Almanya'da Devrim ve Kar Devrim notlar Yazar: Jokond

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Bu yapt, Austos 1851- Eyll 1852 tarihleri arasnda Engels tarafndan yazlm ve ayn yllarda New York Daily Tribune'da Marx'n imzasyla yaynlanm bir dizi makaleden olumaktadr. Engels bu yaptta 1848 Alman Devrimini ele alarak devrimin ortaya kn, geliimini ve farkl snflarn maddi karlarnn devrim srasndaki tutumlarna etkilerini incelemitir. Engels ilk makalesinde devrim patlak verdii srada Almanyann iinde bulunduu durumu betimler. Bu sreci ksaca yle zetleyebiliriz: ngiltere ya da Fransada feodalizm neredeyse tamamen yok edildii halde Almanyada bu sistemin etkileri youn olarak devam ediyordu. Feodal toprak mlkiyetinin hemen her yerde korunduu Almanyada toprakbeylerinin kyller zerinde egemenlikleri ve onlar yarglama haklar vard. Feodal soylular lkenin birinci zmresi saylyor ve bu zmre devletin en yksek makamlarn elinde tutuyordu. Almanya burjuvazisi, Fransa ya da ngiltere burjuvazisi kadar zengin deildi. Sanayi blgeleri lkenin i kesimlerinde kurulmutu, ithalat ya da ihracat yapmak iin yabanc limanlar kullanlmak zorundayd. Alman burjuvazisi I. Napoleonun devriliinden sonra zenginlemeye ve siyasal etkinliini artrmaya balad. Ancak lkenin ulusal (36 krallk, prenslik ve zgr kent) olarak blnml ve feodalizmin ekonomi zerindeki egemenlii sanayinin (burjuvazinin istedii lde) ilerlemesini engelliyordu. Byk kapitalistler ve sanayicilerin gelimesi nndeki bu engeller kk esnaf ve dkknclar snfnn genilemesine yol at. i snf ise Alman burjuvazisi kadar geri bir durumdayd; modern sanayiciler tarafndan deil, kk zanaatlar tarafndan altrlyordu. Bu nedenle ii snfnn byk ounluu modern sanayideki fabrika iisinin bilincine sahip olmaktan ok uzakt. 1845 ylnda Komnistler Birlii yelerinin Almanyann eitli ehirlerinde yaptklar gzlemlerde iilerin henz snf karlarnn bilincinde olmadklar; burjuvazinin ve kk burjuvazinin etkisi altnda olduklar belirtiliyordu. Kyllk kendi iinde farkl katmanlara ayrlyordu: iftlik sahibi olan ve tarm iisi altran byk ve orta kyller, srekli toprak kiras deyen feodal toprak kiraclar, topraklarn feodal beylerden satn alarak kurtulan zgr kyller ve her daim yoksul olan tarm iileri. te Alman ulusunu oluturan en nemli snflar bunlard. Engels, eitli ve birbirine zt karlar olan, birlikten yoksun bir topluluun verecei savamn bir atmalar ynna dnmesinin doal bir sonu olduunu vurguluyordu. Almanyada devrime zemin hazrlayan koullara gz atalm. Alman burjuvazisinin bakaldrs 1840 ylnda Prusya kralnn lmyle balad. IV. Friedrich Wilhelm tahta ktktan sonraki iki yl iinde devlet hazinesini enliklerle, balarla, gezilerle ve soylulara yapt yardmlarla son kuruuna kadar harcad. Burjuvazinin eski kral tarafndan da vaat edilmi olan anayasa beklentileri ise boa kmt. Prusya burjuvazisi devlet ynetiminde en st makamlar tutmu olan soylular yznden siyasal stnlk elde edemiyordu. 1820 yasasnda yer alan halk temsilinin oluturulmas artk bir zorunluluk halini almt, aksi takdirde boazna kadar borca batm olan kral daha fazla hkm sremeyecekti. Kral, 1823te kurulan eyalet diyetlerini toplantya ard. Diyetler kendi ilerinde bir komite kurarak temsili bir meclis oluturdular. Hazinenin dolu olduu ve borlanmaya kraln gnlk giderleri iin deil, demiryolu yapm iin gerek duyulduu sylendiyse de

komiteler kraln bu isteini reddettiler ve kraldan anayasa vaadini gerekletirmesini istediler. Komitelerde yalnzca burjuvazi deil, soyluluun ve kylln temsilcileri de yer alyordu. Dolaysyla krala muhalefet eden burjuvazinin yannda artk kendi karlarn korumaya alan soylular ve kyller de vard. Kral halk temsilini oluturmak zorunda kald ve 1847 ylnda borlar ve yeni vergileri oylamalar iin eyalet diyetlerini birleik diyet halinde toplad. Kraln can istedii zaman toplanacak olan bu diyetin yetkileri olduka snrlyd ve diyet yeleri bu durumdan rahatszlk duyarak kraln sunduu borlanma ve yeni vergi talebini bir kez daha reddettiler. Bunun zerine kral diyeti datt. Anti feodal bir temsili anayasada ve basn zgrlnde direten liberal parti kralla atyor, bu srada yaklamakta olan devrime hazrlanmak iin ii snf ve kylln desteini almaya alyordu. Silezyal dokumaclarn ve Prag basma iilerinin ayaklanmas ile 1847 ylndaki alk isyanlar, honutsuz ynlarn artn, kanlmaz devrimin geliini haber veriyordu. Avusturyada anslye Metternich feodal toprak sahipleri ve byk para babalarna dayanyor ve bu iki snfn gcn kendi eylem bamszln etkilemeyecek biimde dengede tutuyordu. Toprak soyluluu, toprak klelerinin ayaklanmasna kar hkmeti destekliyordu ve soyluluk iindeki yoksul blmler hkmeti eletirirse Metternich onlarn bana serfleri saryordu. Avusturya, Avrupa mali piyasasnda saygn bir konuma sahipti, glyd ve Avrupann byk bankerleri sermayelerini Avusturya fonlarna yatrmt. Bu lkenin ayakta kalmas sadece Avusturya kapitalistleri iin deil, Avrupal bankerler iin de gerekliydi. Metternich imparatorluun en gl snflarnn desteini almt ve nfusun dier snflarnn birlemesi onu endielendirmiyordu. Metternich onlar yabanc rekabetten uzak tutuyor ve onlardan vergi ad altnda para szdrmaya bakyordu. Buna ramen sanayi ar da olsa geliiyordu. Kyl ve iiyi ise vergi verebilecek; ama yaadklar varlk koullarnn erevesinden asla kurtulamayacak biimde tutmaya abalyordu. Ancak sanayiye makine ve buharn girii Avusturyada tm snf ilikilerini deitirdi. Yeni sanayi nfusu feodal kurumlarla savayor ve imparatorluk snrlarnn dna ktka geliimi hzlanyordu. Kent burjuvazisi reform istiyor ve en yoksul soylular da, halkn aa snflar gibi burjuvazinin saflarna geiyordu. Reform istekleri byk bankerlerin gzndeki sarslmaz Avusturya mparatorluu grntsne glge dryor ve imparatorluun iinde yava ve derin deiiklikler boy gsteriyordu. 24 ubat 1848 ylnda Louis Philippe Paristen kovuldu ve Fransa cumhuriyeti ilan edildi. 13 Martta Metternich hkmeti devrildi ve Metternich utan iinde lkeden kat.

Metternichin ka Viyana burjuvazisi, kk burjuvazi ve iilerle birlikte ayaklanmt; ama Metternich yznden siyasal olarak cahil kald iin Paristen gelen haberlere bir anlam veremiyor, kapitalistlerle emekilerin arasnda oluacak savam, sosyalizmi, anarizmi birer Metternich uydurmas sanyordu. Viyana halk hkmetten ylesine nefret ediyordu ki bu nefret onlar bir arada tutuyor ve aralarna, imdiye dek hi karlamadklar snfsal ayrlklarn gireceini dnemiyordu. Sonunda burjuvazi Viyana devrimiyle egemen snf durumuna geldi.

Ayaklanmalar 18 Martta Berline srad. Gney Almanya devletlerindeki kyller anti feodal ayaklanmalar balattlar. ubat devriminin iilerle burjuvazi arasndaki ayrl resmen ortaya koymu olmas Prusya burjuvazisine geri adm attrd ve burjuvazi ilk eyalet ayaklanmalarnda hkmetin saflarna geerek Berlin halkn yattrmaya alt; ancak halk burjuvazinin arabuluculuuna ve kraln kk dnlerine kanmayarak atmay srdrd. Burjuvazi devrilen sistemin yandalar ile birleti ve birleik diyetin muhalefet liderleri Camphausen ve Hansemann bir hkmet kurdu. Bu hkmet yarm kalm reformlar tamamlayacakt. Alman devriminin devrimci olmayan burjuvazisinin bu birlemesini, 1850de Komnistler Birliine yapt konumada Marx yle dile getirir: Alman burjuvazisi, zellikle de liberal burjuvazi, daha 1848 ye 1849'da, gerekten devrimci bir rol oynama yeteneinden yoksun olduunu, burjuva-demokratik devrimi zafere ulatrabilmek iin onun bana geme yeteneinden yoksun olduunu gstermitir; o devrime ihanet etmitir, nk "Mart'ta (1848) saf d edilen feodal partiyle birlemi" ve "egemenlii yeniden bu feodal mutlakyeti partiye terk etmitir.

Camhausen & Hansemann Ykmaya alt feodalizmi Berlin ayaklanmasnn ardndan korkuya kaplarak yeniden kurmaya abalayan Prusya burjuvazisinin karakterini, 15 Aralk 1848 tarihliNeue Rheinische Zeitungda Marxn nasl betimlediine bakalm. Alman burjuvazisi o denli tembelce, korkaka ve yavaa gelimiti ki, feodalizm ve mutlakyeti tehdit eder duruma geldii anda, kendisinin de proletarya ile karlar ve dnceleri proletaryannkine yakn tm kentli kesimler tarafndan tehdit edilmekte olduunu grd. Ve yalnzca arkasnda bir snfn deil, nnde de tm Avrupa'nn dmanca tertiplenmi olduunu grd. Prusya burjuvazisi, 1789 Fransz burjuvazisi gibi, eski toplumun, monarinin ve soyluluun temsilcileri karsnda modern toplumun tmn temsil eden snf deildi. Halka olduu kadar kralla da aka kar, her ikisinin de karsnda olmaya hevesli, her ikisini de hep ya nnde ya da ardnda grdnden, tek tek alndklarnda muhaliflerinin her biri karsnda kararsz olan; bizzat zaten eski topluma ait olduundan, halka ihanet etmeye ve eski toplumun sarayl temsilcileriyle uzlamaya ta batan eilimli; eski bir topluma kar yeni bir toplumun karlarn deil, eskimi bir toplum ierisinde tazelenmi karlar temsil eden; halk arkasna ald iin deil, halk onu nne katp drtkledii iin devrimin dmeninde olan; yeni bir toplumsal an girikenliini deil, yalnzca eski bir toplumsal an kinini temsil ettii iin nde bulunan; yeni devletin stnde aniden belirmeyip, bir yersarsntsyla iteklenip gelen eski devletin bir tabakas olan; kendisine inanc olmakszn, halka inanc olmakszn yukardakilere homurdanan, aadakilerin nnde titreyen, her iki tarafa kar karc ve bu karclnn bilincinde, tutuculara kyasla devrimci ve devrimcilere kyasla tutucu olan; kendi sloganlarndan kuku duyan; dnce yerine sz kalb olan; dnya frtnas karsnda sinmi, dnya frtnasn istismar eden; hi bir bakmdan enerjisi bulunmayan, her bakmdan armac olan; zgnlkten yoksun olduu iin

sradan, sradanl iinde zgn olan; girikenlii olmakszn, kendisine inanc olmakszn, halka inanc olmakszn, dnya apnda tarihsel bir arda bulunmakszn kendi arzularyla pazarlk eden; kendisini nderlik etmeye mahkm gren ve din bir halkn ilk genlik drtlerini -gzleri olmayan, kulaklar olmayan, dileri olmayan, hi bir eyi olmayan- kendi yal karlar uruna saptran, -gzsz, kulaksz, disiz, hi bir eysiz- sfli bir ihtiyar olan Prusya burjuvazisi, bir tr toplumsal kast dzeyine dmt. Mart Devriminin ardndan kendisini Prusya devletinin banda bulan Prusya burjuvazisi ite byleydi. Burjuvazi, Avusturya ve Prusyada ele geirdii iktidar korumakta yetersiz kalyordu. Viyana ve Berlin halk zaferlerinden sonra tm Almanya iin temsili bir meclis seildi ve meclis Frankfurtta topland. Halk, Frankfurt Ulusal Meclisinin btn sorunlar zmesini ve en yksek yasama otoritesi olarak davranmasn beklediyse de meclisi kuran diyet onun yetkilerini henz belirlememiti. Meclisin ne yapaca, hangi konularda ne kadar yetkisinin olduu bir belirsizlik olarak kald. Meclis, kararnameleri iin diyetten onay dileniyor ve hkmetlerin halka yapt basky grmezden geliyordu. Burjuva Demokratik Devrimin Proleter Devrime Dnmesi adl kitab incelediimizde ulusal meclisin nasl bir yapda olmas ve gericilie kar nasl bir tutum taknmas gerektiini Marxn fikirlerinden reniyoruz. "Ulusal bir kurucu meclis", diye yazyordu Marx, "her eyden nce, etkin, devrimci ynden etkin bir meclis olmaldr. Ama Frankfurt Meclisi, hkmeti babo brakrken, kendisini okul devi dzeyinde parlamentoculukla oyalyordu. Diyelim ki, bu okbilmi meclis, derin dncelerden sonra, olabilecek en iyi gndemi ve en iyi anayasay hazrlam olsun, ama eer Alman hkmetleri bu arada sngy gndeme getirmise, olabilecek bu en iyi gndemin ve bu en iyi anayasann yarar ne?".. "Ulusal Meclis, eskimi hkmetlerin gerici giriimlerine kar diktatrce davranmalyd; bylece btn sngleri ve dipikleri parampara edecek kamuoyunun gcn kendinden yana kazanm olurdu... Ama bu meclis, Alman halkn ardndan srkleyeceine ya da onlarn ardndan srkleneceine, halk bktrd." Marx'n grne gre Ulusal Meclis, "Almanya'da fiilen var olan rejimden, halkn egemenlii ilkesiyle elien her eyi karp atmalyd", ve bunun ardndan "devrimle kazanlm olan halk egemenliini btn saldrlara kar korumak iin, dayanmakta olduu devrimci temeli pekitirmeliydi".

1848 ylnn Nisan aynda halk zaferinden faydalanan burjuvazi yenik denlerle ibirlii yaparak Avrupa ktasndaki isyanlarn hzn kesmiti; ama ii halk ynlar 23 Haziran 1848 gn Fransada ayakland. Ayaklanma her iki tarafta da belirsizlik iinde gnlerce srd ve sonunda Parisli proleterler byk bir yenilgiye urad. Kardevrimciler halkn toplanma ve birleme hakkn, basn zgrln engelledi. Ordular zgvenlerini ve saygnlklarn geri kazandlar. ktidara gelen soylu ve brokratlar orduyu srekli olarak halkn stne salacak ve bylece onun devrim dalgasyla sarslmasn nlemi olacakt. Bu srada burjuvazi bir gn gericilerle, ertesi gn daha popler olan bir partiyle uzlama, onlarn yannda yer alma hevesi yznden saygnln yitiriyor, bu durum da feodallerin iine geliyordu. Ardndan Ekim aynda Viyanadaki halk ayaklanmas patlak verdi.

Avusturya imparatorluunun, Macar bakanlarn imzas olmadan Macar diyetinin datldn bildiren kararnamesi ve askeri birliklerini Macaristandaki kargaay bastrmalar iin yola karmas zerine Viyana halk sokaklara dkld. Silahl halk birlikleri ile askeri birlikler arasnda ksa sreli bir savam gerekleti. Ardndan Slavlarn youn katlmyla yetmi bin kiiye varan imparatorluk ordusu, saldrya geti. gn sren direniten sonra Viyana dt. Frankfurt Meclisinden Robert Blum direnie meclis oturumlarnda deil, Viyana halknn yannda katld ve baskndan sonra tutuklanarak kuruna dizildi.

Viyana'daki Sokak Barikat Viyanann dnden sonra kurucu meclisin datlmas, kar devrimci glerin canlandn ispatlam oldu. Kral bakanlarn grevine son verdiinde feodalizmin ayrcalklarn tanyan ve halkn karlarna ihanet eden kurucu meclis durumun vahametini anlad ve hkmete gvensizlik sorununu dile getirdi; buna cevaben meclis, Berlinden alnarak nce Brandenburga ve sonraki on be gn iinde birok farkl ehre srld. Avusturya, Prusya tarafndan hor grlen, dier devletlerce dikkate alnmayan Frankfurt Meclisi son bir gayretle Reich Anayasasn ortaya karmak iin ie koyuldu ve ne tr bir yrtme hkmeti belirleyeceini tartarak faydasz toplantlarn srdrd. Sonunda Reich anayasas oylamaya sunuldu ve 28 Mart gn Prusya kral Avusturya dnda Almanya imparatoru seildi. Ancak imparatorluk anayasasn tanmayan hkmetlere kar bu anayasann kabul ak bir sava ilan oldu. Almanyann eitli blgelerinde anayasay savunan halklar hkmetlere kar ayaklanmalar karmaya balad; ama ulusal meclis halkn bu ayaklanmasna nclk edecek yerde ona st rtl ve sahte bir destek verdi, imparatorluun ve muhalif devletlerin ibirliklerine ise kaytsz kald. Halk arkasnda durduu meclisin gevezelikten baka bir ey yapmadn, ayaklanmay ynlendirecek kadar cesur olmadn fark ettiinde meclis iin kayglanmaktan vazgeti ve onu lme terk etti. Ulusal Meclis kurulduktan tam bir yl sonra Prusyann basks altnda kapand ve yeleri lkeyi terk etmek zorunda kald. Engels, Kyller Savann nsznde burjuvazinin sanayisini, ulamn ve ticaretini gelitirdii lde proletarya rettiinden ve geliiminin belirli bir noktasnda proletaryann kendisini atn fark eder etmez siyasi iktidar iin gerekli gcn yitirmeye baladndan sz eder. Bu durumda burjuvazi proletaryaya kar, iktidarn paylaaca ya da devredecei mttefikler aramaya koyulur. Burjuvazi hzla geliir ve proletaryann da gelitiini devrimin tamamlanmad bir srete fark etmeye balarsa devrimdeki nc roln kaybeder ve devrimin itici gc olmaktan vazgeer. Alman burjuvazisi de mttefiki olan iilerin durumlarnda herhangi bir iyileme salamak ve kylleri feodal ykmllklerden kurtarmak adna hibir ey yapmamt. 1848 devriminde burjuvazinin esas grevi Alman devletinin demokratik ulusal birliini gerekletirmekti; ama bunu baaramad ve henz proletarya snf bilincine bile tam anlamyla varamamken burjuvazi kendini feodal gericiliin kollarna att. Yani nce kendi karlar ile feodalizmin karlar arasndaki ztlktan dolay devrimcileen burjuvazi, proletarya ile arasndaki elikilerin derinletiini grdke kardevrimcileti.

1848 devriminin karakterini daha iyi anlayabilmek iin Leninin ki Taktik adl yaptn incelediimiz zaman, 1848 devrimini 1789 devrimi ile karlatran u satrlara rastlarz: "... 1848 Alman Devrimi, 1789 Fransz Devriminin beceriksiz bir taklididir ancak, "4 Austos 1789'da, Bastille frtnasndan hafta sonra, Fransz halk, tek bir gnde, btn feodal ykmllklerin stesinden geldi. "11 Temmuz 1848'de, Mart barikatlarndan drt ay sonra, feodal ykmllkler Alman halknn stesinden geldi. "1789'un Fransz burjuvazisi, mttefiklerini, kylleri bir an olsun zor durumda brakmad. Biliyordu ki, egemenlii, krda feodalizmin yklmasna, zgr toprak sahibi (grundbesitzenden) kyl snfnn yaratlmasna dayanyordu. "1848'in Alman burjuvazisi, hi vicdan szlamakszn, en doal mttefikleri olan, eti etinde olan ve onlar olmakszn aristokrasiye kar gsz olduu kyllere ihanet ediyor. "Feodal haklarn srdrlmesi, (aldatc) tazminat maskesi altnda feodal haklarn pekitirilmesi - 1848 Alman Devriminin sonucu ite budur. Da fare dourmutur." 1849 yl ortalarnda sona eren Alman burjuva demokratik devrimi tamamlanamam bir devrimdi. Lenin, silahl bir savamda elde edilen ksmi bir zaferin devrimi baarl klmaya yetmeyeceini belirtmiti. Devrimin tamamlanmas, iktidar kimin ele geireceine balyd. Camphausen'lerin ve Hansemann'larn eline geen iktidar, proletaryann ancak "eletiri zgrl"ne, "ar muhalefet partisi olarak kalma" zgrlne izin verecekti ve burjuvazi zaferin ardndan gericilerle mttefik olacakt; oysa halkn eline geen iktidar devrimin kesin zaferini mmkn klacakt (bkz.Diktatrlk Konusundaki Kaba Burjuva Grler ve Marksist Grler). Oysa proletaryann henz bamsz, rgtl bir partisinin bulunmad 48 devriminde burjuvazinin nderliinden kurtulup iktidar kyllkle birlikte ele geirmesi mmkn deildi. Alman proletaryas ancak snf bilincine vard, demokrat kk burjuvalarn sahtekrlklarna kanmayarak bamsz bir biimde rgtlendii zaman burjuva demokratik devrimi bir srekli devrime dntrecek ve iktidara geebilecekti. Bu yapt 1848 Devriminin deneyimini ve snflar savamn bilimsel bir biimde incelemi, devrimin derinleerek ilerlemesinin yasalarn ortaya koymu olmas bakmndan son derece nemlidir. Almanyada Devrim ve Kardevrim, tarihe materyalist bir gzle bakmay reten bir bayapttr.

Alman deolojisi - blmnn Tarihi ve Sosyal Gelimesi Yazar: Bilgin

Bu yazya toplam 1 yorum yapld.

nsanlar bilin, din ya da baka herhangi bir ey bakmndan hayvanlardan ayrt etmek mmkndr. nsanlarn kendileri ise yaamalarn salayan aralar retmeye baladklar andan itibaren kendilerini hayvanlarda ayrt etmeye balamlardr. Yaama aralarn retmek suretiyle, insanlar, maddi hayatlarn da dolayl olarak yaratrlar. nsanlarn hayatlarn dile getiri tarzlar onlarn retim tarzlarna paralellik gsterir. Ve fertlerin ne olduklar onlarn retimlerinin maddi artlarna baldr. Bu retim ancak nfus artyla ortaya kar. Bu ise fertler arasnda ekonomik ilikilerin daha nceden var olmasn gerektirir. Bu ilikilerin formu ise retimdir.

Maddi emek ile fikri emek ayrld andan itibaren iblm gerek iblm haline gelmitir. blm sanayi ve ticaretin tarm faaliyetinden ayrlmasna, ehir ile krn ayrlmasna ve menfaatlerin atmasna sebep oldu. blmnde grlen farkl gelime dzeyleri farkl mlkiyet biimlerini temsil eder. Airet mlkiyeti: Bu mlkiyet ekli bir halkn avclk, balklk, hayvanclk ve en ilerlemi durumda ise tarm yaparak geindii gelimemi bir retim dzeyine tekabl eder. Airet reisleri ve airet yeleri klelerin sahibidir. Komn mlkiyeti,Devlet mlkiyeti: Birok airetin szleme ya da fetih yoluyla bir ehir halinde birlemesinden doar ve klelik bu ekil iinde var olmaya devam eder. Kleler artk hr vatandalarn ortak mlkiyetidir. Kleler ve hr vatandalar arasnda snf fark gelimemitir. Derebeylik mlkiyeti: eitli zmrelerin mlkiyetidir. Kylerde airet ve komn mlkiyeti gibi derebeylik mlkiyeti de bir toplulua dayanmaktadr. Ama bu topluluun karsnda bulunan ve dorudan doruya retici snf tekil edenler, antik sistemde olduu gibi kleler deil toprak klesi haline getirilmi[Serfletirilmi] olan kk kyllerdir. ehirlerde bu mlkiyet biimi lonca halini alr. Loncada zanaatkrlar sermayedardr En byk maddi ve fikri iblm ehir ile krn ayrlmasdr. ehir ile kr arasndaki ztlk barbarlktan medeniyete, airet organizasyonundan devlete, blgecilikten millete geildii zaman ortaya km ve gnmze kadar ki medeniyet tarihi boyunca sregelmitir ehir; nfusun retim aletlerinin, sermayenin, zevklerin ve ihtiyalarn topland bir yerdir. Kr ise tek bana kalml temsil eder. ehir ile kr arasndaki bu ztln temel sebebi zel mlkiyettir ehir ile krn ayrl, sermaye ile toprak mlkiyetinin birbirinden ayrl, toprak mlkiyetinden bamsz bir sermayenin ortaya knn ve gelimesinin balangc olarak grlebilir. Krda senyrleri tarafndan kt muamele gren serfler ehirlere geliyorlard ve buradaki topluluklar karsnda eziliyorlard. nk yapacaklar ii ncelikle ustalarndan renmeleri gerekiyordu. Ustalar menfaatleri gerei serflere ii tam anlamyla retmiyorlard. Lonca iileri serflere kar ortak menfaatlerini koruyorlard. Serfler ise ezilmelerine ramen maddi artlardan (ulam, yeterli nfus vs.) dolay bir topluluk oluturamyorlard. ehirlerde, tek tek loncalar arasndaki iblm henz ok gelimi deildi. Bir lonca iisi her ii bilmek zorundayd. blmnn genilemesinin daha sonraki sonucu, retim ile ticaretin birbirinden ayrlmas ve ticaretle uraan snfn ortaya kmasyd. Bu snf, menfaatleri iin dier ehirlere ulamak zorundayd. Zamanla ticaret de bu ekilde geliti. Ve insanlarn ihtiyalar farkl iblmne bal olarak oald. Ticaret yerini daha gelimi bir iblm olan sanayiye brakt. Bu ise yeni bir snfn varln ortaya koyuyordu. Bu snf burjuvalard. Burjuva snf serflere, loncalara, ticaret yapan snfa kar savat. Hepsini birer proletere dntrd. Burjuvalar ticaretten daha gelimi bir iblmnn savunucularydlar. Bu iblm manifaktr olarak ortaya kt. Manifaktr insanlarn el emeine dayanyordu. Ancak burada, basit de olsa makinelerin varl sz konusudur. nsanlar ilk olarak giyecek ihtiyalarn temin etmek iin dokumacl gelitirdiler. Bu ilk manifaktrd. Manifaktr, ii ile iveren arasndaki ilikilerin de hemen deimesine yol at. Loncalar da, kalfa ile usta arasndaki ilikiler ataerkil ilikilere benziyordu. Oysa, bu ilikiler manifaktrde, ii ile kapitalist

arasndaki para ilikileri haline geldi. Manifaktrn gelimi olduu lkeler ekonomik olarak da gelimiti. ehirlerden ok lkeler aras rekabet douyordu. Elde edilen rnlerin ihra edilmesi gmrk ilerini gelitirdi. Bu lkeye yeni bir kazan salyordu. Rekabet, tarihi roln kaybetmek istemeyen her lkeyi, bu lkedeki manifaktr yeni gmrk tedbirleri alarak muhafaza etmek ve hemen ardndan gmrk himaye edbirleriyle birlikte byk sanayiyi yaratmak zorunda brakt. Her devirde, retici gler, ihtiyalarn zorunlu kld lde geliir.

Sosyalizmin topyadan Bilime Gelimesi Notlar Yazar: Bilgin

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

[ngilizce Birinci Baskya (1892)] Giri Avrupa Ortaadan ktnda kentlerde devrimci snf olarak orta snf vard.(Orta Snf: retime katlr, belli miktarda sermayesi vardr fakat byk lde ezilir.) Kentlerdeki bu orta snfn gelimesi feodalizme uygun dmyordu. Bilimdeki gelimeler bu orta snfn yararnayd. Ancak bir sorun vard; bilim alanndaki ilerlemeler, kilisenin retilerini desteklemekten ok uzakt. Gelien burjuvazi (orta snf) mevcut kilise ile atmak zorundayd. Yinelemekte fayda gryorum; bu atma burjuvazinin karna olacakt. Burjuvazi mcadelenin aralarn aryordu. Kyl halk arkasna alp kiliseyle atmak iin dini kla brnmek zorunda kald. Avrupa burjuvazisinin feodalizme kar byk mcadeleleri byk savata doruuna ulat. 1- Lutherin kiliseye kar isyan arsna iki siyasi ayaklanma karlk verdi. Kk Soyluluun Ayaklanmas ve 1525te Byk Kyl Sava.Burjuvazi bu savalarda bozguna urad. 2- Burjuvazinin ikinci byk ayaklanmas; Calvinizmde kendi mcadele teorisi iin biilmi bir kaftan buldu. Bu ayaklanma ngilterede oldu. Ayaklanmay kentlerin orta snf balatt ve krlk blgelerin orta kylleri baarya ulatrd. ok garip; byk burjuva devriminin hepsinde de, savaan orduyu kyller oluturuyordu ve zafer kazanldktan sonra tam da bu snf, bu zaferin iktisadi sonular yznden en kesin ykma uruyordu 3- Fransz Devrimi: burjuvazinin nc, ama din rtsn atan ilk ayaklanmasyd ve aktan aa politik alanda yrtld. [ ngilizce Birinci Baskya Giri ksmnda Engels, ngilterede kan ayaklanmalarn sebebini ve bu ayaklanmalara hangi snfn nderlik ettiini gzler nne sermitir] Birinci blm

[ Engels bu ksmda ilk olarak ortaya atlan topik-sosyalistlerin teorilerini incelemitir. Bu dnemdeki sosyalizm topiktir btn insanl kurtarmay amalam ve yntemi bilimsel olarak aklanamamtr. imdi bu dnemdeki topik teorisyenlere bakalm ]

Bu dnemde, kapitalist retim tarz ve onunla birlikte burjuvazi ve proleterya arasndaki kartlk, henz ok az gelimiti. ngilterede daha yeni gelimi olan byk sanayi, Fransada henz tannmyordu. Kapitalist retim tarznn bu olgunlamam durumuna, olgunlamam teoriler denk dyordu. Henz gelimemi ekonomik ilikilerde gizli yatan toplumsal grevlerin zm kafadan retilmeliydi. Toplum, yalnzca bozukluklar sunuyor; bunlar ortadan kaldrmak, dnen akln grevidir. Bundan dolay, sz konusu olan, toplumsal dzenin yeni, yetkin bir sistemini bulmak ve topluma dardan, propaganda yoluyla, belki de rnek deneyimler rneiyle dayatmakt. Bu yeni toplumsal sistemler, bandan itibaren topyaya mahkmdu; ne kadar ok ayrntlaryla hazrlanp ortaya konulurlarsa, o kadar ok hayalperestlie dmek zorundaydlar. Saint Simon: Ona gre toplum iki byk snfa ayrlyor 1- iler: Yalnzca cretli iiler deil ayn zamanda fabrikatrler, tccarlar ve bankerlerdir. 2- Aylaklar: retime ve ticarete katlmayp, ranttan yaayanlar Saint Simon: Fransz Devrimnin yalnzca soylularla burjuvazi arasnda deil, ayn zamanda soylular burjuvazi ve mlkszler arasnda da bir snf mcadelesi olduunu gryor. 1816 ylnda politikay retimin bilimi olarak ilan ediyor. Ve politikann ekonomi iinde tmyle erimesini nceden gryordu. Fourier: Toplum tarihine ilikin grleriyle n plana kyor. Tarihi drt aamaya ayryor: Yabanllk - Ataerkillik - Barbarlk - Burjuva Toplum Fourier, insanln bir ksr dng iinde bu tarihi aamalar yaadklar tezini savunuyor. Robert Owen: nsan karakterinin bir yandan doutan rgtlenmenin ve dier taraftan insan yaam srasnda, zellikle gelime dneminde evreleyen koullarn rn olduu eklinde materyalist aydnlatmaclarn retisini benimsedi.

Robert Owen, ocuk yuvasnda komnal bir yaam rgtlyordu. ocuklarn buradaki almalaryla elde ettikleri eyler, kilisedeki ocuklarn elde ettikleri eylere gre olduka fazlayd. stelik daha az zaman alyorlard. Owen bu yaam biimini New Lanarkta dokuma fabrikasnda alan iilere de uygulad. Burada iilerin komnal retiminden elde ettikleri rnleri sattnda Owenn kendisine art miktar kalyordu. Tek tek bireylerin zenginlemesine ve kitlelerin boyunduruk altna alnmasna hizmet eden yeni zorlu retici gler, Owen iin, yeni bir toplumsal oluumun temelini sunuyor ve herkesin ortaklaa mlkiyeti olarak yalnzca genel refaha yaryordu. topyaclarn gr tarz, 19. Yzyln sosyalist dncelerine egemen oldu ve bugn de ksmen egemendir. Daha ksa bir zaman ncesine kadar btn Fransz ve ngiliz sosyalistleri, bu grn taraftarydlar, Weitling de dahil eski Alman komnizmi de buna dahildi. Onlarn hepsi iin sosyalizm mutlak dorunun, akln ve adaletin ifadesidir ve kendi gcyle dnyay zaptetmesi iin yalnzca kefedilmesi gerekir; mutlaka doru zamandan, mekandan ve insann tarihsel gelimesinden bamsz olduu iin, nerede ve ne zaman kefedilecei salt bir rastlantdr. kinci blm [Bu blmde Hegel - Klasik Alman felsesini anlatyor.] 18.yy da Hegel felsefesi kendini kabul ettiriyordu. Dnya btnn, onun gelimesinin, insanlarn gelimesinin ve bu gelimenin insan kafasndaki yansmasnn tam olarak ortaya konmas, yalnzca diyalektik yoldan, oluumun ve yok olmann, ileriye ve geriye giden deiimlerin genel karlkl etkilerinin srekli olarak gzlemlenmesiyle gerekleebilir. Ve yeni Alman felsefesi bu anlamda ortaya kt. Bu ksmdaki aklamalar ksa tutuyorum zira Klasik Alman Felsefesinin Sonu adl kitapta konuya gereken nemi gsterdik. nc Blm [Engels bu blmde materyalist tarih anlayn tanmlam sosyalizmin neden zorunlu olduunu gstermitir.] Materyalist tarih anlay, retimin yan sra rnlerin deiiminin, btn toplum dzeninin temelini oluturduu; tarihsel olarak ortaya kan her toplumda rnlerin dalmnn ve onunla birlikte toplumun snflara ve zmreler blnmesinin, ne ve nasl retildiine ve rnlerin nasl deitirildiklerine gre ayarland nemesinden yola kmaktadr. Buna gre, tm toplumsal dnmlerin ve politik alt st olularn nihai nedeni, insanlarn kafasnda ve onlarn sonsuz doruyu ve adaleti kavramalarndaki artta deil, tersine, retim ve deiim tarzndaki deiimde; yani bunlar verili dnemin felsefesinde deil, ekonomisinde aranmaldr. retim aralarnn gelimesi, retim ilikilerini deitirmektedir. Makinelerin gelimesiyle iiler toplumsal retime zorlanmaktadr. Artk tek tek reticiler kalkm, yerine btn reticileri iine alan ayn zamanda onlar ii snf saflarna sokan sanayiler kurulmutur. Bu sebeple insanlar artk bu benim rnm diyememektedir. nk artk o rn retim aralarna sahip olanndr. rnlerin retimiyle dalm arasndaki bu eliki toplumu ekonomik krize srklemektedir. Bu kriz dnemlerinde retim aralarna devlet el koysa dahi eliki son bulmayacaktr. Bunun zm zorunlu olarak sosyalist toplumdadr.

Sosyalizmin topyadan Bilime Gelimesi notlar

Yazar: Jokond
Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Kitap, ilk kez, Franszca olarak 1880'de, Paris'te yaynlanmtr. Franszca ilk basksnda yaynlanan nsz, Marx tarafndan kaleme alnmtr. Engels, Almanca ilk basksna (1882) ve ikinci baskya (1891) birer nsz yazm ve 1892'de ilk ngilizce basksna yazd nl nsz, topik Sosyalizm ve Bilimsel Sosyalizmi btnleyen bir "Giri" olarak benimsenmitir. Eserin, topik Sosyalizm balkl blmnde 18. yy Fransz filozoflarnn Fransada o dnemdeki din anlayn, doaya yaklam ve politik kurumlar saduyu szgecinden geirerek acmaszca eletirdikleri ve akla aykr bulduklar kavramlar hor grdkleri anlatlr. Onlara gre bundan byle dnyada saduyunun egemenlii balamtr; hak ve eitlik, insann elinden alnamaz ve vazgeilmez sonsuz gereklerdir.

Toplum Szlemesinden Sosyalizme balkl blmde, Engels, saduyunun egemenlii denen eyin aslnda idealize edilmi bir burjuva egemenlii anlamna geldiini belirtir. Vazgeilmez haklarn, burjuva adalet sisteminde kendini gerekletirdiini ve insann temel haklarndan birinin de burjuva mlkiyeti olarak ilan edildiini anlatr. Burjuvazi bu dnemde kendini feodal aristokrasi dnda kalan kesimin temsilcisi ilan etmitir; ancak bu snrlar ierisinde smrlenlerle smrenler; bo gezen zenginler ve alan yoksullar, yani uzlamaz bir kartlk iinde bulunan iki snf bir arada bulunmaktadr. Loncaya bal ortaa kentlisi geliip burjuva olurken loncadaki kalfa da proleterlemektedir. Burjuvazi, aristokrasiye kar savatka ideal toplumsal koullarn ne olmas gerektii konusunda teoriler de geliir. Engels burada byk topyac olarak Saint Simon (Saint Simona gre orta snfn hareketi, yan yana yrd proletaryann hareketinden daha anlamldr.), Fourier ve Oweni iaret eder. Bu topyac da proletaryann karlarnn temsilcisi deildir. Tpk Fransz filozoflar gibi belirli bir snf kurtarmak yerine tm insanl hemen kurtarmay amalamlardr. Onlar da Fransz filozoflar gibi saduyunun egemenliini ve sonsuz adaleti gerekletirmek istemilerdir; ancak saduyu egemenliinden anladklar Fransz filozoflarnn ifade ettiinden ok daha farkldr. *

Usa Uygun ve Gerek topyac Tepki blmnde, Devrimin ncs olan 18. yy Fransz filozoflarnn sonsuz saduyu dncesinin Napolyon despotizmi dneminde nasl yerle bir olduu anlatlr. Sonsuz barn yerini sonsuz fetihler savana brakt, zengin ile yoksul arasndaki kartln yok olacana daha da belirginletii grlr. Byk toprak sahiplerinin rekabeti kk toprak sahiplerini ezer ve kk toprak sahiplerinin mlkiyet zgrl, kk topraklarn byk efendilere satma zgrlne

dnr. 19. yy balarnda burjuvazi ile proletarya arasndaki kartlk henz uzlamaz bir seviyede deildir. ngiltere'de tam o srada ortaya kan modern sanayi, Fransa'da henz bilinmemektedir. Ama modern sanayi, bir yandan, retim tarznda bir devrimi ve onun kapitalist karakterinin ortadan kaldrlmasn kesinlikle gerektiren atmalar yalnz modern sanayinin yaratt snflar arasnda deil, ama ayn zamanda gerek retken glerle modern sanayinin getirdii deiim biimleri arasnda atmalar gelitirir. Ve te yandan da, bu pek olaanst retken olan glerde, bu atmalar sona erdirmenin aralarn gelitirir. Bu dnemde proletarya sayesinde burjuva devirim gerekleir; ancak bu yoksul yn burjuvadan bamsz bir politik mcadele verebilecek gte deildir. Henz gelimemi ekonomik koullar, sorunlarn zmn ele vermedii iin bu dnemde ortaya atlan teoriler de eksik kalr. topyaclar, sorunlarn zmn insan beyninden karmaya kalkrlar, toplumdaki yanlglar saduyu yardmyla zmeye alrlar. * Fransa'da topyaclk: Saint-Simon, Fourier Fransz devrimi avamn, yani ulusun alan ounluunun ayrcalkl snflarna kar kazand bir zaferdir; ama politik iktidar ele geiren bu ounluk iindeki mal mlk sahibi olan burjuvazidir. Burjuvazi gerek orduyla yapt szlemelerde kartrd hileler, gerekse soylularn ve kilisenin el konan topraklarndaki speklasyonlar sayesinde ksa srede geliir. Bundan dolay, Saint-Simon'a gre, avam ile ayrcalkl snflar arasndaki uzlamaz kartlk, "alanlar" ile "bo gezenler" arasnda bir uzlamaz kartlk biimini alr. Bo gezenler, kendi gelirleriyle geinenlerin tmn kapsar. alanlar, cretli iilerden baka, fabrikatrler, tacirler, bankerlerdir. Saint Simon, kalabalk ve en yoksul olan snfn kaderiyle ilgilenmektedir; nk Fransada retimde sz sahibi olan burjuvazi ile proleter snf arasndaki uurum gittike belirginlemektedir. Fourier, burjuva dnyasnn maddesel ve moral sefaletini hi acmadan ortaya koyar. Bu sefaleti, 18. yy Fransz filozoflarnn, saduyunun egemen olaca toplum vaatleriyle kendi dnemindeki burjuva ideologlarn dnyay tozpembe gsteren szlerini karlatrarak aa vurur. Burjuva biimi kadn-erkek ilikileri ve kadnn burjuva toplumundaki durumu konusunda ise, toplumda kadna verilen zgrln, genel olarak tannan zgrln doal ls olduunu syler. (bak. nter Yay. Sf. 133. dipnot no:51) Fourier toplumun btn tarihsel gidiini drt aamaya ayrr: yabanllk, barbarlk, ataerkillik, uygarlk. Fourierye gre barbarln yaad her eksiklii uygarlk aamas da yaar; nk uygarlk, zmeye g yetiremeyecei kartlklar yaratr ve bir ksr dngde ilerler; bundan dolay, ulamak istediinin tam kartna varr, rnein, "uygarlk durumunda, yoksulluun, ar bolluun kendisinden doduunu" anlatr. * ngiliz topyacl: Robert Owen

Robert Owen, materyalist filozoflarn u retisini benimsemitir: insann kiilii, bir yandan soyaekimin, te yandan da yaad evrenin rndr. Owen, 1800'den 1829'a kadar, skoya'da New Lanark'taki byk pamuklu dokuma fabrikasn byk bir eylem zgrlyle ve kendisine Avrupa apnda n kazandran bir baaryla ynetir. Umutsuz bir insan ynn alr ve rnek bir alan toplulua dntrr. Owen, anaokullarnn kurucusudur ve ilk anaokulunu New Lanark'ta amtr. Onun rakipleri, iilerini gnde on ya da on drt saat altrrlarken, New Lanark'taki ign on buuk saattir ve buna karn i, ortaklara datlan son byk kra gre, deerce iki katnn stne kar. Owen yine de iilerine insanca bir yaam yaratamadn dnr; nk retici gler yalnzca bireylerin tek tek zenginlemesine yaramaktadr, oysa ortaklaa mlkiyet genel refah hedefler. Owen, 1823'te, rlanda'daki ackl duruma komnist gmen topluluklaryla son vermeyi nerir ve bunlar kurmann kaa kacan harfiyen hesaplar. Owenci toplum reformu yntemi ayrntlaryla incelense bile stne sylenecek ok ey bulunamaz. Komnizm dorultusundaki ilerlemesi, Owen'n yaamnn dnm noktas olur. Owen bana geleceklerin bilincindedir ve tahminlerinde yanlmaz. Servetini kaybeder, basnn kaytszlyla kar karya kalr, resmi toplumdan karlr; ama ii snfyla beraber hareket etmeyi srdrr. ngiltere'de iilerden yana olan her toplumsal harekette ve her gerek ilerlemede Robert Owen'n ad geer. Be yllk bir savamdan sonra, 1819'da, fabrikalardaki kadnlarn ve ocuklarn alma saatlerini snrlayan ilk yasay karttrr. * Hegel Diyalektii 18. yzyl Fransz felsefesiyle birlikte ve ondan sonra, Hegel'de doruuna varan yeni Alman felsefesi ortaya kar. Bu felsefenin en byk baars, diyalektii, dnmenin en yksek biimi olarak yeniden ele almasdr. Bu dnemde felsefe metafizie kaymaya ok elverili bir zemindedir. Doa bilimi incelemelerinde her eyin hareket ettii, deitii, sonsuz bir etki tepki ilikisi iinde ilerledii grlmekte; ancak bu genel tablodaki zel durumlar, ayrntlar aklanamamaktadr. Tek tek eylerin doal ve tarihsel balarndan koparp incelenmesi gerekmektedir ve parann bilgisi ancak bu yolla btnn bilgisine hkim olmay salar. Bu dnemde balamndan koparlarak incelenen ey, btnl iindeki canllndan da koparld iin; l ve duraan olarak gzlemlenir. Bacon ve Locke bu dn doa biliminden felsefeye aktardnda ise dar metafizik dnce domu olur. Hegel bir idealisttir. Ona gre, eyler ve onlarn evrimi, evren var olmadan nce herhangi bir yerde var olan deann gereklemi resminden ibarettir. * Diyalektik, Metafiziin Kartdr Metafiziki iin, eyler ve onlarn idealar birbiri ardna ve birbirinden ayr olarak incelenmelidir. Metafizikiye gre, bir ey, ya vardr ya da yoktur; bir ey ayn zamanda, hem kendisi ve hem de kendisinden baka bir ey olamaz. Olumlu ile olumsuz, kesinlikle uyumaz; neden ile sonu, birbirine gre, kaskat birer antitez durumundadr.

Oysa diyalektik dncede eyler hem ayndr, hem ayn deildir. Kartn kendi iinde barndrr. Diyalektik, eyleri, balangc ve bitimi dhilinde kavrar; neden-sonu ilikisinde inceler. Metafizik dncede bu sz konusu olamaz. Alman idealizmindeki elikinin alglanmas, zorunlu olarak, materyalizme geilmesini salar. Tarih anlaynda materyalizme ilerlemede kesin bir deiiklie yol aan tarihsel olgular, ok daha nce ortaya kmtr: 1831'de, Lyon'daki, ii snfnn ilk byk ayaklanmas; 1838 ile 1842 arasnda, ngiliz artistlerinin ilk ulusal ii snf hareketi. Bir yanda modern sanayinin dier yanda burjuvazinin politik stnlnn gelimesiyle proletarya ile burjuva snf arasndaki sava n plana kar ve o zaman, tarihin aslnda snf savamlar tarihi olduu anlalr. Engels, sosyalizmin devi, snflarn uzlamaz kartlnn zorunlu olarak doduu tarihsel-ekonomik olaylarn ardmasn incelemek ve bylelikle yaratlm olan ekonomik koullarda, ekimeye son vermenin aresini bulmaktr, der. Ama yakn zamanlarn sosyalizminin mevcut kapitalist retim tarzn ve onun sonularn eletirebildii halde onu aklayamadn belirtir. Bu sosyalizm, ii snfnn kapitalizm koullarnda kanlmaz olan smrlmesini aka gsteremez. Engels bunun iin, (1) kapitalist retim yntemini, tarihsel balants ve belirli bir tarihsel dnemdeki kanlmazl iinde ve bundan tr, kanlmaz kyle birlikte gstermek (2) onun hl bir sr olan temel karakterini ortaya karmak gereklidir, der. Bu, art-deer'in bulunmasyla yaplr. Materyalist tarih anlayna gre, insann yaamn srdrmeye yarayan aralarn retimi ve retilen eylerin deiimi btn toplumsal yapnn temelidir. Btn toplumsal deimelerin ve politik devrimlerin nedenleri, insanlarn kafalarnda, insanlarn sonrasz gerei ve adaleti daha iyi kavramalarnda deil, ama retim ve deiim tarzlarndaki deimelerde aranmaldr. Bunlar felsefede deil, her sz konusu an ekonomisinde aranmaldr. ** Sonular 1. Ynlarn Proleterlemesi, sizlik (Yedek Sanayi Ordusu), Yoksulluk nsan emeini gereksiz klan makinelerin kullanlmas ve oalmas, birka makine iisinin milyonlarca el iisini yerlerinden etmesi anlamna geliyor ve bylece, makinelerin gelitirilmesi, gittike artan sayda makine iisinin kendi kendilerini yerlerinden etmesi demek oluyor. 2. Ar retim, Bunalmlar, Sermayenin Younlamas Engels 1825 ylndaki ilk bunalmdan sonra yaklak her on ylda bir neredeyse btn uluslarda retim ve deiimin rndan ktn belirtir: retim ve deiim, aa yukar her on ylda bir, rndan kmaktadr. Alveri durmakta; pazarlar malla dolup tamakta; satlamayacak kadar ok olan rnler birikmekte; kredi kesilmekte; fabrikalar kapanmakta; ii ynlar, gereinden ok geim arac

rettikleri iin, geim aralarndan yoksun olmaktadr; iflaslar iflaslar, hacizler hacizleri kovalamaktadr. Durgunluk yllarca srmekte; retken gler ve rnler, birikmi meta yn epeyce deerden derek sonunda elden karlncaya, retim ve deiim giderek yeniden canlanmaya balayncaya kadar, byk lde boa harcanmakta ve ortadan kaldrlmaktadr. retim aralar, geim aralar, altrlmaya hazr emekiler, retimin ve genel servetin btn bu eleri, bol bol vardr. Ama "bolluk, skntnn ve yoksunluun kayna olur" (Fourier), nk retim ve geim aralarnn sermayeye dnmesine asl engel olan ey odur. Etkin toplumsal gleri anladmz, ileyilerini, ynlerini, etkilerini bir kez kavradmz zaman, onlar isteimize gittike daha ok baml klmak ve onlarn araclyla amalarmza varmak, yalnz bizim kendimize baldr. Kapitalist retim tarz, hem nfusun byk ounluunu proleterletirir hem de kendini yok etmeye doru ilerleyerek devrimi baarmaya zorlanan gc yaratr. Toplumsallatrlm retim aralarnn devlet mlkiyetine dnmesini gittike zorunlu klar. Proletarya, politik iktidar ele geirir ve retim aralarn devlet mlkiyeti haline getirir. Proletarya politik iktidar ele geirdii zaman kendisini ortadan kaldrm da olur; nk snf kartlklarn ortadan kaldrmtr. Uzlamaz snf kartlklarnn olduu yerde devlete ihtiya vardr; nk smren snfn smrlen snflar bask altnda tutmas iin bir rgte gereksinimi vardr, bu rgt toplumu temsil eden snfn devletidir; ama snf kartlnn olmad yerde devlete de ihtiya ortadan kalkar. Bask altnda tutulacak hibir toplumsal snf kalmaynca zel bir bask gc, bir devlet, artk gerekli deildir. Sonu olarak gelime ak zetle yledir:

I. Ortaa Toplumu. Kk lde bireysel retimin yapld, retim aralarnn ilkel olduu ve retimin ya reticinin kendisi ya da feodal beyin tketimi iin yapld toplum biimidir. I. Kapitalist Devrim. Manifaktr dnemine gei ve retim aralarnn daha byk i yerlerinde daha kalabalk halde bir araya gelii. Bylece bireysel retim aralarnn toplumsal retim aralarna dnm. Kapitalistin ortaya k. retimin toplumsal, mal edinmeninse bireysel bir eyleme dnm. A. reticinin retim aralarndan ayrlmas. inin mr boyu cretli emee mahkm edilmesi. Proletarya ile burjuvazi arasndaki uzlamaz kartlk. B. Meta retimini yneten yasalarn stn gelmesi ve etkilerinin gittike artmas. Babo rekabet. C. retici glerin ar gelimesi, arzn talepten fazlal ve ksr dng halini alan bunalmlar. D. Kapitalistlerin kendileri de, retim aralarnn toplumsal karakterini ksmen tanmaya zorlanr. Byk retim ve haberleme kurumlarnn iletilmesini, nce anonim ortaklklar, sonra trstler ve daha sonra da devlet ele alr. Burjuvazinin gereksiz bir snf olduu kantlanr. Onun btn toplumsal grevlerini artk aylkl memurlar yapmaktadr. III. Proleter Devrim. elikilerin zm. Proletarya, iktidara el koyar ve retim aralar kamu mlkiyetine geer. Bylece toplumsallatrlm retim olanakl hale gelir. Sonunda insan kendi toplumsal rgt biiminin efendisi olur; zgrleir, doann egemeni olur. Engels, proletaryann tarihsel grevi olarak bunu belirler: insanl evrensel zgrle kavuturmak ve bu iin tarihsel koullarn ve bylelikle doasn anlamak, imdi bask altnda bulunan proletaryaya, baarmaya arld bu nemli iin koullar ve anlam zerine eksiksiz bilgi vermek, bilimsel sosyalizmin devidir.

Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu Yazar: Jokond

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Engelsin 1886 ylnda yazd (ve nszyle birlikte 1888de tamamlad) bu eserde daha nce btnlkl olarak dile getirilmeyen Hegel felsefesi ve materyalizm arasndaki iliki ele alnm ve bu iki anlay arasnda bir halka olan Feuerbach incelenmitir. Engels, Hegel felsefesinin eletirisiyle ie balar. Hegelin Gerek olan her ey ussaldr, ussal olan her ey gerektir, nermesinin, zamann Prusya devletine uygulandnda o sistem iinde var olan tm gerekliklerin bir anda ussal bir kimlik kazandna iaret eder ve bu nermenin aslnda polis devletini, adaletsizlii, sansr onaylam olduunu dile getirir. Hegel, gerekliin verili duruma balanan ve asla deimeyen bir zellik olmadn da ifade etmitir. Yani bugn gerek olan bir durum, usa aykr olmaya balad anda gerekliini de yitirmeye balar ve yerini daha yaanabilir bir gereklie brakr. Burada Hegel diyalektii ortaya kar: gerek ya da ussal olan her ey kendi iinde ayn zamanda gerek d, us d olma eilimine (ya da zorunluluuna diyelim) sahiptir. Oysa Hegel bu devinimi Prusya devletinde sona erdirmi, Mutlak Fikirin bilgisine ulam, sistemini tamamlam ve bu ynyle de retisinin devrimci yann bir kenara atmtr. Hegelin diyalektik yntemini esas alan kimseler zamann Almanyasnda din ve siyaset konusunda muhalefette kalyor; Hegelin sistemini esas alanlarsa bu iki alanda da olduka tutucu bir tavr taknyordu. Yntemi esas alan Gen Hegelciler ile sistemi esas alan Sa Hegelciler otuzlu yllarn sonunda birbirinden tmyle ayrlmt. lk olarak Sa Hegelci Strauss sann Yaam eseriyle ncildeki efsanelerin oluumu teorisini ortaya att, daha sonra Bauer, ncildeki anlatnn yazarlar tarafndan uydurulduunu kantlayarak bu gre kar kt. Tabii bu tartmalar felsefi bir klf altndan yrtlyordu (dnya tarihinde itici g kendinden bilin midir yoksa tz mdr, tartmas). Bu paralanma srecinde Gen Hegelciler dine kar savarken bu savan zorunlu bir sonucu olarak ngiliz- Fransz materyalizmine kaydlar (nk bu dnemde 17. ve 18. yzylda ngiltere ve Fransada burjuva retim tarz geliiyor ve doa bilimleri ile materyalist felsefede canlanma balyordu) ancak burada rnek aldklar devrimci burjuvazinin materyalist filozoflar doay tek gerek olarak kabul ediyordu; oysa Hegelin sisteminde bu, Mutlak Fikrin reddedilmesi anlamna geliyordu. Feuerbach bu srada Hristiyanln z eserini yaynlad. Bu kitapta Feuerbach, Hegel sistemini yerle bir ediyor, doay felsefeden bamsz bir gereklik olarak ele alyordu. Ancak paralad Hegel sistemini sadece yanl ilan edip bir kenara frlatan Feuerbach onu eletirerek aamamt. Hegel

dncesinin gc Feuerbachn zayf saldrsyla bertaraf edilememiti. Engels, Hegel felsefesinin etkilerine ve Feuerbachn materyalistler zerinde yaratt cokuya deindikten sonra felsefenin en byk sorunu olarak belirttii dnce-varlk ilikisinden sz eder. Yalnzca modern felsefeyi deil, insanl eski zamanlardan beri dndren bu sorun, varlktan bamsz bir tinin olup olmad ya da dier bir deyile en nce doann m tinin mi var olduu sorunudur. Bu sorunun yantlanna gre filozoflar ikiye ayrlmtr: Tinin doaya gre nceliini iddia edenler idealistler, doay ilk olarak grenler de materyalistlerdir. Dnce-varlk ilikisinde bir sorun daha vardr: dncelerimiz gerek dnyay bilecek durumda mdr, deil midir? Hegele gre Mutlak Fikir ezelden beri var olduuna ve gerek dnyada mevcut olan her ey de onun yansmas ya da ierii olduuna gre dncelerimiz elbette gerek dnyay bilecek durumdadr. Gerek dnya denen ey zaten bir dnceden domam mdr, o halde Fikir, kendi yaratt ya da ierdii eyi bilebilir. Oysa Kant ve Hume gibi filozoflar dnyann derinlemesine bilinemeyeceini iddia ederler. Engels bu dnce biiminin sama olduunu kantlayan ey pratiktir, der; nk rnein doa olaylarn deneylerle tekrarlayabiliyoruz ya da sanayi ile eskiden yalnzca hayvanlardan ya da doadan elde edilen eyleri kendimiz retebiliyoruz. Engels felsefedeki gelimelerin dnce gcyle deil, doa bilimdeki ve sanayideki ilerlemeyle gerekletiini belirtmektedir. Feuerbachn gelime seyrini, bir Hegelcinin materyalizme doru gelime seyri olarak ifade eder. Feuerbach materyalizmi insan bilgisinin temeli kabul eder; ancak yapnn kendisi olmadn belirtir. Feuerbach geriye dnk olarak materyalistlere katlmaktadr, ama ileriye dnk olarak deil. Peki, Feuerbach neden byle bir dnce iindedir? Engels bunu birok sebep gstererek aklar: Feuerbach materyalizmi genel gereklii iinde deil, bulunduu yzyl iinde yanstld zel biimiyle alglamtr. Yani 18. yzylda doa bilimleri henz byk bir ilerleme kaydetmemitir. Bu yzylda doann srekli dngsel bir hareket iinde olduu dnlyordu, yani ilerleme yoktu ve doann devinimi kendini tekrardan ibaretti. Jeoloji ve evrim bilinmiyordu. Materyalizm gelitirilmiyor, sadece tanrnn varln redde hizmet ediyordu. Tarih ve felsefe de materyalist bir biimde temellendirilmemiti. Feuerbachn bu koullar altnda materyalizmi benimsemiyor oluu hor grlmemeliydi; ancak bu dnemdeki materyalistlerin hatasn genel materyalizmin bir eksii olarak grme hususunda Feuerbach hakl saylmazd. Feuerbach idealist balarndan kopamad ve bunun sebebi olarak da yaad izole hayat biimi gsterilebilirdi. Feuerbachn din anlayna gelince, o dini ortadan kaldrmak istememitir. Hatta felsefeyi din iinde zmek gerektiine inanmtr. nsanlk dnemlerinin dinde gerekleen birtakm deimelerle birbirinden ayrld dncesine Engels kar kar. Engels, tarihi gelimelere dinin ancak elik edebileceini ama belirleyici bir unsur olamayacan belirtir. Feuerbachn ahlak teorisi ise insanda doutan olan mutluluk drtsn temel alr. Davranlarmzn doal ve toplumsal sonular mutluluk drtmz belirler. Her bireyin eit olan mutluluk drtsne sayg gstermeliyiz; eer bu karlkl sayg olmazsa bireyler kendilerini savunur ve mutluluk drtmz rahatsz ederler. Engels, bu ahlak anlaynn da kendi zamannn koullarna gre biimlendiini ve bu yzden hibir zaman hibir yerde uygulanamayacan ifade eder. Engels Feuerbachn soyutlamalardan nefret ettiini ancak gereklie giden yolu da bulamadn belirtir; nk Feuerbach insana tarih iinde, somut yaam koullarnn gereklii iinde bakamadndan felsefesini gelitirememi ve doa ya da insan onun iin sadece sz olarak kalmtr. Feuerbachn dncesini Marks, 1845 ylnda Kutsal Ailede gelitirmitir. Strauss, Stirner, Bauer ve Feuerbach, Hegelci felsefenin bir uzants olmaktan ileriye gidemediler. Feuerbach, Hegeli basite bir kenara frlatt; ama onu eletirerek aamad ve zayf bir din ve ahlak retisi dnda hibir ey ortaya koyamad. Hegel ekol bylece dalm oldu. Materyalist bak as

bu ekoln yerini alrken doay ve tarihi olduu gibi kavramaya, idealist bakn samalklarndan uzak durmaya alt. Materyalizm Hegeli bir kenara atmad, onun diyalektik ynteminden yola kt. Hegel, doa ve tarihin, Mutlak Fikrin zhareketinin bir kopyas olduunu ifade ediyordu ama materyalistler beyindeki fikirlerin gerek nesnelerin bir yansmas olduunu kabul ettiler. Yani Hegelin diyalektii ba aa edilmi oldu. Hegelin metafizik yntemi kendi dneminde bir haklla sahipti; nk srelerin incelenebilmesi iin eylerin bilgisine varlmas gerektiini sylyordu. Bir eyi gzlemlemeden nce o eyin ne olduunu bilmek gerekiyordu. Bu doru bir yaklamd ve doa bilimde de buna inanlyordu; ama bu eyler, deimez, kesin ve son biimini alm eyler olarak benimsenmiti. Oysa eyler de bir deiime uruyordu, canlyd ve devingendi. O dnemde grlemeyen ve Engelsin eserini yazd srete ortaya netlikle kan gerek, bilimdeki ilerlemeden baka bir ey deildi. Doal srelerin bilgisine ulamaya, hcrenin bulunuu, enerjinin dnm ve evrim almalar hz kazandrmt. Bylece doa bilimi, doa felsefesini am oldu. Doa iin geerli olan, toplum tarihi ve beeri bilimler iin de geerliydi. Bir filozof, mevcut durumu aklayabilmek iin kafasndaki bantlardan deil, gerek koullarn btnl iindeki bantdan yola kmalyd. Engels tam bu noktada doann gelime tarihi ile toplumun gelime tarihini karlatrarak bir farklla deinir. Doada birbirini etkileyen birtakm olaylar, genel yasann belirledii eyler, bilinli bir ama olarak gereklememektedir. Ancak toplumda bilinli amalar dorultusunda birtakm eylemlerde bulunulur ve bu eylemlerden kan sonular her zaman amalanm sonular olmaz; nk toplumda ama kartl, d etkenler vb atan eler vardr. Saysz bireyin saysz tekil iradesi ounlukla istenenden bambaka sonular meydana getirir, diyor Engels. Peki, bu saysz iradenin ardndaki itici g nedir? Eski materyalizm ( 18. yy materyalizmi) eylem iinde bulunan insanlar bu eyleme iten gcn ne olduu ya da o itici gcn ardnda hangi etmenin bulunduu sorununu gz ard etmitir. nsanlar harekete geiren itici g insan beyninden geer, ama o gc insan beynine sokan ey somut koullardr. Engels on dokuzuncu yzyln bandan beri ngiltere ve Fransadaki egemenlik savann aristokrasi ve burjuvazi arasnda getiini ve otuzlu yllardan sonra iktidara proletaryann da talip olduunu belirtir. Bu snf arasnda ekonomik karlar sava vard. Siyasi iktidar bu karlar gerekletirmenin aracyd. Burjuvazi ve proletarya retim tarznn deiimi sonucu ortaya kmt. Loncadan manifaktre, manifaktrden byk sanayiye gei bu iki snf ortaya karmt. retici gler ve retim ilikileri arasnda paralellik salanamadnda eliki meydana gelmi ve manifaktr, feodal retim tarzyla; byk sanayi, kapitalist retim tarzyla atma iine girmiti. Bylece Engels, siyasi mcadelelerin aslnda snf mcadeleleri olduu ve bu mcadelenin de ekonomik bir eksende dnd gereini dile getirir. O halde ekonomik ilikiler birincil, siyasi dzen yani devlet de ikincil konumdadr. Devlet, retime egemen olan snfn karlarna hizmet etmektedir. Ksacas devlet ve devletin tm st kurumlar da yine egemen snfn hizmetindedir. Marksist tarih anlay, bu alandaki felsefeye son noktay koymaktadr. Bu alma bizi Almanyann 1848 devrimine hazrlanma srecine gtrm ve devrimden sonra yitirdii teorik anlaynn ortaya kn betimlemitir.

Klasik Alman Felsefesi in Notlar Yazar: Demirke

Bu yazya toplam 1 yorum yapld.

Hegel Georg Wilhelm Friedrich Hegel, 27 Austos 1770 ylnda, Almanyann gneybatsnda yer alan Stuttgartta dodu. Bir memur ocuu olarak doan Hegel, ilahiyat okuduktan sonra Bern ve Frankfurtta felsefe retmenlii yapt. 1805 ylnda, yani 35 yandayken Jena niversitesine profesr oldu. Jena niversitesinden ayrldktan sonra Berlin ve Heidelberg niversitesinde profesrlk yapt. mrnn son yllarn Berlinde geirdi, bir kolera salgn sebebiyle 14 Kasm 1831de 61 yandayken ld. Her filozof gibi Hegelin de bir sitemi ve yntemi vard. Hegelin sistemi idealist, yntemi diyalektiktir. Hegelin diyalektii her eyin deitiini, yrdn, kmldadn syler. Dolaysyla Hegelde mutlak olan hi bir ey yoktur. Her ey deimek ve yrmek zorundadr. Hegel, insanlk tarihindeki geliim ve deiimi de bu temelde ele alr. Engels Hegelci dnme yntemini u ekilde anlatr: Hegel felsefesinin gerek anlam ve devrimci karakteri ise, tam da, insan dncesinin ve eyleminin btn sonularnn kesinliine kesin olarak son vermesinde yatyordu. Onun nnde nihai, mutlak, kutsal hibir ey mevcut deildir; o her eyde ve her eye geicilii gsterir, ve onun nnde olu ve yokolu, alttan ste sonsuz k kesintisiz srecinden baka hibir ey yoktur [1] yleyse Hegelde sonsuza dek yaayacak bir tek devlet dahi yoktur; Ve hibir toplumsal sistem sonsuza kadar yaayamaz. nk Hegel insanlk tarihini incelediinde bunu grmtr. Nice imparatorluklar kurulup yklm, yllarca sren savalar ve i-savalar sonras, bir snf bir baka snfn yerini almtr vs. Bu dnya byle gelmi byle gider diyenlere, Hegelin diyalektii, Bu dnya imdiye kadar byle deildi. Bu gn byle olsa da, yarn farkl olacaktr demektedir. Ancak Hegelde diyalektik sre Mutlak Fikirin yanssndan ibarettir. Mutlak Fikir, toplumun ve tabiatn stnde bir gtr. Mutlak Fikir kendini gstermek iin nce dnyay sonra canl organizmalar yaratmtr; geliip alarak ve farkl ekillere brnerek insanlk tarihindeki gelimenin itici gc olmutur.

Ne demek istiyoruz? Biraz daha aalm. Mutlak Fikir adnda, bizim de ne olduunu bilmediimiz bir g var ve bu g dnyay yaratyor. Ardndan, insanlk tarihinde, kendini kerte kerte gstererek da vurduruyor. Tm bu sylenenlere baktmzda aklmza ilk gelen u olmaktadr: Hegelin Mutlak Fikiri, dinlerin bize Tanr olarak anlatt eye benzemektedir. Fikir nerede? Niin madde biiminde tecelli etti ve dnyay yaratt? te tm bu sorular Hegel felsefesinde yantsz kalmaktadr. Hegel Mutlak Fikirin dnyay neden yarattn aklayamasa da, biz, Hegelin Mutlak Fikiri neden yarattn biliyoruz: Tarihteki diyalektik geliimin sebeplerini ortaya koyamamas. Hegel Diyalektiine gre hareket l bir gidi deildir. Hareket ztlarn yaratdr.[2] Hegel, Fikir'den km sayd tm Varlkta bu ztlklar grnce, yepyeni bir ey bulmu oldu. Btn kusur bu ztlklarn bilinmez glere balanmasndan ileri geliyordu. Bu glere Fikir adn takmak yetmiyordu.[3] Bunu yle rneklendirebiliriz. Dnn ki, bir insan kyor, ve Galileodan nce dnyann dndn tespit ediyor. Ancak dnyann dnme iini bilimsel olarak aklamak yerine, evet dnya dnmektedir, ancak bu tanrnn iidir diye aklyor. Hegelin durumu da buna benzemektedir. Hegel, insanlk tarihinin, diyalektik kanunlara gre ilerlediini tespit edebilmitir. Ancak bu kanunlar nerden gelmektedir? te Hegelde bu sorunun cevab: Tanrnn ii olmaktadr. Gryoruz ki Hegelde diyalektik sre, Mutlak Fikir adn verdii ve kendisinin de tam olarak ne olduunu bilmedii bir eye dayandrlm oldu. Ne var ki Hegel felsefesi bu haliyle kalamazd. nk bu sre bir yerde son bulmal ve mutlak bir doruya dayandrlmalyd; Ancak bu haliyle bir felsefi sistem olabilirdi: Yani Hegelde, zellikle Mantknda, bu ebedi dorunun, mantksal sreten, ya da bizzat tarihsel sreten baka bir ey olmadn ne kadar vurgularsa vurgulasn, sistemiyle bir yerde bir sona varmak zorunda olduu iin, o kendini, bu srece bir son vermek zorunda gryor. [4] Engelsin de dedii gibi, Hegel, bu tarihsel srece bir yerde son vermeliydi. Ancak bu nasl mmkn olacakt? Madem, mutlak Fikir tarihsel gelimeyi salamaktayd, yleyse nce Fikirin kendisi dnya zerindeki srece bir son vermeliydi. Mantkta[5], o, son noktay, -hakknda bize ne diyeceini hi bilmedii iin mutlak olan- mutlak Fikri doada da vurdurarak, yani dntrerek, ve sonra zihinde, yani dncede ve tarihte kendi zne geri dndrerek, bu sonu yeniden balang yapabiliyor. Fakat tm felsefenin sonunda, k noktasna bu ekilde geri dnmek ancak bir tek yoldan mmkndr. O da, tarihin sonunu, insanln bu mutlak Fikrin bilgisine varmasn koymak ve bu mutlak Fikrin bilgisine Hegelin felsefesinde ulalm olduunu aklamaktr.[6] Ksaca zetlemek gerekirse unlar syleyebiliriz. Hegel insanlk tarihindeki geliimin, sebeplerini bilmedii iin mutlak Fikiri yaratm ve bu geliimi ona dayandrmtr. Mutlak Fikir, tanrsal bir g olarak, nce maddeden tamamen yaltlmt. Sonra, kendisini gstermek iin dnyay ve canl organizmalar yaratt. Ardndan insanda yeniden dnceleti. nsanda yeniden dnceleti derken, mutlak Fikirin Hegel felsefesinde yeniden dncelemi olduunu anlarz. Hegel der ki, eer ben mutlak Fikiri kavrayp ileyebiliyorsam, mutlak Fikir kendini tam anlamyla dnyada gstermitir.Dolaysyla insanlk tarihinin diyalektik geliim sreci de durmutur. Bylece Hegel devrimci olan diyalektik yntemine ihanet etmitir. Diyalektik, bize, her eyin geliip deimek zorunda olduunu syler. Hegelin yntemi de diyalektiktir. Ancak bir gn gelmi, Hegel

insanlk tarihindeki geliimin durduunusylemitir. Durduu yer kendisinin de bir profesr olarak hizmet ettii Prusya Kralldr. Onun idealist sistemi, devrimci olan diyalektik yntemine baskn gelmitir. Peki bunun sebepleri neler olabilir. Bunlara bakalm. 1-Hegel bir felsefi sistem yaratmak zorundayd. 2-Hegel Prusya Krallnda bir profesrdr. Eer insanlk tarihindeki geliim diyalektik srecini devam ettirecekse, Prusya Krall da bu gn var iken yarn yok olmak zorundadr. nk, sonsuz, mutlak olan hibir ey yoktur. Ancak bunu sylemek Hegel iin kolay bir i deildir. 3-Burjuvazinin Prusyada, iktidar ele geirme konusundaki psrkl Hegeli byle dnmeye itmitir: Hegel iin bu kavray son derece doald. nk Almanyadaki burjuva snflar hibir ekilde kendi gerek yaamlarna sahip olamadklarndan dolay, bamsz varlklarn gvence altna alabilmek iin, dncelerin gksel doruklarna kamak zorundaydlar. Onlar, devrimci savalarn burada, mutlakiyeti feodal gericiliin kar kamayaca, ona sakncasz gelen ya da en azndan onu olabildiince az rahatsz eden biimler altnda srdrdler.[7] Hegelci Kampn Blnmesi Grdmz gibi, Hegelin diyalektik yntemi devrimci, idealist olan sistemi tutucudur. Hegel sonras blnme de bu ikilik zerinde ykselmitir. Esas arl Hegelin sistemine veren biri, iki alanda da olduka tutucu olabiliyordu; esas yan diyalektik yntemde gren biri, hem dinde hem de siyasette en ar muhalefete katlabiliyordu.[8] Sa hegelciler, diyalektik srecin tamamlanm olduunu ve Prusya toplumunun iyi niversiteleri, gelimi devlet hizmeti, endstrileme ve dk isizlik oranyla tarihteki en yksek noktasna ulatn iddia ederdi, yani aslnda Hegelden farkl bir ey sylemezlerdi. Gen (Sol) hegelciler ise, diyalektik geliimin durmadn, devam etmekte olduunu savunurdu. Gen hegelciler, Hegelin diyalektiine, Sa hegelciler ise Hegelin idealist sistemine tutunmulardr. Bir dnem, aralarnda Marx ve Engelsin de bulunduu Gen hegelciler arasnda Bruno Bauer, Ludwig Feuerbach, Max Stirner ve Strauss da bulunmaktadr. Gen hegelciler diyalektik srecin durmadn ve devam ettiini sylemilerdir. nk Prusya Krall bir zgrlkler lkesi olmaktan ok uzaktayd: Fransa'da patlayan Temmuz ihtilalinden sonra Prusya'da kendini gsteren gericilik yllarnda, bu genler, o gnk devleti ve toplumu eletirmeye koyulmulard. nk onlar, devletin, Mutlak Zihni[9] [Ruhu], Hrriyet ve Adalet fikirlerini varlnda tadn, daha dorusu bu fikirlerin elle tutulur hale gelmesi demek olduunu Hegel'den renmilerdi. Ve bundan dolay, devletin, gerekten byle olmasn istiyorlard. Yine bundan tr, alarnda kendini kabul ettirmi yaygn fikirleri inceden inceye eletirmeden geiriyorlar ve bu yaygn fikirler yerine doru fikirler konduu takdirde, toplumun iyi bir ekilde dzenleneceini ileri sryorlard. Onlarn ilk ve en nemli ii, dinin eletirilmesi olmutu.[10] Hikmet Kvlcml bunu yle anlatmaktadr:

Solcularn hepsi diyalektik (yani deiiklik) yanls idiler. Burjuvalarla kk-burjuvalar devrimle ba edemeyeceklerini sezdikleri iin, tam deiiklie, yani tam diyalektie gelemiyorlard. Devrimi gze alamyorlard. Yaamda reform (slahat) ve dncede kuru Eletiri yapmakla avunuyorlard. (s. 32) Gen hegelciler tm bu abalarn yalnzca dnce alannda yrtmlerdir. Kvlcmlnn dedii gibi yalnzca kuru Eletiri yapmakla avunuyorlard. Marx, Gen hegelcilerin bu durumunu alayl bir dille u ekilde ifade etmektedir: Baz Alman ideologlarna inanacak olursak, Almanya'da u son yllarda imdiye kadar grlmemi byk deiiklikler olmu. Strauss ile balayan zlme ve dalma, yani Hegel felsefesinin zlme ve dalmas, ge nel bir kokuma ve rme haline dnm; gemiin b tn kuvvetleri de bu rmenin iine srklenmi. Bu ev rensel kargaada, gl imparatorluklar kurulup hemen batm; kahramanlar daha gl ve gzpek baka kahramanlar tarafndan karanlklara itilmeden nce bir gr np bir kaybolmular. Yannda, Byk Fransz Devrimi'nin ocuk oyunca gibi kald bir devrimmi bu; dnya apndaki bu atmayla kyaslansa, Diadoque'lar[11] sa vann sz bile edilemezmi. ilkeler birbirinin yerini al m ; dnce kahramanlar grlmemi bir sratle birbir lerini tepelemiler ve yl iinde yani 1842 ile 1845 arasnda, Almanya'da, baka yerlerde yz ylda yaplandan daha fazla temizlik yaplm. Btn bunlar da saf dnce alannda olup bitmi.[12] Dnce alannda olup biten bu olaylarn temel ekseni ise din eletirisi olmutur: Siyaset ise o dnemde ok dikenli bir aland, bylece esas mcadele dine kar yrtld; bu, zellikle 1840tan beri, dolayl olarak ayn zamanda bir siyasi mcadeleydi.[13] dealizmden Materyalizme Yneli Gen hegelciler, din eletirisi iin, pratik zorunluluklarndan tr, kendilerinden nce gelmi materyalistleri okumulardr: En kararl Gen hegelcilerin ktlesi, pozitif dine kar mcadelenin pratik zorunluluklaryla, ngilizfransz materyalizmine srklendiler. Ve burada kendi ekollerinin sistemi ile atma iine girdiler. Materyalizm doay tek gereklik olarak kabul ederken, Hegelin sisteminde bui mutlak Fikirin elden karlmas, deyim yerindeyse, Fikrin alaltlmas demektir; her halkarda, burada dnme ve onun rn olan Fikir, ilk olandr, doa ise sadece, Fikrin tenezzl etmesi sayesinde var olan trevdir.[14] Gryoruz ki Gen hegelciler, devletin, Mutlak Zihni [Ruhu], Hrriyet ve Adalet fikirlerini varlnda tadn dnerek alarnn tm dncelerini ince bir eletiriden geirmek istediler. Bunun ekseni ise din eletirisi oldu. Yalnzca pratik bir zorunluluktan tr, 17. yy ngiliz ve 18. yy. Fransz materyalistlerini incelemeye koyuldular. Bylece din eletirisini daha iyi yapabileceklerdi; Ancak iinde bulunduklar idealist sistemle materyalizm akt. Ve bu akmann sonucunda, Gen hegelcilerden biri olan Ludwig Feuerbach, materyalizmden etkilenerek, Mutlak Fikri elinin tersiyle bir kenara itti. Engels o dnemi anlatrken hepimiz bir anda foyerbah olduk demitir: Kitabn kusurlar bile, onun bir andaki baarsna katkda bulundu. Edebi ve hatta yer yer abartl slubu, ona byk bir okur kitlesi salad, ve ne olursa olsun, soyut ve aprak uzun Hegelcilik yllarndan sonra o bir sevin kayna idi.[15] Her ne kadar yetersiz de olsa, Feuerbachn yazd Hristiyanln z isimli eser, Hegelin idealist yann eletirdii iin Marks ve Engelste byk ilgi uyandrmtr. Bununla birlikte, Feuerbach, materyalizme arketmenin yannda diyalektii ortadan kaldrm, dnyay ve insanlk tarihini

duraanm gibi grmeye balamtr. Dahas, kitabnda tanrsz bir din yaratarak insanlar arasnda sevgiyi, dostluu ve acma duygusunun varolmasyla insanln daha iyi bir konuma eriebileceini sylemitir. Klasik Alman felsefesinin eletirisine giritikleri Alman deolojisi isimli eserde, Marks ve Engels, Hegelin kurgusal felsefesine atfta bulunarak yle demektedirler: Dncemize hareket noktas olarak setiimiz temel dnceler [ncler - mukaddemler], dogmalar ya da keyf temeller deildir; ancak hayalgcnde soyutlamaya uratlabilecek olan gerek temellerdir. Bu temeller, ger ek fertlerdir, bu fertlerin faaliyetleridir ve iinde yaa dklar madd [ekonomik] artlardr; hem hazr olarak bulduklar hem "de kendi faaliyetlerinden doan madd art lardr.[16] Hegelden farkl olarak, nsanlarn maddi yaam koullarn belirleyen, onlarn bilinleri deildir; bu maddi koullar, onlarn bilinlerini belirler. Demilerdir.

[1] Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, Friedrich Engels, inter yaynlar s. 13 [2] Engels diyalektii tanmlarken, Gerek d dyann ve gerekse insan dncesinin genel hareket kanunlarn bildiren bilimdir demektedir. yleyse diyalektiin baz kurallar vardr. Ztlarn birlii diyalektiin kurallarndan biridir. Burada kastedilen de bu kuraldr - Kvlcm. [3] Diyalektik Materyalizm nedir? Ne deildir? Nasl Kullanlr? H. Kvlcml s. 35 [4] Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, Friedrich Engels, inter yaynlar s. 15 [5] Hegelin Mantk Bilimi isimli kitab kastedilmektedir Kvlcm. [6] Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, Friedrich Engels, inter yaynlar s. 15 [7] Tarihsel Maddecilik zerine Franz Mehring, Prinkipo Yay. s. 37,38 [8] Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, Friedrich Engels, inter yaynlar s. 18 [9] dea, mutlak tin, mutlak ruh gibi kavramlarda Mutlak Fikir kastedilmektedir Kvlcm. [10] Alman deolojisi [Feuerbach], Karl Marks-Friedrich Engels, Sosyal Yaynlar, ngilizce basma nszden. [11] Byk iskender'in lmnden sonra iktidar ele geirmek iin korkun bir mcadeleye girien komutanlar. Bu mcadele so nunda, skender'in kurduu imparatorluk kk devletler halinde paraland. [12] Alman deolojisi [Feuerbach] Karl Marks-Friedrich Engels, Sosyal Yaynlar, s32. [13] Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, Friedrich Engels, inter yaynlar s. 18,19 [14] A.g.e s.19

[15] A.g.e. s. s.20,21 [16] Alman deolojisi [Feuerbach] Karl Marks-Friedrich Engels, Sosyal Yaynlar, s37.

Patronum Marx Nasl rtt? Yazar: VRL

Bu yazya toplam 1 yorum yapld.

Burjuva ekonomistlerinin bir trl rtmeyi baaramad Marx patronum rtmeyi baard. Nasl m? nce Marxtan bir alnt yapalm: ... igcnn retim maliyeti nedir? Bu, iiyi ii olarak muhafaza etmek ve iiyi ii durumuna getirmek iin gerekli olan masraflardr. Bundan tr, herhangi bir iin gerektirdii eitim sresi ne denli ksa olursa, iinin retim maliyeti o denli az, ve emeinin fiyat, creti o denli dk olur. raklk dneminin hemen hi gerekli olmad, iinin kabaca maddi varlnn yeterli olduu sanayi dallarnda, iinin retimi iin gerekli masraflar, hemen hemen yalnzca kendisini yaatmak ve alabilir durumda tutmak iin zorunlu metalardan ibarettir. Bunun iindir ki, emein fiyat, zorunlu geim aralarnn fiyat ile belirlenecektir. (cretli Emek ve Sermaye, s. 193) Dier arkadalarmla birlikte gnde 16, bazen 18 saat almama, patronun ald siparileri zamannda yetitirmemize ramen, patronumuz bir trl belini dorultamadn syleyerek maamz demiyor. Bir sabah uyandmda evde para kalmadn grdm. Yol param bile yoktu. altm yer yry mesafesinde olmad iin aresiz evde kaldm. Saat on gibi patronum telefonla arad ve nerede olduumu sordu. Maam demedii iin yol paramn bile olmadn syledim. Barp armaya balad. Ertesi gn ask suratla beni arabasyla evden alp i yerine gtrd. Ertesi gnlerde patronum bir gn gitmediim iin ileri yetitiremediimizi syleyip durdu. Patronum byle biri ite. Beni yaatmak ve alabilir durumda tutmak iin zorunlu metalar salamad halde, ilerin yrmemesinin sorumlusu olarak beni gsteriyor ve bylece snfnn hizmetindeki ekonomistlerin teoride yapamadn pratikte yaparak Marx rtyor BRL okuru bir ii

Marx okuyan bir iinin cretli Emek ve Sermaye Kitabyla ilgili notlar Yazar: VRL
Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Bir metan fiyatn belirleyen rekabet, ynldr. Ayn meta, eitli satclar tarafndan piyasaya srlr. Ayn nitelikte metalar en ucuz fiyata satan, teki satclarn ayan kaydracandan ve en byk srm salayacandan emindir. Demek ki, satclar, mallarn srm iin, pazar iin karlkl ekiir dururlar. Herbiri, satmak, olabildiince ok satmak ve elinden gelirse teki satclar safd ederek yalnz kendisi satmak ister. Bunun iindir ki, biri tekinden daha ucuza satar. Bunun sonucu olarak, satclar arasnda piyasaya srdkleri metalarn fiyatn dren bir rekabet kar ortaya.

Ama, buna karlk, alclar arasnda da rekabet vardr ki, bu da piyasaya srlen metalarn fiyatlarnn ykselmesine yolaar. Son olarak, alclarla satclar arasnda da rekabet vardr; alclar olabildiince ucuza almak, satclar ise, olabildiince pahal satmak isterler. (cretli Emek ve Sermaye s. 188-189) 1) Deneyimlerim nda unu syleyebilirim ki siparilerin ve kar orannn az ok bilindii kk iletmelerin aksine, fabrikann lei bydke iilerin yukarda sz edilen rekabetten, pazarn durumundan giderek daha az haberi oluyor. 2) Bu yzden bilinli iiler gnmzde patronlarn ve ekonomistlerin takip ettii sermaye rgtlerinin, "iveren" sendikalarnn yaynlarn, Kapital, Forbes vb. dergileri de takip etmeli, burjuva kanallarnn ekonomi programlarnda geen terimleri ii arkadalarnn anlayabilecei bir dille ifade edip bu programlarda ortaya konan dncelerin snfsal zn ortaya koymal. 3) Yukarda belirtilen rekabet dikkatle takip edilirse iilerin patronlar arasndaki rekabetten yararlanmas mmkn olabilir. 4) Pek ok ii arkadam, karn ve smrnn retimden deil de, retim dndaki alanlardan, rnein repo, faiz, rant ierisinde ya da masonlar, tarikatlar gibi kar gruplarnn birbirini kayrmas sonucu yaplan vurgunlardan elde edildiini dnyor Not: Bu yaz BRL gazetesinin 2009 Aralk tarihli 2. saysnda yaynlanmtr.

cretli Emek ve Sermaye notlar Yazar: Jokond

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

(Bu alma, Marxn 1847de Brkseldeki Alman i Derneinde verdii konferanslar ve 1849dan itibaren Neue Rheiniesche Zeitungda yaynlad bir dizi makaleden olumutur.) K.Marx, snf mcadelelerinin ve ulusal mcadelenin maddi temelini oluturan ekonomik ilikilerden sz etmedikleri iin eletirildiklerini ve ii snfnn kleliinin dayand bu ilikilere deinmenin zaman geldiini belirmitir Bu eserde cretli emek ile sermaye arasndaki iliki ve yasalar belirlenirken ilk olarak temel baz kavramlarn tanmlar ve birbirleriyle olan ilikileri ortaya konmutur: rnein; creti, belirli bir i zaman ya da belirli bir iin yaplmas karlnda dedii para tutardr. Yani bir ii gnde on saat alarak yirmi lira kazanyorsa bu kazand para onun i cretidir. Bu i cretini, kapitaliste emeini deil, igcn satarak ya da onu belli bir sreliine kiralayarak kazanr. Kazand bu i cretini yaamsal gereksinimlerini karlamak iin kullanr; mesela, bu parayla bir kilo et alr. O halde yirmi lira hem on saatlik igc kullanmnn hem de bir kilo etin fiyatdr. Bu da demek oluyor ki igc ile et arasnda bir ortaklk vardr; o da her ikisinin de birer meta olmasdr. Bu yirmi lira, igcnn deiim deeridir. inin kazand bu para, rettii maln deerine gre hesaplanmaz; nk o mal piyasaya

sunulmadan ok evvel, ii cretini almtr. rnein otomotiv sektrnde alan bir ii rettii otomobil satldktan sonra deil, kendi alma sresi dolduktan hemen sonra cretini alr. Marx i cretinin, retilen meta ile ilikisini yle aklyor: cret, iinin kendi rettii meta iinde sahip olduu pay deildir. cret,kapitalistin onlarla kendisi i in belirli bir miktarda retken igc satn ald dahanceden var olan metalarn bir blmdr. Zaten iinin alma amac da retiminde bulunduu metann sata sunulmas deil, ona ayrlan i cretini alp yaamn srdrme isteidir. Yani ii metay kapitalist iin retir; ama kendi iin rettii ey, i cretidir. Ksacas i creti, iinin rettii belirli bir metann, igcnn fiyatdr. Bir metann fiyat ise alclar ile satclar arasndaki rekabetle belirlenir ve bu rekabet ynldr: 1-satclar arasnda (sunduklar metann fiyatn dren bir rekabettir; nk her bir satc dierinden daha fazla sat yapmak ister ve bu yzden sunduu metay daha ucuza pazarlamaya alr. Dier satclar da ayn taktikle alnca fiyatlarda d grlr.) 2-alclar arasnda (sunulan metann fiyatn ykselten bir rekabettir; nk sunulan metaya talep fazlalanca metann deeri ykselir ve satclar hangi alc daha fazla cret teklif ediyorsa ona sat yapar ve bylece fiyatlarda art grlr.) 3-alclar ile satclar arasnda (her iki taraf da kr edebilmek ister ve bylece birinci mmkn olduu kadar ucuza almak ister, ikinci ise mmkn olduunca pahalya satmak ister) Marx bu durumu bir sava gibi betimleyerek yle sylemitir: Sanayi bu iki orduyu kar karya getirir ki, bunlardan her biri gene kendi saflar arasnda, kendi birlikleri arasnda da bir sava yrtmektedir. Kendi birlikleri arasnda en az vuruma olan ordu, hasmna kar zaferi kazanr. (inter sf. 30) Bu rekabetin temelinde arz talep ilikisi yatar. ok talep gren bir metann az retilmesi meta fiyatlarnn ykselmesine; az talep gren bir metann fazla retilmesi ise meta fiyatlarnn dmesine sebep olur. rnein, youn kar yann olduu ve zincirsiz aralarn yolda kald bir gn zincir satan bir satc bu satta metas iin olduka yksek bir fiyat sunabilir; nk talep, yani zincir almak isteyen src says olduka fazladr, buna karlk eldeki meta says snrldr. Ayn blgedeki bir baka satc da ayn ekilde dnecek ve fiyatlarnda de gitmeyecektir. Satclar arasndaki rekabet azalacak ve metay edinmek isteyen alclar arasnda bir rekabet balayacaktr. Marx bu durumu yle zetler: Demek ki, bir metan arz bu mala kar olan talepten daha az ise, satclar arasnda hemen hemen, ya da hi bir rekabet olmaz. Bu rekabetin azalmas orannda, alclar arasndaki rekabet artar. Sonu, meta fiyatlarnda olduka nemli bir arttr. Bunun kart durumun, tam tersi bir sonula, ok daha sk meydana geldii bilinmektedir. Arzn talebe gre hatr saylr bir fazlalk gstermesi; satclar arasnda amansz bir rekabet; alc yokluundan mallarn gln derecede dk fiyatlarla satlmas. (inter sf. 30-31)

Fiyatn arz ile talep arasndaki ilikiye gre belirlendiini syledik; peki, arz ile talep arasndaki iliki neye gre belirlenir? Kapitalistin krna gre; yani, metasnn deiim deerinin retim masraflarnn altnda ya da stnde olmas durumuna gre belirlenir. O halde retim masraf neyi kapsar? Fiyatn retim maliyeti tarafndan belirlenmesi, fiyatn bir metan yapm iin gerekli-emek zaman tarafndan belirlenmesi ile ayn eydir, nk retim maliyeti hammaddelerden ve aletlerin ypranmasndan, yani retimleri belli bir miktarda ignne mal olmu ve bundan tr de belli miktarda bir emek zamann temsil eden sanayi rnlerinden ve ls bizzat zaman olan dolaysz emekten oluur. (inter yay. sf. 34) gcnn retim masraf ise bir iinin ii olarak kalabilmesi ve ii durumuna gelmesi iin gereken masraflardr. rnein, az beceri ve bilgi gerektiren bir i iin herhangi bir ii altrlabilir; nk o iinin eitilmesi gerekmez. Bekar ve kk yataki bir ii iin ev geindirme derdi yoksa her i uygundur. Bu da ona denecek cretin dk olmasn salar. Bu iki tip iinin kapitaliste maliyeti, yani bu iki iinin igcnn retim masraflar dk olur. Basit igcnn retim maliyeti, demek ki, iinin varolu ve reme masraflarndan oluur. Bu varolu ve reme masraflarnn fiyat, creti meydana getirir. Bu biimde belirlenen crete, asgari cret denir. Kapitalist yalnzca igcnn retim masrafn deil, metann retim masrafn da hesaplar: Yani kullanlan i aletlerinin ypranma payn hesaba katar. rnn fiyatn igcnn retim masraf kadar aletlerin ypranma pay da etkiler. Kapitalist, metann fiyatn retim masraflarnn stnde tutarak kr elde eder. Daha fazla kr elde etmek iin retim masraflarn kstlamaya gider. Kr ve cret birbirine ters orantldr. Yani kr oran ykseldike cret der. Marx temel kavramlar akla kavuturduktan sonra sermaye konusuna geer ve sermayeyi tanmlar: Sermaye, yeni hammaddeler, yeni i aletleri ve geim aralar retmede kullanlan her eit hammaddelerden, i aletlerinden ve geim aralarndan oluur. Sermayeyi oluturan btn bu paralar, emein yaratt eylerdir, emein rnleridir, birikmiemektir. Yeni bir retimin arac olarak i gren birikmi emek, sermayedir. Sermaye de bir toplumsal retim ilikisidir. Bir burjuva retim ilikisi, burjuva toplumunun retim ilikisidir. Sermayeyi oluturan geim aralar, i aletleri, hammaddeler, belli toplumsal koullar altnda, belirli toplumsal ilikiler iinde retilmi ve biriktirilmi deiller midir? Bunlar yeni retim iin belli toplumsal koullar altnda, belirli toplumsal ilikiler iinde kullanlmyorlar m? Ve yeni eyler retilmesine hizmet eden rnleri sermaye haline dntren de ite bu belirli toplumsal nitelik deil midir? Sermaye sadece geim aralarndan, i aletlerinden ve hammaddelerden, sadece maddi rnlerden ibaret deildir; bunlar olduu kadar deiim-deerlerini de ierir. Sermayenin ierdii btn rnler metadrlar. Demek ki, sermaye, yalnz bir maddi rnler toplam deildir; sermaye, bir metalar, bir deiim-deerleri, bir toplumsalbyklkler toplamdr. Bir kapitalist, iisine verdii i cretini, retilen metann satyla fazlasyla karlamaktadr. creti sermayenin bir parasdr ve bu cret ii tarafndan hem meta retmekte (yani yeniden retici

biimde) hem de iinin retim masraflarn karlayacak biimde (yani geim aralar iin) kullanlr. Bu durumda Marxn deyimiyle: ..sermaye-cretli emek varsaymna, cretli emek de sermaye varsaymnadayanr. Bunlar birbirleri nin kouludurlar; karlkl olarak birbirlerini yaratrlar. Sermayenin bymesi cretli emein oalmas ile gerekleir. O halde, sermayenin artmas demek, proletaryann artmas yani ii snfnnartmas demektir. Sermaye arttka cretli ii says da artar; yani, bir kapitalist artan sermayesiyle sanayiyi gelitirdike daha fazla iiye ihtiya duyar. Daha fazla ii talebi ise i cretinin artaca anlamna gelir. inin iyi bir durumda olmas iin retken sermayenin de geliiyor olmas gerekir. Bir baka ynden bakacak olursak, retken sermayenin artmas, birikmi emein canl emek zerinde daha fazla g sahibi olmas anlamna gelir. Sermaye ile ii arasnda birbirini koullandran bir iliki sz konusudur. Sermaye arttka i creti de artar demitik; ancak baz durumlarda i creti dorudan artmasa da olumlu mevsimsel faktrler, yeni makinelerin kullanm sayesinde meta fiyatlar der ve ii ayn cretle eskiden edindii metadan daha fazlasn edinebilir. Yani i creti dolayl olarak artar. Marx aada iinin ald paray nominal cret olarak ifade etmi ve bu durumu yle aklamtr: Demek ki, emein parasal fiyat ile, yeni itibari (nominal) cret ile gerek cret, yani cret karlnda fiilen verilen metalarn nicelii, birbirleriyle akmazlar. u halde, cretin ykselmesinden ya da dmesinden sz ettiimiz zaman, yalnz emein parasal fiyatn, yani itibari creti dnmemeliyiz. Ama ne itibari cret, yani karlnda iinin kendini kapitaliste satt para tutar, ne de gerek cret, yani iinin bu para ile satn alabildii metalarn nicelii, cretlerin ierdii ilikilerin tmn kapsamaz. cret, her eyden nce, kapitalistin kazanc ile kapitalistin kr ile olan ilikisiyle de belirlenir greli, orantl cret. Gerek cret, emein fiyatn teki metalarn fiyatna gre ifade eder, te yandan, greli cret, dolaysz emein yaratt yeni deerdeki birikmi emee, yani sermayeye den paya oranla dolaysz emein payn ifade eder. zetlemek gerekirse, retken sermaye bydke iblm ve makine kullanm geniler ve bu genileme sonucunda iiler arasndaki rekabet artar ve bylece i cretleri der. blmnn genilemesi demek, ilerin grece basitlemesi ve bu iler iin gereken ii niteliinin dmesi demektir. Fazla eitime gerek duymadan iin bana getirilen ii artk daha basit bir ii daha fazla sayda yaparak birka iinin yapaca ii tek bana karm olur. Bu tr ilerin talibi, nitelik gerektirmedii iin artar ve arz karsnda artan talep gibi i cretleri de dmeye balar.

Felsefenin Sefaleti Notlar Yazar: Jokond

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

M. Proudhon'un, bize, ekonomi politiin yanl bir eletirisini yapmas, sama bir felsefi teoriye sahip bulunmasndan tr deildir; bugnn toplumsal sistemini, M. Proudhon'un daha pek oklar gibi Fourier'den ald bir szc kullanaym,engrnement' iinde anlayamad iindir ki, bize sama bir felsefi teori veriyor. M. Proudhon, Tanrdan, evrensel akldan, hi bir zaman yanlmayan, btn alar boyunca hep kendisine eit olmu bulunan ve gerei bilebilmesi iin kiinin doru bilince sahip olmasn gerektiren insanln kiisel olmayan aklndan niin szediyor? Kendisine gzpek bir dnr grnm verebilmek iin, niin o gsz hegelcilie snyor?

Bu bilmecenin anahtarn da gene kendisi veriyor. M. Proudhon, tarihte bir dizi toplumsal gelime grmektedir; tarihin iinde gerekletirilen bir ilerleme bulmaktadr; nihayet, insanlarn bireyler olarak yaptklar eylerden haberdar olmadklarn ve kendi hareketlerinde yanldklarn sylemektedir, yani bunlann toplumsal gelimeleri ilk bakta, kendi bireysel gelimelerinden baka, ayr ve bamsz gibi grnmektedir. Bu olgular aklayamyor ve bundan tr de evrensel akln kendi kendisini aklad varsaymn icat ediveriyor. Mistik nedenler, yani saduyudan yoksun szler icat etmekten daha kolay bir ey yoktur. Ama insanln tarihsel geliimi konusunda hi bir ey anlamadn kabullenmekle o, bunu, Evrensel Akl, Tanr vb. gibi atafatl szckler kullanmakla kabul etmi oluyor M. Proudhon, ekonomik geliimi anlama yeteneinden yoksun bulunduunu st kapal bir biimde ve zorunlu olarak kabullenmi olmuyor mu?[1] Yukardaki pasaj Marxn P.V. Annekova 1846 ylnda yazd bir mektuptan alntdr. Proudhonun Sefaletin Felsefesi adl eserini okuduktan sonra yazd bu mektupta Proudhonun eseri ile ilgili edindii genel izlenimi aktarmtr. Eserin detayl eletirisini ise 1847 ylnda tamamlad Felsefenin Sefaleti adl kitabnda ortaya koymutur. Riazanov, Marxn bu eseri yazma srecini yle anlatr: Marxn Felsefenin Sefaletini yazabilecek hale gelebilmesi iin, iki yl akn srekli youn bir alma gerekmitir. Burjuva toplumu iinde proletaryann olutuu ve gelitii koullar zerinde alrken, gittike daha derinliine kapitalist sistemdeki retim ve blm kanunlarnn taranmasna dalar. Diyalektik yntemin nda burjuva iktisatlarnn retilerini yeniden inceler ve temel kategorilerin, burjuva toplumun fenomenlerinin meta, deer, para, sermaye- ebed olmayan eyleri temsil ettiini gsterir. Felsefenin Sefaletinde kapitalist retim srecinin gelimesindeki nemli evreleri tanmlamak iin ilk denemede bulunur. Bu, yalnzca bir ilk taslakt; ama daha bu eserle Marxn doru yolda olduu, burjuva ekonomisinin allklarnda yolunu gvenle bulmasna yardm eden harikulade bir pusulaya, doru bir ynteme sahip olduu ortaya kar. Ama yine bu kitap, doru bir ynteme sahip olmann yeterli olmadn, insann kendini genel sonularla snrlayamayacan, kapitalizmin karmak ileyiinin tm inceliklerine nfuz edebilmek iin kapitalist gereklik zerine dikkatli bir alma yapma gerekliliini de dorulamtr. [2] Engels, kaleme ald Birinci Almanca Baskya nszde, Marxn Proudhonu eletirirken aslnda dolayl olarak Rodbertusu da eletirmi olduundan sz eder. Alman iktisat Rodbertus (1803-1875), Devlet Sosyalizmini temsil eder. -Rodbertusa gre retimin sosyal gereksinmelere uydurulabilmesi, retim aralarnn tam olarak kullanlmas ve gelirin adil biimde datlmas iin devletin ekonomik ve sosyal yaama mdahale etmesi gerekir. Rodbertus, gelir dalmnda, ortalama alma sresinin l olarak alnmasn istemi ve deeri, i saatleri ile ifade edilecek bir yeni para tr dnmtr.-

Engelsin nsznde bu iktisatdan bahsetmesinin nemli bir nedeni vardr: Rodbertus, Marx', kendisini "soymakla" sulamtr. Rodbertus sulamasnda kapitalistin art deerinin kaynann ne olduunu nc toplumsal mektubunda ksa ve aka gsterdiini, Marxn ise bunu kendisinden alm olduunu iddia eder. Engels bu konuya Kapitalin ikinci cildine yazd nszde ayrntl olarak deinmitir.[3] Marx Felsefenin Sefaleti adl eserin birinci blmne, Proudhondan yapt alntyla balar. "DOAL ya da sna tm rnlerin insann yaamasna katkda bulunma yeteneklerine, zel olarak, kullanm-deeri denir; baka bir eye karlk olarak verilme yeteneklerine de deiimdeeri... Kullanm-deerinin deiim-deeri biimine gelmesi nasl olur? ... (Deiim)-deeri dncesinin zerine iktisatlar yeterince eilmemilerdir. Bundan tr bunun zerinde durmak bizim iin zorunluluk oluyor. Gereksinme duyduum eylerin birou doada ok az miktarlarda bulunduundan, ya da hi bulunmadndan, kendimde eksik olan eylerin retimine yardmc olmak zorundaym. Ve bu kadar ok eye birden el atamayacama gre, baka insanlara, ibirlii yaptm eitli ilerle uraan kimselere, rnlerinin bir ksmn benimkilerle deimelerini nereceim." (Proudhon, c. I, Bl. II.) Marx, Proudhonun deer dncesinin yaratlna ilikin fikirlerini, tarihsel ve anlatmc yntem kullanarak ortaya koyduu iin eletirir; nk bu ekilde, somut tarihsel koullar gz ard edilmektedir: Deer denen kavram tanmlamak iin verili koullara dayanarak genelleme yapmak, onu basitletirerek soyut bir ifadeye dntrmektir. Bir olayn ya da durumun gerekte ne olduunu anlayabilmek iin onu bulunduu koullar altnda edindii biimiyle dondurup incelemek ya da tarih iinde hangi aamalardan getiini sebep sonu ilikisine dayandrmadan betimleyici bir tarzda ortaya koymak, diyalektik baka aykrdr ve Marx Proudhonu bu yzden eletirmektedir. Peki, Proudhonun yukarda alntlanan eserinde yanl olan bak asnn dorusu nedir? Engels, Klasik Alman Felsefesinin Sonu adl eserinde, Hegel felsefesinin devrimci yanndan sz ederken aslnda bu soruya da cevap vermi oluyor: Dnyann bir hazr eyler karmaas olarak deil, grnrde istikrarl eylerin, en azndan beynimizdeki zihinsel yanslar olan kavramlar gibi, kesintisiz bir olu ve yok olu deiikliinden getikleri, grnrdeki btn tesadflie ve anlk gerilemelere ramen sonunda ilerleyen bir gelimenin kendini kabul ettirdii birsreler karmaas olarak grlmesi gerektii dncesi bu byk temel dnce zellikle Hegelden beri gnlk bilince ylesine ilemitir ki bu genellikte artk neredeyse hibir itirazla karlalmaz. Fakat onu lafta kabul etmekle, onu gereklikte ayrntl olarak, aratrmaya konu olan her alanda uygulamak iki farkl eydir. Aratrmada hep bu gr asndan yola klrsa kesin zmler ve ebedi dorular talebinden kesin olarak vazgeilir; edinilen tm bilginin zorunlu olarak snrl olduunun, edinilmi olduu artlarla koullu olduunun daima bilincinde olunur; hala yaygn olan eski metafiziin doru ve yanl, iyi ve kt, zde ve deiik, zorunlu ve tesadfi gibi almaz kartlklarnn da etkisinde kalnmaz artk; bu kartlklarn ancak greli geerlilie sahip olduu, imdi doru diye bilinenin, gizli, daha sonra ortaya kacak yanl bir yan da olduu gibi, imdi yanl diye bilinenin de doru bir yan olduu ve bu doru yan yznden nceleri doru diye bilindii; iddia edilen zorunluluun salt tesadflerden ibaret olduu ve gya tesadfi olann, ardnda zorunluluun gizlendii biim olduu bilinir- ve saire.[4] Daha sonra Marx, Proudhonun deiim deeri ile kullanm deeri arasndaki ilikiye deindii blme geer. Proudhon Sefaletin Felsefesi adl eserinde kendisinden nceki iktisatlarn bunu aka ifade etmediklerini ve deiim deeri ile kullanm deeri arasnda ters orantl bir iliki bulunduunu ilk olarak kendisinin kefettiini belirtir.

"ktisatlar deerin ikili niteliini ok iyi akla kavuturmular, ama onun eliik niteliine ayn kesinlikle iaret etmemilerdir; ite bizim eletirimizin balad yer buras. ... ktisatlarn ok basit grmeye altklar kullanm-deeri ile deiim-deeri arasndaki artc kartla dikkatleri ekmi olmak ok bir ey deildir: ne srlen ve iine girmek grevi bizim olan bu basitlik, derin bir sr saklamaktadr. ... Teknik terimlerle sylemek gerekirse, kullanm-deeri ile deiim-deeri, birbirine ters orantldrlar." Marx bu srra Proudhondan nce Sismondi ve Lauderdale tarafndan da dikkat ekildiini, bu iktisatlarn eserlerinde benzer ifadeleri kullanarak deiim deeri ile kullanm deeri arasndaki ztlktan sz ettiklerini ortaya koyar. Daha sonra deiim ve kullanm deeri arasndaki ztl ksaca yle aklar: Talep ayn kalp arz arttnda bir rnn deiim-deeri der; bir baka deyile,talebe kyasla bir rn ne denli bollarsa, o rnn deiim-deeri ya da fiyat da o denli der. Vice versa: talebe kyasla arz ne denli zayf olursa, arzedilen rnn deiim-deeri ya da fiyat da o denli ykselir: bir baka deyile, arz edilen rn miktar ne denli az olursa, fiyatlar da o denli yksek olur. Bir rnn deiim-deeri o rnn bolluuna ya da azlna, ama her zaman talebe gre bolluuna ya da azlna baldr. Azdan da te, kendi trnde tek olan bir rn dnnz: bu biricik rn, kendisi iin talep yoksa, boldan da te, gereksiz olacaktr. te yanda miktar milyonlar bulan bir rn dnnz. Bu rn talebi karlamyorsa, yani onun iin ok fazla talep varsa, her zaman iin kt olacaktr. Marx, yukardaki aklamay yaparken Proudhonun ele almad ok nemli bir ayrntya dikkat eker. Bir rnn bolluu da ktl da taleple dorudan balantldr ve Proudhon, retimin o rne gsterilen ya da gsterilecek olan talep dorultusunda belirlendiini gz ard etmitir. "yle ki, ilkeyi sonal sonucuna dek izleyerek, kii, kullanmlar vazgeilmez olmakla birlikte miktarlar snrsz olan eylerin karlksz edinilmeleri gerektii ve hibir ie yaramasa da son derece kt olan eylerin hesaplanamayacak kadar yksek fiyatlar olmas gerektii sonucuna, dnyadaki bu en mantki sonuca varsn. Uygulamada bu ar ular bulmann olanaksz oluu gln stne ty dikmektedir: bir kere, insan tarafndan retilmi hibir rn snrsz miktarda olamaz; te yandan, en kt eyler bile kanlmaz olarak belirli bir lde yararl olacaklardr, tersi durumda bunlarn hemen hibir deeri olamayacaktr. Kullanm-deeri ve deiim-deeri bylece, yaratllar gerei srekli olarak birbirlerini dtalama eilimi gstermelerine karn, kar konulmaz bir biimde birbirlerine baldrlar." (c. I, s. 39.) Proudhon, insann retimle iinde bulunduu ilikiye ba aa bakmaktadr. rnein ekmek az retiliyorsa yani ekmek ktl ekiliyorsa fiyat da o oranda yksek olur; ama ok fazla retiliyorsa yani ekmek bolluu sz konusuysa fiyat der. Peki, ekmein ok ya da az retilmesini gerektiren koul nedir? Ekmee duyulan ihtiyatr. Talepten bamsz olarak retim yapan tek ey doadr; nk doada hibir ey ister yzeyde gzlemlenebilen saysz grnr rastlantlarda olsun, ister bu rastlantlardan tevars eden ve dzenlilii dorulayan dorudan sonularda olsun bilinli istenen bir erek olarak meydana gelmez. (age, s. 55) O halde retim ilikilerinin gelitii bir toplumda Proudhonun, talebi gz ard ederek oluturduu formlnn bir deeri kalmaz. Proudhon bolluu kullanm-deeri ve ktl da deiim-deeri olarak sunduktan hemen sonra kullanm-deerini arz ile ve deiim-deerini de talep ile bir tutar. Deiim-deeri yerine "tahmin deer"i, kullanm-deeri yerine de yararllk ifadesini kullanr. Daha sonra da bu iki deerin kartlna yol aan eyin zgr irade olduunu syler. Ona gre zgr alc ve zgr retici zgr iradesini feda etmelidir. Marx bu noktada ncelikle arz ve talebin birbirinin karsna konulamayacan nk her ikisinin de bir dierini kendi iinde barndrdn syler. rnein bir retici bir rn arz ederken onun masrafn karabilmek iin alcdan para talep eder. Ayn ekilde alc da bir rn

edinebilmek iin kar tarafa belli bir miktar para arz etmek zorundadr. Bylece talep, arz konumuna; arz da talep konumuna gelir. Marx bu ekilde Proudhonun soyutlamasn rtm olur. reticinin zgrl konusunda ise Marx, retim aralarnn ounu dardan edinen ve retimin srekliliini salayabilmek iin rnn rettii anda satmak zorunda olan reticinin aslnda zgr olmadn; retici glerin geliimiyle retimin birbirine paralel gittiini belirtmi; ayn ekilde alcnn zgrlnn de gereksinimleri ve sahip olduu aralarla snrl olduunu eklemitir. Marxa gre Proudhonun diyalektii kullanm-deeri ile deiim-deeri yerine, arz ile talep yerine; ktlk ile bolluk, yararllk ile tahmin, her ikisi de zgr irade valyesi bir tek retici ile bir tek tketici gibi soyut ve eliik kavramlar koymaktan ibarettir. Proudhon daha sonra kullanm deeri ve deiim deerinin bir sentezi olarak oluturulmu deer ya da sentetik deer ifadesini kullanr. retim maliyetini de bu kavramdan yola karak aklayacaktr. * Marx eserin ikinci blmne Proudhonun oluturulmu deer kavramn tanmlayarak balyor. Yararllk bir kez kabullenildi mi, emek, deerin kaynadr. Emein ls zamandr. rnlerin greli deeri, retimleri iin gerekli emek-zaman ile belirlenir. Fiyat, bir rnn greli deerinin parasal ifadesidir. Ensonu, bir rnn oluturulmu deeri, o rnn ierdii emek-zaman tarafndan oluturulmu deerden ibarettir. Proudhon oluturulmu deeri kendi kefi olarak ortaya koysa da bu kavramn daha nce Adam Smith ve J. B. Say tarafndan ok belirgin olmamakla birlikte kullanldn da belirtir. Marx, Proudhonun kullanm deeri ile deiim deeri arasndaki atmann zm olarak ortaya koyduu dncenin, aslen Ricardoda deiim deeri forml olarak ifade edilmi olduunu gsterir. Ricardo, "Metalarn greli deeri, yalnzca retilmeleri iin gerekli-emek miktarna tekabl eder." diyerek deiim deerini formle eder. Deiim deerinin bu forml, Proudhonun iddia ettii gibi oluturulmu deere eit deildir; nk oluturulmu deerin iki ayandan birini oluturan kullanm-deeri, emek-miktar ile llemez. Bunu Marx, Kapitalin birinci cildinin birinci blmnde (s.49) net bir biimde ortaya koyar: Bir eyin yararll, onu, bir kullanm-deeri haline getirir.[4] Ama bu yararllk, belirsiz bir ey deildir. Metan fiziksel zellikleriyle snrl olduu iin, o, metadan ayr bir varla sahip deildir. Demir olsun, buday olsun ya da elmas olsun, bir meta, bu nedenle, maddi bir ey olduu iin, bir kullanmdeeridir, yararl bir eydir. Metan bu zellii, o metan yararl niteliklerinden yararlanmak iin gerekli olan emek miktarna baml deildir.[5] Proudhona gre, bir rn yaratmak iin gereken emek zaman, bu rnn arz ile talep arasndaki gerek oransal ilikisini gsterir. Yani en ksa srede retilen rn, en ok gereksinim duyulan rndr. Toplumlar da retimde ncelikli olarak ksa srede retilen bu en faydal rnleri ortaya koyar ve daha uzun srede retilen rnleri retmeye doru yol alr. Marx ise bu durumu, retimi, snflarn uzlamaz kartlnn tetikliyor olduu gereinden yola karak aklar: ler M. Proudhon'un hayal ettiinden ok bakadr. Uygarlk balar balamaz, retim de, zmrelerin, tabakalarn, snflarn uzlamaz kartl zerine, ve ensonu, birikmi emek ile fiil emek arasndaki uzlamaz kartlk zerine kurulmaya balar. Uzlamaz kartlk yoksa, ilerleme de olmaz. Bu, uygarln gnmze dek izledii yasadr. imdiye dek retici gler bu snflarn uzlamaz kartlklar sisteminden tr gelimitir. imdi tutup da, btn iilerin tm gereksinmeleri karlanm bulunduundan insanlar artk kendilerini daha yksek dzeydeki rnlerin daha karmak sanayilerin yaratlmasna verebilirler demek, snflarn uzlamaz kartln bir kenara itmek ve tm tarihsel geliimi baaa evirmek olur. Bu, Roma imparatorlar [sayfa 60] zamannda yapay

havuzlarda ylanbalklar beslendii iin, tm Roma halkn bol bol beslemeye yetecek besin vard demek gibi bir eydir. Gerekte tam tersine, Roma aristokratlar zehirli ylanbalklarna yem diye atabilecekleri kadar ok kleye sahiplerken, Roma halknn ekmek bile almaya yetecek paras yoktu. * Marx, Ekonomi Politiin Metafizii balkl blmde Proudhonun ekonomi politiine Hegelci felsefeyi nasl uyguladn aklar. Bu aklamalara deinmeden nce Marxn, Proudhonun Hegel felsefesini kavray ve kullann ksaca anlatt bir blm aktaralm: 1844'te, Paris'te bulunduum sra, Proudhon'la kiisel (sayfa 30) iliki kurdum. Buna burada deiniyorum, nk ngilizlerin ticari mallara hile kartrlmas demeleri gibi, Bay Proudhon'un "sophistication"undan[4*] bir lye kadar ben de sorumluyum. ou kez btn bir gece sren uzun tartmalar srasnda, kendisine byk zarar veren ve Almanca bilmediinden doru drst inceleyemedii hegelcilii ona aladm. Paris'ten kartlmamdan sonra benim baladm ii Herr Karl Grn srdrd. stelik bir Alman felsefesi retmeni olarak benden stn olan yan, bu konudan kendisinin de bir ey anlamamasyd. Bunu, bana ikinci nemli yapt Philosophie de la misre vb. kmadan ksa bir sre nce, ok ayrntl bir mektupta, Proudhon'un bizzat kendisi bildirmiti. Bu mektubunda, dier eylerin yan sra, yle diyordu: "J'attends votre frule critique."[5*] Bu krbac (yazdm Misre de la Philosophie,[6*] vb., Paris 1847'de), dostluumuzu ilelebet sona erdiren bir biimde, ok gemeden yedi. Kitabnn ki iki kaln cilttir, bir deerlendirmesi olarak size, buna bir yant olarak yazm bulunduum kendi yaptm gsterebilirim. Orada, dier eyler yannda, kendisinin bilimsel diyalektiin srlar iine ne denli az girmi olduunu; te yandanekonomik kategorileri ele al biiminde speklatif felsefe kuruntularna nasl kendisinin de katldn; bunlar, maddi retimdeki belirli bir gelime aamasna(sayfa 31) tekabl eden tarihsel retim ilikilerinin teorik ifadeleri olarak aklayaca yerde, bo szleriyle nasl nceden var olan lmsz dncelerhaline dntrdn ye, bu dolambal yoldan, nasl bir kez daha burjuva ekonomisinin gr asna vardn da gsterdim.[8*] [6] Proudhonun eyleri analitik bir biimde incelemektense soyutlamalar yaptn ve Marxn da bu metafizik bak asn eletirdiini yaznn banda belirtmitik. Aadaki alnt Proudhonun ekonomiyi Hegelin mutlak tin dncesine balayn ortaya koyuyor: ktisatlar, burjuva retim ilikilerini, iblmn, krediyi, paray vb. sabit, deimez, lmsz kategoriler olarak ifade ediyorlar. nnde bu hazr-yaplm kategoriler duran M. Proudhon, bize, bu kategorilerin meydana geli olayn, [sayfa 104] yaratllarn, ilkelerini, yasalarn, fikir ve dncelerini aklamak istiyor. ktisatlar retimin yukarda sz edilen ilikiler iinde nasl yapldn aklarlar, ama bizzat bu ilikilerin nasl retildiklerini, yani onlar douran tarihsel hareketi aklamazlar. Bu ilikileri, ilkeler, kategoriler, soyut dnceler olarak kabullenen M. Proudhon'un yapaca tek ey, ekonomi politik zerine yazlm her malzemenin sonunda alfabetik sraya gre verilmi bu dnceleri bir dzene sokmaktan ibarettir. ktisatnn malzemesi, insanolunun etkin, enerjik yaamdr; M. Proudhon'un malzemesi ise, iktisatlarn dogmalardr. Ama retim ilikilerinin tarihsel hareketinin ki kategoriler bunun teorik ifadesinden ibarettirler, peini braktmz an, bu kategorilerin iinde fikirlerden, gerek ilikilerden bamsz kendiliindenci dncelerden baka bir ey grmek istemediimiz an, bu dncelerin kaynan saf akln hareketine balamak zorunda kalrz. .

Tpk soyutlama aracl ile her eyi bir mantksal kategori haline dntrmemiz gibi, soyut durumda hareketi, yalnzca biimsel hareketin salt mantksal formln elde etmek iin de deiik hareketleri btn ayrt edici' niteliklerinden soyutlamamz yeterlidir. Kii mantksal kategorilerde btn eylerin zn buluyorsa, hareketin mantksal formlnde de, yalnzca her eyi aklamakla kalmayp eylerin hareketini de belirten mutlak yntemi bulduunu sanr. [sayfa 106] . yleyse nedir bu mutlak yntem? Hareketin soyutlanmas. Hareketin soyutlanmas nedir? Soyut durumda hareket. Soyut durumda hareket nedir? Hareketin saf mantksal forml ya da saf akln hareketi. Saf akln hareketi nelerden ibarettir? Kendisine durum almaktan, kendisine kart olmaktan, kendisini oluturmaktan; kendisini tez, antitez, sentez olarak formle etmekten; ya da, gene, kendisini olumlamaktan, kendisini yadsmaktan, kendi yadsmasn yadsmaktan. Hareketin soyutlanmas diye ifade edilen dncenin rneklerine bugn de ok sk rastlarz. Eitimi ele alalm. lkretimden yksek retime kadar okutulan birok derste bu soyutlama yntemi hkimdir: Bir filozof x dnceyi savunmutur. Ondan sonra gelen filozof ise bu x ript src="http://marksizmcalismalari.org/okul/jscripts/tiny_mce/themes/advanced/langs/en.js" type="text/javascript"> dncesinden etkilenmi; ama bu dnceyi eletirip ona ksmen kar karak ortaya y dncesini atmtr. Ayn ey edebiyat dersleri iin geerli: Divan edebiyat u tarihte son rneklerini verdi ve yerini Tanzimat edebiyatna brakt gibi. Sz edilen kiiler ve durumlar kronolojik sra takip edilerek masals bir biimde anlatlr. O filozof neden x grne sahipti; o dnemde yle dnmesine sebep olan maddi koullar nelerdi ya da kendisinden sonra gelen filozof nasl oldu da ayn konuya daha derinlikli bir bakla yaklaabildi vb sorular sorulmaz. Szlk maddesi ezberletir gibi kiiler, olaylar, durumlar pe pee aktarlr; bir bilimin ya da disiplinin bir dieriyle balantl olmas ve birinde gerekleen herhangi bir gelimenin bir dierini de etkilemi olabilecei ihtimali ise tmyle gz ard edilir. Bu sadece eitim alannda deil gnlk yaantmzda da bize dayatlr: Uyuturucuya balama ya her yl biraz daha dyor, denir. Eitimsizlik, aile basks vb etkenler ortadan kaldrlrsa bu deitirilebilir, diye umut verici szler edilir. Sanki eitim, aile ii iddet vs etkenler kendiliinden var olmu, toplumun maddi koullarndan bamsz eylerdir. Ekonomik kategoriler yalnzca teorik ifadeler, toplumsal retim ilikilerinin soyutlanmasdrlar. M. Proudhon, gerek [sayfa 108] bir filozof gibi, eyleri ba aa tuttuundan, gerek ilikilerin iinde "insanln kiisel olmayan akl"nn barnda uyuklayan diye anlatyor bize filozof M. Proudhon bu ilkelerin, bu kategorilerin cisimlemelerinden baka bir ey grmyor. Yukardaki alntda Marx, Proudhonun dncenin maddeden nce geldii ynndeki fikrinden sz etmektedir. Marx, Hegel felsefesinde var olan bu fikri, Kapitalde (cilt 1, Almanca kinci Baskya Sonsz) yle eletirir: Benim diyalektik yntemim, hegelci yntemden yalnzca farkl deil, onun tam kartdr da. Hegel iin insan beyninin yaam-sreci, yani dnme sreci Hegel bunu "Fikir" ("Idea") ad altnda bamsz bir zneye dntrr gerek dnyann yaratcs ve mimar olup, gerek dnya, yalnzca "Fikir"in dsal ve grngsel (Phenomenal) biimidir. Benim iin ise tersine, fikir, maddi dnyann insan aklnda yansmasndan ve dnce biimlerine dnmesinden baka bir ey deildir.[7] Yine yaantmzdan bir rnek verelim. Dinler ve onlara ait tm retiler de doal gereklie byle tersten bakmay tler. Tanrnn evreni yaratt ya da (tasavvufta) tanrnn kendini evrende cisimletirmi olduu inan da Hegelin fikir dedii bamsz znenin marifetlerine rnek saylabilir. Proudhon, her ekonomik kategorinin iyi ve kt olmak zere iki yan olduunu syler.

iyi yan ve kt yan, yararlar ve sakncalar, birlikte ele alndklarnda, M. Proudhon iin her ekonomik kategorideki elikiyi olutururlar. [sayfa 110] zlmesi gereken sorun: kt yan atarken, iyi yan alkoymak. . Hegel karsnda insanln yararna zme hakkn elinde tuttuu sorunlar ortaya koyma stnlne sahipse de, diyalektik doum sanclaryla bir yeni kategori dourma szkonusu olduunda, ksrla urama sakncas vardr. Diyalektik hareketi oluturan ey, iki eliik yann bir arada var olmas, bunlarn atmalar ve yeni bir kategori iinde eriyip kaynamalardr. Sorunu kt yann atlmas olarak koymak, diyalektik hareketi ksa kesmektir. . Elinin altndaki ilk kategoriyi alyor ve buna, paklanacak kategorinin sakncalarna kar bir are olma nitelii veriyor keyf olarak. Bylece, eer M. Proudhon'a inanacak olursak, tekelin sakncalarna vergiler, vergilerin sakncalarna ticaret dengesi, kredinin sakncalarna da toprak mlkiyeti are oluyor. ????? Proudhona gre ekonomik evrimler dizisi iblm ile balar. blm basit, soyut bir kategoridir. yi yan, koullarda ve zekda eitlii salamas, kt yan ise insanlar sefalete srklyor olmasdr. "blmnn bu ciddi annda, insanlk zerinde frtna yelleri esmeye balar. lerleme, herkes iin eit ve tekdze bir biimde yeralmaz. ... lkin ayrcalkl bir aznl kapsar. ... Koullardaki doal ve tanrsal eitsizlik inancn bunca uzun bir sre yaatan ve kastlar yaratan ve btn toplumlar hiyerarik bir biimde oluturan ey, ilerlemenin kiiler arasnda yaratt bu kayrmadr ite." (Proudhon, c. I, s. 94.) "Paral iin" diye devam ediyor M. Proudhon "ruhun bozulmasndan sonraki ilk sorunu, vardiyalarn uzatlmasdr ki, bu uzama, harcanan zekann toplam miktarna ters [sayfa 130] orantl olarak artar. ... Ama vardiyalarn uzunluklar gnde onalt ila onsekiz saati gemeyeceinden, bunun bedeli zamandan kartlamad an, fiyattan kartlr, ve cretler der. ... Kesin olan ve bizim iin saptanmas gereken biricik ey, evrensel vicdann bir ustabann ii ile bir makinist ran iini ayn oranda deerlendirmediidir. Gnlk iin fiyatnn azaltlmas, bundan tr gereklidir; yle ki, aalatc bir i yapmann ruhunda at yaradan sonra, ii, bedeninde de dk deerlendirilmesinin acsn duymamazlk etmesin." [I, 97-98.] Marx, Proudhonun szlerini yle zetler: blm iiyi aalatc bir ie indirger; bu aalatc ie tekabl eden ey, bozulmu bir ruhtur; ruhun bozulmasna tekabl eden ey ise, durmadan artan bir cret dmesidir. Ve bu dmenin bozulmu bir ruha tekabl ettiini kantlamak iin de, M. Proudhon, vicdann rahatlatmak amacyla, evrensel bilincin bunu byle arzuladn sylemektedir. Daha sonra Proudhon i aralarnn (makinelerin) younlamasn iblmnn yadsnmas olarak belirtir. Yani makine, iblmnn antitezidir. Oysa i aralar ile iblm arasnda doru orant vardr; yani, i aralar gelitike iblm de gelimek zorundadr ve bunun tam tersi geerlidir:

leri yalnzca iplik sarma ve buhar makineleri yapmak olan (sayfa 395) iiler yokken de bu makineler vard; tpk ortada terzi diye birisi yokken insanlarn giyinmeleri gibi. Bununla birlikte, Vaucanson, Arkwright, Watt ve dierlerinin bulular, ancak, bunlarn ellerinin altnda manfaktr dneminden kalma ok sayda yetimi mekanik iiyi hazr bulmalar nedeniyle gereklemitir. Bu iilerden bazlar, eitli mesleklerden bamsz zanaatlarda, dierleri de, daha nce de belirtildii gibi, sk bir iblmnn uyguland manfaktrlerde biraraya gelmilerdi. Bulularn says arttka ve yeni bulunan makinelere talepler fazlalatka, makine yapm sanayii gitgide artan sayda eitli kollara ayrld ve bu manfaktrlerdeki iblm ayn lde geliti.[8] Proudhon, iblm ile makine arasndaki ilikinin bir benzerini de rekabet ile tekel arasnda kuruyor. Proudhona gre rekabetin iyi yan, almada sorumluluk, deerin olumas, eitliin salanmas iin bir koul olmasdr. Rekabetin kt yanlar ise, sefalet yaratmas, i savalar karmas, zgr ve drst ticareti yok etmesidir. Proudhon tekelin, kendini yadsyan rekabetin doal bir sonucu olduunu syler: "Tekel, srekli bir kendini yadsmayla tekel yaratan rekabetin kanlmaz sonucudur. Tekelin bu douu, kendi iinde tekeli hakl karmaktadr. ... Tekel rekabetin doal kartdr ... ama rekabet zorunlu olur olmaz, tekel dncesini de birlikte getirir, nk tekel, daha nceleri de olduu gibi, rekabet eden her bireyin stne kp oturduu yerdir." [I, 236, 237.] Proudhona gre, rekabet ve tekel iyi eylerdir; nk her ikisi de birer kategoridir. Kt olan yanlar tekel gerei ve rekabet gereidir. Proudhon, eylerin tanrdan gelen znn iyi; ama gerek hayattaki yansmalarnn birbirini tketmesinin kt olduu sonucuna varyor. Sonu olarak ilerleyen bir gelimenin, bir srecin rn olan eyleri, bu geliim srecinden kopararak salt kategorilere indirgeyen Proudhon, pratik yaamda karlalan sorunlarn zmn de pratik yaam deitirmek yerine kategorileri deitirmekte bulur, nk ona gre toplumdaki deiiklik, bu kategorilerin deitirilmesi sonucunda gerekleecektir. Marxn bu dnceleri eletirmesi, bir yanll dzeltme abasndan ibaret deildir. O, Proudhonun fikirlerinin iiler zerindeki yozlatrc etkisini grmtr ve 1866 ylnda Kugelmanna yazd mektupta bunu yle dile getirir: ... Cenevre'deki ilk Kongre konusunda ciddi endielerim vard. Ama, bir btn olarak, beklediimden daha iyi sonuland. Fransa, ngiltere ve Amerika'daki etkisi beklenmedik oldu. Oraya gidemezdim ve gitmek de istemedim, ama Londra delegeleri iin o program yazdm. Bu program, kastl olarak, iilerin ivedi bir anlamaya varmalarna ve eylem birlii yapmalarna olanak veren ve snf mcadelesinin ve iilerin bir snf olarak rgtlenmelerinin gereklerini dorudan besleyen ve iti veren noktalarla snrl tuttum. Parisli baylar kafalarn en bo prudoncu safsatalarla (sayfa 498) doldurmulard. Bilim konusunda gevezelik ediyorlar ama bir ey bildikleri yok. Her trl devrimci eylemi, yani bizzat snf mcadelesinden kan eylemleri, her trl youn, toplumsal hareketleri, ve dolaysyla siyasal aralarla (rnein ignnn yasal olarak ksaltlmas) gerekletirilebilecek olanlar da hor gryorlar. zgrlk ve anti-hkmetilik ya da anti-otoriter bireycilik bahanesi altnda -en sefil despotizme onalt yl boyunca bu denli sessizce katlanm ve hl da katlanmakta olan!- bu baylar, fiilen, salt Proudhon'vari bir biimde idealletirilmi sradan burjuva iktisad vaazediyorlar! Proudhon'un verdii zarar ok byk olmutur. topyaclara ynelttii sahte eletiri ve sahte muhalefet (bizzat kendisi bir kk-burjuva topyacsndan baka bir ey deildir, oysa bir Fourier'nin, bir Owen'in, vb. topyalarnda yeni bir dnyann sezgisi ve yaratc ifadesi vardr), ilkin "jeunesse brilliante", rencileri, ardndan iileri, zellikle lks nesneler retiminde alan iiler olarak eski dkntlere bilmeden "pek" bal olan Paris iilerini kendine ekti ve yozlatrd. [9]

[1] K. Marx, Felsefenin Sefaleti, ev. Ahmet Kardam, Ankara: Sol Yaynlar, 2007, s. 178. [2] Riazanov, K.Marx, F. Engels Hayat ve Eserlerine Giri, ev.Ragp Zarakolu, stanbul: Belge Yaynlar, 1997, s. 80. [3] Engels, http://www.kurtuluscephesi.com/marks/kapc200.html#01z , (s. 15-30) [4] Engels, L.Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, ev. smail Yarkn, stanbul: nter Yay., 1999, s. 45-46. [5] Marx, Kapital, c.1, s. 49 (http://www.kurtuluscephesi.com/marks/kapc107.html#21) [6] Marx, Proudhon zerine (J. B. Schweitzer'e Mektup), http://www.kurtuluscephesi.com/marks/secme208.html [7] Marx, Kapital, (s.27) http://www.kurtuluscephesi.com/marks/kapc102.html#9 [8] Marx, Kapital, c.1, s.394-95, http://www.kurtuluscephesi.com/marks/kapc115.html#04z [9] http://www.kurtuluscephesi.com/marks/mektuplar1.html#m1

ngiltere'de Emeki Snflarn Durumu notlar Yazar: Jokond

Bu yazya toplam 1 yorum yapld.

Kitap, 1845 yaz ve sonbahar aylarnda yazlm ve ilk olarak Das Westphalische Dampfboot Bielefeldde 1846da n1 ve 27de yaynlanmtr. Engels bu almasnn amacn ksaca yle ifade etmitir: ben esas itibaryla burjuvazinin ve proletaryann, birbiriyle ilikileri erevesindeki konumlarn belirlemekle ve bu iki snf arasndaki savamn zorunluluunu anlatmakla ilgilendim; proletaryann bu sava yrtmekte ne kadar hakl olduunu kantlamaya ve ngiliz burjuvazisinin o gzel szlerini, gene onlarn o irkin eylemleriyle rtmeye zel nem gsterdim. (Sf. 386) Engels neden proletaryay incelemek iin ngiltereyi semitir? NGLTEREDE proletaryann tarihi, geen yzyln ikinci yarsnda buhar motorunun ve pamuklu ileme makinelerinin icadyla balar. Bu icatlar, ok iyi bilindii gibi bir sanayi devrimine, tm sivil toplumu deitiren bir devrime yol at; o devrimin tarihsel nemi ancak imdi anlalmaya balanyor. Sessiz gelitii lde daha da gl olan bu dnmn klasik topra ngilteredir, ve o nedenle ngiltere, o devrimin esas rnnn, proletaryann da klasik lkesidir. Proletarya tm ilikileri iinde ve her ynyle ancak ngilterede incelenebilir. (S.29) Yazlmasnn zerinden 164 yl gemi olmasna ramen ngilterede Emeki Snfn Durumu adl yaptta tahlil edilen koullar, Trkiyedeki ii snfnn bugnk koullaryla byk benzerlik gstermektedir. rnein, kriz dnemlerinde sermaye sahipleri bir yandan halk iliine kadar smrrken dier yandan onu anlyor, onunla ayn duygular paylayormu gibi rol yapmakta ve kryla doru orantl olarak bu rol srdrmektedir:

Krize kar patron ve ii dayanmas ANTALYA Serbest Blgesi'nde faaliyette bulunan yabanc ortakl lks yat reten ve ihra eden Sunrice irketi, kresel krizin psikolojik etkisini azaltmak amacyla, serbest blgedeki tm yat retici irketlerde alan iilere moral vermek amacyla Patron-i Dayanmas Gn dzenledi. Sunrice Yatlk Tersane Mdr zgr idem, gazetecilere yapt aklamada, kresel ekonomik krizin tm lkeleri etkiledii gibi, Antalya Serbest Blgesi'ndeki firmalar da olumsuz etkilediini syledi. Serbest Blgede birok firmann kriz nedeniyle ii kardn belirten idem, Sunrice irketinin ise dier irketlerin aksine ii aldn kaydetti. idem, yle konutu: Kresel kriz hem alanlarda hem de iverenlerde moral kntsne yol at. Piyasalarda ok byk psikolojik olumsuzluk yaratt. alanlar tedirgin olmaya balad. Antalya'da lks yat retim sektrnde birok firma ii kard. irket politikas olarak biz ii karmadk. Yine irket politikas olarak, kiisel deil toplumsal birliktelik erevesinde hareket etmeyi salamak istiyoruz. Hi olmazsa kresel krizin psikolojik etkisini silmek ve tm sektrde alanlara moral vermek amacyla, kresel krize kar 'Patron-i Dayanmas Gn' dzenledik. Kresel krizin psikolojik olumsuz etkisini gidermek iin Serbest Blgede patron ve iilerle birlikte elenip, birlikte yemek yedik. Sunrice Yatlk irketinin dzenledii Patron-i Dayanmas Gnne Antalya Serbest Blgesindeki yat retim firmalarnda alan bine yakn irket st dzey yneticisi ve alan ile aileleri katld. Davete katlanlara, ak bfe yiyecek-iecek ikram edildi. alanlar mzik eliinde elendi. Dayanma etkinliine, ABD ve Almanya'da yaayan lks villalar reten irketin patronu Herbert Baum ile ei, ocuklar ve yakn arkadalar da katld.[1] karlar sizinkiyle taban tabana kart olmasna karn her zaman tersini iddia etmeye ve sizin yazgnza yrekten scak baktklarna sizi inandrmaya alacaklardr. Yaptklar, onlar ele veriyor. Orta snflarn i sze gelince ne derlerse desinler gerekte sizin emeinizin rnlerini satabildikleri srece, o emekle kendilerini zenginletirmekten ve bu dolayl insan eti ticaretinden kazan salayamaz duruma geldiklerinde sizi ala terk etmekten baka bir niyetleri olmadn gstermeye yetecek kadarndan da fazla kant topladm umuyorum. (Byk Britanyann Emeki Snflarna, s. 21)

[2] Engels almasna ngiliz sanayi ve tarm proletaryasnn ortaya k koullarn betimleyerek balar. Bu blm, retici glerle retim ilikileri arasndaki baa iyi bir rnek olmas bakmndan nemlidir. Makineler gelmeden nce hammadde iinin evinde eriliyor, iinin evinde dokunuyordu. Kadn ve kz ocuk, babann dokumada kullanaca iplii eiriyor ya da baba iplii bizzat kullanmyorsa satyorlard. Bu dokumac aileler, kentlere komu olan krsal alanda yaarlar ve cretleriyle olduka iyi geinir giderlerdi; nk i pazar hemen tek pazard ve d pazarlarn fethi ve ticaretin genilemesiyle sonradan gelen rekabetin ezici gc, henz cretler zerinde bask yapmyordu. Dahas, i pazara dnk talepte, nfus artndaki yavala ayak uyduran ve btn iileri istihdam eden srekli bir art vard; ayrca, evleri krsal alana yayld iin iilerin kendi aralarnda hzl bir rekabet olasl da yoktu. te bu erevede dokumac, bir kenara -be kuru ayrabilecei, bo zamanlarnda ekipbiecei kk bir toprak kiralayabilecei, can istedike ve diledii zaman dokumaclk yapabilecei iin, istedii kadar toprak kiralayabilecek bir konumda bulunuyordu Ar almalar gerekmiyordu; almak istedikleri kadar alyorlar ve gereksindikleri paray kazanyorlard ou gl-kuvvetli, yapl insanlard; komu kyllerden pek farkl bir grnmde deillerdi. ocuklar, temiz kr havasnda byyordu; almada ana-babalarna yardm ederlerse, bu ancak ara sra olurdu; onlar iin sekiz ya da on iki saat alma diye bir ey sz konusu deildi Sakin, otsu yaamlarnda huzurluydular; sanayi devrimi olmakszn, scak-romantikse de insana yakmayan bu yaamdan asla kamazlard. Gerekte, onlar insan deildi; o zamana kadar tarihe rehberlik etmi bir avu aristokratn hizmetinde alan makinelerdi. Sanayi devrimi, iileri basit ve salt makineler yaparak onlardan, bamsz etkinliin son krntlarn da ekip ald ve bylece onlar, insana yarar bir konumu dnp istemeye zorlayarak, sregelmi durumu, kendi mantkl sonucuna ulatrm oldu. (sf.31-32) ifti-dokumac ngilizlerin yaantsn deitiren ilk icat, dokumac James Hargreavesin 1764te bulduu jenny olur.

Bu icat sayesinde artk daha fazla iplik yaplmaya balamtr. Artmakta olan talep daha fazla dokumacy gerektirince dokumac cretleri de artar ve bylece ifti-dokumac elini yava yava topraktan ekerek tm zamann dokumacla ayrr. ifti-dokumac, artk sadece dokumacdr ve yeni yeni ortaya kmakta olan mlksz dokumac snfa dhil olur. nceden ailede anne ve ocuklar iplik eirme iini, baba ise dokuma iini yapyorken, krk daha gl bir el tarafndan altrlmak zorunda olduu iin artk eirme iini baba stlenir. Yeni bir krk alnamyorsa, btn ev yalnzca babann kazancyla geinmek zorunda kalr. Bir zamanlarn ifti-dokumacs artk sadece iplik eiricisi olarak yaamn srdrmektedir. Sanayi proletaryas, henz hi yetkinlememi ilk makineyle bylece geliirken, ayn makine tarm proletaryasn da ortaya karyordu. (S. 32) ifti-dokumaclarla ayn dnemde yaamn srdren kk topraksahipleri, ellerindeki topra ya ifti-dokumaclara kiralamakta ya da kendi geleneksel yntemleriyle (dk bir verim elde ederek) ekip bimektedir. ifti-dokumaclar topra kiralamaktan vazgeince kk topraksahiplerinin topraklar ilenmez olur. Blgeye yeni yeni gelmekte olan byk kiraclar snf, gelimi tarm yntemleriyle kk topraksahiplerinden daha fazla rn elde edip rnlerini daha ucuza satmaya baladklarnda kk topraksahiplerine byk bir iftinin hizmetinde tarm iisi olarak almaktan baka bir yol kalmaz. krk gibi hantal bir makinenin, alt snflarn toplumsal durumunda ne tr bir deiiklik yarattn grdkten sonra, ince ayarlarla alan tam ve birbiriyle uyumlu makine donanmnn, bir yandan hammaddeyi alp te yandan dokunmu mal karan makine donanmnn getirdii sonularda alacak hibir ey yoktur. (Sf. 35) ** Byk Kentler balkl blmde Engels iki yla yakn bir sre boyunca kald ngilterenin gsterili yaplar, gzel manzaralar, temiz semtleri ardna gizlenen kenar mahalleleri ve zenginliin glgeleyemedii sefaleti anlatyor. Kentin sokaklarnda bir-iki gn avarelik ettikten, insan kalabal ve sonu gelmez tat kuyruklar arasnda glkle kendimize yol atktan, metropoln teneke mahallelerini dolatktan sonra, insan ilk kez grr ki, bu Londrallar, kendi kentlerine ylan uygarlk harikalarn yaratabilmek iin en iyi insani zelliklerini feda etmeye zorlanmlardr; insan grr ki, ilerinde rehavete dalan yzlerce yetenek, yalnzca birka tam ie yarasn ve bakalarnnkiyle birleerek oalsn diye hareketsiz braklm,

bastrlmtr. Sokaklardaki kargaada, insann midesini bulandrc, insan doasn isyan ettirici bir ey var. (S. 70) Her byk kentte, ii snfnn st ste yld bir ya da daha ok kenar mahalle var. Dorudur, yoksulluk ou zaman zenginlerin saraylarna yakn arka sokaklarda oturur; ama genelde, ona ayr bir toprak paras ayrlmtr; orada o, mutlu snflarn gznden uzakta, yapabildii lde ayakta kalmaya abalar durur. Bu kenar mahalleler ise ngilterenin byk kentlerinde birbirine olduka denk biimde dzenlenmitir kentlerin en kt mahallelerindeki en kt evler; genelde uzun bir sra zerine dizilmi, tek ya da iki katl, kiminin konut olarak kullanlan bodrumu da bulunan, ounca kurald yaplm kulbelerdir. -drt oda bir mutfak olan bu evler, Londrann baz kesimleri hari, tm ngilterede bir batan teki uca ii snf evidir. Sokaklarda genelde kaldrm yoktur, inili-yokulu, pis, p ve hayvan pislii doludur; kanalizasyon ya da atk su kanal yoktur; tam tersine yollar durgun, pis su birikintileriyle kapldr. Ayrca kt, karmakark yaplanma nedeniyle semtin hava akm engellenmitir ve buralarda kk bir alanda birok insan bir arada yaad iin, bu emeki mahallelerinin nasl bir havas olduu kolaylkla tahmin edilebilir. Dahas, sokaklar iyi havalarda amar kurutmak iin kullanlr; evden eve ip gerilir ve slak amarlar aslr. (Sf. 73) Yukardaki alnty gncel rneklerle desteklemek hi zor deil.

Mahalleye bir hizmetin gelmesi iin muhtar da alp sokaklarda yryler yapyorduk. Belediyeye gidip herhangi bir hizmet iin ne yapmamz gerektiini reniyorduk ve btn ileri kendimiz yapyorduk. Trk filmi varsa mesela onu izlemek iin ailemizle Kkky'de oturan akrabalarmzn

evine giderdik, nk orada elektrik vard. 87'lerde hl tankerlerle su tayorduk evlerimize. 0 kadar byk bir sorundu ki bu, mesela gencecik hamile bir kadn tankerin arkasndan yetimek iin koarken ld. 1976-77 yllarnda sadece barakadan bir ilkokul vard. ocuklarmz 140-150 kiilik snflarda okuyordu. Ortaokul 1981'de yapld, lise 1995'ten sonra... ocuklarmz darya, kt artlar altnda gitmek zorundaydlar okumak iin. Zaten dier mahallelerdeki okullarda da hep sorunlar yaanyordu, almak istemiyorlard ocuklarmz Gazi'den geliyorlar diye.[3]

Engels, toplumun proletaryay sefil koullar iinde brakarak kaderine terk etmesini st rtl bir cinayet olarak niteliyor. Bugne baktmzda yeterli beslenemeyen, salk hizmetlerinden faydalanamayan, i yerinde can gvenlii olmadan alan iilerin lmlerinin balca sorumlusu yine sermayedir.

Bir insan, bir bakasna lmne yol aan bedensel bir zarar verdii zaman buna adam ldrme diyoruz; saldrgan, verecei zararn ldrc olduunu nceden biliyorsa o zaman buna cinayet diyoruz. Ama toplum, yzlerce proleteri, ok erken yata doal olmayan bir lmle yani kl ya da kurunla lm gibi zorba yollardan lmle kar karya gelecei bir konuma koyduu zaman, toplumun o yapt bir bireyin yapt gibi ve ayn kesinlikle cinayettir; toplum binlerce insan yaamn gereklerinden yoksun brakt, iinde yaayamayacaklar konumlara soktuu kanlmaz sonu olan lm gelinceye dek o koullarda kalmaya yasann gl eliyle zorlad bu binlerce madurun yok olacan bildii ve gene de bu koullarn srmesine izin verdii zaman, toplumun o yapt, bir bireyin yapt gibi ve ayn kesininde cinayettir; rtl, kastl cinayettir; hi kimsenin kendisini savunamad bir cinayettir; kimse katili grmedii iin, madurun lm doal grnd iin cinayet gibi olmayan cinayettir; nk su bir eyi yapmaktan ok yapmamann sonucudur. Ama cinayettir. (Sf. 152-153)

alma ve Sosyal Gvenlik Bakan Faruk elik, 2007 yl iinde gerekleen 80 bin i kazasnda 1043 iinin yaamn yitirdiini sylerken kaytd almann itirafn da yapm oldu. elikin gemi yllarda lmle sonulanan i kazalarna ilikin verdii bilgiler ise olduka arpc. Bu bilgilere gre; 2003 ylnda 76 bin, 2004de 83 bin, 2005de 73 bin, 2006da 79 bin, 2007de 80 bin i kazas meydana geldi. Bu kazalarda ise 2003 ylnda 810, 2004de 841, 2005de 1071, 2006da 1592, 2007de 1043 ii yaamn yitirdi. 2003 ylnda 440, 2004de 384, 2005de 519, 2006da 74, 2007de 1208 meslek hastal tespiti yaplrken, meslek hastalklar sonucu 2003 ylnda 1, 2004de 2, 2005de 24, 2006da 9, 2007de 1 ii yaamn yitirdi. zellikle yakaland meslek hastal sonucu yaamn yitirenlerin saysndaki azlk elikin verdii rakamlarla gze arpt. elik, i kazalar konusundaki tabloyu vahim durum olarak yorumlamakla yetindi. zellikle kot talama iinde lmcl slikozis hastalnn penesinde alan kot talama iilerinin kaytd altn da itiraf eden Bakan elik bu alandaki meslek hastalyla ilgili resmi kayt olmadn da belirtti. [1] Trkiyede 1999-2006 dneminde lmle sonulanan i kazalar %35.7 orannda artm ve ayn dnemde ortalama alma sreleri de nemli lde uzamtr. 1994de istihdamdaki nfustan haftada 50 saatten fazla alanlarn oran %38 ve 60 saatten daha uzun sre alanlarn oran %22.8di. 2006da bu oranlar sras ile %52ye ve %36.3e ykselmitir. Ar uzun alma srelerinin i kazalarn artran temel bir etmen olduu, ok sayda alan aratrmas ile kantlanmtr. [2]

Klece, lmne altrlan iilerin emeiyle dolup taan kasalar sermayenin gzn doyurmaya yetmiyor. Engelsin 1845 ngilteresinde gzlemledii ocuk iilerin ar alma koullar, bugn Trkiyede ayn biimde devam ediyor. stanbul Barosu ocuk Haklar Merkezi ocuk iler alma Grubunca 195 ocuk ve gen iiyle yaplan anket, katlmclarn yzde 62`sinin gnde 14 saat altrldn ortaya koydu. Ankete gre, ocuk ve gen iilerin yzde 85`i ilk ie alndklarnda salk kontrolnden geirilmiyor. Bunlarn yzde 62`si 14, yzde 38`i de 9 saat altrlyor. Katlmclarn yzde 77`si de gnde 11 saatin stnde alyor. 14 saat altrlan ocuklar, ancak verilen yarm saatlik yemek molasnda dinlenme frsat bulabiliyor. 16 ya alt ocuklarn yzde 85`i, 16 ya stnn ise yzde 52`sinin sigortal olmadn da ortaya koyan ankete gre, gen iilerin yzde 64, ocuklarn ise yzde 73`nn i szlemesi bulunmuyor. Anket, gen ve ocuk iilerin ok dk cretlerle altrldn da ortaya koydu. Buna gre, 195 iinin yzde 35`i asgari cretin altnda alyor. Ankete katlanlarn yzde 79`unun ailesi yoksulluk snrnda, yzde 21`inin de yoksulluk snrnn altnda yayor. Anketle, 12-16 ya grubu iilerin yzde 58, 16-18 ya grubunun da yzde 42`sinin eitime devam etmedii belirlendi.[6] te size, imalatlarn, nefret edilesi paragzlnden ileri gelen, pek ho bir hastalklar listesi! Kadnlar ocuk douramaz hale geliyor, ocuklar deforme oluyor, erkekler dermanszlayor, kollarbacaklar ezilip paralanyor; yalnzca burjuvazinin kesesini doldurma uruna hastalk ve sakatlklarla ykl hale getirilen kuaklar bir btn halinde kertiliyor. Ve insan tek tek barbarlk olaylarn okuduu zaman, nezaretilerin, ocuklar yataklarndan nasl rlplak yakalayp kaldrdn ve giysileri kollarnda nasl tekme-tokat fabrikaya kovaladn, uykuya dalmasnlar diye ocuklar nasl yumrukladklarn, yine de alrken balarnn nasl nlerine dtn, nezareti barnca zavall bir ocuun nasl srayarak uyanp, almayan makinesinin banda tm hareketlerini nasl otomatik biimde sralayverdiini okuduu zaman; ocuklarn eve gidemeyecek kadar yorgun ve uykulu olduklar iin uyumak zere kurutma odasndaki yn ynlar arasna nasl saklandklarn ve fabrikadan nasl kaylarla dvlerek kovalandklarn okuduu zaman; her gece ka yznn eve yemek yiyemeyecek kadar uykulu ve itahsz geldiini, ana-babalarnn onlar, yatmadan nceki dua srasnda, yataklarnn baucunda diz kp dua ederken uyuyakalm bulduklarn okuduu zaman tek amac kesesini o tout prix doldurmak olan, ama yine de insan severlii ve fedakarlyla vnen bir snfa kar fkeyle ve hnla dolup tamaz da ne yapar? (Sf. 232-235)

Engels, proletaryann iinde bulunduu i, eitim, salk koullarn nesnel verilere ve gzlemlere dayanarak aktardktan sonra i Hareketleri balkl blmde grevlerden sz eder. Kriz dnemlerinde iileriyle szde dayanma iine giren patronlardan bahsetmitik, iilerin koullara kar kmaya balamasyla bu patronlar dmana dnr. yleyse iiler, bu hayvanlatrc koullardan kap kurtulmaya, kendileri iin daha iyi daha insanca bir konum salamaya almallar; ama bunu da kendilerini smren burjuvazinin karlarna saldrmakszn yapamazlar. Ne var ki burjuvazi de kendi karlarn, zenginlii sayesinde eline geirdii tm gle ve Devlet kudretiyle savunuyor. Emeki imdiki durumu deitirme kararlln arttrd lde burjuva onun ak dman haline geliyor. (S. 285) Bugn Trkiyede ii snf, koullarn deitirmek adna verdii mcadelesine devam etmektedir. Ancak aratrmalar, sendikalarn imzalad toplu szleme saysnda ve eylemlere katlan ii orannda ciddi bir d olduunu da gstermektedir. Eylemci iilerin byk ounluunu fabrika iileri oluturmaktadr. Bu fabrika iilerini rgtlemektense farkl istihdam kollarnda alan kitlelere ncelik tanmak, onlara ulamann, fabrikadaki geri iilere ulamaktan daha kolay, daha hzl olacan dnmek bir yanlgdr. PROLETARYANIN farkl kesimleri hakkndaki incelememizde sralama, doal olarak onun douu ncesinin tarihini izler. lk proleterler imalatla balantldrlar; onun tarafndan yaratlmlardr; dolaysyla imalatta hammaddelerin ilenmesinde altrlanlar, dikkatimizi ilk ekenlerdir. malat iin hammadde ve yakt retimi, yalnzca snai deiim sonucu olarak nem kazanm ve yeni bir proletaryay, kmr ve metal madencilerini yaratmtr. malat, nc olarak tarm ve drdnc olarak da rlanday etkilemitir; bunlarn her birine mensup olan proletarya kesimleri, yerlerini buna uygun olarak alrlar. Biz de bir olaslkla rlandallar dnda, eitli iilerin zeka derecelerinin, imalatla ilikileriyle dorudan orantl olduunu grrz; grrz ki, fabrikalarda alanlar, kendi karlar

konusunda en ok aydnlanm olanlardr, madencilerde bu biraz daha azdr, [sayfa 65] tarm emekilerinde hemen hemen hi yoktur. Ayrca ayn sray sanayi iileri arasnda da buluruz ve sanayi devriminin en yal ocuklar olan fabrika iilerinin, bandan bug l;ne, ii hareketinin ekirdeini nasl oluturduklarn ve tekilerin, kendi el sanatlar gelien makinelerce istila edildii lde, bu harekete nasl katldklarn grrz. (S. 65-66)

Trkiyede Toplu Szleme Sisteminin Geliimi

Akd edilen Yllar Szleme yeri Says i Says Says 1989 2.725 10,329 829,341 1990 1.954 11,399 483,852 1991 5.03 13,169 1,089,549 1992 1.783 9,537 450,906 1993 3.809 16,699 1,068,289 1994 1.513 6,77 227,88 1995 2.357 11,274 765,928 1996 1.871 10,29 515,84 1997 2.056 12,966 841,518 1998 1.867 7,047 219,434 1999 2.286 12,373 828,458 2000 1.646 6,844 208,595 2001 4.454 14,211 775,478 2002 1.773 7,453 255,059 2003 1.607 7,806 629,24 2004 1.479 7,913 325,189 2005 1.134 6,818 259,295 Grev Yllar Katlan i Says Says Trkiyede Grevler 1989 171 39,435 1990 456 166,306 1991 398 164,968 1992 98 62,189 1993 49 6,908 1994 36 4,782 1995 120 199,867 1996 38 5,461 1997 37 7,045 1998 44 11,482 1999 34 3,263 2000 52 18,705 2001 35 9,911 2002 27 4,618 2003 23 1,535 2004 30 3,557 2005 28 295

Eylemcilerin istihdam tr

stihdam tr fabrika iisi kamu alan dier ii gvencesiz ii Kitleler Sendikac sol aktivist dier emeki kesimleri geersiz soru Toplam
Tablo 5 [7]

Say 64 55 52 27 15 14 12 5 3 247

% 25.9 22.3 21.1 10.9 6.1 5.7 4.9 2.0 1.2 100,0

Grevlerin inanlmaz skl, tm ngilterede toplumsal savan ne lde patlak vermi olduunun en iyi kant. Hafta, hatta gerekte, gn gemiyor ki, u ya da bu nedenle bir grev olmasn; ya cretlerin azaltlmasna kar, ya cret oranlarn ykseltme nerisinin topuzlar altrarak, ya da kt davranarak reddine kar, bazan yeni makinelere kar ve daha yz baka nedenle bir grev olmasn. lkin hafif dalama biiminde olan bu grevler, bazan ok arl olan bir savama dnr; doru, bu grevler hibir eyi zmez; ama burjuvaziyle proletarya arasndaki, sonucu belirleyici arpmann yaklamakta olduunun en gl kantdr. Grevler emekilerin asker okuludur; saknlamayacak byk savam iin o okulda hazrlanrlar; grevler, tek tek i kollarnn ii hareketine katldn ilan eden bildirgelerdir. (Sf. 298) Engels, Burjuvazinin Proletarya Karsndaki Tutumu balkl blmde kendi snf iinde ahlakl, yardmsever, alkan ve drst insanlarm gibi grnen; ama gerekte bencil, karc ve son derece yoz bir biimde, yaamn alt snf smrerek srdren burjuvazinin proletaryaya kar taknd kin dolu, aalayc ve ikiyzl tavr rnekleriyle ortaya koymaktadr. lkemizde SGK bnyesindeki sosyal kalknma fonu, devletin belirledii fakirlik tanm iinde yer alan kiilere sadaka datmaktadr. Ancak bir sre nce SGK, kalknma fonu oluturulmadan nceki sosyal yardm, sosyal dayanma vs fonlarndan ayla balanan sakat ve yallarn durumunu tekrar gzden geirerek yaklak yirmi bin kiiye balanan ayln yersiz olduunu ileri srm; bu da

yetmezmi gibi bu kiilerin o gne dek aldklar ayl devlete demeleri gereken bir bor olarak srtlarna bindirmitir. Kakla verdiini kepeyle almak konusunda burjuva devletin zerine yoktur.[8] Valiliklerin dzenledii sadaka datmlarnda ise yaanan izdihamlar, halkn grgszlnden, medeniyetsizliinden ve zavalllndan sz etmeye baylan burjuva basnda boy boy yer alr. Van Valilii Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf'na (SYDV) kaytl 23 bin 500 yoksul vatanda, 75 TL'lik gda eklerini alrken izdihama neden oldu. ekleri almak iin valilik nne akn eden vatandalarla grevliler arasnda gerginlii artrnca evik kuvvet ekipleri nlem almak zorunda kald.[9]

nce proleterlerin kann emiyorsunuz sonra onlara kendinizi rahatlatrcasna, ikiyzl bir insanseverlik gstererek sanki hizmet etmi oluyorsunuz; yamaladnz madurlara, zaten onlarn olan eyin yzde birini geri vererek kendinizi dnyann nnde kudretli iyilikseverler gibi gsteriyorsunuz. Sadaka, alandan ok vereni aalar; ayaklar altnda ezileni daha da toza topraa bulayan sadaka; aalanann, paryann, toplumun dna atlann, nce kendisine kalm son eyi insanln da teslim etmesini isteyen sadaka; sizin merhametiniz bir zekat eklinde onun alnna aalanmann damgasn vurmadan nce onun merhamet dilemesini isteyen sadaka, alandan ok vereni aalar. (S. 361) Engels, burjuvazinin, proletaryay devlet gc olarak da ezmekte olduunu dile getirir. rnein yasalar burjuvazi tarafndan kendi karlarn korumas iin oluturulmutur. Polis copu burjuvazinin halka kar elinde tuttuu sopadr: Eer zengin biri mahkemeye getirilmise ya da daha dorusu gelmesi emredilmise, yarg onca zahmet vermek zorunda kald iin ok esef ettiini belirtir; davay olabildii lde o kiiden yana

deerlendirir; san mahkum etmek zorunda kalrsa bunu ok zlerek vb., vb. yapar, sonunda verilen ceza da pek zavallca bir para cezasdr; burjuva paray aasyarak masann stne frlatr ve kar gider. Ama eer zavallnn biri ayn duruma derse, sulh yargcnn nne kmas gerekirse, hemen her seferinde, geceyi kendi emsalleriyle birlikte karakolun nezarethanesinde geirir daha bandan itibaren suluymu gibi davranlr; savunmas, ooo, tabii tabii, mazereti biliyoruz trnden kmsemelerle bir yana itilir ve para cezasna arptrlr; tabii deyemedii iin de aylarca slahevinde almaya gnderilir. Eer ona kar hibir ey kantlanamazsa bu kez de derbeder ve serseri* diye gene slahevine almaya gnderilir. Sulh yarglarnn partizanl, zellikle krsal alanda, her trl tarifin tesindedir; bu artk o kadar sradan bir ey olmutur ki, ok gze arpc olmayan davalar, gazeteler tarafndan, yorum yaplmakszn, sakin bir biimde ksaca haber veriliyor o kadar. Baka bir ey de zaten beklenmemelidir. Sf. 364-365 Bugn de cezaevleri burjuva iin tatil ky; halk iin ise lm hcresi ilevini srdrmekte; ar hasta olan siyasi tutuklu ve hkmller lme terk edilirken sermayeyle kar ilikileri olanlar salk gerekeleriyle tahliye edilmektedir.[10] Cezaevinde zel loca ald! Kesik ba cinayetinin faili Cem Garipolu, cezaevinde 9 kiilik odaya tek bana konuldu! Loca misali bu zel kouta ise yok yok: TV, mini buzdolab, tuvalet, banyo ve gardrop.[11] Engels, bu hacimli yaptta, maden, sanayi ve tarm proletaryasn gzlemler ve nesnel verilerle tahlil etmi; ele ald dnemdeki gleri ve ii hareketlerini tm detaylaryla incelemitir. Bu almann sebebini ise yle aklamtr: Bir yandan sosyalist teorilere, te yandan bunlarn hakllna ilikin yarglara salam bir temel salamak iin ve yanda ya da kart duygusal dlerle fantezilere bir son vermek iin, proletaryann koullarnn bilgisi kesin bir zorunluluktur. (s.23)

[1] http://www.yenialanya.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2222:krize-karsipatron-ve-isci-dayanismasi [2] http://www.patronlardunyasi.com/author_article_detail.php?id=2546 [3] http://www.psakd.org/metropol_surgunleri_yazi_dizisi2.html [4] http://kottaslama.org/php/kt/wp/?p=435 [5] Nergis Mtevelliolu, Trkiyede alma Srelerinin Uzamas Ve lml Kazalarnda Art, Mesleki Salk ve Gvenlik Dergisi, Haziran 2009 [6] http://www.haber34.com/istanbulda-cocuk-isciler-14-saatten-fazla-calistirliyor-3627-haberi.html [7] http://www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=3408

[8] http://www.tumgazeteler.com/?a=4425276 [9] http://www.haberler.com/van-da-yardim-izdihami-yasandi-haberi/ [10] http://www.tumgazeteler.com/?a=5344108 [11] http://www.takvim.com.tr/GuneBakis/2009/09/19/cezaevinde_ozel_loca_acildi

Almanya'da Devrim ve Kar Devrim notlar Yazar: Jokond

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Bu yapt, Austos 1851- Eyll 1852 tarihleri arasnda Engels tarafndan yazlm ve ayn yllarda New York Daily Tribune'da Marx'n imzasyla yaynlanm bir dizi makaleden olumaktadr. Engels bu yaptta 1848 Alman Devrimini ele alarak devrimin ortaya kn, geliimini ve farkl snflarn maddi karlarnn devrim srasndaki tutumlarna etkilerini incelemitir. Engels ilk makalesinde devrim patlak verdii srada Almanyann iinde bulunduu durumu betimler. Bu sreci ksaca yle zetleyebiliriz: ngiltere ya da Fransada feodalizm neredeyse tamamen yok edildii halde Almanyada bu sistemin etkileri youn olarak devam ediyordu. Feodal toprak mlkiyetinin hemen her yerde korunduu Almanyada toprakbeylerinin kyller zerinde egemenlikleri ve onlar yarglama haklar vard. Feodal soylular lkenin birinci zmresi saylyor ve bu zmre devletin en yksek makamlarn elinde tutuyordu. Almanya burjuvazisi, Fransa ya da ngiltere burjuvazisi kadar zengin deildi. Sanayi blgeleri lkenin i kesimlerinde kurulmutu, ithalat ya da ihracat yapmak iin yabanc limanlar kullanlmak zorundayd. Alman burjuvazisi I. Napoleonun devriliinden sonra zenginlemeye ve siyasal etkinliini artrmaya balad. Ancak lkenin ulusal (36 krallk, prenslik ve zgr kent) olarak blnml ve feodalizmin ekonomi zerindeki egemenlii sanayinin (burjuvazinin istedii lde) ilerlemesini engelliyordu. Byk kapitalistler ve sanayicilerin gelimesi nndeki bu engeller kk esnaf ve dkknclar snfnn genilemesine yol at. i snf ise Alman burjuvazisi kadar geri bir durumdayd; modern sanayiciler tarafndan deil, kk zanaatlar tarafndan altrlyordu. Bu nedenle ii snfnn byk ounluu modern sanayideki fabrika iisinin bilincine sahip olmaktan ok uzakt. 1845 ylnda Komnistler Birlii yelerinin Almanyann eitli ehirlerinde yaptklar gzlemlerde iilerin henz snf karlarnn bilincinde olmadklar; burjuvazinin ve kk burjuvazinin etkisi altnda olduklar belirtiliyordu. Kyllk kendi iinde farkl katmanlara ayrlyordu: iftlik sahibi olan ve tarm iisi altran byk ve orta kyller, srekli toprak kiras deyen feodal toprak kiraclar, topraklarn feodal beylerden satn alarak kurtulan zgr kyller ve her daim yoksul olan tarm iileri. te Alman ulusunu oluturan en nemli snflar bunlard. Engels, eitli ve birbirine zt karlar olan, birlikten yoksun bir topluluun verecei savamn bir atmalar ynna dnmesinin doal bir sonu olduunu vurguluyordu. Almanyada devrime zemin hazrlayan koullara gz atalm.

Alman burjuvazisinin bakaldrs 1840 ylnda Prusya kralnn lmyle balad. IV. Friedrich Wilhelm tahta ktktan sonraki iki yl iinde devlet hazinesini enliklerle, balarla, gezilerle ve soylulara yapt yardmlarla son kuruuna kadar harcad. Burjuvazinin eski kral tarafndan da vaat edilmi olan anayasa beklentileri ise boa kmt. Prusya burjuvazisi devlet ynetiminde en st makamlar tutmu olan soylular yznden siyasal stnlk elde edemiyordu. 1820 yasasnda yer alan halk temsilinin oluturulmas artk bir zorunluluk halini almt, aksi takdirde boazna kadar borca batm olan kral daha fazla hkm sremeyecekti. Kral, 1823te kurulan eyalet diyetlerini toplantya ard. Diyetler kendi ilerinde bir komite kurarak temsili bir meclis oluturdular. Hazinenin dolu olduu ve borlanmaya kraln gnlk giderleri iin deil, demiryolu yapm iin gerek duyulduu sylendiyse de komiteler kraln bu isteini reddettiler ve kraldan anayasa vaadini gerekletirmesini istediler. Komitelerde yalnzca burjuvazi deil, soyluluun ve kylln temsilcileri de yer alyordu. Dolaysyla krala muhalefet eden burjuvazinin yannda artk kendi karlarn korumaya alan soylular ve kyller de vard. Kral halk temsilini oluturmak zorunda kald ve 1847 ylnda borlar ve yeni vergileri oylamalar iin eyalet diyetlerini birleik diyet halinde toplad. Kraln can istedii zaman toplanacak olan bu diyetin yetkileri olduka snrlyd ve diyet yeleri bu durumdan rahatszlk duyarak kraln sunduu borlanma ve yeni vergi talebini bir kez daha reddettiler. Bunun zerine kral diyeti datt. Anti feodal bir temsili anayasada ve basn zgrlnde direten liberal parti kralla atyor, bu srada yaklamakta olan devrime hazrlanmak iin ii snf ve kylln desteini almaya alyordu. Silezyal dokumaclarn ve Prag basma iilerinin ayaklanmas ile 1847 ylndaki alk isyanlar, honutsuz ynlarn artn, kanlmaz devrimin geliini haber veriyordu. Avusturyada anslye Metternich feodal toprak sahipleri ve byk para babalarna dayanyor ve bu iki snfn gcn kendi eylem bamszln etkilemeyecek biimde dengede tutuyordu. Toprak soyluluu, toprak klelerinin ayaklanmasna kar hkmeti destekliyordu ve soyluluk iindeki yoksul blmler hkmeti eletirirse Metternich onlarn bana serfleri saryordu. Avusturya, Avrupa mali piyasasnda saygn bir konuma sahipti, glyd ve Avrupann byk bankerleri sermayelerini Avusturya fonlarna yatrmt. Bu lkenin ayakta kalmas sadece Avusturya kapitalistleri iin deil, Avrupal bankerler iin de gerekliydi. Metternich imparatorluun en gl snflarnn desteini almt ve nfusun dier snflarnn birlemesi onu endielendirmiyordu. Metternich onlar yabanc rekabetten uzak tutuyor ve onlardan vergi ad altnda para szdrmaya bakyordu. Buna ramen sanayi ar da olsa geliiyordu. Kyl ve iiyi ise vergi verebilecek; ama yaadklar varlk koullarnn erevesinden asla kurtulamayacak biimde tutmaya abalyordu. Ancak sanayiye makine ve buharn girii Avusturyada tm snf ilikilerini deitirdi. Yeni sanayi nfusu feodal kurumlarla savayor ve imparatorluk snrlarnn dna ktka geliimi hzlanyordu. Kent burjuvazisi reform istiyor ve en yoksul soylular da, halkn aa snflar gibi burjuvazinin saflarna geiyordu. Reform istekleri byk bankerlerin gzndeki sarslmaz Avusturya mparatorluu grntsne glge dryor ve imparatorluun iinde yava ve derin deiiklikler boy gsteriyordu. 24 ubat 1848 ylnda Louis Philippe Paristen kovuldu ve Fransa cumhuriyeti ilan edildi. 13 Martta Metternich hkmeti devrildi ve Metternich utan iinde lkeden kat.

Metternichin ka Viyana burjuvazisi, kk burjuvazi ve iilerle birlikte ayaklanmt; ama Metternich yznden siyasal olarak cahil kald iin Paristen gelen haberlere bir anlam veremiyor, kapitalistlerle emekilerin arasnda oluacak savam, sosyalizmi, anarizmi birer Metternich uydurmas sanyordu. Viyana halk hkmetten ylesine nefret ediyordu ki bu nefret onlar bir arada tutuyor ve aralarna, imdiye dek hi karlamadklar snfsal ayrlklarn gireceini dnemiyordu. Sonunda burjuvazi Viyana devrimiyle egemen snf durumuna geldi.

Ayaklanmalar 18 Martta Berline srad. Gney Almanya devletlerindeki kyller anti feodal ayaklanmalar balattlar. ubat devriminin iilerle burjuvazi arasndaki ayrl resmen ortaya koymu olmas Prusya burjuvazisine geri adm attrd ve burjuvazi ilk eyalet ayaklanmalarnda hkmetin saflarna geerek Berlin halkn yattrmaya alt; ancak halk burjuvazinin arabuluculuuna ve kraln kk dnlerine kanmayarak atmay srdrd. Burjuvazi devrilen sistemin yandalar ile birleti ve birleik diyetin muhalefet liderleri Camphausen ve Hansemann bir hkmet kurdu. Bu hkmet yarm kalm reformlar tamamlayacakt. Alman devriminin devrimci olmayan burjuvazisinin bu birlemesini, 1850de Komnistler Birliine yapt konumada Marx yle dile getirir: Alman burjuvazisi, zellikle de liberal burjuvazi, daha 1848 ye 1849'da, gerekten devrimci bir rol oynama yeteneinden yoksun olduunu, burjuva-demokratik devrimi zafere ulatrabilmek iin onun bana geme yeteneinden yoksun olduunu gstermitir; o devrime ihanet etmitir, nk "Mart'ta (1848) saf d edilen feodal partiyle birlemi" ve "egemenlii yeniden bu feodal mutlakyeti partiye terk etmitir.

Camhausen & Hansemann Ykmaya alt feodalizmi Berlin ayaklanmasnn ardndan korkuya kaplarak yeniden kurmaya abalayan Prusya burjuvazisinin karakterini, 15 Aralk 1848 tarihliNeue Rheinische Zeitungda Marxn nasl betimlediine bakalm. Alman burjuvazisi o denli tembelce, korkaka ve yavaa gelimiti ki, feodalizm ve mutlakyeti tehdit eder duruma geldii anda, kendisinin de proletarya ile karlar ve dnceleri proletaryannkine yakn tm kentli kesimler tarafndan tehdit edilmekte olduunu grd. Ve yalnzca arkasnda bir snfn deil, nnde de tm Avrupa'nn dmanca tertiplenmi olduunu grd. Prusya burjuvazisi, 1789 Fransz burjuvazisi gibi, eski toplumun, monarinin ve soyluluun temsilcileri karsnda modern toplumun tmn temsil eden snf deildi. Halka olduu kadar kralla da aka kar, her ikisinin de karsnda olmaya hevesli, her ikisini de hep ya nnde ya da ardnda grdnden, tek tek alndklarnda muhaliflerinin her biri karsnda kararsz olan; bizzat zaten eski topluma ait olduundan, halka ihanet etmeye ve eski toplumun sarayl temsilcileriyle uzlamaya ta batan eilimli; eski bir topluma kar yeni bir toplumun karlarn deil, eskimi bir toplum ierisinde tazelenmi karlar temsil eden; halk arkasna ald iin deil, halk onu nne katp drtkledii iin devrimin dmeninde olan; yeni bir toplumsal an girikenliini deil, yalnzca eski bir toplumsal an kinini temsil ettii iin nde bulunan; yeni devletin stnde aniden belirmeyip, bir yersarsntsyla iteklenip gelen eski devletin bir tabakas olan; kendisine inanc olmakszn, halka inanc olmakszn yukardakilere homurdanan, aadakilerin nnde titreyen, her iki tarafa kar karc ve bu karclnn bilincinde, tutuculara kyasla devrimci ve devrimcilere kyasla tutucu olan; kendi sloganlarndan kuku duyan; dnce yerine sz kalb olan; dnya frtnas karsnda sinmi, dnya frtnasn istismar eden; hi bir bakmdan enerjisi bulunmayan, her bakmdan armac olan; zgnlkten yoksun olduu iin

sradan, sradanl iinde zgn olan; girikenlii olmakszn, kendisine inanc olmakszn, halka inanc olmakszn, dnya apnda tarihsel bir arda bulunmakszn kendi arzularyla pazarlk eden; kendisini nderlik etmeye mahkm gren ve din bir halkn ilk genlik drtlerini -gzleri olmayan, kulaklar olmayan, dileri olmayan, hi bir eyi olmayan- kendi yal karlar uruna saptran, -gzsz, kulaksz, disiz, hi bir eysiz- sfli bir ihtiyar olan Prusya burjuvazisi, bir tr toplumsal kast dzeyine dmt. Mart Devriminin ardndan kendisini Prusya devletinin banda bulan Prusya burjuvazisi ite byleydi. Burjuvazi, Avusturya ve Prusyada ele geirdii iktidar korumakta yetersiz kalyordu. Viyana ve Berlin halk zaferlerinden sonra tm Almanya iin temsili bir meclis seildi ve meclis Frankfurtta topland. Halk, Frankfurt Ulusal Meclisinin btn sorunlar zmesini ve en yksek yasama otoritesi olarak davranmasn beklediyse de meclisi kuran diyet onun yetkilerini henz belirlememiti. Meclisin ne yapaca, hangi konularda ne kadar yetkisinin olduu bir belirsizlik olarak kald. Meclis, kararnameleri iin diyetten onay dileniyor ve hkmetlerin halka yapt basky grmezden geliyordu. Burjuva Demokratik Devrimin Proleter Devrime Dnmesi adl kitab incelediimizde ulusal meclisin nasl bir yapda olmas ve gericilie kar nasl bir tutum taknmas gerektiini Marxn fikirlerinden reniyoruz. "Ulusal bir kurucu meclis", diye yazyordu Marx, "her eyden nce, etkin, devrimci ynden etkin bir meclis olmaldr. Ama Frankfurt Meclisi, hkmeti babo brakrken, kendisini okul devi dzeyinde parlamentoculukla oyalyordu. Diyelim ki, bu okbilmi meclis, derin dncelerden sonra, olabilecek en iyi gndemi ve en iyi anayasay hazrlam olsun, ama eer Alman hkmetleri bu arada sngy gndeme getirmise, olabilecek bu en iyi gndemin ve bu en iyi anayasann yarar ne?".. "Ulusal Meclis, eskimi hkmetlerin gerici giriimlerine kar diktatrce davranmalyd; bylece btn sngleri ve dipikleri parampara edecek kamuoyunun gcn kendinden yana kazanm olurdu... Ama bu meclis, Alman halkn ardndan srkleyeceine ya da onlarn ardndan srkleneceine, halk bktrd." Marx'n grne gre Ulusal Meclis, "Almanya'da fiilen var olan rejimden, halkn egemenlii ilkesiyle elien her eyi karp atmalyd", ve bunun ardndan "devrimle kazanlm olan halk egemenliini btn saldrlara kar korumak iin, dayanmakta olduu devrimci temeli pekitirmeliydi".

1848 ylnn Nisan aynda halk zaferinden faydalanan burjuvazi yenik denlerle ibirlii yaparak Avrupa ktasndaki isyanlarn hzn kesmiti; ama ii halk ynlar 23 Haziran 1848 gn Fransada ayakland. Ayaklanma her iki tarafta da belirsizlik iinde gnlerce srd ve sonunda Parisli proleterler byk bir yenilgiye urad. Kardevrimciler halkn toplanma ve birleme hakkn, basn zgrln engelledi. Ordular zgvenlerini ve saygnlklarn geri kazandlar. ktidara gelen soylu ve brokratlar orduyu srekli olarak halkn stne salacak ve bylece onun devrim dalgasyla sarslmasn nlemi olacakt. Bu srada burjuvazi bir gn gericilerle, ertesi gn daha popler olan bir partiyle uzlama, onlarn yannda yer alma hevesi yznden saygnln yitiriyor, bu durum da feodallerin iine geliyordu. Ardndan Ekim aynda Viyanadaki halk ayaklanmas patlak verdi.

Avusturya imparatorluunun, Macar bakanlarn imzas olmadan Macar diyetinin datldn bildiren kararnamesi ve askeri birliklerini Macaristandaki kargaay bastrmalar iin yola karmas zerine Viyana halk sokaklara dkld. Silahl halk birlikleri ile askeri birlikler arasnda ksa sreli bir savam gerekleti. Ardndan Slavlarn youn katlmyla yetmi bin kiiye varan imparatorluk ordusu, saldrya geti. gn sren direniten sonra Viyana dt. Frankfurt Meclisinden Robert Blum direnie meclis oturumlarnda deil, Viyana halknn yannda katld ve baskndan sonra tutuklanarak kuruna dizildi.

Viyana'daki Sokak Barikat Viyanann dnden sonra kurucu meclisin datlmas, kar devrimci glerin canlandn ispatlam oldu. Kral bakanlarn grevine son verdiinde feodalizmin ayrcalklarn tanyan ve halkn karlarna ihanet eden kurucu meclis durumun vahametini anlad ve hkmete gvensizlik sorununu dile getirdi; buna cevaben meclis, Berlinden alnarak nce Brandenburga ve sonraki on be gn iinde birok farkl ehre srld. Avusturya, Prusya tarafndan hor grlen, dier devletlerce dikkate alnmayan Frankfurt Meclisi son bir gayretle Reich Anayasasn ortaya karmak iin ie koyuldu ve ne tr bir yrtme hkmeti belirleyeceini tartarak faydasz toplantlarn srdrd. Sonunda Reich anayasas oylamaya sunuldu ve 28 Mart gn Prusya kral Avusturya dnda Almanya imparatoru seildi. Ancak imparatorluk anayasasn tanmayan hkmetlere kar bu anayasann kabul ak bir sava ilan oldu. Almanyann eitli blgelerinde anayasay savunan halklar hkmetlere kar ayaklanmalar karmaya balad; ama ulusal meclis halkn bu ayaklanmasna nclk edecek yerde ona st rtl ve sahte bir destek verdi, imparatorluun ve muhalif devletlerin ibirliklerine ise kaytsz kald. Halk arkasnda durduu meclisin gevezelikten baka bir ey yapmadn, ayaklanmay ynlendirecek kadar cesur olmadn fark ettiinde meclis iin kayglanmaktan vazgeti ve onu lme terk etti. Ulusal Meclis kurulduktan tam bir yl sonra Prusyann basks altnda kapand ve yeleri lkeyi terk etmek zorunda kald. Engels, Kyller Savann nsznde burjuvazinin sanayisini, ulamn ve ticaretini gelitirdii lde proletarya rettiinden ve geliiminin belirli bir noktasnda proletaryann kendisini atn fark eder etmez siyasi iktidar iin gerekli gcn yitirmeye baladndan sz eder. Bu durumda burjuvazi proletaryaya kar, iktidarn paylaaca ya da devredecei mttefikler aramaya koyulur. Burjuvazi hzla geliir ve proletaryann da gelitiini devrimin tamamlanmad bir srete fark etmeye balarsa devrimdeki nc roln kaybeder ve devrimin itici gc olmaktan vazgeer. Alman burjuvazisi de mttefiki olan iilerin durumlarnda herhangi bir iyileme salamak ve kylleri feodal ykmllklerden kurtarmak adna hibir ey yapmamt. 1848 devriminde burjuvazinin esas grevi Alman devletinin demokratik ulusal birliini gerekletirmekti; ama bunu baaramad ve henz proletarya snf bilincine bile tam anlamyla varamamken burjuvazi kendini feodal gericiliin kollarna att. Yani nce kendi karlar ile feodalizmin karlar arasndaki ztlktan dolay devrimcileen burjuvazi, proletarya ile arasndaki elikilerin derinletiini grdke kardevrimcileti.

1848 devriminin karakterini daha iyi anlayabilmek iin Leninin ki Taktik adl yaptn incelediimiz zaman, 1848 devrimini 1789 devrimi ile karlatran u satrlara rastlarz: "... 1848 Alman Devrimi, 1789 Fransz Devriminin beceriksiz bir taklididir ancak, "4 Austos 1789'da, Bastille frtnasndan hafta sonra, Fransz halk, tek bir gnde, btn feodal ykmllklerin stesinden geldi. "11 Temmuz 1848'de, Mart barikatlarndan drt ay sonra, feodal ykmllkler Alman halknn stesinden geldi. "1789'un Fransz burjuvazisi, mttefiklerini, kylleri bir an olsun zor durumda brakmad. Biliyordu ki, egemenlii, krda feodalizmin yklmasna, zgr toprak sahibi (grundbesitzenden) kyl snfnn yaratlmasna dayanyordu. "1848'in Alman burjuvazisi, hi vicdan szlamakszn, en doal mttefikleri olan, eti etinde olan ve onlar olmakszn aristokrasiye kar gsz olduu kyllere ihanet ediyor. "Feodal haklarn srdrlmesi, (aldatc) tazminat maskesi altnda feodal haklarn pekitirilmesi - 1848 Alman Devriminin sonucu ite budur. Da fare dourmutur." 1849 yl ortalarnda sona eren Alman burjuva demokratik devrimi tamamlanamam bir devrimdi. Lenin, silahl bir savamda elde edilen ksmi bir zaferin devrimi baarl klmaya yetmeyeceini belirtmiti. Devrimin tamamlanmas, iktidar kimin ele geireceine balyd. Camphausen'lerin ve Hansemann'larn eline geen iktidar, proletaryann ancak "eletiri zgrl"ne, "ar muhalefet partisi olarak kalma" zgrlne izin verecekti ve burjuvazi zaferin ardndan gericilerle mttefik olacakt; oysa halkn eline geen iktidar devrimin kesin zaferini mmkn klacakt (bkz.Diktatrlk Konusundaki Kaba Burjuva Grler ve Marksist Grler). Oysa proletaryann henz bamsz, rgtl bir partisinin bulunmad 48 devriminde burjuvazinin nderliinden kurtulup iktidar kyllkle birlikte ele geirmesi mmkn deildi. Alman proletaryas ancak snf bilincine vard, demokrat kk burjuvalarn sahtekrlklarna kanmayarak bamsz bir biimde rgtlendii zaman burjuva demokratik devrimi bir srekli devrime dntrecek ve iktidara geebilecekti. Bu yapt 1848 Devriminin deneyimini ve snflar savamn bilimsel bir biimde incelemi, devrimin derinleerek ilerlemesinin yasalarn ortaya koymu olmas bakmndan son derece nemlidir. Almanyada Devrim ve Kardevrim, tarihe materyalist bir gzle bakmay reten bir bayapttr.

Srgndeki Byk Adamlar Yazar: cbk

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Marx ve Engels 1848 devrimlerinde aydnlar arkalarna alp ynlendiremediler. zellikle Freiligrath gibi baz yakn arkadalarnn onlar yalnz brakmalar Marx ve Engelsi derinden etkiledi. Engelse oranla daha sert bir mizaca sahip olan Marx, hem politik hem kiisel ok sert eletiriler ieren ironi dolu bir hiciv bror kaleme almaya karar verdi. Her ne kadar bror Engelsle birlikte yazm olsalar da, sluptan anlald kadaryla esere Marxn daha ok katk koyduu dnlmektedir. Brorn yazlmasyla birlikte ortaya 1848-49 devrimlerinin kk-burjuva temsilcilerini hedef alan Srgndeki Byk Adamlar kt. Marx ve Engels; Gottfried Kinkel, Gustav Struve, Arnold Ruge, Karl Heinzen gibi kk-burjuva nderleri, 1848 devrimlerinin baarszlnda pay sahibi olmakla; ayrca onlarn, eylemleri ve yazlaryla Alman hkmetlerine baskc uygulamalarn temellendirmek iin kolaylk salamakla suluyorlard. Ayrca srgndeki bu gmenler komnistlere ciddi saldrlarda bulunuyorlard. Bunlardan dolay, brorn yazlmas son derece gerekliydi. Yukarda sz edilen isimler, yazlar ve konumalaryla baz evreler arasnda etkili olabiliyorlard. Halbuki yaptklar yalnzca yanl yol gstermek, devrim dedikodusu yaratmak ve bo szler retmekten ibaretti. Dolaysyla Marx ve Engels, bu isimlerin gnlk yaamlarndan karakterlerine, siyasal dncelerinden devrim alglarna, her konuya deinerek bu kk-burjuva nderleri yerden yere vurmulardr. Bunun dnda brorde, Komnistler Birliindeki Willich-Schapper grubu da aka olmasa bile eletirililerden pay alyorlard. Bu sekter grup, devrimci hareketi kendi hiziplerinin amalar dorultusunda ekillendirmeye alyorlard. Ancak hareketin gereksinim duyduu strateji gelitirme yeteneinden de yoksun olmakla eletiriliyorlard.

Kln'de Komnistlerin Yarglanmas zerine faat Yazar: cbk

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

1846ya kadar topik devrimci grleri benimseyen Paris ve Londrada rgtl Hakllar Birlii, o yln sonundan itibaren Marx ve Engelsin grlerine yakn bir izgiye kaymaya balamt. Daha nce Birlike katlmay reddeden Marx ve Engels, 1847nin banda Birlike girmeyi kabul ettiler. Birlik, Haziran 1847deki kongresinde adn Komnistler birlii olarak deitirdi. Program olarak da Marx ve Engelsin kaleme aldklar Manifestoyu benimsedi. Bylece yeni birlik uluslararas komnist hareketin ilk rgt ve 1. Enternasyonalin ncl ortaya km oldu. Yenilemenin ardndan topik grleriyle bilinen Weitling ve destekileri Birlikten atldlar. Ancak ilerleyen zamanda rgt zellikle iiler arasnda ciddi bir kitleselleme gsteremedi. Daha ok kundurac, saati gibi zanaat kesimden yeleri bulunuyordu. Birlik 1848de, Komnist Partisinin Almanyadaki Talepleri balyla bir bildiri yaynlad. Bildiride; tm Almanyann tek ve blnmez bir cumhuriyet olduunun ilan, seme ve seilme yann 21e indirilmesi, milletvekillerine maa balanmas, halkn silahlandrlp ii-ordular yaratlmas, adalet hizmetlerinin parasz olmas, krsal kesimden alnan feodal vergilerin kaldrlmas, feodal beylerin mallarnn devletletirilmesi, herkese i garantisi verilmesi, tim zel bankalarn yerine tek bir devlet bankasnn kurulmas, herkese genel ve parasz temel eitim verilmesi, vb. talepler yer alyordu.

faat, bu rgtn yelerine kar dzenlenen uydurma ve arptma belgelere dayal tutuklamalarn gerek yzn ifa etmek zere yazld. Marksizmde ve dolaysyla devrimcilikte hibir yeri olmayan komplocu teorileri benimseyen Willich-Schapper fraksiyonunun sz, yaz ve eylemleri de polise yardmc oluyor ve devrimcileri Birlikteki komnistleri zor durumda brakyordu. Kln Davas sonucunda komnistler eitli cezalara aptrldlar. Dava, rgtn sonunu getirdi. rgtn ilevini tamamladna inanlan Kasm 1852de rgt feshedildi. Yine de Birlik, uluslararas ii hareketinin ve bilimsel komnizmin geliim srecine ciddi bir katk salad. Birlik tarihinden kan dersler, Marxn ve Engelsin sonraki dnem almalarna da k tuttu. Ayrca Birlikin kadrolar, sonraki srete 1. Enternasyonalin kuruluunda da karlaacamz insanlard.

cret Fiyat ve Kar'a ilikin sorular Yazar: cbk

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Marx'n "cret, Fiyat ve Kar" adl eserini okuyorum. Tam olarak anlayamadm baz yerler var. Bunlar sormak istedim. 3. blmde: "Bildiim en iyi hesaplara gre, bu lkenin ii snfnn yllk geliri 250 milyon sterlin olarak tahmin edilebilir. Bu muazzam tutar, yaklak 3 milyon sterlin araclyla dolar. cretlerde %50'lik bir ykselme olduunu varsayalm. O zaman, dolamdaki 3 milyon yerine 4 milyon gerekli olacaktr. iler gnlk harcamalarnn ok byk bir ksmn gm ve bakr cinsinden, yani altn karsndaki greli deerleri, tahvil edilmez kat para gibi, yasa ile keyfi olarak saptanan sikkeler cinsinden dediklerinden, parasal cretlerdeki %50'lik art, en kt durumda bile, diyelim 1 milyon tutarnda ek bir sovereign dolamn gerektirecektir. ngiltere Bankasnn ya da zel bankalarn mahzenlerinde kle ya da madeni para biiminde u anda hareketsiz duran bir milyon daha dolama girecektir. Ama bu milyonun fazladan para olarak baslmasnn ve fazladan ypranmasnn douraca en ufak harcamadan bile kanlabilirdi ve, eer bu ek para gereksinmesinin douraca herhangi bir sknt olsayd, gerekten de, kanlrd. Hepiniz biliyorsunuz ki, bu lkede, dolamda olan para iki byk gruba ayrlr. ok eitli banknotlardan oluan bir grup, toptanclar arasndaki ilemlerde ve tketicilerle toptanclar arasndaki byk demelerde kullanlr, oysa teki dolam arac tr, yani madeni para sikkeleri perakende ticarette dolar. Her ne kadar birbirinden bambaka iseler de, bu iki dolam arac tr, birbirlerine karrlar. Bylece, altn sikke, 5 sterlinin altnda kalan btn ksrat iin, byk demelerde bile, byk apta dolama girer. Eer hemen yarn 4 sterlinlik, ya da 2 sterlinlik kat paralar kartlacak olsa, dolamn bu kanallarn doldurmakta olan altn hemen geri ekilir ve parasal cretlerdeki artn dourduu gereksinmenin kendisini hissettirdii kanallara ynelirdi. Bylece, %50'lik cret artnn zorunlu kld ek bir milyon, fazladan tek bir sovereign eklenmeksizin elde edilmi olurdu. Olduka uzun bir sre Lancashire'da yapld gibi, ayn sonu tek bir banknot ilavesi olmakszn senet dolamnn artrlmasyla da elde edilebilirdi." 1. Krmzyla iaretlenen ilk blmde "1 milyon tutarnda ek sovereign" gerektii sonucuna nasl ulatk? 2. Onun altnda altn sikkenin devreye girmesi tam olarak ne demek? 3. Altnn geri ekilmesi... dier kanallara ynlendirilmesi... bunlar tam anlamadm. Ortada bir altn var, biz para basp altn geri mi ekiyoruz? Hayr, 1858-1860 arasndaki yl boyunca yllk ortalama quarter bana 47 ilin 8 peni olan fiyat, 1861-1863 arasndaki yl iin ylda ortalama quarter bana 55 ilin 10 peni oldu. deme aralarna gelince, 1860'taki 3.378.102 sterline karlk 1861'de 8.673.232 sterlin vard, yani 1861 'de

1860'takinden 5.295.130 sterlin daha fazla para basld.Banknot dolamnn 1861 ylnda 1860'takinden 1.319.000 sterlin daha az olduu dorudur. Bunu karalm. Gene de, 1861 yl iin, elverili bir yl olan 1860'a oranla, geriye 3.976.130 sterline varan, yani yuvarlak hesap 4 milyona varan bir deme aralar fazlal kalyor; ama ngiltere Bankasnn altn rezervi, ayn zamanda, ayn oranda olmasa bile, hi deilse hemen hemen eit oranda dmt. 1. ....daha az olduu dorudur diyor ama 1.319.000 rakamnn nereden ktn anlamadm. Bunu anlamaynca da 4 milyona nasl ulat da anlalmyor.

Wilhelmwolff'n cevab : Ben bildiim kadaryla yantlamaya alaym: 1- 1 milyon tutarnda ek sovereign (altn para) hesabna yle ulalyor: cretlerdeki %50 ykselmenin dolamdaki sterlin miktarn 1,5 milyon arttraca varsaylmt. Fakat bu 1,5 milyon sterlinin tamam altn para (sovereign) baslmasyla karlanmaz. iler gnlk harcamalarnn byk ksmn (gm ve bakr) bozuk parayla yaptklarndan, 1,5 milyon sterlinlik ek dolam arac ihtiyacnn bir ksm altn para yerine bu bozuk paralarla karlanacaktr. Marx burada ihtiyatl davranp, normalde dolam aracnn byk ksm bozuk parayla karlansa da, en ar olasl dnp te ikisinin yani 1 milyonun gerek altn para basmyla karlandn dnelim diyor. Bu durumda bile, bankalarn kasalarnda kle halinde yatan altnn baslmas, gereken altn para iin yeterli olur. 2- Altn para basmak maliyetli olduu ve altn dolamda anp toz olduu iin, bu maliyetlerden kanmak zere dolamda gerek altn para (burada sikke olarak geiyor) yerine onu temsil eden banknot ya da bozuk para kullanlr. Bylece altn dolam alanndan ekilip banka kasasnda korunur, onun yerine anmalar nemli olmayan kat ve bakr dolar. Altn sikkenin dolama girmesi, bu temsilcilerin yetmedii ya da kullanlmad yerlerde gerek altn paralarn metelarn dolam arac olarak kullanlmas demek. rnein, buradaki rnekte, 5 Pound'un altnda banknot olmad iin, 104 Pound deyecek bir kii 100 Pound'u banknotla, 4 Pound'u da gerek altn parayla der. Marx demek istiyor ki ok gerekirse 4 Pound'luk banknot da yaplr, o zaman o altn paray kullanmaya da gerek olmaz. 3- Weston'un iddias u ekilde: i cretlerinin artmas, bu cretleri demek iin daha fazla dolam arac gerektirecektir. Dolam arac altn olduundan, altn da snrl miktarda olduundan, lkedeki altnn byk ksm iilere yaplacak demelere gidecek, bu nedenle bir altn ktl yaanacaktr. Ardndan sermaye sahipleri yatrm yapacak para bulamayacak, yatrmlar azalnca ii talebi de decek, iilerin rekabeti nedeniyle cretler yeniden eski seviyesine inecek vb. vb. iddialar geliyor. Dolaysyla Marx'n ilk nce cret art altn ktl yaratr teorisini rtmesi gerekiyor. Altnn dolam kanallarna girip kmas: Dolam saf halinde dnldnde, mkemmel dolam arac altn olduundan, her trl alverite ve demede altn para kullanlr. Alveriler veya demeler (Marx demeyi gndelik alveriten ayrarak, maln bedelinin maln satn alnd gn deil de bir sre sonra denmesine "parann deme ilevi" diyor) arttnda, bunlar gerekletirmek iin gereken altn para kitlesi de artar. Byle bir durumda banka kasalarndaki altn kleler para olarak baslp dolama girer. Fakat gerekte dolamda altn deil, onu temsil eden bozuk para veya banknot kullanlr. Banka banknot vererek piyasada dolamda olan altnn bir ksmn geri alr, kle haline getirip kasasnda saklar. lkedeki altnn bir ksm banka kasasnda yatarken, bir ksm dolam veya deme arac ilevi grr. Dolamn ihtiyalarna gre bu miktar dalgalanr, dolamda altn

gerektiinde kasalardaki altn darphanede baslp altn liraya dnr, ya da metalarn dolam altn temsil eden kat parayla yaplabilirse piyasaya kat para srlp karlnda altn geri alnr ve kle haline getirilir. Son soru: 1.319.000 rakam buradaki saylardan kan bir sonu deil, Marx onu ayr bir bilgi olarak veriyor. Vurgudan, sanki "bu verilerden u rakam karmak dorudur" demi gibi olmu. Aslnda yle demek istiyor: "... Baslan para miktar u kadar artm... Banknot dolamn soracak olursanz, tersine u kadar azalm... Selamlar wilhelmwolff

cret, Fiyat ve Kar Notlar Yazar: cbk

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

I-)retim ve cret: Westonun 2 temel hipotezi bulunuyor. lki ulusal retimin miktarnn deimez olduu. Ancak bu varsaym, sermaye birikiminin ve emein retken glerinin srekli olarak oalmasnn sonucunda retimin deerinin ve niceliinin, bununla birlikte de retimin dolam iin gerekli para miktarnn da artmas gereiyle elimektedir. kinci iddia da ayn ekilde geersizdir. Buna gre, gerek cret deimez bir byklktr. Bu iddiann ne srlmesinin sebebi, cret art iin verilen mcadelenin yararsz olduunu gstermektir. Halbuki retimin sabit olduunu kabul etsek bile, karcret dengesindeki deiiklikler, gerek creti de deitirirler. Halbuki, Westona gre, cretlerdeki her art, kapitalist tarafndan cretin drlmesi abasyla karlanacak veya fiyatlarn artyla sonulanacaktr. II-)retim, cret, Kar: Eer cretler artarsa, ii bu arttan salad paray geim aralarna yatracaktr. Dolaysyla geim aralarna olan talep arttndan bunlarn fiyatlar da artacaktr. Westonun syledii buraya kadar doru gzkyor. Ancak her kapitalist geim arac retmez. Bundan dolay geim arac retmeyen kapitalistin iisi daha fazla cret alsa da, rettii mala talep artmaz. Hatta kendi kar dt iin, daha az lks mal tketir ve fiyatlar iner, kar iyice der. Bu nedenle lks mal reten sermayedar sektr deitirip geim arac retmeye balar. Bylece geim aralarnn fiyat da arz artyla birlikte der. Yani Westonun tezi yanltr. cretler artm, ancak fiyatlarda bir deiim olmam, kar ise dmtr. III-)cret ve Para Dolam: Weston, dolamdaki para miktarnn ve iiye den meta miktarnn sabit olduunu sylemesinin yannda, cretler artnca daha fazla para gerekeceini belirtiyor. Ona gre bu imkansz. Kendi iinde mantkl olan bu nerme ilk ksmn yanll kantlandktan sonra geerliliini kaybeder. Marx, finansal sistem ne kadar gelikinse gerekli gibi grnen para miktarnn ok daha azyla ilerin halledilebileceini sylyor. Ve bunu rneklerle destekliyor. Bunun dnda cret-fiyat arasnda da doru bir orant olmad yolunda rnekler veriyor. IV-)Arz ve Talep: Marx, Westonun yksek cret tabirine kar kyor. cretin dk ya da yksek olmasnn greli olduunu syleyip, nemli olann cretin neden o miktarda olduu sorusuna yant vermek olduunu sylyor. Ancak bu tesbitin de arz-talep ilikisiyle yaplamayacan ekliyor. Arz ve talebin, cretin

yalnzca deerinin altna inme ve stne kma durumlarn aklayabileceini belirtiyor. Arz ve talep dengede olunca ise emein gerek deerini grebileceimizi ama bunun emein deerinin asl belirleyicisi olmadnn stnde duruyor. V-)cret ve Fiyat: Weston, metalarn fiyatlarnn cretler tarafndan belirlendiini ne sryor. Ancak Marx bunu ngilteredeki fabrika iileriyle tarm iilerinin aldklar cretleri, rettikleri metalarn fiyatlaryla kyaslayarak rtyor. Weston, fiyat esas olarak cretin, bunun dnda ise buna bal oalrak belirlenen kapitalistin pay ve toprak rantnn toplam olarak hesaplyor. Ancak bu durumda kar , kafadan belirlenmi oluyor. Metann deeri ise nasl belirlendii bilinmeyen emein deeriyle belirleniyor. Yani bizi ok bilinmeyenli, iinden klmaz bir durumla kar karya brakyor. VI-)Deer ve Emek: Bir metann deiim deerini, o metann retimi iin gerekli toplumsal emek miktar belirler. Fiyat da bu deerin parasal ifadesidir. Dolaysyla metann deerinin emein deeriyle ya da cretlerle belirlendii tezi gerek ddr. Ayrca rnein retici glerin gelimesinin metalarn fiyatlarn drd bir ortamda cretlerin dmediini grrz. VII-)Emek-gc: Her metann bir fiyat olduu gibi emein de bir fiyat olmaldr. Fiyatn da deerin parasal ifadesi olduunu sylemitik. Ancak biz emein satlmasndan deil kullanm hakknn bir sreliine kapitaliste devredildii emek-gc teriminden bahsedeceiz. i bu emek-gcn kapitaliste snrsz bir sreyle vermez. Verseydi klelik olurdu. Dolaysyla emek-gc gnlk ya da haftalk belirli bir sreliine kullanlr. Metalar fiyatnn, onu retmek iin gerekli emek miktar ile belirlendiini gstermitik. Emekgcnn deeri de onu yeniden retebilmek iin gerekli koullar salayan deerlerin(emek-gcnn retimi, gelitirilmesi, bakm ve srdrlmesi) toplamdr. VIII-)Art-deer retimi: Bir iinin belli bir saatlik, rnein 6 saatlik almasnn sonucunda oluan deer, onun emekgcnn yeniden oluumu iin yeterlidir. Ancak ii bu kadar sre alrsa, kapitalistin eline hibir ey gemez. Dolaysyla iinin emek-gcn kullanm hakkn elinde bulunduran kapitalist, iiyi daha fazla altrr-rnein 12 saat- ve bylece karlnda cret demedii 6 saatlik deer (art-deer) ortaya kar. Bu deer kapitalistin karn oluturur. Art-deerin oran da emek-gcnn deerinin yeniden retimi iin gerekli alma saati ile kapitalistin kar etmesi iin harcanan art-emein arasndaki orana baldr. IX-)Emein Deeri: inin almas karlnda elde ettii cret, ona emeinin deeri gibi grnr. nk klelik veya serflikteki gibi aka grnen bir denmemi deer yoktur. Ancak yine de ald cret iinin alt sre boyunca harcad emek-gcnn yalnzca bir blmdr. X-)Kar, Bir Metann Deerine Satlmasyla Elde Edilir: Marx, bu blmde kapitlaistin kar edebilmesi iin, metay deerinin stnde bir fiyata satmas gerektii tezini rtyor. Metann retimi iin kullanlan hammadde, makine,vb.nin deerine iinin rnein 12 saatlik almas sonucu rettii deeri eklediimizde metann deeri ortaya kar. Halbuki ii cret

olarak 12 saatlik deil, rnein 6 saatlik almasnn karln almaktadr. Dolaysyla aradaki 6 saatlik denmemi deer sayesinde, meta deerine satlm olsa bile kapitalist kar etmi olur. XI-)Art-deerin Ayrt Farkl Blmler: retilen metann toplam deerindeki denmemi emein karl olan blme art-deere- kar demitik. Ancak bu kar tamamen iiyi altran kapitaliste kalabildii gibi, farkl blmlere de ayrlabilir. Eer toprak kapitaliste ait deilse, toprak sahibi bu kardan rant ad altnda bir pay alr. Ayrca retimde kullanlan alet ve makinelerin de baka bir kapitaliste ait olmas durumunda bu kapitalist de kardan faiz alma hakkna sahip olur. Yani art-deer tek bir kiiye kar salayabilecei gibi pek ok paraya da blnebilir. Ancak art-deer; kar,faiz ve rantn toplam deildir. XII-)Karlar, cretler ve Fiyatlar Arasndaki Genel liki: Bir metann deerini, hammaddelerin ve dier retim aralarnn oluturduu deerin yansra metann retiminde alan iinin katt emein miktar oluturur. lk ksm sabit olduuna gre, kar ancak son iinin katt deer sayesinde, daha dorusu bu deerin denmemi ksmyla oluacaktr. cret ve kar arasnda dorudan bir iliki vardr. Dier koullar sabit kalmak artyla; cret artarsa, kar der; kar artarsa, cret der. Ancak cret art veya d fiyatlar dorudan etkilemez. Yalnzca kar orann deitirir. Fiyatlar ise ancak teknolojik gelimeler,vb. sonucu farkllk gsteren emein retken gc deitirebilir. XIII-)cretleri Ykseltmek ya da Dmelerine kar Komak Yolundaki Balca Giriimler: Daha nce de grdmz gibi, emek-gcnn deerini, iinin yaamn srdrebilmesi iin ihtiyac olan geim aralarnn deeri belirler. Ancak retkenliin azalmas durumda, ayn miktarda geim arac retebilmek iin daha fazla emek gerekecektir. Bu da geim aralarnn fiyatnn ykselmesi sonucunu dourur. Dolaysyla almgcn korumak isteyen ii bir sre daha fazla almak durumundadr. Ancak alma sresinin ayn kald durumda art-emek azalacak ve kar decektir. Tabii bu doal sonu olarak karmza kmaz. i emeinin artan deerini talep etmelidir ki; emein fiyat, deerinin altnda kalp iinin yaam koulu ktlemesin. Tam tersi durum da dnlebilir. Geim aralar reten sektrde emein retkenlii artarsa, geim aralarnn fiyat der. Bu da patron asndan cretlerin drlmesi ve karn arttrlmas gerekliliini dourur. Ancak byle bir durumda iinin yaam koullar deimese de, patron daha da zenginletii iin iinin greli toplumsal konumu decek, patronla arasndaki uurum byyecektir. Baka bir durumda geim aralarnn ve emein deeri ayn kalm, ama parann deeri deimigenelde dm- olabilir. rnein parann deeri yarya inmise, metalarn ve emein deeri de 2 katna kacaktr. Ancak bu art cret olarak yansmazsa, iilerin alm-gc yine decektir. Kapitalistin art-emei arttrma yntemlerinden biri de alma saatlerini ykseltmektir. Byle bir durumda cret de ayn oranda artarsa iinin almgc korunur. Ama bir insann almak dnda geirecei zaman da son derece nemlidir. Dolaysyla alma sresinin uzatlmasna kar mcadele edilmelidir. cret, piyasadaki durgunluk ve bolluk dnemlerinde meta fiyatlarnn dp artmas sonucu deiiklie urar. Bu dalgalanmalara kar da ii yaam dzeyini korumak ve gelitirmek iin mcadele etmelidir.

XIV-)Sermaye ile Emek Arasndaki Savam ve Bunun Sonular:

Sermaye sahibiyle emeki arasnda kanlmaz bir savam vardr. Sermayedarn amac karn en st dzeye karp, iinin de fiziksel snrnn son seviyesine kadar almasn salamaktr. i ise buna kar karak, ignn ksalmas ve cretlerin ykselmesi ynnde mcadele etmelidir. Ancak bu ksa vadeli amalar iin mcadele edilirken, kapitalizmi ykma hedefi de ikinci plana atlmamaldr. Marx bu grn A dil bir ign karlnda adil bir cret tutucu slogan yerine cret sisteminin kaldrlmas devrimci slogannn benimsenmesi gerektii eklinde formle ediyor.

Sorular: 2 blmle ilgili sorularm var. 11. blmde fabrikatre makine salayan kapitalistin art-deerden ald pay faiz olarak tanmlanm. Bunu faiz olarak adlandrmak ne kadar doru? 13. blmn 2. maddesinde altn retiminin kolaylamasndan bahsediyor. Dolaysyla altnn deeri dyor ve para deer kaybediyor. nk o zamanlarda altn nemli bir deiim arac ancak bu gnmzde parann nasl deer kaybettiini aklmaya yetmiyor sanrm..?

Fransa'da Sava Yazar: cbk

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Karl Marxn kaleme ald bu eser, 1. Enternasyonalin Fransada i sava zerine yaynlad bir ardr. Yapt, marksizmin devlet, devrim ve proletarya diktatrl kuramlarnn ileri dzeyde gelitirilmesini salamtr. Paris Komnnn nmze koyduu gereklere bakmadan nce onun nasl ortaya ktn incelemek faydal olacaktr. 1870te Fransann Prusyaya saldrmasyla balayan sava, Fransann yenilgisiyle sonuland ve devrimci hareket bu yenilgiyle hz kazand. nce eyllde cumhuriyet ilan edildi. Hkmet vaatlerinin hemen hemen hibirini gerekletiremediyse de igal altndaki lkede bir de i sava kmamas iin hkmete dokunulmad. Ancak burjuva hkmet, halk savunma yapmak zere silahlandrmt -1789dan sonraki devrimlerde silahlandrd gibi-. Buna karn 1830 ve 1848de halk, taleplerinin nasl gerekletirilebileceini henz bilmiyorlard. 1871de ise durum farklyd. zellikle ocakta Parisin dmesinin ardndan burjuva Thiers hkmetinin silahlarn teslim edilmesi talebi iiler tarafndan reddedildi. Bylece burjuva egemenlii ciddi tehdit altna girdi ve 18 Martta i sava balad. Pariste ise seimler yapld ve 28 Martta Komn ilan edildi. Tm bu gelimeler kendiliinden gerekleiyordu. ktidar artk Komnn elindeydi. Harekete katlanlarn yaps bata belirsiz ve karmakt. Kk dkkan sahiplerinden burjuva cumhuriyetilere, Almanlardan intikam alma heveslisi yurtseverlerden zanaatkarlara kadar pek ok kesim Komn destekliyordu. Ancak bunlarn ou daha sonra hareketten ayrld ve Komne sadakati sadece iiler korudu. Komn yelerine gelirsek, ou blanquici, kalan ise genellikle proudhoncu Uluslararas Emekiler Dernei yelerinden oluuyordu. Aralarnda bilimsel sosyalizmi bilen pek de yoktu. Engels de zaten Komnn hatalarnn ounu bu sebebe balyordu. Bunun dnda Komnn uluslararas niteliine de deinmek gerekir. Dier lkelerin iilerinin desteini almasnn yannda, Komnn alma bakan bir Almand. Ayrca Parisi savunan kuvvetlerin banda da 2 Polonyal bulunuyordu. Komn, iktidar ele geirdikten hemen sonra pek ok nlem ald. Bunlardan bazlarn sylemek

gerekirse; dzenli ordu hemen kaldrld ve yerine silahlanm halk (Ulusal Muhafz) geirildi. Komn yeleri, kentin eitli ilelerinden genel oyla seilmi belediye meclisi yelerinden olumutu. Bu yeler sorumlu ve her an grevden alnabilirlerdi. yelerin ou ii veya ii snfnn nemli temsilcileriydiler. Tm memurlarn seilerek i bana gelmesi ve geri alnabilmeleri karara baland. Bylece demokrasi gelitirildi. Tm idari grevlilerle hkmet yelerinin maa ortalama ii creti seviyesine ekildi. Tm bunlarla proleter demokrasiye doru admlar atlm oldu. Ayrca eitim laikleti, devletle kilise ayrld. Terk edilmi veya kapatlm fabrikalar ii birlikleri eliyle yeni retime balad. Burjuva hkmet biliyordu ki Paris ile dier ehirler arasnda kurulabilseydi, tm lke topluca ayaklanabilirdi. Bunu nlemek iin Paris ablukaya alnd ve dier ehirlerdeki hareketler bastrld. Prusyann elindeki tutsak Fransz askerleri, Komne kar savamak iin serbest brakld. Bunlar burjuvazi, toprak sahipleri ve dier tm smrc glere eklenince stnlk mays bandan itibaren Versailles hkmeti cephesine geti ve 21 Maysta kar-devrimci gler Parise girdiler. 28 Maysta ise 72 gn sren tarihteki ilk proletarya diktatrl dnemi sona erdi. Maysn son gnleri toplu tutuklama ve idamlarla geti. Komnclerden geriye hibir iz braklmamaya alld. Baarszln sebebi olarak pek ok gereke ne srlebilir. Bunlarn en nemli ikisi, Fransz bankasnn ele geirilme frsat varken, geirilmemesi ve bylece burjuvaziyi bara zorlama ansnn ortadan kalkmas ile Versailles henz zayf durumdayken, buraya saldrlmamas olarak sralanabilir. Bu hatalar, kardevrimci cepheye glenmesi iin zaman tannmas sonucunu dourdu. Bunlarn dnda Marx zaten 1870 sonunda devrim giriiminin baarszla urayacan, nk retici glerin, proletaryann ve genel olarak artlarn henz bunu gerekletirmeye uygun olmad sylemiti. 1830 ve 1848le kyaslandnda ciddi bir gelime olduunu kabul etmek gerekse de henz yeterli boyutta olmad da gerektir. Ne bir ii partisi, ne de gl bir sendika vard. Her eye ramen savam kanlmaz hale gelince, Marx devrime destek kt ve sonuna kadar da arkasnda durdu. Marx, pratiin nemine ve deneyimlerden karlacak derslerin ok nemli olduuna inanyordu. Komn deneyiminin ardndan da Marx, Engels ve Lenin bundan pek ok ders kardlar. karlan en nemli ders, askeri ve brokratik devlet aygtn ele geirmenin yeterli olmad onu ykmak gerektii ve proletarya diktatrl ve demokrasisi kurmak gerektii oldu. Bunun dnda Engels devrim sresince merkeziyetiliin ve otoriterliin art olduu sonucuna vard. Bunun karsndaki her eylemin devrime zarar verdiini 1872deki bir mektubunda belirtti. Ayrca Lenin de barl yntemlerin devrime hazrlk aamasnda kullanlabilir olduunu belitse de, artlar gerektirdiinde gerekletirmek zere bir silahl mcadeleye de her zaman hazr olunmas gerektiini, burjuvazinin yurtsever-milliyeti birlik ve ortak kar gibi sylemlerine kar, her zaman iin sosyalist devrimin hedeflenmesi gerektiini vurgulad. Son olarak da memurculuun, bir anda ortadan kaldrlmasnn mmkn olmadn, bunu dnmenin topyaclk olduunu belirtip, memurculuun ileride ortadan kalkaca yeni bir ynetim mekanizmas kurulmas gerektiini syledi.

Konut Sorunu Kitabna likin Notlarm Yazar: cbk

Bu yazya toplam 0 yorum yapld.

Konut Sorunu, Friedrich Engelsin 1872de Leipzig Volkstaat gazetesi iin kaleme ald 3 makaleden olumaktadr. 1872, birlemi bir Almanyann ortaya kt ve retim tarznn manfaktr ve kk retimden, byk sanayiye getii, kentlere gocun yksek boyutlara ulat bir yld. Byle bir dnemin sonucu olarak da konut sknts ortaya kyordu. O dnemde gazetelerde konut yetersizliine dair pek ok yaz yaynlanyordu. Engelsin Konut Sorununun 1. blmn oluturan ilk makalesi, Proudhoncu doktor Mlbergerin yine

Volkstaatta yaynlanan bir makalesine cevap olarak, 2. Bolm ise Dr. Emil Saxin burjuva grlerine cevap olarak yazlmt. 3. ve son blum ise yine Mlbergerin Engelse verdii yant zerine kaleme alnmt. Kitap, konut sorunu hakknda Engelsin grlerini renmemize yarad gibi, Engelsin 1887de Konut Sorununun 2. basksna yazd nszde altn izdii gibi, Proudhonculuun ideolojik olarak yenilgiye uratlm olmasna ramen, sosyalizmle ilgilenen herkesin yenilgiye uratlm grleri de renmesi gereklilii sebebiyle gnmzde nemini korumaktadr. Tm ezilen snflar, tm dnemlerde konut skntsn yaamlardr. Engels, konut darlna son vermenin temelde tek yolunun ii snfnn smrlmesi ve ezilmesinin tamamen son bulmasyla, yani kapitalimin oradan kalkmasyla zlebileceini sylyor. Ancak konut sorununun kapitalizmden doan ikincil bir sorun olduunu ve ii snfna zg bir sorun olmadn da ekliyor. Proudhoncular ise bunu bir ii snf sorunun olarak ortaya koyuyorlar; kirac-ev sahibi arasndaki meta alverii ilikisini, cretli ii-kapitalist arasndaki ilikiyle bir tutuyorlard. Dolaysyla da Engels tarafndan kk-burjuva sosyalizminin tarafnda olmakla sulanyorlard. Proudhoncularn konut sorununa getirdikleri zm, iinin kendi evine sahip olmasdr. Bunu da oturduu eve kira der gibi taksitler deyip, belli bir sre sonra-evin deerinin tamamn deyince- evin mlkiyetini elde ederek gerekletirecektir. Gnmzdeki mortgage tipi ev sahibi olmaya benzerlii dikkati ekiyor. Ancak 19. yzyl iin bile bu yeni bir gr deildi ve burjuvazi tarafndan hayata geirilmeye balamt. Bu grn dier bir eksik yan, iiyi bulunduu blgeye ve alt fabrikaya baml klmas ve kk mlkiyet sahibi yaparak devrimci konumunu zayflatmasdr. Ayrca i ve buna bal olarak ehir deitirme gibi sk rastlanan bir duruma zm getirememektedir. Burjuvazi de konut sorununa kendi karlar acsndan ilgi gstermektedir. zellikle salgn hastalklarn ii konutlarnn bulunduklar blgelerde ortaya kp yaylmas ve sonunda burjuvaziyi de etkilemesi, burjuvazinin konut sorununa zm arayna girmesine sebep olmutu. Bunun yannda, iinin fabrikaya yakin ve iyi artlarda bir konutta oturmasnn, isinin enerjisinin ounu retim surecinde kullanmasn ve emeinin daha verimli olmasn salayacandan burjuvazinin karna olduu da bir gerekti. Herr Sax da soruna burjuva neriler getiren bir kitap yazmt. Tpk Proudhon gibi, o da iilerin ev sahibi yaplarak yani kk burjuvalatrlarak sorunun zlebileceini savunuyordu. Halbuki Engels, isilerin ev sahibi olmalar durumunda bile, patronlarn cretleri drerek, artdeerlerini arttracaklarn, bylece de bu iten yine en karl kacak olanlarn patronlar olduunu belirtiyordu. Ayrca Sax, kent merkezinde iilerin konut edinmesinin mmkn olmadn itiraf ediyordu. Ve iilere krda konut vermeyi teklif ediyordu. Tabii bu konutun da iinin iini kaybetmesi durumunda geri alnabileceini ekliyordu. Sonu olarak, burjuvazinin ve Proudhoncularn soruna getirdikleri zm nerileri birbirine benzemekteydi ve sorunun kknden zlmesini de salamyorlard. Engels bunu, kapitalizm devam ettii srece konut sorununun da devam edecei eklinde aklamtr ve sorunun zmnn iilerin retim aralarna el koymasna ve retim ilikilerinin kkten dntrlmesine bal olduunu belirtmitir.