniz gibi deitirebilirsiniz. 2. Birden ok objeler seim aralar ile seilir (farkl stillerde olabilirler) ve ilgili objenin stil butonuna basarak hepsinin birden stili deitirilebilir. Noktasal bir objeyi ift tkladnzda, karnza aadaki diyalog gelir. Eer obje dzenlenebilir bir katmanda deilse, sadece interaktif olarak deitirilemeyen koordinat bilgileri grnr.
316
Penceredeki, KonumX ve Y kutucuklarnda ki koordinatlar deitirilerek objenin koordinatlar deitirilebilir. Dier objeler iin de bu ekilde objenin yerini ve eklini deitirmek mmkndr. X ve Y deerleri haritann koordinat sistemindeki deerlerdir. Harita > Seenekler mensnden projeksiyon deitirilerek X ve Y deerleri farkl projeksiyon sistemlerinde elde edilebilirler. rnein, X ve Y koordinatlarn enlem boylam (derece, dakika) koordinatlarnda girebileceimiz gibi, UTM koordinatlarnda da girebiliriz. Bilhassa lm noktalarnn hassas bir ekilde harita zerine yerletirilmesi iin bu diyalog byk bir kolaylk salamaktadr.
Not: MapInfo ayn tabloda (katmanda) birbirinden farkl obje trlerini ve ayn trde deiik stildeki objeleri saklayabilmektedir.
Klavyede S tuuna basn ve durum ubuunda SNAP grnr
Bunun anlam harita zerinde gezinirken seilebilir katmanlardaki objelerin dm noktalarn yakalamak demektir. Bu sayede yeni izeceimiz objeleri tam olarak dier katmanlar ile aktrabiliriz. SNAP aktif iken bir obje yakalandnda + grnts oluur. 18.3 Otomatik zleme ( AutoTrace ) Kapal alanlarn izimi srasnda, gerekte bitiik olan poligonlarn arasnda izim srasnda boluk oluabilir. imdiye kadar rendiklerimize gre, arada boluk olumasn nlemek iin SNAP fonksiyonunu ak tutmak nerilebilir, ancak ok detayl il snr, mahalle snr gibi izimlerde MapInfo bize yardmc olmas iin otomatik izleme fonksiyonunu sunmutur. Otomatik izleme ile bir kapal alan kenar boyunca ya da bir krkl izgi boyunca yapacamz izim ilemi bizim iin olduka kolay hale gelecektir.
Harita mensnden Katman Kontrol ile Kozmetik Katman

dzenlenebilir hale getirin. butonuna basn
Snap fonksiyonunun aktif olduuna emin olun. Polygon izimi
317
<SHIFT> butonuna basarak parsel snrlar zerinde dolan. Parsel snrlar zerinde izim yolunun otomatik olarak olutuuna dikkat edin. Eer kapal bir alan kenarnda otomatik izleme yapyorsanz, MapInfo size yolu poligonun en ksa tarafndan izecektir. Eer dier kenar tercih ediyorsanz <CTRL> tuuna basarak deitirebilirsiniz. Baka bir objeye getiiniz zaman otomatik izleme kaybolur, fareniz ile objenin bir kenarn iaretleyerek yeniden balatmanz gerekir. 18.3.1 AutoTrace Function (Otomatik zleme Fonksiyonu) Yukarda anlatld zere SNAP fonksiyonu ve <SHIFT> tuu yardm ile kapal alanlarn iziminde byk kolaylklarn olabileceini rendik. Bunun dnda MapInfo, kapal alan ve krkl izgi ( polyline ) izim ilemi srasnda bir baka kolaylk daha salamaktadr. AutoTrace fonksiyonu SNAP ve <SHIFT> tuunun birlikte kullanmn otomatie indirmektedir. Bir kapal alan ya da krkl izgi izerken eger klavye den T tuuna baslrsa AutoTrace zellii aktif olur. Bu sayede izimi yaplacak kapal alan ya da krkl izgi nin dier kapal alan ya da krkl izgiler ile aralarnda boluk kalmas engellenmi olacaktr. Bu ilemi gerekletirmek iin;

dzenlenebilir hale getirin. butonuna basn
Snap fonksiyonunun aktif olduuna emin olun. Polygon izimi

stediiniz bir yerde kapal alan izin. Ardndan klavyeden T tuuna basn. Durum ubuunda AutoTrace in aktif olduu grlecektir. Artk yeni oluturacanz kapal alann noktalar dier kapal alann noktalar ile otomatik olarak rtecektir.
18.4 AutoNode ( Farei Gezdirerek izim Yapmak) Otomatik nokta oluturma, kapal alan ( polygon ) ve krkl izgi ( polyline ) iziminde kullancya kolaylk salamaktadr. Bir izgi izerken srekli olarak farenin sol tuuna tklamak yerine AutoNode zellii aktif edilerek bu ilemin yaplmas ve krlm noktalarnn otomatik olarak atlmas salanm olmaktadr. Bunu gerekletirmek iin;
318

dzenlenebilir hale getirin.
Hemen ardndan izim aralarnn bulunduu blmden Polyline veya Polygon izim aralarndan birini sein. Ardndan klavyeden N tuuna basn. AutoNode aktif olduktan sonra, bir noktaya fare ile klikleyin ve ardndan serbest el izimi gibi istediiniz ynde fareyi gezdirerek izim ileminin gerekletiini grebilirsiniz..
18.5 Yeni Tablo Oluturma Bildiiniz zere, imdiye kadar varolan tablolar veya Kozmetik Katman zerinde altk. Bu altrmamzda kendi tablomuzu oluturmay reneceiz.
Dosya > Yeni Tabloyu sein.
Karnza yukardaki gibi bir diyalog gelecektir. lk grupta yeni tabloyu nasl grntlemek istediinize dair seenek yer alr.
1. Yeni tabloyu oluturup, onu ncelikle verisayfasnda grntlemek isteyebiliriz. 2. Yeni tabloyu oluturup, onu ncelikle yeni bir harita penceresinde
grntlemek isteyebiliriz (Bu harita penceresi doal olarak bo olacaktr). yerletirmek isteyebiliriz.
3. Yeni tabloyu oluturup, onu ncelikle mevcut harita penceresi ierisine
319
kinci grupta ise, Yeni Tablo seeneini iaretleyerek karmza bo bir veritaban tasarm gelmesini isteyebilir veya Tablo Yapsnda seeneini iaretleyerek varolan bir haritay yeni tablomuz iin bir ablon olarak kullanmay seebiliriz. imdilik Yeni Tablo seeneini iaretleyelim.
Karmza gelen bu diyalou kullanarak, deiik tipte (karakter, tamsay, taan say, mantksal, tarih v.b.) kolonlar ekleyip, onlar iin indeks oluturup veritabanmz tasarlayabiliriz. Bu diayalogda ayrca yeni dosyamz iin projeksiyonu da seebiliriz.
Not: Bu diyalou kullanrken dikkat etmemiz gereken birka nokta vardr. Birincisi, kolon adnda boluk ( ) olmamaldr. kincisi kolon ad rakam ile balamamaldr. Bir dieri ise kolon adnda sql ifadeleriyle ayn olacak isimler kullanlmamldr. (rnein not,obj,select,column,create,where,abs vb.)
lk kolonu girdikten sonra, Olutur dmesi aktif hale gelecektir. stediimiz btn kolonlar girdikten sonra Olutura tkladmz zaman da, MapInfo bize yeni tablonun ismini soracaktr. Bu tasarm daha sonra, istediimiz zaman Tablo > Yap mensn kullanarak deitirebiliriz. imdilik kolon ad ADI olan ve kolon tipi Karakter olan tek bir kolon girelim, ve tablo ismini Nehir olarak belirtelim. Daha sonra bu yeni tablo zerinde, Alan ve Parsel objelerinden geen iki nehir izelim.
320
18.6 izgi ile Obje Blme Bazen, objeleri blmemiz gerekebilir. Mesela sadece belirli bir alan iinde kalan objeleri kesip almak isteyebiliriz. MapInfo objeleri iki ayr teknik kullanarak blmektedir.
Alan tablosunu dzenlenebilir yapn. ekerci Orman alann ein. Nesneler > Hedef Belirleyi sein (Artk sadece Hedefi ptal Et
mensnn aktif olduuna dikkat edin).
Aa Nehri izgisini sein (Bu bizim kesim objemiz olacaktr). Nesneler > izgi ile Bl sein.
Kesme alan, kesim objemiz iin otomatik olarak oluturulur. Kabul etmek iin leriye basn.
321
Veri Ayrtrma dialou karnza gelecektir.

Bu diyalou kullanarak blme ileminden sonra oluacak yeni objelerin kolon deerlerini belirleyebiliriz. Eer blnen obje bir poligon ise, saysal tipteki kolonlar iin Alan Orannda seenei aktif hale gelecektir. 18.7 Poligon ile Obje Blme Bu ilemde, dierinden farkl olarak kesim objesi poligondur. Bu yzden varolan izgilerin zelliklerini kullanmak yerine, blme ilemini gerekletirmek iin yeni bir poligon izeriz (bu ilem ayn zamanda Sil ve evresini Sil komutlar iin de geerlidir). Poligon ile blme ileminde herhangi bir para silinmez sadece objeler paralara ayrlr.
ekerci Orman alann sein. Nesneler > Hedef Belirleyi sein.

Nehri sadece snr olarak kullanan bir poligon izin (Nehir snrn saysallatrrken, S tuuna basarak, Snapi kullanabiliriz).
322
lemin geri kalan, izgi ile Blmenin aynsdr. Sil komutu hedef objenin veya objelerin, kesim objesinin ierisinde kalan ksmlarn siler. evresini Sil komutu hedef objenin veya objelerin, kesim objesinin darsnda kalan ksmlarn siler. 18.8 Obje Birletirme Haritada oluturduumuz objeleri birletirerek yeni bir obje oluturma ihtiyac duyabiliriz. Mesela mahalle katmann kullanarak ile katman oluturulabilir, bitiik olan iki mahalleyi tek bir mahalle olarak birletirebilir veya paralar halinde izilmi yol objelerini tek bir para haline getirilebiliriz. Birletirme ilemi yaparken, objeleri fiziksel olarak birletirmenin yansra sahip olduklar nitelik blgilerinin zerinde de baz dzenlemeler yapmamz gerekebilir. Bu yzden, MapInfo birletirme ilemi srasnda, bize, bu objelere bal olan bilgileri nasl dzenlemek isteyebileceimiz konusunda seenekler de sunmaktadr. Katman Kontrolnden Parseli dzenlenebilir yapn.
Piraye Hanmn Parselini ve Ortak Alan klavyenin sol tarafnda yer

alan <SHIFT> tuuna basarak sein.
Nesneler > Birletiri sein.

Karnza Veri Birletirme diyalou gelecektir.
323
Tabloda yer alan kolonlar
Yeni nitelik verilerini oluturmak iin seenekler
Bu men zerinde, hedef objenin nitelik verilerini oluturmak iin neler yaplacana karar verilir. Kolon deerinin ayn kalmasn seebilir ya da yeni bir deer verebiliriz. Ayrca saysal tipteki kolonlar iin topla veya averaj seeneklerini kullanabiliriz.
Mesela iki mahalleyi birletirirken, saysal tipteki nfus bilgileri ieren satrlarn toplanmasn, ortalama ya ve gelir bilgilerini ieren satrlarn ortalamasnn alnmasn seebilir, karakter tipindeki mahalle adlarn ieren satra ise yeni bir isim verebiliriz. Birletirme ilemi srasnda, her iki objede silinir ve tabloya yeni bir kayt eklenir. Bu yzden bu tr dzenlemeler sonrasnda tabloyu temizlemek yararl olabilir. PARSEL_SAHIBI iin Deeri sein, saysal deerler iin de Toplay sein.
Tamama basn.
Not: imdi tek bir obje olutu. Birletirilecek objeler bitiik objeler deil de ayrk objeler de (bir grup ada gibi) olabilir. Bu durumda onlar tanmlayan gene tek bir veritaban kayd yer alr. Not: MapInfonun 7.0 srmne kadar deiik tipteki objeler, rnein izgi ile poligon, birletirilemiyordu. Birletirme sadece izgi ve poligon tipindeki objeler iin ayr ayr gerekletirilebiliyordu. MapInfo 7.0 ile birlikte artk deiik tipteki bir grup obje, Blok (Collection) Nesnesi ad altnda birletirilebiliyor. Eer birletirilen objeler sadece nokta tipindeki objeler ise obje, oklunokta Nesnesi adn alr.
324
18.9 Obje Ayrma Eer bir blok veya birletirilmi nesne ierisindeki objelere ayr ayr ulamamz gerekiyorsa, Nesneler mensnn altnda yer alan Ayr komutunu kullanmamz gerekir.
325
Nesneleri Ayrtr diyalounda iki seenek sunulur; birinci seenekle her trdeki birletirilmi nesneler (alan, izgi gibi birletirilmi objeler, oklunokta Nesneleri ve Blok Nesneleri) ayrlrken, ikinci seenekle sadece blok nesneler ayrlr. nemli:
Birletir/Bl komutu bitiik ve birletirlmi objeler iin kullanlabilir.
326
Birletir/Ayr komutu ayrk ama birletirilmi objeler iin kullanlabilir.
18.10 Dmleri Dzenleme Oluturmu olduumuz krkl izgi - polyline ve kapal alan - poligon objelerinde ekil deiiklii yapmak iin deitir butonunu kullanrz.
Sokak katmanndan herhangi bir objeyi sein Deitir butonuna basn Haritada objenin her kvrmnda dmlerin olutuuna dikkat edin. Bu dmleri se butonu ile seip srkleyin. Bu ekilde, oluturulmu bir objeye istediimiz ekli verebiliriz. Eer yeni bir dm eklemek istiyorsak butonuna basarak obje zerinde dm eklemek istediimiz yere tklarz ve fare butonunu kaldrmadan dm srkleriz. Dm noktalarn bir sra halinde semek istiyorsak, yani iki dmn arasndaki btn dmleri semek istiyorsak <SHIFT> tuuna basmamz gerekir. Bu ekilde bu dmlerin hepsini birden srkleyebilir veya hepsini birden <DELETE> tuuna basarak silebiliriz. Bu srada SNAP aktif ise dzenlenen objeyi dier objelerle aktrabiliriz. 18.11 Kesiimlere Nod Ekleme Elimizdeki veriyi dier katmanlardaki nesneler veya ayn katmandaki nesnelerle uyumlu hale getirmek istediimiz zaman, bir izgi veya alan objesine dm noktalar eklememiz gerekebilir. rnein yol ann il snrlaryla kesitikleri noktalara dm eklemek isteyebiliriz.
327
Tm katmanlar kapatp, Iller ve Turkiye_Karayollari dosyalarn an.
Iller katmann dzenlenebilir yapn ve Katman Kontrolndeki Grnm seeneinden Krk Noktalar Gsteri iaretleyin
Ankara-Bolu l snrna yaklan, her iki ili de sein ve hedef olarak belirleyin. Burada il snrlarnn karayollar ile kesitiini ancak kesiim noktasnda dm olmadn greceksiniz. Trkiye_Karayollar katmann katman kontrolnde ste tayn. Nod eklemek istediiniz Karayollarn <SHIFT> tuuna basarak setikten sonra Nesneler > Kesiimlere Nod Ekle komutuna basn.
18.12 Poligon Kontrolleri Byk verili harita hazrlanrken izilen polyline veya poligonlar da hatalar meydana gelebilir. MapInfo haritalarnzdaki bu sorunlu alanlar bulmanz salar.
328
Yukardaki rnekte poligonda bir boluk, kesiim ve st ste binmi alanlar olduunu gryoruz. Tm bu problemleri zmek iin nce tm nesneleri seiyoruz, eer tek bir poligon seersek MapInfo yalnzca kesiimleri bulacaktr. Nesneler > Poligonlar Kontrol Et seeneine tklayn.
329
18.13 Temizleme Eer MapInfonun, poligon yaratrken oluan boluklar ya da st ste gelmeleri dzeltmesini istiyorsak, Nesneleri Temizle komutunu kullanrz.
Boluk ona dokunan en byk alanl poligona eklenecektir ve st ste gelen alan en kk alanl poligondan karlacaktr. Grdnz gibi ilk altrmamzdan sonra hala sorun olabilir. Bunun iin otomatik dzeltmelerin sadece belirgin hatalarda kullanlmas nerilmektedir. Orjinal tablomuza veriyi kaydetmeden nce tekrar temizle komutunu altrp daha sonra kaydetmeliyiz.
330
18.14 Yakalama/Genelletirme Bir uygulama iin oluturulmu harita katmanlar dier uygulamalar iin iyi veya uygun olmayabilir. Bundan dolay bizim harita objelerini kolaylkla deitirebileceimiz aralara ihtiyacmz vardr. Tm tablolar kapatn ve Iller tablosunu an.
Iller katmann dzenlenebilir yapn ve nodlar gsteri iaretleyin.

stanbul blgesine yaklan
331
Deniz kenarnda doruluu arttrmak iin daha fazla dm olduunu grebilirsiniz. Byk alanlar kapsayan jeoloji haritalar veya yol alar gibi byk dosyalarda, analiz yapmak iin tm detaya ihtiyacmz olabilir ancak byk lekli kt hazrlarken ve ya byk lekli analizler yaparken bu detaylara ihtiya olmayabilir.
Gelen menye bu deerler girildiinde aadaki grnt oluur. Eer bylece kaydedersek orjinal verinin zerine kaydolur, bu yzden kaydetmeden dosyanzn kopyasn almay unutmayn.
332
18.15 Dmleri Birlikte Hareket Ettirme Dzeltmeler yaparken ya da nesneleri yeniden ekillendirirken, komu nesneyle ortak kullanlan dmleri de hareket ettiririz. Eer istersek yeniden ekillendirdiimiz nesnemizle birlikte ona komu olan dier nesneyi de dzenleyebiliriz. Seenekler > Tercihler > Harita Penceresini sein Eer ayarlar varsaylan kabul edersek, MapInfo dmleri hareket ettirmeyecektir.
Bunu salamak iin Ayn Katmandakileri Ta seeneini iaretleriz. 18.16 Dn Kapatma Bu fonksiyon bize bir grup nesne etrafna bir alan izmemizi salar, zellikle fiziksel snrlar yaratmak iin kullanl olabilir.
Tm tablolar kapatn ve Blm_18 klasrndeki Iller ve Yerlesim tablolarn an. Kozmetik Katman dzenlenebilir yapn. Ankara blgesine yaklan ve ordaki tm Yerleim objelerini sein.
333
Farzedelim ki Ankara ilinin deilde sadece bu yerleimlerin yayld alan renmek istiyoruz. Dn kapatma bunu kolaylkla yapmak iin bize bir snr oluturacaktr.
Eer dn kapatma iin seilmi birden fazla alan ya da krkl izgi nesnesi varsa ikinci seenek aktif hale gelir ve kullanlabilir.
334
18.17 Kapatma Bu fonksiyon bize bir alan oluturan krklizgilerden alan yaratma imkan verir. Tm tablolar kapatn Obje_Duzenleme projesini an Sokak tablosunu dzenlenebilir yapn Kenan Beyin Parselinin evresindeki sokaklara bitiik, o parseli evreleyen iki yeni yol izin.
335
Sokak katmanndaki btn objeleri seip, Nesneler > Kapata basn Karnza gelen diyalogda Poligonlar Gzard Et seeneini iaretleyin ve Tamama basn.
Grld gibi caddelerin mantksal olarak tanmlad alan kapsayan yeni bir alan nesnesi oluturuldu. Kapat genellikle MapInfoya dardan getirilen verilerin temizlenmesi iin kullanlmaktadr. Birok CAD kullancs binalar line ile izdii iin, polyline bile deil, biz onlar MapInfoda kullanrken alanlara dntrmeliyiz. Kapat dzenlenebilir katmana yeni bir veri girecektir ancak orjinal nesnenin verilerini tamayacaktr. Kapat ilemi Alana evirdan farkldr.
336
Her nesne bamsz olarak evrilmitir ve mantkl kapal alanlar oluturmaya almamaktadr. Fakat siz hedef ve kaynanza gre uygun olan veriyi seebilirsiniz. 18.18 Voronoi E Uzaklk Alan Bu fonksiyon bize nokta nesneleri etrafnda, seilen her noktann yaknndaki alan kapsayacak ekilde alan yaratmamz salar. Biz voronoiyi ayn katmanda oluturmak iin veya dn kapatma gibi baka katmanda oluturmak iin seebiliriz.
Yerlesim katmann an, Ankara blgesindeki yerleimlere yaklan Baz Yerleimleri sein ve Nesnler->Voronoi mensn sein
Eer daha geni bir alanda seim yaparsanz, yaylma tm lkeyi geecek ve daha kark blgesel blnmeler greceksiniz. Daha fazla noktamz olduunda, daha iyi ayrmlar yapabiliriz. Snr seim aracyla Ankara il snrlar iinde kalan Yerleim objelerini sein. Yerleim katmann dzenlenebilir yapn. Nesneler mens > Voronoi-E Uzaklk Alan Olutur seeneine basn. stteki blmden bir kolonu seebilir, ya da aadaki Verisiz seeneini iaretleyebilirsiniz. Oluturduu voronoi haritasna karlk bir Query veri taban oluturacaktr.
337
18.19 maj (Raster) Haritalarn ve Grntlerin Kullanm Raster grntler bilgisayara aktarlm resimlerdir. Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein Dosya mensnden A sein A diyalounda dosya tr ksmnda Raster Image seeneini iaretleyin Blm_18 klasrndeki eskiulus_pafta.jpg grntsn seip, Tamama basn
Diyalou grnecektir. Eer Gster butonuna basarsak, imaj dorudan MapInfo grnts olarak alacaktr. Ancak bu grnt corafi koordinatlara deil de MapInfonun varsayd koordinatlara sahip olacaktr (bu grntye daha sonra gerek koordinat tanmnn yaplmas mmkndr).
338
Gster butonuna basn

1/5000 lekli grnt ekrana gelecektir. Harita penceresinde taranm haritay greceksiniz. MapInfo u veri formatlarn desteklemektedir. .BIL (SPOT satellite images) .SID (MrSID format) .GEN .NTF .ECW .URL .TIF (Tagged Image File Format) .GRC .BMP (Windows bitmap) .GIF (Graphics Interchange Format) .TGA (Targa) .JPG (JPEG format) .PCX (ZSoft Paintbrush) .JP2 .J2K .PNG (Portable Network Graphics format) .PSD (Photoshop 3.0) .WMF (Windows Metafile format) .EMF Bu formatlardaki veriler ayn ekilde MapInfo iinde alp, kt hazrlama da kullanlabilir. 18.19.1 maj Koordinatlandrma (Registration)
Harita>Seenekler mensnden Harita Birimlerini metre ve metre kare olarak deitirin. Tablo mensnden Raster > Imaj Registrasyonunu Deitir i sein maj Koordinatlandrmas diyalou grnecektir.
Raster grnty aarken Gster yerine Koordinatlandr butonuna basm olsaydk yine bu diyolaa ulam olacaktk ancak o zaman stteki kutuda grnen koordinatlar bo olacakt. Bu ekilde bu diyolaa defalarca ulap koordinat bilgilerinde deiiklik yapma ansmz var.
339
stteki kutuda Etiket, X Koord, Y Koord ve Hata (pixel) yazlarnn altnda haritaya eklediimiz kontrol noktalarnn bilgilerini grrz.
Etiket ksmnda kontrol noktasna verdiimiz isim grnr. Balang olarak Nk1, Nk2, Nk3, ... eklinde MapInfo otomatik olarak isim verir. X Koord ve Y Koord ksmlarnda bu noktalarn corafi koordinatlar grnr. Hata (pixel) ksmnda ise piksel baznda ne
kadarlk bir sapma (hata) olduunu grrz. nokta tanmlandnda herhangi bir hata gremeyiz ama 4. nokta eklendiinde MapInfo bu hata miktarn otomatik olarak hesaplar. Bir imajn koordinatlandrlabilmesi iin en az kontrol noktasnn tanmlanmas gerekir. Hata paynn hesaplanabilmesi iin de en az 4 nokta olmas gerekir. Kontrol noktalar bir doru eklinde sralanyorsa ilem baaryla sonulanmaz. Hassas bir koordinatlandrma iin seilen noktalar birbirinden uzak olmaldr.
Kontrol noktalarnn etiketleri ve koordinatlar
Kontrol noktasn Dzenle Sil Git
Harita ve zerindeki koordinat noktalarnn yerleri Haritay yaknlatr/ uzaklatr
Yeni
Haritann Projeksiyonu
Koordinat Birimi
Geri dnecek olursak, u anda kontrol noktas mevcut. Ancak bu noktalar MapInfo tarafndan rastgele oluturulan koordinatlar zerinde yer almaktadr. Bu yzden ncelikle bu noktalar silelim.
340
Koordinat iftlerindeni birini fareniz ile sein. Kaldr butonu aktif hale gelmitir, butonu kullanarak noktay siliniz. Dier noktalar da ayn ekilde silin. Yeni butonuna basn.
maj Koordinatlandrmas diyalou aktif iken MapInfonun dier fonksiyonlarn da

kullanabiliriz. Arka planda ak olan eskiulus_paftaharita penceresinde istediimiz yere yaknlap, haritay kaydrabiliriz. imdi projeksiyonu ayarlayalm.
Projeksiyon butonuna basn. Projeksiyon Se diyalou grnecektir. Projeksiyonu ekildeki gibi ayarlaynz. Tamam Butonuna basn. Koordinat birimi olarak da metre ayarlayn.
Harita penceresinin kenarndaki kaydrma ubuklarn kullanarak X ve Y koordinatnn iaretlendii yerleri bulun. Noktaya tklayn. Kontrol Noktas Ekle diyalou grnecektir. Harita X ve Harita Y ksmlarna koordinatlar girin. Tamam Butonuna basn
341
Dier nokta iinde (saat ynnde ilerleyerek) aadaki deerleri giriniz. Kontrol noktalar stnde gsterilen koordinatlardan yatay olan X deerini, dikey olan ise Y deerini gstermektedir.
342
Git butonu ile aktif olan (seili olan) kontrol noktasn ekrann ortasna getirebilirsiniz. + ve butonlarna basarak imaja yaknlap uzaklaabilirsiniz. Hata payn drmek iin kontrol noktasnn yeri ile oynamak gerekebilir, hata deerinin mmkn olduunca sfra kayn olmasn salamaya aln.
Yer deiiklii yapmak istediiniz noktay st ksmda sein. Git butonuna basarak alt ksmda seilen noktay merkeze getirin. Noktay tamak istediiniz yere tklayn. Kontrol Noktas Dzenle diyalou grnecektir. Eer verilerde bir deiiklik yoksa Tamam butonuna basn. Btn deiiklikler yapldktan sonra Tamam butonu ile Imaj Koordinatlandrmas diyaloundan kn. Harita penceresinden grntnn kaybolduunu greceksiniz!
343
nk eskiulus_pafta katmanndaki koordinatlar deiti ve imaj yeni koordinatlarna tand. Harita zerinde sa tua basn Tm Katman Grntle mensn tklayn. imdi yine bo bir harita penceresi greceksiniz. Ama bu defa sebep eskiulus_pafta katmannn grnmez hale gelmesiyle ilgilidir. Harita zerinde sa tua basn Katman Kontrol mensn tklayn. Grnm butonuna basarak Grnm Seenei diyalouna ulan. Grnm Aral ksmndan Katman Aadaki Aralkta Gster iaretini kaldrn. Tamam butonlar ile diyaloglar kapatn. imdi harita grnr hale gelecektir. Artk haritay dier vektr haritalarla birlikte kullanabiliriz. 18.19.2 Pafta zerinden Saysallatrma imdi elimizdeki bu raster veri stnden saysallatrma yaparak ayr vektr (nokta, izgi ve alan) katman oluturalm. Nokta katman iin nce Kurtulu Parkna yaklan. Dosya>Yeni Tablo seeneinden, aktif haritaya yeni katman ekle kutucuunu iaretleyip yeni bir katman oluturun. Agac_tipi adnda, Karakter(20) formatnda bir kolon ekleyin ve Olutur butununa basn. Dosyaya Agaclar ismini verip kaydedin. izim aralarndan nce Sembol sitilini ayarlayn.
344
Sonrada
sembol butonuna
klikleyin
ve
harita
zerinde
aa
grdnz yerlere birer nokta atn. Yaptnz deiiklikleri kaydedin. Pencere>Yeni verisayfasna kliklerseniz oluturduunuz nokta katmanna ait verisayfasn grntleyebilir ve her nokta objesine ait bilgileri girebilirsiniz. Yeni oluturulan her katman iin Katman kotrolnden katmann dzenlenebilir olup olmadn kontrol etmeyi unutmayn.
345
izgi katmann oluturmak iin yine Dosya> Yeni tablodan, bu sefer Yol_adi adnda ve Karakter(20) formatnda bir kolon oluturun ve Yol adn verip dosyay kaydedin. izgi sitilini ayarlayn ve izim aralarndan polyline seiniz.
stediiniz birka yol ve caddeyi iziniz. Cizgi dosyasna ait verisayfasn ap yollara ait bilgileri veritabanna girebilirsiniz. Bu bilgileri saklayabilmek iin kaydetmeyi unutmayn!
imdi de Bina_adi adnda Karakter(20) ve Bina_no adnda Tamsay formatnda iki kolon ieren Bina adnda bir dosya oluturalm. izim yapmak iin Ulus Meydanna yaklan. izim ara ubuundan alan sitilini ekilde grld gibi ayarlayn.
346
Yine izim ara ubuundan polygon Halindeki binalar saysallatrn.
izim aracna tklayn ve Ulus
Klavyedeki S tuuna basarak YAKALA (snap) fonksiyonunu aktifletirmeyi unutmayn. Poligon birletirme noktalarnda balang noktasn yakaladndan emin olmadan izimi sonlandrmayn. Daha nceki izimler yaptmz gibi alan dosyasna ait verisayfasn ap binalara ait bilgileri veri tabanna girebilirsiniz.
347
348
19. MapBasic Penceresi Kullanm

Dersin Amac
Bu derste, MapBasic penceresini kullanarak bir seri komutun saklanmasn ve tekrar kullanlmasn reneceksiniz. Sadece MapBasic penceresi ile kullanlan komutlarn kullanm gsterilecektir. zellikle komut yazarak obje bilgilerine eriim ve obje oluturma ilemleri gerekletirilecektir.
MapBasic penceresine eriim Menu komutlarnn MapBasic penceresinde kullanm Komutlarn saklanmas ve yeniden kullanm Obje bilgilerine eriim Otomatik obje oluturma
Pratik Kullanm
Belirli admlardan geerek yaptmz ilemleri srekli tekrarlamamz gerektiinde men komutlarnn kullanm olduka skc bir hal almaya balar. Byle durumlarda klavyeden bu komutlar ynlendirebiliyor olmak bize biraz rahatlk salar. MapBasic programlama dili MapInfonun zelletirilmesi ve yeni uygulama aralarnn gelitrilmesine yaramaktadr. MapBasic penceresi bu dilin birok imkann bize sunmaktadr. Yaplan seim ve gncelleme ilemlerinin cmleleri satr satr bu pencerede grnmektedir. Bu komutlar defalarca altrlabilmekte ve gerektiinde saklanarak tekrar kullanlabilmektedir. Ayn tablo zerinde onlarca seim ve gncelleme ilemi yaptmz zamanlarda bu pencere olduka kullanl hale gelmektedir. Ayn zamanda MapBasic penceresi, MapBasic programn kullananlar iin bu penceredeki yazlar MapBasic programna kopyalama ans vermektedir. 19.1 MapBasic Penceresi
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein

349
Seenekler > MapBasic Penceresini A sein

Ekrann alt ksmnda MapBasic penceresi grnecektir. imdi Trkiye il haritas zerinde almaya balayalm.
Dosya mensnden A sein
Blm_19 klasrndeki Iller tablosunu sein MapBasic penceresindeki yazlara dikkat ettiyseniz, yaptmz ilem hemen altta grnd. MapBasic penceresi ak olduu mddete yaptmz btn ilemler bu pencerede alt alta yazlarak devam edecektir. Kursor ile bu satrlara gidip parametreleri (tablo isimlerini, kolon isimlerini vs. ) deitirerek <ENTER> tuuna bastmzda o komut yeniden alacaktr. Bu satrlar istediimiz zaman MapBasic >
Yazlar Temizle komutu ile ya da dorudan <DELETE> tuu ile silebiliriz.

19.2 Sorgulama Seim Yap ve SQL Seimi komutlarnn kullanmn daha nceki blmlerde grmtk. imdi bu menleri kullanarak Iller tablosundan nfus bilgilerine gre seim ilemi yapalm. MapBasic penceresini aktif hale getirin. MapBasic mensnden Yazlar Temizle yi sein Sorgu mensnden Seim Yap sein Koul ksmna NUFUS_1997 > 600000 yazn Sonu Tablosu ksmna Secilenler yazn Tamam Butonuna basn MapBasic penceresinde select * from Iller where NUFUS_1997 > 600000 into Secilenler browse * from Secilenler yazs grnecektir. stteki satr bu ilem iin gerekli olan SQL cmleciidir. Alttaki satr ise verisayfas penceresinin almasn salayan komuttur. imdide seim kmesini haritann zerinde baka bir katman olarak grelim. Harita penceresini aktif hale getirin. Harita mensnden Katman Kontroln sein
350
Secilenler tablosunu ekleyin ve Grnm ile dolgu efekti olan bir renk tanmlayn. Yaptnz bu ilemin de adm adm MapBasic penceresinde yazldn grn.
imdi nfusu 600.000 den byk olan illerimizi haritann zerinde grmekteyiz. Ayn eyi 1.000.000nun zerindeki iller iin yapmak istediimizde ayn menleri tekrar iletmek zorunda deiliz. MapBasic penceresinde en st satra gidin. 600000 rakamn 1000000 olarak deitirin. <ENTER> tuuna basn. Haritadaki katmann ve verisayfas penceresinin kaybolduuna dikkat edin. Add Map Layer Secilenler satrna gelip <ENTER> tuuna basn. Set Map Layer 1 Display ile balayan satra gelip <ENTER> tuuna basn. Haritann yeni iller ile birlikte yeniden olutuuna dikkat edin. Bu ilemi baka rakamlar iin yeniden deneyin. Greceksiniz ki ok daha hzl bir ekilde sorgulama ilemlerini yenileyebiliyor ve kt alabiliyor olacaksnz. Ayrca SQL cmleleri oluturma konusunda yeterli bilgiyi de kazanacaksnz.
351
19.3 Obje ilemleri MapInfo bize MapBasic penceresi yardm ile menlerden elde edemeyeceimiz, MapBasic programnda kullanlan komutlar MapInfo iinde kullanma imkan vermektedir. imdi zerinde alma yapma iin bir tablo oluturalm.
Dosya mensnden Tablo Kapat sein Secilenler tablosunu kapatn. MapBasic penceresini MapBasic > Yazlar Temizle ile temizleyin Dosya mensnden Yeni Tabloyu sein
Yeni Tablo Diyalou grnecektir. Yeni Harita A seeneindeki iareti kaldrn. Aktif Pencereye Ekle seeneini iaretleyin. Olutur butonuna basn. Yeni Tablo Yaps diyalou grnecektir. Kolon Bilgisi ksmnda Ad ksmna X1 yazn Tipi ksmna Taan Say sein Kolon Ekle butonu ile srasyla Y1, X2, Y2 sahalarn ekleyin Olutur butonuna basn Dosya ad ksmna Deneme yazn
Bylece deneme tablosu ile objeler stnde istediimiz ekilde alabileceiz. Deneme katman u anda dzenlenebilir haldedir. imdi bu katmanda izgiler oluturup bu izgilerin balang ve biti koordinatlarn veritabanna aktaralm. izgi butonuna basnz. Deneme tablosunun verisayfas penceresini de an. Harita zerinde izgiler oluturun. (gen yada drtgen izin) izilen her izgi iin verisayfas penceresinde bilgileri bo bir kayt eklenecektir. imdi bu izgilere ait kaytlara izgilerin balang ve biti koordinatlarn girelim. 19.4 ObjectGeography Fonksiyonu Objelere ait bilgileri sorgularken ya da gncellerken ObjectGeography fonksiyonunu kullanrz. ObjectGeography(obje , zellik) olarak yazlan fonksiyon da zellik ksmna o objenin zellik numarasn gireriz. Bu zellik kodlarn MapInfo Kullanm Klavuzunun using MapBasic window ksmnda 426. sayfada grebilirsiniz. Ya da
352
eer makinanzda
MapBasic ykl ise
MapBasic.def dosyasndan bu kodlar
renebilirsiniz. Aada bunlardan bir ksmn verilmitir. zellik Kodu 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 1 2 5 6 7 8 9 Objeyi snrlayan dikdrtgenin (MBR) en kk x koordinat. Objeyi snrlayan dikdrtgenin (MBR) en kk y koordinat. Objeyi snrlayan dikdrtgenin maksimum x koordinat. Nokta objelerinde kullanlmaz. Objeyi snrlayan dikdrtgenin maksimum y koordinat. Nokta objelerinde kullanlmaz. Arc objesinin balang as. Arc objesinin biti as. izgi objesi balang x koordinat. izgi objesi balang y koordinat. izgi objesi biti x koordinat. izgi objesi biti y koordinat. Nokta x koordinat. Nokta y koordinat. Yaz objesinin biti x koordinat Yaz objesinin biti y koordinat Yaz objesinin dnme as Nokta objesinin z-deeri Nokta objesinin m-deeri Geri Dnen Deer
imdi MapBasic penceresine update deneme set x1 = objectgeography(obj,1) satrn yazarak <ENTER> tuuna basn. Deneme tablosunun verisayfas penceresinde X1 sahasnn deitiini greceksiniz. Yaptmz ilem ile her izginin balang noktasnn X koordinatn veritabanna aktarm olduk. Daha nceden de bahsettiimiz
353
gibi MapBasic penceresinde komutlar defalarca iletebiliyorduk. imdi ayn satrda X1 yerine Y1 ve 1 yerine 2 yazarak update deneme set y1 = objectgeography(obj,2) ifadeyi deitirin ve tekrar <ENTER> tuuna basn. Bylece balang koordinatlarn veritabanna aktarm olduk. imdi ayn ilemi X2 ve Y2 koordinatlar iin de yapn. (X2 iin 3, Y2 iin de 4 rakamlar uygulanacak).
Bu ilem izgi iin yaplabildii gibi nokta objelerin koordinatlar iin de yaplabilir. 19.5 izgi Oluturma Tabloya kaydedilmi durumdaki izgilerden nokta oluturma ilemi yine MapBasic penceresi ile yaplabilmektedir. Polyline izim arac oluturduumuz izgileri imdi de veritabannda ki koordinatlardan yararlanarak oluturalm. MapBasic penceresine Delete object from deneme yazp <ENTER> tuuna basn. Haritada izgilerin silindiini greceksiniz. Bu komut ile tablodaki bilgiler deimeden, tabloya bal olan objeleri silmi olduk. Yani verisayfas deimeden kalrken bu bilgilere bal olan objeler silinmi oldu. izgileri yeniden oluturmak iin MapBasic penceresine Update deneme set obj= createline(x1,y1,x2,y2) yazp <ENTER> tuuna basn.
354
Bylece
ayn izgilerin
yeniden olutuunu greceksiniz. imdi
ilemi
x1,y1
deerlerinde deiiklik yaparak yeniden deneyin. izdiimiz ekildeki deiikliklere dikkat edin. 19.6 Pencere Bulma Fonksiyonu MapInfo programnda harita, grafik, verisayfas, istatistik, info gibi pencereler mevcuttur. Bazen bu pencereler kazara ekran dna kayabilir. Pencere pozisyonunu tekrar ayarlamak iin MapBasic penceresini kullanabiliriz. Set Window Info Position (1,1) Units cm ifadesi ile info penceresinin pozisyonunu ayarlam oluruz. Yazarn Notu: Byk hacimli veriler, mesela yzlerce paftalk bir alma yapyorsanz; MapBasic penceresi kullanarak ilerinizi daha hzl bir ekilde gerekletirebilirsiniz. Ayn zamanda MapBasic programn renme asndan byk bir kolaylk yaayacaksnz. 19.7 MapBasic Yardm Artk MapBasic penceresinden MapBasic yardmna ulaabileceksiniz. Yardm > MapInfo Yardm Konular penceresini an ve MapBasic Window Reference balnn altndaki bilgilerden yararlanabilirsiniz. Btn MapBasic dili zelliklerinin rneklerine, aklamlarna ve ifadelerine ulaabilirsiniz.
355
19.8 Bir MapBasic Programnn altrlmas MapInfo programnn iinde bir MapBasic uygulamas altrmak iin aadaki admlarn izlenmesi gerekmektedir. Aralar > Ara Yneticisi ni an.
Alan Program Yneticisi penceresindeki Program Ekle butonuna basn.
Yer alanndan yklemek istediiniz .mbx MapBasic uygulamasn sein, Etiket alanna bu uygulama iin kullanmak istediiniz ismi ve Tanm alanna da istiyorsanz uygulama hakknda aklamalar yazn. OK tuuna basn.
356
Aralar listesine eklemi olduunuz uygulamann ismi grntlenecektir. sminin yannda alyor ve Otomatik Ykle diye iki kutucuk gzkr. alyor kutusu iaretlendiinde uygulama sadece bir seferlik kullanlabilecek MapInfo nun bir dahaki balatlmasnda bu eklenti gelmeyecektir. Otomatik Ykle seenei iaretlendiinde ise MapInfo her balatldnda eklenen uygulama varsaylan otomatik olarak almaya balayacaktr. Eklenen bu yeni uygulamaya aralar mensnn en altnda grntlenecektir. Dier bir yntem ise Aralar > MapBasic Program altr seeneinden yada ara ubuundaki butonunu kullanarak herhangi bir MapBasic uygulamasn dorudan ama bir defaya mahsuz altrabilirsiniz. MapInfo yu tekrar balattnzda bu eklenti gzkmeyecektir.
.NET programlanabilme yetenei: MapBasic programlar artk Microsoft un .Net gelitirme platformu kullanlarak yazlan fonksiyonlar ve altprogramlar olarak arlabilir. Microsofts Visual Studio gelitirme ortam kullanlarak, C# (C-sharp) ve VB.Net (Visual Basic for .Net) gibi dillerde kod yazabilirsiniz. Sonrada MapBasic programlarnzdan bu .Net programlarn arabilirsiniz.
357
20. Oracle Proje Aralar

Dersin Amac
Bu derste, Oracle Proje Aralar mensn kullanarak bir Oracle Projesinin nasl yaratldn ve dzenleme ilemlerinin nasl yapldn reneceksiniz. Ayrca bir rnek Oracle Projesi yaratlarak, MapInfonun Oracle Proje Aralar ile yapabildii tm ilemler bu derste anlatlacaktr.

Pratik Kullanm
Bir Oracle Projesi Yaratmak ve Dzenlemek Oracle Proje Tablolarn Birletirmek Bir Oracle Tablosunu Yenilemek Bir Oracle Projesini Silmek Bir Oracle Tablosunun Versiyonlamasn Kaldrmak
zellikle bir ok kiinin bir veri zerinde alt zamanlarda ilemlerin koordinasyon iinde yaplabilmesi iin verinin oracle veritaban sunucusu zerinde paralara blnerek sunulmas salanabilir. Bylece kullanclar gerek bir veri zerinde alrken, alt birimler sayesinde, veriler paralanmcasna dzenleme ilemini yapan kiilere datlm olacaktr. Btn ilemlerin tamamlanmasyla beraber, veriler bir st oracle projesine ve en son olarak kk projeye aktarlarak verinin son halinin elde edilmesi salanr. Burada temel hedef, veriyi paylatrmak ve birimler arasnda koordinasyonu salamaktr. Bunuda Oracle Proje Aralar isimli bir yardmc programla yapmak mmkndr. zetle, Oracle Proje Aralar isimli bu MapInfo bileeni ile bir Oracle Projesi yaratabilir, bu projeyi paylaabilir ve dzenleme ilemi yapan birimler arasnda koordinasyon oluturulabilir.
358
20.1 Oracle Projesi ( Oracle Workspace ) Oracle projesi, kullanclarn bir veritaban iinde verileri zerinde deiiklik yaparken, paylamalarn salayan bir sanal ortamdr. Bir Oracle projesi yarattnz zaman, o proje iinde versiyonlamas ( herbir tabloya bir deer atanarak gncelleme srasndaki durumun ayrt edilebilmesidir. ) yaplabilen tablolar oluturabilirsiniz. Alt projeler oluturabilir ve bir st projeye birletirene kadar orjinal verinizi koruyabilirsiniz. Verinizin zerindeki deiiklikleri kademeli olarak bir st projeye aktarabilirsiniz. Bylece en sonunda gncel veri setinizi olutururken ayn zamanda alt projeler sayesinde koordinasyonlu ekilde veri gncelleme iini tamamlam olursunuz. Dier bir yandan geerli olan projenizdeki kaytlar bir st oracle projesi ile birletirebilir ya da bir st oracle projesinden geerli olan oracle projenizi yenileyebilirsiniz.
1,2,3 numarayla gsterilen alma ortamlar herbiri kendi bana dzenlenebilir durumadadr. alma bitirildiinde 1,2,3 numarayla gsterilen bu oracle projeleri bir stndeki alt alma projesine aktarlabilir. Bylece bu ilem gereklemeden nce bir st seviyedeki veritaban dosyalar korunmu olacaktr.
359
20.2 Oracle Projesi Yaratmak ve Dzenlemek DBMS isimli aralar ksmndan DBMS Tablosu A isimli butona basn; Bu butona basldktan sonra karnza 2 seenek gelecektir.
DBMS Balants A ksmnda ise ncelikle, Balant Tipi blmnde Oracle Spatial seiyoruz. Bundan sonra MapInfo, Oracle Spatial veritabanna balanmak iin kullanc ad, ifre ve Sunucu Ad sorulacaktr.
Yeni Butonuna Basn. Sunucu Ad Oracle Veritaban kurulurken belirlenmektedir ve bizim rneimizde mapinfo olacaktr.
360
Bu rnekte; Kullanc Ad ve ifre blmde nceden belirlenen mapinfo/mapinfo dur. Karnza gelecek olan DBMS Tablosu A ksmnda iptal butonuna basn. Bu kademe yaplmas gereken versiyonlama ileminin aktif edilmesidir. Bunun iin ;
Tablo Mensnden Oracle Proje Aralar altnda alan Versiyonlamay Aktifletir... i seiniz. Karnza Tablo Versiyonlamasn Aktifletir isimli bir diyalog gelecektir. Bu aamada sizden tablo seimi istenecektir ;
361
Tablo versiyonlamas iin bir tablo sein ve Yaplabilir isimli butona basn. Bizim rneimizde ADANA_MAH tablosunu setik. Setiimiz tablo artk versiyonlamaya ak durumdadr.
Bu aamadan sonra bir proje dosyas yaratmamz gerekecektir. Bunun iin ise;
362
Oracle Proje Aralarndan Proje Olutur... seeneini sein. Karnza Proje Olutur isimli bir diyalog gelecektir ve sizden yeni projenin bal olduu yeri semenizi isteyecektir.
te, karnza burada LIVE olarak karnza kan blm Gerek alma Ortamnzdr. Dersin banda bu yapy aklamtk. imdi, LIVE altnda Basar isimli bir proje oluturalm. Bunun iin; LIVE sein ve Olutur... butonuna basn.
Karnza gelen Yeni Oracle Projesi ksmnda poje ad iin Basar ve tanm iin Proje yazn. Ardndan Tamam butonuna basn. Bir sonraki adma gein.
363
Gerek alma ortamnn altnda bir alt alma ortam yaratm olduk. Basar isimli alma ortamnn altnda bir proje daha yaratalm. Tekrar Basar projesi seili iken Olutur... butonuna basn ve az nce yarattmz gibi bu sefer de Test isimli bir proje daha oluturalm.
Test ismini verip Tamam butonuna basn.
Ardndan srasyla LIVE grebilirsiniz.

Basar Test isimli projeler olutuunu
364
imdi bir DBMS Tablosu A seeneini sein ve karnza gelen tablo listesinden ADANA_MAH tablosunu sein ve A isimli butona basn. Bu aamada Oracle Projesi Se... isimli kutuyu iaretleyiniz.
Bir Oracle projesi semek iin sunucu zerinde tutulan projelerin listesi gelecektir Bu aamada Test isimli projeyi seip Tamam butonuna basn.
365
Tamam Butonuna bastktan sonra ilgili veri MapInfo altnda alacaktr. Bizim rneimizde ADANA_MAH tablosu olduu iin ekran grnts aadaki gibi olacaktr. Bu aamada Adana_Test isimli katman Katman Kontrol nden dzenlenebilir hale getirin. Ardndan bir kapal alan izin ve kaydedin.
Artk Adana_Test isimli katman zerinde birde bizim izdiimiz krmz renkli bir obje daha bulunmaktadr. imdi Test isimli oracle projesini kapatalm ve bir st proje olan Basar isimli projeyi aalm ve fark grelim.
366
Basar isimli Oracle projesini atk ve karmza Adana_Basar isimli katman geldi ve bu katman zerinde bir alt proje de yaptmz dzenlemeler yok nk tablonun orjinali halen korunmaktadr. Bir alt proje olan Test isimli projedeki dzenleme ilemini bitirdiimizi varsayalm ve bu dzenlemeleri bir st projeye aktaralm. 20.3 Tablo Birletirme
En altta bulunan projedeki dzenlememizi bir st proje olan Basar isimli projeye ekleyeceiz. Bunu yapmak iin...
367
Tablo Oracle Proje Aralar Tablo Birletir... Bu admdan sonra karnza Oracle Projesi Tablosunu Birletir isimli bir diyalog gelecektir.
u anda ak olan tablonun ad gzkmektedir.
Kk proje birletirme ileminde verimizi gndereceimiz projeyi gstermektedir. Geerli olan Oracle Projesi
Koul kutusuna eer herhangi bir koul belirtmek istiyorsak yazabiliriz. Yazdmz koul SQL yazm kurallarna gre olmaldr. Burada yazlacak sorgu SQL sorgusu olmaldr.
Uyuumsuzluk olduunda MapInfo nun ne yapmas gerektiini burada belirliyoruz.
Bu seenek ile birletirme ileminden sonra yapm olduunuz deiikliin ilgili tablodan kaldrlp, kaldrlmayacan belirleyebilirsiniz.
Bu aamada herhangi bir koul vermeyelim ve Geerli Projenizden Datay Kaldr seeneinide aktif hale getirin. Tamam butonuna basn. Hemen ardndan Test isimli projedeki almanz bir st proje olan Basar isimli projeye aktarlacak ve Test isimli projede yapm olduunuz dzenleme kaldrlacaktr.
368
Tekrar Test isimli tabloyu aarsanz, artk bu tablo zerinde yaptmz izimin olmadn grebilirsiniz.
Dikkat edilecek olursa; Test sralamada en altta bulunan projedeki kalem simgesi de kalkm oldu. nk dzenlediimiz veriyi bir st proje olan Basar isimli projeye aktarm olduk. 20.4 Bir Oracle Projesinde Bulunan Tabloyu Yenilemek Bu ilem Oracle Projesinde bulunan tablonun en son halini kullancya dndrr.
369
Tabloyu Yenile... yi sein. Bu ilemin ardndan;
Bu aamada yenilenecek tablo size gserilmektedir. Herhangi bir koul belirtmeden Tamam isimli butona basnz. Karnza tablonun en son gncellenmi hali gelecektir. 20.5 Bir Oracle Projesi Silmek almalarnz ilemleriniz bittikten sonra silmek isteyebilirsiniz. Bir oracle projesini silmek iin yapmanz gereken tek ey; Tablo Oracle Proje Aralar Proje Sil...
370
Admlarn takip etmekdir. Bu admlardan sonra karnza aadaki ekran grnts gelecektir...
Test isimli projeyi sein ve ardndan Sil butonuna basn. Bylece bir Oracle Projesini silmi olduk. 20.6 Bir Oracle Projesinde Bulunan Tablonun Versiyonlamasn Kaldrmak Buraya kadar olan blmde hep versiyonlamann yardmyla ilemlerimizi gerekletirdik. Son olarak yaplan almalardan sonra versiyonlamay kaldrmak ve tablonun gncelleme sonras son halini almasn isteyebiliriz. Bir tablonun versiyonlamasn kaldrmak iin;
371
Srasyla Tablo Oracle Proje Aralar Versiyonlamay Kaldr... admlarn takip edin. Bu ilemin ardndan karnza Tablo versiyonlamasn kaldr isimli bir diyalog gelecektir.
ADANA_MAH isimli tablonun dersin banda versiyonlamasn aktif hale getirmitik, imdi ise, bu seenei kaldracaz.
372
ADANA_MAH isimli tabloyu sein ve alttaki Yaplamaz isimli butona basn. Eer versiyonlama kaldrlamyor isimli bir hata uyars ile karlarsanz. Altta bulunan Kaldrmay Zorla isimli blm iaretleyin. Sonra tekrar Yaplamaz butonuna basn. lem baaryla tamamlanmtr. Dikkat!, Eer Kaldrmay Zorla blmn iaretlerseniz. MapInfo size bir uyar ile bal projedeki deiikliklerin uygulanmayacan bildirecektir. Dolaysy ile btn ilemler bittikten sonra versiyonlamay kaldrnz. Aksi taktirde dzenlemi olduunuz verileri kaybedebilirsiniz.
20.7 Oracle Veritabannda MapInfo Saklanmas MapInfo Professional yazlm ayn anda tek kullancl editleme, ok kullancya izleme imkan vermektedir. Ayn anda birden fazla kiinin ayn veri zerinde deiiklik yapabilmesi iin ilikisel veritabanlarnn kullanlmas mmkndr. Bu balamda MapInfo yazlmlar Oracle veritabanna dorudan balanabilmekte ve verilerini veritabannda depolayabilmektedir. (dier veritabanla iin Spatialvare rn mevcuttur) 20.8 Verilerin Yklenmesi Easy Loader Easy loader ile alabilmek iin ncelikle 9i veya 10g veritaban kurulu bir sunucu makinanz olmaldr. Veritabanna erimek iin client kurulumunun da yaplm olmas gerekmektedir. Eer gerekli kurulumlar yaplmsa MapInfo program iinden tools menusunden Easyloader programn altrmalsnz. Easyloader programn altrdnzda aadaki pencereye ulaacaksnz
373
Oracle Spatial butonuna tkladnzda kullanc ad, pasword ve veritaban bilgilerinin sorulduu pencere gelecektir. Bilgileri girdiiniz anda sa st ksmdaki bilgiler aktif hale gelecektir. rnekte maden kullancs maden veritanabna balanmaktadr. Source table ile oracle veritabanna aktarmak istediimiz katmanlar seeriz. Tablo veritabannda baka isimlerle de saklanabilir. Kullanc bu aamada yeni bir tablo oluturabilir, mevcut tabloya ilave yapabilir veya tabloyu replace(yenisi ile deitirme) yapabilir.
374
Options butonuna tkladmzda aadaki formu greceiz.
375
Bu ksmda tablo ile ilgili ayarlamalar yapabiliriz. Tabloyu herkese ama, index oluturma, stye tanmlarnn tutulaca colon ismi gibi seenekler burdan ayarlanabilir. Upload butonuna basld anda katman oracle veritabanna aktarlacaktr. 20.9 Server lemleri Bu aamadan sonras ilse tablonun server zerinde ynetilecei ile ilgilidir. Verilerin salkl ekilde ok kullanc ile gncellenebilmesi iin MI_PRINX adl bir kolon her tabloya eklenir ve her kayt iin unique bir verilir. Dolays ile yeni veri ekleme srasnda her objeye unique deerlerin verilmeye devam edilmesi gerekmektedir. Bunun iin her yeni kayt ekleme durumunda MI_PRINX kolonuna yeni deer verilmesi gerekmektedir. Bu ilemi triger ve Sequence yardm ile zeceiz. 20.10 Triger ve Sequence Oluturma Tablodaki unique bir kolonun gncellenebilmesi iin sequence oluturmak en kesin zmdr. Sequence objesi her arldnda belirtilen oranda artarak bir say retir. Sequence oluturan komut aadaki gibidir. CREATE SEQUENCE sira1 START WITH 1 INCREMENT BY 1 Sira1 bu sequencin addr. Normal olarak tablomuzun ismi ile birlikte bir sequence oluturmak en gzel zm olacaktr. Bu aamadan sonra ise veritabanna eklenen her kayt iin sequence den bir say alarak MI_PRINX kolonunu gncellemmiz gerekiyor Bu ilem iin ise veritabannda bir triger oluturmamz gerekmektedir. Triger komutu iin sqlplus iinde ed yazarak notepad ap. Aadaki satrlar kopyalayn.
create or replace trigger <triggeradi> before insert on <tabloadi> for each row declare seq_val number; begin select sequence_adi.nextval into seq_val from dual; :new.MI_PRINX:= seq_val; end;
376
notepad i kapattktan sonra r ile altrn bu ilemleri tamamladmzda server zerindeki verinin gvenli ekilde editlenmesini salam oluruz. 20.11 Verilerin ndirilmesi MapInfo kurulurken eger Oracle spatial veya ODBC support ykledi iseniz aadaki butonlar mapinfo iinde grnecektir.
lk button veritabanndan tablo ama butonudur. Tklandnda aadaki form gelecektir.
Oracle spatial seildiinde ikinci login formu gelecektir. Aynen EasyLoader programnda olduu gibi kullanc ad sifre ve sunucu adn girmemiz gerekmektedir.
Balant kurulduu anda aadaki form ekrana gelecektir. Formun st ksmnda tablo sahiplini greceksiniz. Baka kullanclar tarafndan oluturulmu ve paylatrlm tablolara da erimemiz mmkndr. Kullanc seildii anda o kullancya ait tablo ve view ler grnecektir. Bu ksmda ilgilendiimiz tabloyu seiyoruz
377
Tablo seilir seilmez tablonun yerel makinada nereye indirilecei formu gelecektir. Tablolar iki ekilde alrlar. 20.11.1 ndirilmi Veri (Downloaded Data) Tablonun bir kopyas dorudan diske aktarlr. Yaplan deiikliklerin kaydedilmesi ve tablolarn gncellenmesi dnda veritaban ile ilgisi olmaz. Dilendii takdirde tablo unlink yaplarak veriatab ile balants da kesilebilir. Eer kullanc sadece kendi blgesi ile alyorsa. Netwok balats zayfsa ve en nemlisi server yeteri kadar gl deilse bu yntem en gzel zmdr. 20.11.2 Canl Eriim (Live Acces) Tablo diske inmez, sadece tanm dosyas diskte oluur ve yaplan her ilem dorudan veritabanna yansr yaplan her deiiklik de btn istemciler tarafndan grnebilir. Ancak her defasnda server zerinden veri ekildii iin byk veri ynlarnda performans daha dk olabilir.
378
Verilerin tamamn indirmek yerine sadece bir ksmn da indirebiliriz. Mesela hangi kolonlar indireceimizi dorudan column picker ile seceriz.
379
Verilerin sadece belirli bir ksmn indirmek iin ise sorgu yazabildiimiz rowpicker formunu kullanabiliriz. Bu sayede ana veriden sadece birksm istemciye geleceinden veri ileme performans ve gvenlii daha yksek olacaktr
Eer istersek(bilhassa uygulama gelitiriken) programatik olarak SQL cmlesini dorudan sunucuya gnderebiliriz
ndirilen tablonun yenilenmesi(son deiikliklerin indirilmesi) yada iliiin kesilmesi gibi ilemler iin DBMs butonlarn kullanrz
380
DBMS Tablosunu Yenile
DBMS Balantsn Kes
DBMS Tablosu A
DBMS Balants Kapat
20.12 Oracle puclar Veritaban kurulumu srasnda size deiik opsiyonlar sunulacaktr. Eer spatial seeneini iaretlerseniz. Veritabanna spatial yetenkleri de eklemi olursunuz ancak spatial seenei olmasa da Locator olarak sunulan yetenek bizim iin yeterli olacaktr. Spatial lisans olmadan da verilerimizi oracle 9i yada 10g iinde saklayabiliriz Veritaban kurulurken sizden SID yani veritaban ismi isteyecektir. Burda tanmlana isim temel olarak o isimde bir veritaban oluturmanz saglar ve bu isimle o veritabanna a zerinden eriebilirsiniz. Yeni veritaban oluurken SID size sorulacktr.
381
ster sunucu ister istemci zerinde olsun veritabanna balanmak iin Net Service Name ile anlan ayarlar yapmanz gerekmektedir. Bunun iin client kurulmu sonucu kurulan net configration assistant kullann.
Burda local net service name ksmn iaretleyerek ilerleyin ekrana nce service name sorusu gelecektir bu ksmda veritaban kurulurken kullandmz servis adn kullann. Bir sonraki admda sorulan server ksmnda ise sunucunun adn yada ip sini girmeniz gerekir. Bu ilemler tamamlandnda ise Oracle kurulu olan klasor altnda \network\admin klasor altnda tnsnames.ora dosyas oluur. Bu dosyay istediiniz btn istemcilere kopyalayarak ayn veritanabna eriimi salam oluruz. Tnsnames.ora text bir dosyadr notepad ile ap ierde deiiklikler yapabiliriz.
382
21. WMS ve WFS

Dersin Amac
Bu derste, MapInfonun internet zerinden hizmet veren harita servislerine eriimi ve bu servislerden yararlanmann yollar hakknda bilgi verilecektir. Yeni bir proje retimi yannda varolan bir projenin gncellenmesi ilemi, Haritalarn ( WMS destei ) ve Corafi Objelerin ( WFS destei ) internet tabanl sunucular zerinden salanacak altlk veriler ile kolaylamaktadr.

Pratik Kullanm
WMS Hakknda Bilgi WMS Penceresi Kullanm WMS Penceresi zellikleri WFS Hakknda Bilgi WFS Penceresi Kullanm WFS Penceresi zellikleri
Web Harita Hizmetlerinin kullanm eitli amalara hizmet etmektedir. Bunlardan ilki imaj ya da grnt formatndaki haritann bilgi almak amacyla kullanlmasdr. Bir dier kullanm amac ise saysallatrma ya da gncelletirme ilemlerinde altlk veri olarak kullanlmasdr. zellikle bir harita retilirken WMS den elde edilen altlk veriler ile kullanclar saysallatrma ya da gncelleme yapacaklar blge hakknda bilgiye sahip olurlar. Dier bir yandan WFS destei ile, kullanclara internet ortamndan direkt olarak saysal veri aktarm salanr. rnein; kendi WFS sunucusunu kurmu bir firmann, alanlarna gncel saysal haritalar aktarmas ya da dier bilgilerini sunmas bir bakma basite indirgenmitir. WFS sunucular zerinden alnan btn veriler iin; MapInfo da yaplabilen her ilem geerlidir. WFS sunucusundan elde edilmi veriler ile;
383
Tematik haritalar yaplabilir, SQL ile eitli filtrelemeler yaplabilir, Corafi Analizler yaplabilir ve benzeri ilemler MapInfo altnda oluturulabilir. 21.1 Web Harita Hizmetleri (WMS Web Map Service) Buraya kadar olan derslerde verilerin nasl grntlenecei ve saklanaca hakknda bilgimiz oldu. Bununla beraber verilerin hazr olarak kullanclara sunulduu internet tabanl web harita hizmetleri bulunmaktadr. Bu hizmetlere ulamak iin standart butonlarn bulunduu ubuk zerinde WMS butonunu kullanarak iglili web
hizmetlerine ulaabiliriz. Bu sunuculardan elde edilen verilen raster niteliinde verilerdir. Yani resim/grnt formatnda verilerdir ve kullanm alan olarak bir proje retiminde altlk olarak tercih edilirler. Aada bir WMS Tablosunun nasl yaratlacana ilikin detayl bilgi bulunmaktadr. Bir WMS Tablosu amak iin;
Standart butonlarn bulunduu ara ubuunda >
butonunu sein.
Sunucularn listesine ulaabileceimiz ksm.
Ardndan karnza WMS Tablosu A isimli bir pencere gelecektir.

Web Servislerinin listelendii blmdr. Bir tanesini seelim. Seilen Web Harita Servisinin internet adresi burada gzkr.
Harita katmanlarn ekleyip karabilmeye yarayan butonlarn buluduu ksm.
Servisin yapld sunucuda bulunan harita katmanlarn burada gzkr.
Resim formatnn belirlenebilecei blmdr. rnein; GIF,JPG gibi.
Eer bu seenei iaretlersek aada aktif hale gelen Projeksiyon ksmndan harita iin projeksiyon bilgisini grebilir ve deitirebiliriz.
384
Son olarak Tablo Dosyad Ders_WMS yazn ve tamam butonuna basn.
Tablo Dosyad ksmnda doldurduktan sonra alt ksmdan Tamam butonuna basn. Harita penceresi aktif hale gelecek ve setiiniz dosyalar ilgili Web Harita Servisinden indirilecektir.
21.2 WMS zellikleri
WMS zellikler diyalouna standart aralarn bulunduu ubuk zerinde Tablo

isimli menden de ulaabiliriz;
WMS Tablo zellikleri seenei.
385
Karnza WMS Tablo zellikleri isimli bir diyalog gelecektir. Burada am olduunuz tabloda bulunan katmanlar grebilirsiniz. Bu katmanlar zerinde Stil deiiklii, Projeksiyon deiiklii, Resim Geriplan deiiklii gibi ayarlamalar yapabilirsiniz. Aadaki rnekte bu deiikliklerin nasl yaplabilecei gsterilmitir;
Tablo > WMS Tablo zellikleri... ne basn Ardndan karnza WMS Tablosu zellikleri... isimli bir pencere gelecektir.
WMS Tablosunun zelliklerini gsteren/deiti ren ekrann grnts
21.3 Web Corafi Obje Servisi ( WFS Web Feature Service ) Web zerinden harita servisi veren sunucularn raster yani resim formatnda veriler sunduunu sylemitik, bununla beraber WFS sunucular ise Corafi Obje sunumu yaparlar. Yani WFS sunuculardan elde edilen veri grafik ortamda kapal alan, izgi, nokta gibi corafi objelerdir. Bu veri yada veri setlerine ulaabilmek iin yaplmas gerekenler aada anlatlmtr. WFS Tablo Amak iin;
386
Standart aralarn bulunduu ubuk zerinde

WFS Tablosu A butonuna basn.
Ardndan karnza WFS Tablosu A isimli bir pencere gelecektir.

Karnza gelecek olan pencerede;
WFS Sunucu: ksmnda MapInfo Global WFS Server sein

WFS Katmanlar: USA sein. Tablo Dosyad: Dosyay kaydetmek istediiniz yeri belirleyin. Tamam butonuna basn.
WFS Sunucusu hakknda detay bilgisi verir. WFS Sunucusunun belirlendii ksm, yeni sunucu ekle/silme ve dzenleme ilemleri iin, sa tarafta Sunucu butonuna basn.
Data szgei ile indireceiniz data iin kriter belirleyebilirsiniz.
Nokta, izgi ve kapal alan detaylar iin stil belirleyebilirsiniz.
Seiiniz katmanla ilgili eitli bilgiler gsterilir.
Koordinat Sistemi seimi burada yaplr.
387
Tamam butonuna bastktan sonra karnza USA isimli bir harita penceresi alacaktr.
Bu rnek veri zerinde MapInfo altnda yaplan btn ilemlerinizi yapabilirsiniz. Ancak tablonun dzenlenebilir bir kopyasn yerel diskiniz zerinde yaratmalsnz. Bunun iin ; nce ilgili veriyi WFS sunucu zerinden an. Ardndan Tablo > Farkl Kaydet i kullanarak ilgili veriyi sabit diskinize kaydedebilirsiniz. * zellikle kendi WMS ya da WFS sunucularnz kurduunuzu dnrsek veri setlerinizi kullanclara rahat bir ekilde ulatrmanzda kolay bir i haline gelecektir.
388
zet WMS Tablosu Ama Standart butonlarn bulunduu ara ubuunda > WMS Penceresi zellikleri Tablo > WMS Pencere zellikleri... WFS Tablosu Ama WFS Tablosu A WFS Tablosu zellikleri... Tablo > WFS Pencere zellikleri... butonunu
389
22. Seenekler
Dersin Amac
Bu derste, MapInfo programnn kullanm srasnda bize sunduu Harita Penceresi ve MapInfo sistem seenekleri tantlacaktr. zellikle Harita Penceresinin kullanmnda istenilen deiikliklerin yaplmas, projeksiyon tanmlarnn deitirilmesi ve sistem ayarlarnn deitirilmesi, youn ekilde MapInfo kullananlar iin olduka nemlidir.

Pratik Kullanm
Tercihler Sistem Ayarlar Harita Penceresi Balang, Adres Uyumu ve Klasrler
MapInfo program kurulur kurulmaz belirli varsaymlar ile yklenir. Eer kullanc kendi istedii ayarlamalar yapmaz ise her alta veya pratik kullanmlarda birtakm zorluklar yaayabilir. zellikle koordinat okuma srasnda derece dakika - saniye veya derece cinsinden veya dorudan metre cinsinden okunmasn; kt alma srasnda kullanacamz birimlerin metrik veya ingiliz l biriminden olmasn; sorgulama srasnda uzunluk veya alan birimlerinin istenilen formatta olmasn salamak gerekmektedir. Bu derste, bu tr tanmlamalarn yapld pencereler tantlacaktr.
390
22.1 Tercihler
Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein. Dosya mensnden A ile Ankara_Mah tablosunu an. Seenekler mensnden Tercihleri sein.
Diyalou grnecektir.
Sistem Ayarlarna basn.
391
kt penceresindeki objelerin byklklerinia lerken kullanacanz birimi belirleyin Ayn zamanda deitirilen ka tane obje iin geri al bilgisinin kaydedileceini belirleyin (0 800 aras). MapInfonun 4.0dan nceki versiyonlarndaki sembolleri nasl izeceinizi belirleyin.
Klipborda kopyalamak istediklerinizi sein. (MapInfo metafilelar .emf formatnda kopyalar.)
Tematik harita katmanlarn nasl tarayacanz sein.
ki basamakl yl tanmlar iin mevcut yzyl m yoksa sizin belirleyeceiniz yzyl m kullanacanz belirleyin.
Harita ktnzn uygun boyutta olmas iin ekran bykln ayarlayn.
Bu diyologda en nemli ksmlardan biri sayfa veya kt birim ayardr. Bu ksmda yaptmz seim ile kt Penceresi hazrlanrken kullandmz sayfa boyutlarnn hangi birim cinsinden olacana karar veririz. Bylece hazrlanacak ktnn koordinat biriminin de ne olacana karar vermi oluruz. nk kt Penceresine koyacamz herhangi bir yaz veya erevenin snr koordinatlar bu birim zerinden olacaktr. Bu durumu herhangi bir kt Penceresi oluturak test edin. Tamam butonlarna basarak diyalogdan kn.
Window mensnden Yeni kt Penceresini sein

Ankara_Mah Harita Penceresi iin ereve oluturun.
392
Seenekler mensnden Tercihleri sein. Sistem Ayarlar diyalounu aarak Sayfa ve kt birimlerini in olarak deitirin Tamam butonlarna basarak diyalogdan kn ve kt Penceresi birimlerinin deitiine dikkat edin. Geri Al Nesne Says seenei ise harita zerinde veya tablolarda yaptmz herhangi bir geri alma ilemi iin konulmu snrdr. Bu kesinlikle geri alma says deildir. MapInfo sadece bir kez geri alma ilemi yapmaktadr! MapInfo zerinde deiiklik yaplan tablolar iin geici dosyalar oluturur. Ancak bu dosyalarn bykl snrsz deildir. Eer ayn anda 800 kayttan fazla objeyi silmi isek geri al komutu almayacaktr. Bu durumda yaplan deiiklikleri geri almak iin Dosya mensnden Deiiklikleri ptal Et mensn kullanabiliriz. Bu komut bizi tablonun son kaydedilmi haline gtrr. Balangta byk bir dezavantaj olarak grnse de MapInfo bu sayede kullancya byk bir performans art salamaktadr. 22.1.1 Harita Penceresi Tercihleri
393
Bir tabloyu kapatmadan nce almak istediiniz uyar mesajlarn belirleyin.
Deitir aracn
kullanarak, alanlar gibi birbirine bitiik objeleri dzenlediinizde stste olan nodlardan sadece bir objenin nodunu mu yoksa iki objenin nodunu beraber mi tamak istediinizi belirleyin.
Yeni tablolar olutururken, .mif, .mbi ve .img dosyalarn alrken varsaylan tablo projeksiyonunu belirleyin.
MapBasic Penceresi ile veya Kolon Gncelle komutu ile elde edilen koordinat deerlerinin varsaylan MapBasic projeksiyonunu belirleyin.
394
Haritann Penceresinin Boyutu Deiirken: Harita Penceresinin bykln deitirdiinizde harita leinin mi yoksa harita grntsnn m korunmasn istediinizi belirleyin. Bu ayar ak olan Harita pencerelerini etkilemez. Kapama Alan iin: MapInfonun alanlar nasl kapayacan belirleyin. Uzaklk/Alan Kullanm: MapInfonun yeni Harita pencereleri iin uzaklk/alan hesaplamada kullanaca varsaylan metodu belirleyin. Bu ayar ak olan Harita pencerelerini etkilemez. 3D Harita iin Donanm vmelemesini Aktifletir: 3 boyutlu haritalarnz grntlerken, video kartnzn ivmelendirme kapasitesini kullanp kullanmayacanz belirleyin. Eer iareti kaldracak olursanz, performansnz azalacaktr fakat baz grafik adaptrleri ve srclerle sorun yaamazsnz. Koordinatlar: Koordinatlar Askeri Grid Referans Sistemine World Geodetic
System (WGS) of 1984 Ellipsoid kullanlarak evrilir.

Snap Tolerans: izim veya seim ilemleri srasnda objenin hangi mesafeden yakalanacan belirler. Yalnz bu birim herhangi bir mesafe birimi cinsinden deil piksel bazndadr. Yani hangi lekte olursak olalm ekran zerindeki piksel deerine gre ayarlanmaktadr. Yeni Grid Metodu: Oluturduunuz grid dosyasnn formatn belirleyin. 22.2 Harita Seenekleri Harita Penceresi tercihlerinin nasl ayarlandn rendik. Ancak MapInfo kullanrken Harita Penceresinde yapmak istediimiz anlk deiiklikler iin Harita Seeneklerini kullanyoruz. Harita penceresini aktif hale getirin Harita mensnden Seenekleri sein.
395
Diyalou grnecektir. Harita Birimleri Ksmndaki Koordinat Birimini srasyla metre ve derece olarak deitirin. Her ikisinde de harita zerinde kursor dolatrarak durum ubuundaki koordinatlar okuyun. Deiik leklerde oluturulan haritalar birbiri ile aktrldnda derece cinsinden ya da metre cinsinden verilen koordinatlarn birbirine dntrlmesi bu sayede salanmaktadr. MapInfo farkl projeksiyondaki haritalar otomatik olarak aktrabilsede yukarda ki zellik sayesinde kullanc koordinatlarn metre ve ya derece cinsinden deerlendirebilir. Projeksiyonu deitirmek istersek; Projeksiyon butonuna basn.
396
Diyalou gelecektir. Ancak MapInfo projeksiyon sisteminde deiiklik yapmad ise bu menye ulaamazsnz. MapInfonun en byk kolaylklarndan biri de kendi projeksiyon sisteminizi tanmlayabilmenizdir. imdi Trkiye iin Gaus-Krger projeksiyonunu nasl ekleyeceimiz grelim. MapInfo klasr altnda MapInfow.prj dosyasn bulup herhangi bir text editrnde an (worpad olabilir) daha sonra en ba ksma aadaki satrlar ekleyin (Ancak deiiklikleri saklayabilmek iin MapInfoyu ap kapatmanz gerekecek). "--- Turkish GK--- "GK CM 27 (ED 50)", 8, 28, 7, 27, 0, 1, 500000, 0 "GK CM 30 (ED 50)", 8, 28, 7, 30, 0, 1, 500000, 0 "GK CM 33 (ED 50)", 8, 28, 7, 33, 0, 1, 500000, 0 "GK CM 36 (ED 50)", 8, 28, 7, 36, 0, 1, 500000, 0 "GK CM 39 (ED 50)", 8, 28, 7, 39, 0, 1, 500000, 0 "GK CM 42 (ED 50)", 8, 28, 7, 42, 0, 1, 500000, 0 "GK CM 45 (ED 50)", 8, 28, 7, 45, 0, 1, 500000, 0 Mahalle haritamz Gaus-Krger merkezi meridyen 33 iin oluturulmutur. Eer haritamz UTM koordinatlar cinsinden grmek istersek; Kategori ksmnda Universal Transverse Mercator (ED 50)yi sein. Alt Kategori ksmnda UTM Zone 36 (ED50)yi sein.
397
Harita zerindeki kordinatlara dikkat edin. Ayn ilemi dier koordinat sistemleri iin de tekrarlayn. Harita zerinde yaplabilen dier deiiklikler ise; Koordinat Gsterimi; Kaydrma ubuu; iaretlendiinde harita penceresi kenarlarnda kaydrma ubuklar oluur veya yok olur. Otokaydrma; iaretlendiinde harita penceresinde yaptmz izim veya seim ilemlerinde pencere kenarna geldiimizde harita otomatik olarak kayar. 22.3 Lejant penceresi, Balang Tercihleri , Klasrler Tercihleri, kt ve kt Pencersi Tercihleri, Web Servis Ayarlar ve maj Grntleme Sistem ayarlarna kaldmz yerden devam edelim. Bildiiniz gibi tematik harita veya kartografik lejant oluturduumuzda MapInfo kendi varsaylanlar ile isim ve stilleri oluturuyordu. Bu varsaymlar Lejant Penceresi Tercihleri diyalou ile deitirilebilir.
Tercihler diyalounda Lejant Penceresine basn
Lejant Penceresi Tercihleri diyalou grnecektir. Bu diyalog ile hem fontlar hemde varsaylan isimleri deitirebiliriz. Burada # iareti erevenin oluturulduu
398
katmann ismini simgelerken, % iareti objenin tipini (nokta, izgi veya alan) simgeler. # karakteri btn yaz kutularnda katman ismi yerine kullanlabilir. % karakteri ise sadece Stil Ad Deseni yaz kutusunda kullanlabilir.
Tercihler diyalounda lk Ala basn.
MapInfo Alrken MAPINFOW.WOR Ykle: Bu kutuyu iaretleyebilmek iin, Hzl Al Ekrann Gster kutusundaki iareti kaldrmanz gerekmektedir. Yazc Bilgilerini Kaydet: Eer bu kutuyu iaretleyecek olursanz, yazc ismini, kat ynn ve bykln ve kopya saysn yazc ayarlarnzdan projeye kaydedecektir. Eer projeleri zellikle MapInfo 6.0 versiyonundan daha nceki versiyonlarndan birini kullanan baka kullanclarla paylayorsanz, bu kutudaki iareti kaldrmanz faydal olabilir. Projelerden Yazc Bilgilerini Ykle: Eer projeleri MapInfo 6.0 versiyonunu ya da daha sonraki versiyonlardan birini ve ayn yazcy kullanan kullanclarla paylayorsanz, bu kutuyu iaretlemeniz faydal olabilir. Tercihler diyalounda Adres Eletir e basn. Adres uyumu ile MapInfoda yaplan corafi kodlamalarda adresin neye gre tanmland syleriz ancak corafi kodlama uygulamas iin salam bir adres altyaps henz lkemizde oluturulmad iin bu konu zerinde durmuyoruz.
Tercihler diyalounda Klasrlere basn.
399
Dizinler ksmnda ise MapInfonun almas srasnda; tablo a denildiinde tablolar nerden aramaya balayaca, proje dosyasn nerden arayaca, MapBasic uygulamalarn nerde arayaca, import edilecek dosyalar nerde arayaca, ODBC SQL sorgulamalarnn nerede olduu ve yenilerinin nerde oluturulaca, tematik ablonlarnn nereden alnaca ve yenilerin nerede kaydedilecei, sorgulamalarn nereden alnaca ve yenilerin nerede kaydedilecei, yeni grid dosyalarnn nereden alnaca ve yenilerin nerede kaydedilecei, Crystal Report dosyalarnn nereden alnaca ve yenilerin nerede kaydedilecei, grafik destek dosyalarnn nereden alnaca ve yenilerin nerede kaydedilecei, bilgileri tanmlanmaktadr.Bu klasrler kullancnn isteine gre deitirilebilir.
Tercihler diyalounda kt Seeneklerine basn.

400
401
Raster Mmknse Gerek Renkte Gster: Bu kutuyu raster ve grid imajlarn 24-bit gerek renkte grntlemek istediiniz zaman iaretleyin. Bu seenei eer grnt 24-bit ise ve ekran renginin derinlii 256 renkten daha fazla ise kullanabilirsiniz. Dither Metodu: Eer imaj gerek renkte grntleyemiyorsanz buradan bir dither metodu seebilirsiniz. Seilen metod, eer 24-bit grntnn 256 renge evrilmesi gerekiyorsa kullanlacaktr. Bu da ancak grnt 24-bit ise ve monitrn ekran renginin derinlii 256 renkten daha az ise gerekleir. EMF Kullanarak Yazdr: Eer bu seenei iaretlerseniz yazdrma performansnz, kaliteden dn vermeksizin artacaktr. Fakat bunun iin yazcnzn metafilei desteklemesi gerekir. Geirgen Vektr Dolgu ve Sembol iin Denetim Uygula: Eer bu kutudaki iareti kaldracak olursanz, bu zellikler iin denetim yazcnza geecektir. Buradaki yazdrma seenekleri Dosya > Yazdr > Gelimi diyalounda varsaylanlar olarak karnza gelecektir. Gelimi diyalounda herhangi bir deiiklik yapacak olursanz bu deiiklikler projeye kaydedilecektir. Pencereyi Kaydederken grubunda iaretlediiniz seenekler Dosya > Pencereyi Resim Olarak Kaydet > Gelimi diyalounda varsaylanlar olarak karnza kacaktr. kt penceresi ayarlarn aadaki pencereden ayarlayabilirsiniz. kt penceresini kapatrken oluabilecek veri kayplarn nlemek iin Kapatmadan Proje kaydetmek iin sor kutucuunu iaretlemeniz nerilir. Bu seenekler ereve ieriklerinin gsterimini zelletirmenizi salar.
Tercihler diyalounda Web Servislerine basn.
402
Proxy Sunucusu kullanyor iseniz, ayarlamalarn yapabileceiniz blmdr. Standart olarak Sistem Ayarlarn Kullan seenei ile gelir.
WFS Zaman Am Deerleri, WFS sunucuya eriimde tannacak tolerans deerlerini gstermektedir.
403
Web Harita Servisleri iin zaman am deeleri ile ilgili ayarlamalarn yapld blm.
Harita Alm srasnda Resim Elemanlarnn limitlerinin belirlendii blmdr.
404
Web servislerinin kullanmna ilikin ayarlamalarn yaplaca ksm karnza gelecektir. Buradan internet zerinden yayn yapan harita servisleri iin balant zaman am, gnderme zaman am gibi ayarlar ile internet balantnz iin Proxy ayarlarn yapabilirsiniz. Tercihler Penceresindeki maj Grntleme seeneinden aadaki ayarlar yapabilirsiniz. Yeniden Projeksiyonlama; MapInfo imajnzn hesaplayabilir ve doru bir ekilde grntleyebilir. pixel deerlerini yeniden
Herzaman Kesin bir formle dayanarak imajn koordinatlarn yeniden hesaplanmas yoluyla her zaman yeniden yeniden projelendirilir. En uygun Orjinal imaj alanndaki dnm kullanldk sonra yeniden projeksiyonlanm imaj hedef dikdrtgen bakla tayin edilir.
405
rnekleme Metodu; Kbik Metod orjinal imajdaki bir pixele merkezlenmi 44 lk bir pixcel penceresine temellendirilmi yeniden rneklenmi bir imajdaki bir pixcel iin, bir deer hesaplayan bu methodla daha doru bir imaj yeniden rneklemesi salar. Uydu fotoraflar ya da hava fotoraflar iin nerilir. Enyakn Komu yeniden rneklenen imaja orijinal imajdaki en yakn pixelden ald bir deerle bir pixel atar. Bu method en hzlsdr ve taranm imajlarn, raster gridlerin ya da dier raster imajlarn yeniden projeksiyonlanmas (koordinatlandrma) srasnda nerilir.
406
23. Aralar
Aralar Mens > Ara Yneticisi iinden altrlabilen aralar.
AutoLabeler: Etiketleri Yaz Nesnesine evirir: Bir katmandaki etiketleri

Aktif Harita Penceresinin Kozmetik Katmanna yaz olarak gndermek iin kullanlr. Ayrca Bkz Labeler.
CoordSys Bounds Manager: Koordinat Sistem Snr Yneticisi:

Haritalanabilen MapInfo ana tablolarnn koordinat sistemi snrlarn dzenlemenizi salar. Koordinat hassasiyetini artirmak iin, veya tm dosyalari ayn projeksiyon ve snr degerine getirmek icin kullanilabilir. Concentric Ring Buffer: e Daireler izer: Bir veya daha fazla harita objesi etrafnda halka zonlar oluturur ve her halkann altndaki verilerin toplamn hesaplar. Sonular grafik olarak gsterebilirsiniz. Coordinate Extractor: Koordinatlar Kolona Yazar: Herhangi bir projeksiyonu kullanarak tablonuzdaki her kaydn merkez x ve y koordinatlarn istenilen kolonlara yerletirir. Create Line by Length: Uzunluk ve Aya Gre izgi izer: Kozmetik Katman zerine belirlenen uzunluk ve ada izgiler izer. DBMS Catalog: Veritabanndaki Tablolar Haritalandrr: Remote Databasede, MapInfoya koordinat bilgisi getirmesi iin, DBAnn bir MapInfo MapCatalog tablosu oluturmasn salar. DBMS Count Rows in Table: Bir tablonun MapCatalog giriini doru sayda satra gnceller. Degree Converter: Derece Dakika Saniye evirici: DMS koordinatlar ieren bir kolonu Ondalk Dereceye ve Ondalk Derece koordinatlar ieren bir kolonu derece/dakika/saniyeye evirir. Ayrca girilen bir koordinat Ondalkl Dereceden, DDSye veya tersini evirir. Delete Duplicates: ift Kaytlar Sil: Bu ara tablodaki birbirinin ayns veriye sahip olan ift kaytlar temizler. Disperse Points: st ste Noktalar Serpitirmek iin: Birbirinin stnde olan noktalar sistematik veya deiken olarak nokta etrana datr.
Distance Calculator: Bir nesnenin Baka bir Nesneye minimum ve maksimum mesafesini hesaplamak iin: Bir tablodaki tm objeler ile
dier tablodaki tm objeler arasndaki mesafeyi ya da bir tablodaki tm objeler arasnda mesafeyi hesaplar ve en yakn en uzak mesafeleri ekranda gsterir. Easy Loader: Veritabanlarna Harita Yklemek iin: MapInfo.tab dosyalarn remote databaselere ykler. Mesela ok kullanlc ortamda ile
407
almak iin haritalarnz Oraclea bu program ile atp, oradan ap kullanabilirsiniz. GeoTracker Tool: GPS Balant ve zleme Arac. Bilgisayarnza bal bir GPS ile MapInfo zerinde bulunduunuz yeri grmenizi salar. GPS loglarn kaydeder. Google Earth Connection Utility: Google Earth Balant Arac: Seili nesneleri vektr olarak, veya seim olmadan haritay resim olarak Google Earth zerinde grmenizi zalar. KML dosyas oluturur. Bu arac haritanz Google Earth haritalar zerinde grntlemek iin kullanabilirsiniz. Grid Maker: Pafta Oluturma Arac: Haritanzn zerine enlem/boylam hatlarndan oluan bir pafta gridi izer. Grid Tools: Grid leme Aralar: adet grid arac salar; noktalar ieren bir tablodan MapInfoya ait bir grid dosyas oluturur; herhangi bir formattaki gridleri MapInfonun okuyabilecei MapInfo grid formatna (.mig) dntrr; grid zerinde tkladnz yerin x, y ve z koordinatlarn, satr ve stun bilgilerini getirir. HTML Image Map: HTML Resim Haritalayc: Web sayfas iin zerine kliklenen nesnenin bilgisini veren bir resim oluturur. MapInfo Harita Penceresinden, Web sayfasnda kullanmak zere, bir HTML imaj haritas oluturmanz salar. Labeler: Etiketleyici: Etiketleri Yaz Nesnesine evirme. Bir katmann etiketlerini ya da etiket arac ile tek tek oluturulmu etiketleri kalc yaz objelerine evirir; aktif seim zerinde etiketler oluturur. Etiketler Kozmetik katmana veya herhangi baksa bir tabloya transfer edilir. Layout Template: kt ablonlar: kt ablonu arac size, ktlarnz dzenlemek iin kullanl bir yol salar. Legend Manager: Lejant Yneticisi: Lejant harita iinde gstermek veya harita iindeki lejant kaldrmak iin bir ara. MapInfonun Lejant pencerelerini nasl grntleyeceini kontrol eder. Birden fazla Lejant Penceresinin ak olmasn ve her Lejant Penceresinin belirli bir Harita Penceresi ile bal olmasn salar. Line Snap Tool: izgi Uzatma ve Kesme Arac: Line Snap zellii aralar mensne, bir izgiyi bir dier izgiyle kesiim noktasna geniletmenizi ya da kesmenize olanak salayan zel bir ara ekler. Mapping Wizard Tool: Haritamala Sihirbaz: Dosya ama ve grntleme sihirbaz. Bir diyalogdan yararlanarak 4 admda verileri amanz, Harita oluturmanz, analiz etmenizi ve kt retmenizi salar.
408
MapX Geoset Utility: MapX Geoset Arac: MapX Geoseti MapInfo Harita
Penceresinde okuyabilmenizi ve MapInfo Harita Penceresinin ierii ile bir MapX Geoset yazabilmenizi salar. Named Views: simli Grnmler: Bir Harita Penceresinin o an ki mesafesini ve merkez koordinatlarn isimlendirerek saklar. Daha sonra o koordinata dnmek iin Dialogdan, grntnn ismini seerek, o grntye dnebilirsiniz. North Arrow: Kuzey Oku: Bir Harita veya kt Penceresine deiik ekillerde Kuzey areti ekler. Kuzey areti aracn kullanarak, Kuzey aretini yerletireceiniz keyi belirleyebileceiniz gibi Aralar Ara ubuunda yer alan Kuzey areti dmesi ile bir dikdrtgen izebilir ve Kuzey aretini oraya yerletirebilirsiniz. Overview: Kubak: Yeni bir Harita Penceresi ap, dier Harita Penceresinin genel bir grnn salar. Register Vector: Vektr Transformasyonu: 3 noktadan vektr dnm yapar. Bu ara, bir vektr datann zerine kontrol noktalar ve bir harita penceresine referans noktalar koymak ve sonra onlar bir Affine dnm ile gerek yerine ulatrmanz salar. Rotate Labels: Etiket Dndrc: Bir harita katmannda yer alan btn etiketleri ayn anda dndrmenizi salar. Rotate Map Window: Harita Dndrme Program: Aktif Harita Penceresinin ieriini, belirli bir derecede dndrmenizi salar. Harita Penceresi iin Affine dnm hesaplar. Rotate Symbols: Sembol Dndrc: Bir harita katmannda yer alan btn sembolleri ayn anda dndrmenizi salar. ScaleBar: ubuk lek Arac: Verdiiniz llerde bir lek ubuu oluturur. Bu arac ayn zamanda kt Penceresinde de kullanabilirsiniz. Seamless Table Manager: Harita btnletirme Yneticisi: Seamless harita katmanlar oluturur ve dzenler. Ak tm katmanlar tek bir isim altnda toplar, Tm haritalar tek tek amak yerine tek bir seferde amay ve haritada tek bir katman yapmay salar. Search and Replace: Bul ve Deitir: Karakter tipinde veri ieren bir kolonu, belli bir karakter dizini iin aratrr ve bulduklarn baka bir karakter dizini ile deitirir. rn. Tm Sk lar Sokak a evirmek iin kullanlr. Send to MapX Mobile: MapX Mobilea Gnder: Mobil bir cihazn zerinde grntlemek iin kullanc tarafndan belirlenen bir Harita Penceresinin arkaplan verisinin alt kmesini oluturan zel bir MapX geoset ve onunla ilikili .tab dosyas yazar.
409
Set the Minimum Bounding Rectangle Utility: Enkk ereve Ayarlaycs: ODBC canl balantl tablolar iin En Az Snrlayan Dikdrtgen
oluturmanz salar.
Shields: Yazlara ereve Oluturur: Yaz objelerinin etrafna dekoratif

ereveler izer.
Spatialize SQLServer Table: SQL Sunucu Tablosunu Haritalandrr:

Mevcut bir SQL Sunucu tablonun mekansal veriye sahip olamsn salar. Symbol Maker: Sembol Oluturucu: MapInfo sembollerini oluturur, dzenler ve siler ve bunlar standard MapInfo sembol setinin bir paras haline gelirler. Synchronize Windows: Pencerle Eleme Arac: Bu ara belirli bir MapInfo Professionol oturumunda, bir harita penceresinde yaplan kaydrma, yaklatrma uzaklatrmalar dier tm harita pencerelerine otomatik olarak uygulanmasn salayan ara ubuu ikonlar getirir. Table Manager: Tablo Yneticisi: Tablo metadatasda dahil olmak zere ak olan btn tablolar hakknda bilgi getirir. TOC Utility: indekiler Arac: TOC dosyasnda yer alan btn dosyalardan seamless bir tablo meydana getirir. Zonuna veya znrlne gre gruplayarak bir veya daha fazla seamless tablo oluturur. Universal Translator: Universal Format evirici: MapInfo verisini dier haritalama formatna (DGN, DWG, DXF, SHP, E00, VPF, SDTS) evirdii gibi farkl dosyalarda MapInfo (MIF, TAB) verisine evirir. Window Manager: Pencere Yneticisi: Bu ara Harita, Verisayfas, kt, Yeniden blgeleme penceresi ve varsaylan tablo grntsnn baln atamak iin kullanlr. Varsaylan Grnty Ayarla zellii ak bir Harita penceresinden bir katman semenizi ve bu harita pencereleriyle st ste gelen tablo tabanl katmanlar iin varsaylan zoom ve merkez ayarlarnz yapmanz salar. Varsaylan merkez ve zoom ayarlar tablolarn .map dosyalarnda yazldr. Workspace Packager: Proje Dosyas Paketleme Arac: Bu ara MapInfo proje dosyalarn ( workspace ) dzenleyip bir baka yerde paketleyerek projeyi oluturan dosyalar silinse veya bir baka bilgisayara tansa bile projenizi aabilecek formatta dosya oluturur. Workspace Resolver: Proje Dosyas Hata zc: MapInfo proje dosyalarn oluturan kaybolmu *.tab dosyalarn arar bulur ve kayp olanlar ile deitirir veya kayp dosyalar gz ard ederek projeyi aar.
410
24. Ska Sorulan Sorular

Alttaki katmandan seim yapabilmek o MapInfo kliklediiniz yerdeki en stteki katmandan balayarak alta doru sei yapmanza msaade eder. Eer stteki deil 1 alttaki nesneyi semek isterseniz, Seim tuu akken, CTRL ye basl tutup istediiniz katmandan seim yapana kadar klikleyin. Daha sonra ayn katmandan baka nesneler seecekseniz, SHFT ile devam edebilirsiniz. Alt Alta veya birden fazla Etiket Yazdrma o Katman kontrolnde Etiketlenecek katman seilir, o Etiket Butonuna kliklenir, Etiket listesinden en alttaki <fade> seilir. o Kolon listesinden 1. kolon seilir, alt alta yazmak iin + Chr$(10) + eklenir ve 2. kolon seilir. Yan yana yazmak iin ise + + eklenir. o rnek 1: ladi stte Nfus altta olmasi iin: IL_ADI + chr$(10)+ Nufus_1990 o rnek 2: ladi stte Nfus yannda olmasi iin: IL_ADI + + Nufus_1990 Ayn anda bir ok kii tek bir tabloda almas gerekiyor o Oracle, SQL Server2008 vb Spatial format destekleyen Databaseleri kurup, Aralar mensnne altndan Easy Loader ile Dosyalar ykleyip, sonra MapInfo iinde Dosya A mensnden, DBMS balants ap harital ve haritasz dosyalar ap ok kullancl olarak alabilirsiniz. Byk dosyalarda ekrana izmesi nasl hzlandrlr o Ekrana izim ilemini unlar yavalatabilir. ok fazla kvrma sahip izgiler ve alanlar, ok fazla yaz nesnesi ve ok farkl semboldeki noktalar. Eer hzl izilmesini istiyorsanz, ncelikle Katmanlar Grnm butonuna basp grnm araln ayarlayarak uzak grnmde grnmesini engelleyip hzlandrabilirsiniz. Veya grnm stilini aynya getirip hzlandrabilirsiniz. izim butonlar aktif deil, nasl aktif olur o Harita ak iken herhangi bir katman yazlabilir deil ise izim butonlar aktif olmaz. Katman kontrolnden herhangi bir katman yazlabilir yapmanz gerekir. izim yaparken dier nesneden otomatik tamamlama o Otozleme: izgi veya Poligon izerken Snap alp (Klavyeden S) ortak kenara sahip nesnenin bir kesine kliklenir, sonra ortak snrn bittii yerdeki kede snap ak halde gidilir ve CTRL veya SHFT e baslarak uzun veya ksa kenar zerinden hangisi uygun ise ekranda
411
belirince CTRL veya SHFT basl halde iken kliklenir ve izim tamamlanr. Nesne Keserek: Alan nesnesi izilirken, dier alanlarn stnden geecek ekilde izilir, sadece balang ve biti noktalar hassas olarak kliklenir. Yeni izilen alan seilir, CTRL+T ile hedef yaplr, dier alanlar seilir, Nesneler mensnden Ortak Alanlar Sil seerek, kalan kenarlar otomatik nodlar tam st ste olacak ekilde olumu olur.
kt penceresinde harita erevesi grnmesin o kt ereve nesnesini sein, Seenekler Poligon Tipinden ereve sini en bataki N ekline getirin. ktda Koordinat Gsterimi o Graticule.mbxi altrn ayarlarnz yapn. Dz izgi izmek, Kare ve Daire izmek o izgi izerken CTRL ve/veya SHFT tularna basl tutarak dz izgi, kare, daire izebilirsiniz. Ekrandaki koordinatlar nasl deitiririm: o Harita > Seenekler mensnden Koordinat birimini deitirin. Ekrandaki koordinatlar dzgn ama tabloyu X, Y ile gncelleyince farkl grnyor o MapBasic penceresini ap Set Coordsys Table <Tabload> yazn, sonra koordinatlar gncelleyin Etiketleri / Tablodaki Bilgileri DXFe nesne olarak gnderme o Baar Aralar.mbx i altrn, Nesneler mensndeki Tablodaki Bilgileri DXFe yaz olarak gnderi sein. Google Earthe Harita Gnderme, Alma o Aralar > Ara Yneticisinden Google Earth Connection Utility: programn altrn. Googlea gndermek istediiniz kaytlar sein. Seili nesneleri vektr olarak veya seim olmadan haritay resim olarak Google Earth zerinde grmenizi zalar. KML dosyas oluturur. Bu arac haritanz Google Earth haritalar zerinde grntlemek iin kullanabilirsiniz. GeScene.mbx ile Googledaki resimleri alabilirsiniz. Haritadaki nesnelere dosya veya resim balamak o Dosya veya resim balamak iin ncelikle tablonuzdaki bir veda daha fazla kolonda bu bilgilerin olmas gerekir. Katman kontrolnde
412
katman sein Balant (Hotlink) butonuna klikleyin. Etikete ve/veya Nesneye kliklendiinde Balanty a ayarlayn. Haritada nesne isimleri grnmyor o Katman kontrolnden istediiniz katmann etiketini an (4. kutu) ve etiket butonuna basp hangi bilgiyi grmek istediinizi kolonlardan sein. Haritaclk X-Y ile MapInfo X-Y fark o Haritaclkda X Kuzeyi temsil eder, Y Douyu, MapInfoda ise Matematik koordinatlar gibi, X Douyu, Y Kuzeyi gsterir. Koordinat Girerek Nokta Oluturmak, Yazlan bir koordinata gitmek o Haritada yazlabilir bir katmanda (veya kozmetik katman yazlabilir yapp) herhangi bir yere bir nokta ekleyip, seme tuu ile ift tklayp ekrana gelen diyalogda X ve Y koordinatlar yazlarak nokta oluturulabilir. CTRL+Aya baslarak o koordinata gidilebilir. Lisans baka makineye transfer edebilir miyim? o Evet, Yardm mens altndan Lisans-Lisans Transferinden verip, dier makineden dn lisan al ksmndan alarak yapabilirsiniz. MapInfo verilerini tarken hangi dosyalar kopyalamalym o Dosya isminiz ile balayan 2, 4 veya 5 tane tm dosyalar kopyalayn. DosyaAdi.TAB, DosyaAdi.DAT, DosyaAdi.MAP, DosyaAdi.ID normal dosya uzantlardr, DosyaAdi.IND indeks oluturuldu ise oluur. TIN, TDA, TMA uzantl dosyalar dosya kaydedilene kadar geici dosyalardr kaydedilince otomatikmen silinir.LIN LDA LMA Oracle ile alrken alan geici dosyalardr. o Raster Dosyalarda Resim dosyas ve TAB dosyas beraber kopyalanmaldr o Excel, Access, TXT, DBF vb formatlar kullanan tablolarda yine TAB ve ilgili dosyalar kopyalanmaldr. lekli kt Alma, lek yazma ve ubuk lek ekleme o Harita penceresinden kt alrken: Dosya > Yazdr mensnden Seeneklerden zel leki iaretleyip, istediiniz lei yazn. o kt penceresinden kt alrken: Harita erevesine ift klikleyin, Ekrana gelen diyalogdaki lek ksmn istediiniz lee getirin. lek bilgisi 1:XXX eklinde grnmyor ise, Seenekler > Tercihler mensnden Harita seeneklerini an ve Kartografik lek gsteri iaretleyin. o kt penceresine lek veya baka yazlar yazmak iin [A?] butonuna klikleyip ayarlarnz yapn sonra [A] butonuna klikleyip istediiniz yere bilgilerinizi yazn.
413
ubuk lek eklemek iin Aralar-Ara yneticisinden ScaleBar.mbxi altrn. Harita yada kt zerinde istediiniz bir yere klikleyip ayarlar yaparak lek ekleyin.
Proje datalarn baka bilgisayara taynca almyor, hata veriyor veya Tek tek dosyalar amam istiyor o Proje (.wor) dosyasi iinde dosyalarin hangi klasrden alaca bilgisi vardr. Dosyalar baka bir bilgisayara tadnzda ayn src ve klasrde ayn dosya yoksa MapInfo size her dosya iin dosya yeri sorar veya hata verir. o Bunu dzeltmek iin ncelikle klasr dzeltmek gerekir veya Notepad veya ile .WOR dosyanz an ve Open Table c:\.. eklindeki satrlardaki hatal dizinleri dzenleyin. Resim katman ekleyince harita dnyor, Resim katman Vektr katmana gre dnsn o Srekli bu ekilde olmas iin Seenekler > Tercihler den Resim Dndrme butonuna klikleyin, ve soldaki seeneklerden Her zaman sein o Sadece aktif harita iin, Harita > Seenekler mensnden Resim Dndrme den Her zaman sein. Seilen katman otomatik olarak yazlabilir olsun o Baar_Aralar.mbx i altrn, butonlardan [S] ye klikleyip, Seileni Yazilabilir Yap sein. Bu zellii kapatmak iin [S] butonuna tekrar klikleyip kapatn. Semboloji Eklemek o Yeni izgi stili eklemek iin LineStyle Editoru kullann o Yeni nokta Sembol eklemek iin zel Sembollere resim ekleyin, Smbol Maker.mbx i kullann veya FontCreator benzeri programlarla Font Ekleyin o Yeni alan dolgusu iin Visual C ile MiresXXX.dllli Resource olarak ap, patternlere yeni pattern ekleyin, son paternden sonra 1 atlayp yenisini numaralandrn. Tablodaki kaytlara sra numaras nasl verilir o Tablo yapsndan Tabloya SiraNo gibi bir tamsay kolon ekleyin. Tablo > Kolondaki Bilgileri Gncelle mensnden Tabloyu ve ilgili kolonu seip, deer ksmna ROWID yazarak sra numaras verebilirsiniz. Verisayfas ve Etiketlerde Trke karakter grnmyor o Geici olarak, Verisayfas iin F8 butonuna klikleyip, Trke bir font ayarlayp Trke grnmesini salayabilirsiniz. o Kalc olmas iin 2 seenek vardr.
414
o o
1.ncisi BaarAralardan, Seenekler Altnda Browserlar Trke Yap ksmndan 1. seenei seerek 2.ncisi Registrydeki Arial, Times NewRoman ve Courier gibi fontlarin Arial,0 keywordunun deerini Arial,162 ile deitirirerek, yoksa ekleyebilirsiniz.
Yerel koordinatlarda haritam var, Nasl Ulusal koordinata dntrrm. o ncelikle en az 4 tane hem yerel hemde ulusalda koordinat bilinen noktanzn olmas lazm. o BasarCad.mbx i altrn, BasarCAD menusunden Helmert Transformasyonu > Nokta Listesi olutura klikleyip, bilinen koordinatlar tanmlayn. o Dntrlecek katmanlarnz haritada an o BasarCAD menusunden Helmert Transformasyonu > Transformasyona balay sein. Yazlar Tabloya bilgi olarak almak o Basar_Araclar.mbxi altrn. Tablo mensnn altnda Yazlar veritabanna at mensn sein. o Dier seenek ise: ncelikle Tablo yapsndan bilgileri kaydedebilmek iin yeni bir kolon ekleyin. Bilgiler nmerik ise nmerik, metin ise karakter tipinde ve yeterince genilie sahip olsun. Sonra Tablo Kolondaki Bilgileri Deitir mensnden Hangi tablonun hangi kolonuna bilgi atlacan sein, Deer ksmna Objectinfo( obj , 3) yazn. x1, y1, x2, y2 Koordinatlar ile izgi izme o Seenekler mensnden MapBasic Penceresini Gsteri an. o Koordinatlar Derece ise dorudan Mapbasic penceresine Update <TabloADI> set Obj = CreateLine(<X1_Koord_kolonu>, <Y1_Koord_kolonu>, <X2_Koord_kolonu>, <Y2_Koord_kolonu>) yazp entera basn. Tablodaki eski tm haritalar siler ve yerine izgi izer. o Koordinatlar Derece deil ise, Tablo yapsndan Tabloyu harital hale getirin, projeksiyonunu ayarlayn, o Set Coordsys Table <TabloAd> yazp, stteki update komutunu altrn. o Tablo harital ise ve farkl bir projeksiyonda ise Harita penceresinin projeksiyonunun istediiniz projeksiyona getirin, Mapbasic penceresindeki Set Map Coordsys ifadesindeki set en sonraki ksm coordsys ye kadar silip Set Coordsys ekline getirip Enterlayn. Sonra stteki update komutunu altrn.
415
EK-1: MapInfo Lisanlama ve Aktivasyonu

1. Node-Locked Lisanlar
1.1 rn Aktivasyonu Bu blmde MapInfo 9.0 ve sonraki versiyonlar iin lisanslama ve aktivasyon ilemleri anlatlmaktadr. MapInfo kurulum srasnda rn aktive etmek iin seri numaras ve eriim kodu kullanr. Eer bu numaralara tekrar bavurmaya ihtiyacnz olursa, seri numaras ve eriim kodu rn kutusu stnde ve rn Aktivasyon Bilgi Kartnda bulunmaktadr. MapInfo Professional aktif hale getirmek iin: 1. MapInfo Professional kurun ve rn altrn. Kurulumdan sonra MapInfo Professional ilk altrdnzda, Aktivasyon Sihirbaz balar. Ekranda MapInfo Professional Activation diyalou grntlenir.
2.
3.
MapInfo Professional aktif hale getirmek iin aadaki iki seenekten birini sein: Activate Now Aktivasyonu hemen balatmak iin bu seenei sein. Activate Later 30 gnlk aktivasyon gerektirmeyen deneme dnemi balatmak iin bu seenei sein. Next butonuna basn. Eer Activate Now seeneini setiyseniz, adm_4e gein.
416
4.
Eer Activate Later seeneini setiyseniz, Activation Wizard diyalou kapanr ve deneme periyodu balar. Deneme periyodu MapInfo Professional hemen kullanabilemeniz iin vardr ve istediiniz bir zamanda rn aktive edebilirsiniz. MapInfo Professional her balattnzda deneme periyodunun ne zaman biteceini hatrlatan bir diyalog grntlenir. almalarnz yarda kesmeyi engellemek iin deneme periyodu sresinde MapInfo Professional ektive etmeniz gerekmektedir. Deneme periyodu bittiinde, aktive edilene kadar MapInfo Proffesional kullanamayacaksnz. Eer Activate Now seenei seeneini seerseniz, ekranda grntlenen Activation Methd diyalounu sein:
5.
6.
Aadaki aktivasyon metodlarndan birini sein: Automatic Activation Eer bir internet balantnz varsa bu seenei sein. Activation Wizard bir MapInfo sunucusuyla tek seferlik bir balant yapacaktr. Kurulum srasnda retilen seri numarasn ve eriim kodunu kullanarak, Activation Wizard irketiniz satn ald lisanlardan birini kullanacaktr ve bilgisayarnz ilikilendirecektir. Email Activation Eer bir internet balantnz yoksa bu seenei sein. Activation Wizard, aktivasyon istei dosyas (activation request file) oluturulurken sizi ynlendirecektir, sonrasnda MapInfoya email olarak gndermelisiniz. Next butonuna klikleyin. Eer Email Activation seeneini setiyseniz adm_7ye gidin.
417
7.
Eer Automatic Activation seeneini setiyseniz, Activation Wizardn aktivasyon belgelerini MapInfoya taransfer etmesi ve aktivasyonu gerekletirmesi birka dakika srecektir. Aktivasyounun baaryla tamamlandn syleyen bir MapInfo aktivasyon mesaj ekranda grntlenir. OK butonuna klikleyin. Activation Wizard kapanr ve MapInfo Professional kullanma hazr hale gelir. Eer Email Activaion seeneini setiyseniz, Verify Activation Credentials diyalou ekranda grntlenir:
Seri numaranzn ve eriim kodunuzun doruluunu iki defa kontrol edin. Eer her hangi bir dzeltmeye ihtiyacnz varsa Edit butonuna klikleyin. 8. Next butonuna klikleyin. Specify location to save Activation Request file (aktivasyon istek dosyasn kaydetmek iin konum belirleyin) diyalou ekranda grntlenir:
418
Aktivasyon istek dosyasn kaydetmek istediiniz klasr sein. stenilen konuma ulamak iin Browse butonuna basn. OK butonuna klikleyin. Dosya yolu ve aktivasyon istek dosyasnn ismi kutuda grnr. Aktivasyon istei seri numaranz ve eriim kodunuzu, art bilgisayarnzn aktif olduunu syleyen bilgileri ierir. 9. Next butonuna klikleyin. Save this important information (bu nemli bilgileri kaydet) diyalou ekranda grntlenir:
419
Bu diyalog kutusu MapInfoya aktivasyon bilgi dosyanz gndermek iin bilgilerini salar. Aktivasyon istek dosyasnn tam dosya yolu ve ismi Activation Request File kutusunda grntlenir. Dosyann gnderilecei email adresi, activation@mapinfo.com, Email address kutusunda grntlenir. UYARI: Ltfen aktivasyon istek dosyasn her hangi bir ekilde editlemeyin. Eer yaparsanz, MapInfo dosyay ileyemeyebilir ve aktivasyonunuz geciktirilebilir. 10. OK butonuna klikleyin. Activation Wizard kapanr ve deneme periyodu otomatik olarak balar. 11. MapInfoya aktivasyon isteinizi email ile aadaki adrese yollayn: activation@mapinfo.com MapInfodan bir aktivasyon cevab (Activation Response) aldnzda email aktivasyonunu bitirebilirsiniz. Aktivasyon cevap dosyas bir i gn iinde gnderilier. 1.2 Email Aktivasyonunun Bitirilmesi MapInfodan aktivasyon cevab dosyasn aldnzda, aktivasyon ilemini tamamlamaya hazr hale gelirsiniz. Email aktivasyonunu bitimek iin: 1. 2. MapInfo Professionaln
3. 4.
5.
MapInfodan aldnz aktivasyon cevab dosyasn bilgisayarnzda ulalabilir bir klasre kopyalayn ve konumu not edin. MapInfo Professional an. Eer MapInfo Professional zaten aksa kapatn ve program yeniden balatn. MapInfo Professional aktivasyonunu bitirmek istiyormusunuz diye soran bir siyalog grntlenir. Yes butonana klikleyin. Process Email Activation Response (email aktivasyon cevab ilemi) diyalou ekranda grntlenir. Aktivasyon cevab dosyasnn konumuna ulamak iin Browse butonuna klikleyin. Dosyay konumlandrdnzda, Locate Response file diyaloundaki Open butonuna klikleyin. Aktivasyon cevap dosyasnn dosya yolu ve ismi kutuda grnr.
420
6. 7.
Next butonuna klikleyin. Aktivasyonun baaryla tamamlandn syleyen bir MapInfo aktivasyon mesaj ekranda grntlenir. OK butonuna klikleyin. MapInfo Professional Activation Wizard kapanr ve MapInfo Professionalektive edilmi ve kullanma hazr bir hale gelmitir.
NOT: rnnzn aktive edildiini syleyen kabulm mesajn grdnzde, email cevap dosyasn sisteminizen silebilirsiniz. Aktivasyon durumunuzu kontrol etmek iin, Yardm> Bu MapInfo rn Hakknda diyalounu kullanabilirsiniz. 1.3 Lisans Aktivasyonunu Beklerken MapInfo Professional Kullanm MapInfonun size aktivasyon cevap dosyasn yollamasn beklerken, deneme periyodu kapsamnda MapInfo Professional kullanamaya devam edebilirsiniz. Kesintisiz MapInfo Professionaln kullanm salamak iin, deneme periyodu bitmeden aktivasyon ileminizi yapmanz neririz. Email aktivasyonunu balatmak iin MapInfo Professional her atnz zaman, MapInfo Professional aktivasyonunu bitirmek istermisiniz diye soran bir diyalog grntlenir. MapInfodan aktivasyon cevap dosyas geldiinde, aktivasyonu bitirmeye hazrsnz demektir.
421
Deneme periyodu kapsamnda MapInfo Professional kullanmaya devam etmek iin: 1. 2. Diyalogtaki No butonuna klikleyin. Deneme periyodu hakknda bilgi reten bir diyalog ekranda grntlenir ve nasl ilerlemek istediinizi sorar.
422
Aadaki seeneklerden birini sein: Use MapInfo Professional Eer henz bir aktivasyon cevap dosyanz yoksa ve MapInfo Professional deneme periyodu kapsamnda kullanmak istiyorsanz bu seenei sein. Start Activation Over Eer bir nceki aktivasyon denemesibaarsz olduysa bu seenei sein. Eer Use MapInfo Professional seeneini setiyseniz, Finish butununa klikleyin. Activation Wizard kapanr ve MapInfo Professional deneme periyodu kapsamnda kullanm hazr hale gelir. Sonraki bir zaman aktivasyonu bitirebilirsiniz. Eer bir nceki MapInfo Professional aktivasyonu baarsz olduysa ve Start Activation Over seenei seildiyse, Next butonuna klikleyin. Activation Wizard yeniden balatn, aktivasyon tekrar denemeniz iin size frsat verir. 1.4 Node-Locked Lisans Tranferi Node-locked (Bilgisayar Kilitli) lisanslar kiisel bilgisayarlarla ilikilidir. MapInfo Professional bir bilgisayardan bir dierine aktarp kullanmak iin, onu aktive etmeniz gerekir ve baka bir lisansa gerek kalmadan lisansnz br blgisayradan bir dierine transfer edebilirsiniz. rnein, ite yeni bilgisayarnz oldu ve MapInfo Professional eski bilgisayarnz yerine yeni olanda kullanmak istiyorsunuz. NOT: Lisans says ne olursa olsun, irketiniz ylda iki lisans transferi ile snrlandrlr. Lisansnzn Bir Baka Bilgisayara Tranfer Edilmesi Bir Node-loked lisans transfer etmek iin: 1. MapInfo Professional an. 2. Yardm > Lisanslama > Lisans Transfer et yolunu izleyin. MapInfo Professional License Transfer diyalou ekanda grnr. 3. Yes butonuna klikleyin. Selet Transfer Method (transfer metodunu sein) diyalou ekranda grntlenir. Aadaki transfer diyaloglarndan birini sein: Automatic Transfer Eer bir internet balantnz varsa bu seenei sein. Lisansnz otomatik olarak MapInfoya transfer edilecektir. Dier bir bilgisayar zerinde MapInfo Professional aktive ederek lisans yeniden kullanabilirsiniz. Email Transfer Eer bir internet balantnz yoksa bu seenei sein. Daha sonra MepInfoya email olarak yollamanz gerek bir transfer istek dosyas oluturmak iin ynlendirileceksiniz. 4. Eer Email Transfer seeneini setiyseniz adm_6ya gidin.
423
5.
6.
Eer Automatic Transfer seeneini setiyseniz, License Tranfer Wizardn lisans MapInfoya transfer etmesi birka dakika alacaktr. Bu ilem bittiinde, tarasfer ileminin baaryla tamamlandn syleyen bir mesaj ekrada grnr. OK butonuna klikleyin. MapInfo Professional kapanr ve bu bilgisayarda alamaz. Artk baka bilgisayarda MapInfo Professional aktive etmek iin bu lisans kullanlabilir. Eer Email Transfer seeneini setiyseniz, Save Transfer Request File (transfer istek dosyasn kaydet) diyalou ekranda grnr.
Tarnsfer istek dosyasn kaydetmek istediiniz klasr sein. Konuma ulamak iin Browse butonuna basn. OK butonuna basn. 7. Next butonuna klikleyin. Save this important information (bu nemli bilgileri kaydet) diyalou ekranda grntlenir.
424
Bu diyalog MapInfo Mteri Hizmetlerine transfer istek dosyanz gndermek iin bilgileri salar. Transfer istek dosyasnn tam dosya yolu ve ismi Transfer Request File kutusunda frntlenir. Dosyay yollamak iin email adresi, activation@mapinfo.com, Email adress kutusunda grntlenir. UYARI: Ltfen aktivasyon istek dosyasn her hangi bir ekilde editlemeyin. Eer yaparsanz, MapInfo dosyay ileyemeyebilir ve aktivasyonunuz geciktirilebilir. 8. OK butonuna klikleyin. MapInfo Professional kapanr ve bu bilgisayarda tekrar aktive edilmedike almaz. 9. Transfer istek dosyasn MapInfonun aadaki adresine email ile yollayn: activation@mapinfo.com 10. MapInfo Mteri Hizmetleri transfern baarl olduunu onaylayan bir cevap emaili yollayacaktr. Bu onay bir i gn iinde almalsnz. Lisans, artk MapInfo Professional bir baka bilgisayarda aktive etmeniz iin uygundur. Transfer Seeneklerini Kaldrmak Eer bir node-loked lisansnz varsa ve MapInfo Professional kaldrdysanz, lisans MapInfoya transfer etme seeneine sahipsiniz. Eer MapInfo Professional baka bir bilgisayara ykleme niyetindeyseniz, lisans MapInfoya transfer edin, bylece lisans kullanabilir olur. MapInfo Professional istenen bilgisayara yklediinizde rn aktive etmek iin istekte bulunabilirsiniz. MapInfo Professional ayn bilgisayara yeniden
425
yklemek istiyorsanz, lisans transfer etmeyin. Yeniden yklediinizde, aktive etmeksizin ayn lisans kullanabilirsiniz. MapInfo Professionaln kaldrlmasna balandysa, Transfer License Now? Diyalou ekranda grntlenir: Aadakilerden birini yapn: MapInfoya lisans transfer etmek iin Yes butonuna klikleyin. License Tranfer Wizard balayacaktr ve transfer ilemi sresinde sizi ynlendirir. Sayfa-7deki Transferring Your License to Another Computer blmne baknz. Lisans bu bilgisayarda korumak iin No butonuna basn. Kaldrma ilemi devam eder. MapInfo Professional yeniden yklediinizde, aktivasyon gerekmeksizin lisans kullanabilirsiniz.
2. E Zamanl (Concurrent) Lisanslar

Herhangi bir sayda bilgisayara MapInfo Professional ykelemek iin E zamanl lisanlar kullanlr. irketiniz tarafndan yklenen ve idare edilen bir lisans sunucusu, irketiniz tarafndan satn alnm olan e zamanl lisanlarn saysnda herhangi belirli bir zamanda MapInfo Professional alabilen bilgisayaralarn saysn snrlandrr. E zamanl lisanslama emasnda, MapInfo Professional altrmadan lisans kontrol etmek iin nce anzdaki bir lisans sunucusuna balanmalsnz. Lisans kontrol etme bir lisansn lisans sunucusundan elde edilmesi ilemidir. Lisans sunucuna balanmak iin lisans sunucu makine ismi ve port numarasna ihtiyacnz olacaktr. Kurulum srasnda ya da MapInfo Professional ilk altrdnz zaman bunu yapabilirsiniz. Lisans sunucu balants kurduktan sonra, otomatik olarak kontrol edilen bulunur. 2.1 E Zamanl Bir Lisansn dn Alnmas Baz e zamanl lisanslar dn verilebilir. Bilgisayarnz lisans sunucunuza bal olmadnda dn verilen lisanslar size MapInfo Professional kullanma yetkisi verir. rnein, bir dizst bilgisayara yklenmi MapInfo Professionalnz varsa ve ofisten uzaa gidecekseniz, siz uzaktayken MapInfo Professionaln kullanlmas iin lisansnz dn verebilirsiniz. E zamanl lisansnz dn vermeyi ieriyorsa, renmek iin lisans sunucu yneticinizle kontrol edin. Lisansnz dn verirken, dn verme periyodunu doru belirlediiniden emin olun. MapInfo Professional kullanmanz iin size verilen sre iinde (lisans bitim tarihinden nce) dn verme ilemini gerekletirmelisiniz. Eer siz tekrar kullanmaya baalamadan nce yani dn verme sresi iinde lisansn sresi dolarsa, lisans otomatik olarak lisans sunucusuna geri dnecektir. Siz tekrar anza balanana ve
426
lisans sunucusuyla kullanlamayacaktr.
balant
halinde
olana
kadar,
MapInfo
Professional
Lisans dn almak iin: 1. MapInfo Professional an. 2. Yardm > Lisanslama > dn Lisans Al mensn sein. Borrow MapInfo Professional License diyalou ekranda grntlenecektir. 3. Lisans dn almak istediiniz gn saysn belirleyin. 1 ile 365 gn arasnda ayarlama yapabilirsiniz. 4. Borrow Licenseye klikleyin. Birka dakika sonra, sunucundan baaryla dn alndn syleyen bir MapInfo aktivasyon mesaj ekranda grntlenir. 5. OK butonuna klikleyin. Belirlediiniz dn alma periyodu iinde anza balanmadnz srece bu bilgisayarda MapInfo Professional kullanabilirsiniz. 2.2 dn Alnan Lisansa Geri Dnmek dn alnan bir lisansa dnmek iin, anzda dn alnan lisans kullanan bilgisayara yeniden balanmalsnz. Eer bal deilse, Return borrowed license komutu grlmez. dn verilen lisansa dnmek iin: 1. Anzdaki bilgisayara yeniden balann. 2. MapInfo Professional an. dn alnan lisansn hangi tarihte sona ereceini syleyen bir diyalog grntlenir. 3. OK butonuna klikleyin. 4. Yardm > Lisanslama > Lisans Geri Gnder mensn sein. Return borrowed license to license server (lisan sunucusuna lisans geri dn verme) diyalou ekranda grntlenir. 5. Bu diyalog kutusu lisansa nasl geri dnleceini aklar. OK butonuna klikleyin. 6. Lisansn lisans sunucusuna geri dndrldn syleyen bir MapInfo aktivasyon mesaj ekranda grnr. 7. OK butonuna klikleyin.
3. dn Lisans
MapInfo Professional CDsinde bulunan, irketlerin MapInfo Lisans Sunucunuzu kullanarak daimi lisanslar datmasna olanak veren bir lisanslama modeli gelitirdik. Bu model emaile ya da Pitney Bowes MapInfo FNO sunucusuna eriimi snrlanm
427
mteriler iin gelitirilmitir. dn lisanslar, Lisans Sunucunuzu kullanarak gerekletirdiiniz dier modellerdekine benzer bir aktivasyon prosedr izler. Lisans sunucusu yklemek hakknda bilgi iin, ltfen Licence Server User Guidea baknz. Eer lisas bir baka bilgisayara transfer etmeye ihtiyacnz varsa, dn lisansnz Lisans sunucusunuza geri gnderebilirsiniz. Bu bilgiler iin, sayfa-433deki dn Bir Lisansn Transfer Edilmesi blmne baknz. dn aktivasyon ilemine balamadan nce, Lisans sunucusu sistem yneticinizden aadaki birka bilgiyi aldnzdan emin olun: Doru seri numaras ve aktivasyon kodu Lisans sunucusu makine ismi Sunucu iin port numaras Sonra dn lisanslarnzn yklemesine ve aktivasyonuna balayabilirsiniz. 3.1 dn Bir Lisansn Aktivasyonu Bir dn lisans aktive etmek iin: 1. MapInfo Lisans Sunucunuzun altndan emin olun. Sunucunun doru bir ekilde kurulduunu ve uygun aktive edilmi lisanslar ierdiini kontrol edin. 2. Dier lisand modellerinde olduu gibi, MapInfo Professional ykleme ilemine balayn. 3. Sizden seri numaranz veri eriim kodunuz istediinde, dn lisans seri numaras ve aktivasyon kodunu girin. dn lisans seri numaralar MID ile balamaldr. Next butonuna klikleyin. License Server Name ve Port diyalou grnr.
428
NOT: Port numaras varsaylan olarak 27000dir, fakat Lisans Sunucu sistemi yneticiniz tarafndan ayarlanabilir. Eer port numaras ie yaramyorsa yneticiyle birlikte kontrol edin. 4. 5. lk alana Lisans Sunucunuzun (makinenin) ismini ve ikinciye port numarasn yazn veya varsaylan deeri brakn. Next butonuna klikleyin. MapInfo Professional ilk atnz zaman, aadakilerden biri meydana gelir: Eer uygulama lisans sunucusunu bulursa ve seri numaras, aktivasyon kodu ve port numaralar doruysa, uygulama alr ve rn aktif olur. Eer uygulama lisans sunucusuna eriemezse, seri numaras ya da aktivasyon kodunu ya da port numarasn tanyamazsa, bir hata mesaj grntlenir. Bu bileenlerin doruluundan ve/veya altndan emin olmanz iin bu drt bilgiyi sitem yneticinizle birlikte tekrar gzden geirmenizi tavsiye ederiz. Hatal bilgileri dzeltin ve aktivasyon ilemine yeniden balayn.
Lisansnz aktif ettikten sonra, Yardm > Bu MapInfo rn Hakknda mensnden lisans detaylarnz gzden geirebilirsiniz. About this MapInfo Product diyalou grntlenir:
429
Gelecek referanslar iin seri numaras, eriim kodu ve lisanslama detaylar bu kutuda grntlenir. 3.2 dn Bir Lisansn Transfer Edilmesi Lisansnz bir baka bilgisayara tamak istediinizde, dn bir lisans Lisans Sunucunuza taransfer edebilirsiniz. NOT: Bilgisayarnzda herhangi bir donanmsal (disk yeniden formatlamak gibi) deiiklik yapmadan nce, ltfen aktif lisansnz Pitney Bowes MapInfoya ya da Lisans Sunucunuza gndermeyi hatrlayn. Donanmnz deitirildikten sonra, lisansnz yeniden aktif edebilirsiniz. dn bir lisans Lisans Sunucusuna transfer etmek iin: 1. Yardm > Lisanslama > Lisans Trasfer Et mesn sein. Return distributed license to license server diyalou grntlenir.
2.
dn lisans lisans sunucusuna transfer etmek iin OK butonuna klikleyin. Transfer tamamlandktan sonra, bir onay mesaj grntlenir. Sonra ayn seri numaras, aktivasyon kodu, lisans sunucu ismini, yolunu ve port numarasn kullanrak MapInfo Professional tekrar bir baka bilgisayara ykleyebilirsiniz. Eer MapInfo tablo verilerini kaydetmediyseniz ya da atysanz, Save Modified Table Data (deitirilen tabloyu kaydet) diyalou grntlenir. Bu diyalog lisans Lisans Sunucusuna transfer etmeden nce veriyi kaydetmenize ya da kaydetmemenize yardmc olur. Bu veriyi kaydetmek ya da kaydetmemek iin uygun seenekleri klikleyin: Ak tablo verisini kaydetmek iin Save butonuna klikleyin. Uygun veri tablolarndaki ak verileri kaydetmek iin Save All butonuna klikleyin. Deitirilen veriyi kaydetmeden ak tabloyu kapatmak iin Discard butonuna klikleyin.
430
Deitirilen veriyi kaydetmeden ak tablolar kapatmak iin Discard All butonuna klikleyin. Bu diyalogta seiminizi yaptktan sonra, transfer yukarda akland gibi devam eder. NOT: Lisansa geri dndnde uygulama kapanr. MapInfo Professional hala bilgisayarnzda kuruluyken uygulamay tekrar aarsanz, rn bir baka dn lisans aktive etmeyi deneyecektir. Eer lisans yoksa, 30 gnlk deneme lisansn kullanabilirsiniz.
431
EK-2: SQL Fonksiyonlar ve rnekleri

Ksaltmalar( n: Tamsay, f: ondalkl, s: metin, r: radyan a, d:tarih, t: zaman; dt: tarih zaman, x1 y1 x2 y2: koordinat. Abs ( f ) Area (obj, "sq km") CartesianArea (obj, "sq km") CartesianDistance (obj, "km") CartesianObjectLen (obj, "km") CartesianPerimeter (obj, "km") Bir saysnn mutlak deerini verir. Abs(-2.5)= 2.5 Abs (2.5) = 2.5 Grafik objesinin alann verir. Area (obj, "sq km") Area (obj, "sq m") Area (obj, "hectares") Alan Kartezyen bir koordinat sistemi kullanarak dzlemde hesaplar. Kartezyen koordinatlarda iki lokasyon arasndaki mesafeyi verir. Kartezyen koordinatlarda bir izginin ya da polyline objesinin corafik uzunluunu verir. Kartezyen koordinatlarda bir grafik objesinin evresini verir. Objenin merkezinin x-koordinatn verir. CentroidX (obj) CentroidX (selection.obj) CentroidX(TABLOADI.obj) CentroidX ( CreateLine(x1,y1,x2,y2)) Objenin merkezinin y-koordinatn verir. CentroidY (obj) CentroidY(selection.obj) CentroidY(TABLOADI.obj) Belirli bir karakter koduna karlk gelen bir karakter dizisi verir. Chr$(13) =<Enter> Chr$(10) =Satr Chr$(9)=<Tab> Chr$(50)= 2 Chr$(32)=<Boluk> Chr$(65)= A Chr$(97)= a Bir radyan acisinin kosinsn verir. Cos ( 45 * 3.14159 /180 ) : 45 derecenin kosins veya Cos( 45 / 57.29577951) veya Cos( 45 * 0.01745329) Bir tarihi YYYYMM DD (ylaygn) formatna evirir. CurDate () sonucunda 31/12/2008 tarihi iin 20081231 eklinde deer dner.
CentroidX (obj)
CentroidY (obj)
Chr$ (n)
Cos ( r )
CurDate ()
432
CurDateTime ()
Geerli tarih ve zaman evirir. CurDateTime () sonucunda 20081231213034000 eklinde deer dner. Geerli zaman evirir. CurTime () sonucunda 181234000 (= 18:12:34.000) Bir tarih ifadesinden gn birleenini verir. Day(curdate()) ayn 13 ise 13 dndrr. Formatdate fonksiyonunun ters ilemini yapar. Binlik ayracn kaldrr. DeformatNumber$ (1,256.44) = 1256.44 ki lokasyon arasndaki mesafeyi verir. set coordsys earth projection 1,28 Distance (39, 42 , 39 , 43 , "km") = 111.195 km set coordsys nonearth units "m" bounds(0,0)(100,100) Distance (39, 42 , 39 , 43 , "m") = 1 metre Bir saynn formatlanm karakter karln verir. Format$(-12345.678, "$,#.##;($,#.##)") = "($12,345.68)" Kontrol Panelinden zelletirilmi ksa tarih sitilinde formatlanm bir tarih verir. FormatDate$ ( 20081112) =12/11/2008 veya 12.11.2008 Karakter ya da say formatndaki bir sayya binlik ayrac ekler. FormatNumber$ (1256.4)= 1,256.4 kinci ksmdaki zelletirilmi format kullanan zaman belirten bir karakter ifade verir. FormatTime$ (181234000, "HH:mm:ss") = 18:12:34 . Bir tarih-zaman verisinin tarih birleenini verir. GetDate ( Curdate() ) = 2008 Bir tarih-zaman verisinin zaman birleenini verir. GetTime (Curtime() ) = 181234000 Bir zamann saat birleenini verir. Hour (181234000)=18 Verilen bir karakter ifadenin(s1) n ninci karakterinden itibaren, bir baka karakterin(s2) yerini verir. Instr(1,Ahmet,m)=3 ( m karakteri 3. srada) InStr(1, Ahmet, M) = 0 (Ahmet metni iinde byk M karakteri yok.)
CurTime () Day ( d ) DeformatNumber$ ( s )
Distance ( x1,y1,x2,y2, "m")
Format$ ( f )
FormatDate$ (d)
FormatNumber$ (f)
FormatTime$ ( n, "HH:mm:ss")
GetDate (dt) GetTime (dt) Hour (t)
InStr ( n, s1,s2)
433
InStr(3, Ahmet Albay, A) = 7 (3 karakterden sonraki ilk A karakteri 7inci srada) Bir desimal deerin kesrinin kartlmasyla elde edilen tamsay deeri verir. Int (2.3) = 2 Int(-2.3) = -3 Bir yaznn kk-harf karln verir. LCase$ (MapInfo) = mapinfo Karakter ifadenin en solundan balayarak n karakter kadar ksmn verir. Left$ (MapInfo,3) = Map Bir karakter ifadedeki karakter saysn verir. Len (MapInfo) = 7 (MapInfo metninin toplan uzunluu 7 karakterdir, izgi uzunluu iin ObjectLen e baknz) Bir karakter ifadenin bandaki boluk karakterlerini temizler ve sonular verir. LTrim$ ( MapInfo) = MapInfo Belirtilen tarih ve zamandan oluturulmu bir Tarihzaman verir. MakeDateTime (curdate(), curtime()) MakeDateTime (20081231, 235959000) = 20081231235959000 ki saydan byn verir. Maximum (12, 34) = 34 Bir karakter ifadenin n1ninci karakterinden itibaren n2 karakterlik ksm verir. Mid$ (MapInfo, 3, 2) = pI ki saydan kn verir. Minimum (12, 34) = 12 Bir zaman verisinin dakika birleenini verir. Minute ( 185930000) = 59 Bir tarih deerinin ay (1-12) birleenini verir. Month (20081231) = 12 Bir izgi ya da polyline objesinin corafi uzunluunu verir. Bir grafik objesinin evresini verir. Bir noktann MGRS (Askeri Grid Referans Sistemi) gsterimindeki koordinat deerini verir. PointToMGRS$( Createpoint(32.856034, 39.943873) ) =36SVK8770121534
Int (f) LCase$ (s) Left$ (s,n)
Len (s)
LTrim$ (s)
MakeDateTime (d,t)
Maximum (f1,f2) Mid$ (s,n1,n2) Minimum (f1,f2) Minute (t) Month (d) ObjectLen (obj, "km") Perimeter (obj, "km") PointToMGRS$ (obj)
434
Proper$ (s)
Sadece her kelimenin ilk harleri byk olan sonucunu verir. Proper$ (Ba harfleri byk olsun) = Ba Harfleri Byk Olsun Karakter ifadenin en sandan balayarak n kadar karakterini verir. Right$ (Sadan 6 karakter al,6) = Ter al Bir saynn yuvarlanmasyla elde edilen says verir. Round (2123.1323, 0.1) = 2123.1 Bir karakter ifadenin bandan boluk karakterlerini temizler ve sonular verir. RTrim$ (Sadaki Boluklar At ) = Sadaki Bouklar At Bir zaman verisinin kayan-nokta gsterimli bir say gibi saniye ve milisaniye birleenini verir. Second (185930500) = 30.5 Bir radyan asnn sinsn verir. Sin ( 90*3.14159/180) = 1 Sin(3.14159/6) = 0.5 Kresel koordinatlarda 3-boyutlu bir algoritma kullanarak alan hesaplar. Kresel koordinatlarda 3-boyutlu bir algoritma kullanarak iki lokasyon arasndaki mesafeyi verir. Kresel koordinatlarda 3-boyutlu bir algoritma kullanarak bir polyline yada izgi objesinin corafi uzunluunu verir. Kresel koordinatlarda 3-boyutlu bir algoritma kullanarak bir grafik objesinin evresini verir. Bir ifadeyle gsterilen bir karakteri verir. (rnein, bir saynn kts). Str$(123) = 123 Str$(Createpoint(10,23)) = Point Bir karakterin byk harfe dntrlm halini verir. UCase$ (Tm byk) = TM BYK Bir karakter tarafndan ifade edilen saysal deeri verir. Val(123 MapInfo) = 123 Val (123) = 123 Val(MapInfo) = 0
Right$ (s,n)
Round (f1,f2)
RTrim$ (s)
Second (t)
Sin (r) SphericalArea (obj, "sq km") SphericalDistance (obj, "km") SphericalObjectLen (obj, "km") SphericalPerimeter (obj, "km") Str$ ( f)
UCase$ (s)
Val (s)
435
Weekday (d)
Year (d) Mod( n1, n2)
Belirlenen bir tarihten 1 den 7 ye kadar haftann gnlerini verir. ( pazardan itibaren) Weekday ( 20081112) =4 (12 kasm 2008 ar. haftann 4.gn Bir tarih verisinin yl birleenini verir. Year (20081212) = 2008 N1 saysnn n2 modunda kalann verir. Mod(8,7) = 1 veya 8 mod 7 = 1
SQL rnekleri:
Fonksiyonlarn SQL ile kullanlmas
Yerleim Nfus Deiimi Sorgulama: SELECT il_adi, ilce_adi, adi, Degisim, Abs(degisim) "MutlakFark" FROM Yerlesim l Alanlarn gsterme: SELECT il_adi, Area(obj, "sq km") "Alan" FROM iller Yerleim Merkez Koordinatlar gsterme: SELECT il_adi, ilce_adi, adi, CentroidX (obj) "Dogu", CentroidY (obj) "Kuzey" FROM yerlesim 33 derece boylamin solunda ve 39 derece enlemin ustunde kalan yerler SELECT il_adi, ilce_adi, adi FROM yerlesim where centroidx(obj) < 33 and centroidy(obj) > 39 Farkl Karakterleri kullanma: SELECT SELECT il_adi, il_adi, ilce_adi, adi, CentroidX (obj) + chr$(176) "DoguDerece", "Gelir_Euro", CentroidY (obj) + chr$(176) "KuzeyDerece" FROM yerlesim chr$(128)+(ort_gelir_1980/ 1.75/1000000) chr$(163)+(ort_gelir_1980/1000000/ 2. 5) "Gelir_Sterlin" FROM iller ' euro 1.75 Sterlin 2.5 diye dusunuyoruz, TL yi 6 sifir atip YTL yapiyoruz A lemleri: SELECT il_adi, Distance(0,0,centroidx(obj), centroidy(obj),"km") "Mesafe", Distance(0,0,centroidx(obj),centroidy(obj),"km")*Cos(centroidy(obj)*3.1416/180) "DuseyMesafe", Distance(0,0,centroidx(obj),centroidy(obj),"km")* Sin(centroidy(obj)*3.1416/180) "DikeyMesafe" From iller veya Cos(centroidy(obj)/ 57.29577951) veya Cos(centroidy(obj) * 0.01745329) SELECT atn(centroidy(obj)/ centroidx(obj)) "ArcTanjant" from iller
436
Tarih ve Zaman Sorgular: SELECT suc_no, (curdate() - suc_tarihi) "GecenZaman", curdate() "Bugun", FormatDate$ ( curdate()) "Formatl", (Curdate() + 100) "yuz_gun_sonra", (curdate()-45) "Kirkbesgunonce" from suc_orani SELECT suc_no, Day(suc_tarihi) "Gun", month(suc_tarihi) "Ay", Year(suc_tarihi) "Yil" from suc_orani SELECT suc_no, curdatetime() "Bugun_Tarih_Zaman" , MakeDateTime(suc_tarihi, suc_saati) from suc_orani SELECT suc_no, curtime() "SimdikiZaman",FormatTime$ (curtime(), "HH:mm:ss") "Formatli" , (curtime() + 8000) "sekizbin_saniye_sonra" from suc_orani SELECT suc_no, hour(suc_saati) "saati", Minute(suc_saati) "Dakika", seconds( suc_saati) "Saniyesi" from suc_orani SELECT GetDate(suc_tarihi),GetTime (suc_saati) Pazar gn dnda olan sular SELECT suc_tarihi, weekday(suc_tarihi) weekday(suc_tarihi)<> 1 from suc_orani
"Suc
gunu"
from
suc_orani
where
Pazar, Pazartesi, Cuma gnleri olan sular SELECT suc_tarihi, weekday(suc_tarihi) "Suc weekday(suc_tarihi)= any(1,2,5) Cumartesi Pazar disinda olan sular SELECT suc_tarihi, weekday(suc_tarihi) weekday(suc_tarihi)<> all(7,1)
gunu"
from
suc_orani
where
"Suc
gunu"
from
suc_orani
where
Nokta Virgl Formatl gsterimler SELECT il_adi, nufus_1990,DeformatNumber$(nufus_1990) from iller SELECT iladi, ort_gelir_1980, Format$(ort_gelir_1980/1210000, "$,#.##;($,#.##)") , FormatNumber$(degisim) from iller (Eski TL ile Dolar kuru 1USD= 1210000 TL diye dusunursek) Karakter Sorgular: Buyuk R nin kelime iindeki yerini bulalm SELECT il_adi, instr(1,il_adi,"R") "R_Poziyonu", Left$(il_adi, instr(1,il_adi,"R")-1) "SoldanRyeKadar" from iller where il_adi like "%R%" Kk r karakterini sorgulayalm SELECT il_adi, instr(1,il_adi,"r") "r_Poziyonu", Left$(il_adi, instr(1,il_adi,"r")-1) "SoldanRyeKadar" from iller where il_adi like "%r%" SELECT il_adi, Right$(il_adi, len(il_adi)-instr(1,il_adi,"R")) "SagdanRyeKadar", mid$(il_adi, instr(1,il_adi,"R"), 2) "Rdenitibaren2Harf" from iller where il_adi like "%R%" SELECT il_adi, instr(instr(1,il_adi,"A")+1,il_adi,"A") "2. A yeri" from iller
437
SELECT il_adi, degisim, int(degisim) "degigim tamsayi" from iller Kk byk harf SELECT il_adi, lcase$(il_adi) "hepsikucuk", proper$(il_adi) "BasHarfBuyuk", ucase$(il_adi) "hepsibuyuk" from iller SELECT il_adi, Left$(il_adi,3) "soldan 3 harf" , Right$(il_adi,3) harf" from iller Metin uzunluk sorgusu SELECT il_adi, len(il_adi) "il adi text uzunlugu" from iller izgi uzunluk sorgusu SELECT Yol_adi, Objectlen(obj,"m") "Yol_uzunlugu_metre" from ankara_yol Boluk kaldrma SELECT okul_adi,ltrim$(okul_adi) "soldaki bosluklari sil" from ankara_okullar order by col2 SELECT rtrim$(okul_adi) "sagdan bosluk sil" from ankara_okullar order by col1 En byk en kk nfus SELECT il_Adi, Maximum( nufus_1990, nufus_1997) "En Minimum(nufus_1990, nufus_1997) "en dusuk nufus" from iller "sagdan 3
yuksek
nufus",
SELECT il_Adi,PointToMGRS$(Createpoint(centroidx(obj),centroidy(obj))) from iller Sayy yuvarlama SELECT il_adi, degisim, round(degisim,0.01), round(degisim,0.1), round(degisim,1) from iller SELECT il_adi,nufus_1990,str$(nufus_1990)+"100",nufus_1990+100,str$(obj) from iller Yazy Sayya evirme SELECT il_adi, plaka_no, Val(plaka_no) from iller Plakas 0 ya da 5 ile biten iller SELECT * from iller where val(plaka_no) Mod 5 = 0
Sralamal SQL Sorgular:

lleri simlerine, Nfuslarna, Alanlarna gre sralama: SELECT * FROM iller ORDER BY il_adi SELECT * FROM iller ORDER BY nufus_1997 SELECT il_adi, Area(obj, "sq km") "Alan" FROM iller ORDER BY col2 lkeleri Kta ve isimlere gre sralama SELECT * FROM dunya ORDER BY kta,lke
438
Gruplamal SQL Sorgular:

Say,Toplam,Ortalama, Enbyk, Enkk sorgular SELECT Count(*) from iller SELECT Sum(nufus_1990) from iller SELECT Avg(nufus_1990) from iller SELECT Max(nufus_1990) from iller SELECT Min(nufus_1990) from iller
Her bir blgeye gre nfuslar SELECT Bolge_adi, Count(*) from iller group by Bolge_adi SELECT Bolge_adi, Sum(nufus_1990) from iller group by Bolge_adi SELECT Bolge_adi, Avg(nufus_1990) from iller group by Bolge_adi SELECT Bolge_adi, Max(nufus_1990) from iller group by Bolge_adi SELECT Bolge_adi, Min(nufus_1990) from iller group by Bolge_adi llere gore yerleim says Select il_adi, count(*) from yerlesim group by il_adi Trlerine gre yerleim saylar Select Belediye, count(*) from yerlesim group by Belediye l adi ve Trlerine gore gruplanmis yerlesimler Select il_adi, Belediye, count(*) from yerlesim group by il_adi, Belediye
ok Tablolu SQL Sorgular:

Blgelere gre Yerlesim nufuslari Select iller.bolge_adi, Yerlesim.nufus_1990 iller.il_adi=yerlesim.il_adi from iller,yerlesim where
Select iller.bolge_adi, Yerlesim.nufus_1990 from iller,yerlesim Where iller.obj contains yerlesim.obj Select iller.bolge_adi, Yerlesim.nufus_1990 from iller,yerlesim Where iller.obj intersect yerlesim.obj Select iller.bolge_adi, Yerlesim.nufus_1990 yerlesim.obj within iller.obj from iller,yerlesim Where
Select iller.bolge_adi, sum(Yerlesim.nufus_1990) from iller.obj intersect yerlesim.obj group by bolge_adi
iller,yerlesim
Where
3lu Tablo Secimleri Select Ankara_Mah.ILCE_ADI, Ankara_Mah.MAHALLE_ADI, Sum(ObjectLen( Ankara_Yol.obj,"m")), Sum(Ankara_okullar.ogrenciSayisi) From Ankara_Yol, Ankara_Mah, Ankara_okullar Where Ankara_Yol.obj Within Ankara_Mah.obj and Ankara_Mah.obj Contains Ankara_okullar.obj Group by ilce_adi, mahalle_adi
439
Select * from A,B,C seklinde sorgular icin B nin A ile ve B nin C ile iliksisi tanimlanmalidir. Select * from A,B,C where A.obj within B.obj and B.id = C.id Gibi
Alt Seimler:
Alt seimde sadece 1 kolon olmal. Alt sorgudan 1den fazla kayt dnyorsa Any, All gibi keywordler kullanlmal. inde okul olan mahalleler: Select * from Ankara_okullar) Ankara_mah where obj contains any( select obj from
inde okul olmayan mahalleler: Select * from Ankara_mah where Ankara_okullar))
not
obj
contains
any(
select
obj
from
Mahalle adi eleen ve elemeyen okullar. Select * from Ankara_mah Where MAHALLE_ADI <> all ( select MAHALLE_ADI from Ankara_okullar) Select * from Ankara_mah where MAHALLE_ADI = any ( select MAHALLE_ADI from Ankara_okullar) Maksimum Select * Ortalama Select * nfuslu lkenin bulunmas ve kaydnn seilmesi from Dunya where pop_1994=(select max(pop) from dunya) nfusun altndaki lkelerin bulunmas from Dunya where pop_1994 <(select avg(pop) from dunya)
440
EK-3: Harita Projeksiyonlar ve MapInfo Professional

Bu dkmanda bulabileceiniz bilgiler Trkiye snrlar iinde retilen haritalar iin en ok kullanlan balca projeksiyon ve bunlarn bilgilerini sunmaktadr. Unutmamak gerekir ki, harita projeksiyonlar bal bana aratrma yaplmas gereken bir konudur. Bu yzden burada ok derin bilgiler ve matematiksel formller verilmeyecektir. Ancak, BHHB (Byk lekli Harita ve Harita Bilgileri retim Ynetmelii) kapsamnda yenilenen ve retilecek haritalardaki datum deiikliine yine burada yer verilecektir. 1. Harita Projeksiyonlar Harita projeksiyonlarnn amac, yeryz iin tanmlanm bir referans yzeyi zerinde belli bir koordinat sistemine gre tanml noktalar dzlem zerine ya da dzleme alabilen yzeylere belirli matematiksel bantlara gre aktarmaktr (*Uar, D. 2004). Yeryz iin referans yzey olarak kre ya da dnel elipsoit kullanlmaktadr. Arazi lmelerinden temel harita retimi yaplacaksa ya da lei 1: 2 000 000 dan daha byk lekli haritalar retilecekse referans elipsoidi kullanlr. Daha kk leklerde yeryznn kre olarak kabul edilmesinden kaynaklanan hatalar, projeksiyon deformasyonlarndan ve izim hatalarndan kk olduundan yeryznn kre olarak kabul edilmesinde kesinlikle bir saknca yoktur (Uar, D. 2004). 1.1. Projeksiyonlarn Snflandrlmas
1.1.1. Projeksiyon Yzeyine Gre Snflandrma Azimutal (Dzlem) Projeksiyonlar Silindirik Projeksiyonlar Konik Projeksiyonlar 1.1.2. Projeksiyon Yzeyinin Konumuna Gre Snflandrma Normal Konumlu Projeksiyonlar (Kutup Konumlu) Transversal Konumlu Projeksiyonlar (Ekvator Konumlu) Eik Konumlu Projeksiyonlar 1.1.3. Deformasyonlarna Gre Snflandrma Uzunluk Koruyan Projeksiyonlar Alan Koruyan Projeksiyonlar A Koruyan (Konform) Projeksiyonlar
441
2. Datum Kavram Projeksiyon kavramnn zerine birde datum kavramnn ne olduunu eklememiz lazm. Jeodezi iin datum, konum bilgisi hesaplanrken dnya yzeyinin hangi model baz alnarak konum hesaplamalarnn yapldn anlatan bir terimdir. rnein en ok karmza kacak baz terimler; lke koordinat sisteminde geecek ED50 (European Datum 1950) ve GPS koordinatlar iin sz konusu olacak WGS84 (World Geodetic System 1984 ) olacaktr. Ya da artk bugnlerden itibaren karmza kmaya balayacak GRS80 (Geodetic Reference System 1980) olacaktr (BHHB ynetmeliine gre retilen paftalar 3 derecelik dilim esas (GK) ve GRS80 datumunda olacaktr). Bu datum farkllklarn olumasnda en byk etkenlerden biri teknolojideki deiimlerdir. Nasl m? Cevab basit, teknolojideki hzl deiim jeodezi bilimine de yersel alardan tm dnyay kapsayacak uzay sistemlerine ynlendirmitir. Buna rnek olarak GPS ok gzel bir rnek olacaktr. GPS sadece yapay uydu sistemlerinden bir tanesidir. GPS haricinde, VLBI, SLR, LLR vb. birok sistem sz konusudur. Bunlar inceleyen bir jeodezi dal vardr ki, Yapay uydularn jeodezide kullanm ya da Uydu jeodezisi olarak bilinir.
442
2.1. WGS84 (World Geodetic System 1984 Dnya Jeodezik Sistemi 1984) Bu sistemin kullanlma amac aslnda sadece GPS ile snrl deil ayn zamanda bir ortak dilden konuabilme amacdr. GPS yani kresel konumlandrma sisteminde yaynlanan btn uydu yrnge bilgileri WGS84 datumundadr. Yine ayn zamanda GPS ile elde edilecek konum bilgisinin ister corafi ister kartezyen koordinatlar olsun yine WGS84 datumundadr. Peki ED50 ye gei nasl salanacaktr. te bu 7 parametreli bir dnm sayesinde gereklemektedir ED50(Hayford Elipsoiti) ve WGS84 elipsoitlerinin merkezleri ve eksenleri akk deildir. Yani GPS ile elde edilen koordinatlardan lke koordinat sistemine dntrlmelidir. Bu bal bana bir Jeodezik ilemdir. Burada bu konuyla ilgili detaya girilmeyecektir. WGS84 n zelliklerini vermek gerekirse; Bu sistem Dnya jeodezik sistemi 1984 olarak da tanmlanmaktadr. Sistemin kurucusu ABD savunma dairesi (DoD) dir. GPS uydularndan yaynlanan navigasyon mesaj iindeki uydu yrnge bilgileri WGS-84 sistemindedir. Bu sistemin orjini yerin arlk merkezidir. Z ekseni, 1984 ylnn balangcndaki kutba ynelmitir. X ekseni, 1984 ylnn balangc iin Greenwich ortalama astronomik merdiyeni ile Z eksenine yerin arlk merkezinde dik ekvator dzleminin ara kesiti, Y ekseni ise bu iki eksene dik ve sa el sistemi oluturacak dorultuda belirlenmitir. 2.2. ED50 (Eurpean Datum 1950 Avrupa Datumu 1950) ED50 ya da Avrupa Datumu 1950, Hayford elipsoitine bal uluslararas bir adr. Trkiye de bu aa balanm durumdadr. Bugne kadar retilen haritalarda (1:5000 ve daha byk lekli) , datum bilgisi ED50 dir. Aada birazdan bahsi geicek olan UTM ve GK projeksiyonlar iin ED50 bugne kadar ki ynetmeliklerle standartt. lkemizde Ulusal Topografik Harita Takmlarnn retilmesinde kullanlan UTM ve Gauss-Krger projeksiyonlar iin Hayford Elipsoidi (International Ellipsoid) referans elipsoidi olarak kabul edilmitir(Uar D. ,2004). Dier bir ifade ile Avrupa Datumu (ED50) kullanmaktadr. (Aada Ek blmnde bu sistemlere ait parametreler verilmitir). 2.3. ITRF - GRS80 (Geodetic Reference System 1980 Jeodezik Referans Sistemi 1980) GRS-80, 1979 ylnda Uluslararas Jeodezi ve Jeofizik Birlii tarafndan referans elipsoidi olarak kabul edilmi ve dnyada birok lkede temel refereans elipsoidi olarak kullanlmaya balanmtr. Uluslararas Yersel Koordinat Sistemi (ITRF) iin de referans
443
elipsoidi olarak seilmitir. Temelde WGS84, GRS80 zerindeki birka ufak deiiklik ile elde edilmitir. Yine ek blmnde bulabileceiniz eitli dnm parametrelerine bakmanz yararl olacaktr. Ayrca bir hatrlatc not olarak lkemizde 21.07.2005 tarihinde yrrle giren Byk lekli Harita ve Harita Bilgileri retim Ynetmeliine gre Byk lekli (1/5000 ve daha byk) meknsal (coraf) bilgilerin ve haritalarn retiminde, GRS80 datumu kullanlarak 3 derece dilim esasna gre Gauss-Krger Projeksiyon dzlemine iz dmyle retilecektir. Bu u anlama gelmektedir; artk hayatmzda GRS80 daha ok nem tamaktadr. 3. UTM(Universal Projeksiyonlar Transversal Mercator) ve GK(Gauss-Krger)
Universal Transversal Mercator (UTM) projeksiyonu transversal konumlu, a koruyan (konform) silindirik projeksiyondan (Gauss-Krger projeksiyonu) referans yzeyi olarak yeryuvarnn biimi elipsoit alnarak gelitirilmi bir harita projeksiyon sistemidir. UTM sistemini bamsz bir projeksiyon olarak deil, bir standart olarak dnmek de mmkndr. NATOya (Kuzey Atlantik Park) ye lkelere ait haritalarn retiminde ortak bir harita projeksiyonunun kullanlmas dncesi ile gelitirilmitir. lkemizde Ulusal Topografik Harita Takmlarnn retiminde (1: 25 000 1: 100 000 lek aralnda) UTM projeksiyon sistemi kullanlmaktadr. 1: 5 000 ve daha byk lekli haritalar ise dilim 3 derece geniliinde Gauss-Krger projeksiyonu temel alnarak retilmektedir. Sz konusu sistem ulusal bir standarttr (Uar D.,2004). Aada Trkiye Pafta Blmlemesi balkl bir gsterim vardr. Fikir vermesi asndan incelemenizde fayda olacaktr.
Hazrlayan: Mehmet HIN ( Jeodezi ve Fotogrametri Mhendisi)
444
Hazrlayan: Erdin rsan NAL
LLERN UTM ZONLARI
Trkiye UTM Zone blgeleri ve Gauss Krger Dilimleri (Dilim Orta Meridyenlerine gre)

MapInfo Pro Eğitim Dökümanı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MapInfo Pro Eğitim Dökümanı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NDEKLER

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

Kapsanan zellikler ve Konular

MapInfo Professional Eitim Kitab

Iller tablosunu grntlemek iin:

MapInfo Professional Eitim Kitab

Aa tklaynz. A penceresi grnecektir. Blm_1 klasrnn iindeki Illeri sein.

Al ekli: Buradan tablonuzu nasl grntlemek istediinizi seebilirsiniz.

Otomatik: MapInfo en uygun grntleme eklini seecektir. Eer veri

Verisayfas: MapInfo tabloyu Verisayfas Penceresinde amaya

Mevcut Haritaya Katman Olarak Ekle: MapInfo tabloyu mevcut Harita

Pencerenin kesindeki "X" pencereyi kapatr.

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

seili olduundan emin olun.

MapInfo Professional Eitim Kitab

Verisayfas Penceresine geip soldaki kutular iaretleyin.

Verisayfas Penceresinde seim yapmak iin bu kutular tklaynz.

MapInfo Professional Eitim Kitab

Seilen illerden grafik oluturmak iin:

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

Blm_1 klasrnn iine kaydedin.

Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein.

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

Blm_1 klasrnn iine kaydedin.

Dosya > Btn Dosyalar Kapat sein.

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

2. Harita Penceresinin Yeteneklerini Gelitirme

Kapsanan zellik ve Konular

MapInfo Professional Eitim Kitab

lek Deitir komutu haritanz grntlemek istediiniz mesafeyi girmenize olanak

Harita > lek Deitiri sein.

MapInfo Professional Eitim Kitab

Mesafe kutusuna 10000 deerini girin. Tamama tklayn.

MapInfo Professional Eitim Kitab

Harita > nceki Ekrana Dn sein.

MapInfo Professional Eitim Kitab

Katman Grntle komutunu kullannz. Harita > Tm Katman Grntleyi sein.

Katman aa alan mensnden Dunyay sein. Tamama basn.

Dikdrtgen ereve serbest brakn. byyecektir:

Dikdrtgen ereve iindeki alan, tm Harita penceresini dolduracak ekilde

MapInfo Professional Eitim Kitab

MapInfo Professional Eitim Kitab

Ana Ara ubuundan

Bir lke zerinde imleci hareket ettirin ve durun.

Harita > Seenekleri an.

Koordinat Birimi aaya alan mensnden, dereceyi sein.

Durum ubuunda Bilgi grubundan Koordinat seeneini iaretleyin.

MapInfo Professional Eitim Kitab

lek seenei, durum ubuunda haritann leini grntleyecektir.

Harita projeksiyonunu semek iin:

Projections of the Worlde ayarlanm Kategori aaya alan

Alt Kategori aaya alan mensnden Mollweide (Equal-Area)y

MapInfo Professional Eitim Kitab

yeryz ile referanslandrmak iin kullanlr.